Bisdomblad 2012 (Jaargang 90) Juni

OntmOetenen begrOeten

brandde nietOns hart?

we zijn hOngerige kippen in een schuur vOl graan

Jaargang 90, juni 2012

geloof kerk mens maatschappij

In dit nummer staat het thema ontmoeten en begroe-

ten centraal. Met de zomervakantie in zicht is dit

een thema dat op het juiste moment in het jaar valt.

De vakantieperiode is bij uitstek het moment om

oude contacten weer eens op te halen of meer tijd

te besteden aan bestaande. Maar ook al heb je vrij,

zelfs dan moet je tijd vrij maken om elkaar te ontmoe-

ten. Eigenlijk zou dat door het hele jaar heen moeten

gebeuren. Maar vaak is het druk-druk-druk en nemen

we nauwelijks tijd voor een korte begroeting.

Van de redactie

In dit nummer vindt u meerdere activiteiten waarbij ontmoe-

ten centraal staat voor zowel jongeren als ouderen. Neem

eens de tijd om het allemaal tot u te nemen.

Het thema van het julinummer van het Bisdomblad is 'Vrij en

gebonden'.

Veel leesplezier met het nummer dat nu voor u ligt.

Michiel Savelsbergh

Hoofdredacteur

Bouw • Restauratie • Projectontwikkeling

Postbus 115 - 5250 AC Vlijmen - Telefoon 073 - 5119022E-mail [email protected] - Website www.bonthvanhulten.nl

de Bonth van Hulten bv

Adv_98x126_H.Servatiuskerk_Appeltern.indd 1 01-12-11 13:43

0 7 3 - 6 2 3 . 3 3 . 1 1

www.sarisenpartners.nl

Schouwrooij 135281 RE Boxtel

[email protected]

ElektrotechniekCommunicatietechniek

BeveiligingBesturingstechniek

T 0411-602177F 0411-602098

KKG is de specialist voor het begeleiden van gebouwenvraagstukken

• Advisering en begeleiding rondom het afstoten van kerk(elijke) gebouwen

• Taxaties en verkoop van kerk(elijke) gebouwen

• Het verzorgen van de financiële administratie• Salaris- en / of traktementsberekeningen• Debiteuren- en crediteurenadministratie• Online boekhouden (Twinfield)

De administratieve dienstverlener voor kerken en instellingen

www.kkgkka.nl • T (033) 467 10 10

Een hele zorg minder...

IZO vertaalservice verzorgt vertalingen en tolkendiensten vanuit en naar alle talen in alle denkbare specialismen. Om een perfecte kwaliteit te garanderen wordt alleen met ‘native speakers’gewerkt. Kwaliteit, nauwkeurigheid, fl exibiliteit en het inzetten van de juiste specialist kenmerken IZO vertaalservice.

Alle talen binnen handbereik! Europalaan 22 – 5232 BC ’s-Hertogenbosch – [email protected] – www.izovertaalservice.nl V

r of tolk

4Van de redactie 3Bisdomnieuws 4

Het lijkt allemaal om het geld te gaan 5Bisschop: "De menselijke persoon lijkt op de tweede plaats te komen"

Hongerige kippen in een schuur vol graan 6Migrantengemeenschappen ook een voorbeeld voor ons autochtone parochianen

Duitse ontmoetingen 9

Geloven in de ontmoeting van taizé 10Docenten Levensbeschouwing van zes verschillende middelbare scholen vijf dagen naar Taizé

Voetballen waar vrijheid verloren is 12In Oekraïne heerst na de Oranjerevolutie weer een koud Russisch regime

Priesterwijding 2012 in woord en beeld 15

God en elkaar ontmoeten 18Laatste Youcat bijeenkomst van het parochiejaar

M25: Je grenzen verleggen 19Jongereninitiatief verspreidt zich als een olievlek over het bisdom

Nieuwe parochies ontmoeten elkaar op de fiets 20Barbecue voor emeriti is een feest van ontmoeting 21Heiligenrubriek over de zalige Peerke Donders 22Nieuw magazine "Groeien" over ondersteuning ouders vormelingen 24Rubriek Catechese en vorming 26Liturgierubriek: de begroeting 27Maandlezing 28Bisdommededelingen 29Colofon/Liturgieschema/Personalia 30Agenda's van de bisschoppen 31

in dit nUMMer

In dit nummer staat het thema ontmoeten en begroe-

ten centraal. Met de zomervakantie in zicht is dit

een thema dat op het juiste moment in het jaar valt.

De vakantieperiode is bij uitstek het moment om

oude contacten weer eens op te halen of meer tijd

te besteden aan bestaande. Maar ook al heb je vrij,

zelfs dan moet je tijd vrij maken om elkaar te ontmoe-

ten. Eigenlijk zou dat door het hele jaar heen moeten

gebeuren. Maar vaak is het druk-druk-druk en nemen

we nauwelijks tijd voor een korte begroeting.

Van de redactie

In dit nummer vindt u meerdere activiteiten waarbij ontmoe-

ten centraal staat voor zowel jongeren als ouderen. Neem

eens de tijd om het allemaal tot u te nemen.

Het thema van het julinummer van het Bisdomblad is 'Vrij en

gebonden'.

Veel leesplezier met het nummer dat nu voor u ligt.

Michiel Savelsbergh

Hoofdredacteur

Bouw • Restauratie • Projectontwikkeling

Postbus 115 - 5250 AC Vlijmen - Telefoon 073 - 5119022E-mail [email protected] - Website www.bonthvanhulten.nl

de Bonth van Hulten bv

Adv_98x126_H.Servatiuskerk_Appeltern.indd 1 01-12-11 13:43

0 7 3 - 6 2 3 . 3 3 . 1 1

www.sarisenpartners.nl

Schouwrooij 135281 RE Boxtel

[email protected]

ElektrotechniekCommunicatietechniek

BeveiligingBesturingstechniek

T 0411-602177F 0411-602098

KKG is de specialist voor het begeleiden van gebouwenvraagstukken

• Advisering en begeleiding rondom het afstoten van kerk(elijke) gebouwen

• Taxaties en verkoop van kerk(elijke) gebouwen

• Het verzorgen van de financiële administratie• Salaris- en / of traktementsberekeningen• Debiteuren- en crediteurenadministratie• Online boekhouden (Twinfield)

De administratieve dienstverlener voor kerken en instellingen

www.kkgkka.nl • T (033) 467 10 10

Een hele zorg minder...

IZO vertaalservice verzorgt vertalingen en tolkendiensten vanuit en naar alle talen in alle denkbare specialismen. Om een perfecte kwaliteit te garanderen wordt alleen met ‘native speakers’gewerkt. Kwaliteit, nauwkeurigheid, fl exibiliteit en het inzetten van de juiste specialist kenmerken IZO vertaalservice.

Alle talen binnen handbereik! Europalaan 22 – 5232 BC ’s-Hertogenbosch – [email protected] – www.izovertaalservice.nl V

r of tolk

4Van de redactie 3Bisdomnieuws 4

Het lijkt allemaal om het geld te gaan 5Bisschop: "De menselijke persoon lijkt op de tweede plaats te komen"

Hongerige kippen in een schuur vol graan 6Migrantengemeenschappen ook een voorbeeld voor ons autochtone parochianen

Duitse ontmoetingen 9

Geloven in de ontmoeting van taizé 10Docenten Levensbeschouwing van zes verschillende middelbare scholen vijf dagen naar Taizé

Voetballen waar vrijheid verloren is 12In Oekraïne heerst na de Oranjerevolutie weer een koud Russisch regime

Priesterwijding 2012 in woord en beeld 15

God en elkaar ontmoeten 18Laatste Youcat bijeenkomst van het parochiejaar

M25: Je grenzen verleggen 19Jongereninitiatief verspreidt zich als een olievlek over het bisdom

Nieuwe parochies ontmoeten elkaar op de fiets 20Barbecue voor emeriti is een feest van ontmoeting 21Heiligenrubriek over de zalige Peerke Donders 22Nieuw magazine "Groeien" over ondersteuning ouders vormelingen 24Rubriek Catechese en vorming 26Liturgierubriek: de begroeting 27Maandlezing 28Bisdommededelingen 29Colofon/Liturgieschema/Personalia 30Agenda's van de bisschoppen 31

in dit nUMMer

het steeds ouder worden van de mensen.

Dat brengt immers, zo was de redenering,

te veel kosten met zich mee.

Veranderingen

Het zou goed zijn wanneer de mens, arm

of rijk, wonend in ons land of wonend in

de arme landen, weer de eerste zorg zou

zijn van eenieder. De politiek, de eco-

nomie, de media en de wetenschappen

dienen in dienst te staan van de mens.

