Bouwen aan de zorg 02-2009

+ NUMMER 2 2009 +bouwen aan debouwen aan de

gezondheidszorg

+LUMC: van kantine naar kwaliteitsrestaurant + zorgtotaalbeurs 2009

Sint Jozef Moorsele + Bouwdag: bouwregime formeel nog niet opgeheven

+ VAKTIJDSCHRIFT oVER DE BoUw EN oNTwIKKELINg IN DE gEzoNDHEIDSzoRg + www.gEzoNDHEIDSzoRg.oRg +

2

In deze ruimte bepalen specialisten het succes

Cleanroom Combination Group ziet niets over het hoofd

Cleanroom Combination Group biedt ‘room for perfection’ voor cleanrooms in de gezondheidszorg, de farmaceutische industrie,

de biotechnologie, de biofarmaceutische industrie, de nanotechnologie en andere hoogwaardige industrieën. Een geïntegreerde

aanpak, van eerste advies en ontwerp tot en met oplevering, inrichting en validatie. Met oog voor alle componenten en

gebruiksfuncties. En rekening houdend met de meest uiteenlopende wensen,

normen en voorschriften.

Cleanroom Combination Group, De Waterlaat 2, 5571 MZ Bergeijk

+31 (0)497 55 65 65 www.cleanroomcg.com

Room for perfection

wissner-bosserhoff nederland · Keerweer 42 · 3316 KA Dordrecht · Tel.: +31 (0) 78 652 18 50 · Fax: +31 (0) 78 652 18 55 · E-mail: [email protected] · www.wi-bo.comwissner-bosserhoff belgium · Egide Walschaertsstraat 15/15 · 2800 Mechelen · Tel.: +32 (0) 15 21 08 41 · Fax: +32 (0) 15 29 14 64 · E-mail: [email protected] · www.wi-bo.be

sentidaExtra laag verpleegbed

Meubilair voor levenskwaliteit

"Niet de jaren in ons leven tellen,

maar het leven in onze jaren."

Abraham Lincoln

anz_wibo_03.09_sentida_230x297+3:anz-wibo_image_235x310mm 31.03.2009 8:07 Uhr Seite 1

In deze ruimte bepalen specialisten het succes

Cleanroom Combination Group ziet niets over het hoofd

Cleanroom Combination Group biedt ‘room for perfection’ voor cleanrooms in de gezondheidszorg, de farmaceutische industrie,

de biotechnologie, de biofarmaceutische industrie, de nanotechnologie en andere hoogwaardige industrieën. Een geïntegreerde

aanpak, van eerste advies en ontwerp tot en met oplevering, inrichting en validatie. Met oog voor alle componenten en

gebruiksfuncties. En rekening houdend met de meest uiteenlopende wensen,

normen en voorschriften.

Cleanroom Combination Group, De Waterlaat 2, 5571 MZ Bergeijk

+31 (0)497 55 65 65 www.cleanroomcg.com

Room for perfectionwissner-bosserhoff nederland · Keerweer 42 · 3316 KA Dordrecht · Tel.: +31 (0) 78 652 18 50 · Fax: +31 (0) 78 652 18 55 · E-mail: [email protected] · www.wi-bo.comwissner-bosserhoff belgium · Egide Walschaertsstraat 15/15 · 2800 Mechelen · Tel.: +32 (0) 15 21 08 41 · Fax: +32 (0) 15 29 14 64 · E-mail: [email protected] · www.wi-bo.be





Abraham Lincoln


wissner-bosserhoff nederland · Keerweer 42 · 3316 KA Dordrecht · Tel.: +31 (0) 78 652 18 50 · Fax: +31 (0) 78 652 18 55 · E-mail: [email protected] · www.wi-bo.comwissner-bosserhoff belgium · Egide Walschaertsstraat 15/15 · 2800 Mechelen · Tel.: +32 (0) 15 21 08 41 · Fax: +32 (0) 15 29 14 64 · E-mail: [email protected] · www.wi-bo.be





Abraham Lincoln


Jorissen Simonetti architecten Doetinchem Leiden Maarssen Rijssen Steenwijk

telefoon (0548) 51 88 88, e-mail [email protected]


230x297 you get more.indd 1 19-3-2009 14:25:54

Bouwen aan de gezondheidszorg 5

++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++

Nieuwe uitdagiNgeNAls het voorjaar zo nadert en de eerste lentedagen zich soms al onverwacht in de maanden maart en april aandienen, dan lijkt er in de gezondheidszorg ook weer een impuls naar buiten te ontstaan. Op de een of andere manier merkten we in alle gesprekken die we voerden en interviews die we hielden voor deze editie van Bouwen aan de Gezondheidszorg, dat er opvallend veel aandacht was voor het wel en wee van de eindgebruiker, de cliënt. Zo werd er veel gewezen op de soms prachtige tuinen bij de complexen die al weer de eerste groene tekenen vertoonden.

Nu stellen we absoluut niet dat in andere delen van het jaar geen aandacht zou zijn voor die eindgebruiker, maar tijdens het voorjaar hebben we er ineens weer (extra) zin in; wat meer aandacht voor de Feel and Look van de verzorging en de gezondheidszorg. En dat is een goed teken! Er wordt immers al genoeg geklaagd over de economische time out die allerlei belemmeringen opwerpt voor investeringen en innovatie. Die positieve stemming kan zich dus best nog wel eens verder gaan ver-talen in goede moed om de komende maanden opbouwend door te komen en met veel elan projec-ten te presenteren en op te leveren.

En… dat betekent dus ook dat dit deze periode juist de inspiratie moet opleveren om dus ook weer van start te gaan met nieuwe uitdagingen. De grijze maanden laten we achter ons; we hebben dan ook een positieve blik voorwaarts. En dat geldt hopelijk ook voor u. En zo niet… lees dan meteen deze Bouwen aan de Gezondheidszorg – waarbij onder andere wordt teruggeblikt op de zeer succes-volle Zorgtotaalbeurs - en dan zult u – net als wij – ervaren, dat er weer prachtige ontwikkelingen zijn. Er is weer flink gebouwd aan de gezondheidszorg.

