Het thema van dit laatste Bisdomblad is Begin en einde. Sinds decem-

ber 1922 bestaat in ons bisdom een diocesaan blad dat aanvankelijk

Sint Jansklokken heette, maar in de jaren '50 werd omgedoopt tot

Bisdomblad. Het was de wens van bisschop Diepen allerlei gewijde klan-

ken over het bisdom uit te strooien, zoals u op pagina 8 kunt lezen.

Erg groot was de belangstelling voor het blad de eerste jaren niet. Er

kwamen zo 'n 1200 abonnees, voornamelijk de geestelijkheid en katho-

lieke instellingen. Rector C. Zwijsen, neef van de befaamde bisschop,

was de eerste hoofdredacteur. Onder zijn opvolger pastoor Broekman

ging het beter met de "Klukskes". Dankzij zijn niet aflatende ijver groeide

het abonnee-aantal met enkele duizenden. De derde hoofdredacteur,

mrg . L. Rooyackers, belandde aan het begin van de bezettingstijd in het

concentratiekamp Dachau, omdat het Bisdomblad artikelen had gepubli-

ceerd waarin tegen de Nazi's werd geageerd.

Na de oorlog brak een gouden tijd aan

voor de Sint Jansklokken. Vanwege de

papierschaarste zetten parochies hun

berichten en misintenties in het blad.

Er waren liefst 25 edities die via een

Van de redactiesysteem van bezorgers in de bus gestopt werden. Die periode werd

in 1972, onder hoofdredacteur pastoor Harrie Beex afgesloten. Het

was een kostbaar systeem en verschillende parochies hadden weer

hun eigen parochieblad. De ingreep had drastische gevolgen voor het

abonneebestand. Toch bleef het Bisdomblad van Den Bosch bestaan

in een tijd dat andere bisdommen hun weekbladen moesten opheffen

of minder vaak lieten verschijnen.

Uiteindelijk viel in 2002 ook voor het Bisdomblad als weekblad het

doek, maar bleef de mogelijkheid om maandelijks, dicht bij de men-

sen informatie te geven over "mens, geloof, kerk en samenleving",

zoals de ondertitel van het Bisdomblad sinds de viering van het zes-

tigjarig bestaan luidt.

Nu verstommen de klokken en neemt het bisdom "met pijn in het

hart", zoals de bisschop schrijft, afscheid van haar blad. Naar wij

hopen heeft u het met plezier gelezen en heeft het u "nuttigs en

aangenaams" gebracht.

Jaap van Eeden, hoofdredacteur

21

24

8

5Van de redactie 3

Woord van de bisschop 4Kleine stapjes, maar het balletje rolt... 6Nieuwe N orbertusparochie heeft te maken met emoties maar is alweer aan het opbouwen

doek valt voor het Bisdomblad 8Bisschop Hurkmans neemt 'met pijn in het hart' afscheid van 90-jarig diocesaan medium

Kerstverhaal: de crisis van ties 10Kerststallen: Komt laten wij hem aanbidden 142012: Het jaar in woord en beeld 16Sponsoracties voor WJd 19catecheserubriek 20Heiligenrubriek: H. Oda en Odilia 22de 100 mooiste kerken 24Liturgierubriek 26Maandlezing 29Liturgieschema/Colofon 30Agenda's van de bisschoppen 31

in dit nUMMer

2

Zowel voor bedrijven, particulieren of kerkelijkeorganisaties kunnen wij u van dienst zijn bij:

- hetvoerenvanfinanciëleadministraties- hetopmakenvanjaarrekeningen- het doen van belastingaangiftes- hetvoerenvansalarisadministraties

www.rcoppens.nl•073–6441508Wilhelminastraat1a•5243XARosmalen

Bouw • Restauratie • Projectontwikkeling

Postbus 115 - 5250 AC Vlijmen - Telefoon 073 - 5119022E-mail bvh@volkerwessels.com - Website www.bonthvanhulten.nl

de Bonth van Hulten bv

Adv_98x126_H.Servatiuskerk_Appeltern.indd 1 01-12-11 13:43

0 7 3 - 6 2 3 . 3 3 . 1 1

www.sarisenpartners.nl

• Gespecialiseerd in delven en dichten van graven• Op en herbegraven op begraaf plaatsen en evt. overbrengen naar

andere begraafplaats• Ruimen, op en herbegraven van gehele begraafplaatsen in heel Nederland• Het ruimen van grafmonumenten en tekens afvoeren en vernietigen• Het ruimen van grafkelders• Plaatsen van nieuwe grafkelders• Ook voor andere graafwerkzaamheden kunnen wij u van dienst zijn

Gravendienst A.C. van der Burgt & Zn. VOFAlde Biezenstraat 30 • 5421 BG GemertTel: 06 537 188 49 Fax: 0492 36 78 78bgg. 06 510 524 69www.vanderburgtgemert.nlE-mail: pburgt@xs4all.nl

Wolfskamerweg 16, 5262 SJ Vught T: 073 656 23 79 I: www.bijnenuitvaartverzorging.nl

073 656 23 7924 uur per dag

Els Bakkeruitvaar t leider

Ongeacht waar u verzekerd bent.Voor ieder budget. Wij staan voor u klaar, dag en nacht.

Wij bedanken het Bisdomblad voor de prettige samenwerking.

den bosch&

3Bisdomblad december 2012

Het thema van dit laatste Bisdomblad is Begin en einde. Sinds decem-

ber 1922 bestaat in ons bisdom een diocesaan blad dat aanvankelijk

Sint Jansklokken heette, maar in de jaren '50 werd omgedoopt tot

Bisdomblad. Het was de wens van bisschop Diepen allerlei gewijde klan-

ken over het bisdom uit te strooien, zoals u op pagina 8 kunt lezen.

Erg groot was de belangstelling voor het blad de eerste jaren niet. Er

kwamen zo 'n 1200 abonnees, voornamelijk de geestelijkheid en katho-

lieke instellingen. Rector C. Zwijsen, neef van de befaamde bisschop,

was de eerste hoofdredacteur. Onder zijn opvolger pastoor Broekman

ging het beter met de "Klukskes". Dankzij zijn niet aflatende ijver groeide

het abonnee-aantal met enkele duizenden. De derde hoofdredacteur,

mrg . L. Rooyackers, belandde aan het begin van de bezettingstijd in het

concentratiekamp Dachau, omdat het Bisdomblad artikelen had gepubli-

ceerd waarin tegen de Nazi's werd geageerd.

Na de oorlog brak een gouden tijd aan

voor de Sint Jansklokken. Vanwege de

papierschaarste zetten parochies hun

berichten en misintenties in het blad.

Er waren liefst 25 edities die via een

Van de redactiesysteem van bezorgers in de bus gestopt werden. Die periode werd

in 1972, onder hoofdredacteur pastoor Harrie Beex afgesloten. Het

was een kostbaar systeem en verschillende parochies hadden weer

hun eigen parochieblad. De ingreep had drastische gevolgen voor het

abonneebestand. Toch bleef het Bisdomblad van Den Bosch bestaan

in een tijd dat andere bisdommen hun weekbladen moesten opheffen

of minder vaak lieten verschijnen.

Uiteindelijk viel in 2002 ook voor het Bisdomblad als weekblad het

doek, maar bleef de mogelijkheid om maandelijks, dicht bij de men-

sen informatie te geven over "mens, geloof, kerk en samenleving",

zoals de ondertitel van het Bisdomblad sinds de viering van het zes-

tigjarig bestaan luidt.

Nu verstommen de klokken en neemt het bisdom "met pijn in het

hart", zoals de bisschop schrijft, afscheid van haar blad. Naar wij

hopen heeft u het met plezier gelezen en heeft het u "nuttigs en

aangenaams" gebracht.

Jaap van Eeden, hoofdredacteur

21

24

8

5Van de redactie 3

Woord van de bisschop 4Kleine stapjes, maar het balletje rolt... 6Nieuwe N orbertusparochie heeft te maken met emoties maar is alweer aan het opbouwen

doek valt voor het Bisdomblad 8Bisschop Hurkmans neemt 'met pijn in het hart' afscheid van 90-jarig diocesaan medium

Kerstverhaal: de crisis van ties 10Kerststallen: Komt laten wij hem aanbidden 142012: Het jaar in woord en beeld 16Sponsoracties voor WJd 19catecheserubriek 20Heiligenrubriek: H. Oda en Odilia 22de 100 mooiste kerken 24Liturgierubriek 26Maandlezing 29Liturgieschema/Colofon 30Agenda's van de bisschoppen 31

in dit nUMMer

2

Zowel voor bedrijven, particulieren of kerkelijkeorganisaties kunnen wij u van dienst zijn bij:

- hetvoerenvanfinanciëleadministraties- hetopmakenvanjaarrekeningen- het doen van belastingaangiftes- hetvoerenvansalarisadministraties

www.rcoppens.nl•073–6441508Wilhelminastraat1a•5243XARosmalen

Bouw • Restauratie • Projectontwikkeling

Postbus 115 - 5250 AC Vlijmen - Telefoon 073 - 5119022E-mail bvh@volkerwessels.com - Website www.bonthvanhulten.nl

de Bonth van Hulten bv

Adv_98x126_H.Servatiuskerk_Appeltern.indd 1 01-12-11 13:43

0 7 3 - 6 2 3 . 3 3 . 1 1

www.sarisenpartners.nl

• Gespecialiseerd in delven en dichten van graven• Op en herbegraven op begraaf plaatsen en evt. overbrengen naar

andere begraafplaats• Ruimen, op en herbegraven van gehele begraafplaatsen in heel Nederland• Het ruimen van grafmonumenten en tekens afvoeren en vernietigen• Het ruimen van grafkelders• Plaatsen van nieuwe grafkelders• Ook voor andere graafwerkzaamheden kunnen wij u van dienst zijn

Gravendienst A.C. van der Burgt & Zn. VOFAlde Biezenstraat 30 • 5421 BG GemertTel: 06 537 188 49 Fax: 0492 36 78 78bgg. 06 510 524 69www.vanderburgtgemert.nlE-mail: pburgt@xs4all.nl

Wolfskamerweg 16, 5262 SJ Vught T: 073 656 23 79 I: www.bijnenuitvaartverzorging.nl

073 656 23 7924 uur per dag

Els Bakkeruitvaar t leider

Ongeacht waar u verzekerd bent.Voor ieder budget. Wij staan voor u klaar, dag en nacht.

Wij bedanken het Bisdomblad voor de prettige samenwerking.

den bosch&

3Bisdomblad december 2012

Het Jaar van het Geloof en de deugden

Er zijn drie goddelijke deugden: geloof,

hoop en liefde. Door het geloof staat een

mens sterk in het leven. De hoop geeft

hem de vaste overtuiging dat door alle

moeilijkheden heen er altijd een goede

toekomst gloort. God blijft leven geven.

De liefde is een deugd die ons een diepe

kern geeft van positieve verbondenheid.

De liefde drukt zich uit in alles wat een

mens is en doet. Deze drie goddelijke

deugden maken een mens vrij en vormen

een basis voor echt gelukkig zijn. Het

eigene van deze deugden is dat wij ze van

God krijgen. Niet voor eens en altijd, maar

door heel ons leven heen. Om er ontvan-

kelijk voor te zijn en om die kwaliteiten te

ontwikkelen is het goed een godsdienstig

leven te leiden. Regelmatig gebed en het

deelnemen aan het kerkelijk leven kunnen

daarom in ons leven van grote waarde

zijn. Daarnaast is uitdrukking geven aan

je geloof in concrete diaconie tegenover je

naasten een weg om die goddelijke deug-

den in je te laten groeien.

In onze traditie spreken we nog over vier

andere deugden. Het zijn kwaliteiten in

het leven van een mens waar alles om

draait. We noemen die dan ook kardinale

(scharnier-) deugden. Het zijn de deugden

voorzichtigheid, rechtvaardigheid, dapper-

heid en matigheid. Het is voor een mens

van groot belang dat hij vrij is, dat hij de

verantwoordelijkheid voor de taken waar-

voor hij in zijn leven gesteld is aan kan.

Dat hij een bijdragen kan leveren aan het

leven van de anderen. Als een mens zich

niets aan de deugden gelegen laat liggen

maar het tegendeel doet, zal die mens

egoïstisch worden. Hij zal als een waag-

hals door het leven gaan. Met het mijn

en dijn zal hij het niet zo nauw nemen. Hij

zal pakken wat hij te pakken kan krijgen.

Daarnaast zal hij van binnen meer en

meer zwak worden. Ook zal zo’n mens

vaak gaan voor het snelle genot en voor

goedkoop geluk. Een mens echter die zijn

driften en hartstochten richt op de deug-

den van voorzichtigheid, rechtvaardigheid,

dapperheid en matigheid zal uitgroeien

tot een mooi en goed mens. Zo iemand

maakt zichzelf tot een geschenk voor de

ander. Zo is de mens bedoeld.

Veel ouderen zijn vaak alleen. Stil thuis

met hetzelfde uitzicht. Soms zijn er zor-

gen, maar vaak is er tijd om het leven te

overdenken. Met deze kleine bijdrage zou

ik u willen stimuleren om al uw krachten

positief aan te wenden om hierdoor uw

eigen geluk en dat van anderen te verze-

keren.

We gaan het Hoogfeest van Kerstmis

vieren. God wil ons door Zijn Zoon naar

Zich toe halen. Hij wil ons rijk maken. Hij

wil ons geloof, hoop en liefde geven. Wij

kunnen in gebed om die deugden vragen.

Eveneens is het goed God te bedanken

voor wat Hij ons reeds gaf. God wil ons

sterk maken. Hij neemt niet onze zorgen

en onze problemen weg. Soms moeten we

door diep lijden heen gaan. God spaart

ons in die zin niet. Wel geeft Hij ons de

kracht om zorgen, lijden, en problemen

te overwinnen. Hij laat niemand van ons

alleen.

Van harte wens ik u allen, uw kinderen

en families een zalig kersfeest en een

zegenrijk nieuw jaar. Moge het Kind in de

kribbe ons bewaren in het geloof, in de

hoop en in de liefde. Dat we voor elkaar

een geschenk mogen zijn. Vrede en alle

goeds.

Mgr. drs. A.L.M. Hurkmans

Bisschop van 's-Hertogenbosch

U en ik, wij leven in een tijd die volop in beroering is. Het kan onzeker en angstig maken. Dit jaar echter mogen wij het Hoogfeest van Kerstmis vieren in het Jaar van het Geloof. Wanneer een mens geloof heeft, geeft dit hem houvast. Je kunt je volledig toevertrouwen aan God. Hij is toch de Heer van de geschiedenis. Hem behoren wij toe. Wat kan ons gebeuren? Het geloof is een deugd die een mens, net als de andere deugden, sterk maakt. Deugden doen een mens moeilijke tijden overwinnen.

5Bisdomblad december 20124 Bisdomblad december 2012

Het Jaar van het Geloof en de deugden

Er zijn drie goddelijke deugden: geloof,

hoop en liefde. Door het geloof staat een

mens sterk in het leven. De hoop geeft

hem de vaste overtuiging dat door alle

moeilijkheden heen er altijd een goede

toekomst gloort. God blijft leven geven.