Dit mag nooit omgekeerd worden. Hoe

dit te bereiken? Veranderingen beginnen

meestal in het klein. Veranderingen han-

gen van u en van mij af. U en ik, wij zijn

er verantwoordelijk voor. Ik geef drie stap-

pen aan op de weg van veranderen. Deze

komen telkens opnieuw terug. We moeten

ieder keer weer opnieuw beginnen.

echte ontmoetingen als weg

naar Vernieuwing

De eerste stap is de stap van het begrij-

pen. Zien wij hoe wijzelf met onze mede-

mensen omgaan? Begrijpen wij hoe de

structuren van de samenleving met ons

en met onze medemensen omgaan?

Hebben wij voldoende inzicht in de mens

als mens? Waar komt hij vandaan? Waar

gaat hij heen? Hoe kan zijn levensweg er

het beste uitzien? Ook zullen we moeten

begrijpen dat wij en onze medemensen

kostbare personen zijn. Bedoeld om lief-

de te geven en om liefde te ontvangen.

De tweede stap is de stap van inkeer,

van stilte en van gebed. Het weten moet

immers iets van het hart worden. Met het

hart kunnen wij ons leven op een dieper

niveau leren kennen. We zien vanuit dat

perspectief de ander niet als individu,

maar als persoon. Ieder mens is een

wonder. Vanuit het hart kunnen we God

erbij betrekken. Dit alles moet tijd krijgen.

Stilte en verwondering. Luisteren naar

God die tot ons spreekt in de Heilige

Schrift.

De derde stap is dan de stap van ont-

moeting. De mens echt ontmoeten. In die

echte ontmoetingen ligt de weg naar een

andere samenleving. In echte ontmoetin-

gen kunnen we onze kennis verdiepen.

In de vieringen in de Kerk kunnen we

samen de weg vinden naar stilte en naar

verwondering. De meest zuivere ontmoe-

tingen tussen mensen die mensen ook

echt veranderen, zijn de ontmoetingen

waarin de een de ander voort helpt. In de

armen dienen wij de mens in zijn groot-

heid. Echte ontmoetingen vernieuwen de

samenleving. Zij geven ons een samenle-

ving waar de mens de eerste plaats krijgt

en waarin al het andere in dienst staat

van de mens.

Mgr drs A. Hurkmans,

bisschop van 's-Hertogenbosch

In onze tijd wint de economische crisis

het van de ontmoeting tussen mensen.

Dit doet de mens tekort en roept veel

eenzaamheid op. Wij zijn immers geroe-

pen om te leven als broeders en zusters

in de familie van God. Van God hebben

wij mensen een ereplaats gekregen in het

geheel van de schepping.

het lijkt om het geld te gaan

Het mensenleven staat steeds onder

de druk van bepaalde zaken die veel

aandacht naar zich toe trekken. In onze

dagen domineert de economische crisis

het leven van veel mensen. Daar gaat

het voortdurend over in de media, daar

spreekt men met elkaar over in het

dagelijks verkeer. Dat deze crisis veel

aandacht krijgt hoeft ons niet te verwon-

deren. We leven immers al vele jaren in

een vooral materialistisch georiënteerde

samenleving. Als het alsmaar over het

rijkdom en bezit gaat komt de mens er

als mens bekaaid af. Men is dan in de

mens geïnteresseerd in de mate die kan

bijdragen aan meer welvaart. De mens

dreigt in onze samenleving slechts van

belang te zijn voor zover hij of zij voordeel

brengt. Wij zien bijvoorbeeld dat in de

gezondheidszorg en in de ouderenzorg de

zorgpunten over de kosten de boventoon

voeren. De menselijke persoon lijkt op de

tweede plaats te komen. Nog niet lang

geleden hoorde ik in het Journaal, dat er

een oplossing gezocht moet worden voor

Echte ontmoetingen

wijchense parochie organiseert

Zeilkamp Voor jongens

Van 4 tot 11 augustus 2012 houdt

de parochie De Twaalf Apostelen uit

Wijchen een zeilkamp voor jongens van

12 t/m 17 jaar op het Holtuseiland in de

Loosdrechtse Plassen. Deelnemers uit

het Bisdom van ’s-Hertogenbosch zijn

welkom. De jonge zeilers worden deze

week (verder) geschoold in het zeilen

door ervaren instructeurs en kunnen de

volgende diploma’s halen: het fokkemaat-

diploma, het stuurmansdiploma of het

schippersdiploma. Daarnaast gebeurt er

natuurlijk nog meer: zo is er elke avond

een kampvuur, worden er naast het zei-

len nog andere (sportieve) activiteiten

georganiseerd en wordt geloofsverdieping

ook niet vergeten. Kortom: een week vol

gezelligheid op een eigen eiland. Jongens

kunnen zich tot 1 juli aanmelden voor

dit zeilkamp bij Mark en Ineke Wintjes

via [email protected] of

via telefoonnummer 024-6419624. De

kosten bedragen € 200,-. Aangezien het

aantal plaatsen beperkt is, verzoekt de

parochie belangstellenden zich tijdig aan

te melden. Het bisdom organiseert sinds

enige tijd zelf geen zomerkampen meer.

Beeld Van Zalige eustachius ingeZe-

Op 29 april j.l. is in de Kathedrale

Basiliek van Sint Johannes Evangelist te

’s-Hertogenbosch een standbeeld van

de zalige pater Eustachius van Lieshout

ingezegend door bisschop Hurkmans. Het

heeft een plaats gekregen in de buurt

van Peerke Donders, een andere zalige

afkomstig uit het Bisdom van ’s-Herto-

genbosch.

Eustachius van Lieshout werd op

3 november 1890 geboren in Aarle-Rixtel.

In 1913 trad hij in bij de congregatie van

de paters van de Heilige Harten. Van

1925 tot en met 1943 werkte hij als mis-

sionaris in Brazilië. Pater Van Lieshout

combineerde medische kennis, volks-

devotie en gebed. Honderden mensen

kwamen dagelijks naar de ‘wonderpater’

om geholpen te worden. In 1940 stond

hij in heel Brazilië bekend als genezer van

zieken en hij moest vanwege de enorme

toeloop van mensen uitwijken van Poà,

een industriestad bij Sâo Paulo, naar

Belo Horizonte waar hij bouwpastoor

werd. Hier overleed hij op 30 augustus

1943 aan een insectenbeet.

Bisschop Hurkmans woonde in 2006 de

zaligverklaring van pater Eustachius van

Lieshout bij in de Braziliaanse stad Belo

Horizonte.

Bisschop Verricht BijZondere

'maagdenwijding'

Op zaterdag 16 juni heeft mevrouw

A.M.G. (Gonnie) Spronk de zogeheten

'maagdenwijding' ontvangen in een vie-

ring in de Bossche kathedraal. Bisschop

Hurkmans verrichtte de wijding. Dit

gebruik stamt reeds van de tijd van de

apostelen (1 Kor.37,34-36).

Een gewijde maagd is een maagd of

weduwe die het voornemen heeft uitge-

sproken om Christus van meer nabij te

volgen en verder te zullen leven in een

staat van maagdelijkheid of blijvende

kuisheid.

Zij worden door de diocesane bisschop

volgens de goedgekeurde liturgische ritus

(consecratio virginum of maagdenwijding)

aan God toegewijd, op mystieke wijze als

bruid met Christus verbonden en aan de

dienst van de Kerk gewijd (zie kerkelijk

wetboek CIC, canon 604 par.1).

Deze vorm van gewijd leven in de

Katholieke Kerk stelt het gebed, boet-

vaardigheid en de dienst aan de gemeen-

schap en de apostolische werkzaamhe-

den centraal in het leven. Deze vrouwen

kunnen zich verenigen om hun voorne-

men trouwer te kunnen uitvoeren (zie

dezelfde canon in het kerkelijk wetboek

CIC, par.2).

De Kerk, in de persoon van paus

Johannes Paulus II, heeft er in 1996

over geschreven in de postsynodale

Apostolische Exhortatie Vita Consecrata,

‘Over het gewijde leven en zijn zending in

de Kerk en de wereld’.

4 Bisdomblad juni 2012 5Bisdomblad juni 2012

het steeds ouder worden van de mensen.

Dat brengt immers, zo was de redenering,

te veel kosten met zich mee.

Veranderingen

Het zou goed zijn wanneer de mens, arm

of rijk, wonend in ons land of wonend in

de arme landen, weer de eerste zorg zou

zijn van eenieder. De politiek, de eco-

nomie, de media en de wetenschappen

dienen in dienst te staan van de mens.

Dit mag nooit omgekeerd worden. Hoe

dit te bereiken? Veranderingen beginnen

meestal in het klein. Veranderingen han-

gen van u en van mij af. U en ik, wij zijn

er verantwoordelijk voor. Ik geef drie stap-

pen aan op de weg van veranderen. Deze

komen telkens opnieuw terug. We moeten

ieder keer weer opnieuw beginnen.

echte ontmoetingen als weg

naar Vernieuwing

De eerste stap is de stap van het begrij-

pen. Zien wij hoe wijzelf met onze mede-

mensen omgaan? Begrijpen wij hoe de

structuren van de samenleving met ons

en met onze medemensen omgaan?

