De Boomklever Maart 2012

J _..

Tijdschrift van de

Natuurstudiegroep Dijleland

•

... " .

Jaargang 40 - Maart 2012

� NATUURSTUDIEGROEP

� dijleland Regionale werkgroep van Natuurpunt Studie vzw n atu u rp u nt

Studie

Bestuur De Boomieww

• Bart Creemers (voorzitter), Aarschotsesteenweg 420,

3012 Wilsele, 0496-893106

• Kris Van Scharen (penningmeester), Korbeekstraat 27,

3061 Leefdaal, 02-7672638

• Bruno Bergmans, Mgr. Van Waeyenberglaan 54 DIS bus3,

3000Leuven,0498-760722

• Joris Menten, W. De Croylaan 49/21, 3001 Heverlee, 0495-275393

• Kelle Moreau, Korenbloemlaan 5, 3052 Blanden, 0486-125877

• Hans Roosen, Abstraat 101, 3090 Overijse, 02-6879518

• Robby Stoks, Ch. De Beriotstraat 32, 3000 Leuven

• Roel Uyttenbroeck, Langeveld 76, 3220 Holsbeek, 0495-628863

• Gert Vanautgaerden, Tulpenlaan 7, 3052 Blanden, 0477426868

• Koen Vandenberghe, Blijde lnkomststraat 85/5, 3000 Leuven,

0485162619

• André Verboven, Groeneweg 60, 3001 Heverlee, 016-238184

Werkgroep vogels • Algemeen coördinator: Kelle Moreau ([email protected])

• Watervogeltellingen, Luc Hendrickx( luchendrickx2003@yahoo.

com)

• Trektellingen: Frederik Fluyt ([email protected])

Werkgroep zoogdieren • Archivering waarnemingen: Kelle Moreau

([email protected])

• Vleermuizen: Hans Roosen ([email protected])

• Hamster: Kris Van Scharen ([email protected])

Werkgroep ongewervelden • Archivering en rapportering waarnemingen: Bart Creemers

([email protected])

Werkgroep planten

• Themaverantwoordelijke: Joris Menten ([email protected])

Website: www.natuurstudiegroepdijleland.be

Rondzendlijst Dijleland: Stuur een blanco e-mail naar:

[email protected]

•

Driemaandelijks tijdschrift van de Natuurstudiegroep Dijleland. De Boomklever brengt bijdragen over

studie en beheer van de biodiversiteit in het Dijleland en verschijnt viermaal per jaar (maart, juni, september, december).

Redactie

Hoofdredacteur: Bruno Bergmans

leden: Bart Creemers, Frederik Fluyt, Kelle Moreau en Kris van Scharen

Redactle-adlU Artikels, fotós en korte bijdragen worden verwacht op het redactiesecretariaat, p/a Bruno Bergmans e-mail: [email protected]

Het copyright van de teksten, illustraties en foto's blijft bij de respectievelijke auteurs, tekenaars en fotografen. Overname is mogelijk mits hun uitdrukkelijke toelating en bronvermelding

� Geïnteresseerden kunnen De Boomklever ontvangen door overschrijving van 10 € op rekeningnummer 001-1552168-50 van

de Natuurstudiegroep Dijleland, met opgave van naam en adres. Een steunabonnement kost 15 € of meer.

�" .... Natuurpunt is de grootste vereni-ging voor natuur en landschap in

Vlaanderen. Ze telt 87.000 leden en beheert 17 .000 hectare natuurgebied. Lid worden 'Van Natuurpunt vzw kan door storting van 24 E op rekeningnummer 230-0044233-21. www.natuurpunt.be

Druk: www.Koloriet.info Oplage: 200 ex.

v.u.: B. Crumers, Aarschotsesteenweg 420

- 3012 Wilsele

1

Als volgesneeuwd ...

Voor u ligt het eerste nummer van de 40S1e jaargang van De Boomklever. Om ons 4de decen

nium - we worden oud- te vieren, zullen we dit jaar in de oude doos duiken.

Naast onze gebruikelijke waarnemingenoverzichten en artikels die de vinger aan de pols

houden van het reilen en zeilen van allerlei zeldzaamheden in onze regio, is dit ook het

uitgelezen moment om eens stil te staan.

Ondergetekende heeft het genoegen gehad om te kunnen snuisteren in 40 jaar Boomkle

vers. Verspreid over dit jaar brengen we u een selectie van vergeten pareltjes die een her

publicatie verdienen: sfeervolle beschrijvingen, grappige anekdotes en mijlpaalartikels die

stuk voor stuk een inzicht verschaffen in wat er in al die jaren in het Dijleland verrassend

hetzelfde gebleven is of juist drastisch veranderd is. Geniet ervan!

En we gaan nog verder terug. Vorig jaar

brachten we "Het Meerdaalwoud en zijn

broedvogels, alsook de vogels der Dijle

vallei" van Fl. Wortelaers (1946) terug uit.

Een lectuur van dit boek is nog steeds heel

genietbaar. Je kunt alleen maar respect

krijgen voor de onvermoeibare waarne

mingsijver en de spitse opmerkzaamheid

van de auteur. Dit levert prachtige be

schrijvingen op waarvan we u ook willen

laten meegenieten.

Zo verneemt u dus dit jaar meer over de

Grote grauwe worger (oftewel de K lapek

ster), de Wespenbuizerd (de Wespendief ),

de Bossnep (de Houtsnip), de Kwakkelko

ning (de Kwartelkoning) en de lievelings

vogel van wijlen koningin Elisabeth.

Kastanjebos 21412011

Uit de prachtige beschrijvingen van Wortelaers spreekt ook een grote liefde voor onze

mooie streek die mij ook zo nauw aan het hart ligt .

Of zoals hij onze voorjaarsbossen beschrijft: "vooreerst het zo begeerde Lelietje van dalen

(Convallaria majalis) of zoals men 't noemt Meibloempje, buitengewoon veel en 't ganse

woud door verspreid; de Bosanemoon (Anemona nemorosa) in de bloeitijd lijkt de bodem

van sommige stukken als volgesneeuwd"

Ik hou zo van

die voorjaarssneeuw ...

Bruno Bergmans Hoofdredacteur De Boomklever

De Boomklever - maart 2012

Wasplaten,

Zwartwordende wasplaat Foto: Wim Veraghtert

orchideeën van de paddenstoelen

Wat zijn wasplaten? Wasplaten noemt men wel eens de orchideeën van

de paddenstoelen: niet alleen omdat ze kleurrijk zijn,

maar ook omdat ze meestal met meerdere soorten

samen groeien in (zeer) oude, onbemeste schrale

graslanden. Het duurt vele decennia vooraleer een

soortenrijk wasplaatgrasland zich ontwikkelt. Was

platen zijn daarom geschikte indicatoren voor de na

tuurwaarde van graslanden. De meeste soorten zijn

sterk bedreigd doordat deze kwetsbare biotopen ver

ruigen, bemest worden of ingeploegd worden. Gras

landjes met meer dan 10 soorten wasplaten zijn heel

zeldzaam in Vlaanderen. In wasplaatgraslanden ko-

2 De Boomklever - maart 2012

men ook enkele andere graslandpaddenstoelen voor

die in bemeste graslanden ontbreken: satijnzwam

men, koraalzwammen, aardtongen, mosklokjes en

barsthoeden.

Een beschrijving van de onderzochte percelen. De onderzochte gebiedjes liggen allen op dezelfde

Diestiaanheuvel. Deze Diestiaanheuvel start in Leu

ven en strekt zich uit tussen de verbindingswegen

Leuven-Tienen en Leuven-Diest. De gebiedjes lig

gen allen in Kessel-Lo, deelgemeente van Leuven. Er

werd een begin gemaakt met inventarisaties op de

perceeltjes 1 en 2 in 2007, perceel 3 in 2008, perceel

4 en 5 in 2009 en perceel 6 in 2007, maar de eerste

wasplaten werden hier pas in 2011 gevonden.

Perceel 1 is openbaar domein en kasteelpark HEI

BERG, met een opmerkelijke droge en natte hei

schrale graslandsituatie onder gazonbeheer (nu

deels hooilandbeheer). Belangrijkste plantensoorten

zijn hier echte guldenroede, borstelgras, struikhei,

tandjesgras, liggend walstro, voorjaarszegge, man

netjesereprijs, zwarte zegge, sterzegge, bosanemoon,

pilzegge, hazenzegge enz... Het grootste gedeelte is

hellingsgrasland.

Perceel 2 is privé-terrein van de zusters ICM, een

deel is hellingsgrasland, een deel ligt boven op de top

van de Diestiaanheuvel. Het hellingsgrasland is zeer

schraal te noemen, met soorten als mannetjeserepri

js, gewone veldbies, zandblauwtje, schapengras, mui

zenoortje, biggenkruid, akkerleeuwenbek, grasklokje

en echte guldenroede. Alles onder gazonbeheer.

Perceel 3 is een prikkeldraadvegetatie, plaatselijk

schraal en een duidelijk relict. Kenmerkende soorten

zijn kleine bevernel, geel walstro, muizenoortje, re

ukgras, kamgras en goudhaver.

Perceel 4 is een privéterrein, start aan de Zavelstraat

en loopt door tot het aansluit met perceel 2. Een deel

van dit perceel ligt onder schapenbegrazing met een

lichte bemesting, al de rest is gazonbeheer met niet

bemesting. Opmerkelijk is de aanwezigheid van veel mos en opmerkelijke soorten zijn klein vogelpootje,

grasklokje en veel muizenoortje.

Perceel 5 is een privé-terrein, met een belangrijk deel

als hellingsgrasland. Het grootste deel is duidelijk

matig voedselrijk met soorten als margriet, veldzur

ing en scherpe boterbloem. Toch komen soms ook

muizenoortje in haarden door de grasmat.

Perceel 6 is het domein van Monta Rosa met im

posante oude bruine beukendreef en verschil

lend kleine graslandjes, waarvan enkele oud en

schraal. Pas in 2011 werden hier de eerste wasplaten

waargenomen. Het sluit naadloos aan met perceel

Heiberg en maakte hier historisch ook deel van uit.

Anderzijds vormt het ook verbinding met perceel 5.

Opmerkelijk is de grote verscheidenheid in ligging

van de percelen. Van openbaar domein, naar privé-

Geurende wasplaat Foto: Wim Veraghtert

tuin of prikkeldraadvegetatie. Van matig voedselrijk

tot zeer schraal. Opmerkelijk is dat alle besproken

terreintjes een gazon beheer kregen of kort af gegraasd

werden. Als gemeenschappelijk kenmerk hebben ze

verder geen of weinig bemesting en een ouderdom

van enkele tientalllen jaren tot relicten van meer dan

100 jaar.

Monitoring en het herverdelen der percelen. Het is een moeilijke oefening geweest om als

leek ondergedompeld te worden in de wereld der

graslandpaddenstoelen in het algemeen, en wasp

laten in het bijzonder. Hierdoor was het bij het be

gin van de inventarisatie niet altijd mogelijk en ze

ker niet eenvoudig om alle soorten te determineren.

Zelfs het terugbrengen van een soort naar de familie

der Hygrocybe was niet vanzelfsprekend. Er werden

in den beginne dan ook soorten niet herkend.

