De ELO als leerplaninstrument? Mogelijkheden, huidig gebruik en de toekomst

ned-moove seminar, 17/9/08, Den Haag

Wim de Boer, SLO

programma

• Elo

• Leermiddelen in beweging

• Onderzoek naar huidig gebruik van de Elo

• Toekomst van de Elo

Electronische leeromgeving (ELO)

Wat doen ELO’s

• Droste: – opdrachten, leerinhouden, toetsen, beschikbaar stellen– communicatie docent, student(en) mogelijk maken– onderwijsmanagement, beheer leerproces verzorgen.

• Robson (1999):– communicatie via de computer,– Navigatie instrumenten welke de studenten een

overzicht geven wat ze moeten doen– cursus management– opdrachten en testen (oa on-line quizzes)

– instrumenten voor het maken van materialen

TeleTOP omgeving (1999)

Curus organisatie

Communicatie

Samenwerken

Bronnen

Reden om ELO in te zetten

• Communiceren• Leermaterialen delen• ‘ter ondersteuning van het onderwijs’• Tijd en plaats onafhankelijk leren mogelijk maken• Digitaal portfolio• “Een elo maakt activiteiten rondom leren sneller en

eenvoudiger en mensen komen makkelijker met elkaar in contact”.

Nienke de Vries (2007)

Verschillende ELO’s

• Algemeen:– TeleTOP 6.1: www.teletop.nl– It's Learning: www.itslearning.nl– Moodle– Blackboard: www.blackboard.com– Fronter: www.fronter.nl/

• Sociaal constructivisme:– Knowledge Forum 3: http://www.knowledgeforum.com– VLC: www.virtualactionlearning.nl

• Samenwerken: BSCW: bscw.fit.fraunhofer.de • Competentiegericht onderwijs: Threeships N@Tschool! ELO

met inhoud: codenamefuture

ICT in VO en POstand van zaken

4 in balans

1. Ict infrastructuur

2. Educatieve software en content

3. Kennis en vaardigheden

4. Visie

• Management: meer aandacht voor 3 en 4• Leraren: meer aandacht voor 1 en 2

ICT in de school

• 1 computer, 7 ll-en; • 95% in VO en 83% in PO heeft internetaansluiting • leraren PO: 43% is (ver) gevorderd, in VO 29%• Volgens management gebruikt in PO 84% en VO 48%

regelmatig ict in klas• 95% VO leraren geeft huiswerk waarbij ll-en thuis de

computer gebruiken• 80% ll-en gebruik Internet om informatie te zoeken, 53%

ook voor samenwerken• In VO: werkstukken maken, informatie opzoeken en

vakspecifieke oefenprogs, minder gericht op samenwerken/communicatie

Bijdrage ict

Aantrekkelijker onderwijs 75 %

Rijkere leeromgeving 67 %

Bevorderen zelfstandig leren 67 %

Efficienter onderwijs 56 %

Flexibeler onderwijs 49 %

Adaptief onderwijs 47 %

Meer samenwerken 37 %

Toetsen op maat 24 %

Intensievere communicatie leraar-ll 14 %

ICT vaardig, (ver)gevorderd?% PO % VO

Gebruik comp als didactisch hulpmiddel 49 32

Organiseren van lessen waar ICT gebruikt wordt 31 39

Gebruik van educatieve programma’s 51 36

Integreren ICT in lessen, leidend tot meerwaarde

45 38

Gebruik ELO 24 28

Gebruik leerlingvolgsysteem 45 33

SLO Onderzoek: Leermiddelenmonitor

• onderzoek naar ontwikkelingen op het gebied van leermiddelen: kiezen en gebruik methoden & niet-methodegebonden leermiddelen en papieren & digitale leermiddelen

• PO en VO• digitale vragenlijst• uitgezet in nov/dec 2007• 900 deelnemers

Leermiddelen in beweging (1)

• Onderwijsvernieuwingen (de nieuwe onderbouw, het nieuwe leren, de tweede fase en het vmbo): meer nadruk op zelfstandig leren, samenwerken, authentieke leeromgeving

• Andere aanbieders, nieuwe samenwerkingsverbanden, nieuwe rollen uitgevers, ICT

• docent als ontwerper, arrangeur

Leermiddelen in beweging (2)

De rol van ICT

• digitale leermiddelen

• elo’s

• kwaliteit

• metadata/ vindbaarheid/ toegang

db

db

dbedurep

Leermiddelen in beweging (3)

Andere ontwikkelingen• lerarentekort• bekostiging:

Onderzoek:• Onderwijsraad: Onderwijs en open

leermiddelen: advies over digitale leermiddelen en ict in het onderwijs in de 21e eeuw

• Kennisnet: inventarisatie digitale leermiddelen

• experimenten leermiddelen VO: http://www.leermiddelenvo.nl/tools

• Steenbergen, N., Thijs, A., Voogt, J., & Loenen, S. (2008). Leeromgevingen en leermiddelen in innovatieve scholen. Enschede: SLO.