En zo hoort het eigenlijk het hele jaar te zijn!

Jerry Helmers

voorwoord


telefoon (0548) 51 88 88, e-mail [email protected]


230x297 you get more.indd 1 19-3-2009 14:25:54

.............................................................

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

09 Zorgcampus de Blaauwe Hoeve nadert voltooiing

14 Bouwdag: bouwregime formeel nog niet opgeheven

23 Eromes presenteert des Bouvrie- collecties tijdens zorgdag

26 Interview George Kam: voor een betere samenwerking in de zorgbouw

30 Zorgtotaal toont gretige branche

40 CCG en Gerflor samen handen ineen voor een betere hygiëne

42 Vlaanderens eerste energiezuinig rusthuis: Wooncentrum Sint-Jozef

46 Thema: interieurbouw

54 LUMC: van kantine naar kwaliteitsrestaurant

60 Column: aanbestedingsplicht van een ziekenhuis

WWW.GEZONDHEIDSZOrG.OrGJaargang 9, nummer 2 2009 Sinds 2001Verschijnt 6 x per jaarISSN: 1876-0600

Uitgever

Schatbeurderlaan 6 Postbus 249, 6000 AE Weert, Nederland T +31 (0)495 450095 F +31 (0)495 521335E [email protected] E [email protected] www.louwersuitgevers.nl

redactieteamHedvig Beunk, Henk Geist, Roel van Gils,Rimke de Groot, Jerry Helmers, Ton Hoynck,Ank van Lier, Koen Mortelmans,Marcel van Rijnbach, Jan-Kees Verschuure.

redactieadres VlaanderenKoen MortelmansKempenlaan 5B-2160 WommelgemT +32 (0)3 353606E [email protected]

BladmanagementPatty RosE [email protected]

SecretariaatMariëlle van den Groenendaal

AdvertentiesOnline aanleveren:http://ftp2.louwersuitgevers.nlUsername: bagzwachtwoord: gast

Postbus 249, 6000 AE Weert, NederlandT +31 (0)495 450095 F +31 (0)495 521335 Postbus 15, B-3910 Neerpelt, BelgiëT +32 (0)11 605540F +32 (0)11 605541

FotografieRein Bollen, Roel van Gils,Ad van Hasselt, Jerry Helmers,Marcel van Rijnbach, Photos and More, Jeroen van der Wielen.

Abonnementsprijs€ 48,- per jaar incl. BTWING 41 71 65t.n.v. Louwers Uitgeversorganisatie BVo.v.v. Bouwen aan de Gezondheidszorg.Informatie over abonnementen:T +31 (0)495 450095E [email protected]

AdreswijzigingenSchriftelijk ten minste drie weken voor verhuizing naar: Postbus 249, 6000 AE Weert

OpzeggingenIndien twee maanden voor het verstrijken van de abonnements-periode geen schriftelijk bericht van opzegging is ontvangen, wordt het abonnement automatisch met een jaar verlengd.

DoelgroepAls abonnement en in controlled circulation, persoonsgericht naar beslissers in ziekenhuizen, verpleeghuizen, woonzorg-centra, zorggroepen, GGZ, woningcorporaties, architecten, technische/facilitaire managers toeleverancier aan de ge-zondheidszorg, aannemers, overheidsinstellingen en abon-nementen.

VormgevingLogo Reclame- Ontwerpbureau BVT +31 (0)495 450065E [email protected]

DrukDrukkerij Offset Service, Valkenswaard, Nederland

Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen of vermenigvuldigd zon-der uitdrukkelijke toestemming van de uitgever en zonder bronvermelding. Hoewel dit blad op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie. Zij aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op deze informatie.

Vaktijdschrift over de bouw en ontwikkeling in de gezondheidszorg

bouwen aan de

............................................................................

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

62 Vervoort brengt leven in de brouwerij

66 Cadolto bouwt 14 ziekenhuizen in rusland

70 Verschuren Interieurbouw BV: we gaan altijd voor een acht

72 Nieuw Maartenshof flexibel en toekomstgericht

77 In Ontwerp: nieuwbouw centrumverpleeghuis Liduina te Boxtel

78 De Vloed: systeembouwer Symo-Bouw uit Gemert houdt vast aan visie

82 Thema: veiligheid en toegankelijkheid

86 Yield leverde interieur in Vlietland Ziekenhuis

88 In Ontwerp: Heilghart ziekenhuis vindt nodige ruimte buiten stadscentrum

91 Frankfurtse seniorentoren werd luxehotel

+ NUMMER 2 2009 +bouwen aan debouwen aan de

gezondheidszorg

+LUMC: van kantine naar kwaliteitsrestaurant + zorgtotaalbeurs 2009

Sint Jozef Moorsele + Bouwdag: bouwregime formeel nog niet opgeheven

+ VAKTIJDSCHRIFT oVER DE BoUw EN oNTwIKKELINg IN DE gEzoNDHEIDSzoRg + www.gEzoNDHEIDSzoRg.oRg +

2

Sfeervolle bar Wissehaege in EindhovenVoor meer informatie hierover: Verschuren Interieurbouw tel. 040 2647310

Het is een gekend probleem in veel zorginstellingen: Waar is de medische apparatuur wanneer die nodig is? En hoeveel hulpmiddelen zijn er nog vrij en waar staan die?En soms is de vraag zelfs: waar is de patiënt of de bewoner? Met de oplossingen van Imtechvoor locatiebepaling ziet u met één blik op het scherm waar ze zijn. Dat biedt niet alleen de mogelijkheid om geld te besparen, in sommige gevallen kan dat zelfs levens redden.