Dankzij de kennis van vooral Roosmarijn Steeman

en Wim Veraghtert, van Natuurpunt studie, werd

ter plaatse, maar ook door middel van microscopie

zekerheid over determinatie gegeven. Later in de tijd

bleek de website waarnemingen.be een gemakkelijk

instrument om zekerheid te krijgen van determina

ties. Alle onderstaande determinaties werden met

foto doorgegeven aan waarnemingen.be en kregen

een goedkeuring.

De monitoring werd aangezet in de vroegst gevon

den percelen in 2007. Eens begonnen met inventari

satie werden deze graslanden om de week afgelopen

en dit van september tot januari. Er is dus sprake van

een behoorlijke zoekinspanning.

De Boomklever - maart 2012 3

---------·-----------

Omdat paddenstoelsporen vele kimometers ver door

de lucht getransporteerd worden en zo ver afgelegen

gebieden kunnen koloniseren kan een verkeersweg of

prikkeldraad moeilijk beschouwd worden als limiteren

de grens om een perceel af te scheiden. Als we dan over

gaan om de resultaten te publiceren worden percelen l,

6 en 5 samen genomen tot perceel A. Percelen 4 en 2

worden dan perceel B. De prikkeldraadvegetatie blijft

dus perceel 3. De inventarisatie werden bijna geheel

stopgezet in 2011, op enkele inventarisatierondes na.

EEN OVERZICHT VAN DE GEVONDEN GRASLANDPADDENSTOELEN PER GEBIED.

Perceel A

PERCEEL 1 PERCEEL 5 PERCEEL 6

2007 Gele wasplaat 2009 Gewoon vuurzwammetje 2011

2007 Elfenwasplaat 2009 Sneeuwzwanunetje

2007 Papegaai zwammetje 2009 Zwartwordende wasplaat

2007 Gewoon vuurzwammetje 2009 Gele wasplaat

2007 Zwartwordende wasplaat 2009 Elf enwasplaat

2007 Gele knotszwam 2009 Geurende wasplaat

2007 Slanke aardtong 2009 Wormvormige knotszwam

2008 Gele wasplaat 2009 Sikkelkoraalzwam

2008 Elf en was plaat 2010 Gewoon vuurzwammetje

2008 Papegaai zwammetje 2010 Sneeuwzwammetje

2008 Gewoon vuurzwammetje 2010 Zwartwordende wasplaat

2008 SneeuwzwaD101etje 2010 Gele wasplaat

2008 Gele knotszwam 2010 Elfenwasplaat

2009 Gele wasplaat 2010 Geurende wasplaat

2009 Elfenwasplaat 2010 Wormvormige knotszwam

2009 Papegaaizwamrnetje 2010 Sikkelkoraalzwam

2009 Gewoon vuurzwammetje 2010 Scharlaken wasplaat (Steeman)

2009 Sneeuwzwammetje 2010 Weidewasplaat

2009 Gele knotszwam 2010 Kabouterwasplaat

2009 Kleverige wasplaat 2011 Kleverige wasplaat

2010 Gele wasplaat 2011 Kabouterwasplaat

2010 Papegaai zwammetje 2011 Gele knotszwarn

2010 Kleverige wasplaat 2011 Elfen was plaat

2010 Gele knotszwam 2011 Sikkelkoraalzwam

2010 Kabouterwasplaat 2011 Geelvoetwasplaat

2010 Grauwe wasplaat 2011 Geurende wasplaat

2010 Gewoon vuurzwammetje 2011 Weidewasplaat

2010 Sneeuwzwammetje 2012 Geelvoetwasplaat

2010 Zwartwordende wasplaat 2012 Elfenwasplaat

2011 Gewoon vuurzwammetje

2011 Kleverige wasplaat

2011 Papegaaizwammetje

2011 Gele knotszwam

2011 Gele wasplaat

2012 Geelvoetwasplaat

2012 Gele wasplaat

10 soorten wasplaten 11 soorten wasplaten

2 andere soorten 3 andere soorten

Kleverige wasplaat

1 soort wasplaat

In totaal vonden we dus voor "Perceel A" 17 kenmerkende graslandsoorten voor oude, onbemeste, ongescheurde graslanden.

Meer in het bijzonder 1 soort aardtong, 2 soorten knotszwammen, sikkelkoraalzwam en 13 soorten wasplaten.


lal;:', " -;J1:l'-..• "' �. • ';t��;:�: . déläensto elen

__ .-:.t.• L..... • .... • •

Perceel B PERCEEL 2 PERCEEL 4

2007 Fijngeschubde aardtong 2009 Gewoon vuurzwammetje

2007 Gele knotszwam 2009 Weidewasplaat 2007 Fraaie knotszwam (Buelens) 2009 Gele knotszwam

2007 Gewoon vuurzwammetje 2009 Kleverige wasplaat 2007 Zwartwordende wasplaat 2009 Papegaaizwammetje

2008 Gewoon vuurzwammetje 2009 Kleverige aardtong (Steeman)

2008 Zwartwordende wasplaat 2009 Brede aardtong (Steeman)

2008 Sneeuwzwammetje 2009 Slanke aardtong (Steeman)

2008 Gele knotszwam 2010 Weidewasplaat

2008 Aardtong spec. 2010 Gele knotszwam

2009 Gewoon vuurzwammetje 2010 Kleverige wasplaat

2009 Zwartwordende wasplaat 2010 Gewoon vuurzwammetje

2009 Sneeuwzwammetje

2009 Gele knotszwam

2009 Papegaaizwammetje

2009 Kabouterwasplaat 2009 Aardtong spec.

2010 Gele knotszwam

2010 Wormvormige knotszwam

2010 Kabouterwasplaat

2010 Kleverige aardtong (Veraghtert)

2010 Sikkelkoraalzwam

2010 Papegaai zwammetje

2010 Sneeuwzwammetje

2010 Zwartwordende wasplaat

5 soorten wasplaten 4 soorten wasplaten

In totaal vonden we dus voor "Perceel B" 14 kenmerkende soorten voor oude, on bemeste, ongescheurde graslanden. Meer in het

bijzonder 4 soorten aardtongen, sikkelkoraalzwam, 2 soorten knotszwammen en 8 soorten wasplaten.

Scharlaken wasplaat

Foto: Wim Veraghtert

Papegaaizwammetje

Foto: Wim Veraghtert


2008 Aardtong spec.

2009 Wormvormige knotszwam

2009 Weidewasplaat

2009 Sneeuwzwammetje 2010 Wormvormige knotszwam 2010 Weidewasplaat

2010 Sneeuwzwammetje 2 soorten wasplaten

1 andere soort

In totaal vonden we dus voor "Perceel 3" 3 kenmerkende

soorten voor oude, onbemeste, ongescheurde graslanden. 1

soort aardtong en 2 soorten wasplaten.

Tussen haakjes werden de personen vernoemd die

door microscopie tot op soortniveau konden deter

mineren.

Besluit.

Overzicht van de wasplatenpercelen op

en rond de Heiberg in Kessel-Lo

Het is gebleken dat een doorgedreven monotoring

belangrijk is om het aantal soorten per perceel te

verhogen. Sommige soorten vindt men jaarlijks op

dezelfde plaats, andere soorten zijn het ene jaar

aspectbepalend en zijn de andere jaren beperkt tot


een hoekje (Gele knotszwam, Sneeuwzwammetje,

aardtongen). Enkele wasplaten zijn bepaalde jaren

helemaal niet waar te nemen, maar dan plots wel

(Grauwe wasplaat, Geelvoetwasplaat, Sikkelkoraal

zwam). Natuurlijk spelen factoren als het frequent

afmaaien van de grasmat of de hoeveelheidbladval

een rol bij het inventariseren. Er bestaat een reële

kans om meer graslandpaddenstoelen te vinden in

dien particuliere tuinen en weilanden in de omge

ving van de bestaande percelen afgelopen worden.

Het is bijna zeker dat bij verdere inventarisatie nog

andere soorten zullen opduiken.

Graslanden met meer dan drie soorten wasplaten

worden wasplaatgraslanden genoemd en hun voor

komen in Vlaanderen is schaars (Buelens 2002). On

dertussen zijn reeds vele veelbelovende graslanden

onderzocht en is de determinatiekennis verhoogd.

Er zijn reeds vele bermen, tuinen en weilanden met

meer dan 3 soorten wasplaten. Zeldzaam zijn echter

die percelen met tien of meer soorten was platen. De

beste percelen in Vlaams-Brabant zijn Pellenberg,

waar George Buelens pionierswerk verrichtte (trou

wens dezelfde Diestiaanheuvel), Koeheide, Smeiberg

of nu recent "achter Schoonhoven" in Rillaar. Hei

berg hoort hier zeker bij.

Er is de overtuiging dat alleen een doorgedreven mo

nitoring kan leiden tot een juist inzicht omtrent het

voorkomen van graslandpadenstoelen. Het vinden

van een kenmerkende soort of van een veelbelovend

grasland moet voldoende zijn om op zeer regelma

tige basis terug te komen. En alhoewel soms sma

lend gezegd wordt dat het zoeken naar wasplaten

een rage geworden is, is hier vooral de bijdrage van

de vrijwilliger, de natuurliefhebber, de natuurbelever

die het mogelijk maakt om een beter beeld te krijgen

van het voorkomen van soorten in Vlaanderen.

Er blijft een uitdaging voor andere natuurliefheb

bers om alles verder in kaart te brengen. De website

waarnemingen.be kan hiervoor een uitdstekend in

strument zijn.

Bronnen

Dirk Hennebel. [email protected]

- Een 'Wasplatengrasland' te Pellenberg

- Georges Buelens Jaarboek natuurstudie 2002, Na-

tuurpunt Oost-brabant vzw: 42-49

Schors vaandeldrager Foto: Erik Toorman

Nieuw ingevoerde soorten voor de periode oktober-december 201 1

1 n de periode oktober tot en met december 2011 werden er 116 nieuwe soorten toegevoegd

aan de soortenlijsten op waarnemingen.be voor het Dijleland s.s., zijnde de gemeenten Kor

tenberg, Herent, Leuven, Bertem, Heverlee, Oud-Heverlee, Huldenberg en Overijse en het

volledige Meerdaalwoud. 15 soorten waren toevoegingen op basis van oude waarnemingen

van voor 201 1. Een eerste melding van een goudvis, vermoedelijk in een tuinvijver, werd niet

opgenomen in onderstaand overzicht.

Voor eenvoud en referentie worden dezelfde prag

matische soortengroepen onderscheiden en in de

zelfde volgorde besproken als kan teruggevonden

worden op waarnemingen.be (wn.be) en de regio

pagina. Ondanks de bedenkingen die er zijn bij de

aanwijzing van zeldzaamheidsklassen voor sommige

soortgroepen, geven we deze info wel mee tussen

haakjes: bij de titel van de soortgroep als een ver-

deling van de zeldzaamheidsklassen van alle nieuwe

ingevoerde soorten binnen die groep en achter de

vermelde soortnamen (A=Algemeen, VA= Vrij Al

gemeen, Z=Zeldzaam, ZZ=Zeer zeldzaam, versie

december 2011). Nb= Niet beoordeeld door admi

nistrator op het moment van schrijven (vaak door

afwezigheid van een foto) en Av= aanvaard door ad

minstrator. Wn.be = waarnemingen.be.


