COS november 2015

w w w . c o m p u t e r s o p s c h o o l . n l

Jaargang 33 | Nummer 3 | November 2015

Gepersonaliseerd leren met het Zweedse Kunskapsskolan‘De grootste ongelijkheid is de gelijke behandeling van ongelijken’

Week van de MediawijsheidWIJZE SITES OP EEN RIJ

ZOEK HET UITApp brengt techniek in de klas

VOORSTEL PLATFORM ONDERWIJS2032

TOEKOMSTGERICHT ONDERWIJS MAAKT LEERLINGEN DIGITAAL VAARDIG EN MEDIAWIJSVINDEN, CREËREN EN VERWERKEN VAN DIGITALE INFORMATIE

2 COS JAARGANG 33 NUMMER 03 – 2015

tweetscoopA n d r é S l e g e r s & M i c h e l l e C l e m e n t | K E i i i n f o @ k e i i . n l | @ k e i i o n d e r w i j s

Interessante twitterberichten geselecteerd

Compleet Onderwijs (@CompltOnderwijs)13-10-15 10:01Website Leesgesprekken online ow.ly/35r94z

OMJS actueel (@omjsactueel)08-10-15 16:24Gebruik de #OMJS woordenhapper in allerlei lessen! Hoe? Download hem gratis: omjs.nl/s/f5mc24 pic.twitter.com/8XxmJDAbMH

ICT op school (@ict_op_school)13-10-15 10:56Onderwijsfilm van het jaar: Wat is het doel van onderwijs? bit.ly/1LHH4ue

OND (@onderwijsnieuws)13-10-15 10:47‘Maak van programmeren geen verplicht vak’: Scholen verplichten een vak programmeren te geven aan al hun leerl... bit.ly/1k0SumO

Wij leren (@wijleren)13-10-15 08:38Pesten is doelbewuste, terugkerende agressie! bit.ly/1R8nRpU Doe er iets aan. Damage control bij Cyberpesten pic.twitter.com/9ZwPcF6jmQ

Gezondeschool.nl (@GezondeSchoolNL)13-10-15 10:42Yes! Materiaal over #seksuelevorming voor speciaal onderwijs bij elkaar op seksuelevorming.nl bit.ly/1Qn9VIv @RutgersWPF @CEDgroep

SLO (@SLOcommunicatie)13-10-15 10:15Aan de slag met 21e eeuwse vaardigheden. Artikel SLO Context po ow.ly/SPPMS

V o l g o o k @ C o s o n l i n e o p t w i t t e r


4

12

8

6

5

14

16

ColofonCOS is een onafhankelijk vaktijdschrift voor eigentijds onderwijs en ict. Het is een uitgave van EDG Media en verschijnt 10x per jaar.

COS twittert@cosonline

Uitgever: Erik Trimp

Assistent-uitgever/coördinatorVanessa Pelle, [email protected]

MedewerkersSuzanne de Boer, Brigitte Bloem, Henk Botter, Mandy de Bruijn, Harry Dubois, Mariska van der Hulst, Gerard Koster, Erik Ouwerkerk, André Slegers, Malini Witlox

EvaluatiecoördinatieHans Moot ([email protected])

Contact [email protected]

RedactiesecretariaatEDG MediaPostbus 402663504 AB Utrechtwww.computersopschool.nl

Vormgeving Tom VenemaEindcorrectie Jannie KroesDruk PreVision, Eindhoven

AbonnementenadministratieEDG MediaPostbus 402663504 AB Utrechttelefoon: (030) 241 70 20fax: (030) 241 06 71e-mail: [email protected]

AdvertentieverkoopMark HutzezonTelefoon: (030) 241 70 25E-mail: [email protected]

Abonnementsprijs 2015Nederland: € 46,50; België en Luxemburg: € 51,50; overig: € 80.Een abonnement kan elke maand ingaan en heeft de duur van minimaal een jaar. Opzeggen kan per e-mail of per brief tot uiterlijk een maand voor het einde van de abonnementsperiode. Een proef- of verzamelabonnement bestellen? Bel (030) 241 70 20 of kijk op www.computersopschool.nl

Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

Alle webadressen in dit nummer vindt u ook op: www.computersopschool.nl

Inhoud 4 Bits & Bites Grappige, nuttige of slimme snufjes

5 Sn@ppen! Handige, educatieve apps gespot

6 Voorstel Platform Onderwijs2032 Toekomstgericht onderwijs maakt leerlingen digitaal

vaardig en mediawijs

8 Zweedse Kunskapsskolan Gepersonaliseerd leren

12 Week van de Mediawijsheid Wijze sites op een rij

14 ZuluDesk Houd regie over je klas

16 Veilig ict in het onderwijs Eerst bewustwording, dan de protocollen

18 Zoek Het Uit App brengt techniek in de klas

20 Q&A met Job Vos Privacy in het onderwijs

22 How to... Windows Journal Een goed alternatief voor de bekendere

digibordprogramma’s?

24 Het brein achter Digibordonderbouw Gertrude van Walstijn

26 Lesidee slim de winter door Hoe bereiden dieren zich voor op die komende kou?

18

22

24

20

26


Grappige, nuttige of slimme snufjes die op

het bureau van COS belanden. Suggesties?

Mail [email protected] OnderredactievanHarryDubois

Op 25 november zal de 25ste conferentie gehouden worden van de

Vereniging I&I. Op de website van de vakvereniging i&i staat dat ‘zij

zich richt op docenten en medewerkers van zowel primair als voort-

gezet onderwijs, van middelbaar en hoger beroepsonderwijs en de

universiteiten. Zij is er voor docenten, onderwijsvernieuwers,

IT-managers en iedereen die zich vanuit welke functie dan ook

betrokken voelt bij IT in het onderwijs.’ Onderwerpen die tijdens

de conferentie behandeld worden zijn o.a. Scrum, Gamification,

Apps, Raspberry Pi. Info:

http://ieniconferentie.nl.

Office 2016 gratisIn de COS van maart schreef ik dat er een nieuwe versie van Office

uit zou komen. Die is onlangs gepresenteerd. Gebruik je in je

schoolomgeving Office 365, dan kun je vanaf nu ook gratis Office

2016 gratis downloaden. Dit kan via het portaal van Office 365:

https://portal.office.com. Let wel op twee dingen: ten eerste moet

jouw beheerder de Office 365-omgeving hebben opengezet met de

optie First Release aan. Je ontvangt dan updates in een vroeg

stadium. Ten tweede: de beheerder kan het downloaden van Office

hebben uitgezet. Daarnaast is het goed te weten dat Office 2016

náást Office 2013 wordt geïnstalleerd. Van de applicaties binnen

Office 2016 heeft Microsoft bovendien handige quick guides gemaakt.

Deze zijn hier te downloaden: http://bit.ly/office2016quick.

Opvolger van ChromecastOnlangs heeft Google een nieuwe Chromecast (versie 2.0) uitgebracht.

Chromecast is een stick die je in je tv kunt stoppen (in de HDMI-ingang).

Heeft je tv ook een USB-aansluiting, dan krijgt de stick zo zijn voeding,

anders moet je het apparaatje met de meegeleverde externe voeding

gebruiken. De nieuwe versie is er in twee smaken: voor audio of voor tv. Met

Chromecast kun je applicaties streamen vanaf je tablet of mobiel. In tegen-

stelling tot de Apple tv staan er op de Chromecast geen applicaties; alles

wordt direct vanaf internet gestart. Niet alle apps ondersteunen Chromecast,

maar de app van de NPO (denk aan Uitzending Gemist) werkt prima samen

met deze stick. In de winkel kost de Chromecast ongeveer 40 euro.

Apps makenBinnenkort start ik een lessenserie met slimme

vwo 5-leerlingen. Daarvoor ga ik gebruikmaken

van AppInventor, een online omgeving om apps

te maken voor Android-devices. De website van

AppInventor bevat veel achtergrondinformatie

over deze tool: http://appinventor.mit.edu. Ook kwam ik een

Nederlandstalige methode tegen: http://appinventorlesmethode.nl.

Wellicht bruikbaar voor jouw school? Andere goede bron is

www.appinventor.org

Neem je beeldscherm meeMoet je als docent een presentatie geven voor een grote groep, dan doe

je dit veelal via een beamer. Presentaties aan een kleine groep kan met

een laptop, maar dan heb je de beperking van een klein scherm.

Slimmer is een extra scherm mee te nemen. AOC heeft een los scherm

gemaakt dat je via de USB 3.0-poort kunt koppelen aan je laptop.

Je hebt zelfs geen aparte voedingskabel nodig! Het losse scherm is

16 inch groot en kan full HD aan. De prijs valt mee: rond de 200 euro.

Symbaloo EDUVoor velen is het al heel lang bekend:

Symbaloo. Het is een website waar je

al je snelkoppelingen naar andere

websites netjes kunt verzamelen in

tabbladen. Minder bekend is de

Edu-versie van dit product. Voordeel

ten opzichte van de gratis versie is

dat je meerdere gebruikers kunt aanmaken die het beheer kunnen doen

van je Symbaloo-omgeving. Daarnaast heb je een eigen subdomein:

school.symbaloo.com. Probeer het gewoon eens een maand gratis:

www.symbalooedu.nl

i&i conferentie25JAAR 25 november 2015

COS JAARGANG 33 NUMMER 03 – 2015 5

Sn@ppen! Sn@ppen!

Handige, educatieve apps gespot door @keiionderwijs

Crazy gearsLekker puzzelen en spelenderwijs diverse mechanismen

als zwaartekracht, beweging en de werking van katrollen leren

begrijpen? Dat kan met deze app. Basisschoolleerlingen

kunnen in 90 levels zelfstandig aan de slag. Er is een steeds

complexere

uitdaging die

de speler moet

oplossen om

zichzelf naar

het volgende

level te trekken.

Steeds als er

een nieuw

element wordt

aangeboden, krijgt de speler de gelegenheid hiermee te

experimenteren. De app is erg gebruiksvriendelijk door de

heldere vormgeving. Er zijn geen in-app aankopen en

reclame, waardoor de app ook zeer geschikt is om jonge

leerlingen ermee te laten werken. Verkrijgbaar in Appstore

voor € 1,99.

IGDI appDeze app is speciaal voor de leerkracht ontwikkeld

om meer variatie en inspiratie te hebben bij het werken met

het directe instructiemodel. Je vindt er praktische ideeën om

de leerlingen actief te betrekken bij je les. Aan de hand van

vijf selectiecriteria geef je aan waar je naar op zoek bent.

Welke bouw, welke fase van de les, welk vak, welk niveau en

hoe lang wil je dat de activiteit duurt?

Zo krijg je een idee dat past bij

jouw les en doelgroep. Het aantal

suggesties in de app is nog beperkt,

maar zal in de toekomst zeker uit-

gebreid worden. Ook nu biedt het

voldoende om aan de slag te kunnen

gaan en je eigen repertoire wat uit

te kunnen breiden. De app kost

€ 1,99 en is verkrijgbaar voor iOS,

Windows en Android.

