muziek#onderwijs / digitale nieuwsbrief van deVereniging Leraren Schoolmuziek (VLS) 1

ELONut en noodzaak van een elektronische leeromgevingpag. 3 >

Dag van de schoolmuziekStudiedag van de Belgische zustervereniging Muzespag. 7 >

TeleblikEen greep uit duizenden uren radio- en televisiemateriaal pag. 6 >

Beste lezer, Voorwoord bij m#o.nl 1, 2008pag. 2 >

Van het bestuurEen woord van de voorzitter VLSpag. 2 >

BOEM PAUKESLAGColumn pag. 4 >

Tip van FritsOnline muziekpapierpag. 8 >

Muziek in LWOOProblemen en oplossingen voor het vak muziek in deze speciale onderwijsvormpag. 5 >

Nr. 1, 2e jaargang, februari 2008

m#o.nl nr.1 / februari 2008 pag.2

Beste lezer,

Vorige week bezocht ik als ouder het winterconcert op het Felisenum in Velsen, de school van mijn dochter. Pieter Wispelwey, oud-leerling van die school en zijn vaste pianist Paolo Giacometti verzorgden er een onvergetelijke avond. Een informeel, ontspannen en educatief concert waarin Pieter Wispelwey zijn programma voorzag van korte introducties en het publiek meenam in een spannend luisteravontuur. Samen met twee leerlingen van de school opende hij het concert om daarna samen met zijn pianopartner op een briljante manier werken van Martinu, Britten en Chopin voor te stellen. Wat een goed idee: een oud-leerling die het ver geschopt heeft in de muziek te vragen als rolmodel terug te keren op zijn vroegere school ter promotie van talent en muziekcultuur. Elke school heeft wel oud-leerlingen die de muziek zijn ingegaan. Hoewel, er is maar één Pieter Wispelwey.

De muziek rakelings dichtbij brengen, zodat wie daarvoor open-staat haar kan ontmoeten, dat is wat wij allen nastreven. In deze m#o.nl geven we daarvan weer een aantal aansprekende voorbeelden in woord en beeld. Clara Legêne verhaalt over haar leerlingen en hun ontmoeting met de opera. Frits Mennen ge-bruikt de ELO als ontmoetingsplaats. In deze afl evering van m#o.nl ontmoet u ook Floris Yperlaan, onze voorzitter van de VLS. Wil Kania schrijft over de inspirerende Dag van de Schoolmuziek in Leuven en Toon Oude Bos beschrijft zijn erva-ringen met het muziekonderwijs in LWOO-klassen.

Wij van de redactie horen graag van inspirerende momenten uit uw muzikale beroepspraktijk. Wij stellen m#o.nl daarvoor graag als platform beschikbaar.

Hartelijke groet van de redactie,

Voorwoord

Jos Herfsredactie

Voor u ligt opnieuw een uitgave van m#o.nl. Een commu-nicatiemiddel waar we trots op zijn. Trots omdat het voor-ziet in een behoefte van leden: het is een snel medium waarin korte artikelen staan met informatie over het muziekonderwijs. Daarnaast is het praktisch en staan er regelmatig muziekvoorbeelden in die direct bruikbaar zijn in de lessituatie. m#o.nl is een prima aanvulling op Kunst-zone. Kunstzone heeft een aantal onzichtbare, maar in-grijpende veranderingen ondergaan. Deze veranderingen zullen op termijn voor de leden zichtbaar gaan worden. We verwachten en hopen dat het blad zal bijdragen aan de verdieping en verbreding die nodig is in het onderwijs. Verdieping waar de korte artikelen van m#o.nl door de lengte niet toereikend zijn en verbreding door de verbin-tenis met andere disciplines. Er is ons veel gelegen aan communicatie met de leden van de VLS. Daarom is niet alleen intensief gewerkt aan Kunstzone en m#o.nl, maar pakken we ook de werkzaam-heden aan de website opnieuw op. We merken dat velen van u de weg via de site vinden. Via de huidige site komen vragen binnen, wordt materiaal rond de CAO geraad-pleegd en we constateren dat zelfs niet-leden ons vinden met vragen. Via deze weg wil ik Jurgen van der Ent, die de site ge-bouwd heeft en onderhoudt, bedanken voor al dat werk.Graag willen we komende maanden de site verder ont-wikkelen in een nieuwe richting, zodat deze voldoet aan de eisen van de tijd. De site wordt praktischer en toe-gankelijker. Elke muziekdocent moet zich op of via onze site op een professionele manier kunnen oriënteren op het vak, met inbegrip van organisatorische en rechtsposi-tionele aspecten. Onze site moet in de toekomst nog meer een plek worden waar iedereen die zich betrokken voelt bij het muziekonderwijs en bij de vereniging telkens weer terugkeert om op de hoogte te blijven van wat er leeft in het veld. Ik hoop daar velen van u te treffen: muziekdocenten laat van u horen!

