CROWetcetera7-2010

Tijdschrift voor infrastructuur, verkeer, vervoer en openbare ruimte

Gladheidsbestrijding: terugblikken en leren

Voorlichting Standaard 2010 tijdens InfraTech

Handboek Wegontwerp onder handen

Professionalisering verkeersregelaars

jrg. 5 | nr. 7 | oktober/november 2010

01_Cover.indd 1 26-10-10 16:09

NATIONAAL OPENBARE RUIMTE CONGRES 2010w

ww.

nati

onaa

lope

nbar

erui

mte

cong

res.

nl

TE DUUR?Zo haal je meer uit je openbare ruimte!

2010

ede23 november

NATIONAALOPENBARERUIMTECONGRES

PARTNERS SPONSOR

9 D

ECEM

BER

201

0 IN

ICO

ON

TE

AMER

SFO

ORT

Nieuwe datum!nieuwe plaats!

AE_603_nieuw.indd 1 26-10-10 11:3302_Adv.indd 1 26-10-10 12:17

CROW et cetera praat u acht keer per jaar bij over CROW-activiteiten en zo veel meer. In CROW et cetera vindt u nieuws uit de zes domeinen, een overzicht van nieuwe CROW-publicaties, cursussen en congressen, achter-gronden over onze kennisproducten en de toepassing ervan in de praktijk, interviews met deskundigen uit de praktijk, praktijk-voorbeelden, informatie over de activiteiten van CROW-commissies, et cetera.

CROW et cetera wordt gratis verspreid onder professionals op het gebied van infra-structuur, verkeer, vervoer en openbare ruimte. Via www.crow.nl/etcetera kunt u zich aanmelden.

CROW is het nationale kennisplatform voor infra-structuur, verkeer, vervoer en openbare ruimte. Deze not-for-profit organisatie ontwikkelt, verspreidt en beheert praktisch toepasbare kennis voor beleidsvoorbereiding, planning, ontwerp, aanleg, beheer en onderhoud. Dit gebeurt in samenwerking met alle belanghebbende partijen, waar onder Rijk, provincies, gemeenten, advies-bureaus, uitvoerende bouwbedrijven in de grond-, water- en wegen bouw, toe leveranciers en vervoerorganisaties. De kennis, veelal in de vorm van richt lijnen, aanbevelingen en systematieken, vindt haar weg naar de doelgroepen via websites, publicaties, cursussen en congressen.

CROW heeft zijn activiteiten gebundeld in de volgende zes domeinen:

LeefomgevingOndersteunt de (her)ontwikkeling, het ontwerp en het beheer van stedelijke openbare ruimte.

MilieuBiedt ondersteuning bij het vinden van milieu-oplossingen voor leefbaarheid effecten van bouw en mobiliteit.

Verkeer & VervoerHoudt zich bezig met bereikbaarheid, leefbaarheid en verkeersveiligheid voor personen- en goederen-vervoer en met de vormgeving, inrichting en uitrusting van de weg en omgeving.

InfrastructuurZorgt voor technische hulpmiddelen voor de constructeur en beheerder van infrastructuur.

Aanbesteden & ContracterenBiedt administratief-juridische en technische hulpmiddelen voor het aanbesteden, het opstellen van contracten en het uitvoeren van werken en schept zo kaders en voorwaarden voor aan-bestedingen, kostenramingen en risicoverdelingen.

BouwprocesmanagementSchept voorwaarden voor de projectorganisatie en de communicatie tussen bouwpartners, brengt hier structuur in en verhoogt daarmee de efficiency.

Wilt u meer informatie over deze domeinen, ga dan naar www.crow.nl.

Over CROW

Op deze website is meer te vinden over dit onderwerp

Hier kunt u informatie vragen

Algemeen

Leefomgeving

Milieu

Verkeer & Vervoer

Infrastructuur

Aanbesteden & Contracteren

Bouwprocesmanagement

Tijdschrift voor infrastructuur, verkeer, vervoer en openbare ruimte

Gladheidsbestrijding:

terugblikken en leren

Voorlichting Standaard 2010

tijdens InfraTech

Handboek Wegontwerp

onder handen

Professionalisering

verkeersregelaars


01_Cover.indd 1

26-10-10 16:09

En verder...Column: Wout 5Gastcolumn: De klompenmaker en de verkeerstechnicus 21Nieuwe uitgaven 40Cursussen en Opleidingen 41Servicepagina 42


Inhoud Kop XInhoud platInhoud Kop Klein X

Intermediair tussen opdrachtgever en opdrachtnemer 4Tal van gereedschappen en systematieken stelt CROW de bouwprofessional ter beschikking. En die professional kan opdrachtgever of opdrachtnemer zijn.Negen symposia tijdens CROW Infraweek 7

Bloemkoolwijken: het voortwoekerende groen te lijf 8Het moest vooral snel groen worden in de bloemkoolwijken uit de jaren zeventig en tachtig. En dat deed het. Vandaag de dag zorgt het overdadige groen voor achterstallig onderhoud. Hoe te onderhouden met krimpende budgetten?Agenda CROW Levende Stad 9Werkgroep ‘Succesvolle openbare ruimtes’ geïnstalleerd 11

Luchtkwaliteit verbeteren met parkeermaatregelen 12Parkeerbeleid is er niet alleen om bereikbaarheid te verbeteren en parkeer-ruimte te verdelen; het kan ook worden ingezet om de luchtkwaliteit te ver-beteren. Duurzame kennis, direct toepasbaar 15Solve start project ‘Handreiking stedelijke tunnels’ 17Solve-column: Lucht zoekt oplossing 17

Vernieuwing Handboek Wegontwerp van start 18De herziening van het Handboek Wegontwerp is van start gegaan. Het hand-boek richt zich op de wegcategorieën die buiten de bebouwde kom liggen en geen autosnelweg zijn. De herziening zal ongeveer een jaar in beslag nemen.

Het was een mooie winter voor gladheidbestrijders 22Afgelopen winter konden gladheidbestrijders laten zien wat ze waard zijn. Soms ging dat goed, soms niet. Het was een leerzame winter.

RAW: bouwstenen voor de toekomst 26De RAW-helpdeskOpenpostenbestekken voor grootschalige sanering asbestwegen 30Het openpostenbestek blijkt uitermate geschikt om een zeer omvangrijke sanering vast te leggen in contracten. MijnAanbestedingskalender geïntroduceerd 33

“De veilige inzet van verkeersregelaars vereist de juiste afwegingen” 34Wegbeheerders maken bij werk in uitvoering steeds vaker gebruik van ver-keersregelaars. Een CROW-werkgroep werkt aan een praktische richtlijn voor deze inzet. Voldoende ervaren en getrainde verkeersregelaars verminderen risico’s voor regelaar, weggebruiker en wegwerker.Eerste TIS-keurmerken uitgereikt 37Werkgroep ‘Voorbeeld Systems Engineering voor de gww’ geïnstalleerd 38Installatie werkgroep Testen en toetsen materiaal en materieel 38Werkgroep ‘Werken met kabels en leidingen in verontreinigde bodem’ geïnstalleerd 39Installatie nieuwe werkgroep Kabels en Leidingen rond Watergangen 39

02_Inhoud.indd 3 26-10-10 16:40

4 | CROWetcetera nr. 7 | oktober/november 2010

Algemeenwww.crow.nl/algemeen

Auteur: Tim Oosten

CROW faciliteert de bouwprofessional

met regelgeving en tal van gereed-

schappen en systematieken. Die

professional kan opdrachtgever zijn

of opdrachtnemer. Soms bestaat de

indruk dat CROW zich vooral op een

van deze twee groepen richt. Dat is

een misverstand.

“Wat wij merken, is dat veel van onze klanten ons vooral kennen van een enkel product. Bijvoor-beeld publicatie 132 over werken met verontreinigde grond, of de RAW-systematiek, of de online Adviestool Aanbesteden”, vertelt Ad van Leest, hoofd Aanbesteden & Contracteren bij CROW. “Als die klant daar voor zijn werk genoeg aan heeft, is daar natuur-lijk niets mis mee. Wel heeft die klant daardoor een onvolledig en soms zelfs een onjuist beeld van CROW.”

Openbare informatie“Zo krijgen wij wel eens te horen dat we er vooral voor de opdracht-gever zouden zijn”, vult Jan Oege Zijlstra aan, hoofd Bouwproces-management bij CROW. “Als wij betrokken zijn bij nieuwe ontwik-kelingen die vooral door de over-heid gestuurd worden, dan brengt dat met zich mee dat de eerste resul-taten zich meer op de opdracht-gever richten. Systems Engineering is zo’n voorbeeld. ProRail en Rijks-waterstaat zijn belangrijke initia-tiefnemers van deze manier van werken. Wij bij CROW hebben de

‘Leidraad specificeren’ en het ‘Handboek Oplossingsvrij specifi-ceren’ uitgebracht, die inderdaad focussen op opdrachtgevers. Aan de andere kant: het is openbare infor-matie en aannemers kunnen zich zo wel de wensen van de opdracht-gevers eigen maken. Inmiddels is de methodiek gegroeid en gericht op het proces van opdrachtgevers en opdrachtnemers.”

Tegenvoorbeelden“Maar er zijn natuurlijk ook tegen-voorbeelden. Neem TIS, de Tech-nische Inspectie Services. De aan-nemer laat zijn werk inspecteren door een onafhankelijke, door

CROW erkende TIS, om zo de opdrachtgever zekerheid te bieden over de bouwkwaliteit van een werk. Dit is een dienst van CROW die zich vooral op bedrijven richt. Die bedrijven ontzorgen op hun beurt de opdrachtgever. Het gros van onze producten is er voor beide partijen.”

Valide argumenten“Ook de RAW-systematiek is daar-van een goed voorbeeld”, maakt Ad van Leest duidelijk. “Alle par-tijen praten mee bij aanpassingen, alle wijzigingen worden eerst ter visie gelegd en iedereen kan zijn commentaar inbrengen. Naar

Intermediair tussen opdrachtgever en opdrachtnemer

Ad van Leest: “Veel klanten kennen ons van één enkel product”

Jan Oege Zijlstra:“Het gros van onze producten is er voor opdrachtgever én opdrachtnemer”

03_Domein_0_Algemeen.indd 4 26-10-10 11:15

Column

Toen bij mij thuis het besluit viel ons erf eens flink onder handen te laten nemen, zag ik daar eerlijk gezegd wel wat tegenop. Niet dat ik heb getwijfeld aan het resultaat; mijn aarzeling betrof vooral de tijd dat de boel overhoop ligt. De rommel, vreemd volk over de vloer, mogelijke ergernissen doordat dingen niet helemaal lopen zoals voorzien…Ik zit er nu, begin oktober, middenin en het valt me allemaal honderd procent mee. En hoe komt dat nu? Door Wout, een stratenmaker die met zijn collega’s ook grondwerk doet en andere klussen die nodig zijn om aan stratenmaken toe te komen niet schuwt. Zo hebben ze bij mij thuis ook de nodige bomen gerooid en een kabel verlegd. Wout is niet alleen vriendelijk en beleefd, maar hij houdt ook zichtbaar van zijn werk (hij gaat ’s ochtends om zeven uur fluitend aan de slag), denkt met ons mee, overlegt, komt met goede voorstellen, kortom: hij wil er iets moois van maken en stelt ons als klant centraal. Het heeft mij aan het denken gezet. Want laten we eerlijk zijn: je hoort wel eens andere verha-len uit de aannemerij. In economisch moeilijke tijden als deze, ben ik ervan overtuigd dat bedrij-ven als dat van Wout het wel redden. Geen betere reclame dan mond-tot-mondreclame en u zult begrijpen dat ik mijn stratenmaker van harte aanbeveel bij kennissen. Liefde voor je werk en oprechte belangstelling voor de wensen van de klant maken het werk denk ik ook veel aangenamer. Een tevreden klant geeft voldoe-ning. Het imago van de bouw kan echt veel beter. En daar moet de sector zelf wat aan doen. Wees als Wout, is mijn advies.

Wout

nr. 7 | oktober/november 2010 CROWetcetera | 5

Reageren? [email protected]

Iman Kosterdirecteur CROW

valide argumenten wordt geluis-terd en deze worden in de syste-matiek opgenomen. Bij de start in 1978 was dit erg vanuit de opdracht-gever gestuurd, maar het is al jaren een echt paritair product. Of neem VISI. Hierin staat de vraag centraal hoe je de communicatie structu-reert tussen opdrachtgever en opdrachtnemer. Dat is er duidelijk voor beide partijen. De Aanbeste-dingskalender is nog zo’n voor-beeld. Drieduizend aanbestedende diensten en tachtigduizend aan-nemers en leveranciers maken hier gebruik van. Vraag en aanbod komen zo bij elkaar. Typisch een dienst voor opdrachtgever én

opdrachtnemer. Nog zo een: de CE-markering van asfalt. De aan-nemerij heeft dit proces nauw-lettend gevolgd en heeft veel betrokkenheid aan de dag gelegd bij de totstandkoming. Een gevolg hiervan is dat er goed gekeken is naar de haalbaarheid van eisen voor de aannemer.”De voorbeelden maken duidelijk dat CROW de intermediair is tussen opdrachtgevers en opdracht nemers en dat het zijn kennis producten en richtlijnen op beide partijen richt. Een korte blik op de veelheid aan methodie-ken en systematieken maakt dit duidelijk.

Foto

: Her

man

Stö

ver


AkzoNobel pekel …

… de oplossing bij gladheid

Afgelopen winter was het duidelijk: voor de bestrijding van gladheid is AkzoNobel pekel een prima oplossing. Door de vele voordelige eigen-schappen is kant-en-klare pekel van AkzoNobel een vanzelfsprekende keus. Want AkzoNobel pekel:• wordt zeer energiezuinig geproduceerd, • bevat geen zware metalen, • is minder corrosief dan andere pekelsoorten,• bevat geen onoplosbare bestanddelen,• bevat geen antiklontermiddel,• is volop beschikbaar,• en u hebt geen aparte zoutoplosser nodig. Kortom: AkzoNobel pekel, de oplossing bij gladheid!

Voor informatie: www.wegenzout.nlVoor bestellingen: 0800-BELPEKEL

1002002339 A4 Adv Wegenzout - adv - FORMAAT 210 x 297 mm - FC

1002002346 A4 Adv Pekel.indd 1 10-09-2010 10:02:03AE_596.indd 1 18-10-10 08:5603_Domein_0_Algemeen.indd 6 26-10-10 11:15


Algemeen

AkzoNobel pekel …

… de oplossing bij gladheid

Afgelopen winter was het duidelijk: voor de bestrijding van gladheid is AkzoNobel pekel een prima oplossing. Door de vele voordelige eigen-schappen is kant-en-klare pekel van AkzoNobel een vanzelfsprekende keus. Want AkzoNobel pekel:• wordt zeer energiezuinig geproduceerd, • bevat geen zware metalen, • is minder corrosief dan andere pekelsoorten,• bevat geen onoplosbare bestanddelen,• bevat geen antiklontermiddel,• is volop beschikbaar,• en u hebt geen aparte zoutoplosser nodig. Kortom: AkzoNobel pekel, de oplossing bij gladheid!

Voor informatie: www.wegenzout.nlVoor bestellingen: 0800-BELPEKEL

1002002339 A4 Adv Wegenzout - adv - FORMAAT 210 x 297 mm - FC

1002002346 A4 Adv Pekel.indd 1 10-09-2010 10:02:03AE_596.indd 1 18-10-10 08:56

11 - 14 januari 2011Ahoy Rotterdam

CROW bundelt zijn symposium- en congresaanbod in de CROW Infraweek die tegelijkertijd met de InfraTech plaatsvindt, van 11 tot 14 januari in Ahoy in Rotterdam. Bezoekers kunnen zich apart voor deze symposia inschrijven. Ze beslaan een ochtend of een middag, worden afgesloten met een lunch- of dinerbuffet en zijn goed te combineren met een bezoek aan InfraTech. Dit maakt de CROW Infraweek een uitgelezen gelegenheid om kennis op te frissen en vakgenoten te ontmoeten.

In samenwerking met InfraTech

Negen symposia tijdens CROW Infraweek

De volgende symposia worden in die week gehouden:

• Specificeren op basis van Systems Engineering

• Onderhoudsarme wegen in slappe ondergrond

• Kabels en Leidingen: zorgvuldig graafproces bij watergangen, verontreinigde grond en bomen

• CROW Systematiek Wegbeheer geactualiseerd

• Duurzaam wegbeheer en duurzaam samenwerken in de gww

• Asfalt: nieuwe kansen!• Verkeersmaatregelen bij werk

in uitvoering• Ondernemend aanbesteden • Nieuwe fietspaden

CROW staat tijdens de InfraTech met een stand in de centrale hal op standnummer 140.Hier is onder meer achtergrondinformatie te vinden over alle onderwerpen die in de negen symposia aan de orde komen. Ook kunnen bezoekers er vragen voorleggen aan CROW-projectmanagers die bij deze onderwerpen nauw betrokken zijn.

www.crow.nl/infraweek

advertentie

www.cyber-adviseurs.nl

Krimpend budget voor buitenruimte?