De liefde is een deugd die ons een diepe

kern geeft van positieve verbondenheid.

De liefde drukt zich uit in alles wat een

mens is en doet. Deze drie goddelijke

deugden maken een mens vrij en vormen

een basis voor echt gelukkig zijn. Het

eigene van deze deugden is dat wij ze van

God krijgen. Niet voor eens en altijd, maar

door heel ons leven heen. Om er ontvan-

kelijk voor te zijn en om die kwaliteiten te

ontwikkelen is het goed een godsdienstig

leven te leiden. Regelmatig gebed en het

deelnemen aan het kerkelijk leven kunnen

daarom in ons leven van grote waarde

zijn. Daarnaast is uitdrukking geven aan

je geloof in concrete diaconie tegenover je

naasten een weg om die goddelijke deug-

den in je te laten groeien.

In onze traditie spreken we nog over vier

andere deugden. Het zijn kwaliteiten in

het leven van een mens waar alles om

draait. We noemen die dan ook kardinale

(scharnier-) deugden. Het zijn de deugden

voorzichtigheid, rechtvaardigheid, dapper-

heid en matigheid. Het is voor een mens

van groot belang dat hij vrij is, dat hij de

verantwoordelijkheid voor de taken waar-

voor hij in zijn leven gesteld is aan kan.

Dat hij een bijdragen kan leveren aan het

leven van de anderen. Als een mens zich

niets aan de deugden gelegen laat liggen

maar het tegendeel doet, zal die mens

egoïstisch worden. Hij zal als een waag-

hals door het leven gaan. Met het mijn

en dijn zal hij het niet zo nauw nemen. Hij

zal pakken wat hij te pakken kan krijgen.

Daarnaast zal hij van binnen meer en

meer zwak worden. Ook zal zo’n mens

vaak gaan voor het snelle genot en voor

goedkoop geluk. Een mens echter die zijn

driften en hartstochten richt op de deug-

den van voorzichtigheid, rechtvaardigheid,

dapperheid en matigheid zal uitgroeien

tot een mooi en goed mens. Zo iemand

maakt zichzelf tot een geschenk voor de

ander. Zo is de mens bedoeld.

Veel ouderen zijn vaak alleen. Stil thuis

met hetzelfde uitzicht. Soms zijn er zor-

gen, maar vaak is er tijd om het leven te

overdenken. Met deze kleine bijdrage zou

ik u willen stimuleren om al uw krachten

positief aan te wenden om hierdoor uw

eigen geluk en dat van anderen te verze-

keren.

We gaan het Hoogfeest van Kerstmis

vieren. God wil ons door Zijn Zoon naar

Zich toe halen. Hij wil ons rijk maken. Hij

wil ons geloof, hoop en liefde geven. Wij

kunnen in gebed om die deugden vragen.

Eveneens is het goed God te bedanken

voor wat Hij ons reeds gaf. God wil ons

sterk maken. Hij neemt niet onze zorgen

en onze problemen weg. Soms moeten we

door diep lijden heen gaan. God spaart

ons in die zin niet. Wel geeft Hij ons de

kracht om zorgen, lijden, en problemen

te overwinnen. Hij laat niemand van ons

alleen.

Van harte wens ik u allen, uw kinderen

en families een zalig kersfeest en een

zegenrijk nieuw jaar. Moge het Kind in de

kribbe ons bewaren in het geloof, in de

hoop en in de liefde. Dat we voor elkaar

een geschenk mogen zijn. Vrede en alle

goeds.

Mgr. drs. A.L.M. Hurkmans

Bisschop van 's-Hertogenbosch

U en ik, wij leven in een tijd die volop in beroering is. Het kan onzeker en angstig maken. Dit jaar echter mogen wij het Hoogfeest van Kerstmis vieren in het Jaar van het Geloof. Wanneer een mens geloof heeft, geeft dit hem houvast. Je kunt je volledig toevertrouwen aan God. Hij is toch de Heer van de geschiedenis. Hem behoren wij toe. Wat kan ons gebeuren? Het geloof is een deugd die een mens, net als de andere deugden, sterk maakt. Deugden doen een mens moeilijke tijden overwinnen.

5Bisdomblad december 20124 Bisdomblad december 2012

houden. We gaan geen grootse plannen maken om een evangelisatieproject op te zetten, nee, we gaan gewoon de din-gen doen die we altijd al deden en waar we goed in zijn.”En dan gebeuren er kleine wondertjes... “zoals die werkgroep die helemaal op d’r gat zat en waarvan je dacht: dat is straks helemaal niets meer”, vertelt Ad Vugs. “Zo zijn de doopvoorbereidings- en communiegroepen samen veel sterker uit de strijd gekomen.”Pastoor Barberien: “Er was al ervaring t.a.v. doopvoorbereiding. Die vieringen zijn nog wel in de vier kerken, maar de voorbereiding is in Diessen. Dat heeft ertoe geleid dat de vrijwilligers die aan-vankelijk misschien dachten: ‘ik kap er mee’ toch niet zijn afgehaakt. Er is een inventarisatie geweest van de projecten en met de goede onderdelen hebben we nu zelf een project opgezet, op maat van de parochie. Men herkent zich erin, dat motiveert. ‘Wij doen het zo’, die chemie begint gestalte te krijgen. Het zijn klei-ne stapjes die goodwill geven. Zo gaat het balletje rollen.”

Heldere communicatie blijft nodig om de ruis op de lijn weg te nemen. Arie: “Mensen denken dat als de kerk verkocht wordt de opbrengst naar het bisdom gaat, terwijl die juist de geloofs-gemeenschap van de eigen nieuwe paro-chie ten goede komt. Ad: “Een verkeerd beeld is ook dat het geld allemaal naar Diessen gaat, waar de parochiekerk

staat.” In die zin is ook het nieuwe parochiecentrum belangrijk, om aan te tonen dat men één gemeenschap is en dat iedereen uit de ‘kerk’dorpen er welkom is.

De koren zijn, volgens de heren, de ambassadeurs om te laten zien “hoe samenwerking ons kan versterken.” Een aantal dames spreek ik even later in het Koetshuis, naast de pastorie, en uit dat gesprek blijkt dat zij met aanzienlijk veel meer plezier naar de gezamenlijke repetities gaan en de liturgie ondersteu-nen. Annie van Nunen uit de Haghorst vertelt dat hun kleine koor van 7 dames regelmatig stond te zingen voor een-zelfde aantal kerkgangers. En niet alleen het plezier is toegenomen, ook de kwaliteit van hun zang, al was het toch wel wennen om elkaars gewoonten - en repertoire - te leren. Met Kerstmis staat er nu een koor van dik veertig mannen en vrouwen en wordt meerstemmig gezongen. Bij de dames overheerst het praktische. Hoewel Gerdine uit Biest-Houtakker er toch zeker van is dat menigeen een brok in de keel zal heb-ben, als medio 2013 het Allerheiligste uit de Antoniuskerk zal worden gedra-gen, op weg naar Diessen.

Jaap van Eeden

Arie Vugts: “Het is vooral emotie in zo’n kleine gemeenschap, vooral bij de oudere generatie die zegt: we zijn hier gedoopt, getrouwd, we hebben onze doden begraven vanuit deze kerk. Die begrijpt niet waarom de kerken gesloten moeten worden en het tempo waarin dat gebeurt. Als je met de mensen gaat praten, dan snappen ze het wel, maar ze zijn er niet op voorbereid.” Ad Vugs: “Men zag, in sommige dor-pen meer dan in andere, best dat er iets moest gebeuren. Maar als het dan niet meer gaat over kapelkerken en minder vieringen maar over kerksluiting, dan gaat alles heel snel.” Vooral in de kleine kernen - alles trekt er weg: de buurtsu-per, de rabobank, het postkantoor - gaat het om de leefbaarheid en dan is de kerk vaak het enige dat overblijft. Arie Vugts: “We hebben die boodschap snel moeten brengen en de mensen waren er eerlijk gezegd op dat moment nog niet klaar voor.” Toch koos men in de nieuwe parochie voor de ‘korte pijn’, zegt Vugts. “Na die pijn worden nu weer kleine stapjes gezet en zijn we op alle fronten in gesprek met plaatselijke groeperingen. Over de gebouwen maar ook over onze pastorale activiteiten. We merken dat nu heel langzaam het besef komt dat het toch nodig was. Stilaan ebt dan de emotie weg en komt het zake-lijke besef bovendrijven.”

Pastoor Barberien: “Het is nu niet een tijd om uit te bouwen, maar om uit de

“Ofschoon we enkele maanden ver-der zijn na de oprichting van onze

nieuwe parochie staan nog niet alle neuzen in dezelfde richting. Er zijn

nog altijd mensen die niet overtuigd zijn van de dringende noodzaak van

de parochiefusie. De naderende slui-ting van 3 van de 4 kerkgebouwen in

onze parochie doet daar geen goed aan. Het zijn verwarrende en woelige tijden en het schip van de Kerk zit in zwaar stormweer. Het wordt heen en

weer geslingerd en dat is voor sommi-gen zo zwaar en lastig dat ze het lie-ver willen verlaten…” Pastoor Steven Barberien windt er geen doekjes om

in zijn jongste ‘Woord van de pastoor’ in het parochieblad van de Nieuwe

Parochie H. Norbertus. Toch heeft hij een boodschap van hoop en die is

zeker niet tegen beter weten in.

eerste vraag is of de situatie ook werke-lijk wordt gevoeld als ‘zwaar weer’.

De pastoor: “Kijk je naar het aantal kerkgangers en de vergrijzing van het vrijwilligersbestand, dan is het duidelijk dat je door de schaalvergroting meer kansen hebt. De vraag was: hoelang kun je dit als parochies individueel nog volhouden. Als je de mensen samen-brengt, het geheel op een hoger plan brengt, voelen de jongere mensen die er wèl zijn, zich ook meer gemotiveerd. Als je niets zou doen, wat zou er dan gebeuren, pastoraal gezien? Ook finan-cieel, hoewel niet overal, zagen we de storm op ons afkomen.Het feit dat een parochie moet fuse-ren is al een moeilijke zaak, maar als binnen dat proces de boodschap moet komen dat 3 van de 4 kerken worden afgestoten en dat op korte termijn, dan wordt het orkaankracht.”

Kleine stapjes, maar het balletje rolt

De nieuwe Norbertusparochie is tot stand gekomen door fusie van de H. Antonius van Padua in Biest-Houtakker, de H. Willibrordus in Diessen, de H. Adrianus te Esbeek en de St Joseph in Haghorst. Een kleine 6500 inwo-ners tellen de vier dorpen en de kans is groot dat u er de landkaart bij moet pakken om ze te localiseren in ons bis-dom. Misschien dat er een lampje gaat branden als we er de vijfde parochie bij noemen: de Petrusparochie van Hilvarenbeek (8600 inwoners). Voor de laatste is fusie nu nog een brug te ver.

In de pastorie van Diessen heb ik een gesprek met vier leden van het zes-koppige kerkbestuur. Aan tafel zitten pastoor Steven Barberien (voorzitter en communicatie), Ad Vugs (vice-voorzitter en personeelszaken), Arie Vugts (vast-goedbeheer en kerkhoven) en Leo van den Boomen (penningmeester). Mijn

Pastoor Steven Barberien en zijn 'ambassadeurs', leden van vier koren uit de kerkdorpen, die door de fusie sterker uit de strijd zijn gekomen en zich met aanmerkelijk meer plezier van hun taak kwijten.

7Bisdomblad december 20126 Bisdomblad december 2012

houden. We gaan geen grootse plannen maken om een evangelisatieproject op te zetten, nee, we gaan gewoon de din-gen doen die we altijd al deden en waar we goed in zijn.”En dan gebeuren er kleine wondertjes... “zoals die werkgroep die helemaal op d’r gat zat en waarvan je dacht: dat is straks helemaal niets meer”, vertelt Ad Vugs. “Zo zijn de doopvoorbereidings- en communiegroepen samen veel sterker uit de strijd gekomen.”Pastoor Barberien: “Er was al ervaring t.a.v. doopvoorbereiding. Die vieringen zijn nog wel in de vier kerken, maar de voorbereiding is in Diessen. Dat heeft ertoe geleid dat de vrijwilligers die aan-vankelijk misschien dachten: ‘ik kap er mee’ toch niet zijn afgehaakt. Er is een inventarisatie geweest van de projecten en met de goede onderdelen hebben we nu zelf een project opgezet, op maat van de parochie. Men herkent zich erin, dat motiveert. ‘Wij doen het zo’, die chemie begint gestalte te krijgen. Het zijn klei-ne stapjes die goodwill geven. Zo gaat het balletje rollen.”

Heldere communicatie blijft nodig om de ruis op de lijn weg te nemen. Arie: “Mensen denken dat als de kerk verkocht wordt de opbrengst naar het bisdom gaat, terwijl die juist de geloofs-gemeenschap van de eigen nieuwe paro-chie ten goede komt. Ad: “Een verkeerd beeld is ook dat het geld allemaal naar Diessen gaat, waar de parochiekerk

staat.” In die zin is ook het nieuwe parochiecentrum belangrijk, om aan te tonen dat men één gemeenschap is en dat iedereen uit de ‘kerk’dorpen er welkom is.

De koren zijn, volgens de heren, de ambassadeurs om te laten zien “hoe samenwerking ons kan versterken.” Een aantal dames spreek ik even later in het Koetshuis, naast de pastorie, en uit dat gesprek blijkt dat zij met aanzienlijk veel meer plezier naar de gezamenlijke repetities gaan en de liturgie ondersteu-nen. Annie van Nunen uit de Haghorst vertelt dat hun kleine koor van 7 dames regelmatig stond te zingen voor een-zelfde aantal kerkgangers. En niet alleen het plezier is toegenomen, ook de kwaliteit van hun zang, al was het toch wel wennen om elkaars gewoonten - en repertoire - te leren. Met Kerstmis staat er nu een koor van dik veertig mannen en vrouwen en wordt meerstemmig gezongen. Bij de dames overheerst het praktische. Hoewel Gerdine uit Biest-Houtakker er toch zeker van is dat menigeen een brok in de keel zal heb-ben, als medio 2013 het Allerheiligste uit de Antoniuskerk zal worden gedra-gen, op weg naar Diessen.

Jaap van Eeden

Arie Vugts: “Het is vooral emotie in zo’n kleine gemeenschap, vooral bij de oudere generatie die zegt: we zijn hier gedoopt, getrouwd, we hebben onze doden begraven vanuit deze kerk. Die begrijpt niet waarom de kerken gesloten moeten worden en het tempo waarin dat gebeurt. Als je met de mensen gaat praten, dan snappen ze het wel, maar ze zijn er niet op voorbereid.” Ad Vugs: “Men zag, in sommige dor-pen meer dan in andere, best dat er iets moest gebeuren. Maar als het dan niet meer gaat over kapelkerken en minder vieringen maar over kerksluiting, dan gaat alles heel snel.” Vooral in de kleine kernen - alles trekt er weg: de buurtsu-per, de rabobank, het postkantoor - gaat het om de leefbaarheid en dan is de kerk vaak het enige dat overblijft. Arie Vugts: “We hebben die boodschap snel moeten brengen en de mensen waren er eerlijk gezegd op dat moment nog niet klaar voor.” Toch koos men in de nieuwe parochie voor de ‘korte pijn’, zegt Vugts. “Na die pijn worden nu weer kleine stapjes gezet en zijn we op alle fronten in gesprek met plaatselijke groeperingen. Over de gebouwen maar ook over onze pastorale activiteiten. We merken dat nu heel langzaam het besef komt dat het toch nodig was. Stilaan ebt dan de emotie weg en komt het zake-lijke besef bovendrijven.”