Vogels (A 0, VA 0, Z 1. ZZ 1) De eerste Bastaardarend (Aquila clanga, ZZ, Av) voor de regio op wn.be overnachtte voor een nacht aan de rand van het Meerdaalwoud, zonder dat iemand het op dat moment wist. Hoe het komt dat we dat toch weten kunt u onder andere lezen in het overzicht van bijzondere vogelwaarnemingen in een volgende nummer van de Boomklever. Een oude waarneming uit 2000 van een Oehoe (Bubo bubo, Z,

Nb) is het eerste gegeven van deze soort op de regiopagina. Deze waarneming was reeds gekend, met als ontdekker Maarten Hens (pers. med. Kelle Moreau). Zoogdieren (A 0, VA 0, Z 1, ZZ 0) In deze periode werden de eerste waarnemingen van Eikelmuis (Eliomys quercinus, Z) toegevoegd. Eén adult in winterslaap op 30/10 werd waargenomen in een Elzenbroekbos te Tombeek/Laanvallei (Hans Roosen, Av). In de behandelde periode was er ook een waarneming van een mogelijk roepend exemplaar te Wilsele - Dorp (Jorg Lambrechts) en een oude waarneming uit 1999 werd ingevoerd van een overreden adult exemplaar met levend jong op een fietspad in de Ijsevallei (Huldenberg, Jan Verroken, Nb). Deze slaapmuis heeft zijn uiterste noordgrens in V laanderen, met de grootste dichtheden in de Leemstreek. De soort gaat achteruit. In onze regio kwam de soort vroeger veelvuldig voor, maar recente waarnemingen van deze verborgen soort zijn schaars. Een overzicht van historische waarnemingen kan worden teruggevonden in Roosen (2007) en Cortens & Verbeylen (2008, 2009). Eikelmuizen worden meestal in winterslaap waargenomen in nestkasten en als prooi van katten. De laatste waarnemingen uit de Laanvallei dateerde van 2003. De recente waarneming op die plaats bevestigd dat de soort hier nog niet verdwenen is. In de Ijsevallei was er nog een waarneming in 2007. In 2007 en 2008 waren er meerdere waarnemingen langs de spoorweg in Heverlee (Parkdallaan). Mogelijke eikelmuizen werden in 2008 ook gezien aan de rand van de Koeheide (Bertem). In beide laatste gebieden werden nestkasten geplaatst. De mogelijke waarneming te Wilsele-Dorp is interessant om op te volgen omdat daar zeker sinds de jaren '80 geen waarneminge� bekend zijn. Nachtvlinders en micro's (A 0, VA 2, Z 1. ZZ 2) Er werden geen nieuwe macro-nachtvlinders toegevoegd voor het Dijleland s.s. in deze periode, maar wel vijf micro-nachtvlinders. Voor drie van deze waren er nog geen andere gegevens gekend. Deze


waarnemingen zijn ook aanvaard door kenners en kunnen dus beschouwd worden als nieuwe soorten voor de regio. Herfstkortvleugelmot (Diurnea lipsiella, VA ) 2 ex 06/11 te Overijse/Stad (Paul & Krista Nuyts-De greef, Av). Een in België wijdverspreide, maar lokale soort die vermoedelijk ondergeïnventariseerd is door de late vliegperiode. De rups leeft voornamelijk op eik (Quercus). De soort werd eerder al waargenomen in de regio (Verboven 2011b). Schorsvaandeldrager (Dasycera oliviella, ZZ) 1 ex. 09/05 te Kessel-lo/Schoolbergen (Dries Bosmans) op hakhout van Robinia pseudoacacia. Een erg lokale en zeldzame soort in België met een bolwerk in Brabant. In Nederland zeer zeldzaam en sterk achteruitgaand en dus ernstig bedreigd. De rups leeft onder schors van dode loof- en naaldbomen, voornamelijk op rottende stammen van eik ( Quer

cus) en Robinia . De naam 'vaandeldrager' zou zijn oorsprong hebben in de Belgische vlag waarin de basiskleuren zwart en geel van deze soort voorkomen. In onze regio werd deze mooie vlinder reeds waargenomen te Terlanden/Onderbos in 2006 (Verboven 2011b). Net buiten de grenzen van het werkingsgebied werd de soort ook al waargenomen in Holsbeek (2010, Kleine Langeveld) en kon de soort in 2011 van 16/05 tot 26/06 gezien worden in een tuin in Linden. De locaties in Holsbeek, Kessel-lo en Linden doen vermoeden dat de soort een bolwerk heeft rond de getuigenheuvels van de Kesselberg, SchoolbergenLindenbos. Oosterse schone (Eratophyes amasiella, Z) 1 ex. 09/05 te Kessel-lo/Schoolbergen (Dries Bosmans, Av) tezamen met een Schorsvaandeldrager (zie boven) op hakhout van Robinia pseudoacacia. Deze opvallend gekleurde soort werd in 1975 als nieuw beschreven in Nederland, maar achteraf bleek de soort al reeds in 1854 te zijn beschreven in Turkije. De Oosterse schone is waarschijnlijk in de 20e eeuw geïmporteerd in Nederland en vanuit hier heeft ze grote delen van W- en Midden Europa veroverd. Schijnbaar kon de soort zich beter vestigen in WEuropa dan in haar huidige vlieggebied in Turkije. In Nederland wordt de soort nu aanzien als vrij zeldzaam. In België gebeurde de eerste waarneming pas in 2004 en enkel vanaf 2007 waren er meerdere waarnemingen van deze soort per jaar. Het overgrote deel van de waarnemingen op wn.be worden op dit moment gedaan in de Kempen, waar de soort zeker niet meer als zeer zeldzaam kan beschouwd worden,

zoals vermeldt op phegea.org. De hier beschreven

waarneming is de eerste voor Vlaams-Brabant op

wn.be.

Essenmineermot (Zelleria hepariella, ZZ) 1 ex.

06/11 te Overijse/Stad (Paul & Krista Nuyts-De

greef, Av). Zeer zeldzame soort, met als waardplant

Es (Fraxinus excelsior) , die lichtjes toeneemt in Ne

derland. Op wn.be wordt de soort van slechts 6 loca

ties gemeld, waarvan 4 in Vlaams-Brabant. Dit is een

nieuwe (gekende) soort voor de regio.

Esdoornboogbladroller (Acleris sparsana, VA). 1

ex. op licht 30/10 (Av) en 1 ex op licht 06/11 (Av) te

Overijse/Stad (Paul & Krista Nuyts-De greef). Alge

mene en licht toenemende soort in Nederland. De

soort is wijdverspreid in België, maar meer algemeen

in Vlaanderen. Naast Esdoorn, zijn er nog andere

loofboomsoorten gekend als waardplant. Nog niet

eerder gekend voor onze regio, maar vermoedelijk

ondergeïnventariseerd omwille van zijn vliegtijd in

het najaar.

Bijen, wespen en mieren (A 1. VA 1, Z 1, ZZ 1)

De eerste gegevens van de algemenere Tromatobia

lineatoria (sluipwesp, VA) en Ancistrocerus gazella

(plooivleugelwesp, A) en de zeldzamer waargeno

men Pamphilius aurantiacus (bladwesp, ZZ) wer

den niet beoordeeld.

Rode Koekoekshommel (Bombus rupestris, Z) 1

ex. 10/11 te Wilsele (Dirk en Walda Hennebel, Av).

Een koekoek van en sterk gelijkend op Steenhom

mel (Bombus lapidarius). Een belangrijk verschil

tussen deze soorten zijn de zeer donkere vleugels bij

de Rode koekoekshommel. Naast deze en een aantal

onzekere en niet te beoordelen waarnemingen be

staan er op wn.be op dit moment enkel aanvaarde

waarnemingen van uit de Maasvallei. Zoals bij vele

hommels is de stand na 1950 dramatisch ingestort.

Men denkt dat deze eerder zuidelijke soort onder

invloed van klimaatsveranderingen zich weer meer

zou kunnen vestigen.

Vliegen en Muggen (A 8, VA 3, Z 0, ZZ 1)

In deze periode werden 12 nieuwe Diptera soorten

toegevoegd, al dan niet met waarnemingen in 2011.

Er waren nieuwe gegevens van 9 soorten Echte vliegen (Muscidae), 1 soort Dambordvlieg (Sarcopha

gidae) en 1 soort Venstermug (Anisopodidae). De

meeste van deze algemene soorten werden voor

minstens één waarneming goed gedocumenteerd door de waarnemer (Joris Menten) a.h.v. ingeza

melde exemplaren, voordat ze konden worden goed

gekeurd. Een waarneming van een zeldzame Blaas-

kopvlieg (Conopidae), Leopoldius signatus, aan de

rand van Egenhovenbos (Johan Robben), enkel ge

documenteerd met foto's uit het veld, werd alsnog

niet beoordeeld.

Kevers (A 6, VA 18, Z 0, ZZ 1)

Van de 25 nieuw ingevoerde soorten kwamen er 13

uit het notitieboekje en de collectie van David Muis

tijdens de periode 1983-1990: 6 algemene snuitkev

ers (Curculionidae) en 7 loopkevers (Carabidae),

waarvan de kwetsbare Leistus spinibarbis (ZZ, Kes

selberg, Nb) en de bedreigde Elaphrus uliginosus

(VA, Neerijse/Doode Bemde, Nb) de bijzonderste

zijn.

Een poel in het Twaalf Appostelenbos (Tervuren)

werd op 22/10 onderzocht door Nobby Thys, met

als resultaat 8 nieuwe waterkevers voor de regio op

wn.be.: 5 Waterroofkevers (Dytiscidae), 1 Water

treder (Haliplidae) en 2 Watertorren (Hydrophili

dae).

Daarnaast werden nog 2 Glanskevers (Nitidulidae), 1

Kortschildkever (Staphylinidae) en 1 Waterroofkev

er door andere waarnemers toegevoegd. Geen en

kele waarneming van de nieuw ingevoerde kever

soorten werden beoordeeld door een administrator.

Wantsen en cicaden (A 2, VA 4, Z 1, ZZ 0)

In het Twaalf Appostelenbos (Tervuren) vond Nob

by Thys op 22/10 een exemplaar van het Zuidelijk

Dwerglopertje (Microvelia pygmaea, Z), een wants

die op de rode lijst staat als Kwetsbaar. Deze en

zes andere nieuw ingevoerde soorten werden niet

beoordeeld.

Insecten (overig) (A 0, VA 1, Z 0, ZZ O)

Plectrocnemia conspersa (schietmot-Trichoptera,

VA) 1 ex. 22/10 te Tervuren/Twaalf Appostelenbos

(Nobby Thys, Nb, determinatie door Koen Loek).

Geleedpotigen (overig) (A4, VA 0, Z 0, ZZ 0)

Lentehangmatspin (Neriene montana, A) 1 ex.

06/11 te Egenhoven/Terbank (Erik Toorman, Av).

De eerste gegevens van Koffieboonspin (Steatoda

bipunctata, A) en Tomocerus minor (springstaarten

Collembola, A) werden voorlopig niet beoordeeld.

Weekdieren en overige ongewervelden (A 2, VA

0, ZO, ZZO)

De eerste waarnemingen van Onechte paarden

bloedzuiger (Haemopis sanguisuga, A) en de

Bruine blindslak (Aegopinella nitidula, A) werden

gedaan op 22/10 te Tervuren/Twaalf Appostelenbos

(Nobby Thys), maar werden niet beoordeeld.