Cyber adviseert uw organisatie over keuzemogelijkheden en gevolgen in de dagelijkse praktijk, beleid en financiën.

Cyber organiseert verrassende kwaliteit.

adviseurs voor buitenruimte en organisatie

adv_cyber_jaarcongres_liggend.in1 1 28-04-2010 10:07:57

Foto

: Her

man

Stö

ver



Leefomgevingwww.crow.nl/leefomgeving

Auteur: Alexandra Elfrink

Achterstallig onderhoud en beperkte budgetten dwingen tot keuzes

Bloemkoolwijken: het voortwoekerende groen te lijf

Het leek allemaal zo mooi: je plant veel, snelgroeiend groen

aan en binnen een paar jaar heb je een aantrekkelijke woonwijk.

Dit is veel gebeurd in de jaren zeventig en tachtig in wat nu

bloemkoolwijken genoemd worden. En inderdaad, het zag er al

spoedig heel aardig uit. Maar al het groen bezorgt de beheerder

vandaag de nodige kopzorgen: achterstallig onderhoud en

beperkte budgetten maken het niet gemakkelijk het groen

behoorlijk te onderhouden. In de Nijmeegse wijk Dukenburg

hebben ze een oplossing bedacht: functies toekennen aan groen

en binnen drie jaar achterstanden wegwerken.

Tijdens de bijeenkomst van CROW Levende Stad over bloemkoolwijken is duidelijk geworden dat het beheren van groen in deze wijken een hele uitdaging is.

Beheerders spreken optimistisch van een dubbele dynamiek: achterstallig onderhoud plus weinig financiële middelen om de achteruitgang ongedaan te maken.

WoekerenBloemkoolwijken zijn ontstaan in de jaren zeventig en tachtig en worden gekenmerkt door de grote hoeveelheid groen. Deze wijken hebben nu vaak een probleem: het groen. Want groen woekert. Bij de aanleg van de wijk dacht men dat het leuk en goed zou zijn als de omgeving snel groen was. Dus plantte men heesters, elzen, klimop, populieren; als het maar snel groeide. En dat deed het. Waardoor gemeenten het groen niet meer kunnen beheersen. Het groen heeft inmiddels een flinke leeftijd bereikt. Door het ontbreken van een duidelijke visie en door een tekort aan geld zijn veel taken op het gebied van beheer in deze wijken niet uitgevoerd. Vraag is dan ook hoe je dit achterstallige beheer aanpakt.

Van visie naar beheerBeheerders van de gemeente Nijmegen zijn samen opgetrokken met ontwerpers om voor de wijk Dukenburg een integraal ontwerp voor het groen in de wijk te realiseren. Uitgangspunt is om de inrichting van het groen in het stadsdeel beter af te stemmen op de mogelijkheden van het beheer. Voor alle locaties worden een visie en een wensbeeld geformuleerd. De wensbeelden voorzien ook in een kwaliteitsimpuls voor het groen. Zo wordt er aan grotere gebieden een specifiek karakter toegekend en de bestaande wijkoverschrijdende structuren in het stadsdeel worden versterkt. Dit betekent groen op de juiste plaatsen,

Tijdens de bijeen-komst van CROW Levende Stad wordt kennis uitgewisseld over groenbeheer in bloemkoolwijken

04_Domein_1_Leefomgeving.indd 8 26-10-10 16:10


Leefomgeving

functies aan het groen toekennen en voor en met de burgers de wijk herinrichten. Voor het groen in de Nijmeegse wijk zijn drie karakters geformuleerd: leven & ontspanning, rust & ecologie en historie & allure.

Deze drie karakters komen naar voren tijdens een inventarisatie onder bewoners van de wijk. Idee is de kwaliteit van de totale groenstructuur te versterken door de kwaliteiten van de drie karakters meer expliciet te formuleren. Praktisch gezien komt het erop neer dat de aanwezig beplanting door gericht onderhoud en dunning geschikt

is om de drie karakters vorm te geven. Zo kan met beperkte middelen een goed beheer worden gerealiseerd. Omdat met eindbeelden wordt gewerkt, is het mogelijk om de karakters langdurig in stand te houden.

Creëer draagvlakHet is zaak voorafgaand aan de planvorming de bewoners goed te informeren. Immers, het vellen van bomen is zelden populair en vergt goede uitleg. Communicatie is dan ook het sleutelwoord. In de wijk Dukenburg is in overleg met de bewoners een vlekkenplan gemaakt. Dit zorgt ervoor dat beheerder en bewoners samen

voor één plan staan. Het uitgangspunt van deze nieuwe aanpak ‘het mag een beetje minder, maar het moet kwalitatief beter’, moet de gemeente bij

Veel groen betekent ook veel onderhoud

Foto

: Her

man

Stö

ver

Agenda CROW Levende Stad

24 november Themabijeenkomst: Leidraad Inrichting Openbare Ruimte Zevenbergen

29 november Themabijeenkomst: Peer Review Eindhoven

30 november Themabijeenkomst: Bedrijfskundigen: Naar een modeldashboard voor Nederland Tilburg

2 december Regiobijeenkomst: Overijssel: Bezuinigingen Hengelo

begin 2011 Themabijeenkomst: TIS (Technical Inspection Services) Eindhoven

www.levende-stad.nl voor een volledig overzicht van alle bijeenkomsten, ook die in voorbereiding

[email protected]



Leefomgevingwww.crow.nl/leefomgeving

Nationaal Openbare Ruimte Congres

9 december, Amersfoort

Het Nationaal Openbare Ruimte Congres is verplaatst naar 9 december. Ook de locatie is gewijzigd. Het congres vindt plaats in gebouw Icoon in Amersfoort-Vathorst en wordt georganiseerd door Stedelijke Interieur en CROW. Thema is deze keer: ‘Te duur? Zo haal je meer uit je openbare ruimte’.

www.nationaalopenbareruimtecongres.nl

Het thema is bijzonder actueel: gemeenten worden hard geraakt door bezuinigingen en zullen met flink lagere budgetten aan de slag moeten. Grote vraag is hoe de kwaliteit van de openbare ruimte overeind kan blijven. Wat is mogelijk? Kostenreductie? Meer overlaten aan de burger? Efficiencyslagen? Innovatieve contracten? Vallen opbrengsten te kapitaliseren?Hoe dan ook moet voorkomen worden dat goedkopere aanleg leidt tot duurder beheer. De verschillende opties worden in de loop van de dag gepresenteerd en in deelsessies komen praktijkvoorbeelden aan bod die verder uitgediept worden.

www.levende-stad.nl

[email protected]

betrokkenen kunnen verklaren. Het past in het streven van de gemeente Nijmegen naar een duurzame openbare ruimte. Een ruimte voor nu, maar ook voor de toekomst. Een voorwaarde is inspelen op de (woon)wensen en voorkeuren van de bewoners uit de wijk.

Beheer leidendVoorheen werd het beheer gestuurd door bestekbeschrijvingen, nu is juist het beheer leidend. Dit vraagt ook om extra kwaliteit vanuit stedenbouw. De politiek moet in Nijmegen net als elders besluiten over bezuinigingen en heeft veel invloed op eventuele nieuwbouw en herindelingsplannen. Dit stelt de beheerafdeling in staat om zich te profileren als het spin in het web en om creatiever om te gaan met geld. Daar waar vroeger beheer een technisch aspect betrof, wordt nu uitgegaan van vier waarden: gebruikswaarde, technische waarde, belevingswaarde en milieu waarde. In Nijmegen is het tijd voor gedifferentieerd beheer. De kracht van het gedifferentieerd beheer is de eigen identiteit in de woonwijk in combinatie met het oplossen van de problemen van deze tijd. Het is hierbij van belang om burgers aan te sporen om betrokken te zijn bij hun eigen woono mgeving.

Met deze aanpak hoopt de gemeente Nijmegen binnen drie jaar de achterstand weggewerkt te hebben. Intussen komt er geen nieuwe beplanting. Alle toekomstbestendige beplanting is reeds aanwezig en behoeft alleen onderhoud of dunning. De huidige bezuinigingen vragen om een andere aanpak van beheer; minder budget vraagt om meer creativiteit.



Leefomgeving

Werkgroep ‘Succesvolle openbare ruimtes’ geïnstalleerdIn september is de werkgroep voor de cursus ‘Succesvolle openbare ruimtes’ geïnstalleerd. De cursus sluit aan op de gelijknamige CROW-publicatie 273 die in 2008 verscheen. Naast kennis over en inzicht in de factoren die openbare ruimtes succesvol maken, biedt de cursus concrete handreikingen en tools.

Dit maakt het tot een interessante cursus voor iedereen die betrokken is bij het ont-werp of herontwikkeling van de openbare ruimte. De cursus wordt gegeven op hbo-niveau en gaat begin 2011 van start.

De inhoud van de cursus is gebaseerd op diverse concepten over het gebruik, de inrichting en het beheer van openbare ruimtes, zoals Placemaking en Shared Space.Onderwerpen die aan de orde komen zijn:• Wanneer is een openbare ruimte

succesvol?• Wat zijn de succes- en faalfactoren in

het samenwerkingsproces tussen gemeente, gebruikers, samenwerkings-partners en belanghebbenden? Hierover zal in 2011 ook een aparte CROW-publicatie verschijnen.

• Het belang van bewonersparticipatie.• Hoe analyseer je een openbare ruimte?• Hoe ontwerp je een openbare ruimte

op basis van een gebruiksvisie?• Hoe structureer je het proces?• Beheer, exploitatie en monitoring.

Achterste rij v.l.n.r.: Sjoerd Nota (Shared Space Instituut), Henk van Ramshorst (Volkshuisvesting), Frans van den Goorbergh (Van Hall Hogeschool), Willem van Laar (WijkontwikkeLAAR), Simon Buwalda (SOAB), Harro Verhoeven (CROW), René Kokkeler (CROW).Voorste rij v.l.n.r.: Ineke Spapé (NHTV Hogeschool), Alexandra Elfrink (CROW), Thecla Groot Koerkamp (PJ Partners), Matti Baggerman (Delf ini), Heleen Visser (Stichting Boog), Jos Brok (gemeente Breda) en Ruud Ridderhof (gemeente Den-Haag).Op de foto ontbreken: Peter de Bois (TU Delft), Martin van der Zwan (Planterra), Sjoerd Hoekstra (provincie Gelderland), Henk Veenstra (Shared Space Instituut), Marianne Martens (Thuis Op Straat) Harro Verhoeven, projectmanager Leefomgeving

& Milieu, [email protected]

advertentie

D E T A C H E R I N G P E R S O N E E L S M A T C H V E R K E E R S B E S L U I T E N

Detachering van verkeerskundigen



Milieuwww.crow.nl/milieu

Auteur: Peter Louwerse

Luchtkwaliteit verbeteren met parkeermaatregelen

Bij parkeerbeleid denken we in de eerste plaats aan het verbeteren

van de bereikbaarheid en de ruimtelijke kwaliteit en het verdelen

van de parkeerruimte tussen bewoners, bezoekers en werkers in

een centrumgebied. De laatste jaren groeit het besef dat gemeen-

ten met parkeerbeleid ook de luchtkwaliteit kunnen verbeteren.

CROW-publicatie 218m ‘Parkeren en luchtkwaliteit’ laat zien wat

de effecten van parkeermaatregelen zijn op de emissie van stik-

stofdioxide en fijn stof. Projectmanager Ceciel van Iperen:

“Gemeenten krijgen zo meer greep op hun afwegingen.”

Hogere parkeertarieven, minder parkeerplaatsen in het centrum en intensiever gebruik van P+R-terreinen: de consequenties daar-van voor de bereikbaarheid en de ruimtelijke kwaliteit zijn meestal

redelijk bekend. Maar wat beteke-nen dergelijke maatregelen voor de luchtkwaliteit? Op die vraag en vele andere geeft CROW-publicatie 281m ‘Parkeren en luchtkwaliteit’ de antwoorden.

Emissies terugbrengenDeze CROW-publicatie is bedoeld voor iedereen die zich met lucht-kwaliteit of verkeer bezighoudt, licht Ceciel van Iperen toe. Ze doelt onder meer op bestuurders en ambtenaren van gemeenten en provincies. Van Iperen is als pro-jectmanager Leefomgeving en Milieu verantwoordelijk voor deze nieuwe CROW-publicatie, die onderdeel vormt van het CROW-kennisprogramma ‘Snelle oplos-singen voor lucht en verkeer’ (Solve). Nederland moet de emis-sies van stikstofdioxide (NO2) en fijn stof (PM10) terugbrengen op

Terugdringing van het aantal parkeerplaatsen om de luchtkwaliteit te verbeteren kan averechts werken door toenemend zoekverkeer

05_Domein_2_Milieu.indd 12 26-10-10 11:43


MilieuMilieu

plekken waar ons land niet vol-doet aan de grenswaarden uit de richtlijn van de Europese Unie en aan de eisen van de ‘Wet luchtkwa-liteit’. Alle maat regelen zijn samen opgenomen in het ‘Natio-naal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit’ (NSL).

Solve richt zich alleen op schone lucht langs lokale wegen. Daar-voor heeft het Solve-programma de effecten van een groot aantal verkeersmaatregelen in kaart gebracht, bijvoorbeeld van dyna-misch verkeersmanagement of het stimuleren van andere ver-voerswijzen (openbaar vervoer, fietsnetwerken). “Voor elke maat-regel geeft de Solve-publicatie in kwestie weer welke varianten er zijn, en wat de effecten en neven-effecten zijn”, verklaart Van Ipe-ren. Ook is er aandacht voor implementatievraagstukken, zoals kosten en juridische obstakels.

Greep op afwegingenTwee CROW-werkgroepen hebben hard gewerkt aan de publicatie. Voor het bepalen van de effecten in de centrumgebieden is gebruik-gemaakt van bestaande gegevens uit steden met een stedelijkheids-klasse 1, 2 en 3 (CBS-indeling). Voor deze steden, respectievelijk Leiden, Dordrecht en Goes, zijn modelberekeningen gemaakt, op basis van het model CAR II. Tege-lijkertijd zijn er ook voor fictieve, maar herkenbare wegvakken en gebieden zogenoemde referentie-berekeningen uitgevoerd, zowel voor de parkeermaatregelen in het centrum als voor de P+R-voor-

zieningen. Hiermee is een uitge-breide set van vergelijkbare effec-ten beschikbaar gekomen, die ook nog eens vergelijkbaar zijn met de effecten van alle andere maatrege-len die in het Solve-programma zijn doorgerekend. Van Iperen: “We laten gemeenten dus zien welk effect je bereikt met een parkeermaatregel. Ze krijgen zo meer greep op de afwegingen. Ze zien beter waar ze hun geld aan uitgeven.”

Andere doeleindenOp dit moment houden gemeen-ten bij hun parkeerbeleid niet of nauwelijks rekening met lucht-kwaliteit, weet consultant Jeroen Spanjer van ingenieurs- en advies-bureau Witteveen+Bos. “P+R-

beleid wordt primair ingezet voor andere doeleinden”, verklaart Spanjer die namens Witteveen-+Bos adviseur was van de CROW-werkgroep die zich boog over het onderdeel P+R-voorzieningen. “Gemeenten leggen die terreinen aan om het aantal auto’s in binnen-steden terug te dringen, zodat de stad beter bereikbaar is en er minder blik op straat staat. Dat de afname van het aantal auto’s ook leidt tot minder uitstoot van schadelijke stoffen en tot minder geluidsoverlast, is mooi meegeno-men.” Verder wordt dit beleids-instrument ingezet tegen verkeers-onveilige situaties. Spanjer: “P+R-terreinen worden echter nooit alleen vanuit het belang van luchtkwaliteit aangelegd.”

Differentiatie van parkeertarieven tussen ‘schone’ en ‘vuile’ voertuigen is (nog) niet toegestaan



Milieuwww.crow.nl/milieu

Andersom wordt bij het verbete-ren van de luchtkwaliteit niet alleen gekeken naar P+R-terrei-nen. Spanjer: “Het gaat niet om losse maatregelen, maar om wat je gezamenlijk doet.”

Niet wegjagenSpanjer wijst erop dat maatregelen elkaar kunnen versterken. “Als je bijvoorbeeld parkeren in het cen-trum erg onaantrekkelijk maakt”, betoogt hij, “doe je er als gemeente goed aan om aantrekkelijke parkeer voorzieningen aan de rand van de stad aan te leggen, zodat je nog wel bezoekers kan blijven ontvangen. Je wilt je bezoekers immers niet ‘wegjagen’, want dat is vanuit economisch oogpunt onwenselijk.”

Volgens adviseur Niek Bosch van adviesbureau Goudappel Coffeng dreigen in veel binnensteden de toegestane waarden voor fijn stof te worden overschreden. In een aantal steden is dit al zo. “Dordrecht moest de bouw van een parkeergarage in het centrum stil-leggen vanwege de aantasting van de luchtkwaliteit”, vertelt hij. Daarom kijken gemeenten of ze

met parkeermaatregelen de emis-sies terug kunnen dringen. In Utrecht werd de parkeercapaciteit op het Jans Kerkhof beperkt omdat de emissie van fijn stof anders boven het toegestane niveau zou komen.