Hebben wij voldoende inzicht in de mens

als mens? Waar komt hij vandaan? Waar

gaat hij heen? Hoe kan zijn levensweg er

het beste uitzien? Ook zullen we moeten

begrijpen dat wij en onze medemensen

kostbare personen zijn. Bedoeld om lief-

de te geven en om liefde te ontvangen.

De tweede stap is de stap van inkeer,

van stilte en van gebed. Het weten moet

immers iets van het hart worden. Met het

hart kunnen wij ons leven op een dieper

niveau leren kennen. We zien vanuit dat

perspectief de ander niet als individu,

maar als persoon. Ieder mens is een

wonder. Vanuit het hart kunnen we God

erbij betrekken. Dit alles moet tijd krijgen.

Stilte en verwondering. Luisteren naar

God die tot ons spreekt in de Heilige

Schrift.

De derde stap is dan de stap van ont-

moeting. De mens echt ontmoeten. In die

echte ontmoetingen ligt de weg naar een

andere samenleving. In echte ontmoetin-

gen kunnen we onze kennis verdiepen.

In de vieringen in de Kerk kunnen we

samen de weg vinden naar stilte en naar

verwondering. De meest zuivere ontmoe-

tingen tussen mensen die mensen ook

echt veranderen, zijn de ontmoetingen

waarin de een de ander voort helpt. In de

armen dienen wij de mens in zijn groot-

heid. Echte ontmoetingen vernieuwen de

samenleving. Zij geven ons een samenle-

ving waar de mens de eerste plaats krijgt

en waarin al het andere in dienst staat

van de mens.

Mgr drs A. Hurkmans,

bisschop van 's-Hertogenbosch

In onze tijd wint de economische crisis

het van de ontmoeting tussen mensen.

Dit doet de mens tekort en roept veel

eenzaamheid op. Wij zijn immers geroe-

pen om te leven als broeders en zusters

in de familie van God. Van God hebben

wij mensen een ereplaats gekregen in het

geheel van de schepping.

het lijkt om het geld te gaan

Het mensenleven staat steeds onder

de druk van bepaalde zaken die veel

aandacht naar zich toe trekken. In onze

dagen domineert de economische crisis

het leven van veel mensen. Daar gaat

het voortdurend over in de media, daar

spreekt men met elkaar over in het

dagelijks verkeer. Dat deze crisis veel

aandacht krijgt hoeft ons niet te verwon-

deren. We leven immers al vele jaren in

een vooral materialistisch georiënteerde

samenleving. Als het alsmaar over het

rijkdom en bezit gaat komt de mens er

als mens bekaaid af. Men is dan in de

mens geïnteresseerd in de mate die kan

bijdragen aan meer welvaart. De mens

dreigt in onze samenleving slechts van

belang te zijn voor zover hij of zij voordeel

brengt. Wij zien bijvoorbeeld dat in de

gezondheidszorg en in de ouderenzorg de

zorgpunten over de kosten de boventoon

voeren. De menselijke persoon lijkt op de

tweede plaats te komen. Nog niet lang

geleden hoorde ik in het Journaal, dat er

een oplossing gezocht moet worden voor

Echte ontmoetingen

wijchense parochie organiseert

Zeilkamp Voor jongens

Van 4 tot 11 augustus 2012 houdt

de parochie De Twaalf Apostelen uit

Wijchen een zeilkamp voor jongens van

12 t/m 17 jaar op het Holtuseiland in de

Loosdrechtse Plassen. Deelnemers uit

het Bisdom van ’s-Hertogenbosch zijn

welkom. De jonge zeilers worden deze

week (verder) geschoold in het zeilen

door ervaren instructeurs en kunnen de

volgende diploma’s halen: het fokkemaat-

diploma, het stuurmansdiploma of het

schippersdiploma. Daarnaast gebeurt er

natuurlijk nog meer: zo is er elke avond

een kampvuur, worden er naast het zei-

len nog andere (sportieve) activiteiten

georganiseerd en wordt geloofsverdieping

ook niet vergeten. Kortom: een week vol

gezelligheid op een eigen eiland. Jongens

kunnen zich tot 1 juli aanmelden voor

dit zeilkamp bij Mark en Ineke Wintjes

via [email protected] of

via telefoonnummer 024-6419624. De

kosten bedragen € 200,-. Aangezien het

aantal plaatsen beperkt is, verzoekt de

parochie belangstellenden zich tijdig aan

te melden. Het bisdom organiseert sinds

enige tijd zelf geen zomerkampen meer.

Beeld Van Zalige eustachius ingeZe-

Op 29 april j.l. is in de Kathedrale

Basiliek van Sint Johannes Evangelist te

’s-Hertogenbosch een standbeeld van

de zalige pater Eustachius van Lieshout

ingezegend door bisschop Hurkmans. Het

heeft een plaats gekregen in de buurt

van Peerke Donders, een andere zalige

afkomstig uit het Bisdom van ’s-Herto-

genbosch.

Eustachius van Lieshout werd op

3 november 1890 geboren in Aarle-Rixtel.

In 1913 trad hij in bij de congregatie van

de paters van de Heilige Harten. Van

1925 tot en met 1943 werkte hij als mis-

sionaris in Brazilië. Pater Van Lieshout

combineerde medische kennis, volks-

devotie en gebed. Honderden mensen

kwamen dagelijks naar de ‘wonderpater’

om geholpen te worden. In 1940 stond

hij in heel Brazilië bekend als genezer van

zieken en hij moest vanwege de enorme

toeloop van mensen uitwijken van Poà,

een industriestad bij Sâo Paulo, naar

Belo Horizonte waar hij bouwpastoor

werd. Hier overleed hij op 30 augustus

1943 aan een insectenbeet.

Bisschop Hurkmans woonde in 2006 de

zaligverklaring van pater Eustachius van

Lieshout bij in de Braziliaanse stad Belo

Horizonte.

Bisschop Verricht BijZondere

'maagdenwijding'

Op zaterdag 16 juni heeft mevrouw

A.M.G. (Gonnie) Spronk de zogeheten

'maagdenwijding' ontvangen in een vie-

ring in de Bossche kathedraal. Bisschop

Hurkmans verrichtte de wijding. Dit

gebruik stamt reeds van de tijd van de

apostelen (1 Kor.37,34-36).

Een gewijde maagd is een maagd of

weduwe die het voornemen heeft uitge-

sproken om Christus van meer nabij te

volgen en verder te zullen leven in een

staat van maagdelijkheid of blijvende

kuisheid.

Zij worden door de diocesane bisschop

volgens de goedgekeurde liturgische ritus

(consecratio virginum of maagdenwijding)

aan God toegewijd, op mystieke wijze als

bruid met Christus verbonden en aan de

dienst van de Kerk gewijd (zie kerkelijk

wetboek CIC, canon 604 par.1).

Deze vorm van gewijd leven in de

Katholieke Kerk stelt het gebed, boet-

vaardigheid en de dienst aan de gemeen-

schap en de apostolische werkzaamhe-

den centraal in het leven. Deze vrouwen

kunnen zich verenigen om hun voorne-

men trouwer te kunnen uitvoeren (zie

dezelfde canon in het kerkelijk wetboek

CIC, par.2).

De Kerk, in de persoon van paus

Johannes Paulus II, heeft er in 1996

over geschreven in de postsynodale

Apostolische Exhortatie Vita Consecrata,

‘Over het gewijde leven en zijn zending in

de Kerk en de wereld’.

4 Bisdomblad juni 2012 5Bisdomblad juni 2012

'Ontmoeten en begroeten'. Het thema van dit Bisdomblad is naadloos te pro-jecteren op de jaarlijkse Migrantendag in ons bisdom. Het is hèt voorbeeld van hoe katholieke broeders en zuster van allochtone afkomst pogen om hun geloof in hoop en liefde handen en voeten te geven en toenadering zoeken tot onze eigen geloofsgemeenschappen die we parochies noemen. Ooit geïni-tieerd door het bisdom en langzaam verzelfstandigd, is het een voorbeeld van hoe de gelovigen het stokje hebben overgenomen, de verantwoordelijkheid voor de christelijke opdracht zich ter harte hebben genomen en zelfstandig èn loyaal vormgeven. Katholieken uit alle windstreken – Azie, Afrika, Latijns Amerika en Oost-Europa – ontmoeten elkaar eens per jaar in een speciale setting om het geloof, de hoop en de liefde met elkaar te delen. Dat gebeurt veelal op een manier die wij, nuchtere ‘calvinistisch-katholieken’, niet zelden met gefronste wenkbrauwen aanzien. Is het nodig, ja is het gepast om tijdens een H. Mis te dansen, in de handen te klappen en van tijd tot tijd op ons vreemde manieren te getuigen van wat ons ten diepste beroert? Edwin en Vonnie hebben me overtuigd: Ja, dat is nodig. In ieder geval: het kan ons, stug-ge Nederlanders die we zijn, helpen om los te komen van onze plichtmatige wekelijkse deelname aan het kerkelijk leven. Elkaar ontmoeten is per slot van rekening ook God ontmoeten. En geloven houdt niet op na de Hoogmis

van half 12. Geloven gaat door. Moet doorgaan.