Paddenstoelen (A 2, VA 8, Z 13, ZZ 4)

Er werden 27 nieuwe paddenstoelen en schimmels


••• ",oi.t1•• •••. ..-1," ____ _ _____ _

toegevoegd voor het Dijleland s.s .. De locaties waar

meerdere nieuwe soorten werden teruggevonden

zijn de bossen en parken van Tervuren (Arboretum,

Kapucijnenbos, Park van Tervuren en het Zoniën

woud tezamen 8 nieuwe soorten), Meerdaalwoud

(6 soorten, waarvan 5 in Haasrode/Meerdalbos),

Heverlee/ Arenbergpark ( 4 soorten) en Bertem/Koe

heide (3 soorten). Van negentien soorten zijn vrij re

cente waarnemingen (na 2000) in de regio gekend,

waaronder het in Vlaams-Brabant zeer zelden waar

genomen Fopnetwatje (Arcyria minuta, VA, Nb).

Van de in Vlaams-Brabant zeer zeldzame Ridder

wasplaat (Hygrocybe fornicata, ZZ, Nb), de vrij

zeldzame Bundelchloormycena (Mycena stipata,

Z, Nb), de zeer zeldzame Sparrenstinktaailing (Mi

cromphale perforans, Z, Nb), en de vermoedelijk uit

heemse Gepeperde sparrenrussula (Russula badia,

ZZ, Nb), zijn enkel waarnemingen gekend van voor

de laatste eeuwwisseling.

De grootste vondst tijdens deze periode was een

Zijige Inktzwam (Coprinus insignis, ZZ) op 12/10

tijdens een begeleide wandeling te Heverlee/ Aren

bergpark (o.a. Roosmarijn Steeman en Reinhardt

Strubbe, Nb). Microscopisch onderzoek bevestigde

dat dit een nieuwe soort is voor Vlaanderen (pers.

med. Roosmarijn Steeman)! In Nederland is de soort

ernstig bedreigd met slechts 1 bezet atlashok sinds

1990. Komt voor als saprofiet op loofhoutstronken.

Volgens Roosmarijn Steeman is de soort in feite ook

macroscopisch herkenbaar en lijkt ze op een grote

kale inktzwam, maar dan zijdeachtig behaard en is

ze steeds te vinden bij Paardenkastanje.

De vondst van een Kalkvuurzwammetje (Hygrocy

be calciphila, Z) op 04/12 te Bertem/Koeheide (Ral

ph Vandiest, microscopische verificatie door Ronny

Boeykens, Av) is ook bijzonder. Dit is de eerste waarneming voor Vlaams-Brabant. In Nederland is hij

zeer zeldzaam en ernstig bedreigd. Kalkvuurzwam

metjes komen voor als bodembewonende saprofie

ten in voedselarme graslanden en krijthellingen. De

soort is mogelijk wat onderbemonsterd omdat hij

enkel van het algemenere Gewoon vuurzwammetje

(Hygrocybe miniata) microscopisch met zekerheid is te onderscheiden.

Van de volgende twee soorten zijn er uit de literatuur geen eerdere gegevens bekend uit het Dijleland s.s.:

Geelgerand Elfenbankje (Antrodiella hoehnelii,

Z) 1 ex. 09/10 te Tervuren/Park (Ralph Vandiest,

Nb). Vrij zeldzaam in Vlaams-Brabant. Net buiten

de regio is de soort gekend van het Steentjesbos in


Kampenhout (2006) en in Hoeilaart werd de soort

waargenomen op 20 maart van vorig jaar. De soort is

saprotroof op loofbomen, vooral op Els. . Iepenzwam (Hypsizygus ulmarius, VA) 1 ex. 08/11

te Tervuren/ Arboretum (Ral ph Vandiest, Nb). Zeer

zeldzaam in Vlaams-Brabant. Net buiten de regio

eerder gekend uit het Zoniënwoud te Hoeilaart

(1997). Dit is een parasiet op oude iepen die enkel

via wonden bomen aantast. De aangetaste boom kan

meestal nog jarenlang overleven zonder duidelijke

zichtbare. gevolgen. De vruchtlichamen verschijnen

meestal hoog op de stam. De soort is zo goed als ver

dwenen uit Europa door de iepenziekte, waardoor

iepen al op jonge leeftijd sterven. In Nederland is de

soort bedreigd.

Mossen en Korstmossen (A 11. VA 3. Z 1. ZZ 0)

12 mossen en 2 korstmossen werden nieuw inge

voerd, maar geen enkele waarneming werd beoor

deeld. Van Muurachterlichtmos (Schistidium cras

sipilum, A) bestaan er geen gegevens in de FLOR A

databank voor onze regio. Van Gewoon Pelsmos

(Porella platyphylla, Z) zijn er enkel historische ge

gevens gekend in het Dijleland (1950). Deze soort is

zeldzaam in Nederland.

Ook voor de twee korstmossen Grove Poeder

korst (Lepraria rigidula, A) en Rond Schaduwmos

(Phaeophyscia orbicularis, A) ontbreken er gegevens

voor onze regio. Voor Grove Poederkorst zijn er zelfs

geen gegevens terug te vinden in de FLORA data

bank, maar op wn.be komt de soort wel voor op nog

twee andere locaties in Vlaanderen. Beide korstmos

sen zijn algemenere soorten in Nederland. Dit toont

aan dat het nog erg pover staat gesteld met verza

melen en beschikbaar stellen van waarnemingen van

korstmossen in Vlaanderen.

Tenslotte is de waarneming van Langbladig Buidel

mos ( Calypogeia integristipula, VA) nog opmerk

zaam als voorlopige enigste waarneming in Vlaande

ren op wn.be (8 km-hokken in Vlaanderen na 2000

in FLOR A databank). Planten (A 0, VA 6, Z 3, ZZ 1)

In totaal werden er 10 nieuwe plantensoorten inge

voerd in deze periode, allen met waarnemingen tij

dens de hier besproken invoerperiode. Acht soorten

zijn (waarschijnlijk) aangeplante, verwilderd, tuin

of stinzenplanten en komen niet in aanmerking voor

een ruimere bespreking. De twee inheemse planten

soorten die nieuw werden ingevoerd zijn:

Blaasvaren ( Cystopteris fragilis, ZZ) 8 ex. 16/10 in een noordelijk georiënteerde flank van een holle weg

Rode koekoekshommel Foto: Dirk Hennebel

te Leefdaal/plateau (Kasper Van Acker, Av). Een zeer

zeldzame soort in V laanderen, maar wijdverspreid

in Europa en iets algemener in onze regio dan in de

rest van Vlaanderen. Komt voor in spleten van voch

tige muren en rotsen op relatief schaduwrijke plaat

sen. In Vlaanderen is de soort beperkt tot kunstma

tige groeiplaatsen (kaaimuren en oude gebouwen)

en holle wegen (vooral rond Leuven). Het valt op dat

de meeste recente groeiplaatsen op andere locaties

liggen dan de oude. Vooral in de omgeving van het

Zoniënwoud verdwenen veel groeiplaatsen.

Waterpostelein (Lythrum portula, VA) 1 ex. 27/11

te Haasrode/Meerdaalbos (Kasper Van Acker, Av).

Vrij algemeen in de Kempen en de buurt van Brugge,

elders zeldzamer. Dat is zeker zo voor het Dijleland.

De meest recente waarnemingen voor het Dijleland

in de FLORA Databank zijn 1979 (Meerdaalwoud)

en 2002 (Tervuren/ Arboretum). De soort is een pi

onier van matig voedselarme, matige zure, natte of

vochtige, zandige tot lemige bodems in oeverzones,

moerassige heiden, niet te sterk beschaduwde bos

paden en zandige wegen, duinpannen, droogval

lende greppels en natte graslanden. Jarenlange on

derdompeling en schijnbare afwezigheid overbrugt

Waterpostelein gemakkelijk met behulp van een

zaadbank.

Algen en wieren (A 1, VA 0, Z 0, ZZ 0)

De eerste zekere waarneming van een alg of een wier

op wn.be voor onze regio is de eerste waarneming

van Trentepohlia aurea (een groenwier, A) op wn.be,

maar deze werd niet beoordeeld.

Referenties

Bart Creemers

hart. [email protected]

- Calle, L., Jacobusse, C.H. eds. 2008. Bijen en

Wespen in Zeeland; Fauna Zeelandica deel 4, Het

Zeeuwse landschap, Wilhelminadorp. Pp. 191 - Cortens J. & Verbeylen G., 2008. Bescherming van

de eikelmuis in V laams-Brabant via monitoring en

advies. Rapport Natuurpunt Studie 2008/4, Me

chelen, België. (Online raadpfeegbaar)

- Cortens ]. & Verbeylen G. {2009). De eikelmuis

in Vlaanderen - Synthese van drie jaar inventari

seren en aanzet tot effectieve soortbescherming.

Rapport Natuur.studie 2009/1, Natuurpunt Studie

(Zoogdierenwerkgroep), Mechelen, België. (On

line raadpleegbaar)

- Creemers, B. 2011. Dijlelandse biodiveristiteit op

gelijst januari-maart 2011. 39 {l): 40 - 45

- Steeman, R., Langendries, R., Monnens, R., Bue

lens, G., De Pauw, S., Walleyn, R. eds. 2006 Pad

denstoelen in de regio Leuven 1981-2004. Natuur

punt Studie, Mechelen pp. 431.

- Steeman, R., Asperges, M., Buelens, G., De Ceus

ter, R., Declercq, B., Kiszka, A., Leysen, R., Meuw

is, T., Monnens, J., Robijns, J. Van den Wijngaert,

M., Van Roy,]., Veraghtert, W., Verstraeten, P. Eds.

2011. Paddenstoelen in Vlaams-Brabant en het

Brussels Hoofdstedelijk Gewest, 1980-2009, Ver

spreiding en ecologie. Natuurpunt Studie, Meche

len. pp. 728.

- Stuckens, ]. & Vercoutere, B., eds. Verspreidings

atlas van de planten in het Dijleland 1975-2002,

Een uitgave van Vrienden van Heverleebos en

Meerdaalwoud vzw, Natuurstudiegroep dijleland

en Flo.Wer. Leuven, pp 341.

- Van Landuyt, W., Hoste, W., Vanhecke, L., Van

den Bremt, L., Vercruysse, W., and De Beer, D.,

eds. 2006. Atlas van de flora van Vlaanderen en

het Brussels Gewest. Instituut voor natuur- en

bosonderzoek/Nationale plantentuin van België ,

Brussel, pp 686-687.

- Verboven A. 201 la. De dag- en nachtvlinders (Le

pidoptera) van het Dijleland Deel 1: Mycropterigi

dae (Oermotten) tot en met Lyonetiidae (Sneeuw

motten). De Boomklever 39 (1): 12-15.

- Verboven A. 20llb. De dag- en nachtvlinders (Le

pidoptera) van het Dijleland Deel Il: Ethmiidae

tot en met de Choreutidae (Glittermotten). De

Boomklever 39 (3): 63-68.

- http://www.curculionidae.be

- FIORA databank: http://flora.inbo.be//Pages/

Common/Default.aspx

- www.microlepidoptera.nl

- www.phegea.org

- Belgian Species List 2012. Microvelia pyg-

maea (Dufour, 1833). Document geraadpleegd

op http://www.species.be/nl/29489 op 15 January

2012.

- http://www.verspreidingsatlas.nl

- www.waarnemingen.be

De Boomklever - maart 2012 1 1

Skräntärnä!!