Juiste knoppenDe luchtkwaliteit kan erop vooruitgaan als ambtenaren en bestuurders aan de juiste knoppen van het gemeentelijk parkeer-beleid draaien. De lucht in het centrum van een grote gemeente (stedelijkheidsklasse 1, bijvoor-beeld Leiden) wordt significant schoner als een gemeente de parkeertarieven voor alle auto’s verhoogt en tegelijkertijd een parkeerverbod afkondigt voor vervuilende auto’s. De fijnstof-emissies dalen door deze zogehe-ten ‘combinatievariant’ met 8 tot 18 procent, terwijl de uitstoot van stikstofdioxide met 4 tot 9 procent terugloopt. Bij alleen een parkeer-verbod voor vervuilende auto’s is het effect kleiner, maar toch nog substantieel: de reductie van fijn-stofemissie is 7 tot 14 procent terwijl er 3 tot 6 procent minder stikstofdioxide de lucht ingaat.

Daar passen wel twee kant-tekeningen bij. Ten eerste is onder de bevolking weinig draagvlak te verwachten voor deze ingreep. Ten tweede is differentiatie van par-keertarieven wettelijk nu niet toe-gestaan. Er zijn wel plannen om de Gemeentewet zodanig te verande-ren dat gemeenten vervuilende auto’s mogen aanpakken, maar zover is het nog niet. Van Iperen: “We hebben de effecten van deze maatregel niettemin onderzocht, omdat gemeenten en het ministe-rie van VROM graag willen weten hoe het precies zit. Zeker bij zo’n maatregel, die veel maatschappe-lijk onrust kan veroorzaken, wil je weten of er überhaupt effecten zijn.”

P+R-terreinenDoor de modelberekeningen kwam ook aan het licht dat het aanleggen of vergroten van P+R-terreinen op zichzelf relatief weinig bijdraagt aan schonere lucht op een specifiek knelpunt. In een gemeente van stedelijkheidsklasse 3 wordt er 4,5 procent minder fijn stof uit-gestoten en daalt de stikstofdioxide-emissie met 3,1 procent. “Een P+R-terrein moet enorm groot zijn om

Parkeerbeleid kan ook worden ingezet om de luchtkwaliteit te verbeteren

CROW-publicatie 281m ‘Parkeren en luchtkwaliteit’ Bestellen kan via www.crow.nl/shop



Milieu

CROW presenteert zich tijdens Klimaatcongres 2010

Duurzame kennis, direct toepasbaarCROW gaat duurzaam aan de slag en presenteert zijn diverse activiteiten tijdens het Klimaatcongres 2010 op 17 november in De Fabrique in Utrecht. Het thema van dit eerste Klimaatcongres, georgani-seerd door Agentschap NL in opdracht van het ministerie van VROM, is ‘ Lokaal samenwerken voor een duurzame toekomst’. Het Klimaatcongres is een dag vol interactie, informatie en inspiratie over klimaat en duurzaamheid. Bezoekers kunnen op de stand van CROW kennismaken met vier duurzame projecten: de openbare ruimte aanpassen aan de verandering in het klimaat, duurzaam wegbeheer, duurzaam aanbesteden en duurzaam terreinbeheer.

een duidelijke bijdrage te kunnen leveren aan de verbetering van de luchtkwaliteit,” stelt Van Iperen. Ter illustratie: door de aanleg van duizend extra parkeerplaatsen (het equivalent van 1400 vervoersbewe-gingen) op een P+R-terrein komt er 5 procent minder stikstof in de lucht terecht. “Toch moeten we deze maatregel zeker niet afschrij-ven”, meent Van Iperen. “P+R-terreinen zijn nodig om andere maatregelen te faciliteren.” Het inzetten van ‘gedifferentieerde tarieven’ blijkt minder effect op de luchtkwaliteit te hebben dan een aantal andere maatregelen, zoals een vermindering van het aantal parkeerplaatsen met een kwart of een parkeerverbod voor ver-vuilende auto’s.

OppassenDe berekeningen hebben ook duidelijk laten zien dat het aan-deel ‘doorgaand verkeer’ cruciaal is voor de effectiviteit van parkeer-maatregelen. In kleinere gemeen-ten (stedelijkheidsklasse 3) is dit aandeel ten opzichte van de par-keerders relatief groot, waardoor parkeermaatregelen veel minder effect hebben op de luchtkwaliteit.Gemeenten moeten wel oppassen met het terugbrengen van het aan-tal parkeerplaatsen. De stad wordt er misschien beter bereikbaar door, maar de lucht wordt er niet altijd schoner van. Integendeel: het zoekverkeer kan in bepaalde situaties juist toenemen als de bezettingsgraad van parkeerplaat-sen boven de 85 procent komt. Met dat zoekverkeer neemt ook de uitstoot van fijn stof toe.

OndersteuningAls gemeenten met de CROW-publicatie aan de slag willen, kunnen ze indien gewenst onder-steuning vragen aan het team ‘Meer met lucht en verkeer’, dat CROW in samenwerking met Agentschap NL heeft opgericht. En als ze niet weten welke maat-regel zij moeten kiezen? “CROW is een kennisplatform”, stelt Van Iperen. “Mensen kunnen bij

ons altijd een toelichting krijgen. Voor adviezen over specifieke situaties kunnen ze terecht bij de adviesbureaus.” Voor gemeenten die alle voor- en nadelen van maatregelen voor schonere lucht op een rijtje willen zetten, heeft CROW de Maatrege-lenmix ontwikkeld. Deze online-tool noemt per Solve-maatregel de

directe en indirecte effecten, de neveneffecten, de kostenindex, de typering en de doorlooptijd. Van Iperen: “Zo ondersteunen we gemeenten bij de keuzes die ze maken en bij de afstemming van die keuzes.”

Foto

: Her

man

Stö

ver

Genodigden op het congres zijn bestuurders, ambtenaren van ministeries, provincies, gemeen-ten en waterschappen; samenwerkingsverban-den zoals de VNG en het IPO; en maatschappe-lijke organisaties of bedrijven die samen met overheden aan klimaatdoelstellingen en duur-zaamheid werken.Duurzame ontwikkelingen zijn ontwikkelingen die aansluiten op de behoefte van het heden zonder het vermogen van de toekomstige generaties om in hun eigen behoefte te voor-

zien, in gevaar te brengen. Dit is de officiële definitie van de VN-commissie Brundtland uit 1987. Duurzaamheid gaat over de schaarste van de hulpbronnen van de aarde en hoe daar op een verstandige en positieve manier mee om te gaan. CROW biedt duurzame kennis die direct toepasbaar is in de praktijk. Professionals kunnen hiermee duurzamere keuzes maken. De stand van CROW is te vinden op het beurs-gedeelte van het Klimaatcongres.

Ceciel van Iperen, projectmanager Leefomgeving en milieu, [email protected]


• Hoe creëert u structuur binnen uw Areaal en organisatie?

• Wat is de huidige conditie van uw objecten?

• Hoe beheert u uw leveranciers en houdt u grip op uw

(prestatie)contracten?

• Kunt u besparen op uw onderhoudskosten zonder op de

betrouwbaarheid in te leveren?

SOFT WARE SOLUTIONS | WWW.ULTIMO.NET

Ultimo Infra Asset

Management

Regisseren en borgen van uw processen

Ultimo geeft u antwoorden op al deze vragen. Door de integratie van

de NEN 2767 voor infrastructuur kunt u beschikken over een uniforme

decompositie en objectieve data van de conditie van uw objecten.

Dit biedt u in combinatie met prestatiecontracten een uitstekend

stuurmiddel om de kwaliteit van uw Areaal te waarborgen. Ultimo is

geschikt voor alle organisaties in de Infra sector, die te maken hebben

met het regisseren of het uitvoeren van onderhoudsactiviteiten.

adv_infra_28092010_210x297_01.indd 1 04-10-10 11:25AE_604.indd 1 20-10-10 11:5505_Domein_2_Milieu.indd 16 26-10-10 11:43

Column


• Hoe creëert u structuur binnen uw Areaal en organisatie?

• Wat is de huidige conditie van uw objecten?

• Hoe beheert u uw leveranciers en houdt u grip op uw

(prestatie)contracten?

• Kunt u besparen op uw onderhoudskosten zonder op de

betrouwbaarheid in te leveren?

SOFT WARE SOLUTIONS | WWW.ULTIMO.NET

Ultimo Infra Asset

Management

Regisseren en borgen van uw processen

Ultimo geeft u antwoorden op al deze vragen. Door de integratie van

de NEN 2767 voor infrastructuur kunt u beschikken over een uniforme

decompositie en objectieve data van de conditie van uw objecten.

Dit biedt u in combinatie met prestatiecontracten een uitstekend

stuurmiddel om de kwaliteit van uw Areaal te waarborgen. Ultimo is

geschikt voor alle organisaties in de Infra sector, die te maken hebben

met het regisseren of het uitvoeren van onderhoudsactiviteiten.

adv_infra_28092010_210x297_01.indd 1 04-10-10 11:25AE_604.indd 1 20-10-10 11:55

Foto

: Her

man

Stö

ver

Diverse Nederlandse steden hebben tunnels en overkappingen in het stede-lijke wegennet. Het verkeer dat door deze tunnels en onder overkappingen rijdt, zorgt bij de zogenaamde tunnel-monden voor een verhoging van de lokale concentraties fijn stof en stikstof-dioxide. Zeker in de grotere steden ver-oorzaakt dat een overschrijding van de normen voor de luchtkwaliteit. De werk-groep heeft met de op te stellen handrei-

king twee doelstellingen: het verhogen van bewustwording van de luchtkwaliteit-problematiek nabij tunnelmonden en het bundelen en borgen van de beschikbare kennis over luchtkwaliteit en tunnels. Hier gaat het om kennis over onder meer het vaststellen van de concentraties fijn stof en stikstofdioxide bij tunnelmonden en mogelijke maatregelen en oplossings-richtingen voor gemeenten. De werk-groep start in het najaar van 2010.

Solve start project ‘Handreiking stedelijke tunnels’

Nederland kent veel populaire tv-programma’s. Die zie ik nooit, behalve als mijn vrouw ernaar kijkt. Zo kijk ik nooit naar ‘Boer zoekt vrouw’. En al helemaal niet naar ‘Puber-ruil’ of zoiets als ‘De grote verbouwing’. Ik wil graag mijn eigen vrouw zoeken (gelukt!) en van ‘mijn’ puber blijft iedereen af. En wat me helemaal verschrikkelijk lijkt: als ik na mijn werk thuiskom en mijn hele huis is verbouwd of ‘gepimpt’. Deuren die omgetoverd zijn in handige kasten of mijn tuin die via allerlei grijze tinten in een zitkuil is veranderd. Of van die handige lampjes op zonne-energie die als een Peruaans lichtend pad de avondsfeer verpesten.

Maar soms is bij elkaar in de keuken kijken heel handig. Zo ging Meer met Lucht en Verkeer (MLV), een geza-menlijk programma van CROW en Agentschap NL, met de vier grote steden rond de tafel om hun hardnekkige luchtkwaliteitknelpunten in kaart te brengen. Die knel-punten bleken erg veel op elkaar te lijken en uitwisseling van ervaringen bleek uitermate handig. Even samen als het ware ‘De grote verbouwing’ oppakken, elkaars pubers leren kennen. Het ziet er ook naar uit dat de steden er zonder hulp niet komen. De overschrijdingen, en dan vooral die voor NO2, zijn met extra lokale maatregelen alleen niet op te lossen. Extra maatregelen van het Rijk zijn daarom hard nodig.

Gelukkig hebben we voor NO2 nog tot 2015 de tijd en kan het eerder opgestelde Nationaal Samenwerkingspro-gramma Lucht (NSL) zijn kracht en flexibiliteit bewijzen. Daarin was al voorzien dat bij tegenvallers wederom afgestemd moest worden. ‘Lotsverbondenheid’ van Rijks-overheid en decentrale overheden was en is daarbij uit-gangspunt. We zoeken naar verbeteringen en oplossingen voor de luchtkwaliteit. Wij werken daar graag aan mee en desnoods wisselen we daarvoor onze pubers en dito problemen uit of laat ik mijn ‘keuken’ vrijwillig verbouwen.

Ton Hesselmanshoofd Leefomgeving & Milieu CROW

Reageren? [email protected]

Lucht zoekt oplossing



Verkeer & Vervoerwww.crow.nl/verkeerenvervoer

Auteur: Haks Walburgh Schmidt

Duurzaam Veilig ook in herziene versie centraal

Vernieuwing Handboek wegontwerp van start

Hoe ontwerp je duurzame wegen en voorkom je grijze wegen?

Hoe gaan we om met consequenties van afwijkingen van de

standaard in CROW-publicatie 164 ‘Handboek wegontwerp’? Hoe

sluit het handboek beter aan bij de nieuwe Richtlijnen voor het

Ontwerpen van Autosnelwegen 2010? Dit zijn slechts drie van de

vernieuwingen die in de herziening van het Handboek Wegont-

werp meegenomen gaan worden, zo geeft Helmer Nijland (DHV),

projectleider van het projectteam ‘Handboek wegontwerp’, aan.

“Medio september heeft ons projectteam de eerste bijeenkomst

met de werkgroep leden gehouden en we verwachten ongeveer een

jaar nodig te hebben voor CROW de nieuwe editie kan presente-

ren”, blikt hij vooruit.

Nijland is in het dagelijkse leven Teammanager Wegen op de afdeling Ontwerp en Realisatie van DHV. Hij is namens het projectteam DHV/Grontmij contactpersoon voor CROW en samen met Erik Mansvelder, Senior Adviseur voor Mobiliteit, Ontwerp en Verkeerssystemen bij Grontmij, projectleider in de vernieuwing van CROW-publica-tie 164 ‘Handboek wegontwerp’. De huidige papieren versie is al ongeveer acht jaar oud en er zijn inmiddels zo veel belangrijke ont-wikkelingen en nieuwe inzichten gekomen dat een actualisatie wenselijk is geworden. Het ‘Handboek wegontwerp’ heeft betrekking op de wegcategorieën die buiten de bebouwde kom liggen en geen autosnelweg zijn. Voor de overige wegen buiten en binnen de bebouwde kom vormen de NOA en de ASVV veelgebruikte handboeken. “Wie een weg wil ontwerpen kan niet om deze

standaardwerken heen”, illus-treert Nijland het belang van de drie handboeken.

OntwerpkaderHet ‘Handboek wegontwerp’ bestaat in zijn huidige vorm uit vier delen. Het eerste deel beschrijft de algemene basiscriteria voor het wegontwerp. Elementen als weg-gebruikers, voertuigen en de weg en verkeersveiligheid worden belicht. Daarnaast komen ook bereikbaarheid, ruimte en milieu aan bod. Bijzondere aandacht gaat uit naar de wijze waarop de wegbeheerder (verkeers)gegevens kan verwerken. De overige drie delen richten zich op ontwerp-situaties van regionale stroom-wegen, gebiedsontsluitingswegen en erftoegangswegen. Het hand-boek hanteert strakke definities van deze wegcategorieën met het doel ‘grijze wegen’ te voorkomen. Dat zijn wegen die met de huidige ontwerpuitgangspunten niet goed

in te richten zijn in een van de drie wegcategorieën. Wegbeheer-ders zullen in de nieuwe publica-tie voor de aanpak van deze wegen aanvullende hulpmiddelen aangereikt krijgen. Ontwerpers en tekenaars bij inge-nieursbureaus, waterschappen, provincies, Rijkswaterstaat, adviesbureaus en sporadisch enkele gemeenten zijn intensieve gebruikers. “Het handboek geeft een noodzakelijk kader aan het ontwerpen van een weg. Tegelijk heeft ‘de gebruiker’ in de loop van de tijd zijn eigen verbeterpunten verzameld” vertelt Nijland. Dat is

Gebiedsontsluitingswegen zorgen ervoor dat woonwijken, bedrijven-terreinen, winkelcentra enzovoort bereikbaar zijn. Deze wegen vormen als middenkader de verbinding tus-sen de erftoegangswegen en de stroomwegen.

Erftoegangswegen zijn lokale wegen met gemengd langzaam verkeer en gemotoriseerd verkeer, zonder rijrichtingscheiding en meestal zon-der gescheiden fietspaden. Deze 60 km/h-zones (buiten bebouwde kom) 30 km/h-zones (binnen de bebouwde kom) dienen percelen in verblijfsgebieden veilig toegankelijk te maken.

Stroomwegen zijn bedoeld voor een betrouwbare afwikkeling van relatief grote hoeveelheden verkeer met een hoge gemiddelde snelheid. De maxi-mumsnelheid van een stroomweg is 100 km/h (regionale stroomweg) of 120 km/h (nationale stroomweg).