Pastoor Barberien: “Het is nu niet een tijd om uit te bouwen, maar om uit de

“Ofschoon we enkele maanden ver-der zijn na de oprichting van onze

nieuwe parochie staan nog niet alle neuzen in dezelfde richting. Er zijn

nog altijd mensen die niet overtuigd zijn van de dringende noodzaak van

de parochiefusie. De naderende slui-ting van 3 van de 4 kerkgebouwen in

onze parochie doet daar geen goed aan. Het zijn verwarrende en woelige tijden en het schip van de Kerk zit in zwaar stormweer. Het wordt heen en

weer geslingerd en dat is voor sommi-gen zo zwaar en lastig dat ze het lie-ver willen verlaten…” Pastoor Steven Barberien windt er geen doekjes om

in zijn jongste ‘Woord van de pastoor’ in het parochieblad van de Nieuwe

Parochie H. Norbertus. Toch heeft hij een boodschap van hoop en die is

zeker niet tegen beter weten in.

eerste vraag is of de situatie ook werke-lijk wordt gevoeld als ‘zwaar weer’.

De pastoor: “Kijk je naar het aantal kerkgangers en de vergrijzing van het vrijwilligersbestand, dan is het duidelijk dat je door de schaalvergroting meer kansen hebt. De vraag was: hoelang kun je dit als parochies individueel nog volhouden. Als je de mensen samen-brengt, het geheel op een hoger plan brengt, voelen de jongere mensen die er wèl zijn, zich ook meer gemotiveerd. Als je niets zou doen, wat zou er dan gebeuren, pastoraal gezien? Ook finan-cieel, hoewel niet overal, zagen we de storm op ons afkomen.Het feit dat een parochie moet fuse-ren is al een moeilijke zaak, maar als binnen dat proces de boodschap moet komen dat 3 van de 4 kerken worden afgestoten en dat op korte termijn, dan wordt het orkaankracht.”

Kleine stapjes, maar het balletje rolt

De nieuwe Norbertusparochie is tot stand gekomen door fusie van de H. Antonius van Padua in Biest-Houtakker, de H. Willibrordus in Diessen, de H. Adrianus te Esbeek en de St Joseph in Haghorst. Een kleine 6500 inwo-ners tellen de vier dorpen en de kans is groot dat u er de landkaart bij moet pakken om ze te localiseren in ons bis-dom. Misschien dat er een lampje gaat branden als we er de vijfde parochie bij noemen: de Petrusparochie van Hilvarenbeek (8600 inwoners). Voor de laatste is fusie nu nog een brug te ver.

In de pastorie van Diessen heb ik een gesprek met vier leden van het zes-koppige kerkbestuur. Aan tafel zitten pastoor Steven Barberien (voorzitter en communicatie), Ad Vugs (vice-voorzitter en personeelszaken), Arie Vugts (vast-goedbeheer en kerkhoven) en Leo van den Boomen (penningmeester). Mijn

Pastoor Steven Barberien en zijn 'ambassadeurs', leden van vier koren uit de kerkdorpen, die door de fusie sterker uit de strijd zijn gekomen en zich met aanmerkelijk meer plezier van hun taak kwijten.

7Bisdomblad december 20126 Bisdomblad december 2012

overnamen. Een scheur in het Roomse bolwerk. Monseigneur Bekkers kon nog beginnen met volop kerken te bou-wen, maar na enkele jaren werd onder zijn episcopaat door veel bouwplan-nen al een streep gezet. Monseigneur Bluyssen hield als persoon de gelovigen van het bisdom nog bij elkaar, ook door het Bisdomblad, maar tegelijk traden vele priesters uit en kwam de niet te stoppen stroom van minder deel-nemen aan de zondagsmis op gang. Monseigneur Ter Schure hield het Bisdomblad onder moeilijke omstan-digheden overeind als weekblad. Trouw schreef hij wekelijks zijn Woord.

Ondertussen worden steeds meer de consequenties duidelijk die de gevolgen zijn van ontwikkelingen die veertig jaar geleden zijn ingezet. Die trek ik mij niet te persoonlijk aan. Iedereen ziet de vergrijzing in de Kerk. Voor iedereen is het duidelijk dat de rijke structuur van het verleden niet kan blijven. Hierbij moeten steeds moei-lijke keuzes worden gemaakt. Kan deze

kerk blijven of moeten we kiezen voor die andere? Ook in de bisdomorgani-satie moeten we kiezen. Zetten we in op de website of op het Bisdomblad? Met pijn in het hart hebben wij in alle eerlijkheid moeten vaststellen dat we moeten stoppen met het Bisdomblad. Jonge mensen abonneren zich niet. Het is dus een redelijk besluit. Tegelijk pijnlijk, omdat u, oudere lezers, echte trouwe gelovigen bent. Pijnlijk ook omdat er iets unieks gaat verdwij-nen. In het Bisdomblad lag voor een stuk onze identiteit vervat. Bisdom en Bisdomblad lagen immer dicht bij elkaar. Nu ligt de laatste aflevering voor u. Toch zijn wij wel aan het den-ken over een manier om met u en met de gelovigen uit het bisdom via het geschreven woord in contact te blijven. Hoe dat precies uitgewerkt zal worden, is nog in studie. Laten we zeggen: u hoort nog van ons.

Dank voor u jarenlange trouw. En, laten we blijven geloven dat God ook in onze tijd iets nieuws aan het voorberei-den is.

Mgr. A. Hurkmans

Bisschop van ‘s-Hertogenbosch

16 november 2012, met pijn in het hart, echt met pijn in het hart vertel ik u dat na negentig jaargangen dit het laatste Bisdom blad is. Velen van u denken terug aan de tijd dat het een krant was onder de naam “de Sint Jansklokken”. Nog hoor ik in mijn oren de vraag van mijn moeder: “Is het klukske er al?”

Na negentig jaar is dit het laatste Bisdomblad

“Met pijn in het hart”

In negentienhonderdtweeëntwin-tig was het Rijke Roomse Leven in volle opkomst. Monseigneur Diepen was toen enkele jaren Bisschop van het bisdom van ’s-Hertogenbosch. Peijnenburg schrijft in zijn boek “Van Roomsche Zegeningen en Paapsche Stoutigheden” ( 2009) over Diepen: “Wie vandaag terugkijkt op het bisdom uit de jaren 1920-1940, staat eenvoudig beduusd van de cijfers: 49 parochies en 13 rectoraten werden in die periode opgericht – de bisschop consacreerde 153 kerken en kapellen. (…) In totaal heeft Mgr. Diepen ruim 1450 priesters gewijd tijdens zijn episcopaat.” De Kerk van ons bisdom groeide in alle opzich-ten. De betrokkenheid van de gelovigen was groot. Al voor en toch zeker na de oorlog keerde het getij. Monseigneur Mutsaerts moest meemaken dat de gelovigen het “Amendement”, een schrijven van de Nederlandse bis-schoppen waarin zij de gelovigen voorhielden de KRO, de KVP en andere katholieke instellingen trouw te blij-ven, niet meer als groep in zijn geheel

9Bisdomblad december 20128 Bisdomblad december 2012

overnamen. Een scheur in het Roomse bolwerk. Monseigneur Bekkers kon nog beginnen met volop kerken te bou-wen, maar na enkele jaren werd onder zijn episcopaat door veel bouwplan-nen al een streep gezet. Monseigneur Bluyssen hield als persoon de gelovigen van het bisdom nog bij elkaar, ook door het Bisdomblad, maar tegelijk traden vele priesters uit en kwam de niet te stoppen stroom van minder deel-nemen aan de zondagsmis op gang. Monseigneur Ter Schure hield het Bisdomblad onder moeilijke omstan-digheden overeind als weekblad. Trouw schreef hij wekelijks zijn Woord.

Ondertussen worden steeds meer de consequenties duidelijk die de gevolgen zijn van ontwikkelingen die veertig jaar geleden zijn ingezet. Die trek ik mij niet te persoonlijk aan. Iedereen ziet de vergrijzing in de Kerk. Voor iedereen is het duidelijk dat de rijke structuur van het verleden niet kan blijven. Hierbij moeten steeds moei-lijke keuzes worden gemaakt. Kan deze

kerk blijven of moeten we kiezen voor die andere? Ook in de bisdomorgani-satie moeten we kiezen. Zetten we in op de website of op het Bisdomblad? Met pijn in het hart hebben wij in alle eerlijkheid moeten vaststellen dat we moeten stoppen met het Bisdomblad. Jonge mensen abonneren zich niet. Het is dus een redelijk besluit. Tegelijk pijnlijk, omdat u, oudere lezers, echte trouwe gelovigen bent. Pijnlijk ook omdat er iets unieks gaat verdwij-nen. In het Bisdomblad lag voor een stuk onze identiteit vervat. Bisdom en Bisdomblad lagen immer dicht bij elkaar. Nu ligt de laatste aflevering voor u. Toch zijn wij wel aan het den-ken over een manier om met u en met de gelovigen uit het bisdom via het geschreven woord in contact te blijven. Hoe dat precies uitgewerkt zal worden, is nog in studie. Laten we zeggen: u hoort nog van ons.

Dank voor u jarenlange trouw. En, laten we blijven geloven dat God ook in onze tijd iets nieuws aan het voorberei-den is.

Mgr. A. Hurkmans

Bisschop van ‘s-Hertogenbosch

16 november 2012, met pijn in het hart, echt met pijn in het hart vertel ik u dat na negentig jaargangen dit het laatste Bisdom blad is. Velen van u denken terug aan de tijd dat het een krant was onder de naam “de Sint Jansklokken”. Nog hoor ik in mijn oren de vraag van mijn moeder: “Is het klukske er al?”

Na negentig jaar is dit het laatste Bisdomblad

“Met pijn in het hart”

In negentienhonderdtweeëntwin-tig was het Rijke Roomse Leven in volle opkomst. Monseigneur Diepen was toen enkele jaren Bisschop van het bisdom van ’s-Hertogenbosch. Peijnenburg schrijft in zijn boek “Van Roomsche Zegeningen en Paapsche Stoutigheden” ( 2009) over Diepen: “Wie vandaag terugkijkt op het bisdom uit de jaren 1920-1940, staat eenvoudig beduusd van de cijfers: 49 parochies en 13 rectoraten werden in die periode opgericht – de bisschop consacreerde 153 kerken en kapellen. (…) In totaal heeft Mgr. Diepen ruim 1450 priesters gewijd tijdens zijn episcopaat.” De Kerk van ons bisdom groeide in alle opzich-ten. De betrokkenheid van de gelovigen was groot. Al voor en toch zeker na de oorlog keerde het getij. Monseigneur Mutsaerts moest meemaken dat de gelovigen het “Amendement”, een schrijven van de Nederlandse bis-schoppen waarin zij de gelovigen voorhielden de KRO, de KVP en andere katholieke instellingen trouw te blij-ven, niet meer als groep in zijn geheel

9Bisdomblad december 20128 Bisdomblad december 2012

Ties wist niet beter. Elke dag werd er op hem gescholden, kreeg hij slaag en schoppen. Bij hem thuis werd gedronken, zeg maar gezópen en dan kon hij beter niet in de buurt zijn. Zijn moeder sloeg niet, zij interesseerde zich gewoon niet voor hem en zijn vader had alleen maar harde handen. Als kleuter was hij al gewend zelf een stuk brood te pakken en een beker melk, anders moest hij zonder eten naar bed. En dat gebeurde vaak.

Hij herinnerde zich nog dat hij vijf jaar werd. Dat was de dag dat pa zijn ver-jaarscadeautje kapot trapte. ‘Nu is het genoeg’, zei zijn tante Nelly. ‘Ik neem hem mee en als je het er niet mee eens bent zal ik de politie eens vertellen wat dan manneke wordt aangedaan en door wie.’ Zijn ouders haalden de schouders op. ‘Neem maar mee’, snerpte zijn moeder, ‘en breng dat rotjong nooit meer terug.’

Die boodschap was duidelijk, maar tante Nelly was er blij mee. ‘Nu hebben we ons eigen kind’, zei ze bij thuis-komst tegen haar man Harm. ‘Je zult er hopelijk gelukkig mee worden.’ ‘Ach ja, ’t is een lief joch.’ Niettemin viel het zijn pleegouders niet mee Ties uit zijn cocon van angst en argwaan te krijgen en te laten wennen aan harmonie en liefde in zijn leven. Twee jaar lang

waren zij er consequent voor hem en oom Harm, die een reparatiewerf had voor binnenschepen, bad in Tieske zijn opvolger te mogen zien. Het was zelfs zo dat als Nelly een dag niet thuis kon zijn, Harm hem meenam naar de werf, waar hij kon tekenen en plaatjes kijken en bij de werklui in de kantine de grote jongen mocht spelen. Brutus, de waak-hond, was zijn grootste vriend. Van het eerste moment af liet hij Ties toe op zijn territorium en het duurde niet lang of Ties zat tussen zijn voorpoten urenlang naar de schepen op de Waal te kijken. Ooit lagen ze samen te slapen in de zon en dan had niemand het lef Ties op te pakken. Brutus gromde dan alleen.

Op school werd Ties anders. De werk-lui, die allemaal wisten hoe zijn vroege jeugd geweest was – dat heb je op een

dorp – hadden hem intussen geleerd dat hij voor niemand bang moet zijn en zich niet op zijn kop moest laten zitten. Dat deed hij niet. De eerste de beste die hem te na kwam, toen zat hij nog pas in de eerste klas, sloeg hij met één droge stomp een blauw oog. Het jong brulde dat het een aard had en Ties was de schuldige. De minder pedago-gische schoolmeester zette hem voor de hele klas voor schut en dat incident bepaalde zijn hele schoolloopbaan. Om de haverklap deelde hij meppen uit en die werden in de hogere klassen steeds harder. De ouders van de gemaltraiteer-de jeugd klaagden en Nelly en Harm diende zich geregeld op de directeurs-kamer te vervoegen. ‘Hou die jongen kort, anders gaat het nog eens helemaal verkeerd met hem.’ Ach wat weet zo’n schoolmeester nou van de trauma’s van Ties. Hij was wel een pientere scholier,

maar in zijn hart zat het nog een beetje scheef.