1 n de rubriek "Buiten gekeken" wist Her

wig Blockx jarenlang generaties vogelkij

kers in de Dijlevallei warm te maken voor al

het lekkers dat onze vallei met een bezoekje

vereert. Geen passender manier om deze

reeks "Uit de oude doos" te starten dan

met een van zijn mooiste stukjes, een ode

aan Sint-Agatha-Rode. We schrijven 1 mei

1994".

De eerste mei is altijd een leuke dag, al was het alleen

maar omdat je niet hoeft te gaan werken ... Bovendien

is het de aanvang van de voor vogelkijkers magische

meimaand wanneer de vogels op hun mooist zijn en

menig tandengeknars weerklinkt als men hoort wat

er zoal "gemist" werd.

Zo herinner ik mij een uitstap onder een zomerse

zon in het Zwin dat op die eerste mei alleen 5 Ka

noeten vrijgaf. Maar owee, bij thuiskomst bleek het

te Sint-Agatha-Rode kadootjes "geregend" te hebben

met Visarend, Zwarte sternen, Dwergmeeuwen, Ge

oorde fuut en zelfs een Kuifduiker in zomerkleed. U

begrijpt wellicht dat wij in alle staten waren".

Speelt het voorgaande ergens rond in mijn achter

hoofd als ik op 1-5 jl. te Sint-Agatha-Rode postvat

onder een warme voorjaarszon? Het begint goed

met verschillende Buizerden en 2 Boomvalkjes die

boven het dennenbos achter Beaumont krijgertje

spelen.

Om 11 u50 zie ik plots vrij hoog een vogel cirke

len. Ik vang hem misschien 1 seconde in de kijker

en dan verdwijnt hij achter het gebladerte van een

wilg. Toch is dit genoeg om een belletje te laten rin

kelen: een meeuw met toch wat van een stern, was dat geen".? Intensief speuren levert niets meer op

en wat later buitelden een 5-tal Kokmeeuwen naar

beneden. De twijfel vergroot, was ik daarstraks ook

al geen Roodpootvalk aan het zoeken tussen de resi

dente Boomvalken ... ?


Ik ben het voorval al vergeten als om 12u55 plots een

grote "witte" boven de vijver hangt. De kijker laat er

ditmaal geen twijfel over bestaan. De zware kop met

rode snavel die kennelijk altijd naar beneden wijst ,

de grijze veeg op de ondervleugels met de witte

schacht van de eerste handpen: één van mijn abso

lute favorieten in de Dijlevallei! Af en toe bidt hij en

ik zie hem zowaar 2 vissen opduiken die hij onmid

dellijk tijdens het vliegen naar binnen schrokt. Het is

per slot van rekening nog ver naar de Baltische zee" .

Mooie sprookjes duren niet lang: d e Reuzenstern

vliegt 3 ererondjes en ik geniet volop want dit is dé

spetter van het jaar, zoweel is nu al zeker".Na 5 mi

nuten verdwijnt de vogel spoorloos aan het noorde

lijke einde van de vijver.

Onwillekeurig gaan mijn gedachten terug naar de

Reuzensternen die we ooit zagen in de haven van

Thessaloniki en op Limni Koronia. Telkens volwas

sen vogels, zwaar "kra-kra-kra" roepend met bede

lende jonge reusjes die een zacht "uwie-uwie" ten

gehore gaven. Zelden hoorde ik zulke totaal ver

schillende geluiden van één en dezelfde vogelsoort.

Daarna duurde het ruim 10 jaar vooraleer ik terug

Reuzensternen zag: op een strandje van de Lepe

laarsplassen in de Flevopolder. Datzelfde jaar nog:

2 volwassen vogels met ene jong boven een paradij

selijke Boddenbaai in Oost-Duitsland waarbij weer

dat krakend geluid een onvergetelijke indruk maakte.

Vreemd genoeg was er aan de monding van de Wi

sla vorig jaar slechts kortstondig één te bewonderen,

maar U kent dat: vogels zijn totaal onvoorspelbaar.

Het is waarschijnlijk als gevolg van het terugdenken

aan Polen dat ik bij het verlaten van St-Agatha-Rode

de volgende kryptische boodschap heb geformu

leerd:

"SAR 1-5: 1 skräntärnä"

Wedden dat dit briefje tot enig gevloek zal leiden?!

Herwig

Herwig Blockx

[email protected]

De Boomklever, jaargang 22, nummer 4, december 1994

Geelgors, Leefdaal. Foto: Sam & Katrien De Backer-Reynders

Opmerkelijke vogelwaarnemingen in de Dijlevallei en omgeving september - november 201 1

Dit overzicht van opmerkelijke en interessante vogelwaarnemingen in het Dijleland beslaat

voornamelijk de periode september - november 201 1. De bestreken regio omvat de gemeen

ten Kortenberg, Herent, Bertem, Leuven, Oud-Heverlee, Huldenberg, Overijse,Tervuren en de aan

grenzende gebieden. De volgende rubriek zal de periode december 201 1 - februari 20 12 omvatten.

Waarnemingen worden voor S maart 2012 ingevoerd op www.waarnemingen.be, of bezorgd aan

Kelle Moreau, Meibloempjeslaan 2, bus 3, 8400 Oostende, 0486/ l 2.58. 77, [email protected].

Waarnemingen van onder meer Patrijs, Knobbelzwaan,

Krakeend, Slobeend, Wintertaling, Tafeleend, Kuifeend,

Dodaars, Fuut, Aalscholver, Blauwe Reiger, Bruine Kie

kendief, Havik, Waterral, Kievit, Witgat, Watersnip,

Stormmeeuw, Kleine M antelmeeuw, Kerkuil, Steenuil,

Bosuil, Ransuil, Ijsvogel, alle spechten, Veldleeuwerik,

Graspieper, Grote Gele Kwikstaart, Zwarte Roodstaart,

Kramsvogel, Koperwiek, Vuurgoudhaan, Glanskop,

Matkop, Kuifmees, Zwarte Mees, Roek, Ringmus, Keep,

Putter, Sijs, Kneu, Goudvink, Appelvink, Geelgors, Riet

gors en alle exoten werden niet in dit verslag opgenomen

maar wel verwerkt. Voor een Heilige Ibis wordt in de

laatste categorie een uitzondering gemaakt. Meerdere

waarnemingen in dit overzicht dienen door het Belgisch

Avifaunistisch Homologatiecomité beoordeeld te wor

den vooraleer ze definitief op de Dijlelandse lijst kunnen

bijgeschreven worden, en worden dus onder voorbehoud

gepubliceerd.

Gebiedsafkortingen

WLS =Wilsele/ Vijvers Bellefroid, LP= Kessel-Lo/

Leopoldspark, AVP = Heverlee/ Abdij van Park, ZW =

Oud-Heverlee/Zoete Waters, OHN = Oud-Heverlee/N,

OHZ = Oud-Heverlee/Z, Oppem= weilanden tussen

Bogaardenstraat (Oud-Heverlee - Korbeek-Dijle) en

NGB, NGB =Neerijse/Grote Bron (deel Doode Bemde),

NK V = Neerijse/Kliniekvijvers (deel Doode Bemde) en

SAR= Sint-Agatha-Rode/ Grootbroek.

Kleine Zwaan Cygnus bewickii

19/10 7 ad+ 2 juv te SAR (I. Nel, S. Peten,

R. Stoks)

Grauwe Gans Anser anser

Overtrekkende Grauwe Ganzen werden waargenomen

te Leefdaal/plateau (resp. 150, 5, 8 & 8 ex. op 9, 14, 16/10

& 5/11; ]. Vantrappen, 1. Nel, P. Moysons e.a.), Heverlee/

Langestaart (resp. 7 & 2 ex. op 11/10 & 14/11 (B. Willaert),

Erps/Dorenveld (25 ex. op 15/10; P. Moysons), Sint-Joris

Weert (8 ex. op 5/11; R. Stoks) en Haasrode/industrie (7

ex. op 7/11; D. von Werne). Pleisteraars waren er te OHZ

(resp. 3, 4 & 3 ex. op 21, 29/09 & 13/11; R. Stoks, G. Va

nautgaerden), OHN (resp. 1 & 12 ex. op 13/10 & 21/11;

G. Vanautgaerden, I. Nel), AVP (2 ex. van 26/10 tot 26/11;

]. Daems, L. Cieters, P. De Meirsman, D. Michiels), SAR

(resp. 10, 20, 6, 60, 3, 5 & 1 ex. op 7, 8, 11, 12, 13, 15 &

16/11; P. Goubau, S. Debrus, l. Nel e.a.), Overijse/Meer

van Genval (5 ex. op 12/11; ]. Taymans), ZW (3 ex. op


13/11; P. De Meirsman), NGB (5 ex. op 15/11; l. Nel) en

Heverlee/Langestaart (1 ex. op 16/11; B. Willaert).

Kolgans Anser albifrons

7, 8 & 14/11 resp. 30, 19 & 29 ex. te SAR (P. Goubau,

l. Nel, J. P elckmans e.a.)

12-14/ 11 24 ex. te AV P (D. Michiels, D. von

Werne, W. Goussey, P. Moysons)

14/11 2 ex. ZW te Heverlee/Langestaart

(B. Willaert)

Toendrarietgans Anser serrirostris

7 /11 30 ex. te SAR (P. Goubau)

12/11 3 ex. Z te OHN (L. Hendrickx, l. Nel),

9 ex. Z te Ottenburg (F. Vandeputte)

Bergeend Tadorna tadorna

Drie ex. te NGB op 9/10 (L. Hendrickx) en 1 ex. te SAR

op 29-30/10 (L. Hendrickx, I. Nel) betroffen de enige

Dijlelandse waarnemingen van Bergeend voor de peri

ode sep-nov 2011.

Smient Anas penelope

In de Dijlevallei waren Smienten vanaf eind september

in lage aantallen (1-4 ex.) aanwezig (versch. waarn.).

De enige uitschieter betrof 15 ex. op 27 /11 te OHZ (J. Nysten). Buiten de Dijlevallei pleisterden 4 ex. te LP op

13/11 (B. Verstraete).

Pijlstaart Anas acuta

18/09 & 26/11 resp. 1 ex. & lm te SAR (J. Nysten,

L. Hendrickx)

8-27 /11 lm te LP (op 6 data) (B. Verstraete,

E. Toorman, J. Lambrechts,

B. Zurings)

Zomertaling Anas querquedula

9 & 16/09 resp. 3 & 1 ex. te NKV (R. Stoks)

10, 17, 29/09 & 3/10 resp. 2, 2, 2 & 1 ex. te OHZ

{L. Hendrickx, G. Vanautgaerden,

P. Standaert)

Witoogeend Aythya nyroca

26-27 /11 lm te OHZ {L. Hendrickx, R. Stoks)

Grote Zaagbek Mergus merganser

14/11 lv te NGB (P. Moysons)

26/11 1 ex. te Pécrot/vijver (Formation Orni-

tho)

27I11 1 v te SAR (R. Stoks)

Grote Zilverreiger Casmerodius albus

Hoewel de soort doorgaans verspreid en in kleine aantal-


!en werd waargenomen, illustreren de maximale concen

traties te SAR dat het aantal Grote Zilverreigers in het

Dijleland tijdens de najaarsmaanden van 2011 redelijk

constant bleef: 12 ex. op 26/09, 13 ex. op 2/10, 12 ex. op

16/10, 12 ex. op 6/11 (versch. waarn.). Buiten de vallei

gebieden werden op 7 locaties in totaal 19 overvliegende

exemplaren waargenomen (versch. waarn.).