Earth 3D Amazing AtlasMet deze atlas-app kunnen leerlingen zelf de aarde

ontdekken. Door eenvoudig met de globe te draaien en in-

en uit te zoomen met je vingers, kun je de verschillende

gebieden verder verkennen. De wereldwonderen zoals de

piramides in Egypte en de Chinese muur zijn opgenomen en

in 3D te bekijken. Door verder te klikken, kun je informatie

lezen over het onderwerp en ook verder lezen op de Wikipedia-

pagina over het onderwerp. Er is een koppeling met het

actuele weerbericht. Hiervoor is wel een internetverbinding

nodig. Er zijn diverse in-app aankopen zodat je bijvoorbeeld

dieren kunt laten weergeven in hun woonomgeving. Een

mooie app om kinderen uit de basisschool zelf op ontdekking

te laten gaan en de globe te verkennen. De app is verkrijgbaar

in de Appstore voor € 2,99.


Voorstel Platform Onderwijs2032

Toekomstgericht onderwijs maakt leerlingen digitaal vaardig en mediawijs‘Mediawijsheid, informatie vinden, verwerken en creëren zijn de digitale vaardigheden

die thuis horen in de kern van het onderwijs.’ Dat staat in het voorstel van Platform

Onderwijs2032, dat voorzitter Paul Schnabel op 1 oktober in Utrecht presenteerde. Tekst:BrigitteBloem

‘Je gaat niet naar school om Triviant te

winnen. Je moet op school dingen leren

die relevant zijn voor jouw toekomst. Het

is zinloos om van alles een beetje te

leren en te weten. Het is belangrijk

keuzes te maken over de inhoud van het

lespakket’, aldus Schnabel, tijdens de

presentatie. Op de dag dat het advies op

hoofdlijnen uitkwam, had iedereen het

over de kleuters die vanaf dag één op de

basisschool Engels zouden moeten leren.

De wereld is immers onze achtertuin en

Engels dé wereldtaal. De prominente

plaats voor mediawijsheid en digitale

vaardigheden sneeuwde daardoor een

beetje onder. COS zette de belangrijkste

passages over mediawijsheid en digitale

vaardigheden op een rij en vroeg

Mary Berkhout, Remco Pijpers en

Sjef Drummen of ze blij zijn met de

prominente plek.


DIGITAAL VAARDIG EN MEDIAWIJS‘Toekomstgericht onderwijs maakt leerlingen

digitaal vaardig en ‘mediawijs’. Dat is

nodig, want ze leven in een wereld waarin

nieuwe technologieën en digitale informatie

van grote invloed zijn op het persoonlijke

en werkende leven van iedereen. Hoe kun

je nieuwe technologische diensten en

producten het beste benutten? Hoe kun

je digitale informatie duiden en verwerken?

En hoe ga je goed om met (digitale)

media en beelden? Het is van belang

leerlingen samen met leraren op zoek

te laten gaan naar de antwoorden op

dergelijke vragen.’

Mary Berkhout, programmamanager

Mediawijzer.net, reageert opgetogen:

‘Mediawijsheid is naast taal en rekenen

randvoorwaardelijk om volwaardig deel te

kunnen nemen aan de samenleving van

de 21ste eeuw. Ons hele leven speelt

zich inmiddels af via media: van het

vinden van een baan tot het zoeken naar

een partner, van het doen van de dage-

lijkse boodschappen tot het afhandelen

van je zorgnota’s. Het is tegenwoordig de

normaalste zaak hier (online) media bij

te gebruiken. Maar ook minder prettige

zaken als pesten, diefstal, criminaliteit

en terrorisme spelen zich online af. We

spreken van de vergaande medialisering

van onze samenleving. De impact op ons

dagelijks leven - wonen, werken, kopen,

zorgen, genieten, creëren, leren - is

dermate groot dat mediawijsheid thuis

hoort in de kern van het onderwijs.’

NADRUKKELIJKER ONTWIKKELEN‘Het Platform acht het van groot belang

dat leerlingen kennis hebben van nieuwe

technologieën en weten hoe ze die kunnen

inzetten. Daarom horen digitale vaardig

heden thuis in de vaste kern van het

onderwijs. Het gaat daarbij om media

wijsheid en het vinden, verwerken en

creëren van digitale informatie (tekst en

beeld), maar ook om het kunnen toepassen

van technologieën om antwoorden op

vragen te krijgen (zogeheten computational

thinking). Er zijn al scholen in het primair

en het voortgezet onderwijs die hun

leerlingen digitale vaardigheden bijbrengen,

maar het is belangrijk die nog nadruk

kelijker bij leerlingen te ontwikkelen.’

Remco Pijpers, expert kind en digitale

media bij Kennisnet, is blij dat het

platform duidelijk uitspreekt dat digitale

vaardigheden meer aandacht in het

curriculum moeten krijgen. Kennisnet

werkt daar al aan, samen met Stichting

Leerplanontwikkeling Nederland. ‘De

komende tijd presenteren we een aantal

documenten waaraan het onderwijs veel

kan hebben. Scholen doen al redelijk

wat, maar digitale geletterdheid is

het nieuwe lezen en schrijven. Willen

scholen dat goed kunnen invullen, dan

hebben ze meer hulp nodig. Dit voor-

stel is een stimulans om die hulp nog

meer aandacht te geven. Ik ga ervan

uit dat het nu ook bij staatssecretaris

Sander Dekker en bij de scholen zelf

prioriteit krijgt.’

ONDERWIJS OP MAAT‘De school van de toekomst maakt optimaal

gebruik van de groeiende mogelijkheden

van technologie, niet als doel, wel als

middel. Daardoor wordt gevarieerd onder

wijs op maat mogelijk. Nieuwe technolo

gieën bieden leerlingen de mogelijkheid

in eigen tempo en op eigen niveau een

eigen portfolio te ontwikkelen en buiten

de school te leren. Zo krijgen ze meer grip

op hun eigen leerloopbaan, wat hen meer

motiveert om te blijven leren.’

In augustus 2014 startte in Roermond

Agora. Sjef Drummen is mede-bedenker

van dit concept, waar geen schoolvakken

meer bestaan en ieder kind een eigen,

volledig gepersonaliseerde leerroute

volgt. Met behulp van moderne techno-

logie wordt de kwaliteit van elk kind in

kaart gebracht, waardoor het vo-diploma

overbodig wordt. Agora is een heterogene

groep van vmbo tot en met gymnasium.

‘Het niet-weten wordt belangrijker dan

het weten. Onderwijs leidt op voor de

toekomst. 2030, 2050, 2080, 2100 zijn

voor de huidige jeugd de piketpalen voor

hun toekomst. Het zijn de jaren dat de

kleuters van nu de arbeidsmarkt betreden,

vorm hebben gegeven aan hun loopbaan,

met pensioen gaan en wanneer het einde

in zicht is. 2030 is al ‘completely beyond

imagination’. Uitgaan van het onvoorspel-

bare, is uitgaan van het niet-weten en is

daarom belangrijker dan het weten. Want

weten is heden of verleden en hier gaat

het natuurlijk over de relevantie voor de

toekomst. Niet-weten en verbeelding

hebben een hogere relevantie. Een reden

om agile-leerbenaderingen (red. agile =

wendbaar) leidend te laten zijn voor

betekenisvol onderwijs. Deze benadering

is sociaal, stimulerend, niet-voorschrijvend,

neemt de verandering als uitgangspunt

en biedt elk kind optimaal maatwerk.

Agile-leerbenaderingen vergen hogere

denkvaardigheden. Daarbij hoort netwerk-

leren, gezamenlijk evalueren en elkaar

feedback geven. Ook hoort er het inzetten

van jouw kwaliteit ten gunste van een

ander bij. Een ethisch hoge standaard.

Ze maakt het niet-weten tot de kracht

van ontwikkeling. Andere keuzes hebben

geen toekomst’, vindt Sjef Drummen,

onderwijskunstenaar en directielid van

Niekée/Agora Roermond.

DEFINITIEF ADVIESHet advies op hoofdlijnen is het resultaat van een maatschappelijke dialoog met

leerlingen, leraren, ouders, bestuurders, wetenschappers, vertegenwoordigers

van maatschappelijke en culturele organisaties en het bedrijfsleven. De maand

oktober is gebruikt om reacties op het advies te verzamelen. Het Platform vult

de hoofdlijn vervolgens verder in op basis van de eerder verkregen inbreng en de

nieuwe reacties. Aan het einde van het jaar wordt een, naar het Platform hoopt,

breed gedragen definitief advies aan het kabinet aangeboden.

http://onsonderwijs2032.nl/wp-content/uploads/2015/09/Hoofdlijn-advies-

Een-voorstel-Onderwijs2032.pdf

Lees meer over Computing onderwijs op:

https://www.kennisnet.nl/fileadmin/kennisnet/publicatie/

Computing_onderwijs_in_de_praktijk.pdf


Gepersonaliseerd leren met het Zweedse Kunskapsskolan

‘De grootste ongelijkheid is de gelijke behandeling van ongelijken’Vanaf dit schooljaar werkt het Stanislascollege Krakeelpolderweg in Delft met een eigen

variant van het model van Kunskapsskolan EDucation (KED), een methode om te voldoen

aan gepersonaliseerde leerbehoeften. ‘We willen leerlingen meer ruimte geven om zelf te

bepalen hoe, wanneer en wat ze leren’, aldus Henrique Dekkers, locatiedirecteur van de

vmbo-scholengemeenschap.DoorTialdaHoogeveen

Dekkers en zijn collega’s merkten dat leerlingen zich afvroegen:

wat interesseert míj? Wat motiveert míj? Waar loop ik warm

voor? ‘Steeds vaker pasten de leerlingen niet in het traditio-

nele programma. Als digitale ondersteuning werd vier jaar

geleden een begin gemaakt met het invoeren van tablets. Nu

hebben alle leerlingen een tablet en worden ze verstrekt uit het

geld voor de leermiddelen. We gaven onze ideeën vorm in

talentgroepen, stages, buitenschools leren, projecten, minder

handen voor de klas. We zochten een concept waar we dit

allemaal in kwijt konden zonder onze eigenheid te verliezen.

Zo kwamen we uit bij Kunskapsskolan.’

EIGENAARSCHAP NEMENKunskapsskolan (vrij vertaald: kennisschool) is een Zweeds

model dat op negentien scholen in Nederland is geïntroduceerd.

‘Het houdt in dat elke leerling een eigen gepersonaliseerd

leertraject volgt’, aldus Sens-directeur Raymond van

Kerkvoorden. SENS gelooft dat elk mens een uniek individu is

met eigen persoonlijke ambities, leerstrategieën en leervoor-

keuren. Van Kerkvoorden: ‘We leren kinderen eigenaarschap te

nemen. Dat moet je net zo goed leren als Frans en wiskunde.’

Van Kerkvoorden reisde in 2012 voor het eerst af naar Zweden,

met de nodige scepsis. Eenmaal binnen op een Kunskapsskolan

moest hij zijn mening meteen herzien. ‘Je ziet ander gedrag van

leerlingen. Het oogt hectisch, maar je ervaart rust en respect en

er wordt gewerkt. De leerlingen zijn trots op hun school.’

Inmiddels is Van Kerkvoorden dertig keer in Zweden geweest,

onder andere op inspiratiereizen waarbij hij docenten, school-

directeuren, bestuurders en andere geïnteresseerden mee-

neemt naar een Zweedse Kunskapsskolanschool. De nieuws-

gierigen worden rondgeleid door de leerlingen. ‘Dat zijn de

beste ambassadeurs’, weet hij.