Floris YperlaanVoorzitter VLS

bestuurVan het

Opmerkingen van de docent worden meteen digitaal verwerkt en de leerling kan daarna zijn beoordeling bekijken. It’s Learning geeft ook aan wanneer iemand te laat heeft ingeleverd etc.

• In vwo5 presenteren leerlingen in groepjes een periode uit de muziekgeschiedenis; ze doen dit middels een ppt-presentatie (met geluidsfragmenten en Teleblik- en/of YouTube-fi lmpjes). Deze presentaties zet ik vervolgens op de digitale leeromge-ving en op deze manier kunnen leerlingen van deze cluster de presentaties van alle groepjes thuis bestuderen voor de toets muziekgeschiedenis.

• Als mentor maak je zeer snel een bestand aan van alle vakdo-centen in deze klas, waardoor je iedereen een mailtje kunt sturen wanneer er iets is met een leerling. Natuurlijk hoor ik nu een kritisch lezer denken dat je dit ook kunt zonder digitale leerom-geving, en deze lezer heeft dan ook gelijk, echter, je zult dan eerst alle mailadressen moeten verzamelen en hiervan een groep maken, terwijl je deze in It’s Learning in no time hebt geselec-teerd. M.a.w. zo’n digitale leeromgeving heeft niet echt nieuwe mogelijkheden (uitgezonderd enkele zaken zoals de plagiaatcon-trole), maar heeft zijn meerwaarde vooral in het snel en effi ciënt communiceren in een afgeschermde omgeving.

In het bovenstaande heb ik geprobeerd om met enkele voor-beelden uit de praktijk het nut aan te geven van het werken met een ELO. Het antwoord op de titelvraag is dan ook: een ELO is nuttig en zal beslist in elke school zijn meerwaarde hebben. Je zult er wel tijd in moeten steken, iets dat geldt voor alle nieuwe ontwikkelingen, echter deze tijdsinvestering krijg je dubbel en dik terug! #

1001001111001001001010000001111101001001001001001001000000111110101010000110011001101001010001001001001001001001110001001001111001001001010000001111100010010010010010010000001111101010100001100110011001001010001001001001001001001110010010011110010010010100000011111010010010010010010010000111010101000011001100110000001100110101010 00101001 11100100100101000010010010010010010011100010010011

000001001001001001001000000111110101010000110011001100100101010010010000010010 1010101000011001100110010010100010010010010010010011100001001001010010000001100110011001001100110000001100 10 00100101000000100 00100100100100100111000100100111100111100010010010010010010000001111101010100001100110011001001010001001001001001001001110010010001100110011001001010

m#o.nl nr.1 / februari 2008 pag.3

ELOEnkele collega-redactieleden hebben mij gevraagd iets te schrijven over het gebruik van een ELO (elektronische

leeromgeving) in het voortgezet onderwijs. Sinds enkele jaren gebruiken we op onze school, scholengemeenschap

Sint-Ursula te Horn, een ELO. Aanvankelijk experimenteel begonnen met het programma Teletop, maar na een jaar

overgegaan op de ons inziens veel betere programmatuur van It’s Learning.

Wat is een ELO, en wat nog belangrijker is, heeft de ELO een meerwaarde voor het onderwijs? Een defi nitie van ELO is moeilijk te geven. Dit komt omdat de mogelijkheden van zo’n omgeving enorm zijn. Simpel gezegd: vele bestaande digitale middelen zijn in een omgeving gekoppeld en afgeschermd voor de rest van de wereld. Vooral communicatie verloopt in zo’n ELO supersnel en zeer effi ciënt. Ik denk dat we over een paar jaar niet meer zonder kunnen; op onze school was er (en is soms nog) veel weerstand van collega’s om dit nieuwe medium te gaan gebruiken, echter inmiddels is It’s Learning niet meer weg te denken en mag ik gerust stellen dat deze digitale leeromgeving een meerwaarde heeft.