Bij locatiebepaling draait het allemaal om RFID-tags, kleine chips waarop informatie kan worden opgeslagen en die op afstand kunnen worden uitgelezen. De mogelijkheden zijn vervolgens legio. Door tags in de vorm van toegangspasjes kunnen personen wel of niet geautoriseerd worden bepaalde ruimtes te betreden. Door een tag aan te brengen in een schoen of op een kledingstuk kunnen dwalende patiënten zich vrij bewegen door ruimtes die voor hen veilig zijn. In combinatie met een detectielus bij de uitgang gaat de deur dan niet open voor dwalende patiënten maar wel wanneer de verpleging erdoor moet. Imtech geeft u de vrijheid van controle.

Kijk op www.imtechas.euof bel (010) 28 42 666 voor een advies op maat.

Meneer van der Pols gaat graag op stap

Advertenties-Gezondheidszorg.ind1 1 30-3-2007 12:33:24


Zorgcampusde Blaauwe Hoeve Nadert voltooiiNg

DE BLAAUwE HoEVE

De Blaauwe Hoeve, de zorgcampus van de stichting Curamus in Hulst, is de voorbije jaren sterk van uitzicht veranderd. Momen-teel ligt de vierde fase van de bouwwerken achter de rug. Wat nog volgt zijn – in verhouding – meer bescheiden ingrepen.

De werken zijn het praktisch resultaat van een grootschalig masterplan om de hele campus grondig te moderniseren. De

aanpassingen aan het verzorgingshuis en uit-breiding van het verpleeghuis begonnen al in de jaren tachtig, toen bleek dat de bestaande ge-bouwen niet meer voldeden aan de verhoogde comfort- en andere normen voor zorginstellin-gen. Zo waren de kamers in het verzorgingshuis veel te klein. Het uitbreken van een aantal tus-senmuren om van drie bestaande telkens twee nieuwe kamers te maken bleek slechts een tijde-lijke oplossing. Het gebouw leed bovendien aan ouderdomskwalen, zoals lekken en tochtigheid. In het verpleeghuis sliep een groot aantal bewo-ners op vierpersoonskamers.

“Daarom kozen we voor een integrale, grootscha-lige oplossing,” vertelt Lex Janse, directeur van de Blaauwe Hoeve. “We verdeelden ons bouw-project over verschillende fasen, zodat we tel-kens eerst nieuwe infrastructuur ter beschikking hadden voor we bestaande onderdelen sloop-ten. Op die manier moesten we niet voor tijde-lijke woongelegenheden zorgen of tijdelijk onze opvangcapaciteit terugschroeven.”

Curamus vertrouwde de eerste fase toe aan Woonstichting Hulst, de plaatselijke woning-bouwvereniging, gespecialiseerd in het optrek-ken van sociale woningen. De stichting kocht een deel van het terrein aan en bouwde er he-dendaagse appartementsblokken, met 151 woongelegenheden van ruim 85 m² voor seni-oren. Curamus staat voor de bewoners ervan in voor de nodige zorgverlening. Maar ook de be-woners van de bredere buurt kunnen hiervoor een beroep doen op Curamus. ▼

Gekoppelde laagbouwwoningen

Het is een gekend probleem in veel zorginstellingen: Waar is de medische apparatuur wanneer die nodig is? En hoeveel hulpmiddelen zijn er nog vrij en waar staan die?En soms is de vraag zelfs: waar is de patiënt of de bewoner? Met de oplossingen van Imtechvoor locatiebepaling ziet u met één blik op het scherm waar ze zijn. Dat biedt niet alleen de mogelijkheid om geld te besparen, in sommige gevallen kan dat zelfs levens redden.

Bij locatiebepaling draait het allemaal om RFID-tags, kleine chips waarop informatie kan worden opgeslagen en die op afstand kunnen worden uitgelezen. De mogelijkheden zijn vervolgens legio. Door tags in de vorm van toegangspasjes kunnen personen wel of niet geautoriseerd worden bepaalde ruimtes te betreden. Door een tag aan te brengen in een schoen of op een kledingstuk kunnen dwalende patiënten zich vrij bewegen door ruimtes die voor hen veilig zijn. In combinatie met een detectielus bij de uitgang gaat de deur dan niet open voor dwalende patiënten maar wel wanneer de verpleging erdoor moet. Imtech geeft u de vrijheid van controle.

Kijk op www.imtechas.euof bel (010) 28 42 666 voor een advies op maat.

Meneer van der Pols gaat graag op stap

Advertenties-Gezondheidszorg.ind1 1 30-3-2007 12:33:24

10 Bouwen aan de gezondheidszorg

Het fungeert bovendien als kenniscentrum voor de hele regio. Deze appartementsblok-ken bevinden zich langs de rand van de cam-pus, langs de straatzijden. In de volgende fasen trok Curamus zelf in het centrale en achterste deel ervan een multifunctioneel diensten- en verpleeg/ reactiveringscentrum, met inbegrip van een ziekenhuiskliniek.

PLEINBeide nieuwe hoofdgebouwen van Curamus bevinden zich tegenover elkaar, langs een langwerpige zone, die deels als oprijlaan, deels als plein fungeert. Momenteel fungeert een deel van dit plein als parkeerterrein. “Dit is niet de bedoeling, maar we staan het voor-lopig oogluikend toe,” aldus Lex Janse. “Zo-lang er elders op de campus nog werken bezig zijn is dit de meest praktische oplos-sing. Maar het is geen blijvende oplossing. We gaan een deel van de verharding weg-nemen en het plein een meer groen karakter

geven, met heggen en bomenrijen. Daarbij wint ook het terraskarakter aan belang.”