(ON)GELIJKHEIDEen van de deelnemers die eens bij zo’n reis aanhaakte, was

Dekkers. ‘Naar aanleiding daarvan begonnen we Nederlands,

Engels en Wiskunde aan te bieden op één verdieping waar

zestig leerlingen tegelijk aan de slag konden. We hebben de

etage ingericht met een stiltelokaal waar leerlingen individueel

werken, lokalen waar leerlingen in groepjes werken en een

lokaal waar instructie wordt gegeven.’ Docenten, experts en

ondersteuners staan de leerlingen bij waar gewenst. Iedere

leerling krijgt elk weekend een studiewijzer toegestuurd met

daarin het weekprogramma dat, net als persoonlijke leerdoelen,

wordt besproken met de coach die iedere leerling krijgt toege-

wezen. Lesgeven op de manier van de Kunskapsskolan bete-

kent (leer)doelgericht coachen en lesgeven, naar de persoon-

lijke ambities en mogelijkheden van de leerling. Dekkers:

‘Personaliseren doen we bijvoorbeeld door een leerling zelf te

laten kiezen of hij alle lessen nodig heeft of aan enkele lessen

genoeg heeft. Of dat een leerling vakken op zowel vmbo-t

niveau als vmbo-k niveau volgt. In 1994 verscheen er een

spraakmakend boek van prof. Dr. Hans Galjaard, geneticus,

Alle mensen zijn ongelijk. Twintig jaar later komen we daar in

het onderwijs ook steeds meer achter. De grootste ongelijkheid

is de gelijke behandeling van ongelijken. Als een school daar

serieus werk van wil maken, vraagt dat om maatwerk, om

personaliseren van het onderwijs voor iedere leerling. Maar

maatwerk staat haaks op het beginsel van gelijke behandeling.

Wij durven de stap in de richting van ongelijke behandeling

echt te zetten.’

GROEPSGESPREKJEDe vakken worden niet langer klassikaal gedoceerd, wel zijn er

instructiemomenten voor de vakken. Als een docent weet dat

een onderwerp moeilijk is, plant hij een centraal en verplicht

instructiemoment. Daarnaast kunnen leerlingen individueel

workshops volgen. Bij de keuze daarvoor worden ze geholpen

door hun coach. ‘Cruciaal in dit hele verhaal is dat je een

leerling goed kunt volgen. Een paar keer per week heeft de

coach daarom contact met een groepje leerlingen waarbij wordt

gevraagd hoe het met ze gaat en of het die week allemaal gaat

lukken. Als blijkt dat bij sommige leerlingen dagtaken beter

werken dan weektaken, passen we dat aan. Een leerportaal

helpt de leerlingen hun persoonlijke leerdoelen beter te realiseren,

docenten kunnen de leerling via dat portaal volgen.’

LESGEVEN NIEUWE STIJL De manier van werken bleek zo succesvol dat het rond kerst in

het schooljaar 2014/2015 is uitgebreid naar de bovenbouw-

leerlingen van de sector Techniek & Technologie. Maar terwijl

de leerlingen er makkelijk in meegaan, moeten sommige

leerkrachten soms schakelen. ‘Sommige leerkrachten zijn

losgeslagen van hun ankers. Ook zij hebben coaching nodig. Ze

krijgen bijscholing, maar de praktijk is de beste manier om het

te leren’, zegt Dekkers. Bovendien hoeft het Stanislancollege

niet alle wielen zelf uit te vinden. Intussen zijn er dertien

Nederlandse scholen die elkaar in een netwerk helpen bij

kwesties als roosters, formatie, onderwijstijd, logboeken,

rechtspositie, enzovoorts.

Volgend schooljaar gaan in leerjaar 1 en 2 alle vakken mee in

het lesgeven nieuwe stijl. De docenten zijn nu al bezig om na

te denken wat dat voor hun vak betekent. Dekkers: ‘Waar het

om gaat bij onze manier van lesgeven, is dat we leerlingen

21st century skills meegeven: zelf leren plannen, zelf proble-

men leren oplossen, zelf doelen stellen. Heel waardevolle

vaardigheden voor de rest van je leven.’


Henrique Dekkers en Raymond van Kerkvoorden schudden elkaar de hand, de

samenwerking is een feit.

KUNSKAPSSKOLAN NEDERLANDKunskapsskolan EDucation (KED) stelt zich als doel scholen

te ontwikkelen waarin iedere leerling wordt gezien als een

uniek individu die het maximale uit zichzelf haalt. Binnen

de scholen wordt gewerkt volgens het KED-programma: een

onderwijsprogramma voor gepersonaliseerd leren binnen

het voortgezet onderwijs. Het KED-programma wordt

momenteel toegepast binnen 50 scholen in Zweden, het

Verenigd Koninkrijk, de Verenigde Staten en Saudi-Arabië.

De Nederlandse introductie van het KED-programma is een

initiatief van Kunskapsskolan en SENS Leren.

www.kunskapsskolan.nl

www.sensleren.nl

839,-

799,-

ProBook 6570b

• Intel Core i5 processor• 500GB Harde schijf• 4 GB DDR3 RAM• DVD(RW)• 15.6” display• Windows 7 Pro

Alle prijzen zijn onder voorbehoud van typefouten en incl. BTW. Geldig tot en met 31 november 2015 of zolang de voorraad strekt

• DualCore E8400 processor• 4GB RAM• 120GB SSD• DVD• Windows 7 Pro

8000 Elite SFF

• i5-2400 processor• 4GB RAM• 120GB SSD• DVD• Windows 7 Pro

8200 Elite SFF

De HP ProBook 6570b is de maandaanbieding bij Infotheek! Deze topprijs geldt alleen voor scholen en slechts tot 30 november 2015. Profiteer snel!

329,-

277,- 429,-

349,-

839,-

799,-

ProBook 6570b




8000 Elite SFF


8200 Elite SFF


329,-

277,- 429,-

349,-

839,-

799,-

ProBook 6570b




8000 Elite SFF


8200 Elite SFF


329,-

277,- 429,-

349,-

749-

699,-639,-

609,-729,-

699,-

• i5-5200U• 500GB HDD• 4 GB RAM• 15.6” HD scherm• Windows 7 Pro

389,-

309,-tot 3 jaar garantie

517,-



Hardware koopt u bij Infotheek!Of het nu gaat om 3 laptops, iPads voor uw leerlingen of nieuwe desktops voor alle leerkrachten, Infotheek heeft het ruimste assortiment in Nederland! Duizenden scholen gingen u al voor, leer snel waarom!

Bent u benieuwd naar de mogelijkheden die Infotheek u kan bieden? Neem dan vrijblijvend contact op met het Onderwijs Team van Infotheek via 071 800 1440 of stuur een mail naar [email protected]

• i3-5010U• 1TB HDD• 4 GB RAM• 15.6” HD scherm• Windows 7 Pro


450 G2 i5 450 G2 i3 430 G2 i5

• i5-2520M processor• 320GB HDD• 4 GB DDR3• 14” HD scherm• Windows 7 Pro• + 90W 2012 Docking Station!

8460p i5 + Docking Station 8470p i5 + Docking Station• i5-3320M processor• 320GB HDD• 4 GB DDR3• 14” HD scherm• Windows 7 Pro• + 90W 2012 Docking Station!

749-

699,-639,-

609,-729,-

699,-


389,-


517,-







450 G2 i5 450 G2 i3 430 G2 i5



749-

699,-639,-

609,-729,-

699,-


389,-


517,-







450 G2 i5 450 G2 i3 430 G2 i5



749-

699,-639,-

609,-729,-

699,-


389,-


517,-







450 G2 i5 450 G2 i3 430 G2 i5



749-

699,-639,-

609,-729,-

699,-


389,-


517,-







450 G2 i5 450 G2 i3 430 G2 i5




Klaar voor de Week van de MediawijsheidHoe ga je op een respectvolle manier om met de nieuwe media? Internet en social media zijn

overal om ons heen. Wat deel je wel en niet van jezelf online? Wat zijn de mogelijkheden en

wat zijn de risico’s? Van 20 t/m 27 november wordt de jaarlijkse Week van de Mediawijsheid

gehouden waarin deze vragen centraal staan. In dit lesidee krijg je tips aangeboden om nog

mediawijzer te worden. Hoe ziet jouw ideale mediawijze les eruit?DoorHenkBotter

Op www.mediawijsheid.nl staat helder omschreven wat media-

wijsheid is. ‘Mediawijsheid is het veilig en slim inzetten van alle

beschikbare media - digitaal en analoog - om de eigen kwaliteit

van leven te vergroten én ervoor te zorgen dat je optimaal kunt

deelnemen aan de wereld om je heen. Mediawijsheid wordt

vaak gebruikt als een containerbegrip. Het omvat alles wat

te maken heeft met nieuwe media, sociale media, internet,

smartphones, tablets en hoe je hiermee moet omgaan.

Mediawijsheid is de verzameling competenties die je nodig

hebt om actief én bewust te kunnen deelnemen aan de

mediasamenleving.’

LESMATERIAAL MEDIAWIJSHEID.NLOp www.mediawijsheid.nl/lesmateriaal vind je links naar

achttien verschillende sites die lesmateriaal voor het

voortgezet onderwijs aanbieden. We bekijken een aantal

van deze sites.

• It’s up to you (www.itsuptoyou.nu). Na registratie kun je een

film bekijken waarin je als leerling zelf de keuzes van de

hoofdpersoon bepaalt. Hoe kun je er zelf voor zorgen dat

cyberpesten geen probleem wordt? Er zijn 72 verschillende

scenario’s met 22 verschillende eindes.

• Medialogica in de klas (www.schooltv.nl/programma/

medialogica-in-de-klas). Krantenartikelen of tv-programma’s

kunnen de tongen behoorlijk losmaken. Een gerucht-

makende zaak als de moord op Marianne Vaatstra komt

uitgebreid in het nieuws. Maar vertellen de media het hele

verhaal? Klopt alles wel wat je ziet en leest? Op deze site

kun je diverse spraakmakende nieuwsfeiten bekijken en

beoordelen.

• (Un)real? (www.beeldengeluid.nl/unreal). Ook Beeld en Geluid

besteedt aandacht aan beelden. Zie je de werkelijkheid of

word je gemanipuleerd? Er zijn lesplannen Mediawijsheid

met verschillende filmpjes beschikbaar.

• Mediabegrip (www.mediabegrip.nl). Dit is een online

lesmethode voor mediawijsheid. Elke twee weken zijn er

twee nieuwe lessen die zijn gebaseerd op de actualiteit en

gericht op media. Voor deze methode moet worden betaald,

maar er zijn voorbeelden te zien over YouTube op school

en #WatEenSukkel. De laatste gaat over wat een bekend

persoon over zichzelf kan/moet lezen op internet en de

sociale media.

LESIDEE VOOR HET VOORTGEZET ONDERWIJS

• Kijk op Media (codenamefuture.nl/kijkopmedia). In deze

gratis lessenserie van Codename Future bekijk je je eigen

rol in de media. Wat en hoe deel je met anderen? In vijf

lessen wordt dit uitgebouwd. Een aanvulling of energizer is

de les Nice to meet you (codenamefuture.nl/NTMY). Na

aanmelden kun je ook dit materiaal gratis gebruiken.

• Vmbomediawijs.nl (vmbomediawijs.nl). Op deze site staan

mediawijsheidlessen op basis van tien mediawijsheid-

competenties. Bij elk niveau is een les ontworpen, zodat

er in totaal veertig lessen beschikbaar zijn.