Hoe gebruik ik als muziek- en CKV-docent momenteel dit me-dium? Enkele praktische voorbeelden:• Voor elke bovenbouwgroep maak ik in het begin van het schooljaar een apart ‘vaklokaal’ aan; in dit lokaal (toegang alleen voor mij en de leerlingen uit deze groep) kan ik allerlei docu-menten zetten (tekstbestanden, geluidsfragmenten, foto’s etc.) die alleen voor deze groep bedoeld zijn. Alle leerlingen kan ik bereiken door simpelweg met een klik alle ‘deelnemers’ te selec-teren en een mailtje te sturen. Voorbeelden van andere ‘vakloka-len’ zijn: ICT-werkgroep, mentorgroep V2, Infoplein medewer-kers, cluster muziek V6.

• Leerlingen leveren bij het vak CKV verslagen van culturele ac-tiviteiten in, waarbij de ELO zorgt voor een uiterst gedetailleerde plagiaatcontrole (bv. 27% werd eerder in It’s Learning ingeleverd, en/of 33% van de tekst komt van de website…, waarbij je vlie-gensvlug in twee kolommen het bron- en het ingeleverde docu-ment naast elkaar ziet (gemarkeerd waar plagiaat is gepleegd)!

Noodzaak, nuttigof verspilde t ijd?

01011110000011001

0111O0 N1010

1010010

00L100

010010

01001001001

111

001E010 110

111010

010111No

f 10010o

11010111No1

11

100110010

L111L10L1001000101001000110

0110E0000E1111011110

Voorbeeld

Frits Mennenredactie

m#o.nl nr.1 / februari 2008 pag.4

Laat in de klas het woord ‘opera’ vallen en de leerlingen reageren of ze snot moeten eten. “Eèèè néééé mevrouw, alsjeblieft gééééén opera!” Gevolgd door aanstellerig gezang van

de brutaaltjes, dat soms overigens verrassend goed klinkt. Dus zocht ik lang naar een manier waarop ik heel compact kan laten zien en horen hoe smakelijk de wereld van de opera is. En vond die, toen ‘Het uur van de wolf’ in 2002 de bekroonde documentaire ‘Amato, het kleinste operahuis ter wereld’ op de buis bracht. Amato Opera staat in New York en ik bezocht er begin jaren negentig met een bevriende Amerikaanse zanger een prachtige voorstelling die me lang bijbleef. Het is echt een piepklein operahuis met 110 zitplaatsen. De orkestbak is zo klein dat je er dwars moet fl uiten en biedt plaats aan hoogstens tien musici. Amato is opgericht door het echtpaar Tony en Sally Amato, die al vanaf 1948 in New York opera bieden. Sinds ze een pakhuis verbouwden tot operahuis, bieden ze een com-binatie van workshops voor zangers met voorstellingen voor publiek. In elke voorstelling werken ze met een andere cast, zodat zoveel mogelijk zangers aan de bak komen.Daarbij doen ze werkelijk alles zelf, met hulp van vrijwilligers. En van dat gegeven maak ik dankbaar gebruik om mijn brug-klassers die wereld in te lokken. Ik laat ze, tijdens het kijken naar de hartverwarmende documentaire - ondertitel: ‘over passie, pasta en muziek’ - een lijst aanleggen van alles wat je nodig hebt om een voorstelling te maken. De lijsten worden angstaanjagend lang en ontaarden meestal in een wedstrijdje. Van rekwisieten tot gehaktballen, van repetitieschema’s tot pro-grammaboekjes, van partituur en libretto tot een mengpaneel, van naaimachines tot doorzettingsvermogen. “Without safety pins no opera!”, lacht Sally ergens en meer aanmoediging hebben mijn leerlingen niet nodig. Stap twee is, de items op de lijst onder te brengen in zelfbedachte rubrieken. Van publiciteit tot muziek, zang, decors, kostuums. En tenslotte kiezen de leerlingen één onderwerp uit en maken daar een miniwerkstuk over dat in je eigen woorden moet zijn verteld. En ik wil een bronvermelding. Op die manier voorkom je (zo goed mogelijk) dom knip- en jatwerk van internet. En daar zit je dan met een stapel van 150 vaak prachtige werkstukjes die je zielsgraag alle kinderen wilt laten zien. Sinds vorig schooljaar heb ik daarvoor een website gebouwd, waarop ik een selectie van de beste werkstukjes plaats. Veel werk, ja, maar de moeite waard. Onlangs stuurde ik een bericht erover naar Amato Opera in New York. Sally overleed in 2000, 83 jaar oud, maar Tony ging onverdroten door met hun werk.