Dit plein geeft de campus een centraal punt en zorgt voor de ruimtelijke samenhang. Want verder lijkt de spreiding van de gebou-wen nogal nonchalant. “Een meer rationele indeling was praktisch niet mogelijk. We wis-ten vooraf niet welke extra gronden we nog zouden kunnen bijkopen. Omdat de nieuw-bouw telkens de sloop voorafging, konden we alleen bouwen op plekken waar zich eer-der geen gebouwen bevonden. Wanneer alle werken achter de rug liggen en ook de in-terne verbindingswegen er liggen wordt de samenhang veel herkenbaarder. Voor kleine schoonheidsfoutjes vinden we praktische oplossingen. Zo ligt het gebouw voor de energieproductie door de groei van de cam-pus nu tussen enkele woningen. Dat is niet mooi, maar we hadden geen andere betaal-bare keuze. We laten dit gebouwtje nu hele-

maal overgroeien met groen. Op het visuele aspect na veroorzaakt het absoluut geen hin-der.”

KAPELHet gebouw links van het plein omvat een HOED (huisartsen onder één dak), een HAK (huisartsenkliniek), een ruime apotheek, een ziekenhuiskliniek van ziekenhuis De Hon-te (Stichting ZorgSaam), een zorghotel met zes plaatsen voor tijdelijke opname, een su-permarkt, een kapsalon, een schoonheidssa-lon, een zorgwinkel, een mortuarium, twee groepswoningen voor revalidatiepatiënten, een dagbehandeling somatiek, medische en paramedische voorzieningen en een polikli-niek voor fysiotherapie. In dit gebouw is ook de bestaande kapel geïntegreerd. “Aanvan-kelijk was dit niet de bedoeling, maar al snel voerde de Hulsterse gemeenschap actie om de kapel te behouden. De initiatiefnemers brachten zelfs geld bij elkaar om de kapel


DE BLAAUwE HoEVE

te redden.” Het resultaat mag er zijn. De ka-pel, met een gelijkvloers en balkon, is recht-streeks bereikbaar vanuit de nieuwbouw. Langs de buitenkant oogt ze erg onopval-lend, maar de binnenruimte leent zich niet alleen tot religieuze plechtigheden, maar ook tot lezingen en muziekuitvoeringen.

“Het verbinden van de kapel met de nieuw-bouw was één van de meer complexe aspec-ten van dit bouwproject,” verklaart richard van Campen van hoofdaannemer Sprangers Bouwbedrijf. “Gelukkig beschikken we over een massa ervaring in het bouwen voor de zorgsector, zowel in nieuwbouw als in reno-vatie. Technisch is De Blaauwe Hoeve voor ons geen ongewoon project. Een dragen-de structuur in beton en staal, aluminium buitenschrijnwerk, gevels in baksteen, daar gaan we elke dag mee om. De uitdaging lag in de sluitende planning. Elke fase was een project op zich. Bovendien moest de timing ervan perfect op elkaar aansluiten.”

De huisartsen, de apotheek en het zieken-huis huren de ruimte die ze gebruiken van Curamus. “Dit past in het streven van alle participanten om ketenzorg te ontwikkelen. Zo komen huisartsen, specialisten uit het zie-kenhuis en verpleeghuisartsen rondom de individuele cliënten/patiënten met elkaar in contact. De ziekenhuiskliniek dient voor-al voor patiënten met nabehandeling.In de verpleegaccommodatie laten we zoveel mo-gelijk ruimte en initiatief voor eigen meubi-lair en inrichtingskeuzes van de bewoners. Zo plaatsen wij er geen eigen standaard tv-toestellen. De huiselijke sfeer primeert. Maar de revalidatiekamers moeten uitstralen dat het tijdelijke verblijven zijn. Daarom bijvoor-beeld delen telkens twee slaapkamers één sanitaire ruimte. Zo gebruiken we tevens de beschikbare ruimte op een efficiëntere ma-nier.”

HUISELIJKE KLEUrENIn het rechtse gebouw bevinden zich de kan-toren van Curamus, een nieuwe keuken, een restaurant annex bruin café, een centrum voor dagopvang voor dementerende men-sen en drie woongelegenheden voor ernstig lichamelijk zieke mensen, die uitgebreide

zorgen nodig hebben. Het telt eveneens vier plaatsen voor palliatieve zorg. Dit gebouw omvat, aansluitend op café en restaurant tevens animatieruimte. Bezoekers kunnen zonodig op de verdieping ervan blijven lo-geren. Daar bevinden zich bovendien verga-derruimtes en een centrum voor dagopvang. Op de tweede verdieping zijn de afdelingen intensieve verpleegkundige verzorging en palliatieve zorg ondergebracht. De kantoor-ruimte op de derde en hoogste verdieping is grotendeels ingericht als landschapkan-toor. Die keuze optimaliseert de inval van na-tuurlijk daglicht en drukte ook de kosten. Het kantoormeubilair bevat wel heel wat zwarte accenten, maar verder overheersen hier war-me, gebroken kleuren. Dat valt in dit gebouw, het meest recente, nog sterker op dan in de andere constructies. Curamus laat zich niet meeslepen door de huidige trend naar strak-ke lijnen en effen kleurvakken en houdt zich bewust aan tinten die weliswaar niet hyper-modern overkomen, maar wel een huiselijke sfeer tot stand brengen.

De groepswoningen achteraan zijn laag-bouwconstructies. Het gaat om zes entitei-ten voor telkens acht personen, die per twee ruggelings gekoppeld zijn. “Het is onze be-doeling om zeven dergelijke woongebou-wen te bouwen. De bouw van de zevende woning moesten we voor onbepaalde tijd uitstellen, omdat de we eerst een bestaand gebouw moesten slopen. In deze ‘bungalows’ kunnen dementerende senioren vrij zelfstan-dig leven. Dankzij de koppeling verloopt de dienstverlening vlotter. Elke bungalow heeft een inkomhal, een bezoekerstoilet, een grote woonkeuken, een grote open huiskamer, acht slaapkamers, twee badkamers, een aantal po-lyvalente ruimtes, een terras en een tuin.” De volumes zijn wel identiek, maar de afwerking en de binneninrichting verschillen.