Helmer Nijland:“Over een jaar verwachten we het nieuwe Handboek wegontwerp te kunnen presenteren”

Foto

: Her

man

Stö

ver

06_Domein_3_VerkeerVervoer.indd 18 27-10-10 10:10


Verkeer & Vervoer

dan ook een van de achtergronden van de wens tot vernieuwing. Uit het intensieve gebruik van het huidige handboek zijn in de loop der jaren nieuwe inzichten en praktische toepassingen ont-staan. Daarnaast zijn er nieuwe ontwikkelingen en regelgeving bijgekomen die hun weerslag op het ontwerpproces hebben.

Duurzaam VeiligHet doel van het handboek is standaardisatie, zodat de weg-gebruiker, zonder zich daarvan bewust te zijn, zich op de juiste manier gedraagt omdat de weg hem daartoe consequent en uniform aanzet. Het ‘Handboek wegontwerp’ is, net als de twee andere handboeken, gebaseerd op het concept van Duurzaam Veilig. Deze nadruk zal ook in de herziene versie leidraad blijven. In de vernieuwde versie zullen de basiscriteria nog sterker in het eerste deel worden geconcen-

treerd. Nijland vertelt: “Het is gebleken dat we daar nog een slag in kunnen maken. Nu worden in de aparte delen vaak dezelfde ontwerpuitgangspunten toege-licht. Een voorbeeld: de formule waarmee de boogstraal wordt berekend, komt nu in alle drie delen aan de orde. Dat is over-bodig. Ook willen we graag alle basiscriteria en basis ontwerp-uitgangspunten in het deel ‘Basis-criteria’ plaatsen. Verder is het zo dat voor specifieke wegelementen als rotondes of verkeersregel-installaties, aparte publicaties als leidraad gebruikt worden. Die vallen buiten de opzet van dit handboek.

Sobere herzieningDe eerste fase van de herziening is een evaluatieonderzoek geweest, uitgevoerd door adviesbureau Royal Haskoning in opdracht van CROW. Dit onderzoek bestond uit drie onderdelen: een tekstonder-

zoek, een gebruikers onderzoek en een expert meeting. Dit evalua-tieonderzoek vormt de grondslag voor de herziening van het hand-boek waar DHV/Grontmij nu mee bezig gaat. Behalve een aan-tal verbetervoorstellen van DHV/Grontmij zal, zo verwacht Nijland, overige actualisatie uit de werk-groepen van CROW te putten zijn. Hoewel, zo benadrukt hij, de scope van de herziening sober is, en conform die scope het handboek wordt herzien. Wensen worden meegenomen, maar niet automa-tisch opgenomen in de herzie-ning.

WerkgroepVoor elk deel van het handboek is een werkgroep ingericht, onder leiding van een door CROW aan-gewezen vaste voorzitter. Aan elke werkgroep nemen twee leden van het projectteam DHV/ Grontmij deel, die het werk-groepoverleg voorbereiden en

Regionale stroomweg



Video-observatie is niet meer weg te denken uit onze samenleving. Er is steeds meer behoefte aan video-observatie oplossingen zowel in tijdelijke als permanente situaties. Video-observatie als ondersteuning voor de handhaving van openbare orde en veiligheid.

Heijmans Techniek & Mobiliteit heeft een aantal oplossingen, die uitermate geschikt zijn voor de inzet bij evenementen, openbare orde vraagstukken, en wegwerkzaamheden. Deze oplossingen zijn voornamelijk gebaseerd op draadloze video overdracht en zijn geschikt voor inbouw in voertuigen en motoren. Voor de Inframarkt heeft Heijmans Techniek & Mobiliteit een camera ontwikkeld die onder alle omstandigheden maximale prestaties kan leveren. De camera is een samenstelling van een professionele videocamera ondergebracht in een zeer hoogwaardige buitenbehuizing. Deze Infracamera is uitermate geschikt om toe te passen zowel als observatie camera (bv. bij spits of plusstroken) en als incident management camera. Deze oplossing leent zich ook uitstekend voor de observatie van bedrijventerreinen en binnensteden.

VidEo-obsErVatiE in dE infra

U ziet niet wat wij zien

HoofdkantoorErtveldweg 31-33 5231 XA ‘s-HertogenboschT +31 (0)73 648 4111F +31 (0)73 641 4535 www.heijmanstechniekenmobiliteit.nl


achteraf het redactionele deel (het verwerken van alle wijzigin-gen) verzorgen. Nijland vertelt dat de leden van de werkgroepen zelf veel belang hebben bij de herziening. “Zij zijn immers ook de gebruikers van het vernieuwde handboek. Het moet echt door de gebruikers en voor de gebrui-kers gemaakt worden.”

Verwijzen Naast het ‘Handboek wegontwerp’ bestaan er veel publicaties die een directe relatie met het handboek hebben, maar veel specifieker ingaan op ontwerponderdelen. Denk hierbij aan het ontwerp van verkeersregelinstallaties of de uit-

werking van een turbo rotonde. De insteek is om in het handboek hier zo veel mogelijk naar te ver-wijzen. Nijland geeft als voorbeeld: “Ik denk dan aan een verkeers-voorziening als de turborotonde. Dat is een vrij complexe voorzie-ning die met betrekking tot het basisontwerp wel benoemd kan worden in het handboek, maar de gedetailleerde uitwerking en toe-passing ervan staan in de aparte publicatie.”Een turborotonde is tegelijker-tijd een verkeersvoorziening die niet in de 2002-versie van het handboek is opgenomen, simpelweg omdat deze toen nog bestond. Het is een meer-strooksrotonde die iets ovaler is dan de gebruikelijke rotonde met een spiraalbelijning van de rijstroken. De rijstroken lopen altijd van binnen naar buiten. De weggebruiker wordt met behulp van belijning, pijl-markering, bewegwijzering en voorsorteerborden geïnfor-meerd.

Kenmerken Duurzaam VeiligIn het concept Duurzaam Veilig Ver-keer komen alle aspecten aan bod: infrastructuur, regelgeving, handha-ving, educatie, voorlichting en kennis-overdracht. Duurzaam Veilig:• is een omgeving die qua infrastruc-

tuur aangepast is aan de beperkin-gen van het menselijk vermogen;

• zijn voertuigen die voorzien zijn van middelen om de taken van mensen te vereenvoudigen en die geconstrueerd zijn om de kwets-bare mens zo goed mogelijk te beschermen;

• zijn verkeersdeelnemers die ade-quaat worden opgeleid en geïnfor-meerd.

Column

Het beroep van klompenmaker lijkt uitgestorven. En we zijn er niet rouwig om. O ja, er worden nog wel klompen gemaakt, maar dat gebeurt machinaal. En dan vooral voor toeristen. De tijd dat een klompenmaker voor moeilijke voeten speciale klompen kon maken – beter dan welk ander schoeisel dan ook – lijkt ver achter ons te liggen. Klompen zijn nostalgisch. Nee, geef dan maar Nikes. Die zijn pas cool!

Het lijkt erop, dat zo ook tegen de verkeerstechniek wordt aangekeken. Verkeerstechniek als specialistisch vakgebied lijkt ‘out’. Nee, geef dan maar verkeers-management. Dat is pas uitdagend. O ja, er worden nog steeds verkeerstechnische oplossingen gemaakt. Maar de kennis daarvoor halen we uit de richtlijnen en handboeken. Vakkennis lijkt niet meer nodig. Alles is geüniformeerd. Bijna zijn we zover dat de designsoft-ware voor ons de juiste verkeerstechnische oplossing tekent. Machinaal.

De verkeerstechnische kennis verdwijnt met rasse schreden. En het lijkt erop dat in overheidsland dit niet echt als een probleem wordt onderkend. Een symp-toom daarvan is, dat verkeerstechnische bijscholing thans geen prioriteit heeft. “Immers, die kennis hoort bij de adviesbureaus thuis!” Maar wat is het belang van een particulier bureau om technische kwaliteit te leveren, als die bij de opdrachtgever niet meer op waarde kan worden geschat?

Met als gevolg onnodig tijdverlies en ongevallen in het verkeer. Nikes kunnen de houten klompen vervangen. Maar dat geldt niet voor verkeersmanagement ten opzichte van verkeerstechniek. Sommige verkeers-regulerende maatregelen stellen juist hogere eisen aan de verkeerstechnische vormgeving. Daarvoor is een kwaliteitsslag nodig: verkeerstechnische kennis verrijkt met kennis van de verkeersstroomtheorie en verkeers-psychologie.

Reageren?

Bertus FortuijnTU-Delft en Turbo Traffic Solutions, Zoetermeer

De klompenmaker en de verkeerstechnicus

Naast publicaties op het gebied van de verkeersveiligheid en

verkeerstechniek heeft de auteur ook twee publicaties op het

gebied van verkeersmanagement op zijn naam staan. Bertus

Fortuijn is een van de sprekers tijdens het Nationaal verkeers-

kundecongres op 3 november in Rotterdam.


Hans Verwey, projectmanager Infrastructuur, verkeer en vervoer, verwey @crow.nl



Infrastructuurwww.crow.nl/infrastructuur

Auteur: Tim Oosten

Het was een mooie winter voor gladheidsbestrijders

Wie van sneeuw houdt, kon zijn hart ophalen de afgelopen

winter. Gladheidsbestrijders moesten in ieder geval vol aan

de bak. Met wisselend succes, zo leren we tijdens het Nationaal

Gladheidbestrijdingscongres, georganiseerd door CROW en

NVRD. Niet alleen de bestrijders van gladheid komen aan het

woord, maar ook de weermensen, fietsers, consumenten en leve-

ranciers van strooizout. Het is een leerzame dag waarin eens te

meer duidelijk wordt dat de praktijk de beste leerschool is.

Afgelopen december beseften we ineens weer dat ze nog bestaan: echte winters. Winters waarin de wereld wit ziet als je ’s ochtends de gordijnen openschuift en de

sneeuw ook gewoon de hele dag blijft liggen. Hele generaties kinderen kunnen voor het eerst in hun leven sleetje rijden. Dag-voorzitter Margot Ribberink leert

ons dat dit soort winters in de vorige eeuw gemiddeld eens in de zes jaar voorkwamen en in de 21e eeuw zal dit zo eens in de veertien jaar zijn. De kans is klein dat het er de komende maanden weer zo uitziet buiten, maar het kan natuurlijk wel gewoon weer gebeuren.

Blijven aansluitenDe invloed van het weer op het gedrag van automobilisten is in ons land gering, vertelt Patrick Potgraven van de VerkeersInfor-matieDienst VID. “De automobi-list gaat er zonder meer van uit dat hij kan rijden. Hebben we

Buiten het congrescentrum staat de apparatuur uitgestald die de komende winter weer aan de slag gaat

07_Domein_4_Infrastructuur.indd 22 26-10-10 16:15


Infrastructuur

Gaandeweg de winter werd de gladheidsbestrijding steeds meer bemoeilijkt doordat het strooizout opraakte

hem misschien te veel gepam-perd? Toen de sneeuw bleef vallen, bijvoorbeeld op 7 januari, was bestrijding onmogelijk en viel het verkeer in heel Noord-Holland stil. Vrachtwagens gleden weg bij hellingen en open afritten en blokkeerden het verkeer. Ik pleit voor een vrachtwagenverbod bij dergelijk extreem weer. Je kunt dat gemak-kelijk afdwingen door verzeke-raars te laten stoppen schade uit te keren. Het levert je de hoon van de wegvervoerders op, maar je zorgt wel dat het verkeer op gang blijft. Sneeuw blijkt uit-eindelijk het beste middel tegen sneeuwoverlast, want een dag later blijken mensen hun gedrag wel te hebben aangepast. Hoe het ook zij, gladheidsbestrijding begint met het informeren van weggebruikers.”

ImproviserenDrie wegbeheerders vertellen hoe zij de gladheidsbestrijding hebben georganiseerd, hoe ze samen-werken en hoe ze hebben geïm-proviseerd. Dat laatste was zeker van toepassing in Breda, waar het zout net zoals op zo veel andere

plekken opraakte. Een platte-grond laat zien dat men in het uiterste geval alleen nog op enkele doorgaande wegen de sneeuw te lijf gaat. In de winkel-straten in het centrum, waar was afgesproken dat vanwege de mogelijke aantasting van natuur-steen door zout niet zou worden gestrooid, vindt op verzoek van de winkeliers toch bestrijding plaats. Provincie en Rijkswaterstaat werken in Limburg samen. In 2008 is de samenwerking vast-gelegd voor routes, materieel en steunpunten. Kennis en ervaring van beide wegbeheerders blijken goed op elkaar aan te sluiten en de ervaringen zijn positief. Ook hier is men zuinig gaan strooien toen de zoutberg steeds kleiner werd.Het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier heeft de organisatie zo ingericht dat medewerkers die normaal gespro-ken allerlei andere taken uit-voeren, vrijgemaakt worden om de wegen van het waterschap sneeuwvrij te maken. Dit gebeurt op het hele wegennet, met uit-zondering van de doodlopende wegen waar geen woning aan ligt.

Samenwerking, zo leert Peter van Welsem de bezoekers, leidt tot meer doelmatigheid en veiligheid en is goedkoper. Met CROW werkt hij aan een publicatie over samenwerking op het gebied van gladheidsbestrijding. Het Limburgse voorbeeld laat zien dat dit in de praktijk ook echt werkt.

Kennis halenTot zover de bestrijders van glad-heid aan het woord. Maar hoe zit het met de burger? Cees Meijer van de Stichting Consument en Veiligheid vertoont beelden, waarop fietsers en voetgangers onderuitgaan op de spiegelgladde straat. “Aan ziekenhuisopnamen en werkverzuim is een enorm bedrag uitgegeven. Gladheids-bestrijding is er met andere woorden niet alleen voor het gemak van de burger, maar is ook economisch gezien een heel nuttige activiteit. Trouwens: we kunnen best van de burgers verlangen dat zij meewerken. Het houdt ergens op met wat de over-heid kan. Maar dan moeten er wel faciliteiten zijn. Ik denk dat kinderen het bijvoorbeeld heel leuk vinden om hun eigen school-



Telefoon: +31 76 503 73 10Fax: +31 76 503 13 60Internet: www.brabotech.nlEmail: [email protected]

Producten / diensten:• Thermisch verzinkte stalen voegovergangen• Bitumineuze voegovergangen• Constructieve en esthetische betonreparatie• Injecteren van beton (constructief en/of afdichtend)Injecteren van beton (constructief en/of afdichtend)• Waterdichte membranen• Kantopsluitingen (fl exibel of gietasfalt)• Asfaltreparaties d.m.v. vullen scheuren• Kunststofvloeren en -slijtlagen• Bitumineuze slijtlagen• Verhuur van materieel, bijvoorbeeld voegvulketels en/of Verhuur van materieel, bijvoorbeeld voegvulketels en/of

asfalt hotboxen

Contact :Brabotech B.V.Postbus 1434870 AC Etten-LeurNederland

Brabotech Infra bvba.Maxburgdreef 142321 HoogstratenBelgië

Op plaatsen waar gewerkt of gebouwd wordt, regelt Traffi c Support Infra het verkeer. Betrouwbaarheid en kwaliteit zijn de basis. Flexibiliteit is daarbij onze kracht. Ook bij onvoorziene situaties of calamiteiten houden onze 300 verkeersregelaars hun hoofd koel. Dankzij een

uitvoerige opleiding weten ze in iedere situatie wat er van hen wordt gevraagd.

Kwaliteit en veiligheid worden scherp bewaakt

volgens de normen van VCA*, ISO-9001 en NEN4400-1.

Bel voor een kennismaking naar 038 – 4256740.

www.traffi csupport.nl

Het verkeer? Goed geregeld!

Al 15 jaar vakmensen in verkeer

Sinds 1995



Infrastructuur

plein schoon te vegen. En hoe zou het toch komen dat je nergens ijzeren krammen voor onder je schoenen kunt kopen?”

Leren van foutenTheo Zeegers van de Fietsersbond vertelt dat de ene beheerder het aanzienlijk beter deed dan de andere. “Vooral in het noorden en oosten van het land zijn de ervaringen vrij goed.” Maar er is ook veel misgegaan. “In Utrecht en Amsterdam was het gewoon slecht gesteld met de fietspaden. Amsterdam heeft de bestrijding in januari gewoon opgegeven en de wethouder in Utrecht vertelt dood-leuk dat de fietspaden sneeuwvrij zijn terwijl deze overal bedekt zijn met een dikke laag sneeuw.” Sommigen leren van hun fouten: “In Den Haag waren ze eerst bezig om de sneeuw van de weg het fiets-pad op te vegen, maar na klachten van onze kant, hebben ze die fout hersteld en daarna ging het goed.” Soms was geen sprake van onwil, maar van onhandig optreden: “Op fietspaden moet je niet alleen strooien, je moet de sneeuw weg-vegen. Dit ging ook nog wel eens fout.”

SchipholAls het economische belang maar groot genoeg is, blijkt heel veel mogelijk te zijn. Zo is op Schiphol het sneeuwvrij houden van start/landingsbanen, taxibanen en platforms prioriteit nummer 2 (na echte rampen als neerstor-tende vliegtuigen). De organisatie is hierop toegerust, legt Sandro Broeke van de nationale lucht-haven uit. Een groot aantal mede-werkers op allerlei plekken zit in een pool van schuifploegen. Zodra zij worden opgeroepen, laten zij hun dagelijkse werk uit hun handen vallen en gaan ze ruimen. Ook materieel is ruim

voorhanden. En zo kon het gebeuren dat Schiphol de afge-lopen winter slechts een paar uur gesloten is geweest wegens sneeuwoverlast. “Vervelend natuurlijk dat er werk blijft liggen, maar het economische voordeel van het openhouden van de luchthaven weegt vele malen zwaarder.”