Clara Legêne redactie

Hij is nu 87 jaar, het is hem niet aan te zien. Zou hij reageren? Tot onze stomme verbazing kregen we al snel antwoord. In het Nederlands! Van Rineke Akkerhuis, die als kostuumontwerper aan Amato verbonden is. Toen we ook nog een uitgebreide brief kregen van Nathan Hull, Amato’s webmaster, kon het onderwerp opera in mijn brugklassen niet meer stuk. Er komt een briefwisseling op gang. We spelen zelf opera in de klas. Ouders komen kijken op onze website. Het leeft.

www.oelbertscape.nl, ga naar ‘muzieklokaal’, ga naar ‘opera-website’.

Brochure van ‘Amato Opera’

OperasterMaria Callas

nieuwe leren. Over het algemeen wordt in LWOO gebruik ge-maakt van een mix van deze zaken. Men gaat eclectisch te werk omdat er zoveel verschillende problematiek in deze afdeling te vinden is die om verschillende aanpak vraagt.

LESSENSERIE In een lessenserie van zes weken worden de “criteria” die voort-komen uit het interview en de gangbare manieren van lesgeven toegepast in de muziekles aan leerlingen uit de 1e klas LWOO; doel is de muzikale en sociaal-emotionele ontwikkeling van deze leerlingen met dyslexie en/of concentratieproblemen te bevorderen in een veilige en plezierige omgeving. De b-stroom bleek het meest geleerd te hebben, daarna kwam de a-stroom en vervolgens de zorgklas. Vorderingen werden hoofdzakelijk geboekt op praktisch gebied. Een logische consequentie zou kunnen zijn de lessen voornamelijk praktisch in te richten of uit te gaan van een praktijksituatie. Het theoretische deel blijft achter. Dit wil niet zeggen dat er geen theorie gegeven moet worden, maar het moet beperkt worden tot een minimum. De docent maakt zelf de balans op basis van de waar-nemingen binnen een specifi eke groep. Over het algemeen werk ik met veel plezier sa-men met de leerlingen aan overwegend praktische zaken en de klinkende resultaten mogen er ook zijn. #

m#o.nl nr.1 / februari 2008 pag.5

Toon Oude Bosdocent muziek

PROBLEMENUit interviews met de collega’s is gebleken dat de volgende criteria gebruikt kunnen worden om leerlingen met dyslexie te helpen in de les:• minder opdrachten of meer tijd • schrijffouten niet meerekenen want ze bedoelen het goed• weinig tekst gebruiken• wel leesbeurten (dus niet buitensluiten), maar wel een een- voudig stukje tekst kiezen• voorlezen• vragen of het duidelijk is• extra uitleg, niet laten worstelen.• powerpoint-presentatie van opdrachten die met de stem ondersteund wordt• vertrouwen geven en luisteren, vooral niet ongeduldig worden.

CONCENTRATIE• veel geduld opbrengen voor een leerling met een probleem• als leerlingen een keer aan het werk zijn, hou ze aan het werk, o.a. met non verbale signalen• korte, duidelijke opdrachten, stap voor stap werken, negatief gedrag negeren, positief gedrag belonen• 30 minuten van een les kunnen effectief gebruikt worden: doe dat dan ook en laat de rest maar wat minder zijn• van tevoren vertellen wat er van de leerlingen verwacht wordt en duidelijke structuur bieden• intrinsieke motivatie stimuleren• afl eiden door humor en na verloop van tijd de aandacht weer op de les richten• afwisseling in activiteiten en korte oefenmomenten die niet aan de leerling maar aan het spel worden aangepast

MANIER VAN LESGEVENFrontaal onderwijs is niet weg te denken in het LWOO. Bijna iedere les begint met een gesprek dat centraal door de docent geleid wordt en waarin (om leerlingen structuur te bieden) o.a. verteld wordt wat er in de les gedaan gaat worden. Daarnaast worden ook veel andere vormen van onderwijs toegepast zoals adaptief onderwijs, programma-gericht onderwijs, maar ook het

Toon Oude Bos is docent muziek LWOO-afdeling locatie Potskampstraat Carmelstichting in Oldenzaal.