Het echtpaar Roes drijft een toko in Uden. In een winkelcentrumpje zijn zij ingesloten door een Turks restaurant aan de ene en door een Italiaanse uitbater aan de andere kant. Ik vraag ze wat er bijzonder was aan de Migrantendag 2012. Edwin: “We maken nog steeds mee dat pastores zeggen: ‘In onze parochie zijn geen migranten’.” En hij bedoelt ermee: ze zijn er wel, maar sommigen zien ze niet. Edwin heeft gelijk, de opkomst op de Migrantendagen bewijst dat wel. “Maar in de vorige edities van de dag pakten we het toch verkeerd aan. Dan kwamen we bij elkaar op een zaterdag en bleef de uitstraling naar de organi-serende parochie, naar de autochtone parochianen beperkt. Dit jaar vond de Migrantendag plaats op een zondag en begonnen we samen met de Udense parochianen in de Hoogmis op zondag. Nu hebben we het goede format gevon-den.” En dat heeft gewerkt. Niet ver-wonderlijk, want het doorgaans – laten we eerlijk zijn – toch wat stijve karakter van ‘onze’ zondagsviering kreeg een voor veel autochtone gelovigen verras-sende, ja motiverende wending. Niet allen vanwege de kleurrijke inbreng van de migrantengemeenschappen, juist ook door het ingetogen, afsluiten-de moment van Aanbidding – iets wat veel Nederlandse katholieken niet meer gewend zijn. Aansluitend toog men,

ook een grote groep parochianen, naar De Eigen Herd, het parochiecentrum, waar een geanimeerd programma wachtte, muziek en heel veel lekkere, exotische hapjes.Edwin: “Ontmoeting na de Mis is belangrijk.” Want? “Om ons onderling contact goed te krijgen. Er zijn veel mensen die eenzaam zijn, bijvoorbeeld, en voor die mensen is dat moment van ontmoeting na de Mis heel belangrijk. Dat geeft je enerzijds de kans om te verdiepen waar je in de Mis mee bezig was, wat je daar gehoord en beleden hebt. Anderzijds, het gaat dan niet altijd over kerk, het gaat ook over hoe het met je kinderen gaat, over hoe het met zieke mensen gaat…” Edwin en Vonnie zijn, toegegeven,

Migrantengemeenschappen stralen geloof, hoop en liefde uit

“We zijn hongerige kippen in een schuur vol graan”

“We hebben nu het goede format gevonden”. Edwin Roes en zijn vrouw Vonnie stralen, als ze ver-tellen over de Migrantendag 2012. Format, dat klinkt in dit verband misschien wat koel en bere-kend, alsof je het over een tv-programma hebt: ‘Boer zoekt vrouw’, ‘Holland’s got talent’, ‘Hart van Nederland’. Maar daar gaat het nu niet om. Het echtpaar uit Uden heeft het over de vierde editie van de dag voor katholieke geloofsgemeenschappen van allochtone origine, die dit jaar in hun paro-chie werd gehouden. In dit artikel ga ik proberen uit te leggen waarom ik denk dat ze gelijk hebben.

“Geloven houdt niet op na de Hoogmis van half 12.”

7Bisdomblad juni 20126 Bisdomblad juni 2012

'Ontmoeten en begroeten'. Het thema van dit Bisdomblad is naadloos te pro-jecteren op de jaarlijkse Migrantendag in ons bisdom. Het is hèt voorbeeld van hoe katholieke broeders en zuster van allochtone afkomst pogen om hun geloof in hoop en liefde handen en voeten te geven en toenadering zoeken tot onze eigen geloofsgemeenschappen die we parochies noemen. Ooit geïni-tieerd door het bisdom en langzaam verzelfstandigd, is het een voorbeeld van hoe de gelovigen het stokje hebben overgenomen, de verantwoordelijkheid voor de christelijke opdracht zich ter harte hebben genomen en zelfstandig èn loyaal vormgeven. Katholieken uit alle windstreken – Azie, Afrika, Latijns Amerika en Oost-Europa – ontmoeten elkaar eens per jaar in een speciale setting om het geloof, de hoop en de liefde met elkaar te delen. Dat gebeurt veelal op een manier die wij, nuchtere ‘calvinistisch-katholieken’, niet zelden met gefronste wenkbrauwen aanzien. Is het nodig, ja is het gepast om tijdens een H. Mis te dansen, in de handen te klappen en van tijd tot tijd op ons vreemde manieren te getuigen van wat ons ten diepste beroert? Edwin en Vonnie hebben me overtuigd: Ja, dat is nodig. In ieder geval: het kan ons, stug-ge Nederlanders die we zijn, helpen om los te komen van onze plichtmatige wekelijkse deelname aan het kerkelijk leven. Elkaar ontmoeten is per slot van rekening ook God ontmoeten. En geloven houdt niet op na de Hoogmis

van half 12. Geloven gaat door. Moet doorgaan.

Het echtpaar Roes drijft een toko in Uden. In een winkelcentrumpje zijn zij ingesloten door een Turks restaurant aan de ene en door een Italiaanse uitbater aan de andere kant. Ik vraag ze wat er bijzonder was aan de Migrantendag 2012. Edwin: “We maken nog steeds mee dat pastores zeggen: ‘In onze parochie zijn geen migranten’.” En hij bedoelt ermee: ze zijn er wel, maar sommigen zien ze niet. Edwin heeft gelijk, de opkomst op de Migrantendagen bewijst dat wel. “Maar in de vorige edities van de dag pakten we het toch verkeerd aan. Dan kwamen we bij elkaar op een zaterdag en bleef de uitstraling naar de organi-serende parochie, naar de autochtone parochianen beperkt. Dit jaar vond de Migrantendag plaats op een zondag en begonnen we samen met de Udense parochianen in de Hoogmis op zondag. Nu hebben we het goede format gevon-den.” En dat heeft gewerkt. Niet ver-wonderlijk, want het doorgaans – laten we eerlijk zijn – toch wat stijve karakter van ‘onze’ zondagsviering kreeg een voor veel autochtone gelovigen verras-sende, ja motiverende wending. Niet allen vanwege de kleurrijke inbreng van de migrantengemeenschappen, juist ook door het ingetogen, afsluiten-de moment van Aanbidding – iets wat veel Nederlandse katholieken niet meer gewend zijn. Aansluitend toog men,

ook een grote groep parochianen, naar De Eigen Herd, het parochiecentrum, waar een geanimeerd programma wachtte, muziek en heel veel lekkere, exotische hapjes.Edwin: “Ontmoeting na de Mis is belangrijk.” Want? “Om ons onderling contact goed te krijgen. Er zijn veel mensen die eenzaam zijn, bijvoorbeeld, en voor die mensen is dat moment van ontmoeting na de Mis heel belangrijk. Dat geeft je enerzijds de kans om te verdiepen waar je in de Mis mee bezig was, wat je daar gehoord en beleden hebt. Anderzijds, het gaat dan niet altijd over kerk, het gaat ook over hoe het met je kinderen gaat, over hoe het met zieke mensen gaat…” Edwin en Vonnie zijn, toegegeven,

Migrantengemeenschappen stralen geloof, hoop en liefde uit

“We zijn hongerige kippen in een schuur vol graan”

“We hebben nu het goede format gevonden”. Edwin Roes en zijn vrouw Vonnie stralen, als ze ver-tellen over de Migrantendag 2012. Format, dat klinkt in dit verband misschien wat koel en bere-kend, alsof je het over een tv-programma hebt: ‘Boer zoekt vrouw’, ‘Holland’s got talent’, ‘Hart van Nederland’. Maar daar gaat het nu niet om. Het echtpaar uit Uden heeft het over de vierde editie van de dag voor katholieke geloofsgemeenschappen van allochtone origine, die dit jaar in hun paro-chie werd gehouden. In dit artikel ga ik proberen uit te leggen waarom ik denk dat ze gelijk hebben.

“Geloven houdt niet op na de Hoogmis van half 12.”

geen nieuwkomers. Zij hebben, na een leven vol hobbels, zich overgegeven aan de genade van de H. Geest. Dat klinkt misschien heel groot, maar bedoeld is dat zij, na zich verdiept te hebben in het geloof, zich geraakt weten door wat hen als gelovigen ten diepste raakt: de kracht van de Geest die vrijmaakt en tegelijkertijd een dure maar immens genadevolle verplichting met zich mee brengt: Gods liefde te delen met wie het maar wil horen.