ZoutRini Donker van Rijkswaterstaat DVS belicht de rol van deze orga-nisatie bij de gladheidsbestrij-ding. Om het schaarse zout zo eer-lijk mogelijk te verdelen, is begin januari een nationaal zoutloket opgericht. Via dit loket zijn grote hoeveelheden zout tot in Turkije ingekocht. Verbeterpunten zijn onder meer het ophogen van de landelijke voorraad en het ver-sterken, samen met CROW, van de kennis van de coördinatoren. Zoutleverancier AkzoNobel heeft net als andere zoutleveranciers niet aan de extreme vraag naar strooizout kunnen voldoen.

Het product blijkt slechts enkele procenten van de totale productie van de onderneming te bedragen; de industrie neemt het leeuwen-deel af. Extra ingekochte partijen boden onvoldoende soelaas. De producent werkt aan nieuwe contracten met garanties voor minimumleveranties. Zeker in extreme winters wil de grootste zoutleverancier van Europa graag samenwerken met zijn afnemers.

Dagvoorzitter Margot Ribberink belooft als afsluiting de weers-voorspelling van de komende winter. Het is in september nog te vroeg om daar al harde uit-spraken over te doen. De model-len lijken elkaar bovendien tegen te spreken. Dus of het weer net zo’n winter wordt als vorig jaar, is nog even koffiedik kijken. De afgelopen winter is in ieder geval leerzaam geweest.

Niet alleen automobilisten, maar ook fietsers hebben graag een sneeuwvrije route

Foto

: Her

man

Stö

ver

Marc Eijbersen, projectmanager Infrastructuur, Verkeer & Vervoer, [email protected]

CROWpublicatie 270: ‘Gladheid: voorspellen, voorkomen, bestrijden’Bestellen kan via www.crow.nl



Aanbesteden & Contracterenwww.crow.nl/aanbestedenencontracteren

Auteur: Jos Kelderman

Tijdens InfraTech 2011, in januari in Rotterdam, worden de

Standaard RAW Bepalingen 2010 gepresenteerd. CROW organi-

seert tijdens ‘dé tweejaarlijkse ontmoetingsplaats voor de infra-

structuur’ informatiebijeenkomsten waar de ins en outs van de

nieuwe Standaard toegelicht worden. Het beloven drukke dagen

te worden waar, naar verwachting, enkele duizenden professio-

nals van opdrachtgevers, ingenieursbureaus, leveranciers en

opdrachtnemers uit de bouw aanwezig zijn.

RAW: Bouwstenen voor de toekomstIntroductie Standaard RAW Bepalingen 2010 tijdens InfraTech

De Standaard RAW Bepalingen 2010 zijn de zevende in een reeks. Ze zijn een onmisbaar instrument voor iedereen in de infrastructuur die te maken heeft met contrac-ten. Bij het overgrote deel van de werken in deze branche wordt immers direct of indirect gebruik-gemaakt van RAW. De bepalingen vormen een veelzijdig stelsel van administratieve en technische voorwaarden voor alle soorten bouwcontracten. Het is ooit ont-wikkeld als hulpmiddel voor ‘tra-ditionele’ contract vormen, maar onderdelen ervan kunnen tegen-

Hier stond de RAW altijd al voor…

08_Domein_5_AanbesContract.indd 26 26-10-10 16:12



RAW: Bouwstenen voor de toekomst

woordig heel goed toegepast wor-den in geïntegreerde contracten.

Bijna 1300 pagina’sHet cluster Aanbesteden & Contracteren van CROW is verant-woordelijk voor het beheer van de Standaard RAW Bepalingen. Verder zorgt het ervoor dat de RAW-systematiek blijft aansluiten bij (inter)nationale normen voor contractregelgeving en de laatste inzichten en technieken. Ad van Leest is hoofd Aanbesteden & Contracteren. Van Leest: “De RAW bestaat inmiddels al dertig jaar en eens in de vijf jaar komt er een herziene versie uit van de Standaard RAW Bepalingen. Eind 2010 is het weer zover en begin 2011, tijdens de InfraTech in Ahoy Rotterdam, presenteren we de laatste versie van het bijna 1300 pagina’s tellende naslag-werk. We begrijpen dat niet ieder-een deze honderden pagina’s gaat doornemen om te bepalen wat de verschillen zijn met de vorige ver-sie. We organiseren dus tijdens de beurs bijeenkomsten om de groot-ste wijzigingen toe te lichten. Mensen worden in twee uur hele-maal bijgepraat over de ver-nieuwingen in de systematiek.

Wet- en regelgeving“Veel weten regelgeving heeft direct invloed op de hoofdstukken van de Standaard RAW Bepalin-gen. Dit zijn niet alleen Neder-landse wetten en regels, maar steeds vaker ook Europese regel-geving. Door de RAW-besteks-systematiek te gebruiken, zijn opdrachtgever én opdracht nemer er dan van verzekerd dat ze ook

geldende weten regel geving toepassen. De CE-markering is een goed voorbeeld daarvan, waardoor de bepalingen over bijvoorbeeld asfaltverhardingen op belangrijke punten zijn gewijzigd. Ook veranderingen op het gebied van arbeidsom-standighedenregelgeving, waar-onder het werken met verontreinigde grond en de verplichting om bestrating boven 1500 m2 machinaal aan te leggen, zijn verwerkt in de nieuwe Standaard”, vertelt Van Leest.

Er ligt ruim 1,7 miljoen kilome-ter aan leidingen onder de grond in Nederland. Het is niet altijd bekend waar die leidingen en kabels precies liggen en er ontstaan jaarlijks zo’n 40.000 breuken en lekkages bij graaf-werk. Van Leest: “Om schade aan kabels en leidingen te verminde-ren, is de Wet informatie-uit-wisseling ondergrondse netten (WION) oftewel de Grondroer-dersregeling van kracht gewor-den. In de wet is het proces voor de uitwisseling van informatie tot in detail geregeld. De rest van het graafproces is echter slechts op hoofdlijnen geregeld. Daar ligt een belangrijke rol voor de gewijzigde paragraaf over kabels en leidingen in de RAW.”

“Een ander voorbeeld is de paragraaf over vrijgekomen materialen die is gewijzigd naar aanleiding van het Besluit bodemkwaliteit. De Flora- en faunawet heeft geleid tot een geheel nieuw hoofdstuk in de RAW over flora- en faunamaat-

De RAW-helpdeskDeze CROW-helpdesk beantwoordt dagelijks enkele

tientallen vragen op het gebied van RAW, UAVgc en aanbesteden.Vragen stellen kan via

[email protected] of 0318 – 69 53 17.

Jacques Teunissen, Helpdesk CROW, goedemorgen.

Dag,magikueenvraagstellenoverbeeldbestekken?IkhebzojuistdenieuweKOR-catalogusontvangen.HierinwordenRAW-hoofdcodesgenoemddienietvoorkomeninmijnbestekschrijfprogramma.Hoekandat?

De hoofdcodes die behoren bij de resultaatsbeschrijvingen zoals deze nu voorkomen in uw bestekschrijfprogrammatuur zijn gebaseerd op de ‘Kwaliteitscatalogus openbare ruimte’ versie 2007 (KOR-2007). Gelijktijdig met het verschijnen van deze KOR-2007 is een voorlopig hoofdstuk 70 opgesteld om het gebruik van deze catalogus in RAW-bestekken mogelijk te maken. Inmiddels is de KOR-2007 aangepast en uitgebreid en is de nieuwe versie dit jaar verschenen, KOR-2010.

Ook het voorlopige RAW-hoofdstuk 70 moet worden aange-past, wat nog dit jaar zal resulteren in een ‘Tervisielegging’ van hoofdstuk 70. Na verwerking van het commentaar op deze tervisielegging zal hoofdstuk 70 officieel worden vastgesteld en deel uitmaken van de systematiek.

Deze tervisielegging zal naast de bepalingen ook de gewijzigde resultaatsbeschrijvingen omvatten, zodat deze aansluiten bij de KOR-2010.

KomendezebepalingendanookindeStandaard2010?

Nee, helaas. De vaststelling van hoofdstuk 70 is pas begin 2011 en dan zijn de Standaard RAW Bepalingen 2010 al verschenen. Overigens maakt dit voor u niet zo heel veel uit. Vanaf het moment van tervisielegging kunnen de bepalingen van hoofd-stuk 70 in het bestek al wel van toepassing worden verklaard.

Wanneerkanikdanbeschikkenoverdenieuweresultaatsbeschrijvingen?

In de versie van de bestekschrijfprogrammatuur die u in de loop van volgend jaar ontvangt naar aanleiding van het uitko-men van de Standaard RAW Bepalingen 2010 zijn de resultaats beschrijvingen overeenkomstig de tervisielegging. Na vaststelling zullen de definitieve resultaatsbeschrijvingen beschikbaar komen via RAW-online.

AlsikdusnudeKOR-2010wiltoepassenzalikmogelijkzelfenkelehoofdcodesmoetentoevoegen.

Inderdaad, dat is juist.

Prima,goeddatikdatweet.Bedankt.

Graag gedaan en succes met uw bestek.




regelen. Aanbestedingsregel-geving heeft als gevolg dat er meer nadruk ligt op het beoor-delen van inschrijvingsstaten. Ook dat heeft weer geleid tot wijzigingen”, somt Van Leest op. “En verder hebben we de duur-zaamheidscriteria van het minis-terie van VROM geschikt gemaakt

voor toepassing in RAW-teksten. Deze komen echter in 2011 niet in de Standaard, maar blijven opzichzelfstaande voorbeeld-bestekken. Gebruikers kunnen deze down loaden van de CROW-website.”

Nieuwe hoofdstukken“Een typisch voorbeeld van iets wat je niet direct in de RAW zou verwachten is het nieuwe deel-hoofdstuk over kunstgrassport-velden. Tot nu toe kende de RAW-systematiek ook al natuurgras-sport velden, waarvan zowel de aanleg als het onderhoud beschre-ven zijn. De branchevereniging Sport- en Cultuurtechniek zag echter een grote behoefte in de markt aan een goede gestandaar-diseerde beschrijving van aanleg en onderhoud van kunstgras-sportvelden en heeft hierover contact gezocht met CROW.

Resultaat hiervan is dat nu ook kunstgrassportvelden opgenomen zijn in de RAW. Het grote voor-deel hiervan is dat methoden en voorwaarden gestructureerd beschreven worden en dat een goede juridische basis gelegd is om deze werkzaamheden verant-woord uit te besteden. Het hoofd-stuk over groenvoorzieningen is ook een leuk voorbeeld, waarin zelfs bepalingen over teelgrond, de iepenziekte en bestrijding van de eikenprocessierups en luizen staan. De meeste mensen denken bij de RAW in eerste instantie alleen aan de echte infrabouw. Gelukkig heeft de RAW tegen-woordig veel meer te bieden”, aldus Van Leest.

“Natuurlijk zijn er in de Stan-daard 2010 ook nieuwe of gewij-zigde bepalingen van ‘echte’ grond-, water- en wegenbouw te vinden. In het hoofdstuk over grond werken is ‘Lichte ophoogmaterialen’ herzien. Bij funderings constructies zijn er wijzigingen op het gebied van palen en damwanden. Het al eerder genoemde hoofdstuk asfaltverhardingen is geactuali-seerd, evenals het deelhoofdstuk over beton verhardingen. Er zijn te veel veranderingen om dat nu

Aanmelden voor de RAW-informatiebijeenkomstenDeRAW-informatiebijeenkomstenwordenvan11totenmet14januaritwee keer per dag georganiseerdtijdensInfraTechinAhoyRotterdam.Deelnemerswordengeïnformeerdoverdetoepassingvandebelangrijk-stevernieuwingen indeStandaardRAWBepalingen2010indedage-lijksepraktijk.AanwezigenontvangeneennaslagwerkeneentoegangskaartvoordeInfraTech-beurs.DaarnaasthebbenzedemogelijkheidomdenieuweStandaardmetkortingaanteschaffen. Op www.crow.nl/raw ismeerinformatieoverprijzenentij-dentevindenenkunnengeïnteres-seerdenzichaanmelden.

RAW-onlineDe complete RAW-systematiek2005isnuookopinternetbeschik-baar via RAW-online. Omdat deStandaard RAW Bepalingen, deRAW-catalogus,dehandleidingenhetalgemeenbesteksbestandopge-nomenzijn inRAW-online,maaktCROWgeenCD-RAWmeer.Degebruiker wordt via RAW-onlinesneller bediend. De systematiekwordtvoortdurendactueelgehou-den, terwijl bij de CD-RAW nogupdatesgeïnstalleerdmoestenwor-den. Werken met RAW-online isdaardoorefficiënterenplezieriger.

“…maar kende u de RAW ook van de bestrijding van de eikenprocessierups?




Interim management, project- enprocesmanagement enprojectbeheersing voor infrastructuur, gebouwen en gebieden

Interim management, project- enprocesmanagement enprojectbeheersing voor infrastructuur, gebouwen en gebieden

Organisaties die anticiperen op razendsnelle ontwikkelingen doen steeds vaker een beroep op zakelijke dienstverlening. Als organisatie moet de focus gericht blijven op de eigen ‘core business’ en wordt externe deskundigheid ingeschakeld om zich te laten adviseren over, en te laten begeleiden bij noodzakelijke processen. Deze externe deskundigen bieden een ander perspectief en voegen door hun achtergrond en ervaring de juiste waarde toe in deze processen.MAN consultants ondersteunt sinds 1992 op persoonlijke en doortastende wijze opdrachtgevers (publiek en privaat) met interim management, projecten procesmanagement en projectbeheersing voor infrastructuur, gebouwen en gebieden. Van procesontwikkeling tot en met realisatie en beheer. Uitvoerend, ondersteunend en oplossend. Voor kortere of langere tijd. Of opdrachtgevers nu een adviseur, een ondersteunende expert of een compleet team voor een project noodzakelijk achten; MAN consultants biedt deskundig maatwerk, precies op het moment dat het nodig is, altijd met de menselijke touch als uitgangspunt.

Voor nadere informatie en/of vacatures bezoek onze website www.manconsultants.nl

DTBO is een zelfstandig opererende afdeling binnen MAN consultants b.v. Bekijk de website van deze afdeling op www.dtbo.nl

Boslaan 2c

2132 dx Hoofddorp

tel: 023 5670066

[email protected]

Max Euwelaan 79

3062 ma Rotterdam

tel: 010 4535747

[email protected]

advertentie

op te noemen en dat is uiteraard ook de reden dat wij informatie-bijeenkomsten organiseren tij-dens de InfraTech.

TotaalpakketBij het verschijnen van nieuwe of aangepaste hoofdstukken in de RAW brengt CROW vaak tegelij-kertijd een publicatie uit of ont-wikkelt het een cursus of tool. Van Leest: “De cursus, tool of publicatie is ondersteunend. Mensen vinden hier achtergrond-informatie en kunnen op deze manier de nieuwe hoofdstukken nog beter inzetten. Een kwalitatief goede toepassing is natuurlijk van groot belang. Een goed voorbeeld hiervan is het handboek voor ontwerp en aanleg van VRI’s. Het handboek geeft een uitge-breide toelichting op de eisen voor verkeersregelinstallaties die als hoofdstuk in de Standaard RAW

Bepalingen zijn opgenomen. Gebruikers kunnen dus beschik-ken over een totaalpakket waar ze direct mee aan de slag kunnen.”

Veranderende markt“We hebben te maken met een veranderende markt die continu in beweging is. Dit betekent dat we de RAW-systematiek moeten verstevigen. We denken dat de RAW door de aanpassingen niet alleen voor traditionele bestek-ken hét hulpmiddel bij uitstek is, maar dat ze ook bij geïntegreerde contractvormen een waardevol instrument is. Misschien op een ander niveau en op een andere wijze, maar de technische inhoud van de RAW kan als bouwsteen in alle huidige en toekomstige bouwcontracten worden toege-past. Het is aan de gebruiker om dan te bepalen welke bouwstenen toegepast worden. Wij zullen er,

samen met de markt, continu aan blijven werken dat iedereen deze elementen van de RAW op een flexibele wijze kan inzetten. Dit was wat mij betreft de afgelo-pen tientallen jaren zo en we zullen de komende jaren de RAW daar nog meer op inrichten. Bouwstenen voor de toekomst dus.”

Ad van Leest: “Mensen worden in twee uur helemaal bijgepraat over de vernieuwingen van de systematiek”

www.crow.nl/raw

Helpdesk CROW, [email protected] (over RAW in het algemeen) of Hilde Bossink, [email protected] (voorlichtingsbijeenkomsten)




Auteur: Tim Oosten

DLG biedt boeren laatste kans om onder gunstige voorwaarden van asbest af te komen

Hoe leg je een grootschalige asbestsanering goed vast in een

contract? Met die vraag worstelde het Projectbureau Sanerings-

regeling Asbestwegen derde fase (hierna Projectbureau).