WEEK VAN DE MEDIAWIJSHEIDOp https://weekvandemediawijsheid.nl vind je het aanbod

voor deze week. Een greep uit de mogelijkheden:

• Beeld en Geluid en Mediawijzer.net organiseren een My

Comment Festival waar je als jongere in gesprek kunt gaan

met mediamakers.

• Er zijn acht stellingen om te praten over sociale media. Met

behulp van een poster kun je als leerlingen samen praten

over je eigen mediagedrag.

• Er is een video te bekijken op de site onder het kopje Voor

opvoeders: Wie heeft de regie in jouw wereld vol media?

NOG MEER SITESUiteraard biedt Kennisnet ook van alles aan over mediawijsheid:

op www.kennisnet.nl/digitale-vaardigheden/mediawijsheid kom

je ‘alles te weten over digitale vaardigheden’. Enkele onderwerpen

die hier langs komen, zijn: Safer Internet Day, Kinderen en

oorlog in de sociale media en Boekentip om risico’s op internet

bespreekbaar te maken.

Ook van Kennisnet is de aparte site Mijnkindonline. Via

http://mijnkindonline.nl/onderwerpen/mediawijsheid kun je

allerlei artikelen en onderwerpen raadplegen. Er is een serie

over Koninginnen op internet, een artikel over Hoe ontmasker je

een faker, de publicatie DigiDuck veilig internet (de online versie

kun je hier lezen: www.donaldduck.nl/media/acties/digiboekje/

digiduck2.html) en de brochure Jong Geleerd 2.0: Minecraft.

Er is ook een Yurls -verzameling over mediawijsheid:

www.mediawijsheid.yurls.net/nl/page Bovenaan de pagina

staat een handig overzicht over onder andere Veilig

internetten, Mediawijsheid en Lucky TV en Veilig omgaan

met wachtwoorden.

De bekende tv-serie Spangas heeft een lespakket met vijf

afleveringen samengesteld met de titel SpangaS Mediawhizz.

Via http://mijnkindonline.nl/sites/default/files/uploads/

SpangasMediawhizz.pdf kun je het pdf-lespakket downloaden.

Op de site van Spangas (http://spangas.ncrv.nl) kun je via

Uitzending gemist de vijf afleveringen terugzien. Je kunt ook

even zoeken op Mediawhizz of YouTube gebruiken en daar de

zoekopdracht geven.

HULP NODIG?Sexting is het versturen of delen van seksueel getinte foto’s

of berichten via je smartphone of computer. De GGD

(Gemeentelijke GezondheidsDienst) kan je helpen bij problemen

als dit gebeurt. Kijk eens op www.jouwggd.nl/gevoel/sexting-

en-grooming. Grooming is een werkwijze van (vaak) mannen om

het vertrouwen te winnen van kinderen, zodat zij hen uiteinde-

lijk seksueel kunnen misbruiken en/of uitbuiten. In de volks-

mond wordt dit digitale kinderlokker genoemd.

Is er iets vervelend gebeurd op internet? Dan kun je dat door-

geven via www.meldknop.nl. Je kunt op deze site melding

maken van zaken rond internet en pesten, seks, misbruik en

lastig vallen. Het is een initiatief van Veilig Internetten en de

politie. Een vergelijkbare site is www.helpwanted.nl. Ook hier

kun je online melding maken van seksueel misbruik. Een goede

site als aanvulling op bovenstaande is: http://kenjevrienden.nu.

Door te klikken op een aantal foto’s met vriendenverzoeken,

leer je jezelf beter kennen. Heb je genoeg mensenkennis om

te doorzien wie iemand echt is? <<

Download dit lesidee ook via www.computersopschool.nl. Dan zijn de linkjes direct klikbaar. Op de site vind je nog veel meer lessuggesties voor

het vo en het po, nieuwe apps, evaluaties van lesmethodes, digibordsuggesties en handleidingen om te werken met tal van onderwijstoepassingen.

Lespakket

SpangaS Mediawhizz

Meer lessuggesties, tips, tricks en tools vind je opwww.computersopschool.nl

LESIDEEEr is een overvloed aan sites waarmee je mediawijzer kunt

worden. Het is dus best lastig om daaruit het belangrijkste

te halen. Maar dat ga je natuurlijk wel proberen! Je maakt

een les over mediawijsheid waarin je de belangrijkste

begrippen uitlegt en laat zien, maar waarin je er vooral

voor moet zorgen dat je met elkaar in gesprek gaat over

mediawijsheid. Maak elkaar mediawijs!


‘Met ZuluDesk houd je regie over de klas’Docenten die met iPads in de klas werken, zullen het ongetwijfeld herkennen: leerlingen zijn

tijdens de les snel afgeleid door berichtjes of games. Om de klas toch bij de les te houden,

ontwikkelde Zulu Education Products de app ZuluDesk Teacher. DoorMariskaBloemberg–VanderHulst

Met ZuluDesk Teacher kunnen leerkrachten de iPads van

scholieren beheren. ‘Het idee is ontstaan tijdens mijn voor-

malige baan als docent op het Hondsrug College in Emmen’,

legt John Pals, directeur van Zulu Education Products, uit. ‘Zes

jaar geleden zijn we daar, als één van de eerste scholen in het

voortgezet onderwijs, begonnen met iPads in de klas. Maar

zodra de boeken werden vervangen door iPads, zagen we dat

de docenten hun controle

kwijtraakten. Leerlingen

werden constant afgeleid

door twitterberichtjes of

sms-jes.’

In de zoektocht naar een

oplossing stuitte Pals op

diverse systemen om

iPads te managen. Helaas

waren er geen tools ontwik-

keld voor het onderwijs.

‘Je wilt dat de leerkracht de

iPads in het klaslokaal kan

aansturen. De bestaande

systemen waren allemaal gericht op IT-afdelingen.’ Vanuit die

achtergrond is ZuluDesk geschreven. Sinds begin 2015 wordt

de app ingezet in het primair en voortgezet onderwijs en op

hogescholen. Ook vanuit het buitenland is veel interesse. ‘We

doen inmiddels zaken met scholen in China, Australië,

Pakistan, Engeland en Amerika.’

FOCUS OP SCHOOLWERKZuluDesk heeft diverse functies. Een docent kan ervoor zorgen

dat leerlingen voor een bepaalde tijd louter kunnen werken in

een specifieke app. Met deze zogenaamde applock wordt een

leerling dus gedwongen om zich te focussen op het school-

werk. Met de tool weblock geeft de docent zijn klas alleen

toegang tot specifieke websites. Pals: ‘Krijgen leerlingen de

APPLE NEDERLAND: ‘HET IS DE JIP-EN-JANNEKE-VERSIE VAN EEN MDM VOOR DOCENT’‘Wat ik scholen wil meegeven, is dat ze niet vanuit de IT

naar een Mobile Device Management (MDM) dienen te

kijken, maar vanuit de docent’, stelt Bram Elderman, Sr

Systems Engineer van Apple Nederland. ‘Want als je de

docent niet ontzorgt, dan wordt een iPad project nooit

succesvol.’ Hij is daarom erg enthousiast over systemen

zoals ZuluDesk en JAMF. ‘Een leerkracht moet zich voor

de klas veilig en comfortabel voelen. De MDM moet de

leerkracht verder helpen.’ ZuluDesk blinkt daar volgens

Elderman in uit. Het systeem is gebruiksvriendelijk en

ziet er ook leuk uit. ‘Bovendien is het Nederlandstalig én

geboren uit het Nederlandse onderwijs en dat merk je!

Behalve een volwaardig IT-gereedschap is het ook een

jip-en-jannekeversie van een MDM en biedt het precies

wat docenten nodig hebben.’

‘IK KAN NU ALLE 152 IPADS VANAF MIJN PC BEHEREN’Maarten Janssen is leerkracht van groep 7/8 én ict-

coördinator op basisschool De Driesprong in Chaam. Vanaf

groep 5 heeft elke leerling op deze school een eigen iPad.

Het ZuluDesk Management System (ZMS) helpt Maarten

om de 152 iPads te beheren. ‘Voorheen had ik een grote

stapel iPads voor me op tafel liggen die ik één voor één

moest nalopen. Op elke iPad moest ik de updates apart

doorvoeren en apps apart toevoegen. Heel omslachtig dus.’

Met ZMS kan hij alle apparaten vanaf zijn eigen computer

beheren. Hij kan de iPads via ZuluDesk verdelen in aparte

groepen. Als groep 5 bijvoorbeeld met een nieuwe app gaat

werken, dan stuurt ZuluDesk deze app via de wifi door naar

de betreffende iPads. ‘Ik hoef dat dus niet meer apart te

doen. Een klein nadeeltje is wel dat we nu voor elke iPad

een aparte Apple iD hebben. We moeten een nieuwe app

dus voor 150 apparaten aanschaffen, voorheen hadden we

één Apple iD en hoefden we een app slechts één keer aan

te schaffen.’

De leerkracht is lovend over de mogelijkheden van

ZuluDesk Teacher. Hij kan de kinderen vastzetten op een

bepaalde website of in een app. ‘Heel handig, want er zijn

altijd leerlingen die tussendoor even stiekem naar een

filmpje op YouTube kijken.’

John Pals


opdracht om iets op te zoeken op bijvoorbeeld Wikipedia, dan

kunnen ze alleen daar naar toe surfen. Ze worden dus niet

afgeleid om andere sites te bezoeken.’

Een leerkracht kan een nieuwe app ook distribueren naar de

klas. De leerlingen krijgen de app dan automatisch geïnstalleerd

op de iPad. ‘Dat bespaart veel tijd. Kinderen hoeven de app

niet allemaal zelf te zoeken in de Appstore.’ Met ZuluDesk

kunnen docenten eveneens documenten delen met hun klas

en ze kunnen restricties doorvoeren. Denk daarbij aan het

uitschakelen van de camera, spellingcontrole, Game Center en

iMessage. Dat kan bij leerlingen nog wel eens voor weerstand

zorgen. ‘Sommigen vinden het vervelend dat ze niet meer

kunnen doen wat ze willen.’ Mocht bij één van de leerlingen

de batterij bijna leeg zijn of de opslagcapaciteit raakt vol, dan

krijgt de leerkracht een melding. ‘Je wilt namelijk niet dat

kinderen hun iPad vol zetten met spelletjes, waardoor er geen

ruimte meer is voor onderwijskundige data’, zegt Pals. ‘Met

ZuluDesk krijgt de docent dus weer regie over de klas.’ <<

ZULUDESK OP JOU SCHOOL?Het volledige ZuluDesk-pakket bestaat uit ZuluDesk

Teacher, ZuluDesk Parent en ZuluDesk Management

System (ZMS). Met ZMS kunnen ict-coördinatoren de

apparaten op een school beheren, updates doorvoeren

en apps installeren. De kosten voor het volledige pakket

zijn 5 euro per iPad per jaar (exclusief btw). ZuluDesk is

beschikbaar voor iOS (iPad, iPhone, iPod Touch) en Android.

Voordat de app kan worden geïnstalleerd, moeten alle

iPads in de supervised mode worden gezet. ZuluDesk heeft

een aantal resellers geselecteerd, zoals De Rolf Groep,

die ondersteuning biedt bij de implementatie. Een school

kan ervoor kiezen om de tool ZuluDesk Parent beschikbaar

te maken voor ouders. Met deze app kunnen ouders thuis

de iPad van hun kind beheren.

www.ZuluDesk.com

Maarten janssen


Veiligictinhetonderwijs

Eerst bewustwording, dan de protocollenHoe zorg je als ict-coördinator of leraar voor een veilige digitale omgeving, en hoe leer je de

leerlingen veilig navigeren over de digitale snelweg? Het toverwoord uit de praktijk: bewustwording.