Kleine Zilverreiger Egretta garzetta

25/09 1 ex. ZO te Korbeek-Dijle/plateau

(T. Vandezande)

24/10

27/10

1 ex. in de Doode Bemde {M. Abts)

1 ex. te SAR (M. Nollet)

Koereiger Bubulcus ibis

Op 1/11 werd een Koereiger gemeld te Korbeek-Dijle/

plateau {L. Boon). Het zou om het 6e ex. voor het Dijle

land gaan.

Kwak Nycticorax nycticorax

05/10 1 ex. over Heverlee/Oost (T. Vandezande)

Roerdomp Botaurus stellaris

1-3, 15, 23, 25 & 28/11 telkens 1 ex. te SAR

(versch. waarn.)

1/11 1 ex. te OHZ (P. Goubau)

Ooievaar Ciconia ciconia

13-14/09 22 ex. overnachten te Wilsele/dorp

{W. Vercruysse, P. Standaert)

14/09 dezelfçle 22 ex. ZW te Meerbeek/

14-15/09

16/09

19/09

23/09

14/10

19-20/10

15/11

. pompstation (A. Smets)

14 ex. overnachten te Bierbeek

(P. Smets, E. Zvar)

14 ex. ZW te Leefdaal/Duivendelle

(K. van Scharen)

1 ex. over SAR (R. Stoks)

19 ex. tpl te Everberg/Vrebos (G. Rappé,

H. Remaut)

1 ex. tpl te Blanden (R. Huybrechts)

5 ex. overnachten te Overijse/

Terlanenveld (V. Bulteau, M. De

P aemelaere)

1 ex. Z te Heverlee/Langestaart

(B. Willaert)

/ Zwarte Ibis Plegadis falcinellus

Een Zwarte Ibis die op 4/09 naar het westen vloog over

Leefdaal/Voervallei (K. van Scharen) kan het tweede

geval van deze soort voor het Dijleland betekenen. De

eerste verbleef op 29-30/09 te SAR.

Heilige Ibis Threskiornis aethiopicus

Nadat op 1/08 al eens een Heilige Ibis NGB en SAR

aandeed, volgden in het najaar waarnemingen van een

ex. op 17/09 te OHZ (L. Hendrickx, N. Verbeke, F. Van

deputte) en op 1/10 te SAR (I. Nel, R. Stoks).

Wespendief Pernis apivorus

Over de Dijlelandse trektelposten werden tijdens 1-5

september nog 7 overtrekkende Wespendieven waarge

nomen. Hierop volgden enkele latere exemplaren, met

1 ex. Z te Neerijse/Ganzeman op 14/09 (I. Nel), 1 ex. te

Leefdaal/plateau op 18/09 (K. van Scharen), 1 ex. te SAR

op 23/09 (I. Nel) en 1 ex. in de Doode Bemde op 14/10

(S. Janssens).

Rode Wouw Milvus milvus

Er werden redelijk wat Rode Wouwen gezien in het Dij

leland: 1 ex. ZO te Bertem (J. Nysten) en 4 ex. ter plaatse

te Overijse/Terlanenveld (H. Roosen) op 1/10, 1 ex. W

te Bertem/Koeheide (G. Bleys) en 2 ex. Z te Leefdaal/

plateau (R. Stoks, K. Moreau, 1. Nel, A. Smets e.a.) op

2/10, 1 ex. ZO te OH/ Ormendaal op 9/10 (L. Smets), 1

ex. te OHZ op 12/10 (B. Willaert), 1 ex. ZO te Leefdaal/

plateau (F. Fluyt) en 4 ex. Z te SAR (R. Stoks) op 15/10,

2 ex. Z te Leefdaal/plateau op 16/10 (P. Moysons e.a.),

1 ex. ZW te Meerbeek/pompstation op 20/10 (P. Moy

sons) en 1 ex. te Korbeek-Dijle op 16/11 (L. De Boer).

Zwarte Wouw Milvus migrans

18/09 1 ie win te SAR (C. Carels)

Blauwe Kiekendief Circus cyaneus

We beperken ons voor dit overzicht tot de waarnemin

gen uit september en de eerste decade van oktober: 1 v

NO te Overijse/Terlanenveld op 13/09 (H. P aques) en

resp. 1 juv en 1 ex. tpl te Korbeek-Dijle/plateau op 4 en

8/10 (R. Stoks, J. Nysten). Oktober leverde verder nog

58 waarnemingen op, november liet maar liefst 116 ont

moetingen met deze soort optekenen (versch. waarn.).

Grauwe Kiekendief Circus pygargus

Van 3 tot en met 7 /09 werd dagelijks een Grauwe Kie

kendief waargenomen te Erps/Dorenveld (P. Moysons,

A. Smets, J. Pelckmans, R. Stoks, G. Ryken), maar aan

gezien er de ene keer van een juveniel en de andere keer

van een vrouwtje sprake was is niet duidelijk of het hier

om één of meerdere vogels ging. Nadien volgden waar

nemingen van een jagend ex. te Korbeek-Dijle/plateau

op 9/09 (P. Moysons), een overtrekkende juveniel te

Leefdaal/plateau op 10/09 (D. von Werne), een pleiste

rende juveniel te Erps/Dorenveld op 11/09 (R. Ghijsen)

en een pleisterend ex. te Neerijse/Wolfshaegen op 12/09 (M. Walravens).

:�.,,.:.: - · Voae/s . �- -: , b

Ruigpootbuizerd Buteo lagopus

Na de winter 2010-2011 hoopten we er nog meer op dan

anders, en ja hoor, er kwamen dit jaar weer Ruigpoot

buizerds naar onze streken afgezakt. In regio Leuven

vertaalde zich dat als volgt:

15/10 1 ex. valt vanuit N in te Leefdaal/plateau

(R. Stoks, F. Fluyt, A. Smets, K. Moreau

e.a.)

24-25/10

26/10

04/11

10/11

14/11

1 ex. te Leefdaal/Korbeek-Dijle

(G. Ryken, K. van Scharen, A. Smets)

1 ex. te NKV (P. Dauwe)

1 ad te Korbeek-Dijle/plateau

(T. Vandezande)

1 ex. te Neerijse/Zingende Wind

(K. van Scharen)

1 ad te Korbeek-Dijle/plateau

(P. Moysons)

Bastaardarend Aquila clanga

De allereerste zekere Bastaardarend voor het Dijleland

verbleef tijdens de nacht van 15 op 16 oktober 2011 in

de zuidrand van Mollendaalwoud (Bierbeek). Zo bleek

althans uit de gegevens die zijn satellietzender nadien

doorseinde, niemand heeft de overnachtende vogel

binnen de regiogrenzen in het veld gezien. Eerder die

dag werd hij wel opgemerkt over Averbode. Het ging

om Tönn, een Bastaardarend die in 2008 als nestjong

werd gezenderd in Estland. De afgelopen zomer bracht

hij door in Scandinavië, en de tocht naar zijn Spaanse

winterverblijf leidde hem dit jaar dus door België. In het

Dijleland ging het om een korte stop, zoals enkele waar

nemingen op 16/10 in Waals-Brabant en Henegouwen

illustreren.

Visarend Pandion haliaetus

04/09 1 ex. Z te Erps/Dorenveld (A. Smets)

07, 10-11, 17-18 & 26/09 telkens 1 ex. te SAR

14&17/09

28/09

(versch. waarn.)

telkens 1 ex. te OHZ (J. Rutten,

N. Verbeke)

1 ex. te W LS/Z (D. Van den Heuvel)

Boomvalk Falco subbuteo

Er werden in september nergens in de regio juveniele

Boomvalken waargenomen, ook niet te SAR waar op 7

en 15/08 telkens wel een juveniel werd gezien. De laatste

2 exemplaren voor 2011 vlogen op 26/09 rond te SAR

(1. Nel, T. Vandezande) en Tervuren/Park KMMA (B.

P asau, V. Daems).

Smelleken Falco columbarius

Het eerste Smelleken voor het najaar van 2011 was een

pleisterende juveniel op 22/09 te Erps/ Dorenveld (A.


Smets). Vooral te Leefdaal/plateau werden nadien nog

Smellekens waargenomen, met resp. 2, 1, 1, 1, l, 1, 1 &

2 ex. op 2, 8, 15, 16, 21, 23/10, 6 & 28/11 (F. Fluyt, R.

Stoks, A. Smets, K. Moreau e.a.). Andere waarnemings

plaatsen waren Bertem/Koeheide (1 ex. ZW op 15/10;

G. Bleys), Meerbeek/pompstation (1 ex. ZW op 20/10;

P. Moysons) en Overijse/Terlanen (1 ex. ZW op 22/10;

H. Roosen).

Slechtvalk Falco peregrinus

Waargenomen te Erps/Dorenveld (telkens 1 ex. ter

plaatse op 5 data van 1/09 tot 1/11; A. Smets, H. Roo

sen, R. Stoks, R. Polfliet), Erps-Kwerps/dorp (1 ex. op

4/09; J. Pelckmans), Leuven/centrum (resp. l, 1 & 2 ex.

op 10/09, 11 & 20/10; L. Smets, P. Standaert, E. Zvar),

Leefdaal/Duivendelle (1 ex. op 14/09; P. Standaert),

Leefdaal/plateau (telkens 1 ex. op 25/09, 14, 23 & 27 /10;

A. Smets, P. Moysons, 1. Nel, K. van Scharen), Bierbeek/

Mollendaal (1 ex. op 25/09; P. Floré), Moorsel (1 ex.

op 4/10; P. Standaert), LP (1 ex. op 10/10; S. Goethals),

SAR (telkens 1 ex. op 15/10, 24 & 27/11; L. Hendrickx,

J. Yantrappen, R. Stoks), Heverlee/Terbank (1 ex. op

24/10; H. Roosen), OHZ (telkens 1 ex. op 31/10, 16 &

30/11; P. Moysons, J. Rutten e.a.), Kessel-Lo/Kesselberg

(le win op 1/11; T. Yandezande, T. Caers), OHN (resp.

1 ad & 1 juv op 12 & 28/11; 1. Nel, L. Hendrickx) en

Bierbeek/Molendaalbeekvallei (1 ex. op 12/11; D. von

Werne).

Kraanvogel Grus grus

26/10 17 ex. ZO te SAR (1. Nel)

27/10

Blockx)

04/11

05/11

13/11

14/11

27/11

14 ex. Z te Neerijse/Ganzeman (H.

1 ex. tpl te Leefdaal/plateau

(F. Yandeputte)

31 ex. Z te Leefdaal/plateau

(L. Hendrickx), 3 ex. Z te Kessel-Lo/

Kesselberg (T. Yandezande)

3 x 1 ex. Z te Overijse/stad (1. Nel), 2 x

1 ex. Z te Tombeek/Laanvallei

(H. Roosen), 1 ex. Z te Sint- Joris-Weert

(R. Stoks)

1 ex. ZW te Everberg/Yrebos (A. Smets)

5 ex. ZW te Overijse/stad (1. Nel)

Bontbekplevier Charadrius hiaticula

Tijdens september 2011 werden meermaals Bontbek

plevieren aangetroffen te Overijse/Terlanen-veld. Ach

tereenvolgens ging het om 4, 1, l, 2, 3, 2 & 3 ex. op 9, 10,

17, 18-20, 21, 22 & 23/09 (S. Peten, 1. Nel e.v.a.).