In opdracht van het ministerie van VROM en de provincies

Overijssel en Gelderland onderzoekt dit door Dienst Landelijk

Gebied ingestelde Projectbureau op 2.500 locaties in Overijssel

en Gelderland of er asbest aanwezig is en saneert het de wegen,

erven en paden en naastliggende bodemlocaties zo nodig.

Het openpostenbestek in RAW biedt uitkomst.

Je weet niet van tevoren of je asbest aantreft en hoeveel, maar je moet wel uiterlijk 2012 zo’n 2.500 locaties hebben onderzocht en zo nodig hebben gesaneerd. Budget: honderd miljoen euro. Hoe pak je dat aan en hoe leg je alles netjes en duidelijk vast in een contract? Het is een flinke uitdaging om een van de grootste bodemsaneringen die ons land ooit gekend heeft in goede banen te leiden. Wie asbest op zijn land heeft liggen en daar kosteloos van af wil, had zich in 2006 moeten melden. In een Bestuursakkoord hebben het het ministerie van VROM (sane-ringsregeling) en de provincies Overijssel en Gelderland (bodem) het Projectbureau van de Dienst Landelijk Gebied in Zwolle opdracht gegeven voor deze groot-schalige operatie met onderzoek en sanering van locaties in de twee provincies. Het is de derde keer, dat hier gesaneerd wordt. En de laatste keer dat de overheid betaalt. Wie straks nog een te hoge concentratie asbest op het

erf of in zijn weg of pad of bodem heeft, is strafbaar en draait zelf op voor alle kosten voor verwijde-ring.

Ideaal productJarenlang leek asbest een ideaal product: het is sterk, brandwerend en goedkoop. In Rusland is er zelfs een stad vernoemd naar de uit microscopisch kleine vezels bestaande delfstof. Helaas blijkt het materiaal grote gezondheids-risico’s met zich mee te brengen: aan longvlieskanker en andere aandoeningen veroorzaakt door asbest overlijden jaarlijks in Nederland naar schatting tussen de 700 en de 1600 mensen. Vaak openbaart de ziekte zich pas tien-tallen jaren na blootstelling. Genezing is niet of nauwelijks mogelijk. Alle reden dus om het materiaal uit te bannen. Sinds 1993 is de toepassing van asbest, in welke vorm ook, verboden. Overigens vormt asbest in gebonden toe-stand geen gevaar voor de volks-gezondheid.

VrachtjeDe twee asbestfabrieken in Harderwijk en Goor hadden nog wel eens restafval of een vrachtje materiaal liggen dat beschadigd of verzaagd was en niet meer geschikt voor verkoop. Boeren in de omgeving konden zo goed als voor niets een partijtje ophalen, dat zich prima leende om de weg over het eigen land te funderen of te verharden. Aldus geschiedde massaal. En zo is in het oosten van het land op tal van plekken

Openpostenbestekken voor grootscha lige sanering asbestwegen

Arno Hoevink: “De noodzaak is doorgedrongen bij de mensen dat ze echt van het asbest af moeten”




DLG biedt boeren laatste kans om onder gunstige voorwaarden van asbest af te komen

asbest aan de oppervlakte beland. Asbest is ook als cementachtig materiaal, als pulp toegepast, wat eveneens grote gezondheids-risico’s met zich meebrengt.

Grootschalig“In twee eerdere fases is asbest gesaneerd”, vertelt Paulien Bis-schop, omgevingsmanager van het Projectbureau van de Dienst Landelijk Gebied (DLG) in Zwolle, waar we haar spreken. “Tussen het jaar 2000 en nu gebeurde dit in de

eerste fase, ongeveer 200 locaties, en tweede fase, ongeveer 500 locaties. Voor de huidige derde fase konden mensen zich in 2006 aanmelden. Deze derde fase is de meest grootschalige sanerings-operatie, waarin we zo’n 2.500 locaties gaan onderzoeken en zo nodig schoonmaken.”

Complex“Gezien het grote aantal locaties dat we gaan aanpakken, is wel duidelijk dat de noodzaak bij de

mensen doordringt dat ze echt van het asbest af moeten”, vervolgt Arno Hoevink, medewerker gebiedsontwikkeling bij DLG. “Hoe gaat verwijdering in zijn werk? Mensen hebben zich gemeld, dan volgt verificatie en bezoek aan een locatie, vervolgens zijn aanvraag-formulieren verzonden naar het Projectbureau dat na toetsing tot een positieve of negatieve beschik-king is gekomen.”“Het werk op zich is niet ingewik-keld: onderzoeken, ontgraven en afvoeren. Wat het complex maakt, is de hoeveelheid en de onbekend-heid waar het asbest zich precies bevindt en de vraag hoe we zo’n klus moeten aanbesteden. In 2012 moet elke locatie schoon zijn. Als we dat op de ‘traditionele’ manier hadden aangepakt, zouden we eerst alles hebben onderzocht en vervolgens bestekken zijn gaan maken. Maar het was wel duidelijk dat we het op die manier nooit op tijd zouden redden allemaal.”

TranchesContractbegeleider Maarten Imhof vult aan: “Het moet praktisch uit-voerbaar zijn, de vaart moet erin blijven, we moeten aan de volks-gezondheid denken en de overlast voor de mensen op wiens grond je aan het werk bent, moet je zo veel mogelijk beperken. Dat waren onze uitgangspunten. We hebben een schema opgesteld waarmee we per locatie van onderzoek tot en met sanering in twintig werkdagen klaar zijn. Vervolgens zijn we daar een geschikte contractvorm bij gaan zoeken. De hele operatie hebben we onderverdeeld in zoge-heten tranches, werkpakketten,

Openpostenbestekken voor grootscha lige sanering asbestwegen

Als contractvorm is gekozen voor een overeenkomst met open posten, gecombineerd met emvi, de economisch meest voordelige inschrijving




van honderdvijftig à tweehonderd locaties. We waren bang dat we de markt anders zouden overspoelen. Bovendien: als één tranche ver-traagd wordt, dan kunnen we met de rest verder.”

Open postenUiteindelijk is gekozen voor een overeenkomst met open posten. “Dit leent zich met name goed voor werken waarbij hoeveel-heden of tijdstip niet vaststaan, maar budget en aard van het werk wel en dat is hier het geval”, legt Leen Valk uit. Als projectmanager Aanbesteden & Contracteren van CROW heeft hij de DLG onder-steund bij het opstellen van de contracten. “Maar er kleven ook risico’s aan. Om hier meer over te leren en om de risico’s in de hand te houden, heeft een aantal men-sen van DLG bij CROW de cursus Risico’s & Aanbesteden gevolgd.”

Flexibiliteit“Een overeenkomst met open posten geeft flexibiliteit”, verdui-delijkt Arno Hoevink. “Maar het

risico is wel dat we uitlopen in de tijd. Om dit risico te beheer-sen, werken we ook met emvi, de economisch meest voordelige inschrijving. We hebben een tabel opgesteld met een aantal criteria, waarvan de beheersing van tijd de belangrijkste is. We hebben een fictieve aan-neemsom opgesteld, maar in de bonus en de malus gaat het wel om harde euro’s. We hebben gemerkt dat de markt dit erg waardeert. Marktpartijen kunnen zich op kwaliteit gaan onder-scheiden. De markt kan zelf nadenken en zijn creativiteit laten zien.”

“Wij als CROW waren blij verrast dat er zo’n goede emvi-beoorde-ling in het contract zit”, vervolgt Leen Valk. “In de praktijk zit daar nogal eens wat subjectiviteit in, wat een goede beoordeling erg moeilijk maakt. Er zijn hier duidelijk geformuleerde gunningscriteria opgesteld zodat iedereen weet waar hij aan toe is.”

Gegund“De helft van de locaties is in 2010 gegund en we zijn met de uitvoe-ring van de eerste tranche bezig”, besluit Paulien Bisschop. “De bestekken komen op de markt en in 2011 begint de uitvoering. Onze angst dat er te weinig capa-citeit in de markt zou zijn, blijkt gelukkig niet terecht te zijn. De crisis in de bouw zal wel meewer-ken. We merken dat de honger in de markt er nog steeds is, markt-partijen willen graag aan de slag. “Het wordt een spannend jaar, er gaat heel veel tegelijk lopen. Een klein punt van zorg is dat er voldoende mensen beschikbaar zijn met de juiste certificering voor het saneren van asbest in wegen, erven, paden en in de bodem. Maar we hebben er alle vertrouwen in dat dat wel goed komt. En we zijn ervan overtuigd dat we in 2012 echt helemaal klaar zijn.”

Zo’n 2.500 locaties worden onderzocht en zo nodig schoon-gemaakt

Maarten Imhof: “Per locatie zijn we van onderzoek tot en met sanering in twintig werkdagen klaar”

www.saneringasbestwegen.nl

Leen Valk, projectmanager Aanbesteden & Contracteren, [email protected]



E L D E R S

D V I E S B U R E AU V O O R

NFRASTRUCTUUR &

ILIEU B.V.

GAI

M

CIVIELE TECHNIEK · LANDMETEN · MILIEUKUNDE

ZEKERHEID VOORAF

Kijk voor meer informatie op WWW.GAIM.NL

Dagelijks aanbestedingen in de mailbox met nieuwe service

MijnAanbestedingskalender geïntroduceerd

www.aanbestedingskalender.nl

[email protected]

CROW heeft een vernieuwde zoeken attenderingsservice voor Aanbestedingskalender ontwikkeld en in gebruik genomen. Deze service heet MijnAanbestedingskalender. Gebruikers kunnen nu kiezen voor een eenvoudige service (MijnAanbestedingskalender Basis) en een nieuwe geavanceerde zoeken attenderingsservice (MijnAanbestedingskalender Extra).

HetExtra-pakketvanMijnAanbestedingskalenderbiedtdegebruiker–integenstellingtothetBasispakket–eenuitgebreidezoekfunctie,eenspecifiekerefilteringenmeerderezoekprofielenmetuitgebreidezoek-enattenderingsmogelijkheden.Debeperkteabonnementskostenverdienteengebruikerterugdoordetijds-besparingdiehetpakketopkanleveren.

Duizenden gebruikersAanbestedingskalender.nliseenbelangrijkewebsitevooraan-kondigingenvan(overheids)opdrachten.OpdrachtgeversenopdrachtnemersvanallerleisoortenproductenendienstenvindenelkaaropAanbestedingskalender.Doorbijna3.000aan-bestedendedienstenwordtnaarschatting90%vanhettotaalaantalaankondigingeninNederlandopAanbestedingskalendergeplaatst.Erwordengemiddeld1.000aanbestedingenpermaandopAanbestedingskalenderaangekondigd.DemeesteaanbestedersgebruikenAanbestedingskalenderzelfsaltijdvoorhunaanbestedingen.

TijdswinstVolgens60%vandegebruikersleidthetplaatsenvanaanbeste-dingsdocumentenopAanbestedingskalendertoteentijdswinstvangemiddeldééntotvierdagdelenperaanbesteding.Verdergeeft85%vandeopdrachtnemersaandatzijopdrachtenhebbengekregendoorhetgebruikvanAanbestedingskalender.Maarliefst98%vandegebruikerskijktwekelijksopdewebsite.Ditblijktuiteenmarkttoetsgehoudeninapril2010onder10%vandegebrui-kersvanAanbestedingskalender.

Deontwikkelingenophetgebiedvanaanbestedenstaannietstil.Binnenkortzullenernieuwefunctionaliteitenverschijnendiehetgebruiksgemaktengoedekomen.Doelstellingisomelektronischzakendoennogbrederteondersteunen,waardoorgebruikerstijdenkostenkunnenbesparen.



Bouwprocesmanagementwww.crow.nl/bouwprocesmanagement

Auteur: Petrick de Koning

CROW werkgroep Verkeersregelaars:

“�De�veilige�inzet�van�verkeersregelaars �vereist�de�juiste�afwegingen”

Een druk kruispunt aan de Middenweg in Amsterdam is het decor voor een praktijkexamen van kandidaat-verkeersregelaars. Als gedelegeerde toetst Rien Fluit, namens de Nederlandse Politieacademie, of deze professionals het verkeer veilig in goede banen kunnen leiden. Fluit: “Veiligheid is het kernwoord bij dit examen. Beroepsregelaars moeten de kennis en deskundigheid hebben om hun eigen veiligheid, maar ook die van weggebruikers en wegwerkers te garanderen. Vanwege dit veiligheidsaspect is het belangrijk dat wegbeheerders de juiste afwegingen kunnen maken voor de inzet van deskundige verkeersregelaars.” Dit is een van de aandachtspunten van de nieuwe CROW-werkgroep Verkeersregelaars die momenteel werkt aan een praktische richt-lijn voor de inzet van verkeersregelaars bij wegwerkzaamheden.

De kandidaten krijgen instructie

In de praktijk blijkt dat wegbeheer-ders bij werk in uitvoering steeds vaker gebruikmaken van verkeers-regelaars. Rien Fluit, beleidsmede-werker verkeer van het politie-korps Hollands Midden en lid van de CROW-werkgroep Verkeersrege-laars, zegt over die ontwikkeling: “Regelaars krijgen soms de voor-keur boven verkeersmaatregelen zoals tijdelijke verkeers lichten. Er ontbreekt een duidelijk afwegings kader voor de achter-gronden en redenen voor dit besluit. Als er bij wegwerkzaam-heden onvoldoende getrainde of onervaren verkeersregelaars worden ingezet, kunnen er boven-dien ongewenste risico’s voor de

09_Domein_6_Bouwprocesmanagement_2.indd 34 26-10-10 16:13



“�De�veilige�inzet�van�verkeersregelaars �vereist�de�juiste�afwegingen”

regelaar, weggebruiker en weg-werker ontstaan. Door met de werkgroep praktische richtlijnen op te stellen, willen we die risico’s voorkomen.”

Veiligheidsrisico’sDe vraag hoe regelaars ingezet moeten worden en welke deskun-digheid vereist is, blijft vaak on beantwoord. Volgens Kees van Dongen, CROW-begeleider van de werkgroep, zijn de bestaande richt-lijnen op zich helder. “In de richt-lijn Werk in Uitvoering 96a/96b is het uitgangspunt dat verkeers-maatregelen altijd de voorkeur hebben boven de inzet van een verkeersregelaar. De afweging om een verkeersregelaar in te zetten, moet dus zorgvuldig gemaakt worden omdat aan die inzet altijd veiligheidsrisico’s kleven.”

Bij de inzet van verkeersregelaars is uiteenlopende wetgeving van kracht. Die varieert van de cor-recte toepassing van de verkeers-regels tot en met Arbo-wetgeving. “Omdat het een relatief nieuw fenomeen is hebben wegbeheer-ders moeite met de goede inzet van regelaars. Er zijn bijvoor-beeld diverse soorten verkeers-regelaars, elk met hun eigen taken en verantwoordelijkheden. Daar is hun opleiding en ervaring op afgestemd.” Maar in de prak-tijk is er volgens Fluit een groot verschil tussen een verkeers-regelaar bij evenementen en een beroeps regelaar. “De eerste cate-gorie zijn vaak vrijwilligers die na een korte instructie een verkeers-stroom tijdens een hardloopwed-strijd of braderie begeleiden. Dat

Kees van Dongen (links) en Rien Fluit kijken nauwlettend toe tijdens het praktijkexamen van kandidaat-verkeers regelaars

is heel wat anders dan het verkeer op een drukke kruising in Amsterdam veilig regelen. Dan komt naast veiligheid ook de doorstroming in beeld. De beroepsregelaars die hier vandaag examen doen, hebben een stevige theoretische en praktische basis. Ze nemen alle veiligheidsaspec-ten in acht, communiceren direct met de verschillende verkeers-deelnemers en passen de ver-keersregels correct toe. Zij zijn goed getraind en getest om gevaarlijke situaties of irritatie bij weggebruikers te voorkomen.”

Risico’s�beheersenAls de inzet van een verkeers-regelaar bij werkzaamheden toch de beste oplossing blijkt, moet dit gebeuren volgens de geldende weten regelgeving. Van Dongen: “De volgende stap is dan een risicoafweging waarbij de aan-sprakelijkheid voor de weg-beheerder, opdrachtgever en opdrachtnemer duidelijk is. Het is belangrijk dat de eisen voor de inzet van verkeers regelaars goed zijn vastgelegd in het con-tract. Dan weet de aannemer wat er van hem verwacht wordt en kan hij daarnaar handelen.” Ook inzicht in de deskundigheid van de regelaar en het creëren van veilige omstandig heden maken de risico’s beter beheersbaar. “De inzet van verkeersregelaars is meer dan iemand met opvallende kleding en een fluit op een kruispunt neerzetten. Het stelt bepaalde eisen aan de omgeving. Zo kan het verstandig zijn om vooraf de rijbaan te verkleinen van twee rijstroken naar één,

Woensdag 17 november Rotterdam

Symposium�Verontreinigde��grond�halen�en�brengen

www.crow.nl/congressen




zodat zowel voor de regelaar als voor verkeersdeelnemers een overzichtelijke situatie ontstaat.”

