Cliëntenraden

en de Wet

Langdurige

Zorg

Marion van Overbeek, 8-12-2014

naar zeggenschap over eigen leven

Filmpje

• Cliëntenraad Zorggroep Almere

• https://www.youtube.com/watch?v=U-4Zxd068ec

Opbouw presentatie

• Vormen van medezeggenschap in de zorg

• LOC Zeggenschap in zorg: visie, activiteiten

• Cliëntenraden: wettelijke basis, stand van

zaken, waarden, knelpunten en valkuilen,

wensen bij wetten

• Uitdagingen WLZ en mogelijke oplossingen

• Waarde-volle cliëntenmedezeggenschap

• Naar zeggenschap cliënt in de WLZ

Welke vormen van

medezeggenschap zijn er?

● Medezeggenschap bij aanbieders:o Zvw (Zorgverzekeringswet)

o Awbz (straks Wet langdurige zorg)

o Wmo (Wet maatschappelijke ondersteuning)

o gaat over het behartigen van de belangen van

cliënten van de eigen zorgorganisatie

o belangrijkste gesprekspartner raad van bestuur

o nu geregeld in de Wet medezeggenschap (Wmcz)

● Medezeggenschap bij inkopers:o Invloed bij gemeente via Wmo-raad

o Invloed bij verzekeraar/zorgkantoor via

verzekerdenraad of raad van Advies

LOC Zeggenschap in zorg

• Grootste cliëntenorganisatie in de zorg,

actief sinds december 1978

• 1.500 cliëntenraden aangesloten bij LOC, zij

vertegenwoordigen samen zo’n 600.000

cliënten (vanuit jeugdzorg, geestelijke

gezondheidszorg (waaronder jeugd-GGz),

maatschappelijke zorg (Mo/Vo),

verslavingszorg, verzorging en verpleging,

thuiszorg en welzijn).

Visie LOC: waarde-volle zorg

• Systeem zorg moet uitgaan van ons

algehele welbevinden. Belangrijk voor de

kwaliteit van leven.

• Mensen willen ‘goed verzorgd’ zijn, én ook

aandacht voor hoe zij zich voelen. Aandacht

voor hun levenszin.

• Mensen willen graag iets bijdragen. Geeft

ook ‘zin’, hoe ‘groot’ of ‘klein’ ook de

bijdrage. Dan gezonde samenleving, waarin

zorg een bijzondere functie en waarde heeft.

Een greep uit activiteiten

LOC….

LOC heeft samengewerkt in:

• Kwaliteitskader verantwoorde zorg

• CQ-vragenlijst (consumer quality)

• Gastvrijheidszorg met sterren

• Wet Zorg en en dwang

• Visie waarde-volle zorg

.…dankzij input cliëntenraden

• Cliëntenraden (vanaf nu: CR-en) zijn ogen

en oren van LOC: CR-en laten horen wat

cliënten belangrijk vinden

• Daarom vaak raadplegingen door LOC van

CR-en, bijv. voor standpunten richting

politiek

• Een vruchtbare wisselwerking. Op basis van

jarenlange signalen CR-en heeft LOC visie

op waarde-volle zorg ontwikkeld.

Wettelijke basis CR-en

• 1996: Wet medezeggenschap Cliënten

Zorginstellingen (Wmcz, kaderwet): elke

zorginstelling moet een cliëntenraad hebben

• Recht om te adviseren:

Gewoon adviesrecht en verzwaard

adviesrecht

• Recht voordracht één lid Raad van Toezicht

• Bij geschillen: Landelijke Commissie van

Vertrouwenslieden (vertrouwenslieden.nl)

Stand van zaken CR-en

• In praktisch elke zorginstelling nu een CR

actief, zowel op lokaal niveau als op centraal

niveau (CCR)

• De Wmcz nog steeds de basis;

aangekondigd is nieuwe wet “Goed bestuur

in de zorg”, ter vervanging Wmcz (2015?

2016?)

• In voorstel nieuwe wet CR-en voor

ziekenhuizen niet meer verplicht

Waarden CR: vanuit de cliënt

• De cliënt voelt zich wel in brede zin

• De cliënt heeft invloed op woonomgeving,

inrichting gebouw, de zorg, zorgleefplan,

dagindeling, dagbesteding, beleid met

consequenties voor hem/haar zoals privacy,

toezicht, bewaking, personeelsbezetting,

elektronisch cliëntendossier

• Kwaliteit van de zorg en dienstverlening op

orde en afgestemd op wensen cliënt

• Bejegening van de cliënt is respectvol

Waarden CR: vanuit de praktijk

• Goede onderlinge samenwerking in de CR

• Goed contact met achterban: de cliënten

• Goede samenwerking tussen bestuurder

(manager) en (centrale) CR

• Tijdige informatie, tijdig betrokken worden

• Beslissers als gesprekspartner CR (i.p.v

managers uit de tussenlaag)

• Regulier overleg met Raad van Toezicht

(RvT)

Waarden: voor een ideale CR

• Een CR die ook kritisch kijkt naar eigen

functioneren

• Een gemêleerde CR (achtergrond,

vaardigheden, vertegenwoordiging cliënten)

• Een assertieve CR: leden kunnen

overstijgend aan individuele belang kijken

• Er is scholing, deskundigheidsbevordering

• Er zijn vaardigheden op gebied van

onafhankelijk adviseren, vergadertechniek,

communicatie

Knelpunten CR

• Vaak in de raad vanwege onvrede zorg; CR-

lid schrikt van hoeveelheid papier en

informatie en beleidsmatige karakter CR-

werk: waar is de cliënt?