De droom van Harm betekende voor Ties atheneum. ‘Z’n kop is er gis genoeg voor’, pronkte Harm tegen zijn vrienden. ‘Kun je nagaan, hij haalde 545 punten voor zijn Citotoets en het hoogste is 550!’ Met achten en negens fietste hij door het atheneum heen. ‘Zijn laagste examencijfer was 7,6. Voor geschiedenis en dat was voor hem een bijvak.’ Nu was het Nelly die kon pronken. Toen Ties aan de middelbare school begon, hadden zijn pleegouders een formeel voogdijverzoek ingediend. De ouders werden opgeroepen voor de rechtbank, maar ze kwamen niet opdagen. Omdat Ties het ook wilde, was de rechter en gauw uit: ‘Ties, je mag jouw pleegouders beschouwen als jouw vader en moeder, met alle rechten en plichten. Begrijp je dat?’ Of Ties dat begreep. ‘Natuurlijk!’ riep hij enthousi-ast en de rechter glimlachte.

‘Ik dacht zo’, zei oom Harm, ‘dat je na het atheneum het best naar Delft

kunt. Als scheepsbouwkundig ingeni-eur breng je veel kwaliteit in de zaak en in het vak.’ ‘Daar hebben we het al vaak over gehad, maar ik zou na mijn examen wel een jaartje willen werken.’ ‘Waarom? Je hoeft toch geen geld te verdienen? Dat kun je van ons wel krijgen.’ ‘Daar gaat het niet om. Ik wil mijn kop laten schoonwaaien voordat ik een nieuwe studie begin.’ Harm besprak het met Nelly en die, als lief-hebbende pleegmoeder, zei wijs: ‘Gun die jongen een jaar om volwassen te worden. Hij moet ook een keer onder ons uit.’

Na zijn examenfeest, dat op een stra-lende junidag op de werf werd gevierd met vrienden en vriendinnen, riep Harm hem bij zich: ‘Wat wil je? Zelf solliciteren of help ik je een handje?.’ In afwachting van zijn militaire dienst werkte hij in elk geval een tijdje bij oom Harm op de werf – dat deed hij toch al in zijn vrije uren – en van Gijs, een van de bevriende schippers, mocht hij nu en dan aanmonsteren als matroos, om ervaring op te doen aan

boord. Die kwam hem van pas toen hij bij de genie werd ingedeeld en als ser-geant tot schipper werd opgeleid. Zijn hardhandigheid werd omgebogen tot militaire hardheid en daar voelde hij zich wel bij.

Zo kwam het dat hij, 21 jaar, toch naar de TU Delft toog om na vijf jaar een mailtje naar huis te sturen met als enige boodschap: ir. Ties. Hij had de leeftijd, de kennis, de wijsheid en de kracht om de reparatiewerf te leiden. Jaja, eerst een paar jaar onder de vleu-gels van Harm, want 28 man personeel moeten wel aan het werk blijven en daar kun je geen beginnersfouten mee uithalen.

Dertig jaar was hij, toen hem de sleu-tels werden gegeven ‘In de hoop dat je je kennis en inventiviteit de ruimte geeft en het bedrijf tot nog grotere bloei brengt’, zei Harm, die op datzelfde moment door Ties tot commissaris werd benoemd. Thuis, op een feestje met Nelly en een paar mensen van de werf, nam zijn pleegmoeder hem

De crisis van Ties

11Bisdomblad december 201210 Bisdomblad december 2012

Ties wist niet beter. Elke dag werd er op hem gescholden, kreeg hij slaag en schoppen. Bij hem thuis werd gedronken, zeg maar gezópen en dan kon hij beter niet in de buurt zijn. Zijn moeder sloeg niet, zij interesseerde zich gewoon niet voor hem en zijn vader had alleen maar harde handen. Als kleuter was hij al gewend zelf een stuk brood te pakken en een beker melk, anders moest hij zonder eten naar bed. En dat gebeurde vaak.

Hij herinnerde zich nog dat hij vijf jaar werd. Dat was de dag dat pa zijn ver-jaarscadeautje kapot trapte. ‘Nu is het genoeg’, zei zijn tante Nelly. ‘Ik neem hem mee en als je het er niet mee eens bent zal ik de politie eens vertellen wat dan manneke wordt aangedaan en door wie.’ Zijn ouders haalden de schouders op. ‘Neem maar mee’, snerpte zijn moeder, ‘en breng dat rotjong nooit meer terug.’

Die boodschap was duidelijk, maar tante Nelly was er blij mee. ‘Nu hebben we ons eigen kind’, zei ze bij thuis-komst tegen haar man Harm. ‘Je zult er hopelijk gelukkig mee worden.’ ‘Ach ja, ’t is een lief joch.’ Niettemin viel het zijn pleegouders niet mee Ties uit zijn cocon van angst en argwaan te krijgen en te laten wennen aan harmonie en liefde in zijn leven. Twee jaar lang

waren zij er consequent voor hem en oom Harm, die een reparatiewerf had voor binnenschepen, bad in Tieske zijn opvolger te mogen zien. Het was zelfs zo dat als Nelly een dag niet thuis kon zijn, Harm hem meenam naar de werf, waar hij kon tekenen en plaatjes kijken en bij de werklui in de kantine de grote jongen mocht spelen. Brutus, de waak-hond, was zijn grootste vriend. Van het eerste moment af liet hij Ties toe op zijn territorium en het duurde niet lang of Ties zat tussen zijn voorpoten urenlang naar de schepen op de Waal te kijken. Ooit lagen ze samen te slapen in de zon en dan had niemand het lef Ties op te pakken. Brutus gromde dan alleen.

Op school werd Ties anders. De werk-lui, die allemaal wisten hoe zijn vroege jeugd geweest was – dat heb je op een

dorp – hadden hem intussen geleerd dat hij voor niemand bang moet zijn en zich niet op zijn kop moest laten zitten. Dat deed hij niet. De eerste de beste die hem te na kwam, toen zat hij nog pas in de eerste klas, sloeg hij met één droge stomp een blauw oog. Het jong brulde dat het een aard had en Ties was de schuldige. De minder pedago-gische schoolmeester zette hem voor de hele klas voor schut en dat incident bepaalde zijn hele schoolloopbaan. Om de haverklap deelde hij meppen uit en die werden in de hogere klassen steeds harder. De ouders van de gemaltraiteer-de jeugd klaagden en Nelly en Harm diende zich geregeld op de directeurs-kamer te vervoegen. ‘Hou die jongen kort, anders gaat het nog eens helemaal verkeerd met hem.’ Ach wat weet zo’n schoolmeester nou van de trauma’s van Ties. Hij was wel een pientere scholier,

maar in zijn hart zat het nog een beetje scheef.

De droom van Harm betekende voor Ties atheneum. ‘Z’n kop is er gis genoeg voor’, pronkte Harm tegen zijn vrienden. ‘Kun je nagaan, hij haalde 545 punten voor zijn Citotoets en het hoogste is 550!’ Met achten en negens fietste hij door het atheneum heen. ‘Zijn laagste examencijfer was 7,6. Voor geschiedenis en dat was voor hem een bijvak.’ Nu was het Nelly die kon pronken. Toen Ties aan de middelbare school begon, hadden zijn pleegouders een formeel voogdijverzoek ingediend. De ouders werden opgeroepen voor de rechtbank, maar ze kwamen niet opdagen. Omdat Ties het ook wilde, was de rechter en gauw uit: ‘Ties, je mag jouw pleegouders beschouwen als jouw vader en moeder, met alle rechten en plichten. Begrijp je dat?’ Of Ties dat begreep. ‘Natuurlijk!’ riep hij enthousi-ast en de rechter glimlachte.

‘Ik dacht zo’, zei oom Harm, ‘dat je na het atheneum het best naar Delft

kunt. Als scheepsbouwkundig ingeni-eur breng je veel kwaliteit in de zaak en in het vak.’ ‘Daar hebben we het al vaak over gehad, maar ik zou na mijn examen wel een jaartje willen werken.’ ‘Waarom? Je hoeft toch geen geld te verdienen? Dat kun je van ons wel krijgen.’ ‘Daar gaat het niet om. Ik wil mijn kop laten schoonwaaien voordat ik een nieuwe studie begin.’ Harm besprak het met Nelly en die, als lief-hebbende pleegmoeder, zei wijs: ‘Gun die jongen een jaar om volwassen te worden. Hij moet ook een keer onder ons uit.’

Na zijn examenfeest, dat op een stra-lende junidag op de werf werd gevierd met vrienden en vriendinnen, riep Harm hem bij zich: ‘Wat wil je? Zelf solliciteren of help ik je een handje?.’ In afwachting van zijn militaire dienst werkte hij in elk geval een tijdje bij oom Harm op de werf – dat deed hij toch al in zijn vrije uren – en van Gijs, een van de bevriende schippers, mocht hij nu en dan aanmonsteren als matroos, om ervaring op te doen aan

boord. Die kwam hem van pas toen hij bij de genie werd ingedeeld en als ser-geant tot schipper werd opgeleid. Zijn hardhandigheid werd omgebogen tot militaire hardheid en daar voelde hij zich wel bij.

Zo kwam het dat hij, 21 jaar, toch naar de TU Delft toog om na vijf jaar een mailtje naar huis te sturen met als enige boodschap: ir. Ties. Hij had de leeftijd, de kennis, de wijsheid en de kracht om de reparatiewerf te leiden. Jaja, eerst een paar jaar onder de vleu-gels van Harm, want 28 man personeel moeten wel aan het werk blijven en daar kun je geen beginnersfouten mee uithalen.

Dertig jaar was hij, toen hem de sleu-tels werden gegeven ‘In de hoop dat je je kennis en inventiviteit de ruimte geeft en het bedrijf tot nog grotere bloei brengt’, zei Harm, die op datzelfde moment door Ties tot commissaris werd benoemd. Thuis, op een feestje met Nelly en een paar mensen van de werf, nam zijn pleegmoeder hem

De crisis van Ties

11Bisdomblad december 201210 Bisdomblad december 2012

apart: ‘Ties, wordt het geen tijd om eens aan trouwen te denken?’ ‘Nog niet echt tijd voor gehad’, zei Ties, ‘maar ik heb mijn lief al wel gevonden.’ ‘En daar zeg je niks van?’, vroeg Nelly een beetje verbaasd. ’En wie is het?’ ‘Och, een meisje uit Delft. Heeft informatica gestudeerd. Ze heet Leonie en ze werkt bij een bank, als systeemontwikkelaar.’ ‘Ja, dat zal allemaal wel moeilijk zijn, maar dan kun je ze nog wel aan ons voorstellen. Of is het zo serieus niet?’ Bloedserieus was het en een goed jaar later werd hun huis opgeleverd en trouwden ze.

Het ging voorspoedig allemaal. Ties leidde zijn bedrijf streng maar soepel, ontwikkelde allerlei moderniserin-gen voor de binnenvaart, begon zelfs een jachtwerf met een bijzonder type jachtjes en trok meer en meer perso-neel aan. Leonie had hem een zoon geschonken, in wie Ties weer zijn opvolger zag, en die opa en oma de mooiste uren van hun leven bezorgde.

Maar toen. Crisis!

De jachtjes bleven van het ene op het andere kwartaal onverkocht in de werf-hal liggen. Geleidelijk kwamen er min-

der binnenvaartschepen naar de werf voor reparaties en twee jaar later was er nog net werk voor een man of acht. Tweeendertig werknemers moesten ontslagen worden. Ties had er slapeloze nachten van en Harm niet minder. ‘Moet je nou echt ook mijn mensen ontslaan?’, verweet hij Ties. ‘Je weet toch dat in de Bommelerwaard geen werk te vinden is? Niet in de bouw, niet in de fruitteelt en niet in de industrie. Ze komen allemaal in de bijstand!’‘Ik heb ze al te lang aan het werk gehouden, in de hoop dat het weer zou aantrekken, maar nu is de schatkist leeg. Ik kan ze alleen nog een kerst-pakket geven.’ ‘Een kerstpakket, een kerstpakket’, mopperde Harm. ‘Dat is een fooi. Ze verdienen wel wat meer. Hoop, dat verdienen ze. Je moet ze met Kerstmis allemaal bij elkaar roepen, een kerstviering organiseren in de kerk en een kerstdiner in de Gouden Engel.’ ‘Voor alle veertig?’ ‘Voor alle veertig, met aanhang. Die ruimte is er en anders schikken ze maar een beetje in.’

Nelly en Leonie hadden tranen in de ogen toen Harm het vertelde. ‘Waarom hebben we dat nooit eerder gedaan?’ ‘Omdat we er niet aan dachten.’ Tja, het was een verklaring, maar wel een met maagpijn. Maar goed, de dames haalden de personeelslijsten en schre-ven uitnodigingen. Ties trok zich terug om een kersttoespraak te schrijven waarin hij beloofde nieuwe producten te ontwikkelen en zijn mensen alle-maal terug te nemen als de tijd dat toeliet. En Harm pakte met een paar oud-werknemers de kerstversiering in het dorpshuis aan. ‘Een warme kerst, dat moet het worden’, zei hij. ‘Een kerstfeest dat lang blijft nagloeien, net zolang tot de crisis voorbij is.’ En daar dronken ze op.

Kees van Hasselt 13

Katholiek Nieuwsblad: geloof in het nieuws

Ontdek Katholiek Nieuwsblad!kn kn

knSpeciale KN aanbieding!30 nummers voor maar € 45,-. Slechts € 1,50 per week!

Elke week: actueel nieuws, opinieverhalen en inspirerende reportages.

Na 30 weken stopt het abonnement automatisch!

De heer/mevrouw

Voorletters + achternaam

Postcode + woonplaats

E-mailadres

Telefoon

Stuur de bon op naar: Katholiek Nieuwsblad t.a.v. abonnementenAntwoordnummer 10034, 5200 VB ’s-Hertogenbosch Bellen kan ook: 073-7502315www.katholieknieuwsblad.nl

Mgr. Rob Mutsaerts, hulpbisschop van ’s-Hertogenbosch:Katholiek Nieuwsblad beveel ik zeker aan bij anderen.�‘Katholiek Nieuwsblad geeft in vergelijking met andere media niet alleen een andere blik op de Kerk, maar ook op het wereldnieuws. KN komt tot ontnuchterende in-zichten, dat relativeert vaak. KN geeft een ander, nuch-ter beeld: waar andere media meer sensatiegericht zijn, zoekt Katholiek Nieuwsblad uit hoe de dingen in elkaar zitten, maar dan minder spectaculair. Katholiek Nieuws-blad is onmisbaar.’

Rector van het St. Janscentrum Filip de Rycke: Zeer belangrijk dat KN bestaat.Als het om Katholiek Nieuwsblad gaat, hoeft rector De Rycke bepaald geen aanmoediging: ‘Een uniek blad, zegt hij enthousiast. Het is zeer belangrijk dat het bestaat. Het unieke zit in de onafhankelijkheid. KN is een opbóuwend weekblad. Vaak lees ik in KN over interessante mensen en denk ik: waar hebben ze die nu weer vandaan gehaald? Ka-tholiek Nieuwsblad vind ik gewoon goed, ik ben een tevre-den lezer.’

30x€45

iedere

vrijdag!