Goudplevier Pluvialis apricaria

Er werden opvallend veel waarnemingen van Goudple

vieren doorgegeven. Een overzicht per waarnemings

plaats: Meerbeek (resp. 1 ex. ZW & 2 ex. tpl + 1 ex.

ZW op 2/09 & 20/10; A. Smets, P. Moysons), Leefdaal/

plateau (resp. 1, 13, 1, 1, 1 & 3 ex. over op 4/09, 14, 15,

29/10, 5 & 12/11; versch. waarn.), Korbeek-Dijle/plateau

(telkens 1 ex. over op 9/10, 5 & 20/11 en 5 ex. tpl + 2 ex.

over op 22/11; versch. waarn.), Erps/Dorenveld (1 ex.

over op 16/09; P. Moysons), OHZ (1 ex. aud op 27 /09; J.

Rutten), Bertem/Koeheide (1 ex. W op 9/10; G. Bleys),

Haasrode/industrie (7 ex. N O op 15/10; D. von Werne)

en OHN (1 ex. ZO op 19/11; L. Hendrickx).

Kleine Strandloper Calidris minuta

9/09 1 juv te Overijse/Terlanenveld (S. P eten,

1. Nel, P. Moysons, R. Stoks)

Het betreft hier de 25e Kleine Strandloper voor het Dij

leland.

Bonte Strandloper Calidris alpina

Op Terlanenveld pleisterden ook enkele keren Bonte

Strandlopers: resp. l, 2 & 1 ex. op 13/09, 3-:5 & 8/10 (1.

Nel, R. Stoks, D. von Werne, F. Yandeputte).

Wulp Numenius arquata

01/09 2 ex. ZW te Overijse/Ketelhuis (1. Nel)

17 /09 7 ex. te Erps/Dorenveld (B. Nef )

19/09 4 ex. NW te SAR (R. Stoks)

Groenpootruiter Tringa nebularia

01/09 2 ex. ZW te Erps/Dorenveld

(P. Moysons)

10/09 1 ex. te OHZ (L. Hendrickx)

23/10 1 ex. over de Doode Bemde (M. Abts)

Oeverloper Actitis hypoleucos

3 & 14/09 telkens 2 ex. te SAR (1. Nel, J. Buys)

Bokje Lymnocryptes minimus

21/10 & 28-30/11 telkens 1 ex. te Heverlee/

Langestaart (B. Willaert,

E. Toorman e.a.)

Houtsnip Scolopax rusticola / Waarnemingen buiten de broedgebieden:

08/11 1 ex. te Haasrode/industrie (M. Abts)

18/11 1 ex. te Leefdaal/plateau (C. Carels)

26/11 1 ex. te Bertem/dorp (E. Malfait)

Grote Mantelmeeuw L arus marinus

De adulte Grote Mantelmeeuw die op 4/11 pleisterde

te SAR (I. Nel, S. Debrus, P. Moysons, J. Nysten, H.

van den Broeck) en op 5/11 werd aangetroffen te Oud

Heverlee/Ormendael (L. Hendrickx) was pas de 15e voor

het Dijleland. De eerste twee werden zo recent als 1994

waargenomen, en 8 gevallen dateren uit 2007-2008.

Visdief Sterna hirundo

11, 13 & 15-16/09 resp. 1 ex.,1 ad win & 1 ie win te

OHN (G. Vanautgaerden, l. Nel,

L. Hendrickx, J. Vandeput)

13/10 1 ex. te SAR (I. Nel)

Zwarte Stern Chlidonias hybridus

Visdief, OHN Foto: Ingrid Nel

10 & 26/09 resp. 12 1 e win & 4 ex. te SAR (I. Nel, L.

Hendrickx,]. Nysten, T. Vandezande)

Zomertortel Streptopelia turtur

27 /09 1 ex. te SAR (1. Nel)

Velduil Asio flammeus

Het najaar van 2011 gaat te boek als de beste periode uit

recente tijden om in het Dijleland Velduilen waar te ne

men. Het eerste ex. vloog op 22/10 rond te Erps/Doren

veld (P. Moysons), met nadien waarnemingen van resp.

2, 7 (!), 2, l, 2, 1, 1, 1 & 2 ex. op 23, 28, 29, 30, 31/10, 1,

4, 10 & 19/11 (P. Moysons, H. Roosen e.v.a.). Ook op het

plateau van Leefdaal - Korbeek-Dijle pleisterden lange

tijd enkele Velduilen, met tussen 24/10 en 29/11 bijna

dagelijks waarnemingen van 1-4 ex. (versch. waarn.). Op

25/10 werd ook nog een ex. waargenomen op grondge

bied van Winksele (G. Bleys).

Middelste Bonte Specht Dendrocopos medius

Leuk was de waarneming van een overvliegend ex. op

9/11 te OHZ (]. Rutten).

Kortteenleeuwerik Calandrella brachydactyla

Er werden maar liefst twee waarnemingen doorgegeven

van deze soort die nooit eerder in het Dijlelancl werd

vastgesteld:

29/09 1 ex. ZW te Meerbeek/pompstation

(A. Smets)

02/10 1 ex. over te Bertem/Koeheide (G. Bleys,

F. Geenen)

Boomleeuwerik Lullula arborea

De najaarstrek van Boomleeuweriken werd in 2011 af

getrapt op 25/09 met 3 ex. ZW te Leefdaal/ plateau (A.

Smets). In oktober werden over dit plateau slechts 26

ex. geteld, verspreid over 5 data (versch. waarn.) en met

een maximum van 12 ex. op 14/10 (P. Moysons, R. Uyt

tenbroeck, B. Willaert). Ook de enige novemberwaar

neming werd te Leefdaal genoteerd, met 2 ex. ZW op

14/11 (P. Moysons). Andere waarnemingsplaatsen waren

Bertem/Koeheide (resp. l, 6 & 2 ex. over op 27 /09, 2 &

16/10; G. Bleys), het plateau Sterrebeek-Moorsel (telkens

1 ex. over op 13 & 24/10; 0. Hendrick), Bierbeek (resp. 1

ex. ZW & 1 ex. aud op 16 & 23/10; D. von Werne), Meer

beek (resp. 11 & 7 ex. ZW op 20 & 24/10; P. Moysons, A.

Smets), Meerdaalwoud/Militair Domein (2 ex. op 21/10;

R. Guelinckx) en Neerijse/Zingende Wind (1 ex. W op

26/10; B. Willaert).

Duinpieper Anthus campestris

2/09 2 ex. ZW te Meerbeek (A. Smets)

4 & 25/09 telkens 1 ex. ZW te Leefdaal/plateau

(A. Smets)

Grote Pieper Anthus richardi

De vierde Grote P ieper voor het Dijleland vloog op

31/10 naar het westen over Erps/Dorenveld (R. Stoks).

De eerdere gevallen betroffen een ex. te Neerijse op

25/03/46, een ringvangst te Heverlee op 21/09/63 en

een ex. over Leefdaal/plateau op 14/10/00.

Boompieper Anthus trivia/is

De enige noemenswaardige aantallen van het najaar

waren resp. 35 en 31 ex. over Meerbeek op 2 en 3/09 (A.

Smets), voorts werden slechts aantallen van 1-4 ex. ge

noteerd (versch. waarn.). De laatste Boompieper vloog

op 9/10 over Leefdaal/plateau (D. von Werne).

Roodkeelpieper Anthus cervinus

Een pleisterende Roodkeelpieper op 16/09 te Ottenburg

(F. Vandeputte) vertegenwoordigt het 15e ex. voor het

Dijleland.

Waterpieper Anthus spinoletta

De eerste Waterpiepers voor het najaar van 2011 waren


een ex. op 8/10 te OHZ (L. Hendrickx) en 2 ex. op 9/10

te SAR/Vette Weide (R. Stoks). De grootste groepen

werden ook in de Vette Weide geteld (versch. waarn.),

met een maximum van slechts 17 ex. op 17/11 (1. Nel).

Noordse Kwikstaart Motacilla thunbergi

2 & 3/09 resp. 51 & 16 ex. ZW te Meerbeek/

pompstation (A. Smets)

16/09 3 ex. te Neerijse/Wolfshaegen

(F. Vandeputte)

17 /09 1 ex. te Korbeek-Dijle/plateau

(J. Nysten)

Klapekster Lanius excubitor

SAR was tijdens het najaar van 2011 de uitgelezen plek

om naar Klapeksters te zoeken. Op 22-23/10 waren er

hier 2 ex. aanwezig, en één daarvan werd nog tot op

12/11 waargenomen (versch. waarn.). Andere waarne

mingsplaatsen waren Leefdaal/plateau (1 ex. op 23/10;

H. Roosen), Neerijse/ Zingende Wind (1 ex. op 23/10;

P. Moysons), OHN (1 ex. op 29/10; L. Hendrickx), Op

pem (1 ex. op 6, 8 & 13/11; J. Nysten, K. Moreau, D. van

Werne, R. Stoks), Doode Bemde (1 ex. op 6, 11, 13-14 &

19/11; J. Nysten, P. Moysons) en NGB (1 ex. op 19/11; L.

Hendrickx, J. Nysten).

Klapekster Foto: Stephan Peten

Gekraagde Roodstaart Phoenicurus phoenicurus

27 /09 1 juv tpl te Erps-Dorenveld (A. Smets)


Roodborsttapuit Saxicola rubicola

Roodborsttapuiten werden er tijdens het najaar van

2011 opgemerkt te Kwerps/Zuurbeekvallei (resp. lm &

lmlv op 11 & 18/09; R. Ghijsen), plateau Sterrebeek

Moorsel (resp. lm & 2m op 15/09 & 13/10; 0. Hen

drick), Erps/Dorenveld (telkens lm op 16/09 & 31/10;

P. Moysons, E. Toorman), Kessel-Lo/C (1 ex. op 16/09;

E. Toorman), Heverlee/Zwanenberg (4 ex. op 19/09;

G. Bleys), Leefdaal/plateau (resp. 1 & 2 ex. op 24/09 &

16/10; J. Nysten, L. Hendrickx, R. Stoks), Haasrode/

zandgroeve (resp. 3 & 1 ex. op 25/09 & 12/11; D. von

Werne), Bertem/Koeheide (1 ex. op 3/10; A. Seynaeve),

Heverlee/ Langestaart (1 ex. op 13/10; E. Toorman), He

verlee/Terbank (1 ex. op 14/10; B. Wtllaert), Bierbeek/

zandgroeve (1 ex. op 15/10; D. van Werne), Tervuren/

Zoniënwoud (1 ex. op 22/10; B. P asau, V. Daems), SAR/

Vette Weide (lm op 6/11; 1. Nel) en Oppem (1 ex. op

8/11; D. van Werne, P. Moysons).

Paapje Saxicola rubetra

P aapjes werden tot eind september waargenomen. Een

overzicht per waarnemingsplaats: Meerbeek (5 ex. op

3/09; A. Smets), Erps/Dorenveld (resp. 7, l, 8, 3, 4, 23, 4

& 1 ex. op 4, 6, 7, 11, 20, 21, 22 & 27 /09; R. De Boom, A.

Smets, R. Ghijsen e.a.), Korbeek-Dijle/plateau (resp. 2, l,

2 & 2 ex. op 10, 17, 18 & 23/09; J. Nysten, B. Creemers,

R. Stoks), Leefdaal/plateau (resp. 4, 2 & 4 ex. op 10, 11

& 24/09; J. Nysten, D. van Werne), Overijse/Ketelhuis (1

ex. op 13/09; H. P aques), Meerbeek/pompstation (1 ex.

op 14/09; A. Smets), Kwerps/Zuurbeekvallei (5 ex. op

18/09; R. Ghijsen) en het plateau Sterrebeek-Moorsel (3

ex. op 19/09; D. Michiels).