Van leerlingen, maar ook zeker van leraren.DoorErikouwerkerk

Internet en computers zijn prachtig, maar er kleven risico’s

aan: privacy blijft een hot issue, bankgegevens zijn kwetsbaar

en identiteitsfraude is zeer ingrijpend. Hoe leer je leraren en

kinderen daarmee omgaan? iCoördinator Elle Peters van De

Onderwijsspecialisten, onderwijsadviseur ‘leren en ict’ Bob

Hofman en André Poot, staffunctionaris ict bij Stichting CVO

Alblasserwaard Vijfheerenlanden delen hun ervaringen uit de

praktijk.

OGEN OPENENEr zijn complete lespakketten voor het veilig omgaan met

internet, MijnKindOnline heeft er een overzicht van op hun site

gezet: onder andere de ‘Digiduck Veilig Internet’ en ‘Instagrap’

laten de kinderen spelenderwijs kennismaken met de digitale

wereld. Zie ook het lesidee over Mediawijsheid in deze editie.

Jong geleerd, oud gedaan? André Poot vindt van niet. Hij stelt

dat docenten in het voortgezet onderwijs bij de nieuwe genera-

tie vaak mediawijsheid met computervaardigheid verwarren.

‘Het gebruik van de nieuwste apps en de snelheid van hande-

len is vaak verbluffend, maar een besef van de risico’s blijft

achter.’ Net als Peters en Hofman meent hij dat je bewustwor-

ding echter niet bereikt door leerlingen de les te lezen. Ook

‘een veiligheidsprotocol van de school dat ergens door een

directeur wordt afgevinkt’, in de woorden van Peters, is niet de

oplossing. Bewustwording begint bij ervaring. Hofman geeft

een voorbeeld van een praktijkopdracht: ‘Laat een groepje een

Facebook-pagina maken ter ere van de verjaardag van de

directeur van de school en laat ze daarvoor informatie opzoe-

ken over hem of haar. Kijk wat zich dan ontvouwt, waar de

leerlingen tegenaan lopen en wat ze ontdekken. Stel daarna

kritische vragen over de privacy en de rechten van die persoon,

zo ervaren ze aan den lijve waar de grens ligt.’ Confrontatie is

volgens de moderne onderwijsadviseur bij uitstek geschikt voor

het vaak overmoedige puberbrein. ‘Laat een slachtoffer van

identiteitsfraude maar zijn persoonlijke verhaal vertellen aan

de klas, dan gaan de ogen echt open.’ De volgende stap is het

aanspreken van de eigen verantwoordelijkheid. Peters voegt


toe: ‘Het ontwikkelen van autonomie is ontzettend belangrijk

voor jongeren. Daarom pleit ik er altijd voor dat ook

leerlingenraden dit op de agenda zetten.’

HERHALENEén methode is uiteraard nooit genoeg voor de grote diversiteit

in het onderwijs. ‘In het speciaal onderwijs moeten we de

leerlingen erop wijzen dat ze niet zomaar alles moeten geloven’,

aldus Peters. ‘Dat ze echt geen prijs hebben gewonnen als

honderdduizendste bezoeker van een site.’ Ze licht ook

autistische kinderen eruit, die volgens haar juist in veel

gevallen erg vaardig zijn met de computer, maar het vermogen

missen de ware bedoelingen van mensen te doorzien. ‘Hun

kwaliteiten worden eerst opgehemeld door cybercriminelen en

vervolgens worden ze ingepalmd om illegale handelingen uit te

voeren.’ Een goede preventie komt voor deze groep volgens

haar neer op constante herhaling. ‘Totdat de boodschap erin

zit en ze elkaar gaan aanspreken op hun digitale gedrag.’

GOEDE VOORBEELDWillen de kinderen in de toekomst op een veilige manier

gebruikmaken van de enorme voordelen die de nieuwste

media met zich meebrengen, moeten ze beseffen welke

gevaren de eindeloze cloud, digitaal bankieren en een lek

e-mailaccount met zich meebrengen. Preken helpt niet, zeker

niet als docenten niet zelf het goede voorbeeld geven. ‘Ze

lopen vaak zomaar weg van hun computer’, stelt Poot, om

eraan toe te voegen: ‘maar hebben vaak geen begrip als we

een automatische vergrendeling instellen.’ Zijn vakgenoot van

De Onderwijsspecialisten herkent het probleem maar al te

goed. ‘Verstuur dan namens hen maar eens een mail met een

belofte van een traktatie. Zo zien ze snel in hoe kwetsbaar je

bent. En het is ook nog eens leuk voor het team.’

Het blijft een uitdaging het gehele onderwijsteam te doordringen

van de urgentie van een goede digitale veiligheid zolang

docenten hun wachtwoorden in hun agenda opschrijven. Of het

wachtwoord voor het schooldomein ook gebruiken voor hun

privémail, telefoonabonnement en Netflix-account. Originele en

luchtige oplossingen zoals Peters aandraagt, zijn belangrijk voor

een positieve moraal en vooruitgang in het veiligheidsproces,

maar zolang er nog gaten in de ict-verdedigingsmuur zitten,

zullen concrete maatregelen nodig blijven. Poot noemt onder

andere het verplicht regelmatig vernieuwen van wachtwoorden,

een aparte URL van het schooldomein voor in- en externe

gebruikers en het inloggen met tokens.

UIT DEN BOZEEen ict-coördinator houdt de ontwikkelingen bij en adviseert

in gebruik, maar loopt tegen beperkingen aan. ‘Ict als vak in

het schoolrooster is vaak al jaren verleden tijd’, zegt Hofman.

‘En of een mentor de kinderen nu uitgebreid voorlicht of ict-

veiligheid slechts in een bijzin aansnijdt, is moeilijk te

controleren. Het neerzetten van een veilige infrastructuur gaat

niet over controle maar heeft vooral te maken met bezieling.

Het is een moeilijke taak, maar wegkijken en negeren is uit den

boze, daarvoor staat er te veel op het spel: organiseer ouder-

avonden, spreek docenten aan, confronteer de gebruikers keer

op keer met de gevolgen van onachtzaamheid. De veiligheids-

bril bij scheikunde spreekt voor zich; digitale veiligheid moet

net zo vanzelfsprekend worden.’ <<

‘De veiligheidsbril bij scheikunde spreekt voor zich, digitale veiligheid

moet net zo vanzelfsprekend worden’


EVALUATIE

Vak: Wetenschap & Techniek

Doelgroep: groep 6-8/leerkrachten/ouders

Prijs: gratis

Downloaden: https://play.google.com/store/apps/details?id=air.nl.ntr.hetklokhuis.zoekhetuit&hl=nl

https://itunes.apple.com/nl/app/zoek-het-uit!/id710895870?mt=8

Voor scholen zonder tablets is er een kaartenset te downloaden

voor elk experiment. De app of kaarten en de handleidingen

zijn te downloaden op de website van Het Klokhuis.

www.hetklokhuis.nl/zoekhetuit. Daar is speciaal voor docenten

ook een YouTube-filmpje te zien over het gebruik in de klas.

Tegenwoordig is spelen met de iPad vaak een solitaire gebeur-

tenis. Deze app, geproduceerd in samenwerking met Vereniging

Science Centra (VSC) en de Koninklijke Nederlandse Academie

van Wetenschappen (KNAW), begeleidt nu juist de sociale

interactie. De Zoek Het Uit-app hoort bij een 10-delige Klokhuis

tv-serie over wetenschap. Met deze app kun je met huis-, tuin-

en keukenspullen zelf experimenteren met wetenschappelijke

proefjes. De app bevat twaalf verschillende experimenten die

aansluiten bij kerndoel 42. De leerlingen leren onderzoek doen

naar materialen en natuurkundige verschijnselen, zoals licht,

geluid, elektriciteit, kracht, magnetisme en temperatuur. Er zijn

ook 12 lesbrieven ontwikkeld, zodat de Zoek Het Uit-app ook in

de les gebruikt kan worden. Bij elk experiment is een simpele

docentenhandleiding beschikbaar.

SAPPIGIeder onderzoek begint met het stellen van een zogeheten

‘Sappige Vraag’, waarop niemand het antwoord nog weet.

Door te experimenteren met de huishoudspullen die je op dat

moment ter beschikking hebt, kun je samen het antwoord

vinden. De app is er echt op gericht om samen te doen. Als je

de app opent, kom je in een vrolijk en duidelijk vormgegeven

omgeving. Alle experimenten staan overzichtelijk naast elkaar.

De eerste vier experimenten gaan over statische elektriciteit,

smelten & vriezen, rollen en drijven & zinken. Door op een

experiment te klikken, start je met het proefje. De app is

makkelijk op de tablet te bedienen door te klikken en te

swipen. Ik kies voor het experiment ‘plakken zonder lijm’. Als

je dit experiment opent, zie je dat alle benodigdheden op een

Zoek Het UitWetenschap & Techniek krijgt in het basisonderwijs nog veel te weinig ruimte. Het les-

programma zit vaak overvol met vakken als rekenen, taal, lezen, schrijven... Veel scholen en

leerkrachten vragen zich daarnaast ook af hoe ze met techniek aan de slag moeten gaan.

Ze willen het vak wel implementeren, maar waar te beginnen? Om toch techniek in de les

te kunnen aanbieden, is de Zoek Het Uit-app van Het Klokhuis een echte aanrader. Besprokendoorleerkrachtenict-jufMandydeBruijn


speelse manier zijn afgebeeld, zoals een beker met popcorn

of een ballon aan een touwtje. Deze spullen moet je eerst

verzamelen om het proefje te kunnen doen. Daarvoor is ook

een handige functie ingebouwd waarbij je de spullen kunt

afvinken die je hebt verzameld. Heb je alle benodigdheden klaar

staan, dan kan je beginnen. De volgende stap in het experiment

is het kijken naar een filmpje over het stellen van sappige

vragen. Een sappige vraag is bijvoorbeeld: Wat gebeurt er als?

Wat is lichter? Deze video kan bij de volgende experimenten

worden overgeslagen, omdat kinderen dan wel weten wat er met

sappige vragen bedoeld wordt. Met behulp van alle spulletjes

wordt het antwoord gezocht op de vraag. Het antwoord wordt

ingetypt en opgeslagen. Er staan ook tips bij het experiment.

Dit zijn illustraties die kunnen helpen bij het experiment.

LOGBOEKTijdens het doen van het experiment wordt er gevraagd om een

foto te maken en onder deze foto moet het antwoord op de

sappige vraag worden geschreven. Deze foto’s worden opgeslagen

onder het kopje Jouw experimenten en vormen samen een

soort logboek van alle onderzoekjes die zijn gedaan. Als leerkracht

kun je op deze manier controle houden op wat de kinderen

hebben onderzocht en voor de kinderen zelf is het een leuk

naslagdocument. De leukste foto’s van experimenten kunnen

overigens ook nog worden opgestuurd naar Het Klokhuis. Deze

komen dan op de Zoek het Uit-website te staan en maken kans

op het winnen van een prijs die te maken heeft met het

experiment. http://zoekhetuit.hetklokhuis.nl/experimenten/

CONCLUSIEDe app is inhoudelijk sterk en goed te gebruiken voor het

ontdekken, doen, beseffen, denken en beleven van weten-

schap en techniek. De video’s zijn zeer leerzaam. Kinderen

zijn betrokken en worden uitgedaagd om nieuwe dingen te

ontdekken, zonder dat je als leerkracht heel erg moet sturen.