✁

12 Bisdomblad december 2012

apart: ‘Ties, wordt het geen tijd om eens aan trouwen te denken?’ ‘Nog niet echt tijd voor gehad’, zei Ties, ‘maar ik heb mijn lief al wel gevonden.’ ‘En daar zeg je niks van?’, vroeg Nelly een beetje verbaasd. ’En wie is het?’ ‘Och, een meisje uit Delft. Heeft informatica gestudeerd. Ze heet Leonie en ze werkt bij een bank, als systeemontwikkelaar.’ ‘Ja, dat zal allemaal wel moeilijk zijn, maar dan kun je ze nog wel aan ons voorstellen. Of is het zo serieus niet?’ Bloedserieus was het en een goed jaar later werd hun huis opgeleverd en trouwden ze.

Het ging voorspoedig allemaal. Ties leidde zijn bedrijf streng maar soepel, ontwikkelde allerlei moderniserin-gen voor de binnenvaart, begon zelfs een jachtwerf met een bijzonder type jachtjes en trok meer en meer perso-neel aan. Leonie had hem een zoon geschonken, in wie Ties weer zijn opvolger zag, en die opa en oma de mooiste uren van hun leven bezorgde.

Maar toen. Crisis!

De jachtjes bleven van het ene op het andere kwartaal onverkocht in de werf-hal liggen. Geleidelijk kwamen er min-

der binnenvaartschepen naar de werf voor reparaties en twee jaar later was er nog net werk voor een man of acht. Tweeendertig werknemers moesten ontslagen worden. Ties had er slapeloze nachten van en Harm niet minder. ‘Moet je nou echt ook mijn mensen ontslaan?’, verweet hij Ties. ‘Je weet toch dat in de Bommelerwaard geen werk te vinden is? Niet in de bouw, niet in de fruitteelt en niet in de industrie. Ze komen allemaal in de bijstand!’‘Ik heb ze al te lang aan het werk gehouden, in de hoop dat het weer zou aantrekken, maar nu is de schatkist leeg. Ik kan ze alleen nog een kerst-pakket geven.’ ‘Een kerstpakket, een kerstpakket’, mopperde Harm. ‘Dat is een fooi. Ze verdienen wel wat meer. Hoop, dat verdienen ze. Je moet ze met Kerstmis allemaal bij elkaar roepen, een kerstviering organiseren in de kerk en een kerstdiner in de Gouden Engel.’ ‘Voor alle veertig?’ ‘Voor alle veertig, met aanhang. Die ruimte is er en anders schikken ze maar een beetje in.’

Nelly en Leonie hadden tranen in de ogen toen Harm het vertelde. ‘Waarom hebben we dat nooit eerder gedaan?’ ‘Omdat we er niet aan dachten.’ Tja, het was een verklaring, maar wel een met maagpijn. Maar goed, de dames haalden de personeelslijsten en schre-ven uitnodigingen. Ties trok zich terug om een kersttoespraak te schrijven waarin hij beloofde nieuwe producten te ontwikkelen en zijn mensen alle-maal terug te nemen als de tijd dat toeliet. En Harm pakte met een paar oud-werknemers de kerstversiering in het dorpshuis aan. ‘Een warme kerst, dat moet het worden’, zei hij. ‘Een kerstfeest dat lang blijft nagloeien, net zolang tot de crisis voorbij is.’ En daar dronken ze op.

Kees van Hasselt 13

Katholiek Nieuwsblad: geloof in het nieuws

Ontdek Katholiek Nieuwsblad!kn kn

knSpeciale KN aanbieding!30 nummers voor maar € 45,-. Slechts € 1,50 per week!

Elke week: actueel nieuws, opinieverhalen en inspirerende reportages.

Na 30 weken stopt het abonnement automatisch!

De heer/mevrouw

Voorletters + achternaam

Postcode + woonplaats

E-mailadres

Telefoon

Stuur de bon op naar: Katholiek Nieuwsblad t.a.v. abonnementenAntwoordnummer 10034, 5200 VB ’s-Hertogenbosch Bellen kan ook: 073-7502315www.katholieknieuwsblad.nl

Mgr. Rob Mutsaerts, hulpbisschop van ’s-Hertogenbosch:Katholiek Nieuwsblad beveel ik zeker aan bij anderen.�‘Katholiek Nieuwsblad geeft in vergelijking met andere media niet alleen een andere blik op de Kerk, maar ook op het wereldnieuws. KN komt tot ontnuchterende in-zichten, dat relativeert vaak. KN geeft een ander, nuch-ter beeld: waar andere media meer sensatiegericht zijn, zoekt Katholiek Nieuwsblad uit hoe de dingen in elkaar zitten, maar dan minder spectaculair. Katholiek Nieuws-blad is onmisbaar.’

Rector van het St. Janscentrum Filip de Rycke: Zeer belangrijk dat KN bestaat.Als het om Katholiek Nieuwsblad gaat, hoeft rector De Rycke bepaald geen aanmoediging: ‘Een uniek blad, zegt hij enthousiast. Het is zeer belangrijk dat het bestaat. Het unieke zit in de onafhankelijkheid. KN is een opbóuwend weekblad. Vaak lees ik in KN over interessante mensen en denk ik: waar hebben ze die nu weer vandaan gehaald? Ka-tholiek Nieuwsblad vind ik gewoon goed, ik ben een tevre-den lezer.’

30x€45

iedere

vrijdag!

✁

12 Bisdomblad december 2012

uur Eucharistie, 21.00 uur Nachtmis, 00.00 uur Pontificale nachtmis; 25 december, 1e Kerstdag: 08.00 uur Herdertjesviering, 10.00 uur Pontificale eucharistie, 11.45 uur Eucharistie; 26 december, 2e Kerstdag: 11.00 uur Eucharistie; 1 januari, Nieuwjaarsdag, 11.00 uur Pontificale Eucharistie

expOSitie catalaanSe KerStStal in BaKelHet is inmiddels een traditie geworden dat er tijdens de Kerstdagen en daarna in de Pastorale Eenheid St. Anna-te-Drieën (Bakel e.a.) een Catalaanse Kerststal wordt opgezet.

In Catalonië (gebied rond Barcelona) is een cultuur gegroeid dat parochies jaarlijks een eigen kerststal bouwden. Van jong tot oud verleent haar mede-werking daaraan. Vaak wordt er op Maria Lichtmis al begonnen ideeën uit te werken hoe men dit jaar de kerststal zou bouwen. Zo groeide er twee typen kerststal. De eerste vorm wordt gerealiseerd in diorama’s d.w.z. kijkkasten waarin telkens een gedeelte uit het Kindsheidsevangelie wordt verbeeld bv. de aankondiging van de engel, bezoek van de engelen aan de herders op het veld, de geboorte van Jezus, de komst van de Drie Wijzen, de vlucht naar Egypte, de timmerwerkplaats van Jozef. In de dagen na Kerstmis komen dan ouders met hun kinderen, of leerkrach-ten met hun leerlingen de verschillende diorama’s bekijken. Een prachtig stuk catechese!De tweede vorm is een meer volkse uit-beelding op één groot plateau, waarop met kurk, waterpartijen, rotsformaties, woestijn etc. de diverse episoden uit het evangelie worden uitgebeeld. De bezoekers lopen als het ware rond het

plateau en zien zo het hele kerstverhaal uitgebeeld. Deze laatste vorm is gekozen voor een expositie in de kerk van Bakel. Enkele pessebristes (kerststalbouwers) uit Catalonië komen daar jaarlijks in augustus voor naar Bakel om samen met broeder Joseph te werken aan tel-kens een nieuwe opzet.Mgr. R. Mutsaerts zal gedurende de Hoogmis op Eerste Kerstdag deze Catalaanse kerststal komen inzegenen. De pessebristes uit Sabadell (Catalonië) vonden het een eer dat zij dit jaar een diorama van het kerstgebeuren voor onze bisschop mochten maken, die opgenomen wordt in de Bossche Kerstroute.Tijdens beide kerstdagen van 14.00 uur tot 16.00 uur is de Catalaanse Kerststal in de St. Willibrordkerk van Bakel te bezoeken en ook op 29 en 30 december is de kerk dan open. Groepen kunnen telefonisch een afspraak maken met de bewoners van de pastorie (tel.0492-341005 of pastoriebakel@kpnmail.nl.

GrOOtSte KerStStallenexpOSitie Van nederland in de St. petrUSBaSilieK te BOxMeerDe Petrusbasiliek in Boxmeer claimt 'de grootste kerststallenexpositie van Nederland' te hebben. Al weken is de kerststalwerkgroep in de weer om een imposante kerststal op te bouwen.

Ook dit jaar maakt de werkgroep één van haar doelstellingen waar, nml elk jaar een historisch gebouw aan het kerstdecor toe te voegen. Dit jaar krijgt de tot in detail nagebouwde Nepomuckapel een prominente plaats in het sfeervolle kerststaldecor. Daarnaast zijn de toren van de St. Petrusbasiliek, het kasteel, Cultureel Centrum de Weijer, de Protestantse Kerk, de Rochuskapel en De Spieker te bewonde-

ren. Centraal in het decor staat natuur-lijk de Kerststal met de authentieke beeldengroep van voor de oorlog uit de toenmalige fabriek van de Gebroeders Linssen uit Venlo. Naast een prachtig Bedoeïnententenkamp en een Oosterse stad voor een geheel vernieuwd decor, is het dorp Nazareth te bewonderen. Al deze bouwwerken zijn geplaatst in pas-sende groen- en waterpartijen die samen met de opgezette vogels en dieren het kerstdecor tot een imposant geheel maken.Naast de groots opgezette kerststal is in een aantal vitrines in de basiliek en in de sfeervolle crypte de grootste kerst-stallenexpositie van Nederland bijeen gebracht. Er zijn meer dan 350 kerst-stallen uit alle delen van de wereld te bewonderen, alsook een dertigtal map-pen met ruim 6000 kerstkaarten. De basisschooljeugd kan in de Doopkapel haar hart ophalen aan een Kinder-Kerstverhaal-Puzzel. Voor informatie omtrent rondleidin-gen kan telefonisch contact worden opgenomen met: 0485-573162. De openingstijden zijn: Van 15 december tot en met 6 januari van 14.00 - 16.30 uur. Entree: vrijwillige bijdrage voor het Lourdesfonds Boxmeer

KerStStallententOOnStellinG in WitteMIn de monumentale kloosterbibliotheek van Wittem wordt een mondiale kerst-stallententoonstelling gehouden, met meer dan 100 kerstgroepen in allerlei soorten en maten. Thema is dit jaar: ‘Engelen brengen het blijde nieuws’.

De openingstijden zijn zaterdag 15, 22 en 29 december van 14.00-16.30 uur en zondag 9, 16, 23 en 30 december en Tweede Kerstdag, 26 december van 12.00-16.30 uur.

Entree: € 2,50. Kinderen tot 12 jaar (basisschoolleeftijd) gratis. Voor groepen is de tentoonstelling op afspraak door de week te bezichtigen, al dan niet in com-binatie met koffie/thee met vlaai/kerst-stol of in combinatie met een lunch. Groepen boven de 25 mensen krijgen korting op de entreeprijs.Klooster Wittem, Wittemer Allee 32, Wittem. T. 043-4501741.

Het bouwen van de kerststal neemt veel voorbereiding in beslag. Ongeveer drie maanden voor de opening zijn vele vrijwilligers bezig om de kerststal tot iets moois op te bouwen. De kerststal is elke dag open van 10.00 tot 16.30 uur voor publiek met uitzondering van zon-dagochtend. Tevens zijn er sinds vorig jaar ook avondwandelingen die worden verzorgd door Kring Vrienden. Wilt u meer weten over de geschiedenis van de kerststal in de Sint-Jan, bezoek dan het Sint Jansmuseum naast de kathedraal.De vieringen in de kathedraal tijdens de kerstperiode zijn als volgt:18 december, 19.00 uur: Avond van barmhartigheid met biechtgelegen-heid; 24 december, Kerstavond: 09.00

KerSt in de KatHedraalDe kerststal in de Sint-Jan, dit jaar geopend van 10 december tot en met 6 januari, is een eeuwenoude traditie. Ooit was de kerststal klein en vonden bezoekers dat het wat levendiger moest kunnen. Sinds de jaren ’60 zijn er daarom opgezette dieren en grotere beelden bijgekomen. Vanaf die tijd kreeg de kerststal een naam of thema en trekt ieder jaar zij veel bezoekers. Dit jaar is het thema: “Feest van het licht”. Sterren aan de gewelven zorgen voor een sfeer-volle sterrenhemel. Daarnaast staan er aan de ingang van de kerststal twee grote zevenarmige kandelaars, die gaan branden wanneer men een muntje in de kandelaar gooit.

Komt allen tezamenDe kerststal in de Sint-

Jan in ’s-Hertogenbosch is een jaarlijks terug-

kerende publiekstrek-ker en behoort tot de

fraaiste kerststallen van Nederland. Elk jaar bezoe-

ken tienduizenden men-sen de unieke kerststal in

de Sint-Janskathedraal.

14 Bisdomblad december 2012 15Bisdomblad december 2012

uur Eucharistie, 21.00 uur Nachtmis, 00.00 uur Pontificale nachtmis; 25 december, 1e Kerstdag: 08.00 uur Herdertjesviering, 10.00 uur Pontificale eucharistie, 11.45 uur Eucharistie; 26 december, 2e Kerstdag: 11.00 uur Eucharistie; 1 januari, Nieuwjaarsdag, 11.00 uur Pontificale Eucharistie

expOSitie catalaanSe KerStStal in BaKelHet is inmiddels een traditie geworden dat er tijdens de Kerstdagen en daarna in de Pastorale Eenheid St. Anna-te-Drieën (Bakel e.a.) een Catalaanse Kerststal wordt opgezet.

In Catalonië (gebied rond Barcelona) is een cultuur gegroeid dat parochies jaarlijks een eigen kerststal bouwden. Van jong tot oud verleent haar mede-werking daaraan. Vaak wordt er op Maria Lichtmis al begonnen ideeën uit te werken hoe men dit jaar de kerststal zou bouwen. Zo groeide er twee typen kerststal. De eerste vorm wordt gerealiseerd in diorama’s d.w.z. kijkkasten waarin telkens een gedeelte uit het Kindsheidsevangelie wordt verbeeld bv. de aankondiging van de engel, bezoek van de engelen aan de herders op het veld, de geboorte van Jezus, de komst van de Drie Wijzen, de vlucht naar Egypte, de timmerwerkplaats van Jozef. In de dagen na Kerstmis komen dan ouders met hun kinderen, of leerkrach-ten met hun leerlingen de verschillende diorama’s bekijken. Een prachtig stuk catechese!De tweede vorm is een meer volkse uit-beelding op één groot plateau, waarop met kurk, waterpartijen, rotsformaties, woestijn etc. de diverse episoden uit het evangelie worden uitgebeeld. De bezoekers lopen als het ware rond het

plateau en zien zo het hele kerstverhaal uitgebeeld. Deze laatste vorm is gekozen voor een expositie in de kerk van Bakel. Enkele pessebristes (kerststalbouwers) uit Catalonië komen daar jaarlijks in augustus voor naar Bakel om samen met broeder Joseph te werken aan tel-kens een nieuwe opzet.Mgr. R. Mutsaerts zal gedurende de Hoogmis op Eerste Kerstdag deze Catalaanse kerststal komen inzegenen. De pessebristes uit Sabadell (Catalonië) vonden het een eer dat zij dit jaar een diorama van het kerstgebeuren voor onze bisschop mochten maken, die opgenomen wordt in de Bossche Kerstroute.Tijdens beide kerstdagen van 14.00 uur tot 16.00 uur is de Catalaanse Kerststal in de St. Willibrordkerk van Bakel te bezoeken en ook op 29 en 30 december is de kerk dan open. Groepen kunnen telefonisch een afspraak maken met de bewoners van de pastorie (tel.0492-341005 of pastoriebakel@kpnmail.nl.