In de toko zitten we voor het interview aan de grote tafel die een prominente plek heeft temidden van de sambals, de koekjes, de rijst en veel, veel meer exotische producten. De winkel aan de Ereprijsstraat gaat om 10 uur open en ik was deze ochtend wat aan de vroege kant. Op deze zonnige dag kon ik, op een bankje in de schaduw, nog snel de vragen doornemen die ik van plan ben te stellen: in welk opzicht verschillen de allochtone geloofsgemeenschap-pen van de Nederlandse, wat kan de parochie doen om een gastvrij thuis te bieden aan katholieken van andere culturele signatuur, in hoeverre kun-nen zij ons geloof verrijken? Ik denk daarbij aan wat Elie Wiesel in zijn ‘Woorden zonder weder-woord’ zegt, als hij schrijft dat “de vreemdeling een verrijking is, zolang zijn geheim jouw zekerheden aantast, zolang hij je dwingt jezelf opnieuw te doordenken,

zolang hij een vraag voor je vormt. Want de vreemde vertegenwoordigt wat jij niet bent. Jij hebt hem nodig om jou bij het nog onbekende deel van jezelf te brengen. Want dan ervaar je wat het is om zelf een vreemde te zijn voor een ander. En ervaar je je eigen grenzen en verlangens. Tenminste, als de vreemde authentiek is, als hij trouw blijft aan zichzelf. Een vreemde vraagt dus iets van mij. Misschien wel dat ik een deel van mijn ziel ongeschonden bewaar, als een plek voor verlangen, een plek waar ik niet van mijzelf ben, waar het leven nog openligt..?” (E. Wiesel, Woorden zonder weerwoord, Hilversum 1986, pag. 103-117. ISBN 9030402725).

Wat is het verschil tussen autochtone en allochtone katholieken? Vonnie: “De migratengemeenschappen zijn hechter en hun vieringen intenser. Ze stralen vreugde uit, hoop en geloof.” Met alle respect bedoelt ze daarmee, dat voor veel Nederlandse katholieken het geloof zich vaak beperkt – of is weggezakt - tot het uurtje-op-zondag. Na de zegen gaat ieder zijn of haar weg. Terwijl volgens Vonnie het geloof juist moet zijn “verankerd in je hart” en daarmee moet je naar buiten. Tijdens een van hun reizen naar Indonesie, Vonnie’s geboorteland, ont-moetten ze een carmelieten-pater die op tal van plaatsen verschillende cellen

oprichtte, die zoeken naar verdieping van het geloof. “Deze pater heeft ons in zekere zin de ogen geopend. Hij wees ons op de rijkdom van ons geloof en op onze onwil of onkunde om daarmee aan het werk te gaan. ‘Wij zijn als hon-gerigekippen in een schuur vol graan’, hield hij ons voor. “ Daarmee doelende op 'het prachtige product' dat we te bieden hebben, de Blijde Boodschap die we in deze geseculariseerde tijd, zo lijkt het, liever een poosje onder de korenmaat zetten, tot er (financieel) betere tijden aanbreken. Maar Vonnie en Edwin zijn ervan overtuigd dat ook vandaag, in deze tijd mensen hongeren naar zingeving. Wat vaak ontbreekt is de kennis van het geloof, de liefde en de hoop. Dat is wat gelovigen, autoch-toon en allochtoon, met elkaar moet verbinden. Vonnie: “Het geloof is voor ons geen hobby, het is een roeping. Gods Geest heeft ons doen zien dat wij verdieping nodig hebben. De kerk van vandaag verkeert in ademnood. We moeten groeien in kwaliteit. Wij zijn de bouwstenen, de Geest is de voeger.”

Jaap van Eeden

Al meer dan veertig jaar vindt er in de week na Pasen een

ontmoeting plaats tussen onze bisschop en enkele mensen uit

ons diocees, een Duitse bis-schop en enkele Pfarrer van de Evangelische Kirche van Kurhessen Waldeck en een

groep van de Protestantse Kerk in Nederland.

Om het jaar ontmoet men elkaar dan weer in Duitsland en vervolgens in Nederland. Foto van de

bijeenkomst in Vlijmen in 2011.

Duitse ontmoetingenHet zijn ontmoetingen waarin men elkaar

op de hoogte brengt van ontwikkelingen

in de eigen kerk, van gedachten wisselt

over centrale thema’s in het geloof en

vooral vrijmoedig met elkaar delibereert.

Geen vergaderingen met agendapun-

ten die afgehandeld moeten worden,

besluiten die genomen moeten worden

of beleidsplannen die nadien uitwerking

behoeven. Het is ontmoeting in strikte

Men leert elkaar steeds meer ken-

nen, ook via boeken en brochures die

men elkaar geeft. Zo kreeg onze bis-

schop de laatste keer een tweedelig

Handboek over de Kerkgeschiedenis van

de Evangelische Kirche in Kurhessen

Waldeck cadeau. Al lezend leer je dan de

Evangelische Kirche kennen in de worste-

ling om de boodschap van het evangelie

in de kerk overeind te houden te midden

van alle politieke invloeden die zich doen

gelden. Met als hoogtepunt de strijd om

de kerk in de jaren vóór en tijdens de

tweede wereldoorlog.

Of het nu in een boek is of in persoonlijke

ontmoetingen met de mensen van de

Evangelische Kirche; steeds tref je een

kerk die ernst maakt met het evangelie.

En steeds zijn het ontmoetingen die het

perspectief op de eigen kerkelijke situatie

van ons bisdom verbreden.

En daar zijn ontmoetingen toch voor?

Jac van Oppen

98 Bisdomblad juni 2012 Bisdomblad april 2012 9

geen nieuwkomers. Zij hebben, na een leven vol hobbels, zich overgegeven aan de genade van de H. Geest. Dat klinkt misschien heel groot, maar bedoeld is dat zij, na zich verdiept te hebben in het geloof, zich geraakt weten door wat hen als gelovigen ten diepste raakt: de kracht van de Geest die vrijmaakt en tegelijkertijd een dure maar immens genadevolle verplichting met zich mee brengt: Gods liefde te delen met wie het maar wil horen.

In de toko zitten we voor het interview aan de grote tafel die een prominente plek heeft temidden van de sambals, de koekjes, de rijst en veel, veel meer exotische producten. De winkel aan de Ereprijsstraat gaat om 10 uur open en ik was deze ochtend wat aan de vroege kant. Op deze zonnige dag kon ik, op een bankje in de schaduw, nog snel de vragen doornemen die ik van plan ben te stellen: in welk opzicht verschillen de allochtone geloofsgemeenschap-pen van de Nederlandse, wat kan de parochie doen om een gastvrij thuis te bieden aan katholieken van andere culturele signatuur, in hoeverre kun-nen zij ons geloof verrijken? Ik denk daarbij aan wat Elie Wiesel in zijn ‘Woorden zonder weder-woord’ zegt, als hij schrijft dat “de vreemdeling een verrijking is, zolang zijn geheim jouw zekerheden aantast, zolang hij je dwingt jezelf opnieuw te doordenken,

zolang hij een vraag voor je vormt. Want de vreemde vertegenwoordigt wat jij niet bent. Jij hebt hem nodig om jou bij het nog onbekende deel van jezelf te brengen. Want dan ervaar je wat het is om zelf een vreemde te zijn voor een ander. En ervaar je je eigen grenzen en verlangens. Tenminste, als de vreemde authentiek is, als hij trouw blijft aan zichzelf. Een vreemde vraagt dus iets van mij. Misschien wel dat ik een deel van mijn ziel ongeschonden bewaar, als een plek voor verlangen, een plek waar ik niet van mijzelf ben, waar het leven nog openligt..?” (E. Wiesel, Woorden zonder weerwoord, Hilversum 1986, pag. 103-117. ISBN 9030402725).