• Vooral lokale raden bezig met dagelijkse

leefwereld van cliënten: botst met de

systeemwereld waarvanuit de manager moet

opereren; leidt soms tot frustratie

• Het raadswerk is vrijwillig; lastig nieuwe

leden te vinden

Valkuilen CR

• De manager beschouwen als tegenpartij en

vanuit wantrouwen opereren; meestal niet in

belang cliënt

• Te weinig tijd en energie steken in contact

met de achterban: de cliënten

• Alles willen controleren en zich gedragen als

een soort RvT

• Te strikt procedureel volgen van Wmcz: kan

leiden tot passief reageren, beknotten

creativiteit en belemmeren eigen initiatieven

Wensen CR-en wetten (1)

• In de nieuwe wet Goed bestuur in de zorg in

begrijpelijke taal adviesrechten duidelijk

verwoorden: voor één uitleg vatbaar

• Medezeggenschap zo laag mogelijk in de

organisatie: per locatie / bedrijfsonderdeel

(met ruimte voor eigen invulling)

• Instemmingsrecht ipv verzwaard adviesrecht

• Status CCR regelen

• Budget CR regelen

Wensen CR-en wetten (2)

• Regulier overleg met RvT (zonder RvB erbij)

• Een bepaling: RVT besluit, na controle

advies gevraagd CR/ CR gehoord door RvB.

• Toezicht van RvT op vormgeven en

uitvoeren medezeggenschap door RvB

• Sancties voor RvB/managers die zich niet

aan de wet houden

• (budget voor) Scholing cliëntenraad (en

verplichte scholing gesprekspartners CR)

• Ambtelijk secretaris

Wensen CR-en wetten (3)

In Wmo 2015 moeten gemeenten:

• cliëntondersteuning regelen voor (O) GGz-

cliënten

• ervaringsdeskundigheid medezeggenschap

(vooral van (O)GGZ) inzetten op alle

terreinen van de Wmo

• ervaringsdeskundigheid inzetten ook bij

keukentafelgesprekken en wijkteams

• een laagdrempelige klachtenregeling

instellen, conform de landelijke (Wkcz)

Wensen CR-en wetten (4)

• Medezeggenschap cliënten Wlz, Wmo, Zvw

en huurders zoveel mogelijk op elkaar

afstemmen

• Regelen afstemming tussen nieuwe Wet

goed bestuur in de zorg en Wmo

• Gemeenten verplichten dat aanbieders bij

wie zij inkopen een CR hebben

• Gemeenten gebruik laten maken van alle

ervaring en expertise CR-en: vraag eerst

advies CR en dan College

Uitdagingen Wlz 2015

• CR-en overleg én met eigen zorgaanbieder,

én soms ook met gemeenten; hoe tijd en

taken – allemaal vrijwillig - te managen?

• Achterban cliënten verandert: cliënten soms

meer zorgaanbieders: wie vertegenwoordigt

de CR nu precies?

• Cliënten meer hulpbehoevend dan

voorheen, vereist meer mantelzorg

• Steeds meer overbelaste mantelzorgers in

CR: nog lastiger om leden te vinden?

Mogelijke oplossingen Wlz 2015

• Een zetel opvragen als CR of CCR van een

zorgaanbieder, in een Wmo-raad

• Digitaal (en soms live) als CR-leden elkaar in

netwerken en platforms ontmoeten

• Digitaal (en soms live) cliënten en

ervaringsdeskundigen raadplegen via

website, e-mail, forum LOC

• Contact CR werkvloer: met verschillende

mensen nadenken over waarde-volle zorg

en passende cliëntenparticipatie

Waarde-volle

cliëntenmedezeggenschap

• De cliëntenraad is een middel, geen doel op

zich

• De wijze van cliëntenmedezeggenschap

moet bijdragen aan daadwerkelijke

zeggenschap van de individuele cliënt over

zijn of haar leven.

Naar zeggenschap cliënt in de

Wlz (1)

LOC : nieuwe Wet Langdurige Zorg (Wlz)

maakt geen scherpe keuzes. LOC wil:

• invoering van een volledige

persoonsvolgende bekostiging

• hulp organiseren voor mensen bij het

verwoorden wat zij echt belangrijk vinden in

hun leven

• ruimte bieden voor nieuwe initiatieven, die

initiatieven steunen en accepteren dat er ook

wel eens iets mis kan gaan

Naar zeggenschap cliënt in de

Wlz (2)

• afschaffen van instituten en zelfstandige

bestuursorganen die met procedures bezig

zijn in plaats van met mensen

• barrières tussen mensen die zorg verlenen

en zorg krijgen opruimen

• accepteren dat organisaties die niet doen

wat hun klanten willen verdwijnen

• nieuwe vormen zoeken om kwaliteit van

leven in beeld te brengen.

Wat is waarde-vol voor u?

• Hoe wilt u bijdragen aan zeggenschap van

cliënten?

• Wat hebt u daarvoor nodig?

• Wat kunt u zelf doen?

• Wat moet uw organisatie doen?

• Hebt u tips voor de

cliëntenmedezeggenschap?

• Hebt u aanbevelingen en aan wie?

Filmpje

• Centrale Cliëntenraad Talant

• https://www.youtube.com/watch?v=Gabux1fDTe4

Zeggenschap over eigen leven:

doet u mee?

LOC staat voor u klaar en biedt graag

ondersteuning aan cliënten(raden),

zorgaanbieders, verzekeraars en overheden.

bij de omslag naar zeggenschap in zorg en

over eigen leven: investeer in uw toekomst! Zie

ook www.loc.nl

Ik dank u voor uw aandacht.

einde