Trends in beeld

De 9 schakels van effectief onderwijs

Jos Cöp

De 9 schakels van effectief onderwijs

1. leerdoelen2. betrokkenheid3. interactie en afwisseling 4. effectief lesmodel5. toetsen6. instructie en begeleiding7. leertijd8. didactische aanpak9. organisatie

Bron: o.a. Vernooij (2006), Gamoran (1992), Manzano (2001)

Een les zonder leerdoel is als een stuurloos schip. Deze wordt vanzelf activiteitgericht (‘als ze maar zinvol bezig zijn’) in plaats van doelgericht.

1. Werk vanuit leerdoelen.

Zonder betrokkenheid is het moeilijk om tot leren te komen. Maar betrokken zijn, is nog geen leren.

2. Creëer betrokkenheid.

Gerichte interactie zorgt ervoor dat kinderen blijven denken. Afwisseling in werkvormen is hiervan de basis.

3. Zorg voor interactie en afwisseling.

Als afwisselende interactie ontbreekt, stopt het denken en het leren. Niet praten maar denken staat hierbij centraal.

3. Zorg voor interactie en afwisseling.

4. Werk vanuit een effectief lesmodel.

Een verantwoorde opbouw van de les, met instructie, is geen keuze maar een voorwaarde.

Introductie

Instructie

Oefening

Evaluatie

Ook bij het leren met software spelen de didactische fasen introductie, instructie, oefening en evaluatie een belangrijke rol.

instructie

evaluatie

oefening

Uit: Computerprogramma Spelling in beeld

4. Werk vanuit een effectief lesmodel.

Toetsen is noodzakelijk om de gewenste voortgang te bepalen en in te kunnen spelen op verschillen tussen leerlingen.

5. Bewaak de voortgang door te toetsen.

Risicoleerlingen en gemiddelde leerlingen hebben instructie en begeleiding nodig om de doelen te bereiken.

6. Differentiatie: instructie en begeleiding.

Begeleid leren

Samenwerkend leren

Individueel leren

Goede leerlingen (leesvaardigheid, werkhouding, ontwikkeling) kunnen, individueel of samen, zelfstandig leren.

6. Differentiatie: instructie en begeleiding.

7. Differentiatie: leertijd.

Leertijd is vaak de onderscheidende factor. Voor risicoleerlingen is het nodig om veel meer tijd in te roosteren.

Ward 1987; Vernooy 2006

Extra leertijd in de vorm van verlengde en herhaalde instructie en extra oefening zijn voor risicoleerlingen noodzakelijk.

Introductie

Instructie

Verlengde instructie

Zelfstandige verwerking

Begeleide (in)oefening

Evaluatie

Herhaalde instructie

Extra oefeningen verwerking

Ward 1987; Vernooy 2006

7. Differentiatie: leertijd.

Door verschillende media te gebruiken, kan de leertijd uitgebreid worden zonder dat het saaie herhaling wordt.

Uit: Taal in beeld / Spelling in beeld

7. Differentiatie: leertijd.

Pas als meer instructie en meer leertijd geen resultaat opleveren, is het zinvol om de leerstof anders aan te leren.

8. Differentiatie: didactische aanpak.

Leerstof te snel anders uit gaan leggen, kan tot gevolg hebben dat leerlingen juist in de war raken.

8. Differentiatie: didactische aanpak.

Een te complexe klassenorganisatie is minder overzichtelijk en biedt geen goede basis voor effectief onderwijs.

9. Houd de organisatie haalbaar.

9. Houd de organisatie haalbaar.

Convergent werken biedt meer overzicht dan divergent werken met veel niveau-groepen en uiteenlopende leerstof.

9. Houd de organisatie haalbaar.

Als divergent werken met meer dan twee niveaugroepen noodzakelijk is, zal extra formatie op de groep al snel nodig zijn.

Scoreformulier

schakel score

1. leerdoelgericht + +/- -

2. betrokkenheid + +/- -

3. interactie / afwisseling + +/- -

4. lesmodel + +/- -

5. toetsing + +/- -

6. instructie / begeleiding + +/- -

7. leertijd + +/- -

8. didactische aanpak + +/- -

9. organisatie + +/- -

Samenstelling: Jos Cöp

Foto’s: Stockexchange

Muziek: Always be there, Toland and Schreer

Meer: http://trendsinbeeld.blogspot.com