GrOOtSte KerStStallenexpOSitie Van nederland in de St. petrUSBaSilieK te BOxMeerDe Petrusbasiliek in Boxmeer claimt 'de grootste kerststallenexpositie van Nederland' te hebben. Al weken is de kerststalwerkgroep in de weer om een imposante kerststal op te bouwen.

Ook dit jaar maakt de werkgroep één van haar doelstellingen waar, nml elk jaar een historisch gebouw aan het kerstdecor toe te voegen. Dit jaar krijgt de tot in detail nagebouwde Nepomuckapel een prominente plaats in het sfeervolle kerststaldecor. Daarnaast zijn de toren van de St. Petrusbasiliek, het kasteel, Cultureel Centrum de Weijer, de Protestantse Kerk, de Rochuskapel en De Spieker te bewonde-

ren. Centraal in het decor staat natuur-lijk de Kerststal met de authentieke beeldengroep van voor de oorlog uit de toenmalige fabriek van de Gebroeders Linssen uit Venlo. Naast een prachtig Bedoeïnententenkamp en een Oosterse stad voor een geheel vernieuwd decor, is het dorp Nazareth te bewonderen. Al deze bouwwerken zijn geplaatst in pas-sende groen- en waterpartijen die samen met de opgezette vogels en dieren het kerstdecor tot een imposant geheel maken.Naast de groots opgezette kerststal is in een aantal vitrines in de basiliek en in de sfeervolle crypte de grootste kerst-stallenexpositie van Nederland bijeen gebracht. Er zijn meer dan 350 kerst-stallen uit alle delen van de wereld te bewonderen, alsook een dertigtal map-pen met ruim 6000 kerstkaarten. De basisschooljeugd kan in de Doopkapel haar hart ophalen aan een Kinder-Kerstverhaal-Puzzel. Voor informatie omtrent rondleidin-gen kan telefonisch contact worden opgenomen met: 0485-573162. De openingstijden zijn: Van 15 december tot en met 6 januari van 14.00 - 16.30 uur. Entree: vrijwillige bijdrage voor het Lourdesfonds Boxmeer

KerStStallententOOnStellinG in WitteMIn de monumentale kloosterbibliotheek van Wittem wordt een mondiale kerst-stallententoonstelling gehouden, met meer dan 100 kerstgroepen in allerlei soorten en maten. Thema is dit jaar: ‘Engelen brengen het blijde nieuws’.

De openingstijden zijn zaterdag 15, 22 en 29 december van 14.00-16.30 uur en zondag 9, 16, 23 en 30 december en Tweede Kerstdag, 26 december van 12.00-16.30 uur.

Entree: € 2,50. Kinderen tot 12 jaar (basisschoolleeftijd) gratis. Voor groepen is de tentoonstelling op afspraak door de week te bezichtigen, al dan niet in com-binatie met koffie/thee met vlaai/kerst-stol of in combinatie met een lunch. Groepen boven de 25 mensen krijgen korting op de entreeprijs.Klooster Wittem, Wittemer Allee 32, Wittem. T. 043-4501741.

Het bouwen van de kerststal neemt veel voorbereiding in beslag. Ongeveer drie maanden voor de opening zijn vele vrijwilligers bezig om de kerststal tot iets moois op te bouwen. De kerststal is elke dag open van 10.00 tot 16.30 uur voor publiek met uitzondering van zon-dagochtend. Tevens zijn er sinds vorig jaar ook avondwandelingen die worden verzorgd door Kring Vrienden. Wilt u meer weten over de geschiedenis van de kerststal in de Sint-Jan, bezoek dan het Sint Jansmuseum naast de kathedraal.De vieringen in de kathedraal tijdens de kerstperiode zijn als volgt:18 december, 19.00 uur: Avond van barmhartigheid met biechtgelegen-heid; 24 december, Kerstavond: 09.00

KerSt in de KatHedraalDe kerststal in de Sint-Jan, dit jaar geopend van 10 december tot en met 6 januari, is een eeuwenoude traditie. Ooit was de kerststal klein en vonden bezoekers dat het wat levendiger moest kunnen. Sinds de jaren ’60 zijn er daarom opgezette dieren en grotere beelden bijgekomen. Vanaf die tijd kreeg de kerststal een naam of thema en trekt ieder jaar zij veel bezoekers. Dit jaar is het thema: “Feest van het licht”. Sterren aan de gewelven zorgen voor een sfeer-volle sterrenhemel. Daarnaast staan er aan de ingang van de kerststal twee grote zevenarmige kandelaars, die gaan branden wanneer men een muntje in de kandelaar gooit.

Komt allen tezamenDe kerststal in de Sint-

Jan in ’s-Hertogenbosch is een jaarlijks terug-

kerende publiekstrek-ker en behoort tot de

fraaiste kerststallen van Nederland. Elk jaar bezoe-

ken tienduizenden men-sen de unieke kerststal in

de Sint-Janskathedraal.

14 Bisdomblad december 2012 15Bisdomblad december 2012

2012 In woord en beeld

Ook valt niet te ontkomen aan het slui-ten van kerken. Verder wil het bisdom restauraties niet altijd meer doorvoeren en bepaalde kerken alleen wind- en waterdicht houden. "Op diverse niveaus in de kerkelijke organisatie zijn er verregaande proces-sen gestart om de tering naar de nering te zetten. Het meest in het oog sprin-gend zijn wel de op handen zijnde kerk-sluitingen. Overigens hebben die niet alleen een financiële achtergrond, want het aantal kerkruimtes in ons bisdom staat allang niet meer in verhouding tot het aantal kerkgangers, vrijwilligers en pastores en met de tanende vitaliteit van veel, nu nog zelfstandige geloofs-gemeenschappen," zegt directeur-econoom, diaken Peter Broeders van het bisdom in het Bisdomblad van januari.

FeBrUariPer 1 februari 2012 zijn de taken van de bisdomstaf van het bisdom van ’s-Hertogenbosch opnieuw verdeeld door de komst van vicaris-generaal dr. R. van den Hout. Hij neemt het merendeel van de taken op zich van Mgr. Liesen die bis-schop van Breda wordt. Nieuw is ook de komst van dr. A. Bodar, die gedelegeerde wordt voor de universiteiten en het stu-dentenpastoraat. Bodar zal een keer per maand deelnemen aan de wekelijkse vergadering van de bisdomstaf om een bijdrage te leveren aan de algemene beleidsvorming.

MaartSteeds meer mensen maken gebruik van de voedselbank. Een rondgang van Kruispunt Radio langs voedselbanken in 's-Hertogenbosch, Tilburg, Eindhoven en Breda levert opnieuw hetzelfde beeld

op: bovenop de normale aanmeldingen melden zich iedere week tientallen extra gezinnen. In Tilburg maakten begin dit jaar iets meer dan 300 gezinnen uit alle ran-gen en standen van de samenleving gebruik van de voedselbank, nu zijn dat er bijna 400. In ’s-Hertogenbosch blijft de vraag redelijk stabiel, maar in de meeste omliggende dorpen steeg de vraag in een half jaar van 200 pakket-ten naar 260. Ook de medewerkers van de voedselbank in Eindhoven zien een opvallende groei: “Momenteel leven tus-sen de 400 en 500 gezinnen, zeg maar een kleine 1500 mensen, van de voed-selpakketten.” zegt vrijwilliger Liesbeth Wijnen. “Iedere week schrijven zich tussen de 20 en 30 nieuwe mensen zich in.” Kristel van der Loop van de afdeling Kerk en Samenleving van het Bisdom van ’s-Hertogenbosch herkent de groei-ende vraag uit het werkveld van diaco-nie: “Er zijn plaatsen in het bisdom waar geen voedselbank is, maar absoluut wel de vraag ligt. Hier ligt een taak voor de diaconie in de parochies. Parochies weten vaak precies waar de nood hoog is. Zij kunnen hun netwerk gebruiken om voedselbanken op te richten of te ondersteunen.”

JanUari

De eerste week van januari worden tra-ditiegetrouw nieuwjaarsrecepties gehou-den en wordt er, naast een terugblik op het voorbije jaar, ook vooruit gekeken naar het nieuwe jaar dat is aangebroken. De nieuwjaarsreceptie van het Bisdom in het Sint-Janscentrum, waaraan zo’n 100 mensen deelnamen, stond in het teken van het afscheid van mgr. Jan Liesen, die eind 2011 is benoemd tot bis-schop van Breda, en de presentatie van de huidige pastoor-deken Ron van den Hout, die met ingang van februari als vicaris de Bisdomstaf gaat versterken.Bisschop Hurkmans verwoordde de dub-bele gevoelens bij de benoeming van Mgr. Liesen. Hij vertelde blij te zijn voor de hulpbisschop en het bisdom Breda, maar sprak ook van een groot verlies voor het eigen bisdom.

Met 45% voor uitgaven aan kerkgebou-wen is het bisdom Den Bosch relatief en absoluut gezien koploper in Nederland. In 2010 gaven parochies in het bisdom bijna 39 miljoen euro uit, waarvan 45% aan kerkgebouwen, terwijl er nog geen 36 miljoen euro aan inkomsten tegen-over stonden. Aan de 351 kerken werd in 2010 ruim 17,5 miljoen euro uitgegeven. Het bis-dom wil dat parochies dit percentage terugbrengen tot 40% en spoort paro-chies aan hun uitgaven te beteugelen.

april

Bisschop Hurkmans heeft in zijn homi-lie tijdens de Chrismamis de contouren geschetst van de toekomst van zijn bis-dom. “De Kerk verandert,” zo zegt hij, “en die veranderingen worden steeds meer zichtbaar en voelbaar. We gaan een tijd in waarin de oude Kerk nog meer zal afsterven, maar het is tege-lijk de tijd waarin de nieuwe Kerk zal opbloeien”. Niet veel later maakte de staf van het Bisdom bekend dat zij besloten heeft tot een ingrijpende interne reorga-nisatie om het bisdomkantoor toekomst-bestendig te maken. Daartoe is de visie op de kerntaken van het bisdomkantoor opnieuw geformuleerd. Aanleiding zijn de algemene ontwikkelingen binnen de RK Kerk in Nederland, zoals de afne-mende kerkbetrokkenheid en de negatie-ve financiële prognoses. Voor 13 van de 42 werknemers en werkneemsters wordt ontslag aangevraagd. Een Sociaal Plan is beschikbaar. Het bisdom heeft ten aanzien van de kerntaken als visie geformuleerd dat het pastoraat in hoofdzaak in de parochies moet gebeuren. De periode van drie jaar, waarin de pastorale speerpunten uit de beleidsnota “Groeien in Geloof, Geloven in Groei” door bisdommedewerkers wer-den gestimuleerd, is daarmee ten einde. Parochies moeten daar nu zelf verder mee. Wel blijft er dienstverlening vanuit het Diocesaan Vormings Centrum en op het gebied van liturgie. De fusiebegelei-ding van de samen te voegen parochies gaat door. De professionele ondersteu-ning van het pastoraat op gebieden zoals financiën en juridische zaken gebeurt in die visie juist wel op het bisdom en blijft daarom ook.

De reorganisatiemaatregelen betekenen concreet: • Afdeling Communicatie wordt

opgeheven (laatste jaargang van Het Bisdomblad);

• Diocesaan Archief wordt gesloten; afdeling Kerkelijke Kunst wordt opge-heven;

• Afscheid ‘speerpuntenbehartigers’ en einde Missiesecretariaat;

• Verkleining interne dienstverlening: secretariaat en financiële administra-tie.

Mei

Op zondag 6 mei wordt de vierde Migrantendag van het Bisdom van ’s-Hertogenbosch gehouden. Met de titel "Wij zijn één lichaam in Christus" zijn leden van diverse katholieke migranten-groepen uit het bisdom in Uden samen-gekomen om het vuur van het geloof te delen. Centraal staat Gods liefde in de hoogmis en tijdens het moment van eucharistische aanbidding in de Sint-Petruskerk. Aansluitend op de H. Mis maakt een cultureel samenzijn de dag compleet. Dat gaat gepaard met dans, zang en getuigenissen en er wordt een Indonesische maaltijd geserveerd.

JUniVolgens traditie vindt op de eerste zater-dag na Pinksteren de priesterwijding plaats. In een volle kathedraal wijdt mgr Hurkmans Geoffrey de Jong en Patrick Kuis. In zijn homilie zendt bisschop Hurkmans beide neomisten uit om ”een radicaal vernieuwend geloof” te verkon-digen, met “een boodschap die haaks staat op de wereld”. Met de woorden van het evangelie: “Vaar naar het diepe, Ik zal maken dat je mensen gaat vangen.” Dat is volgens de bisschop voorwaar

geen gemakkelijke taak, want “het is herfst in de Kerk, of is het winter?”

Ten overstaan van enkele honder-den belangstellenden, vindt verderop die maand een bijzondere wijding plaats. Mevrouw Gonnie Spronk wordt door bisschop Hurkmans in de Sint-Janskathedraal de zogeheten ‘maagden-wijding’ toegediend.

JUliAl vele jaren is er op het einde van het werkjaar een dag voor de priesters van ons bisdom en voor de priesters die hier werkzaam zijn. Vicaris-generaal Van den Hout staat in 2012 in voor de organisa-tie. Voor het eerst is aartsbisschop Eijk als kardinaal voor een officieel bezoek in Den Bosch. Hij gaat voor in de eucharis-tieviering in de Sint-Jan in concelebratie met de deelnemende priesters. De kardinaal houdt in het Sint-Janscentrum een lezing over de Moderne Devotie en gaat in op een aan-tal vragen. Na de maaltijd is het zoals dat heet “bijpraten met de bisschop”. In feite is het bijpraten met de staf van het bisdom. Vijf thema’s komen aan de orde: reorganisatie van het bisdomkan-toor; het aanstaande jaar van het geloof; het verwerken van de gevolgen van het seksueel misbruik in ons bisdom; het oprichten van de nieuwe parochies en over hoe in ons bisdom wordt omgegaan met benoemingen. De dag wordt door de aanwezige priesters als positief ervaren. Men vindt het jammer dat veel pries-ters er niet aanwezig zijn. "We dienen immers ook bij elkaar thuis te zijn."

SepteMBer

17Bisdomblad december 201216 Bisdomblad december 2012

2012 In woord en beeld

Ook valt niet te ontkomen aan het slui-ten van kerken. Verder wil het bisdom restauraties niet altijd meer doorvoeren en bepaalde kerken alleen wind- en waterdicht houden. "Op diverse niveaus in de kerkelijke organisatie zijn er verregaande proces-sen gestart om de tering naar de nering te zetten. Het meest in het oog sprin-gend zijn wel de op handen zijnde kerk-sluitingen. Overigens hebben die niet alleen een financiële achtergrond, want het aantal kerkruimtes in ons bisdom staat allang niet meer in verhouding tot het aantal kerkgangers, vrijwilligers en pastores en met de tanende vitaliteit van veel, nu nog zelfstandige geloofs-gemeenschappen," zegt directeur-econoom, diaken Peter Broeders van het bisdom in het Bisdomblad van januari.