Brede�vertegenwoordigingHet doel van de werkgroep is het ontwikkelen van richtlijnen die wegbeheerders handvatten bieden voor de effectieve en

veilige inzet van verkeers-regelaars. “Om dit te realiseren, bestaat de werkgroep uit verte-genwoordigers van disciplines die bij wegwerkzaamheden betrokken zijn. Natuurlijk weg-beheerders, maar dus ook politie, aannemers en deskundigen met kennis van de groensector en veilig werken aan de weg”, zegt Van Dongen. “Op die manier kunnen we alle kennis, ervaring en belangen meenemen bij de ontwikkeling van een evenwich-tige richtlijn. We staan momen-teel aan het begin van dat proces. In eerste instantie hebben we ons laten informeren over de rele-vante weten regelgeving. Dat is het vertrekpunt om de verant-woordelijkheden en potentiële risico’s te inventariseren en daar-bij passende opleidingseisen en maatregelen te formuleren.”

Praktische�insteekMet het eindresultaat wil de werk-groep duidelijkheid verschaffen over de vraag wanneer verkeers-regelaars ingezet kunnen worden, hoe dit het best kan gebeuren en vooral ook welke kennis, competenties en omstandig-heden dit vereist. Van Dongen: “De werkgroep wil een afwegin-genmodel afleveren dat weg-

beheerders en opdrachtnemers concreet ondersteunt. Daarbij is de praktijk wel het uitgangspunt. Met een praktische richtlijn willen we de kloof tussen wet-geving en praktijk overbruggen. Daarbij moet ook duidelijk zijn aan welke opleidingseisen de regelaars moeten voldoen.” Fluit vult aan: “We willen mensen niet met extra werk opzadelen of ze een uur door een publicatie laten bladeren. De richtlijnen moeten helder zijn. De wegbeheerder moet gestimuleerd en geholpen worden om de juiste afwegingen te maken. Waar nodig kan hij of zij dan in overleg treden met opdrachtnemers of bijvoorbeeld de politie. Zo draagt de werk-groep structureel bij aan een verkeerssituatie waarbij veilig-heid centraal staat en eventuele risico’s inzichtelijk en beheers-baar zijn. Dan weten we ook zeker dat de mensen die vandaag examen doen, binnenkort hun werk veilig en onder de beste omstandigheden kunnen uit-voeren.”

CROW-werkgroep�Verkeersregelaars

Een kandidaat- verkeersregelaar tijdens het examen

www.crow.nl/wiu

Ludolf Schouten, projectmanager Bouwprocesmanagement, [email protected]

Staand (vlnr): Ludolf Schouten (CROW), Rien Fluit (Politie Hollands Midden), Jan Loopik (Traff ic Service Nederland), Jan Polman (IPC-Groen), Eeltje Hoekstra (Rijkswaterstaat), Kees van Dongen (werkgroepbegeleider namens CROW)Zittend (vlnr): Jan van Tilburg (provincie Limburg), Bert Henzen (Grontmij/vak-groepsecretaris), Hans van Hofwegen (MOT Opleiden en Trainen)




Eerste�TIS-keurmerken�uitgereikt

Auto’s, treinen en schepen zijn afhankelijk van asfalt, rails en water. Maar hoe zorg je voor een optimale beschikbaarheid? Boskalis Nederland denkt mee. Zo ontwikkelen we voortdurend oplossingen voor een betere en slimmere infrastructuur. Terwijl we met onze zand- en grondwerken de basis leggen voor dijken, wijken, natuur en land. Het doel is voorwaarden scheppen voor een duurzame groei. Het middel: een uitzonderlijke drang naar innovatie. U leest er meer over op www.boskalisnederland.nl.

Nieuwe wegen

www.boskalisnederland.nl

advertentie

Niet minder dan zes bedrijven hebben onlangs de eerste CROW Erkenning Technische Inspectie Services (TIS) ontvangen. De erkende bedrijven die bouwwerken inspecteren met de nieuwe TIS-regeling, bieden hun opdrachtgevers meer zekerheid over de con-structieve veiligheid. Hiermee is een belangrijke stap gezet op weg naar verbetering en borging van de kwaliteit van bouwconstructies.

De uitreiking heeft plaatsgevonden tijdens het symposium Technische Inspectie Services bij Rijkswaterstaat in Utrecht. De bedrijven hebben de erkenning ontvangen uit handen van Jan Oege Zijlstra, hoofd Bouwprocesmanagement van CROW. Een onderneming met een Erkenning TIS is in staat om op onaf-hankelijke en deskundige wijze een uitspraak te doen over de bouwtechnische kwaliteit van een bouwwerk. De onderneming baseert haar uitspraak op risicogestuurde beoordelingen en inspecties die zij uitvoert tijdens het ontwerp (engineering), de voorbereiding en de uitvoering van de bouwwerkzaamheden.De eerste, vandaag erkende bedrijven zijn: BouwQ B.V., Seconed B.V., BouwZeker B.V., Socotec Belgium B.v.b.a, Lloyd’s Register Nederland B.V. en Infrastructural Risks Inspections.




Werkgroep ‘Voorbeeld Systems Engineering voor de gww’ geïnstalleerdOnlangs is de nieuwe werkgroep ‘Voorbeeld Systems Engineering voor de gww’ geïnstal-leerd. Deze werkt aan een rapportage van praktijkvoorbeelden waarin mensen zich kun-nen herkennen en zo hun rol in het proces weten te vinden. De werkgroep geeft gehoor geeft aan de wens uit de sector om voorbeel-den SE te publiceren. Met de publicatie beoogt de werkgroep de beeldvorming en communicatie rond SE in projecten te verbeteren. Met de keuze voor voorbeelden waarin veel mensen zich herken-nen verwacht de werkgroep de drempel te verlagen om SE te gaan toepassen.

Installatie werkgroep ‘Testen en toetsen materiaal en materieel’Eind september is de werkgroep ‘Testen en toetsen van materiaal en materieel’ van start gegaan. De werkgroep gaat de huidige richtlijn (CROW-publicatie 96, 96a en 96b) toetsen aan de eisen van deze tijd en onderzoekt of het actuele aanbod op de Nederlandse markt van beschikbaar materiaal en materieel voldoet aan de gestelde eisen van CROW-publicatie 96.Aanleiding voor het instellen van de werkgroep is de doorgaande ontwikkelingen op dit gebied en de zorg of de in de publicatie gestelde richt-lijnen nog voldoen aan de huidige tijd. Voor de veiligheid van wegwerkers en weg-gebruikers is niet alleen belangrijk dat deugde-lijk materiaal en materieel wordt ingezet, maar ook dat dit voldoet aan de actuele praktische toepasbaarheid in de uitvoeringspraktijk.In de tijd verandert het aanbod van materiaal en materieel. Niet alleen maakt het aanbod van Nederlandse bedrijven een ontwikkeling door, maar ook de invloed van internationaal aanbod laat zich gelden. Hoe brengen we de praktijk en regelgeving bij elkaar? De werkgroep buigt zich over deze vraag.

Zittend (vlnr): Ludolf Schouten (CROW), Hans van Hofwegen (MOT Opleiden en Trainen) en Jos Schuurmans (Gemeente Amsterdam)Staand (vlnr): Kees van Dongen (werkgroepbegeleider namens CROW), Bob van de Raadt (Brimos), Aad Godvlied (3M), Henk Bruins (Provincie Gelderland), Roel Lammers (Heijmans), Bert Henzen (Grontmij/vakgroepsecretaris) en Pieter Noomen (Rijkswaterstaat)

Staand (vlnr): Freek Keldermans (voorzitter, Gemeente Roterdam), Erik van het Hof (Dienst vastgoed Defensie), Niels Willemsen (Haskoning), Shala Moafian (Dienst Landelijk Gebied), Peter Vergouwe (Strukton), Karel Veenvliet (Universiteit Twente)Zittend (vlnr): Arjan Visser (projectbegeleider, CROW), Jasper Braakhuis (INCOSE-NL en ADSE), Ivar van Asperen (DHV)

Arjan Visser, projectmanager Bouwprocesmanagement, [email protected]




Werkgroep ‘Werken met kabels en leidingen in verontreinigde bodem’ geïnstalleerdIn september is de nieuwe CROW-werkgroep ‘Werken met kabels en leidingen in verontreinigde bodem’ van start gegaan. De werkgroep heeft als taak om snel met een doorverwijzend kader te komen voor zorgvuldig graven in verontreinigde bodem. Eerder verzamelde kennis over werken met verontreinigde grond van een werkgroep van het Overleg Kabels en Leidingen KLO en het Gemeentelijk platform Kabels en Leidingen wordt als startinformatie gebruikt. De werkgroep legt een verbinding tussen de CROW-publicaties 250 ‘Zorgvuldig graven’ en 132 ‘Werken in of met verontreinigde grond’ en gaat in op de wens uit de markt om nadere uitwerking van de regelgeving van milieu- en veiligheidsrisico’s. Beide publicaties gaan hier niet specifiek op in.Aansluiting bij de CROW-publicaties betekent dat gewerkt kan worden binnen de algemeen geaccepteerde ‘stand der techniek’. Interpretatie-ruimten in weten regelgeving kunnen daardoor helder en algemeen geldend worden ingevuld. Een praktische instructiekaart of instructieboekje moet het eindresultaat zijn.De werkgroep is geïnstalleerd onder Platform 132.

Installatie nieuwe werkgroep ‘Kabels en Leidingen rond Watergangen’De onlangs geïnstalleerde CROW-werkgroep ‘Kabels en Leidingen rond Watergangen’ gaat nieuwe procedures opstellen voor zorgvuldig graven nabij kabels en leidingen rond watergangen en het lokaliseren van kabels en leidingen rond watergangen. Het resultaat van het project zal aansluiten op CROW-publicatie 250: ‘Graafschade voorkomen aan kabels en leidingen - richtlijn zorgvuldig graafproces’.

Staand (vlnr) Dick Schipper (Vitens), Peter Bouter (gemeente Arnhem), Jan Mensink (Alliander/Netbeheer Nederland), Martin Gebraad (gemeente Rotterdam), Isaac Bebelaar (gemeente Veere), Wil Lambo (KPN/Platform netbeheerders), Jan van der Leij (Cumela), Ludolf Schouten (CROW)Zittend (vlnr) Renate Gerritse (provincie Utrecht), Enrico van den Bogaard (GPKL), Marcel Cassee (Agentschap NL, Bodemplus)

Staand (vlnr) Aat Glas (Gasunie), Wil Lambo (KPN), Wim Noordhof (gemeente Rotterdam), Geert Roerdinkholder (Alliander), Harmen Zielman (W. Zielman/Cumela), Joep Grooten (Deep), Ludolf Schouten (CROW, voorzitter), Richard van Ravesteijn (CROW, secretaris), Henk Hobbeling (Enexis)Zittend (vlnr) Jeroen van der Klooster (Boskalis/Vereniging van Waterbouwers), Ben van Hoeven (Christiaan den Dekker/Ver-eniging van Waterbouwers), Joost Louter (Waternet)Niet op de foto: Teun van der Nat (Ziggo/Netwerk), Cor Kuus (Christiaan den Dekker/Vereniging van Waterbouwers)



Een overzicht van alle CROW-uitgaven vindt u in de digitale winkel: www.crow.nl/shop. Hier kunt u ook eenvoudig publicaties bestellen (zie ook de servicepagina achterin). Abonnementhouders krijgen de genummerde publicaties automatisch toegezonden, afhankelijk van het abonnement. Prijzen gelden voor het jaar 2010.

Nieuwe uitgavenwww.crow.nl/shop

verkeersborden lichtmasten speelwerktuigen bosbeheer bruginspectie boomsoorten VTA-inspectie beeldkwaliteit meldingen fauna-opname besteksmonitoring meubilairinspectie CROW-KOR flora-opname toezicht beplantingopname landschapsbeheer weginspectie vlinderopname inboet veiligheid bosbeheer kademuren eikenprocessierups verkeersborden lichtmasten speelwerktuigen bosbeheer bruginspectie boomsoorten VTA-inspectie beeldkwaliteit meldingen fauna-opname besteksmonitoring meubilairinspectie CROW-KOR flora-opname toezicht beplantingopname landschapsbeheer weginspectie vlinderopname inboet veiligheid bosbeheer kademuren eikenprocessierups verkeersborden lichtmasten speelwerktuigen bosbeheer bruginspectie boomsoorten Vbruginspectie boomsoorten VTA-inspectie beeldkwaliteit meldingen fauna-opname besteksmonitoring meubilairinspectie CROW-KOR flora-opname toezicht beplantingopname landschapsbeheer weginspectie vlinderopname inboet veiligheid bosbeheer kademuren eikenprocessierups verkeersborden lichtmasten speelwerktuigen bosbeheer bruginspectie boomsoorten VTA-inspectie beeldkwaliteit meldingen fauna-opname besteksmonitoring meubilairinspectie CROW-KOR flora-opname toezicht beplantingopname landschapsbeheer weginspectie vlinderopname inboet veiligheid bosbeheer kademuren eikenprocessierups verkeersborden lichtmasten speelwerktuigen bosbeheer bruginspectie boomsoorten Vveiligheid bosbeheer kademuren eikenprocessierups verkeersborden lichtmasten speelwerktuigen bosbeheer bruginspectie boomsoorten VTA-inspectie beeldkwaliteit meldingen fauna-opname besteksmonitoring meubilairinspectie CROW-KOR flora-opname toezicht beplantingopname landschapsbeheer weginspectie vlinderopname inboet veiligheid bosbeheer kademuren eikenprocessierups verkeersborden lichtmasten speelwerktuigen bosbeheer bruginspectie boomsoorten VTA-inspectie beeldkwaliteit meldingen fauna-opname VTA-inspectie beeldkwaliteit meldingen fauna-opname besteksmonitoring meubilair inspectie CROW-KOR flora-opname toezicht beplantingopname landschapsbeheer weginspectie vlinderopname inboet veiligheid bosbeheer kademuren eikenprocessierups verkeersborden lichtmasten speelwerktuigen bosbeheer bruginspectie boomsoorten Vbosbeheer kademuren eikenprocessierups verkeersborden lichtmasten speelwerktuigen bosbeheer bruginspectie boomsoorten VTA-inspectie beeldkwaliteit meldingen fauna-opname besteksmonitoring meubilaioezicht beplantingopname landschapsbeheer weginspectie vlinderopname inboet veiligheid bosbeheer kademuren eikenprocessierups verkeersborden lichtmasten speelwerktuigen bosbeheer bruginspectie boomsoorten VTA-inspectie beeldkwaliteit meldingen fauna-opname besteksmonitoring meubilairinspectie weginspectie vlinderopname inboet veiligheid bosbeheer kademuren eikenprocessierups verkeersborden lichtmasten speelwerktuigen bosbeheer bruginspectie boomsoorten Vveiligheid bosbeheer kademuren eikenprocessierups verkeersborden lichtmasten speelwerktuigen bosbeheer bruginspectie boomsoorten VTA-inspectie beeldkwaliteit meldingen fauna-opname besteksmonitoring meubilairinspectie CROW-KOR flora-opname toezicht beplantingopname landschapsbeheer weginspectie vlinderopname inboet veiligheid bosbeheer kademuren eikenprocessierups verkeersborden lichtmasten speelwerktuigen bosbeheer bruginspectie boomsoorten VTA-inspectie beeldkwaliteit meldingen fauna-opname besteksmonitoring meubilairinspectie CROW-KOR flora-opname toezicht beplantingopname landschapsbeheer weginspectie vlinderopname inboet veiligheid bosbeheer kademuren eikenprocessierups verkeersborden lichtmasten speelwerktuigen bosbeheer bruginspectie boomsoorten V

... inspectiewww.zichtopbeheer.nl

advertentie

CROW-publicatie 218 l

Stedelijke distributie, meer dan luchtkwaliteit

In CROW-publicatie 218 l ‘Stedelijke distributie, meer dan lucht-kwaliteit’ staan de luchtkwaliteitseffecten van stedelijkedistributiemaat-regelen centraal. Daarnaast wordt aandacht besteed aan de effecten van deze maatregelen op bereikbaarheid, verkeersveiligheid en leefbaar-heid. De publicatie brengt de mogelijkheden en rand voorwaarden voor het invoeren van diverse stedelijkedistributiemaatregelen in beeld. Daarbij is voor enkele maatregelen een stappenplan voor de implementatie opgenomen.