De proefjes kunnen in kleine groepjes worden uitgevoerd, mits

je als leerkracht wel zorgt dat alle spullen voor de experimenten

aanwezig zijn. De app wekt de nieuwsgierigheid en kinderen

willen de app ook graag thuis downloaden om met de ouders

een proefje te gaan doen. Door het werken met deze app

wordt het samenwerkend en onderzoekend leren gestimuleerd.

Het is wel verstandig om één experiment te doen in de klas.

Als je meerdere experimenten uitvoert, is het moeilijker om de

kinderen te kunnen begeleiden wanneer het nodig is en heb je

wel heel veel materiaal nodig. Bovendien is het makkelijker en

leuker om een voorbespreking te houden over één experiment

en met de hele klas de proef na afloop nog eens te evalueren.

Zo leren ze ook van elkaar. <<


JuristJobVosoverprivacyinhetonderwijs

Job Vos is als jurist bij Kennisnet gespecialiseerd in privacy en vraagstukken rondom uitwisseling van persoonsgegevens in het onderwijs. ‘We moeten zorgen dat we allemaal netjes omgaan met de gegevens van ruim drie miljoen leerlingen. Hierbij help ik de scholen, de docenten en daardoor indirect ook de leerlingen en hun ouders.’ DoorMandydeBruijn

Waarom heb je gekozen voor

het onderwijs?

‘Voordat ik bij Kennisnet ben gaan

werken, was ik advocaat en partner bij

Van der Woude De Graaf Advocaten.

Daar heb ik veel verschillende zaken

gedaan, waaronder voor particulieren

maar ook zeker voor MKB en instel-

lingen. In 2010 ben ik bij Kennisnet gaan

werken en me sindsdien steeds meer

gaan richten op privacy in het onderwijs.

Het is leuk om mensen iets uit te leggen

over het recht en privacy in het bijzonder.

Het is daarbij altijd de uitdaging om

juridische tekst en wetten te vertalen

naar een voor het onderwijs begrijpelijke

uitleg. Als advocaat was ik bezig met het

helpen van mensen wiens recht in het

gedrang kwam. Het geeft veel genoeg-

doening te zien dat je mensen hebt

kunnen helpen. Nu doe ik misschien wel

hetzelfde: zorgen dat we allemaal netjes

om blijven gaan met de gegevens van

ruim drie miljoen leerlingen. Ik help de

scholen (besturen, docenten), maar

daarmee ook (indirect) de leerlingen en

hun ouders. En dat, terwijl ik gewoon

bezig mag zijn met ‘het recht’.’

‘Het recht’ op school, dat klinkt zwaar…

‘Er gaat een hele juridische wereld schuil

achter ict, denk alleen al aan intellectueel

eigendom. Wat is van wie? Ook is veel

wetgeving niet gemaakt voor internet.

Hoe is het geregeld in de ‘offline wereld’

en hoe werkt het ‘online’. Eigenlijk

verschillen die twee werelden niet zo

veel. Denk aan het schoolplein. Dertig

jaar geleden waren er ook ruzies op het

schoolplein. Die zijn er nog steeds maar

de verschijningsvorm is anders. Vanwege

de toenemende digitalisering in onze

samenleving, kan je het recht niet meer

los zien van ict. Door de digitalisering

van de maatschappij, is het thema

privacy belangrijk geworden. Zeker op

school leeft dit meer dan ooit en er

komen steeds meer regels waar scholen

zich aan moeten houden. Daarom

heeft Kennisnet dit jaar voor scholen

de brochure ‘Privacy in 10 stappen’

(kn.nu/privacy) ontwikkeld waarin wordt

uitgelegd hoe scholen snel en eenvoudig

privacy op school kunnen regelen.’

Is die vorm van digitalisering wel zo

handig op scholen dan?

‘Er is niets mis met die digitalisering.

Scholen kunnen juist geholpen worden

door meer en slimmere inzet van ict.

Je moet privacy ook niet zien als belem-

merende factor, maar juist als middel

om beter en zorgvuldiger met gegevens

om te gaan. Ouders vertrouwen hun

kinderen toe aan scholen en hebben

het vertrouwen dat deze zorgvuldig en

respectvol omgaan met hun kinderen.

In diezelfde lijn ligt ook de zorgvuldige

omgang met gegevens van kinderen.

Kennisnet ondersteunt het onderwijs

bij het laten werken van ict en moet

juist zorgen voor de benodigde rand-

voorwaarden. Het is daarbij van belang

aandacht te hebben voor informatie-

beveiliging en privacy. Juist omdat er

steeds meer informatie digitaal wordt

opgeslagen en overgedragen, nemen

de risico’s toe. Het gaat daarbij om de

organisatie (wie bewaart wat?), de

ontsluiting (wie mag welke informatie

zien en wanneer?) en de afscherming

(hoe worden gemaakte afspraken

afgedwongen of gecontroleerd?)’

Hoe worden de persoonlijke gegevens

momenteel in het onderwijs beschermd?

‘Zoals blijkt uit de nulmeting van het

ministerie van OCW (april 2014), is er

gelukkig al een groot besef dat je zorg-

vuldig om moet gaan met persoons-

gegevens van en over leerlingen. Het

gaat verrassend genoeg vaak goed

omdat scholen handelen op basis van

hun gezonde verstand, niet omdat ze

weten hoe het hoort of hoe de wet in

elkaar zit. Maar dat is niet genoeg: met

de toenemende digitale mogelijkheden

zijn aanvullende maatregelen nodig. Daar

komt bij dat ze in Europa druk bezig zijn

Q&A


met een groot stuk Europese privacy-

wetgeving: de Algemene Verordening

Gegevensbescherming. Die verordening

wordt straks directe wetgeving en dat

vervangt eigenlijk onze huidige Wet

bescherming persoonsgegevens (Wbp).

Dat heeft voordelen omdat de privacy

dan overal in Europa hetzelfde is

beschermd. Er komt dus nogal wat op

ons af. Als ik heel negatief zou zijn, zou

ik zeggen dat we in het onderwijs met

0-1 achterstaan. Met die AVG zou dat

snel 0-2 kunnen worden als we niet

opletten. Het is dus zaak dat we alles

goed op orde krijgen.’

Mag je als leerkracht foto’s delen

van je klas via de schoolwebsite of

Facebook?

‘Een foto zegt iets over een mens: een

pasfoto zegt zelfs gelijk iets over

iemands afkomst. Dat is daarmee een

heel bijzonder en gevoelig persoons-

gegeven. Het gebruik van foto’s in de

klas en les is niet noodzakelijk voor dat

lesgeven. Als je dus een foto op sociale

media wilt publiceren, moet je toestem-

ming hebben van ouders. En de school

kan dat snel en eenvoudig regelen

bijvoorbeeld bij de inschrijving van

een nieuwe leerling. ’

Is het noodzakelijk dat een school een

privacyreglement opneemt?

‘Noodzakelijk is het niet, het staat niet

in de wet. Maar het is wel een uitgelezen

kans om uit te leggen hoe je tegen

privacy aankijkt en hoe je als school

met persoonsgegevens om gaat. Dat is

onderdeel van transparantie: de school

heeft de verplichting om ouders goed te

informeren. Dus het is wel raadzaam een

privacyreglement te hebben.’

Veel scholen slaan privacygevoelige

gegevens op in de cloud. Is dat veilig?

‘De cloud is een mooie en goede

technische toepassing waardoor

IT-kosten kunnen verminderen en

administratieve lasten verlicht kunnen

worden. Als je bij het inrichten van zo’n

cloudvoorziening op tijd aandacht geeft

aan aspecten als eigendom, de uitwissel-

baarheid van gegevens, beveiliging en

privacy dan kan zo’n cloud van grote

meerwaarde zijn.’

Eind 2014 berichtte RTL Nieuws

dat scholen privégegevens uit-

wisselden met uitgeverijen. Hoe

zit dat nu wettelijk?

‘Het is goed om vast te stellen dat

die data niet misbruikt zijn voor bijvoor-

beeld advertenties. Sterker nog:

dat verzamelen past volledig in de

wettelijke kaders. Verder hebben we nu

afspraken gemaakt in het Convenant

Digitale Onderwijsmiddelen en Privacy

(Leermiddelen en Toetsen), waardoor

het commercieel gebruik van persoons-

gegevens inmiddels juridisch helemaal

is uitgesloten.’

Hoe moeten scholen hiermee omgaan?

‘Scholen moeten met de leveranciers

van deze middelen de juiste afspraken

maken. Hoe dat in zijn werk gaat, is

uitgebreid uitgelegd in de brochure

“Privacy in 10 stappen” (kn.nu.privacy).

Scholen hoeven niet zelf de pen te

pakken om contracten op te stellen. De

sectorraden PO-Raad en VO-raad, onder-

steund door Kennisnet, hebben juist

namens de scholen afspraken gemaakt

met leveranciers, en die vastgelegd in

het convenant.’

Veel docenten willen sociale media niet

meer inzetten in hun lessen vanwege

de angst voor privacyschending. Hoe

kunnen zij toch gebruik maken van

sociale media zodat het leuk, leerzaam

en vooral veilig is?

‘Zorg dat je bewust bent van wat er mag

(en niet). In de brochure ‘Privacy in 10

stappen’ leggen we uit dat het misschien

wel verstandig is om op school afspraken

over sociale media te maken wat leer-

lingen maar ook met docenten. Maar ook

een sociaal veilige omgeving is belangrijk

voor kinderen om zich goed te kunnen

ontwikkelen en te kunnen leren. Sociale

media horen thuis in die omgeving.

De nieuwe publicatie ‘Sociale veiligheid

op school en internet’ van Kennisnet

en Stichting School & Veiligheid helpen

scholen sociale veiligheid te regelen

(www.kennisnet.nl/artikel/sociale-veiligheid-

op-school-en-internet-vergroot-je-zo/).’

Hoe moet een school omgaan met

kritische reacties over de school of

docenten van leerlingen of ouders op

sociale media?

‘Open en transparant de discussie

aangaan. Verwijder kritische reacties

van leerlingen of ouders niet meteen

(tenzij ze een fatsoengrens overschrijden

natuurlijk). Reageer openbaar en neem

eventueel contact op voor een persoon-

lijk gesprek. Organiseer ontmoetingen

met ouders over mediawijsheid. Leg uit

waarom het belangrijk is dat kinderen

daarin worden onderwezen, benadruk

de grote aantrekkingskracht van media

op kinderen en daarmee de kansen

voor het onderwijs, en leg uit wat uw

school doet om de privacy van leerlingen

te waarborgen.’ <<


How to... Windows JournalBij het digibord zit vaak speciale software waarmee je op het bord kunt schrijven en tekenen.