FeBrUariPer 1 februari 2012 zijn de taken van de bisdomstaf van het bisdom van ’s-Hertogenbosch opnieuw verdeeld door de komst van vicaris-generaal dr. R. van den Hout. Hij neemt het merendeel van de taken op zich van Mgr. Liesen die bis-schop van Breda wordt. Nieuw is ook de komst van dr. A. Bodar, die gedelegeerde wordt voor de universiteiten en het stu-dentenpastoraat. Bodar zal een keer per maand deelnemen aan de wekelijkse vergadering van de bisdomstaf om een bijdrage te leveren aan de algemene beleidsvorming.

MaartSteeds meer mensen maken gebruik van de voedselbank. Een rondgang van Kruispunt Radio langs voedselbanken in 's-Hertogenbosch, Tilburg, Eindhoven en Breda levert opnieuw hetzelfde beeld

op: bovenop de normale aanmeldingen melden zich iedere week tientallen extra gezinnen. In Tilburg maakten begin dit jaar iets meer dan 300 gezinnen uit alle ran-gen en standen van de samenleving gebruik van de voedselbank, nu zijn dat er bijna 400. In ’s-Hertogenbosch blijft de vraag redelijk stabiel, maar in de meeste omliggende dorpen steeg de vraag in een half jaar van 200 pakket-ten naar 260. Ook de medewerkers van de voedselbank in Eindhoven zien een opvallende groei: “Momenteel leven tus-sen de 400 en 500 gezinnen, zeg maar een kleine 1500 mensen, van de voed-selpakketten.” zegt vrijwilliger Liesbeth Wijnen. “Iedere week schrijven zich tussen de 20 en 30 nieuwe mensen zich in.” Kristel van der Loop van de afdeling Kerk en Samenleving van het Bisdom van ’s-Hertogenbosch herkent de groei-ende vraag uit het werkveld van diaco-nie: “Er zijn plaatsen in het bisdom waar geen voedselbank is, maar absoluut wel de vraag ligt. Hier ligt een taak voor de diaconie in de parochies. Parochies weten vaak precies waar de nood hoog is. Zij kunnen hun netwerk gebruiken om voedselbanken op te richten of te ondersteunen.”

JanUari

De eerste week van januari worden tra-ditiegetrouw nieuwjaarsrecepties gehou-den en wordt er, naast een terugblik op het voorbije jaar, ook vooruit gekeken naar het nieuwe jaar dat is aangebroken. De nieuwjaarsreceptie van het Bisdom in het Sint-Janscentrum, waaraan zo’n 100 mensen deelnamen, stond in het teken van het afscheid van mgr. Jan Liesen, die eind 2011 is benoemd tot bis-schop van Breda, en de presentatie van de huidige pastoor-deken Ron van den Hout, die met ingang van februari als vicaris de Bisdomstaf gaat versterken.Bisschop Hurkmans verwoordde de dub-bele gevoelens bij de benoeming van Mgr. Liesen. Hij vertelde blij te zijn voor de hulpbisschop en het bisdom Breda, maar sprak ook van een groot verlies voor het eigen bisdom.

Met 45% voor uitgaven aan kerkgebou-wen is het bisdom Den Bosch relatief en absoluut gezien koploper in Nederland. In 2010 gaven parochies in het bisdom bijna 39 miljoen euro uit, waarvan 45% aan kerkgebouwen, terwijl er nog geen 36 miljoen euro aan inkomsten tegen-over stonden. Aan de 351 kerken werd in 2010 ruim 17,5 miljoen euro uitgegeven. Het bis-dom wil dat parochies dit percentage terugbrengen tot 40% en spoort paro-chies aan hun uitgaven te beteugelen.

april

Bisschop Hurkmans heeft in zijn homi-lie tijdens de Chrismamis de contouren geschetst van de toekomst van zijn bis-dom. “De Kerk verandert,” zo zegt hij, “en die veranderingen worden steeds meer zichtbaar en voelbaar. We gaan een tijd in waarin de oude Kerk nog meer zal afsterven, maar het is tege-lijk de tijd waarin de nieuwe Kerk zal opbloeien”. Niet veel later maakte de staf van het Bisdom bekend dat zij besloten heeft tot een ingrijpende interne reorga-nisatie om het bisdomkantoor toekomst-bestendig te maken. Daartoe is de visie op de kerntaken van het bisdomkantoor opnieuw geformuleerd. Aanleiding zijn de algemene ontwikkelingen binnen de RK Kerk in Nederland, zoals de afne-mende kerkbetrokkenheid en de negatie-ve financiële prognoses. Voor 13 van de 42 werknemers en werkneemsters wordt ontslag aangevraagd. Een Sociaal Plan is beschikbaar. Het bisdom heeft ten aanzien van de kerntaken als visie geformuleerd dat het pastoraat in hoofdzaak in de parochies moet gebeuren. De periode van drie jaar, waarin de pastorale speerpunten uit de beleidsnota “Groeien in Geloof, Geloven in Groei” door bisdommedewerkers wer-den gestimuleerd, is daarmee ten einde. Parochies moeten daar nu zelf verder mee. Wel blijft er dienstverlening vanuit het Diocesaan Vormings Centrum en op het gebied van liturgie. De fusiebegelei-ding van de samen te voegen parochies gaat door. De professionele ondersteu-ning van het pastoraat op gebieden zoals financiën en juridische zaken gebeurt in die visie juist wel op het bisdom en blijft daarom ook.

De reorganisatiemaatregelen betekenen concreet: • Afdeling Communicatie wordt

opgeheven (laatste jaargang van Het Bisdomblad);

• Diocesaan Archief wordt gesloten; afdeling Kerkelijke Kunst wordt opge-heven;

• Afscheid ‘speerpuntenbehartigers’ en einde Missiesecretariaat;

• Verkleining interne dienstverlening: secretariaat en financiële administra-tie.

Mei

Op zondag 6 mei wordt de vierde Migrantendag van het Bisdom van ’s-Hertogenbosch gehouden. Met de titel "Wij zijn één lichaam in Christus" zijn leden van diverse katholieke migranten-groepen uit het bisdom in Uden samen-gekomen om het vuur van het geloof te delen. Centraal staat Gods liefde in de hoogmis en tijdens het moment van eucharistische aanbidding in de Sint-Petruskerk. Aansluitend op de H. Mis maakt een cultureel samenzijn de dag compleet. Dat gaat gepaard met dans, zang en getuigenissen en er wordt een Indonesische maaltijd geserveerd.

JUniVolgens traditie vindt op de eerste zater-dag na Pinksteren de priesterwijding plaats. In een volle kathedraal wijdt mgr Hurkmans Geoffrey de Jong en Patrick Kuis. In zijn homilie zendt bisschop Hurkmans beide neomisten uit om ”een radicaal vernieuwend geloof” te verkon-digen, met “een boodschap die haaks staat op de wereld”. Met de woorden van het evangelie: “Vaar naar het diepe, Ik zal maken dat je mensen gaat vangen.” Dat is volgens de bisschop voorwaar

geen gemakkelijke taak, want “het is herfst in de Kerk, of is het winter?”

Ten overstaan van enkele honder-den belangstellenden, vindt verderop die maand een bijzondere wijding plaats. Mevrouw Gonnie Spronk wordt door bisschop Hurkmans in de Sint-Janskathedraal de zogeheten ‘maagden-wijding’ toegediend.

JUliAl vele jaren is er op het einde van het werkjaar een dag voor de priesters van ons bisdom en voor de priesters die hier werkzaam zijn. Vicaris-generaal Van den Hout staat in 2012 in voor de organisa-tie. Voor het eerst is aartsbisschop Eijk als kardinaal voor een officieel bezoek in Den Bosch. Hij gaat voor in de eucharis-tieviering in de Sint-Jan in concelebratie met de deelnemende priesters. De kardinaal houdt in het Sint-Janscentrum een lezing over de Moderne Devotie en gaat in op een aan-tal vragen. Na de maaltijd is het zoals dat heet “bijpraten met de bisschop”. In feite is het bijpraten met de staf van het bisdom. Vijf thema’s komen aan de orde: reorganisatie van het bisdomkan-toor; het aanstaande jaar van het geloof; het verwerken van de gevolgen van het seksueel misbruik in ons bisdom; het oprichten van de nieuwe parochies en over hoe in ons bisdom wordt omgegaan met benoemingen. De dag wordt door de aanwezige priesters als positief ervaren. Men vindt het jammer dat veel pries-ters er niet aanwezig zijn. "We dienen immers ook bij elkaar thuis te zijn."

SepteMBer

17Bisdomblad december 201216 Bisdomblad december 2012

Het bisdom van ’s-Hertogenbosch wordt eind september overvallen door het bericht dat het College van Bestuur van de Bossche koepelorganisatie van basisscholen 'Signum' zou overwegen om de katholieke signatuur op te geven. Het Bisdom moet het via de media vernemen en daaruit vallen nog weinig valide argumenten voor dit voornemen af te lezen. Waar het bisdom zich vooral zorgen over maakt, zijn de kinderen en hun ouders die bewust voor katholiek onderwijs hebben gekozen, ook al zal dit op een deel van de scholen wellicht een minderheid zijn. Het bisdom wil dan ook graag van ouderorganisaties en maatschappelijke organisatie uit het katholieke middenveld weten hoe zij tegenover dit voornemen staan. Ook heeft het bisdom zorg om de leerkrach-ten, die vanuit een katholieke inspiratie en bewogenheid les geven. In oktober vindt er een onderwijssymposium plaats in het Provinciehuis over deze thema-tiek.

OKtOBer

In 1987, korte tijd na zijn benoeming tot bisschop van ’s-Hertogenbosch en het bezoek van Paus Johannes Paulus II aan Nederland, ging bisschop J.G. ter Schure sdb over tot de oprichting van een eigen diocesane priesteropleiding. Op zaterdag 8 september wordt het 25-jarig bestaan van het Sint-Janscentrum gevierd. De feestelijke jubileumviering gaat gepaard met een eucharistieviering in de Sint-Janskathedraal en twee lezingen in het Theater aan de Parade. De gastsprekers zijn Zijne Eminentie mgr. Marian Buczek en Moeder María de Anima Christi (over bezieling en herbronning van het religieuze leven).

“Het Jaar van het Geloof”, dat Paus Benedictus XVI heeft uitgeroepen om te vieren dat vijftig jaar geleden het Tweede Vaticaans Concilie is geopend, zou voor ieder van u van groot voordeel kunnen zijn. U en ik, wij zouden in deze tijd van groeiende ontkerkelijking gediend zijn met standvastig vertrouwen in God.(...) Je zelf toevertrouwen aan God, dat is geloven." Met die woorden begint bis-schop Hurkmans zijn homilie tijdens de pontificale eucharistieviering aan het begin van het wereldwijde Jaar van het Geloof. Een kleine 150 gelovigen wonen de viering in de kathedraal bij.Voorafgaand aan een landelijk rondgang worden 12 iconen gewijd die schilder G. Hüsstege voor dit speciale jaar heeft gemaakt.

Het bisdom acht het ongelukkig dat een priester in Geffen, overigens met goede bedoelingen, is ingegaan op het ver-zoek van een plaatselijk comité, dat een gedenkmonument voor de slachtoffers van de tweede Wereldoorlog liet maken, om de namen van omgekomenen Duitse soldaten tijdens een gebedsviering te noemen. Het bisdom biedt excuses aan voor de pijn en het verdriet die dit bij joodse mensen onbedoeld heeft veroor-zaakt. "Al is vergeving een groot goed, men moet uiterst voorzichtig zijn om van anderen te vragen om tot vergeving en verzoening over te gaan. Dat geldt zeker als die anderen het onmetelijke leed van de Shoah (de Holocaust) is aan-gedaan. Men trede niet licht in de posi-tie van het joodse volk."

nOVeMBer

In een tot de laatste stoel gevulde kathedraal wijdt mgr. Hurkmans vijf mannen tot diaken Voor Peter Koen, Bart Theunissen en Harm Eskes, stu-denten van het Sint-Janscentrum, is het een belangrijke stap in de richting van hun priesterwijding. Naast de priester-studenten wijdt de bisschop ook twee permanente diakens: Peter Buys en Bas Leijtens. De bisschop roept hen op de liefde centraal te stellen die “de vragen over het leven weg doet smelten”. Hij sluit ook zijn ogen niet voor de proble-men van deze tijd. “Het kwaad dat rijke-lijk in de wereld en in de Kerk aanwezig is kan een belemmering zijn voor het geloof. Het kwaad in de Kerk vertroebelt de liefde en verhult de hoop. (...) Van 1850 tot 1950 is de groei van de Kerk en de emancipatie van de katholieke in ons land hand in hand gegaan. Hebben die ontwikkelingen er aan bijgedragen dat er in de Kerk teveel macht was? Heeft het klerikalisme daardoor te ruime kan-sen gekregen? Is hierdoor de Kerk van het rijke Roomse leven ook niet te veel een triomfantalistische Kerk geworden?” vraagt mgr. Hurkmans zich af.

18 Bisdomblad december 2012 19Bisdomblad december 2012

Op de website van het Bisdom

maakten we dit jaar tien keer melding

van het overlijden van een priester

van ons diocees of van religieuzen

die in een van de parochies van het

bisdom de zielzorg behartigden. In de

Allerzielenviering op de begraafplaats

in Orthen worden zij bij de Heer

aanbevolen.

Samen op weg naar

de Wereld-jongerendagenVan 13 tot 31 juli 2013

vinden in Rio de Janeiro de Wereldjongerendagen (WJD) plaats. Eens in de

twee tot drie jaar orga-niseert de katholieke

kerk deze jongerenbijeen-komst. Ruim één miljoen

jongeren over de hele wereld verzamelen zich

in Rio de Janeiro voor een geweldig feest van

geloof en ontmoeting, met elkaar én met God.

nOdiG Uit…Om jongeren bekend te maken met de

WJD hebben we bijvoorbeeld ook uw

hulp van harte nodig. Wanneer jongeren

gesteund worden door (groot)ouders is

dat voor hen een extra stimulans om

naar de Wereldjongerendagen te gaan.

Wanneer het geloof een belangrijk deel

van uw leven uitmaakt, dan wenst u toch

hetzelfde voor uw (klein)kind? U kunt

heel concreet hier iets mee doen: vertel

uw (klein)kind over het bestaan van de

Wereldjongerendagen en nodig hem/haar

uit. Als het financieel mogelijk is kunt u

ook uw (klein)kind sponsoren om naar de

Wereldjongerendagen te gaan.

OnderSteUnenDe reis naar de Wereldjongerendagen

kost tussen de €1995 en €2600 (afhan-

kelijk van de van de gekozen reisvariant).