Een goede stedelijke distributie leidt tot een verbetering van de verkeersveiligheid, de bereikbaarheid en de luchtkwaliteit.Deze publicatie behandelt de luchtkwaliteitseffecten van stedelijkedistributie maatregelen. Tevens is er aandacht voor de effecten op bereikbaarheid, veiligheid en leefbaarheid. Op basis van factsheets kunnen de effecten van de distributiemaatregelen eenvoudig naast elkaar gelegd worden. Dit kan de gemeente helpen bij het kiezen van de toe te passen maatregel. Voor drie

maatregelen – dagranddistributie, sleutelverstrekking en een erkenningsregeling – zijn de luchtkwaliteits effecten tot in detail in beeld gebracht. Met name de erkennings regeling kan een sterk positief effect hebben op de luchtkwaliteit. Ditzelfde geldt in mindere mate voor dagranddistributie en sleutel verstrekking. Al deze maatregelen hebben daarnaast een positief effect op de bereikbaarheid, verkeersveiligheid en leefbaarheid in de stad. In de publicatie is een apart hoofdstuk opgenomen met implementatieplannen voor de drie maatregelen. De rol van de gemeente staat daarin centraal, maar ook de verantwoordelijkheden en mogelijke taken van andere belanghebbenden in de stedelijke distributie – met name vervoerders, verladers, ontvangers en bewoners – komen uitvoerig aan de orde.

artikelnummer: 218l prijs: € 49,-

CROW-publicatie 218 m

Parkeren en luchtkwaliteit

In CROW-publicatie 218 m ‘Parkeren en luchtkwaliteit’ zijn de effecten van de wijzigingen in parkeertarieven en -capaciteit uit-gewerkt in een uniforme en een gedifferentieerde variant (vervuilende auto’s tegenover schone auto’s). De maatregelen zijn doorgerekend voor drie representatieve centrumgebieden. Om het effect van de P+R-voorzieningen te kunnen bepalen zijn de vijf hoofdvormen doorgerekend, waarbij een onderscheid in herkomst- en bestemmingsfunctie is gemaakt.

De drie belangrijkste parkeermaatregelen waarmee het gedrag van auto mobilisten gestuurd kan worden, zijn het wijzigen van parkeertarieven; het wijzigen van de parkeercapaciteit; en het gebruik van P+Rvoorzieningen.In deze publicatie zijn de effecten van de wijzigingen in parkeertarieven en capaciteit uitgewerkt in een uniforme en een gedifferentieerde variant (vervuilende auto’s tegenover schone auto’s). De maatregelen zijn doorgerekend voor drie representatieve centrumgebieden. Om het effect van de P+Rvoorzieningen te kunnen bepalen zijn de vijf hoofdvormen doorgerekend, waarbij een onderscheid in herkomst en bestemmingsfunctie is gemaakt.De grootste verbetering van de luchtkwaliteit in een centrumgebied kan worden behaald met de ‘combinatievariant’, te weten een tariefsverhoging voor alle auto’s en een parkeerverbod voor vervuilende auto’s.De onderzochte typen parkeermaatregelen verschillen van elkaar wat betreft uitvoerbaarheid en draagvlak. Op dit moment zijn de beschreven gedifferentieerde parkeertariefmaatregelen (discriminerend ten aanzien van vervuilende auto’s) zonder wetswijziging niet uitvoerbaar. De vlakke parkeermaatregelen zijn nu wel uitvoerbaar. De tariefsverhoging leidt tot verhoging van de opbrengsten, en de differentiatie in tarieven en de combinatievariant zijn budgetneutraal, wat de financiële uitvoerbaarheid positief beïnvloedt. Bij gemeenten is het draagvlak voor de tariefsmaatregelen en de gedifferentieerde

capaciteitsmaatregelen deels of geheel aanwezig, maar de combinatievariant heeft weinig kans op draagvlak. Bij de doelgroepen is het draagvlak voor gedifferentieerde tariefs en capaciteitsmaatregelen deels aanwezig.

artikelnummer: 218mprijs: € 49,-

CongresagendaSymposium verontreinigde grondRotterdam 17 november

Nationaal Openbare Ruimte CongresAmersfoort 9 december

www.crow.nl/congressen

[email protected]

10_Nieuwe uitgaven.indd 40 26-10-10 16:17

www.crow.nl/cursussen


Cursussen & Opleidingen

CROW reikt eerste diploma uit

Kwaliteit visueel weginspectie gewaarborgd

Woensdag 29 september heeft CROW voor de eerste keer het

diploma ‘Visueel Inspecteur Wegen’ uitgereikt aan twintig

cursisten. De geslaagden hebben de nieuwe inspecteursopleiding,

bestaande uit een theoretisch en praktijkgedeelte, met goed gevolg

afgerond. Met dit nieuwe diploma is de markt verzekerd van

gediplomeerde inspecteurs. Hiermee hebben de opdracht gevers

de zekerheid dat ze goed gekwalificeerd personeel inhuren en de

inspecties professioneel worden uitgevoerd.

De nieuwe toets is ingesteld op verzoek van de branche om gekwa-lificeerde inspecteurs te onder-scheiden van degenen die niet aan de eisen van de wegbeheerders voldoen. Op dit moment bieden verschillende instanties cursussen aan voor visueel inspecteur, geba-seerd op de CROW-publicaties ‘Handboek Visuele inspectie’ en ‘Handleiding globale visuele inspectie’. De officieel erkende examens voor theorie en praktijk zijn alleen bij CROW af te leggen.

Hoge kwaliteitDe theoriecursus duurt drie dagen en wordt afgesloten met een theorie-examen. Als de cursist een voldoende haalt, mag hij of zij deelnemen aan het praktijk-examen. Uitgangspunt hiervoor is dat de cursist voorafgaand aan het praktijkexamen heeft meege-lopen of voldoende ervaring in de praktijk heeft opgedaan. Wie is geslaagd voor beide examens mag zich officieel ‘Visueel Inspecteur Wegen’ noemen. De examens

worden gecontroleerd door de examencommissie, waarin leden van de Gebruikersgroep Weg-beheer van CROW zijn vertegen-woordigd. In deze gebruikers-groep zijn leden van alle wegbeherende instanties in Nederland vertegenwoordigd. De visueel inspecteurs blijven hun kennis bijhouden door één keer in de vijf jaar een opfriscur-sus te volgen. Dit is noodzakelijk om het diploma geldig te houden.

Over visuele inspectiesVisuele inspecties zijn een belangrijk onderdeel van de CROW-systematiek voor weg-beheer. Deze systematiek wordt in heel Nederland toegepast, behalve op Rijkswegen. Visuele inspecties zijn nodig om op objectieve wijze de ernst en omvang van schade van asfalt, elementen en betonwegen vast te leggen en onderhoudsmaat-regelen te plannen.

11_Curs_Opl_artikel.indd 41 26-10-10 16:16

Servicepagina

CROW et cetera ook ontvangen?CROW et cetera wordt gratis verspreid onder professionals op het gebied van infrastructuur, verkeer, vervoer en open-bare ruimte. Aanmelden kan via www.crow.nl/etcetera.

Publicaties bestellenBezoek onze digitale winkel op www.crow.nl/shop. Indien voorradig, wordt uw bestelling binnen tien dagen afgehandeld. Met vragen over uw bestelling kunt u terecht bij de afdeling Uitgeverij van CROW: [email protected] of tel. (0318) 69 53 27.

AbonnementenU kunt zich ook abonneren op diverse produc ten van CROW. U ontvangt dan automatisch de uitgaven die behoren tot dat abonnement. Op www.crow.nl/ abonne menten staat een overzicht van alle abonnementen.

CursussenOp www.crow.nl/cursussen vindt u een overzicht van alle schriftelijke en mondelinge cursussen die CROW verzorgt. Ook kunt u bij CROW terecht voor incompany- en maatwerk-cursussen. Heeft u vragen over onze cursussen, neem dan contact op met de afdeling Cursussen & Opleidingen van CROW: [email protected] of tel. (0318) 69 53 60.

CongressenOp www.crow.nl/congressen vindt u het laatste nieuws over congressen, symposia, bijeenkomsten en workshops die CROW organiseert. Voor vragen hierover kunt u contact opnemen met de afdeling Marketing & Communicatie van CROW: [email protected] of tel. (0318) 69 98 26.

CROW-helpdesksHebt u als gebruiker van onze producten vragen, zoekt u informatie? De consulenten van onze helpdesks staan voor u klaar. De helpdesks zijn dagelijks te bereiken van 9.00 tot 16.30 uur.

LeefomgevingW: www.crow.nl/leefomgevingE: [email protected]: 0318 - 69 53 10

MilieuW: www.crow.nl/milieuE: [email protected] [email protected]: 0318 - 69 53 10

Verkeer & VervoerW: www.crow.nl/verkeerenvervoerE: [email protected]: 0318 - 69 53 10

InfrastructuurW: www.crow.nl/infrastructuurE: [email protected]: 0318 - 69 53 10

Aanbesteden & ContracterenW: www.crow.nl/aanbestedenencontracterenE: [email protected] [email protected] [email protected]: 0318 - 69 53 17

BouwprocesmanagementW: www.crow.nl/bouwprocesmanagementE: [email protected] [email protected]: 0318 - 69 53 17

CROW E-serviceKort, bondig, overzichtelijk en informatief: dat is de CROW E-service in een notendop. Deze maandelijkse, gratis digitale nieuwsbrief geeft een beknopt overzicht van nieuwe en ver-wachte publicaties, nieuwe software, cursussen, congressen en symposia. Wilt u de CROW E-service ook ontvangen? Een mailtje naar [email protected] is voldoende.

www.crow.nlMet de CROW-website bent u niet alleen snel op de hoogte van de laatste ontwikkelingen, u treft hier ook grondige en gedetailleerde informatie aan over de verschillende vak-gebieden waar CROW zich op toelegt.

Kijkt u bijvoorbeeld eens op: levende-stad.nl Levende Stad is een professioneel netwerk voor het delen van kennis en het uitwisselen van ervaringen over de openbare ruimte.

crow.nl/luchtkwaliteit De site van Solve (Snelle oplos-singen voor lucht en verkeer) over verschillende verkeers-maatregelen om de luchtkwaliteit te verbeteren.

crow.nl/asvv De ASVV bundelt alle bestaande kennis over verkeersvoorzieningen binnen de bebouwde kom.

crow.nl/duurzaamveilig Duurzaam Veilig Verkeer staat voor een structurele en preventieve aanpak waarbij verkeersveiligheid een vanzelfsprekend onderdeel is van de ruimtelijke ordening, de vormgeving van de infra-structuur en het gedrag van verkeersdeelnemers.

crow.nl/iks Geeft informatie en nieuws over de inrichting van kindvriendelijke straten.

crow.nl/parkeren Alles over parkeerkencijfers, parkeer-bebording, overstappunten en nog veel meer.

crow.nl/wegontwerp Het Handboek Wegontwerp bevat richtlijnen voor verkeersvoorzieningen buiten de bebouwde kom.

verkeersmanagement.nl De site van het Kennisnetwerk verkeersmanagement.

verkeerstekens.nl De site geeft informatie over de toepassing, uitvoering en plaatsing van verkeerstekens.

crow.nl/asfalt De portaalsite over asfalt met links naar pagina’s over verschillende asfaltonderwerpen.

stillerverkeer.nl De site geeft actuele informatie over de toepassing van geluidreducerende wegdekken, Cwegdek, gegevens van een groot aantal producten en de reken- en meetvoorschriften voor wegen spoorwegverkeerslawaai.

aanbestedingskalender.nl Een zakelijke kalender voor rijksoverheden, nutsbedrijven en aannemers met informatie over aan te besteden werken, diensten en leveringen.

crow.nl/raw RAW bundelt afspraken voor de realisering van projecten in de grond-, water- en wegenbouw door en voor marktpartijen in één systematiek.

uavgc.nl Met de UAV-GC – de Uniforme Administratieve Voorwaarden voor Geïntegreerde Contractvormen – is een juridisch fundament voor geïntegreerde contracten voor de hele bouw beschikbaar.

crow.nl/specificeren Dé site over oplossingsvrij specificeren en Systems Engineering.

crow.nl/visi VISI staat voor ‘voorwaarden scheppen voor invoeren van standaardisatie ICT in de bouw’.

crow.nl/wiu Hier wordt u op de hoogte gehouden van actualiteiten op het gebied van Werk in Uitvoering.

risnet.nl RISNET is hét kennisnetwerk voor risico-management in de bouwsector.

U vindt de stand van CROW op de volgende congressen:

Asfalt- en bitumendagAmersfoort� 7�december

Dag van verkeer & mobiliteitHouten� 9�december

Beurzenagenda

Colofon

CROW et cetera is een uitgave van CROW, kennisplatform voor infrastructuur, verkeer, vervoer en openbare ruimte. CROW et cetera verschijnt acht keer per jaar.

Redactie Tim Oosten (hoofdredacteur) tel. (0318) 69 53 02 e-mail [email protected] Caroline Berg tel. (0318) 69 53 91 e-mail [email protected] ten Brink tel. (0318) 69 53 08 e-mail [email protected] de Graaff - de Boer tel. 0318 - 69 53 80 e-mail [email protected] Kelderman tel. (0318) 69 53 82 e-mail [email protected] van Rooyen tel. (0318) 69 53 12 e-mail [email protected] van den Berg (vakredacteur Aanbesteden & Contracteren)Marleen Hovens (vakredacteur Verkeer & Vervoer)Hans Verwey (vakredacteur Infrastructuur)Arjan Visser (vakredacteur Bouwproces management)

Aan dit nummer werkten meeAlexandra ElfrinkBertus FortuijnTon HesselmansPetrick de KoningPeter LouwerseJacques TeunissenHaks Walburgh Schmidt

RedactieadresRedactie CROW et ceteraPostbus 37, 6710 BA Edetel. (0318) 69 53 00fax (0318) 62 11 12e-mail [email protected]/etcetera

AbonnementenadministratieAfdeling Uitgeverij, CROWPostbus 37, 6710 BA Edetel. (0318) 69 53 00fax (0318) 62 11 12e-mail [email protected]

AdreswijzigingenAdreswijzigingen kunnen worden door-gegeven aan de abonnementen administratie.

Advertentie-exploitatieMolijn Sales SupportPostbus 61, 5258 ZH Berlicumtel. (073) 503 35 44fax (073) 503 11 95e-mail [email protected]

Overname van artikelenArtikelen mogen alleen worden overgenomen na goedkeuring van de redactie en met bronvermelding.

VormgevingInpladi bv, Cuijk

DrukvanGrinsven drukkers Venlo bv

ISSN 1872-0129

© Stichting CROW 2010

12_Servicepagina.indd 2 26-10-10 16:17

Super-Rail, een ‘doorbraak’ op niveau…

Met Super-Rail wordt bovenstaande situatie voorkomen.

Eurorail adviseert, produceert, levert en monteert diverse Europese geleiderailconstructies. De constructies voldoen aan de vanaf 2011 verplicht geldende Europese CE normering. Super-Rail is één van deze constructies, heeft prestatieklasse H4b en keert voertuigen tot maar liefst 38 ton!

www.eurorail.nl

sinds 1978

eurorail® Vóór verkeersveiligheid, tégen verkeerslawaai

AE__.indd 1 09-06-2010 09:13:54

RhinoSystems levert producten voor het

inrichten van een gastvrije openbare ruimte

met als doel de toegankelijkheid, het comfort

en de veiligheid te verhogen.

Goede representatieve buitenruimtes zoals tuinen,

bedrijventerreinen, parken en pleinen, ingericht met

passend straatmeubilair, geven een juiste indruk over

gastvrijheid. Maak kennis en investeer in een gastvrij

ingerichte buitenruimte.

www.RhinoSystems.nl

[email protected]

070 393 74 35

RhinoSystems //////Veiligheid en comfort in de openbare ruimte

Syst

3

in

070 393 74

RhinoSystems /////////////////////RhinoSystems /////////////////////

Blekweg 4-A 7021 JC ZELHEM T 0314-344009 F 0314-344050 E [email protected] I www.db-infra.nl

Ontwerpen en dimensioneren van wegen, rioolstelsels en infiltratiesystemen

Besteksgereed maken van grond-, wegen waterbouwwerken

Besteksgereed maken van sloopwerken en bodemsaneringen

Directievoering bij grond-, wegen rioleringswerken

Advisering met betrekking tot grond-, wegen rioleringswerken

Blekweg 4-A 7021 JC ZELHEM T 0314-344009 F 0314-344050 E [email protected] I www.db-infra.nl

Ontwerpen en dimensioneren van wegen, rioolstelsels en infiltratiesystemen

Besteksgereed maken van grond-, wegen waterbouwwerken

Besteksgereed maken van sloopwerken en bodemsaneringen

Directievoering bij grond-, wegen rioleringswerken

Advisering met betrekking tot grond-, wegen rioleringswerken

43_Adv.indd 1 26-10-10 12:25

KPD Automatiseringbetrouwbaar betrokken

BouwBestekBouwCalcPlanCalc

GwwBestekV&G Plan GwwCalc

GwwInkoopToolGwwBesteksAdministratie

GwwKeetAdministratie

meerdere niveausuittrekstaat in Excel

geïntegreerd werken met GwwBestek.NET en GwwCalc.NET

Wilhelminapark 17Postbus 482340 AA Oegstgeesttelefoon (071) 519 49 49www.kpd.nl

Kies kwaliteit. Kies KPD

De nieuwe

is klaar voor gebruik!

AE_600.indd 1 18-10-10 09:01044_Adv.indd 1 26-10-10 12:18

CROWetcetera7-2010

Documents

Transcript of CROWetcetera7-2010