Muziek in lwooHet muziekonderwijs is onder invloed van de popmuziek behoorlijk veranderd en aangepast aan de eigenheden van het

lichte genre. Een muzieklokaal heeft tegenwoordig studio’s, drumstellen, keyboards, gitaren, bassen en opname-

apparatuur. De leerlingen willen zingen, rappen en spelen in bandvorm. Hoe kun je nu het beste de muziekles inrichten

op een eerste klas van een LWOO-afdeling? Toon Oude Bos schreef een scriptie over muziekonderwijs in het LWOO.

We lichten er hier enkele belangrijke elementen uit. De volledige scriptie is te downloaden van de site.

Frits Mennen redactie

Tel-eblikTel-Tel-TeleblikRock-’n-roll (4:35)Telebliknummer 3219861Na de bevrijding was alles dat uit Amerika kwam populair. Dat gold ook voor de rock ’n roll rage die in 1955 losbarstte. Andy Tielman, gitarist van de Tielman Brothers, vertelt dat hij en zijn broers de originele rock ‘n roll niet precies konden nadoen. Ze brachten er daarom iets eigens, Indisch in. Dat maakte de unieke sound van de Indorock. De term rock ‘n roll slaat op de manier van dansen; tegen elkaar aanbotsen (rock) en elkaar weer loslaten (roll). De muziek was niet zozeer vernieuwend. Die had zijn oorsprong in de zwarte bluesmuziek, zoals Rob de Nijs vertelt. Het was vooral door de dans dat rock ‘n’ roll enorm aansloeg bij de jeugd.http://web.teleblik.kennisnet.nl/tsr/player/vo//fi d/3219861?start=486040&end=7610400&end=76104061

Rock ’n Roll 1950 – 1990 (3:36)Een YouTube-fi lmpje, waar in drie en een halve minuut allerlei artiesten, platenhoezen etc. visueel ‘voorbijkomen’ in chronolo-gische volgorde. Leuk om met een muziekje op de achtergrond 40 jaar popmuziek te bekijken!http://www.youtube.com/watch?v=hXXsg6HWYQA

Son House: Death Letter Blues (3:28)YouTube-fi lmpje met een oude blues (gitaar en zang)http://www.youtube.com/watch?v=x6LPKwAwi1I

Bandoneon (Tango Adios Nonino) - Astor Piazzolla (5:00)Waarom wordt de bandoneon in deel 2 van de methode Muziek op Maat behandeld? Juist ja, door dat ene moment (dat overi-gens 5 minuten duurde…) in de huwelijksmis van Alexander en Maxima, een uitzonderlijk televisiemoment met de door de regisseur gevraagde tranen op het ‘moment suprème’. Muziek en emotie… voor een ieder beschikbaar op YouTube.http://www.youtube.com/watch?v=4gjecwPc_lU #

m#o.nl nr.1 / februari 2008 pag.6

n deze nieuwsbrief korte Teleblik- en YouTube-fi lmpjes over jazz, blues, rock ’n roll en de Argentijnse bandoneon. Spe-ciaal aanbevolen de sketch over jazz uit een afl evering van

het Klokhuis met Louis van Dijk in de hoofdrol! Zijn er collega’s die in hun muzieklessen educatieve fi lmpjes gebruiken van YouTube? Mail dan interessante links naar fmennen@home.nl. Wellicht kunnen ze in een van de volgende nieuwsbrieven besproken worden.

De geschiedenis van de jazzmuziek (2:24)Telebliknummer: 71256Jazzmuziek is ongeveer honderd jaar geleden ontstaan. Hele-maal in het begin was het muziek voor zwarte Amerikanen. Het is ontstaan uit allemaal verschillende stijlen muziek: van de liederen die op plantages werden gezongen door slaven tot bluesmuziek en muziek die gemaakt werd door militairen. De jazzmuziek werd gebruikt om ellende, heimwee en verlangen, maar ook hoop, vreugde en vrolijkheid mee uit te drukken. Na een tijdje begon-nen ook blanke mensen jazz te spelen. Hun muziek was alleen lang niet zo swingend als de jazz van de zwarte mensen: het was iets netter, iets rustiger. De zwarte muzikanten vonden dat maar niks en zo ontstond er weer een nieuwe vorm van jazz: “Bebop”. Grote “Bebop” muzikanten waren Dizzy Gillespie en Charlie Parker.http://web.teleblik.kennisnet.nl/tsr/player/vo//fi d/71256?start=493800&end=637800