Wat is het verschil tussen autochtone en allochtone katholieken? Vonnie: “De migratengemeenschappen zijn hechter en hun vieringen intenser. Ze stralen vreugde uit, hoop en geloof.” Met alle respect bedoelt ze daarmee, dat voor veel Nederlandse katholieken het geloof zich vaak beperkt – of is weggezakt - tot het uurtje-op-zondag. Na de zegen gaat ieder zijn of haar weg. Terwijl volgens Vonnie het geloof juist moet zijn “verankerd in je hart” en daarmee moet je naar buiten. Tijdens een van hun reizen naar Indonesie, Vonnie’s geboorteland, ont-moetten ze een carmelieten-pater die op tal van plaatsen verschillende cellen

oprichtte, die zoeken naar verdieping van het geloof. “Deze pater heeft ons in zekere zin de ogen geopend. Hij wees ons op de rijkdom van ons geloof en op onze onwil of onkunde om daarmee aan het werk te gaan. ‘Wij zijn als hon-gerigekippen in een schuur vol graan’, hield hij ons voor. “ Daarmee doelende op 'het prachtige product' dat we te bieden hebben, de Blijde Boodschap die we in deze geseculariseerde tijd, zo lijkt het, liever een poosje onder de korenmaat zetten, tot er (financieel) betere tijden aanbreken. Maar Vonnie en Edwin zijn ervan overtuigd dat ook vandaag, in deze tijd mensen hongeren naar zingeving. Wat vaak ontbreekt is de kennis van het geloof, de liefde en de hoop. Dat is wat gelovigen, autoch-toon en allochtoon, met elkaar moet verbinden. Vonnie: “Het geloof is voor ons geen hobby, het is een roeping. Gods Geest heeft ons doen zien dat wij verdieping nodig hebben. De kerk van vandaag verkeert in ademnood. We moeten groeien in kwaliteit. Wij zijn de bouwstenen, de Geest is de voeger.”

Jaap van Eeden

Al meer dan veertig jaar vindt er in de week na Pasen een

ontmoeting plaats tussen onze bisschop en enkele mensen uit

ons diocees, een Duitse bis-schop en enkele Pfarrer van de Evangelische Kirche van Kurhessen Waldeck en een

groep van de Protestantse Kerk in Nederland.

Om het jaar ontmoet men elkaar dan weer in Duitsland en vervolgens in Nederland. Foto van de

bijeenkomst in Vlijmen in 2011.

Duitse ontmoetingenHet zijn ontmoetingen waarin men elkaar

op de hoogte brengt van ontwikkelingen

in de eigen kerk, van gedachten wisselt

over centrale thema’s in het geloof en

vooral vrijmoedig met elkaar delibereert.

Geen vergaderingen met agendapun-

ten die afgehandeld moeten worden,

besluiten die genomen moeten worden

of beleidsplannen die nadien uitwerking

behoeven. Het is ontmoeting in strikte

Men leert elkaar steeds meer ken-

nen, ook via boeken en brochures die

men elkaar geeft. Zo kreeg onze bis-

schop de laatste keer een tweedelig

Handboek over de Kerkgeschiedenis van

de Evangelische Kirche in Kurhessen

Waldeck cadeau. Al lezend leer je dan de

Evangelische Kirche kennen in de worste-

ling om de boodschap van het evangelie

in de kerk overeind te houden te midden

van alle politieke invloeden die zich doen

gelden. Met als hoogtepunt de strijd om

de kerk in de jaren vóór en tijdens de

tweede wereldoorlog.

Of het nu in een boek is of in persoonlijke

ontmoetingen met de mensen van de

Evangelische Kirche; steeds tref je een

kerk die ernst maakt met het evangelie.

En steeds zijn het ontmoetingen die het

perspectief op de eigen kerkelijke situatie

van ons bisdom verbreden.

En daar zijn ontmoetingen toch voor?

Jac van Oppen

98 Bisdomblad juni 2012 Bisdomblad april 2012 9

10 Bisdomblad juni 2012 Bisdomblad juni 2012 11

zijn enkele middelbare scholen die al jaren een reis naar Taizé organiseren of samen met de leerlingen vieringen op school hebben in de sfeer van Taizé. Maar onder docenten levensbeschou-wing is er ook nog veel onbekendheid en nieuwsgierigheid naar Taizé.Jeanne Ketelaars, bisschoppelijk gede-legeerde voor het middelbaar onder-wijs: “Tijdens mijn bezoeken aan de mid-delbare scholen in het bisdom van ’s Hertogenbosch werd vaker door docenten levensbeschouwing de vraag gesteld naar mogelijkheden om ken-nis te maken met de communiteit van Taizé om er later met leerlingen naar toe te reizen. Om docenten de kans te geven eerst zelf te ervaren wat Taizé is en wat het voor henzelf en leerlingen kan betekenen hebben we als bisdom een kennismakingreis naar Taizé geor-ganiseerd”.

elf docenten op ‘kennisMakinGsexpeditie’Zo komt het dat op zaterdag 21 april 2012 elf docenten Levensbeschouwing van zes verschillende middelbare scho-len voor vijf dagen naar Taizé vertrok-ken. Begeleid door twee gedelegeerden

taizé In het Franse Bourgondië, vlakbij het eens zo beroemde Cluny, bevindt zich het dorpje Taizé. Normaal gesproken zou niemand dit kleine gehucht ooit opgemerkt hebben. Maar sinds zich daar een broedergemeenschap vestigde onder leiding van de inmiddels overle-den abt Roger Schutz stromen jaarlijks duizenden jongeren naar 'het plaatsje op de heuvel'. Daar leven zo'n honderd broeders van wel 25 verschillende nati-onaliteiten. Zij ontvangen per week enkele duizenden jongeren uit de hele wereld voor ontmoeting en gebed. Elke dag geven de broeders van de gemeen-schap bijbelinleidingen en drie maal per dag komen de broeders met alle bezoekers bijeen voor het gemeenschap-pelijk gebed in de Verzoeningskerk. In de momenten tussen deze vieringen doet men mee met een programma van bezinning, gesprek, gebed en stilte. Omdat die vaak in groepjes gebeurt is dit een uitgelezen kans om andere jon-geren vanuit de hele wereld te ontmoe-ten en zo ruimte te zoeken om God te ontmoeten.

een kans Voor scHolenIn het bisdom van ’s Hertogenbosch

voor het onderwijs van het bisdom van ’s Hertogenbosch reisden zij af naar Cluny, waar zij de eerste nacht verbleven. Na een bezoek aan de abdij van Cluny zijn zij op zondagmorgen naar Taizé gewandeld. Deze wande-ling van ongeveer vier uren door het prachtige landschap van het Franse Bourgondië geeft docenten (en leerlin-gen) de mogelijkheid om de drukte van alledag bewust achter zich te laten en te wennen aan de rust die zij in Taizé ook zullen ervaren. Van zondagmiddag tot en met woensdagavond hebben de docenten meegeleefd in de gemeen-schap van Taizé. De gebedstijden, bij-belinleidingen, de gesprekken en het samenzijn hebben veel indruk gemaakt op de docenten en hebben hen dezelfde ervaring gegeven die hun leerlingen ook (kunnen) hebben wanneer zij naar Taizé gaan.

Back to Basic Met Hele Mooie erVarinGenJeanne Ketelaars: “Door deze reis maken docenten mee wat leerlingen ook meemaken. Je gaat werkelijk 'back to basic' en loopt tegen allerlei dingen en daarmee ook tegen jezelf aan. Het is niet eenvoudig om ineens met vijf

anderen in een barak te slapen en wei-nig privacy te hebben. Of om in de rij te moeten staan om je eten op een bord geschept te krijgen. Ook het weer werk-te in de dagen dat wij in Taizé waren niet echt mee, veel wind, regen en kou maakte het dat we soms wel eens even met onze ziel onder de arm liepen. Maar juist deze ervaringen geven ook de mogelijkheid om naar jezelf te kij-ken en te ontdekken waar het uiteinde-lijk werkelijk om gaat in het leven. Dit geldt voor docenten, maar zeker ook voor leerlingen.” Naast de ervaringen die docenten hebben opgedaan, heb-ben zij deze ook samen uitgewisseld en gekeken naar hoe je een leerlingen reis naar Taizé het best kunt organiseren.

Loes Roffelsen, docente op het Alfrinkcollege in Deurne, verwoordt het als volgt: “Ik vond het bijzonder om mensen te ontmoeten die allemaal naar Taizé zijn gekomen om ook men-sen te ontmoeten. Dat maakt het een-voudiger om goed in gesprek te komen. Ontmoeten kun je altijd en overal wel, maar Taizé maakt het wel makkelij-ker mogelijk. Dit geldt natuurlijk ook voor leerlingen. Ook is het voor hen mogelijk om hier te kijken naar hun

‘innerlife’ en daar bij stil te staan, zoals broeder Sebastiaan ook vertelde tijdens één van de inleidingen die we kregen.”Anne-Marie Elissen, van het Eckartcollege uit Eindhoven, gaf aan het einde van de reis aan: “Als ik voor mezelf spreek, heb ik de reis heel positief ervaren, voor mezelf als per-soon en ook om mijn geloof te verdie-pen. Leerlingen gun ik die ervaring ook”. Leerlingen ervaren hun leven vaak als druk en ongeregeld. Hierbij stel-len zij ook de ‘grote levensvragen’ aan zichzelf. De rust en de ontmoetingen van Taizé kunnen hen hiermee op weghelpen.

terUG in nederlandDe docenten levensbeschouwing heb-ben een geïnspireerde reis achter de rug en velen van hen hebben besloten om te kijken wat voor mogelijkhe-den er zijn op hun eigen scholen om met leerlingen een reis naar Taizé te maken. Het is goed om hierbij te ver-melden dat door de reis ook samen-werking tussen de docenten van verschillende scholen is ontstaan om te kijken of er bijvoorbeeld een geza-

In de lessen levensbeschouwing, die gegeven worden in de katholieke middelbare scholen van het bisdom, kunnen docenten kennis en informatie verstrekken over het christendom. Maar naast het verwerken van deze kennis is het voor leerlingen ook belangrijk dat zij leren zich te verhouden met de spirituele dimensie van het geloof. En dat zij in staat worden gesteld om een persoonlijke levensbeschouwing te ontwik-kelen. Hiervoor is meer nodig dan het rationeel verwerken van kennis, hiervoor is het belangrijk dat leerlingen letterlijk kennismaken met een plek van christelijke spiritu-aliteit en dat zij echt in contact komen met gelovige jongeren van hun eigen leeftijd. In deze ontmoetingen en het meeleven van een paar dagen met de broeders van Taizé,‘gebeurt’ Taizé.