DUUrZAME ACCENTENGeen zonnepanelen of groenzones op de da-ken. Een groot verschil met het nabije Vlaan-deren, waar beide vormen van dakafwerking de voorbije jaren boomden. “Wat betreft zon-nepanelen verloopt het in Nederland wat tra-ger, maar in de toekomst zullen ze ook hier meer terrein winnen,” denkt Lex Janse. ▼

Bouwbedrijf

BredaTerneuzen

Nijverheidssingel 3154811 ZW BREDATelefoon (076) 523 99 00Fax (076) 523 99 88Mr. F.J. Haarmanweg 504538 AS TERNEUZENTelefoon (0115) 61 79 70Fax (0115) 61 99 88Internet: www.sprangers.nlE-mail: [email protected]

SPR adv fc 197x130 0904:SPR 15-04-2009 11:31 Pagina 1

wissner-bosserhoff nederland b.v. · Keerweer 42 · 3316 KA Dordrecht Tel.: +31 (0) 78 652 18 50 · Fax: +31 (0) 78 652 18 55 · E-mail: [email protected] · www.wi-bo.de

Verpleeg- en ziekenhuisinrichtingen voor levenskwaliteit

Bent u al op de hoogte van de nieuwste Ergonomie en Veiligheidsontwikkelingen?

Bezoek ons op de Zorgtotaal beurs om de nieuwste ontwikkelingen te zien op onze stand – 12/C 038.

anz_wiboNL_messe_197x61_2009:Layout 1 13.02.2009 14:45 Uhr Seite 1

Rayonmanager Noord - Noordwest Nederland

Ter uitbreiding van onze huidige Salesteam zijn wij opzoek naar een ambitieuze (startende) rayonmanager.

wissner-bosserhoff Nederland B.V.Is een 100% dochter van wissner-bosserhoff Holding GmbH uit Duitsland.

wissner-bosserhoff GmbH behoort binnen haar branche tot de toonaangevers op de wereldmarkt, is innovatief en altijd bezig kwaliteitsproducten te ontwikkelen/produceren voor het wel-zijn van de bewoners/patiënten maar ook die van de verpleging. Onze focus ligt op de eigen productie van Verpleeg- en Zieken-huisbedden, ook het daarbij behorende onderhoud en de ser-vice hebben wij in ons pakket.

Functieu bent verantwoordelijk voor uw eigen Rayon, waarin u:

actief relaties beheerd;•een rayonplan opstelt en uitvoert;•deze rapporteert, analyseert en implementeert;•door commerciële vaardigheden deze in concrete •opdrachten voor zijn of haar rekening neemt.

Functie eisenVoor deze functie zijn wij opzoek naar een persoon met een HBO werken denkniveau.

Een commercieel ingestelde teamplayer, die ook zeer discipli-nair, professioneel en zelfstandig kan werken. Je bent een echte relatiemanager, hebt goede sociale vaardigheden en beschikt over uitstekende communicatieve en presentatie vaardigheden. Ervaring in een vergelijkbare commerciële functie binnen de gezondheidszorg is een pré. Bij voorkeur bent u woonachtig in midden- of noordwest Nederland.

AanbodWij bieden naast een marktconforme salaris, uitstekende secun-daire arbeidsvoorwaarden aan, een stabiel bedrijf met een sterke moedermaatschappij in Duitsland. Geïnteresseerd ? stuur dan uw sollicitatie naar:wissner-bosserhoff Nederland B.V.T.a.v. de heer J. BelajControlling/HRMKeerweer 423316 KA DORDRECHT

e-mail : [email protected] Tel : 078 - 652 18 58Fax : 078 - 652 18 55


DE BLAAUwE HoEVE

“Vergeet niet dat ons masterplan al jaren ge-leden op papier is gezet. We hebben wel heel wat opties bekeken. Zoals de moge-lijkheid om via warmtewisselaars gebruik te maken van warmte en koelte uit de bodem. Maar het kostenplaatje daarvan was te hoog. We hebben wel veel werk gemaakt van een doorgedreven isolatie, om het energiege-bruik te beperken. Energiebedrijf Delta heeft op ons terrein een energie-unit opgetrokken, op basis van stookolie . Centraal zorgen we daar voor het warm water voor heel de cam-pus. De restenergie zetten we op het distri-butienet. We vangen het regenwater op en bufferen dit in twee open vijvers, vlakbij de vrijstaande groepswoningen. Die vijvers zijn niet alleen praktisch, maar ook mooi.”

STADSWONINGENBuiten de zorgcampus De Blaauwe Hoeve deed Curamus ook twee groepswoningen voor telkens acht psychogeriatrische perso-nen optrekken in het stadscentrum van Hulst. In de onmiddellijke nabijheid van deze twee nieuwbouwwoningen lopen in juli de wer-ken voor een derde entiteit ten einde. Deze derde woning is een echte stadswoning. Dit betekent dat de gebruikers op de begane grond zullen wonen en op de twee verdie-pingen slapen. Traplopen is niet noodzake-lijk, want er is een lift. “Het woonconcept van een tehuis of appartement hebben we hier-mee verlaten. We beschouwen deze inde-ling als een experiment, dat misschien voor herhaling vatbaar is. In mei starten we met drie woningen in Sint-Jansteen. Dit project ligt vlakbij bestaande zorginfrastructuur. Economisch gezien zou het wenselijk zijn om uiteindelijk vier dergelijke woningen te groeperen.” ■