Die software hoort vaak bij het merk digibord. Weinig mensen weten dat er vanaf Windows 7

Windowssoftware op pc’s staat waarmee je kunt werken op een digibord. In deze How to…

bekijken we de mogelijkheden van Windows Journal. Is het een goed alternatief voor de

bekendere digibordprogramma’s?DoorHenkBotter

DE EERSTE STAPPENOp veel netwerkcomputers in het onder-

wijs wordt Windows 7 gebruikt, daarom

beschrijven we in deze How to… de

situatie zoals die zich op een pc met

deze Windowsversie voordoet. Het is

even zoeken op zo’n Windows 7-pc om

Windows Journal te vinden. Je klikt op

de Startknop, gaat via Alle programma’s

naar Bureauaccessoires, klikt op

Table PC en onder de programma’s

Handschriftherkenning aanpassen en

Invoerpaneel Tablet PC vinden we het

programma Windows Journal. Nadat

we erop geklikt hebben, opent zich het

programma.

PENWe zien een groot ‘vel’ met lijntjes met een ouderwetse rode

kantlijnstreep aan de linkerkant. Bovenaan is een soort kop-

tekstvak aangebracht waarin een tekst kan worden gezet en

waarin ook al de datum is geplaatst. Bovenin het scherm zien we

een bekende opmaak. Er zijn zeven uitklapmenu’s beschikbaar:

Bestand, Bewerken, Beeld, Invoegen, Acties, Extra en Help. Onder

deze zeven woorden staan 15 icoontjes die zijn verdeeld in twee

werkbalken, namelijk Standaard en Pen. Omdat er een grote grijze

ruimte beschikbaar is onder deze twee werkbalken, zetten we via

Beeld werkbalken ook de werkbalken Opmaak en Beeld aan. De

Standaardwerkbalk bevat de onderdelen Nieuwe notitie, Opslaan,

Zoeken, Knippen, Kopiëren, Plakken en Ongedaan maken of

Opnieuw. De werkbalk Pen heeft uiteraard het onderdeel Pen

waarmee je de dikte en de kleur van een pennenstreek kunt

aanpassen. Er is een Markeerstift, Gum, een Selectiemiddel,

een knop om Witruimte in te voegen of te verwijderen en je kunt

Markeervlaggetjes

aanbrengen. De werk-

balk Opmaak geeft de

mogelijkheid om tekst

vet of cursief te maken

en om diverse kleuren

te kiezen. De werkbalk

Beeld heeft maar drie

knoppen: Pannen,

Inzoomen en Uitzoomen.

LINIËRINGOmdat we de weergave op ons scherm niet vinden passen bij het

formaat van ons digibord, gaan we dat aanpassen. Onder Bestand

is de optie Pagina-instelling beschikbaar. In het tabblad Papier

kunnen we het papierformaat aanpassen en eventueel de afdruk-

stand van Staand aanpassen naar Liggend en dit als standaard

instellen. Bij het tabblad Stijl kun je de Lijnstijl Schoolliniëring

veranderen in een smallere of bredere liniëring, maar ook kun je

een raster kiezen (handig bij Rekenen en Wiskunde) of een blanco

scherm aanzetten. De schoolse rode margeregel is overal aan- en

uit te zetten. Ook is het mogelijk om de papierkleur te veranderen.

Je kunt er zo voor kiezen om een zwarte achtergrond te gebruiken

waarop je met wit gaat schrijven en tekenen. Ten slotte kun je bij

het tabblad Achtergrond en titelgebied een afbeelding als achter-

grond kiezen en die eventueel transparant in een hoek plaatsen.

Zo is het ook mogelijk om een eigen afbeelding, bijvoorbeeld een

logo, op het notitieblad te plaatsen. De laatste optie gaat over het

Titelgebied: je kunt dit gebied uitzetten of als je het titelgebied wel

wilt handhaven, de datum verwijderen.

In de rubriek ‘How To’ leer je stap voor stap werken met een praktische

toepassing die geschikt is voor het onderwijs. Suggesties of verzoekjes

voor deze rubriek? Stuur een mail naar [email protected]

www.computersopschool.nlExtra tips, tricks en tools op

De leukste (downloadbare) lesideeën voor het voortgezet onderwijs

en het basisonderwijs, evaluaties van nieuwe methodes, handleidingen

om stap voor stap te leren werken met handige toepassingen,

apps voor in de klas en suggesties voor het digibord.


EEN LESOPZETTijdens onze lessen Aardrijkskunde willen we aandacht schenken

aan de maansverduistering van 28 september 2015. Via

Google vinden we een zeer geschikte afbeelding op de site

www.welingelichtekringen.nl en kopiëren die. In Windows Journal

klikken we op ons lege notitievel met de rechtermuisknop en

kiezen Plakken. De afbeelding wordt geplakt en kan worden ver-

plaatst en verkleind of vergroot met de bekende vierkantjes op de

hoekpunten. De afbeelding blijft in verhouding, dat is in sommige

digibordprogramma’s niet het geval. In de Notitieregel willen we nu

een tekst aanbrengen. Op het digibord kan dat door de Pen te

gebruiken, maar omdat we nu op onze pc werken, kiezen we voor

het invoegen van getypte tekst. Meteen valt dan op dat daarvoor

een knop ontbreekt in de vier werkbalken en dat is wel een gemis.

Wel is het mogelijk om via Invoegen een tekstvak toe te voegen.

We plaatsen dat in de Notitieregel. Door de tekst te selecteren

kunnen we de opmaak aanpassen met de knoppen uit de werk-

balken. Met de rechtermuisknop is ook Tekstopmaak op te roepen.

Dan kun je de lettertypes en andere opmaakkenmerken selecte-

ren. Toch wonderlijk dat dit geen standaard onderdeel van een

werkbalk is. Inmiddels wordt het hoog tijd om onze werkzaam-

heden op te slaan.

We klikken daarvoor

op de Opslaanknop.

De standaardlocatie

is de map Notities

onder Mijn docu-

menten. De notitie

krijgt de extensie

.jnt, maar kan ook

als sjabloon worden

opgeslagen.

LASSOWe willen onze afbeelding verplaatsen om ruimte te maken voor

teksten, aantekeningen, enz. Omdat de standaardinstelling Pen

is, moeten we eerst klikken op het icoontje met de lasso, het

selectiehulpmiddel. We trekken zo een snelle lijn om de afbeelding

en kunnen die nu verplaatsen en van grootte veranderen. Met de

Pen of de Markeerstift maken we nu pijlen naar de zon, aarde en

maan. Op een scherm met de muis ziet dat er niet geweldig uit,

maar helaas ontbreken hiervoor standaard pijlen en lijnen. In de

software bij de digiborden is dat standaard wel aanwezig. Wel is

het mogelijk om een lijn die je hebt getekend te selecteren met

het Selectiehulpmiddel (de lasso). Je kunt vervolgens via Acties,

Vorm wijzigen in de getekende lijn laten omzetten in een rechte

strakke lijn, een vierkant of een cirkel/ellips. Helaas kun je die

vormen niet in de gewenste stand draaien.

HANDSCHRIFTOok het schrijven met de muis

van de woorden zon, aarde en

maan valt niet mee. Wel kun-

nen we die converteren naar

tekst: we selecteren een woord

met de lasso en via Acties,

Handschrift converteren naar

tekst kunnen we de woorden

veranderen in getypte tekst die

wordt geplaatst in een tekstvak.

Eigenlijk is het dus handiger om meteen een tekstvak in te voegen

in plaats van met de muis op een scherm letters te tekenen. Op

een echt digibord is deze optie om je handschrift te converteren

een goede aanvulling.

FILMPJEOp YouTube hebben we een filmpje gevonden waarin versneld de

maansverduistering wordt getoond. We kopiëren via Delen de

verkorte link en plakken die in Windows Journal. De link wordt in

een tekstvak geplaatst en is zichtbaar als hyperlink, doordat het

blauw en onderstreept wordt weergegeven. Het is niet mogelijk om

deze internetlink te koppelen aan de afbeelding in onze notitie.

CONCLUSIESWe hebben de, toch wel

beperkte mogelijkheden,

van Windows Journal

bekeken en lopen nog

even enkele bijzonder-

heden langs. Onder Extra

vinden we Opties. Met

behulp van drie tabbladen

(Opmaak van notitie,

Weergave, Overige) is het mogelijk om onder andere het standaard-

lettertype, de handschriftherkenning met de taal en de schuifbalk-

weergave aan te passen. Onder Extra vinden we ook nog de optie

Journal-notitieschrijver installeren of herstellen. Hiermee kan een

printerstuurprogramma worden geïnstalleerd om een kopie van

het document vast te leggen en te kunnen printen. Via Bestand

kunnen onze notities als Journal-notitie, als Webpagina of als

Zwart-witafbeelding naar een e-mailgeadresseerde verstuurd

worden.

Windows Journal kan een hulpmiddel zijn voor een digibord als

specifieke digibordsoftware ontbreekt. Voor het schrijven met een

pen op het bord of voor het typen van teksten is het programma

geschikt en heeft daarvoor goede achtergronden, maar voor een

meer interactieve opmaak van schermen in een les met leerlingen

biedt het programma beperkte mogelijkheden.

ALTERNATIEVEN• Bij de Smart- en Activeborden hoort respectievelijk de Notebook- en de

ActiveInspiresoftware.

• Noordhoff Uitgevers brengt Dr. Digi op de markt. Deze software is vooral

voor het basisonderwijs gemaakt en bevat veel meer mogelijkheden dan

Windows Journal.

• Via www.iumi.nl is Iumi beschikbaar.


‘Kinderen hebben digitale ondersteuning van digibord hard nodig’De digibordlessen die je kunt vinden op Digibordonderbouw.nl zijn door leerkrachten al meer

dan 100.000 keer gedownload. Het brein achter de lessen is Gertrude van Walstijn, een

50-jarige leerkracht uit Apeldoorn. ‘Met een digibordles heb je meteen de aandacht van de

kinderen. Ze vinden het geweldig.’DoorMariskaBloemberg–VanderHulstFoto’sPhoto4you

Toen Gertrude van Walstijn vier jaar geleden besefte hoe leuk

een digibord was, wist ze meteen dat ze er eentje in haar klas

wilde. Ze is al 28 jaar leerkracht en staat bij Het Kompas in

Apeldoor 26 uur per week voor de kleuters. ‘Ik was meteen

enthousiast over de mogelijkheden ervan. En vooral de

digibordlessen vond ik geweldig.’ Ze kreeg haar gewenste

digitale schoolbord en sindsdien is ze volledig verknocht aan

het ontwikkelen van digibordlessen voor kleuters. Hoeveel

lessen ze inmiddels heeft gemaakt, weet Gertrude niet meer

precies. ‘Ik ben de tel kwijt geraakt, maar het zijn er zeker 200

tot 300.’ In eerste instantie deelde ze haar lesmateriaal op

www.leermiddel.digischool.nl. Dat bleek een succes. Haar

materiaal werd veelvuldig gebruikt door andere leerkrachten.

Het bracht haar op het idee om een eigen website te laten

bouwen waarop ze al haar digitale lessen kwijt kon. En zo

ontstond www.digibordonderbouw.nl. De gratis site is erg

populair, veel van haar lessen zijn al duizenden keren gedown-

load. En vooral in periodes waarin ze veel twittert, ziet ze het

aantal downloads op haar site flink toenemen. Ze vindt het

leuk om haar leermiddelen te delen. ‘Waarom zou ik alles voor

mezelf houden, als anderen er ook profijt van kunnen hebben?’,

zegt Gertrude lachend. ‘Kinderen worden enorm enthousiast

van digibordlessen. Bovendien zijn er niet veel leermiddelen

op dit gebied.’ Op haar website

heeft Gertrude de lessen keurig

gerangschikt. Noem een wille-

keurig thema en ze heeft er een

educatieve digibordles over

gemaakt. Je vindt er materiaal

over kriebelbeestjes, Valentijnsdag,

seizoenen, boerderijdieren en ga

zo maar door. Ook maakte ze

handenvol lessen over letters,

rijmen, klank, woordenschat,

tellen en rekenbegrippen.