Tapuit Oenanthe oenanthe

Voor september 2011 werden uit het Dijleland 59 waar

nemingen van Tapuiten verzameld (versch. waarn.). De

grootste aantallen werden te Erps/Dorenveld geteld, met

onder meer 24 ex. op 5/09 en 18 ex. op 21/09 (R. Stoks).

Oktober leverde nog de volgende Tapuiten op: 1 ex. te

Heverlee/ Zwanenberg op 1/10 (G. Bleys), telkens 1 ex.

te Korbeek-Dijle/plateau op 9, 13 & 24/10 (J. Nysten, I.

Nel, G. Ryken), telkens 1 ex. te Erps/Dorenveld op 22

& 28/10 (D. Walton, A. Smets) en 1 ex. te Meerbeek/

pompstation op 24/10 (A. Smets).

Cetti's Zanger Cettia cetti /

Buiten de gekende territoria te OHN, OHZ en SAR,

werd tijdens het najaar van 2011 enkel een Cetti's Zan

ger waargenomen te P écrot/vijver, met waarnemingen

op 12, 14 en 25/11 (F. Van Hove, J. Taymans). Vanuit de

Doode Bemde kwamen er geen waarnemingen.

-

Tjiftjaf Phyl loscopus col lybita

Novemberwaarnemingen: 2 ex. te SAR (L. Boon, K.

Moreau) en 1 ex. te Ottenburg (F. Yandeputte) op 1/11,

1 ex. te OHZ op 6/11 (K. Moreau) en 1 ex. te Heverlee/

Langestaart op 8/11 (B. Willaert).

Baardmannetje Panurus biarmicus

5, 13 & 14/11 resp. 1 ex.,1 ex. & lml v te SAR (J. De

wyspelaere, J. Nysten, D. von Werne e.a.)

Grauwe Vliegenvanger Muscicapa striata

2 & 3/09 resp. 2 ex. ZW & 1 ex. tpl te Meerbeek/

pompstation (A. Smets)

Europese Kanarie Serinus serinus

02/ 10 1 ex. over Leefdaal/plateau

(T. Yandezande)

15/10

07/11

1 ex. aud te Bierbeek/zandgroeve

(D. von Werne)

1 ex. tpl te Korbeek-Dijle (B. Willaert)

Goudvink, SAR 27110/2011

Foto: Herman Blockx

Kleine Barmsijs Carduelis cabaret

28/10 4 ex. over Kessel-Lo/N (E. Toorman)

11 & 30/11

29 & 30/11

resp. 2 & 1 ex. over OH/centrum

(J. Rutten)

resp. 1 & 5 ex. te OHZ (B. Willaert e.a.)

barmsijs sp. Carduelis cabaretljlammea

Barmsijzen werden opgemerkt maar konden niet nader

op naam gebracht worden te Oud-Heverlee/centrum

(telkens 1 ex. op 15/10 en 25-26/11; J. Rutten), Leefdaal/

plateau (telkens 1 ex. op 16/10 en 12/11; R. Stoks, P.

Moysons, K. van Scharen), OHN (resp. 1, 2 & 5 ex. op

22/10, 1 & 11/11; B. Nef, R. Stoks, J. Lambrechts), Haas

rode/zandgroeve (1 ex. over op 27 /10; D. von Werne),

Bertem/ Koeheide (1 ex. over op 30/10; G. Bleys), Over

ijse/Terlanenveld (1 ex. Z op 1/11; H. Roosen), Otten

burg (2 ex. ZW op 12/11; F. Yandeputte) en OHZ (1 ex.

op 29/11; R. Uyttenbroeck).

Kruisbek Loxia curvirostra

Kruisbekken werden tijdens het najaar van 2011 enkel

waargenomen te SAR, met resp. 3, 3, 2, 2, 5 & 3 ex. op

25-26, 30/09, 8, 22, 23/10 & 1/11 (versch. waarn.).

Grauwe Gors Emberiza calandra

14/10, 12 & 13/11 resp. 2, 1 & 1 ex. te Leefdaal/pla-

teau (B. Willaert, G. Ryken, K. van Scharen)

Ijsgors Calcarius lapponicus

2 & 9/10 telkens 1 ex. Z te Leefdaal/plateau (F.

Fluyt, R. Stoks, A. Smets, K. Moreau, D.

von Werne e.a.)

Deze vogels vertegenwoordigen inmiddels reeds de 12e

en 13e ljsgorzen voor het Dijleland sinds 2000. In de

periode 1975-1999 werden slechts drie exemplaren ge

documenteerd.

Samenstelling

Kelle Moreau, [email protected]


Activiteiten

Alle activiteiten van de Natuurstudiegroep Dijleland en eventuele wijzigingen

zullen ook aangekondigd worden via de Dijlevallei-maillijst

(http://groups.yahoo.com/grou p/D ijleval lei/).

Bijencursus

We organiseren samen met de Natuurstudiegroep Hageland en Natuurpunt Educatie een bijencursus, nu de

aandacht voor de biodiversiteit van deze soortgroep in de lift zit. Er zijn theorielessen voorzien en excursies.

Info: Bart Creemers ([email protected], 0496893106) of Koen Vandenberghe (koen.vandenberghe@

gmail.com. 0485162619)

Zaterdag 28 april 2012

Dijlelandse Big Day

Op 24u tijd zoveel mogelijk verschillende soorten vogels zien in het Dijleland. Met een beetje geluk haalt u

ook de 100 soorten! Alle vervoermiddelen zijn toegelaten. De winnaars van vorig jaar wonnen al fietsend. En

aangezien "ge zonder benzine zeker ook kunt winnen'; komt daar dit jaar hopelijk een mooi vervolg aan.

Afspraak: Ou-24u, Dijleland.

Leiding: Kris Van Scharen, tel. 0475343529, [email protected]. Het volledige reglement staat op de

website.

Zondag 20 mei 2012 Insectenexcursie Abdij van Park Op zoek naar bijzondere en minder bijzondere insecten, bijen en andere in topnatuurgebieden in de Leuvense

stadsrand. Deze excursie wordt georganiseerd ism de Vrienden van Heverleebos en Meerdaalwoud in het kader

van hun inventarisatieproject van de Leuvense stadsnatuur.

Afspraak: binnenplein van Abdij van Park, 14u Leiding: Bart Creemers (bart.creemers<@gmail.com. 0496893106)

Zondag 24 juni 2012 Insectenexcursie Arenbe

rgpark

Op zoek naar bijzondere en minder bijzondere insecten, bijen en andere in topnatuurgebieden in de Leuvense

stadsrand. Deze excursie wordt georganiseerd ism de Vrienden van Heverleebos en Meerdaalwoud in het kader

van hun inventarisatieproject van de Leuvense stadsnatuur.

Afspraak: parking bij het Arenbergkasteel naast de Dijle aan de Celestijnenlaan, 14u Leiding: Bart Creemers ([email protected], 0496893106)

U kan zich (opnieuw) abonneren op de Boomklever door overschrijving van 10 EUR op rekeningnummer BE86001155216850 (IBAN) met BIC GEBABEBB

van de Natuurstudiegroep Dijleland, met vermelding van ABO 2012 + naam en adres . (Zie bijgevoegd overschrijvingsformulier)

Een steunabonnement kost 15 EUR of meer. Het bestuur van de Natuurstudiegroep Dijleland dankt u bij voorbaat�

Opgelet: indien wij uw betaling uiter

lijk 30 mei 2012 niet ontvangen hebben,-kunnen wij '

....__,__.�_._� -----�� ------�-- -��--��· t�· � �UJU�--�-�-�-�--m-e. _r_h�

e-l-aas._._D1 .......... ·

e� t-m:-

ee_r_

t� o-

e_ s �

tu-r_

e_n_. __ __....._.w .... �� ........ �_..J

20 De Boomklever - maart 20 12

" '

De late record-ijsdagen-winter bleef ook in de watervogelwereld niet zonder gevolgen: geen van de ondiepe vijvers van de vallei kon weerstaan aan -13 °C . En omdat ook de wind wegviel en hiermee de golfslag, vroren alle vijvers dicht. De speurtocht naar open water was begonnen! Eén van de zeldzame wakken in het ijs was er aan de Vossemvijver in het park van Tervuren. Wat elders niet kon lukte hier wel: zo'n 850 watervogels hielden een mooi wak open. En".de Tervurenaars zorgden voor voer voor die watervogels. Zo'n 25 parkganzen, aangevuld door een kleine 100 Canadese ganzen en 25 Nij/ganzen, samen met een steeds bewegende zwarte massa van 400 meerkoeten klaarden de klus! Vooral in de weekend maar ook door de week stopten tal van omwonenden aan de vijver om de ''eendjes te voeren". Dé gelegenheid voor een flink aantal fotografen om en aantal soorten eens van héél dichtbij te nemen. Zo ook Paul & Krista N. uit Overijse die we daar ontmoetten. "Waar zitten hier die Stormmeeuwen?" vroeg Krista. Even later kon ik twee volwassen exemplaren aanwijzen wat verder op het ijs en dan brachten deze twee een lucht-achtervolgingsshow waarbij een korst brood de inzet was. Andere deelnemers aan de show waren een flink pak Wilde eenden, enkele Krakeenden, Slobeenden, Kuif-en Tafeleenden, enkele Dodaarzen, een man Mandarijneend (meteen de kleurige favoriet van de dames) en een wijfje Krooneend en zowaar ook een man Wintertaling en ook twee Knobbelzwanen! Een andere fotograaf, die een buur van Ingrid N. bleek te zijn, kon vaststellen dat soorten die gewoonlijk erg schuw zijn, nu wel verplicht waren de aanwezigheid van mensen op de scene te aanvaarden. Luc vdW had de voorbije week een aantal Meerkoeten kunnen ringen en stelde een enorm verschil in gewicht vast: de zwaarste wogen tot 860 gram, de magere nauwelijks 550 gram! De "show on ice" wordt blijkbaar niet door elke watervogel even succesrijk gespeeld!

Maar kom, alles jullie dit lezen is hopelijk de lente al voelbaar en vergeten jullie en de ''acteurs" dit koude "podium" al vlug ...

Kris van Scharen

De Boomklever - maart 20 1 2

.... , - ·� -.t_-=;� - � - · ....

·"'r· : '\ 1:\ �· - �"' 1 . �l �·�'.--

�

-l· ....

Inhoud

EDITORIAAL Als vol gesneeuwd ...

PADDENSTOELEN

Wasplaten, orchideeën van de paddenstoelen

Dirk Hennebel

PROJECTEN

Dijlelandse biodiversiteit opgelijst

Nieuw ingevoerde soorten voor de periode

oktober-december 2011

Bart Creemers

UIT DE OUDE DOOS

Skräntärnä!!

Herwig Blockx

VOGELS

Opmerkelijke vogelwaarnemingen in de Dijlevallei

en omgeving, september - november 20 I I

Kel/e Moreau

ACTIVITEITEN

coverfoto: Rietgors op het plateau van Leefdaal

foto: Sam & Katrien De Backer-Reynders

t 1. 1

3

4

9

14

15

22

De Boomklever Maart 2012

Documents

Transcript of De Boomklever Maart 2012