Directeur Lex Janse

Fase 1 langs de rand van de zorgcampus

FEITEN EN CIJFErS

Project Zorgcentrum De Blaauwe Hoeve, Hulst Opdrachtgevers Stichting Curamus, Hulst ; Woonstichting Hulst, Hulst Aannemer Sprangers Bouwbedrijf, Terneuzen-BredaZorgverlener Stichting Curamus, HulstStart werken 2002Einde werken 2009Bouwkosten € 45 miljoen Capaciteit 151 zorgappartementen, 6 groepswoningen voor samen

48 personen, 16 plaatsen revalidatie, 6 plaatsen zorghotel, 16 plaatsen revalidatie, 16 plaatsen ziekenhuis, 20 plaatsen groepswoningen somatiek, 4 bedden voor palliatieve zorg, 140 voor plaatsen zwaar zorgenbehoevende bejaarden

Capaciteit grootkeuken 750 tot 850 maaltijden per dagCapaciteit restaurant 80 plaatsen brasserie, 80 plaatsen restaurantCapaciteit stadscentrum en Sint-Jansteen 6 groepswoningen met samen 48 woongelegenheden


CrISIS BIEDT KANSEN, MAAr ...

Bouwregime formeel Nog Niet opgeHeveN


BoUwDAg

De Bouwdag Verpleging & Verzorging van het TNO Centrum Zorg en Bouw - voorheen het Bouwcollege - staat al een aantal jaren in het teken van het leven na het bouwre-gime; dat is nog steeds niet officieel afgeschaft dus ook tijdens de editie 2009 werd er nog veel over gerept. En de kredietcrisis? “Laten we een veto uitspreken over het woord,” zo begon dagvoorzitter Marianne Straks (directeur Huisvesting Cordaan) in het Edese congrescentrum De reehorst.

foto’s: Centrum Zorg en Bouw

Daar had de eerste spreker op 11 maart, Anne Klein, geen rekening mee gehou-den: op zijn eerste presentatiesheet stond

het vermaledijde c-woord al vermeld en dat kon ook niet anders als het thema van de dag ‘Crisis of kansen?’ luidt. De senior onderzoeker monitoring & kwaliteit van het Centrum Zorg en Bouw kwam echter niet eens aan behandeling van de krediet-crisis toe, want de wereld staat in de zorgbouw so-wieso al op zijn kop. Het laatste nieuws? De Eerste Kamer moet de afschaffing van het bouwregime nog goedkeuren, dus de partijen die bouwende instellingen in de toekomstige constellatie gaan begeleiden en/of beoordelen – de Inspectie van de Gezondheidszorg en de Nederlandse Zorgau-toriteit – houden zelf ook nog even radiostilte. De Nza geeft pas duidelijkheid over de voorwaarden voor nacalculatie als het bouwregime formeel is afgeschaft; de Inspectie is opdrachtgever van de ontwikkeling van de zogenoemde veldnormen voor gebouwenkwaliteit; die zullen worden gemo-nitord door het Centrum Zorg en Bouw. Het meest opmerkelijk is misschien wel dat het College bouw zorginstellingen feitelijk nog actief is, terwijl zij per 1 januari al is geëvalueerd tot TNO-instituut. En hoewel opheffing van het bouwregime – met te-rugwerkende kracht – nog steeds het doel is van het Ministerie van VWS c.q. de Tweede Kamer en de toelatingen met bouw zijn stilgelegd, moet het Bouwcollege van staatssecretaris Bussemaker nog honderden aanvragen van advies voorzien.

GEEN ‘SPEELTJE’2009 en 2010 worden sowieso overgangsjaren, vertelde Klein, die zichzelf enigszins gekscherend

‘hoofd bezemfunctie’ noemt. Voor wie toch enige duidelijkheid wil: tot 1 januari 2010 wordt nog een eindafrekening gemaakt voor afgegeven ver-

gunningen en nacalculatie zal alleen plaatsvinden over de jaren 2009 en 2010 en niet over de periode daaropvolgend. De voorziene berekening van de kapitaallasten op basis van de zogenoemde nor-matieve huisvestingscomponenten (nhc’s) binnen zorgzwaartepakketten (zzp’s) is in een overgangs-situatie een zo mogelijk nog ingewikkelder kwes-tie; misschien komt er zelfs een puntensysteem.

“Ga vooralsnog uit van de normen die golden on-der het bouwregime,” adviseert Anne Klein. Instel-lingen die hoge kapitaallasten hebben krijgen het moeilijk bij een puntensysteem zeker als de huis-vestingskwaliteit matig is. ▼

ALTAVILLA BrANDVEILIGHEID, UW ADVISEUr BIJ BrANDVEILIGHEIDSVrAAGSTUKKEN!

Is mijn huisvesting of ontwerp hiervoor brand-veilig en voldoet het aan de hiervoor geldende voorschriften? Een actuele vraag. Het antwoord is vaak niet één-twee-drie te geven. Een wereld van weten regelgeving openbaart zich. Wet- en regelgeving die zich niet eenvoudig laten toepas-sen. Of het nu gaat om bestaande of te ontwer-pen huisvesting, deskundigen bij Altavilla op het gebied van brandveiligheid en de weten regel-geving daaromtrent, kunnen u zeer doeltreffend adviseren. Door een pragmatische en praktische benadering vinden wij de meest passende oplos-singen, die voldoen aan de regels en bovendien een brandveilige situatie opleveren!

Wij nodigen u uit onze werkgebieden nader te verkennen en komen graag met u in contact voor een kennismaking.