Sketch over Jazz (2:49)Telebliknummer 71225De pianist in een restaurant heeft genoeg van alle klassieke deuntjes die hij moet spelen. Hij wil nu wel eens jazz! Hij vertelt aan één van de gasten dat hij zich met op de piano altijd zo lekker uit kan leven. Dat wil de gast ook wel eens proberen...http://web.teleblik.kennisnet.nl/tsr/player/vo//fi d/71225?start=323000&end=492000

North Sea Jazz Festival (56:00)Telebliknummer 38953Special over jazzformaties die door rockmuziek geïnspireerd zijn. Miles Davis, Kenny G., Yellowjackets, Chuck Brown, James Brown en John Lee Hooker in fragmenten van het North Sea Jazz Festi-val van 1988.http://web.teleblik.kennisnet.nl/tsr/player/vo//fi d/38953?start=0&end=3368000

m#o.nl nr.1 / februari 2008 pag.7

Dag van de SchoolmuziekInspirerend, motiverend, we gaan ervoor, muziek is leven. Enkele kreten die aan het einde van de ‘Dag van de School-

muziek’ te horen waren van de participanten. In het Lemmensinstituut te Leuven werd de eerste studiedag gehouden,

georganiseerd door Muzes, de Belgische Vakvereniging voor artistieke vorming. Met maar liefst zo’n driehonderd geïn-

teresseerde vakbroeders en –zusters begon de dag met een debat met als centrale vraag: moet er meer aandacht zijn

voor muzikale opvoeding? Het blijkt dat de aandacht voor de muzikale educatie vanuit de Belgische regering onduide-

lijkheden oproept. Het vak muziek is niet verplicht; de scholen zelf mogen uitmaken in welke leerjaren het vak in het

lesrooster opgenomen wordt. De continuïteit van een doorlopende leerlijn is daardoor niet gewaarborgd.

Uit onderzoek van de afgelopen jaren is gebleken dat de hersenen positief beïnvloed worden door het actief bezig zijn met muziek. Het effect van goed muziekonderwijs zal merkbaar zijn in groter verband. Het pleidooi van de panelleden naar de verantwoordelijke minister is een dialoog waaraan alle belang-hebbenden, vanuit de praktijk en onderzoek, meepraten. Deze studiedag wil een aanzet zijn en door middel van de workshops een bijdrage leveren aan de dialoog.Het wat verveelde gevoel dat is blijven hangen na het debat is snel verdwenen wanneer we onze weg zoeken naar de diverse workshops. Het interieur roept deja-vu-beelden op van het gebouw in Maastricht, waar ik als student Schoolmuziek het handwerk geleerd heb. Tijdens de workshop Over Sting, stem en oude stukken worden we door Steven Marien teruggevoerd naar de beginjaren van de opera. Enkele beeldfragmenten uit een moderne interpretatie van Monteverdi’s L’Orfeo moet de tongen losmaken. Prangende vraag is of leerlingen de getoonde

fragmenten kun-nen waarderen, en daardoor geïnteres-seerd raken in het bekijken van een dergelijke uitvoering in een Schouwburg. Tot mijn niet geringe verbazing vertelt Steven Marien dat er tijdens zo’n school-

In Dialoog op de eerste ‘Dag van de Schoolmuziek’ van Muzes

voorstelling tot enkele honderden leerlingen in de zaal kunnen zitten. Met een goede voorbereiding door de educatieve dienst van de Schouwburg is dat, op een enkele uitzondering na, geen enkel probleem. In een ander fragment Die beiden Grenadiere van Schumann, wordt de Marseillaise geparodieerd. Een idee om te bewaren voor een toekomstig moment. Helaas wordt Sting niet genoemd, maar inspiratie genoeg om eigen ideeën de vrije loop te laten.Gesterkt door een heerlijke lunch op naar de volgende work-shop: Body Percussie. Sophie Monheim zet ons meteen aan het werk met een ritmische opwarmer op uitnodigende, ritmische klanken (weg lunch). Haar energieke, innemende manier van lesgeven slaat meteen over op de groep. Onze voeten stam-pen ritmisch op de grond, de handen zorgen voor de verdere ritmische invulling van het benodigde ritme. Het lichaam dient daarbij als klankkast. Het ritme wordt steeds uitgebreider en het enthousiasme steeds groter. Beschrijven van deze activiteit doet de ervaring ervan geen recht: muziekbeleving op zijn best.