Geloven in de ontmoeting van Taizé

menlijk reisinitiatief mogelijk is. Elf geïnspireerde docenten kunnen samen al veel in gang zetten voor het vakgebied levensbeschouwing op hun scholen. En daarmee voor de persoon-lijke levensbeschouwelijke ontwikke-ling van hun leerlingen. Het bisdom wil meerdere docenten de kans geven om met Taizé kennis te maken en te ontdekken hoe ze een leerlingenreis naar deze bijzondere plek van ontmoe-ting en christelijke spiritualiteit kun-nen organiseren. Daarom wordt er van 6 tot en met 10 oktober 2012 een twee-de kennismakingsreis naar Taizé voor docenten georganiseerd. Docenten die interesse hebben om deel te nemen aan deze reis kunnen voor meer informatie contact opnemen met Jeanne Ketelaars, gedelegeerde voor het middelbaar onderwijs (073 612 54 88).

Astrid Bakker

Gedelegeerde voor het basisonderwijs

zijn enkele middelbare scholen die al jaren een reis naar Taizé organiseren of samen met de leerlingen vieringen op school hebben in de sfeer van Taizé. Maar onder docenten levensbeschou-wing is er ook nog veel onbekendheid en nieuwsgierigheid naar Taizé.Jeanne Ketelaars, bisschoppelijk gede-legeerde voor het middelbaar onder-wijs: “Tijdens mijn bezoeken aan de mid-delbare scholen in het bisdom van ’s Hertogenbosch werd vaker door docenten levensbeschouwing de vraag gesteld naar mogelijkheden om ken-nis te maken met de communiteit van Taizé om er later met leerlingen naar toe te reizen. Om docenten de kans te geven eerst zelf te ervaren wat Taizé is en wat het voor henzelf en leerlingen kan betekenen hebben we als bisdom een kennismakingreis naar Taizé geor-ganiseerd”.

elf docenten op ‘kennisMakinGsexpeditie’Zo komt het dat op zaterdag 21 april 2012 elf docenten Levensbeschouwing van zes verschillende middelbare scho-len voor vijf dagen naar Taizé vertrok-ken. Begeleid door twee gedelegeerden

taizé In het Franse Bourgondië, vlakbij het eens zo beroemde Cluny, bevindt zich het dorpje Taizé. Normaal gesproken zou niemand dit kleine gehucht ooit opgemerkt hebben. Maar sinds zich daar een broedergemeenschap vestigde onder leiding van de inmiddels overle-den abt Roger Schutz stromen jaarlijks duizenden jongeren naar 'het plaatsje op de heuvel'. Daar leven zo'n honderd broeders van wel 25 verschillende nati-onaliteiten. Zij ontvangen per week enkele duizenden jongeren uit de hele wereld voor ontmoeting en gebed. Elke dag geven de broeders van de gemeen-schap bijbelinleidingen en drie maal per dag komen de broeders met alle bezoekers bijeen voor het gemeenschap-pelijk gebed in de Verzoeningskerk. In de momenten tussen deze vieringen doet men mee met een programma van bezinning, gesprek, gebed en stilte. Omdat die vaak in groepjes gebeurt is dit een uitgelezen kans om andere jon-geren vanuit de hele wereld te ontmoe-ten en zo ruimte te zoeken om God te ontmoeten.

een kans Voor scHolenIn het bisdom van ’s Hertogenbosch

voor het onderwijs van het bisdom van ’s Hertogenbosch reisden zij af naar Cluny, waar zij de eerste nacht verbleven. Na een bezoek aan de abdij van Cluny zijn zij op zondagmorgen naar Taizé gewandeld. Deze wande-ling van ongeveer vier uren door het prachtige landschap van het Franse Bourgondië geeft docenten (en leerlin-gen) de mogelijkheid om de drukte van alledag bewust achter zich te laten en te wennen aan de rust die zij in Taizé ook zullen ervaren. Van zondagmiddag tot en met woensdagavond hebben de docenten meegeleefd in de gemeen-schap van Taizé. De gebedstijden, bij-belinleidingen, de gesprekken en het samenzijn hebben veel indruk gemaakt op de docenten en hebben hen dezelfde ervaring gegeven die hun leerlingen ook (kunnen) hebben wanneer zij naar Taizé gaan.

Back to Basic Met Hele Mooie erVarinGenJeanne Ketelaars: “Door deze reis maken docenten mee wat leerlingen ook meemaken. Je gaat werkelijk 'back to basic' en loopt tegen allerlei dingen en daarmee ook tegen jezelf aan. Het is niet eenvoudig om ineens met vijf

anderen in een barak te slapen en wei-nig privacy te hebben. Of om in de rij te moeten staan om je eten op een bord geschept te krijgen. Ook het weer werk-te in de dagen dat wij in Taizé waren niet echt mee, veel wind, regen en kou maakte het dat we soms wel eens even met onze ziel onder de arm liepen. Maar juist deze ervaringen geven ook de mogelijkheid om naar jezelf te kij-ken en te ontdekken waar het uiteinde-lijk werkelijk om gaat in het leven. Dit geldt voor docenten, maar zeker ook voor leerlingen.” Naast de ervaringen die docenten hebben opgedaan, heb-ben zij deze ook samen uitgewisseld en gekeken naar hoe je een leerlingen reis naar Taizé het best kunt organiseren.

Loes Roffelsen, docente op het Alfrinkcollege in Deurne, verwoordt het als volgt: “Ik vond het bijzonder om mensen te ontmoeten die allemaal naar Taizé zijn gekomen om ook men-sen te ontmoeten. Dat maakt het een-voudiger om goed in gesprek te komen. Ontmoeten kun je altijd en overal wel, maar Taizé maakt het wel makkelij-ker mogelijk. Dit geldt natuurlijk ook voor leerlingen. Ook is het voor hen mogelijk om hier te kijken naar hun

‘innerlife’ en daar bij stil te staan, zoals broeder Sebastiaan ook vertelde tijdens één van de inleidingen die we kregen.”Anne-Marie Elissen, van het Eckartcollege uit Eindhoven, gaf aan het einde van de reis aan: “Als ik voor mezelf spreek, heb ik de reis heel positief ervaren, voor mezelf als per-soon en ook om mijn geloof te verdie-pen. Leerlingen gun ik die ervaring ook”. Leerlingen ervaren hun leven vaak als druk en ongeregeld. Hierbij stel-len zij ook de ‘grote levensvragen’ aan zichzelf. De rust en de ontmoetingen van Taizé kunnen hen hiermee op weghelpen.

terUG in nederlandDe docenten levensbeschouwing heb-ben een geïnspireerde reis achter de rug en velen van hen hebben besloten om te kijken wat voor mogelijkhe-den er zijn op hun eigen scholen om met leerlingen een reis naar Taizé te maken. Het is goed om hierbij te ver-melden dat door de reis ook samen-werking tussen de docenten van verschillende scholen is ontstaan om te kijken of er bijvoorbeeld een geza-

In de lessen levensbeschouwing, die gegeven worden in de katholieke middelbare scholen van het bisdom, kunnen docenten kennis en informatie verstrekken over het christendom. Maar naast het verwerken van deze kennis is het voor leerlingen ook belangrijk dat zij leren zich te verhouden met de spirituele dimensie van het geloof. En dat zij in staat worden gesteld om een persoonlijke levensbeschouwing te ontwik-kelen. Hiervoor is meer nodig dan het rationeel verwerken van kennis, hiervoor is het belangrijk dat leerlingen letterlijk kennismaken met een plek van christelijke spiritu-aliteit en dat zij echt in contact komen met gelovige jongeren van hun eigen leeftijd. In deze ontmoetingen en het meeleven van een paar dagen met de broeders van Taizé,‘gebeurt’ Taizé.