BEWEGENDE ANIMATIESGertrude maakt haar digibordlessen in PowerPoint en kijkt

momenteel ook naar de mogelijkheden van Photoshop. Ze

probeert de lessen zoveel mogelijk interactief te maken.

Kinderen kunnen via het touchscreen van het digitale schoolbord

hun antwoorden invoeren. Gertrude: ‘Ze staan vaak te springen

om het goede antwoord te geven.’ Voor de onderwijzeres is het

ontwikkelen van de leermiddelen een passie geworden. Het

maken van een les kost haar ongeveer twee tot drie avonden.

‘Zelfs als ik bij mijn man in de auto zit, plug ik mijn laptop

in om eraan te werken. Mijn lessen moeten constant iets

vernieuwends hebben, dat is voor mij de uitdaging.’ Ze heeft

ook in opdracht van de Kleuteruniversiteit enkele digibordlessen

gemaakt. ‘Boer Boris in de sneeuw’ en ‘Snel naar huis kleine

mus’ zijn daar voorbeelden van. De kracht van digitale lessen

is volgens Gertrude dat kinderen spelenderwijs oefenen. ‘Ze Gertrude van Walstijn


worden aangetrokken door de plaatjes, waardoor je als leer-

kracht meteen de aandacht hebt. Ik kan nog zoveel praten,

maar bij sommige kinderen blijft dat niet hangen. Ze missen

dan de visuele ondersteuning die ze heel hard nodig hebben.’

Gertrude past de lessen op allerlei manieren toe in haar klas:

bij de inloop, klassikaal, in een kleine kring, op de computer of

op tablets. ‘Het prettige is dat je als leerkracht een goede

indruk krijgt van wie welke vaardigheden goed beheerst en wie

er nog moeite mee heeft. Je ziet meteen waar een kind op

uitvalt. Als het constant dezelfde foute antwoorden aanklikt,

dan weet je waarin het kind extra ondersteuning nodig heeft.’

EENVOUDIG TOE TE PASSENHet gebruik van digibordlessen maakt de inzet van ict in de

klas laagdrempeliger vindt Gertrude. ‘Deze lessen kun je heel

gemakkelijk toepassen. Dat moet ook, want als leerkrachten

ict-materiaal niet eenvoudig kunnen inzetten, dan haken ze af.’

Ze ziet het als haar taak om anderen te motiveren bij het

inzetten van digitale leermiddelen. Ze is daarin één van de

kartrekkers op haar school. ‘Ik laat vaak zien hoe een app of

digibordles werkt. Collega’s komen er dan achter dat het

helemaal niet ingewikkeld is. En als je uitstraalt dat het vooral

erg leuk is om ict toe te passen in de klas, dan nemen anderen

dit enthousiasme over.’ Kinderen zijn in ieder geval niet te

stuiten als het gaat om ict. ‘Ze vragen er zelf om, één van de

kinderen wilde zelfs een digibord voor z’n verjaardag.’ <<

DIGIBORD MOTIVEERT KINDEREN OM TE LERENEen digibord trekt de aandacht van leerlingen en maakt de

leerstof visueel en dynamisch. Dat concluderen leraren in

een onderzoek bij een Twentse scholenstichting naar de

implementatie, het gebruik en de meerwaarde van het

digibord. De leerkrachten vinden dat een digibord helpt bij

het uitleggen en verduidelijken, vooral omdat het snel een

overzicht geeft en je de hele groep bereikt. Verder vergroot

een digitaal schoolbord de concentratie van leerlingen op de

lesinhoud en blijken leerlingen de lessen beter te begrijpen.

Ook neemt de motivatie om te leren toe. Dat blijkt uit het

onderzoek van het Kohnstamm Instituut, waarin de motivatie

van leerlingen voor wiskundelessen met en zonder digibord

over drie schooljaren is vergeleken. De resultaten geven

steeds meer bewijs dat lesgeven met digitale schoolborden

de motivatie van leerlingen verhoogt, dit in vergelijking met

lesgeven in een meer traditionele setting.

Bron: Leraar 24.nl, april 2015


Als het kouder wordt, trekken we een trui aan. En buiten een

jas met een warme sjaal. Veel dieren doen hetzelfde: zij krijgen

een dichte wintervacht of een dikkere vetlaag waarmee ze

beter warm blijven.

HAMSTEREN!Er zijn ook dieren met een vooruitziende blik, zoals veld- en

bosmuizen en eekhoorns. Zij zoeken gevallen eikels, zaden en

(beuken)nootjes en leggen in het najaar een voedselvoorraad

aan waarmee ze de winter doorkomen. Vlaamse gaaien ver-

stoppen eikels in de grond, die ze in de winter weer opzoeken

(www.plantenenbeesten.info/?s=overwinteren&x=3&y=3)

Dieren als egels, dassen en vleermuizen eten juist hun buikje

vol en zoeken dan een beschutte plek om een maandenlange

winterslaap te houden. Hun lichaamstemperatuur daalt en

alle inwendige processen (ook de hartslag en ademhaling)

vertragen (dier-en-natuur.infonu.nl/dieren/11788-winterslaap-

en-winterrust.html). Zelfs kikkers duiken in de modder en doen

daar een tijdje hun ogen dicht: www.plantenenbeesten.info/

kikker-winterslaap-overwinteren

SAMENWERKENNu we toch bij de waterdieren zijn: watervogels zoeken elkaar

op wanneer het gaat vriezen. Zijn ze op mooie dagen graag

onder gelijken, als het eerste ijs ontstaat, werken smienten,

eenden en zwanen samen om een groot wak open te houden.

Zo vriezen ze minder makkelijk vast én hebben ze te drinken.

Veel watervogels bouwen voor de winter een laag vet op waar

ze op teren. Hun winterkost bestaat uit waterplanten en gras

(www.plantenenbeesten.info/overwinteren-groeperen-samenwerken).

Er zijn ook vogels die al die kou liever achter zich laten en naar

het zuiden trekken. Deze vliegreis is niet zonder gevaar, maar

voor mussen, spreeuwen en lijsters een stuk aanlokkelijker dan

in de kou te blijven. Bovendien lonkt aan het einde van de verre

reis een heerlijke hoeveelheid voedsel: www.natuurkalender.nl/

Achtergrondinformatie/achtergrond_vogeltrek.asp

ALTIJD KOUDEr zijn ook dieren die voortdurend onder winterse omstandig-

heden leven, zoals in het Noordpoolgebied. Sommige dieren

hier, zoals de Arctische grondeekhoorn, houden in de koudste

en voedselarme periode een winterslaap. Andere dieren, zoals

de poolvos, moeten juist hun best doen om voldoende eten

te vinden. Ze jagen op vogels, sneeuwhazen, lemmingen en

muisjes. Ook lusten ze bessen en planten. Als ze meer dan

genoeg hebben, verstoppen ze dat voor mindere tijden. Soms

volgen ze, onzichtbaar door hun witte vacht, een ijsbeer, in de

hoop iets van zijn prooi te kunnen eten. IJsberen hebben het

nooit koud, doordat zij de dikste bontjas ter wereld dragen.

Zelfs op hun voetzolen hebben ze haar: zo glijden ze niet uit op

het ijs. IJsberen zijn dol op het vet van zeehonden en kunnen

eindeloos bij een ademgat wachten tot een zeehond boven

water komt. Ze ruiken ook goed en sporen zo zelfs zeehonden

onder een dikke laag sneeuw op. Ook poolvossen zijn dol

op robben. Zij gaan voor kleine ringelrobben en wachten af

wanneer een ouder het hol verlaat om voedsel te zoeken. Dan

slaat de poolvos zijn slag. Zie ook: www.natuurinformatie.nl/

nnm.dossiers/natuurdatabase.nl/i004694.html

SPREEKBEURTIn de poolgebieden wonen meer bijzondere dieren, zoals de

walrus, zeeolifant, veelvraat, keizerspinguïn, sneeuwuil, muskusos,

rendier, lynx en de narwal met zijn enorme tand. Laat leerlingen

in kleine groepjes informatie zoeken over deze pooldieren en

hun gekozen dier kort aan de klas presenteren. Zie voor erg

leuke informatie deze PDF van het Wereld Natuur Fonds

https://assets.wnf.nl/downloads/spreekbeurt_pooldieren.pdf of

bekijk het filmpje: www.npo.nl/nieuws-uit-de-natuur/08-01-2010/

TELEA_1054899 vanaf minuut 6. Voor de jongere groepen kun

je jullie eigen pooldierentuin maken. Laat alle kinderen hun

favoriete pooldier natekenen en hang alle tekeningen op het

prikbord.

Slim de winter doorNu de herfst in volle gang is,

maakt de natuur zich op voor

de winter. Maar hoe bereiden

dieren zich op die komende

kou en voedselschaarste voor?DoorSuzannedeBoer

LESIDEE VOOR HET BASISONDERWIJS

Dit lesidee voor het basisonderwijs kun je ook downloaden op www.computersopschool.nl. Handig want de linkjes zijn dan direct klikbaar.

Leren wordt spelenAmbrasoft is onderdeel van Noordhoff Uitgevers

Nieuw ditschooljaar• Rekenmodules nu tabletproof• Rekenen Extra voor groep 7 en 8

Maak uw groepspelenderwijsslimmerAmbrasoft Rekenen & Taal is deideale aanvulling op uw lesaanbod.De adaptieve oefensoftware is methode-onafhankelijk en wordt gebruikt door bijna 5.000 scholen. Uw leerlingen hebbenthuis ook gratis toegang.

Probeer Ambrasoft Rekenen & Taal nu de eerste 3 maanden gratis!Ga naar ambrasoft.nl/school

Nieuw ditschooljaar• Rekenmodules nu tabletproof• Rekenen Extra voor groep 7 en 8

WAT BIEDT NIEUWS VAN DE WEEK ONLINE?!

Wekelijks drie aansprekende en actuele nieuwsitems voor groep 5 tot en met 8;

Geschreven op 2 opeenvolgende leesniveaus voor differentiatie in de klas;

Diverse verwerking mogelijk: woordenschat, spelling, tekstbegrip, leesstrategie,

algemene kennis en links naar verdieping, beeld-, kaarten filmmateriaal;

Als aanvulling op uw methode te gebruiken of als extra oefening of extra uitdaging;

Online beschikbaar voor digibord en zelfstandig werk;

Maakt begrijpend lezen nog leuker en is betaalbaar.

1

2

4

5

6

NU 3 MAANDEN GRATISNIEUWS VAN DE WEEK

*)

De wekelijkse online nieuwsdienst van Schoolsupport!

3

Kijk voor meer informatie én een gratis proefabonnement van3 maanden op schoolsupport.nl/nieuwsvandeweek. Bestel artikelNW03 en gebruik voor de gratis proefperiode de kortingscode ‘COSNIEUWS’.Actiecode is geldig t/m 31 december 2015

>

Extra verwerking!

ACTIE*)

www.schoolsupport.nl

COSNIEUWS’.

COS_NvdW_a4.indd 1 15-10-2015 12:07:31

COS november 2015

Documents

Transcript of COS november 2015