Voor meer informatie www.altavilla.nl


Ondertussen werkt het Centrum Zorg en Bouw aan haar bekendheid. De uitbouw van het Cen-trum gaat in ieder geval gestaag voort; naast monitoring zal het bijvoorbeeld haalbaarheids-studies gaan aanbieden voor vastgoedontwik-keling van zorginstellingen nog steeds op basis van ‘good practice’, maar met een algemenere in-steek en niet langer alleen functioneel. En de toe-komstige veldnormen worden geen ‘speeltje’ van het Centrum zelf, maar zullen breed gedragen en algemeen erkend worden, door de betrok-kenheid van cliëntenorganisatie LOC-LPr, Actiz, Gehandicaptenzorg, GGZ, de Inspectie voor de Gezondheidszorg en het Ministerie van VWS. “De veldnormen zullen minder gedetailleerd zijn dan de prestatie-eisen van het Bouwcollege, en geba-seerd zijn op cliëntveiligheid.” Handhaving en toe-zicht verschuiven zoals bekend naar de Inspectie.

KrOKODILLENVIJVErEindconclusie van Anne Klein? “Zorg eerst voor goed beleid en staar je niet blind op regelge-ving,” een uitspraak die de volgende spreker, TU-hoogleraar en zorgondernemer Hans de Jonge (Brink Groep) volmondig onderschreef.

“De nadruk ligt vanaf nu op financieel manage-ment en het ontwikkelen van vastgoed. Ga uit van de nieuwe situatie en maak eigen afwegingen en

vooral: wees flexibel met je vastgoedvoorraad.” risico lopen hoort nu eenmaal bij ondernemen, vervolgde De Jonge. “Een vastgoedman kijkt niet naar de kapitaallasten uit het verleden, maar naar wat hij in de toekomst aan een pand kan verdie-nen. Stel jezelf vragen en pak kansen: wat is bij-voorbeeld het tweede leven van een gebouw als ik er in de zorg niets meer mee kan?” Wel consta-teert De Jonge een aantal pijnpunten: de flexibi-liteit van het vastgoed is de laatste halve eeuw verminderd omdat stedelijke functies in die pe-riode uiteen gelegd zijn. En bovendien hinkt de door de overheid voorgestelde marktwerking vol-gens hem op twee gedachten doordat zij uitgaat van gereguleerde tarieven. Dat is - in de beelden-de taal van De Jonge - als ‘geboeid zwemmen in een krokodillenvijver’. “De woningcorporaties en scholen hebben de slag al gemaakt; probeer van hen te leren.”

FLExIBEL ONDErNEMENOver tien jaar zal de zorg anders gemanaged worden, maar nog wel op basis van 80% van de huidige vastgoedvoorraad, denkt De Jonge. On-dertussen kan de moderne zorgbestuurder wer-ken aan waardetoevoeging buiten het vastgoed om en dat is ook belangrijk, stelt de ondernemer.

“Ben ik bijvoorbeeld een aantrekkelijke werkgever

voor mijn personeel? De mens is immers flexibel. En je kunt ook anders organiseren op basis van bestaande gebouwen.” risico’s blijven er sowieso: de marktwaarde van vastgoed, de ontwikkeling van de kapitaalmarkt en politieke ontwikkelingen, maar “die risico’s loopt elke vastgoedonderne-mer. We moeten ons richten op het ondernemer-schap en niet op het verleden.” De eindconclusie van Hans de Jonge spitste zich toe op het finan-cieringssysteem van de zorg; De Jonge bleef bin-nen het thema van de Bouwdag en gaf daar een eigen draai aan: marktwerking biedt kansen, maar dan moet die marktwerking niet ‘gesimuleerd’ zijn door een ingrijpende overheid.

DOMOTICANa de discussies over de regelgeving en het on-dernemen, was het de beurt aan het menselijk perspectief. Dit onderwerp kwam in De reehorst van ethicus Cees Hertogh, tevens verpleeghuis-arts van Vivium Zorggroep. Het ging op de Bouw-dag specifiek om de ethische dilemma’s rond vrijheidbeperking van dementiepatiënten. En domotica is dan het sleutel- en misschien wel het toverwoord. “Beter dan fixatie, maar toch... In Oostenrijk is domoticabewaking wettelijk gezien een vorm van vrijheidsontneming. Bij ons ont-breekt het vooralsnog aan richtlijnen.” Hertogh fi-

hoogleraar ouderengeneeskunde Rudi Westendorp senior onderzoeker monitoring & kwaliteit van het Centrum Zorg en Bouw Anne Klein


STrATEGISCH BELANG VAN VASTGOEDZorgaanbieders maken een transitieproces door. Van vooral publiek gestuurde instellin-gen met relatief grote zekerheden worden het meer ondernemingen, waarvan de continuï-teit afhankelijk is van succes in de markt, inno-vatie en beheersing van financiële risico’s.

Zorgondernemingen zijn zich in toenemende mate bewust van het strategisch belang van de bouwkundige infrastructuur voor de conti-nuïteit en de ontwikkeling van de organisatie. De marktpositie van een zorgaanbieder wordt meer en meer afhankelijk van de huisvestings-condities waaronder de zorg geleverd kan worden. Tegelijkertijd nemen de financiële risico’s van investeringen in de infrastructuur

BoUwDAg

dagvoorzitter Marianne Straksethicus en verpleeghuisarts Cees Hertogh

losofeerde eerst over de tegenstrijdigheden van vrijheid en zorg; het recht om niet behandeld te worden staat immers haaks op de behoeften van kwetsbare mensen, stelt de ethicus. “Goede zorg respecteert autonomie, maar zorg is altijd bemoei-zucht, dus dat wringt.”