Geloven in de ontmoeting van Taizé

menlijk reisinitiatief mogelijk is. Elf geïnspireerde docenten kunnen samen al veel in gang zetten voor het vakgebied levensbeschouwing op hun scholen. En daarmee voor de persoon-lijke levensbeschouwelijke ontwikke-ling van hun leerlingen. Het bisdom wil meerdere docenten de kans geven om met Taizé kennis te maken en te ontdekken hoe ze een leerlingenreis naar deze bijzondere plek van ontmoe-ting en christelijke spiritualiteit kun-nen organiseren. Daarom wordt er van 6 tot en met 10 oktober 2012 een twee-de kennismakingsreis naar Taizé voor docenten georganiseerd. Docenten die interesse hebben om deel te nemen aan deze reis kunnen voor meer informatie contact opnemen met Jeanne Ketelaars, gedelegeerde voor het middelbaar onderwijs (073 612 54 88).

Astrid Bakker

Gedelegeerde voor het basisonderwijs

In Nederland vindt een meerderheid in de Tweede Kamer dat niemand uit het kabinet naar de EK-voetbalwedstrijden in Oekraïne mag gaan zolang de situatie rond oud-premier Joelia Timosjenko niet verbetert.

1312 Bisdomblad juni 2012 Bisdomblad juni 2012

leidde er uiteindelijk toe dat de steen-rijke Julia wegens “machtsmisbruik” bij een gasdeal met Rusland en “ver-duistering” van honderden miljoenen tot zeven jaar celstraf werd veroordeeld en ondanks haar hernia werd mishan-deld – maar dat is niet ongewoon in Oekraïense gevangenissen. Volgens de Oekraiens-katholieke hoofdaalmoe-zenier is het onmogelijk dat iemand – politie of medegevangenen – een hand op Joelia zouden durven leggen, maar de foto’s liegen niet. Het politieke westen protesteert, de Oekraïense ker-ken trouwens ook. Of de Nederlandse voetballers in de Oost-Oekraïense stad Charkov gaan spelen is nog niet zeker, maar het zal wel, want sport en politiek moeten gescheiden blijven, nietwaar?

Het conservatieve oosten heeft niet alleen een andere politieke, maar ook een andere religieuze oriëntatie. Ze

Is er dan zò weinig positiefs te melden over die mensen? Zeker niet. Maar we doen er wel goed aan een water-scheiding (de rivier de Dnjepr) aan te brengen tussen West-Oekraïne en het oosten, het meest industriële deel van het land, waar een grote minderheid van etnische Russen woont. In het westen (Galicië), met als belangrijkste stad Lviv, wonen de meeste Grieks-katholieken. Daar wordt overwegend Oekraïens gesproken, wat neerbuigend ‘de boerentaal’ wordt genoemd. Die op het westen georiënteerde mensen, voor-al jongeren en intellectuelen, steunden president Victor Joesjtsjenko, die dank zij de Oranjerevolutie de huidige presi-dent Victor Janoekovitsj z’n gecorrum-peerde verkiezingsoverwinning kaapte. Dat Joesjtsjenko vervolgens met zijn blonde premier Joelia Timosjenko ruzi-end over straat rollebolde en vervolgens het vertrouwen van de kiezers verloor,

Voor een Oekraïner zijn drie dingen belangrijk:

zorg dat je dicht bij het vuur zit… dat de baas

je niet ziet… en dat je pakt wat je grijpen kunt. Die Oekraïense

levensles leerde mij de redemptorist Bohdan

Dzjourach, hulpbisschop en secretaris van de

bisschoppenconferen-tie van de Oekraïense Grieks-katholieke Kerk in Kiev, de hoofdstad.

Het tekent de mentaliteit van een bevolking die, zoals Henri Nouwen in zijn dagboek noteerde:

“Nooit glimlacht”. In dat land gaan wij nu

voetballen.Vervolg volgende pagina

Dit is de hoofdmoot van het gelovig leven in Oekraïne en twee-derde van de 42 miljoen inwoners noemt zich gelovig. Wonderlijk genoeg is niet meer dan 5 %atheïst in dit land dat tot goed 25 jaar geleden nog communistisch bestuurd werd. Het westen van Oekraïne heeft trouwens een roerige geschiedenis. Een oude man in Lviv vertelt: “Ik heb vele nationaliteiten gehad en ik ben nog nooit de stad uit geweest”. West-Oekraïne was vorige eeuw Oostenrijks-Hongaars, Pools, Russisch, Duits, weer Russisch en uiteindelijk Oekraïens. Het centrum van de stad Lviv (Leeuwenstad) heeft wat weg van Wenen.

Vooral in Galicië kun je de gelovigheid van de Oekraïners ten volle ervaren. Stel je voor, een stralende mei-zondag in de kerk van de redemptoristische patroon-heilige Josafat in Lviv met z’n 750.000 inwoners. De kerk is zo vol dat de men-sen lijf aan lijf staan. Boven de massa uit steken wat blauw-witte vaandels, die naar gelang de liturgie voortduurt zachtjes wuiven. In de gangpaden links en rechts zitten lange rijen mannen en vrouwen op hun knieën, schuifelend naar een van de zijaltaren, waar stoe-len voor staan met paters die de biecht horen. Dat gebeurde die dag van 7 uur ’s morgens tot 5 uur ’s middags en aldoor zaten daar die rijen.

Ook buiten de kerk, op een groot plein, staat een dikke massa mensen. Ze horen de viering, maar zien hem niet (in de kerk trouwens ook niet) en zingen de hele liturgie mee, uit het hoofd. Opzij

staan twee jongetjes van een jaar of tien, met een voetbal onder de arm. Fier zingen ze mee, buigen waar nodig, bekruisen zich voortdurend en kijken geconcentreerd naar de luidspreker, alsof het daar allemaal gebeurt. Maar meteen als de viering voorbij is, laten ze de bal vallen en rennen ze erachteraan. Voetballen! Geloof en leven vloeien naadloos in elkaar over.

Waar de Orthodoxen het accent vooral leggen op hun binnenkant – pompeuze en met goudstiksel overladen liturgie – besteden de Oekraïense katholieken veel aandacht aan de problemen van de samenleving. Ze doen bij voorbeeld aan diaconie, catechese, missie, jeugd-werk, zieken- en gevangenispastoraat, activiteiten die mede mogelijk zijn door een internationaal netwerk van dono-ren, zowel materieel als immaterieel. Behalve het verwijt van zieltjeswinnerij, is ook dat is een reden voor de kinne-sinne uit Orthodoxe hoek. Maar het was voor de katholieken twintig jaar geleden en ook vandaag nog de enige mogelijk-heid om weer een volwaardige kerk te worden, na alles wat hen aan kerken, kloosters en mensen ontnomen was.

Heel Oekraïne heeft zwaar te lijden gehad van de stalinistische vervolgin-gen. Afgezien van de ‘holodomor’, de opzettelijke hongersnood die in de jaren ’30 een vijfde van de boerenstand uitroeide, werden na de ontmante-ling van de katholieke kerken in 1946, duizenden priesters, kloosterlingen en

zijn vooral Orthodox en verenigd in hun eigen vijf (!) kerkgenootschappen: de Oekraïens-orthodoxe kerk van het patriarchaat van Moskou, waarvan zich (begin jaren ’90 al) een patriarch heeft losgezongen die met volgelingen zijn eigen baan is gegaan: de veel grotere Oekraïens-orthodoxe kerk van het patriarchaat van Kiev onder patriarch Filaret, de Oekraïens-autocefale (= zelf-standige) kerk en de kleine Russisch-orthodoxe kerk van de Oud-gelovigen. Die kerken zijn verdeeld tot op het bot. Dat heeft niets met geloofsbeleving te maken, maar met politiek, geschiede-nis (communistisch verleden) en per-soonlijke vetes en ambities.

Dan zijn er in het oosten en het westen vrij veel protestantse genootschap-pen, van lutheranen en calvinisten tot zevendedags adventisten en mor-monen. Samen hebben ze minder dan een miljoen leden. Verder is er nog een bescheiden Joodse gemeen-schap en een goeddeels vernietigde Armeense kerk. De Oekraïens Grieks-katholieke kerk met z’n 4,5 miljoen gelovigen (dat Grieks slaat op de byzantijnse ritus) staat sinds vorig jaar onder leiding van de grootaartsbis-schop Svjatoslav Sjevtsjoek in Kiev. De Rooms-katholieke ofwel ‘Poolse’ kerk in Oekraïne telt ca. vier miljoen gelo-vigen. Hun aartsbisschop is de Pool Mieczyslaw Mokrzycki. Beide katho-lieke kerken zijn twee volstrekt eigen geloofsgemeenschappen, maar soms lukt het om goed samen te werken.

Voetballen waar de vrijheid verloren is