Als afsluiting van de dag nog even gezellig met elkaar nabab-belen. Op de vraag van Frits Evelein om de dag in één woord samen te vatten, reageerde mijn buurvrouw met: familiair. Waarschijnlijk is dit inderdaad het woord dat deze dag tref-fend kenmerkt. Tevens een compliment voor het organiserende Muzes. #

Op www.muzes.be staat een foto-impressie van de studiedag.

Wil KaniaMuziekdocent

m#o.nl nr.1 / februari 2008 pag.8

Colofon

m#o.nl nummer 1, januari 2008

m#o.nl / digitale nieuwsbrief van de Vereniging Leraren Schoolmuziek (VLS) bestemd voor muziekdocenten in het basis- en voortgezet onderwijs, professionals in de muziek- en cultuureducatie, directies en beleidsmakers.

m#o.nl wordt digitaal verspreid onder leden van de VLS en andere belangstellenden en is te vinden op:www.muziekenonderwijs.nl.

m#o.nl is een uitgave van de Vereniging Leraren Schoolmuziek. De VLS is aangesloten bij de Centrale van Middelbare en Hogere Functionaris-sen (CMHF), een koepel van beroeps- en belangenverenigingen bij overheid, onderwijs, zorg en bedrijfsleven.

Het bureau van de VLS is gevestigdKluppelshuizenweg 32, 7608 RL Almelo.

Contactbureau@vls-cmhf.nl

WebsitesVLS: www.vls-cmhf.nlm#o.nl: www.muziekenonderwijs.nl Webmaster Jurgen van der Ent

Redactie m#o.nlJos Herfs, Clara Legêne, René Meeuws, Frits Mennen

Aan deze uitgave werkten verder mee: Wil Kania, Toon Oude Bos, Floris Yperlaan.

Contactredactie@muziekenonderwijs.nl

Vormgeving en illustratiesMarcel Grotens grafi sche ontwerpen

OmslagfotoAgatha Brown

BijdragenIeder wordt uitgenodigd bijdragen te leveren of berichten voor m#o.nl te zenden. De redactie zal graag nadere informatie verstrekken.

© VLShet copyright van artikelen en illustraties ligt bij de Vereniging Leraren Schoolmuziek, tenzij

anders aangegeven. Overname van artikelen of illustraties op welke manier dan ook, zonder

schriftelijke toestemming van de Vereniging leraren Schoolmuziek, is verboden.

BERICHTEN > > >VACATUREDe CEVO heeft de VLS gevraagd een kandidaat voor te dragen voor een vacature in de vaksectie muziek per 1 augustus 2008.Taak: voorbereiden en vaststellen examens muziek vwo/havo/vmbo en advisering m.b.t. normering. Functie-eisen: lesgeven aan examenkandidaten vwo/ havo/vmbo en deskundigheid op gebied examens en toetsing.Omvang van de taak: 132 uur op jaarbasis.

Geïnteresseerden worden uitgenodigd om vóór 8 februari contact op te nemen met de voorzitter van de VLS, Floris Yperlaan. Zij kunnen daarna worden uitgenodigd voor een gesprek met het VLS-bestuur, half februari.

voorzitter@vls-cmhf.nl

Zoek je een leeg vel muziekpapier om snel iets te com-po-neren (of als bijlage bij een toets) zonder pc: hieronder een aantal links naar gratis downloads van muziekpapier in verschillende sleutels en voor verschillende gitaren. Voor muziekdocenten ook te gebruiken bij toetsen (kladpapier of noteren muziekdic-tees).

Lege bladzijde notenbalken G-sleutel:http://www.freesheetmusic.net/music/trebleclef.pdf

Lege bladzijde notenbalken TAB+ F-sleutel:http://www.freesheetmusic.net/music/basstab.pdf

Lege bladzijde notenbalken zonder sleutel:http://www.freesheetmusic.net/music/noclef.pdf

Lege bladzijde notenbalken voor piano:http://www.freesheetmusic.net/music/pianopaper.pdf

Lege bladzijde notenbalken F-sleutel:http://www.freesheetmusic.net/music/bassclef.pdf

Lege bladzijde notenbalken slagwerk:http://www.freesheetmusic.net/music/percussionclef.pdf

Lege bladzijde notenbalken gitaar TAB + G-sleutel:http://www.freesheetmusic.net/music/guitartab.pdf

Frits Mennen redactieTIPS VAN FRITs