Hertogh kwam na deze stelling uit op een simpe-le fasering van het ziektebeeld van dementie: in de eerste fase is nog sprake van een patiënt die zijn wereldbeeld deelt met de omgeving en is bijvoor-beeld camera-bewaking onethisch; in de eindfase van de ziekte bevindt de patiënt zich in de eigen leefwereld en zijn domotica-toepassingen als bo-vengenoemde wel laakbaar. Waar de grenzen lig-gen in de praktijk maakte Hertogh niet duidelijk; zijn onderzoek naar toepassing van domotica in het Amsterdamse Leo Polakhuis lijkt alleen maar meer vragen op te roepen: is domotica eigenlijk geen bezuinigingsmaatregel? “De combinatie van medische, zorgkundige en psychosociale deskun-digheid kan niet door techniek worden vervangen; wat dan overblijft is slechts het op afstand monito-ren van gedrag.” De belangrijkste aanbeveling van Hertogh had betrekking op menswaardigheid en dan is direct zorgcontact onontbeerlijk, bijvoor-beeld in de reconstructie van de levensloop van de patiënt. “Dementie is een identiteitsondermij-

nende ziekte. En menselijk gedrag is niet iets om te managen, maar om te begrijpen,” besloot Hertogh zijn betoog.

LEVENSVErWACHTINGAls afsluiter van het ochtendprogramma werd de Leidse hoogleraar ouderengeneeskunde rudi Westendorp opgevoerd, die eerst reclame mocht

maken voor de prestigieuze Leyden Academy on Vi-tality and Ageing, een kennisprogramma dat jonge medici aan betere ouderenzorg moet doen werken. Westendorp liet meteen een ‘bom’ vallen: de levens-verwachting van Nederlandse tachtigplussers is niet bijster hoog in vergelijking met andere westerse landen en in de laatste dertig jaar is het sterftecijfer van die leeftijdsgroep nauwelijks nog gedaald. ▼

toe. Voor beslissingen is het klassieke functio-nele referentiekader (doelgroep, oppervlakte, voorzieningen, normbudget) niet langer toe-reikend. Het gaat om wat de cliënt nu en in de toekomst wil, om het alternatief aanbod in de markt, om het vinden van partners bij planning en exploitatie en om zekerstelling dat investeringen waardevast blijven. Zorg-aanbieders moeten hun huisvestingsplannen funderen op analyses van markt en krachten-veld, omzetprognoses en inzichten in de ex-ploitatiegevolgen. Een strategische analyse van de onderneming is daarom het vertrek-punt voor de opstelling van een strategisch vastgoedplan.

Voor meer informatie www.sdbgroep.nl

En wij zorgen voor u

F I N A N C I Ë L E & H R - O P L O S S I N G E N • I N T E R I M M A N A G E M E N T & A D V I E S • O P L E I D I N G E N

Kijk voor meer informatie op www.sdbgroep.nl

De invoering van de ZZP-financiering vraagt om een nieuwe kijk op organisatie-inrichting en inzet van personeel. Een perspectief waarin zorgvraaggestuurd werken en flexibiliteit centraal staan.

SDB Groep ondersteunt u hierbij met innovatieve HR- en salarisinstrumenten, opleidingen en adviesdiensten op het gebied van HRM en personeelsinzet, salaris, vastgoed en bouw, financiën en juridische zaken.

SDB BouwAdvies Gezondheidszorg, als onderdeel van SDB Groep, biedt oplossingen voor organisatorische- en

vastgoedvraagstukken, analyseert en ontwikkelt concepten en vertaalt deze naar een toekomstgerichte vastgoed-strategie, waarin technisch en financieel vastgoedbeheer centraal staat.

Consultants en adviseurs sturen primaire processen aan en delen hun specialistische kennis met u.

Uw voordeel: • meer zicht op uw vastgoedportefeuille • efficiëntere realisatieprocessen• besparing op kosten van vastgoedbeheer.


BoUwDAg

Hoe dat komt? “De zorg in Nederland is goed in richtlijngebonden geneeskunde, maar weet niet wat het met het samenspel van kwalen en chronische aandoeningen van hoogbejaarden aan moet.” En tachtigplussers hebben al gauw meerdere chronische aan-doeningen. “De afzonderlijke zorgsectoren doen het goed in ons land, maar er is geen gecoördineerd optreden. Bovendien: waar-om is er zoveel hartonderzoek gedaan onder mensen van middelbare leeftijd en het sterf-tecijfer vervolgens spectaculair gedaald? Dat onderzoek is opgestart door medici die zich-zelf en de leeftijdsgenoten getroffen zag wor-den door hartziekten,” stelt Westendorp. “En tachtigplussers, daar doen we geen onder-zoek naar, maar zij geven het leven gemid-

BOBBOB BV is praktisch, onafhankelijk en betrouw-baar. Bezig met vastgoedstrategie, bouwpro-ject- en huisvestingsmanagement voor de non-profitsector: cure en care, onderwijs, la-gere overheden en woningbouwverenigingen. En met verstand van een heleboel aanvullen-de kennisgebieden zoals aanbesteden, arbo, brandveiligheid bestaande gebouwen, domo-tica, financiering zorgvastgoed, kleinschalige woonvoorzieningen, onderhoudsbewust bou-wen en de transformatie verzorgingshuizen.

Zie voor meer informatie onze website: www.bobadvies.nl

deld wel een acht, dus we laten in Nederland mooie jaren liggen.”

Nog een reden voor de achterblijvende levens-verwachting van tachtigplussers: ziekenhuis-zorg en verpleegzorg sluiten in het geval van een tachtigplusser niet (meer) op elkaar aan: de patiënt moet te vroeg naar huis. De oplossing volgens Westendorp? Een poortwachtersfunc-tie – bijvoorbeeld uitgevoerd door de huisarts

- die te snelle opname in een ziekenhuis voor-komt en daarnaast de invoering van verpleeg-hotels tussen de cure en de care in. “Er moeten radicaal nieuwe zorgmodellen worden inge-voerd; die afzonderlijke ‘loketten’ moeten weg. Vorm volgt daarbij functie, ook wat betreft de gebouwen. Wie pakt de handschoen op?” ■

TU-hoogleraar en zorgondernemer Hans de Jonge

Bouwen aan de zorg 02-2009

Documents

Transcript of Bouwen aan de zorg 02-2009