Belangrijkste uitkomsten

• De methode wordt nog heel veel gebruikt

• Er zijn interessante verschillen tussen sectoren, in sexe, ervaring en vakken mbt het gebruik

• De meeste leraren gebruiken nog steeds papier, maar de ELO wordt gebruikt

• Digitaal is flexibeler en wordt in “nieuwer” onderwijs vaker gebruikt

• Zoeken gaat via google, en kost veel tijd

Gebruik van niet-methodegebonden leermiddelen

• Andere leermiddelen dan de methode sluiten beter aan bij de leeromgeving van leerlingen en het is leuk

• PO leraren zijn gebruikers, VO leraren makers

• Niet-methodegebonden leermiddelen zijn verrijkend/verdiepend en worden gebruikt in projecten

• Deze leermiddelen zijn vaak digitaal en worden gevonden op internet.

• Aanpasbaarheid en beschikbaarheid van belang.

PO VO

zelfgemaakt 23% 44%

in samenwerking met collega's gemaakt

30% 36%

door anderen gemaakt

47% 20%

Uiteindelijk van belang bij het kiezen van een leermiddel (niet methodegebonden)

PO VO PO/VO

aanpasbaarheid 73% 79% 77%

directe beschikbaarheid

64% 69% 68%

kosten 46% 32% 36%

vormgeving 32% 23% 25%

Zoeken kost veel tijd en gebeurt weinig

Hoe vaak zoeken leraren

PO VO PO/VO

dagelijks 3% 6% 5%

wekelijks 27% 33% 31%

maandelijks

55% 45% 48%

bijna nooit 16% 16% 16%

nooit 0% 0% 0%

Hoe lang zoeken leraren gemiddeld

PO VO PO/VO

< 5 minuten 8% 9% 9%

5-15 minuten 35% 24% 27%

15-30 minuten 37% 39% 38%

> 30 minuten 20% 29% 27%

Gebruik van papieren en digitale leermiddelen of een combinatie

• Leraren werken de meeste tijd met papieren leermiddelen• Relatie tussen niet-methodegebonden leermiddelen en digitale leermiddelen• Geen verschillen tussen mannen/vrouwen, PO/VO, ervaren/minder ervaren,

etc...• Maar wel: kunstvakken maken veel meer gebruik van digitale leermiddelen

dan b.v. de talen• De elektronische leeromgeving speelt een rol, het aandeel leermiddelen is

nog beperkt• en wat betreft zelfstandig leren en vakkenintegratie...

papier

combinatie

digitaal

Meer zelfstandig leren = meer tijd met digitale leermiddelen

Meer vakkenintegratie in VO = meer tijd met digitale leermiddelen

Elo en leermiddelen

Speelt wel een rol, maar aandeel

leermiddelen is nog beperkt

• In het VO werkt 44% (wel eens) met een elektronische leeromgeving

• De meest genoemde ELO’s zijn TeleTOP, It’s Learning en daarna Moodle en N@tschool

• 22% van de leermiddelen wordt door leraren in het VO die ELO’s gebruiken via de ELO aangeboden

Onderzoek en toekomst

Evidence based?

• Wat is er bekend over het effect van het gebruik van ELO’s: weinig.

• ICT in onderwijs: vaak geen significante verschillen...• Belangrijk: welke modellen en media wanneer inzetten?

Voorstel Bastiaens: Media didactiek• B.v. van Dissel (2006): Nieuwe Leren met ELO, de

prestaties van leerlingen beter dan zonder (Kennisnet initiatief: verzamelen van bewijs)

SLO onderzoek

• analyse van database gebruik• vragenlijst:

– Algemeen– Onderwijsvisie – Inzet ELO– ICT omgeving– Leermiddelen– Ondersteuning– Beleid – Didactisch gebruik

• feedback voor docent/school:– algemeen gebruik– specifieke inzet van de ELO

(verscheidenheid in gebruik)– beleid– tevredenheid– ondersteuning– maatwerk in het curriculum

gezien de inzet van de ELO

Leerplanontwikkeling

macro

meso

micro

kerndoelen en eindtermen

schoolkeuzes t.a.v inhoud en didactiek

plannen in de klas:

De Elo en leerplanontwikkeling

• de docent als arrangeur

• de Elo als zijn "workspace"?!

Elo van de toekomst

geintegreerde set van tools voor de docent om het onderwijs te • te plannen (In de school: vakoversteigend, projecten; in de klas:

groep, individu, ...)• inhoud te geven (kiezen, arrangeren, maken, aanpassen, ...)• te evalueren (dpf, toetsen, monitoren, ll volgsysteem,

administratie, verantwoording, ...)• te geven (instructie, communicatie,

oefenen, ...)

Waar ligt de uitdaging?

SLO: welke leerplankaders:kerncurriculum

Vragen? Discussie!

Meer informatie: w.deboer@slo.nl

Ontwikkelingen

• Binnen ELO’s: docent als arrangeur van het curriculum, daarbinnen bepaalt de docent de vrijheid/mogelijkheden van ll-en

• PLE?• Wel meer Web 2.0: wiki’s, blogs• Meer integratie: o.a. toetsprogramma’s,

Leerlingvolgsysteem• Meer aandacht voor “content”:

– aansluiten op Edurep, – samenwerken met uitgevers: uitleveren content– Edupoort, Eduroute, Entree

• Gebruik gestandaardiseerde metadata: contentzoekprofiel

Verschillende ELO’s