Dit is voor jongeren een groot bedrag

om bij elkaar te sparen. Om hen daarbij

te helpen wordt op zondag 30 decem-

ber de sponsoractie ‘Schaats naar Rio’

georganiseerd. Ze zullen op deze dag zo

veel mogelijk rondjes gaan schaatsen

om zo geld te verzamelen voor hun reis.

U kunt jongeren die meegaan naar de

Wereldjongerendagen uit uw parochie

hiervoor sponsoren. Uw hulp en steun is

voor hen van groot belang.

Mocht u persoonlijk geen jongeren ken-

nen die naar de Wereldjongerendagen

gaan, maar wilt u hen wel ondersteu-

nen? Dit kan door een algemene gift

over te maken op rekeningnummer

26.40.09.584 ten name van het Bisdom

van ’s-Hertogenbosch en onder vermel-

ding van ‘Gift WJD 2013’. Alle binnenge-

komen giften worden dan evenredig over

de deelnemende jongeren verdeeld.

GeBedDe promotiewerkzaamheden én de

inhoudelijke en organisatorische voorbe-

reidingen zijn momenteel in volle gang. Er

moet veel geregeld worden om deze fan-

tastische reis voor jongeren mogelijk te

maken. Denk maar eens aan een slaap-

plaats voor alle jongeren, de vliegreis, het

programma en de voorbereidingsdagen.

Wij willen u als bisdombladlezer vragen

om alle voorbereidingen en de WJD mee

te nemen in uw gebed. Deze steun is

zeker nodig en zo gaan we samen op weg

naar de WJD.

Wilt u meer informatie over de

Wereldjongerendagen of posters en

folders ontvangen? Neemt u dan contact

op via wjd2013@bisdomdenbosch.com

of kijkt u op de landelijke website

www.jongkatholiek.nl/wjd.

Vier reizenDe Nederlandse bisdommen organi-

seren gezamenlijk vier reizen naar de

Wereldjongerendagen 2013. Jongeren

(18-30 jaar) kunnen zich inschrijven voor

de reis van hun keuze. Elke reis kent een

ander voorprogramma, waarna alle jonge-

ren van 23-28 juli samenkomen in Rio de

Janeiro voor het hoofdprogramma van de

Wereldjongerendagen.

Hart & Handen: caMpO BelO Het bisdom Den Bosch is betrokken bij

de organisatie van de reis Hart&Handen:

Campo Belo. Tijdens het voorprogramma

van deze reisvariant zullen jongeren die

deelnemen aan deze reis samen met

Braziliaanse jongeren hun handen uit de

mouwen gaan steken bij diverse diaco-

nale projecten in de buurt van de stad

Campo Belo. Deze reis is natuurlijk voor

jongeren, maar ook u kunt de jongeren

helpen.

Het bisdom van ’s-Hertogenbosch wordt eind september overvallen door het bericht dat het College van Bestuur van de Bossche koepelorganisatie van basisscholen 'Signum' zou overwegen om de katholieke signatuur op te geven. Het Bisdom moet het via de media vernemen en daaruit vallen nog weinig valide argumenten voor dit voornemen af te lezen. Waar het bisdom zich vooral zorgen over maakt, zijn de kinderen en hun ouders die bewust voor katholiek onderwijs hebben gekozen, ook al zal dit op een deel van de scholen wellicht een minderheid zijn. Het bisdom wil dan ook graag van ouderorganisaties en maatschappelijke organisatie uit het katholieke middenveld weten hoe zij tegenover dit voornemen staan. Ook heeft het bisdom zorg om de leerkrach-ten, die vanuit een katholieke inspiratie en bewogenheid les geven. In oktober vindt er een onderwijssymposium plaats in het Provinciehuis over deze thema-tiek.

OKtOBer

In 1987, korte tijd na zijn benoeming tot bisschop van ’s-Hertogenbosch en het bezoek van Paus Johannes Paulus II aan Nederland, ging bisschop J.G. ter Schure sdb over tot de oprichting van een eigen diocesane priesteropleiding. Op zaterdag 8 september wordt het 25-jarig bestaan van het Sint-Janscentrum gevierd. De feestelijke jubileumviering gaat gepaard met een eucharistieviering in de Sint-Janskathedraal en twee lezingen in het Theater aan de Parade. De gastsprekers zijn Zijne Eminentie mgr. Marian Buczek en Moeder María de Anima Christi (over bezieling en herbronning van het religieuze leven).

“Het Jaar van het Geloof”, dat Paus Benedictus XVI heeft uitgeroepen om te vieren dat vijftig jaar geleden het Tweede Vaticaans Concilie is geopend, zou voor ieder van u van groot voordeel kunnen zijn. U en ik, wij zouden in deze tijd van groeiende ontkerkelijking gediend zijn met standvastig vertrouwen in God.(...) Je zelf toevertrouwen aan God, dat is geloven." Met die woorden begint bis-schop Hurkmans zijn homilie tijdens de pontificale eucharistieviering aan het begin van het wereldwijde Jaar van het Geloof. Een kleine 150 gelovigen wonen de viering in de kathedraal bij.Voorafgaand aan een landelijk rondgang worden 12 iconen gewijd die schilder G. Hüsstege voor dit speciale jaar heeft gemaakt.

Het bisdom acht het ongelukkig dat een priester in Geffen, overigens met goede bedoelingen, is ingegaan op het ver-zoek van een plaatselijk comité, dat een gedenkmonument voor de slachtoffers van de tweede Wereldoorlog liet maken, om de namen van omgekomenen Duitse soldaten tijdens een gebedsviering te noemen. Het bisdom biedt excuses aan voor de pijn en het verdriet die dit bij joodse mensen onbedoeld heeft veroor-zaakt. "Al is vergeving een groot goed, men moet uiterst voorzichtig zijn om van anderen te vragen om tot vergeving en verzoening over te gaan. Dat geldt zeker als die anderen het onmetelijke leed van de Shoah (de Holocaust) is aan-gedaan. Men trede niet licht in de posi-tie van het joodse volk."

nOVeMBer

In een tot de laatste stoel gevulde kathedraal wijdt mgr. Hurkmans vijf mannen tot diaken Voor Peter Koen, Bart Theunissen en Harm Eskes, stu-denten van het Sint-Janscentrum, is het een belangrijke stap in de richting van hun priesterwijding. Naast de priester-studenten wijdt de bisschop ook twee permanente diakens: Peter Buys en Bas Leijtens. De bisschop roept hen op de liefde centraal te stellen die “de vragen over het leven weg doet smelten”. Hij sluit ook zijn ogen niet voor de proble-men van deze tijd. “Het kwaad dat rijke-lijk in de wereld en in de Kerk aanwezig is kan een belemmering zijn voor het geloof. Het kwaad in de Kerk vertroebelt de liefde en verhult de hoop. (...) Van 1850 tot 1950 is de groei van de Kerk en de emancipatie van de katholieke in ons land hand in hand gegaan. Hebben die ontwikkelingen er aan bijgedragen dat er in de Kerk teveel macht was? Heeft het klerikalisme daardoor te ruime kan-sen gekregen? Is hierdoor de Kerk van het rijke Roomse leven ook niet te veel een triomfantalistische Kerk geworden?” vraagt mgr. Hurkmans zich af.

18 Bisdomblad december 2012 19Bisdomblad december 2012

Op de website van het Bisdom

maakten we dit jaar tien keer melding

van het overlijden van een priester

van ons diocees of van religieuzen

die in een van de parochies van het

bisdom de zielzorg behartigden. In de

Allerzielenviering op de begraafplaats

in Orthen worden zij bij de Heer

aanbevolen.

Samen op weg naar

de Wereld-jongerendagenVan 13 tot 31 juli 2013

vinden in Rio de Janeiro de Wereldjongerendagen (WJD) plaats. Eens in de

twee tot drie jaar orga-niseert de katholieke

kerk deze jongerenbijeen-komst. Ruim één miljoen

jongeren over de hele wereld verzamelen zich

in Rio de Janeiro voor een geweldig feest van

geloof en ontmoeting, met elkaar én met God.

nOdiG Uit…Om jongeren bekend te maken met de

WJD hebben we bijvoorbeeld ook uw

hulp van harte nodig. Wanneer jongeren

gesteund worden door (groot)ouders is

dat voor hen een extra stimulans om

naar de Wereldjongerendagen te gaan.

Wanneer het geloof een belangrijk deel

van uw leven uitmaakt, dan wenst u toch

hetzelfde voor uw (klein)kind? U kunt

heel concreet hier iets mee doen: vertel

uw (klein)kind over het bestaan van de

Wereldjongerendagen en nodig hem/haar

uit. Als het financieel mogelijk is kunt u

ook uw (klein)kind sponsoren om naar de

Wereldjongerendagen te gaan.

OnderSteUnenDe reis naar de Wereldjongerendagen

kost tussen de €1995 en €2600 (afhan-

kelijk van de van de gekozen reisvariant).

Dit is voor jongeren een groot bedrag

om bij elkaar te sparen. Om hen daarbij

te helpen wordt op zondag 30 decem-

ber de sponsoractie ‘Schaats naar Rio’

georganiseerd. Ze zullen op deze dag zo

veel mogelijk rondjes gaan schaatsen

om zo geld te verzamelen voor hun reis.

U kunt jongeren die meegaan naar de

Wereldjongerendagen uit uw parochie

hiervoor sponsoren. Uw hulp en steun is

voor hen van groot belang.

Mocht u persoonlijk geen jongeren ken-

nen die naar de Wereldjongerendagen

gaan, maar wilt u hen wel ondersteu-

nen? Dit kan door een algemene gift

over te maken op rekeningnummer

26.40.09.584 ten name van het Bisdom

van ’s-Hertogenbosch en onder vermel-

ding van ‘Gift WJD 2013’. Alle binnenge-

komen giften worden dan evenredig over

de deelnemende jongeren verdeeld.

GeBedDe promotiewerkzaamheden én de

inhoudelijke en organisatorische voorbe-

reidingen zijn momenteel in volle gang. Er

moet veel geregeld worden om deze fan-

tastische reis voor jongeren mogelijk te

maken. Denk maar eens aan een slaap-

plaats voor alle jongeren, de vliegreis, het

programma en de voorbereidingsdagen.

Wij willen u als bisdombladlezer vragen

om alle voorbereidingen en de WJD mee

te nemen in uw gebed. Deze steun is

zeker nodig en zo gaan we samen op weg

naar de WJD.

Wilt u meer informatie over de

Wereldjongerendagen of posters en

folders ontvangen? Neemt u dan contact

op via wjd2013@bisdomdenbosch.com

of kijkt u op de landelijke website

www.jongkatholiek.nl/wjd.

Vier reizenDe Nederlandse bisdommen organi-

seren gezamenlijk vier reizen naar de

Wereldjongerendagen 2013. Jongeren

(18-30 jaar) kunnen zich inschrijven voor

de reis van hun keuze. Elke reis kent een

ander voorprogramma, waarna alle jonge-

ren van 23-28 juli samenkomen in Rio de

Janeiro voor het hoofdprogramma van de

Wereldjongerendagen.

Hart & Handen: caMpO BelO Het bisdom Den Bosch is betrokken bij

de organisatie van de reis Hart&Handen:

Campo Belo. Tijdens het voorprogramma

van deze reisvariant zullen jongeren die

deelnemen aan deze reis samen met

Braziliaanse jongeren hun handen uit de

mouwen gaan steken bij diverse diaco-

nale projecten in de buurt van de stad

Campo Belo. Deze reis is natuurlijk voor

jongeren, maar ook u kunt de jongeren

helpen.

Rond kerstmis komen er nogal wat mensen naar de kerk, die je gedurende het jaar zelden in de zondagse Eucharistie ziet. Herders en wijzen scoren kennelijk beter dan vieringen waarvan men denkt dat ze altijd hetzelfde zijn of dan uiteenzettingen over parochiefu-

sies en seksueel misbruik. Je kunt menen dat zoiets komt van-wege zucht naar romantiek alsmede door een vaag besef dat ‘er

meer is tussen hemel en aarde’ dan datgene waar wij elke dag mee bezig zijn. Sommigen spreken in dat kader van een verborgen

geloofsverlangen. God als iets of als iemand is moeilijk voorstel-baar, zeker in een samenleving waarin bijna alles ‘maakbaar’ is, nu of anders in de nabije toekomst. Het besef van God vervluch-tigt dan gemakkelijk. Mensen zoeken vooral naar wat zij kunnen zien of aanraken. Herders, koningen, engelen en vooral een kind

een voederbak: dat is niet alledaags.

incarnatieBij de evangelietekst ‘het Woord is

vlees geworden en het heeft onder ons

gewoond’ wordt ons in de nachtmis

gevraagd om even neer te knielen. Het

Kind in de kribbe is het sprekende Woord

den niet ‘zoon van God’ genoemd. Jezus

duiden wij wel als zodanig aan: in Jezus

Christus is God zelf mens geworden

onder ons. Die menswording – incarnatie

met een technische term, vlees wording

– is kenmerkend voor het bijbels christe-

lijke geloof. In zijn handelen en verkon-

diging toont Jezus alom de echte liefde

voor God en voor de medemens; hij gaat

daarin tot het uiterste: je moet je leven

geven. Voor Hem zelf wordt dat, mense-

lijkerwijze gezien, zijn ondergang. Later

zal Jezus, gestorven op het kruis en uit

de dood verrezen waarvan zijn leerlingen

getuigenis afleggen, zeggen: ‘Ik ben de

deur (van de schaapskooi)” (Joh. 10,9).

Dat klinkt zeer exclusief: alleen via Jezus

Christus is het voor mensen mogelijk om

toegang tot God te hebben. De eerste

christenen waren daar sterk van overtuigd

en zij zagen de doorwerking van Jezus'

aanwezigheid in hun dagelijkse praktijk.

“Zij vertelden alles wat God met hun

met haar veelheid aan activiteiten, zeker

op wereldniveau, zal mensen dan ook

steeds naar de Bron van het ware Leven

voeren. Dan kom je uit bij God als de dra-

gende kracht, die ons in Jezus Christus

tegemoet is gekomen. In Hem is God zelf

mensenkind, iemand zoals wij die ons

leven deelt maar die ons steeds ook de

weg naar God opent. Ware menselijk-

heid is geen product uit de samenleving,

maar het houdt slechts stand wanneer

zij verbonden is met Hem, met Jezus de

Christus die aan de oorsprong staat en

met de gemeenschap, met de Kerk die

vanuit hem leeft. Rond Kerstmis voelen

veel mensen dat intuïtief aan, met als

gevolg dat wij dan meer kunnen relative-

ren maar dat wij juist tijdens de kerstda-

gen ook beter beseffen wat van blijvende

waarde is. De rijkdom van ons geloof

raakt ons dan dieper. Men beseft: ware

menselijkheid is een Godsgeschenk.

In het grote handboek, dat in het Jaar

van het Geloof extra aandacht krijgt, in

de Catechismus van de katholieke Kerk

lezen we: “Herder of wijze, men kan hier

op aarde slechts tot God komen door

voor de kribbe van Bethlehem te knielen

en Hem, verborgen in de zwakheid van

een kind, te aanbidden” (CKK 563).

drs. J. Schröder pr.

van God in menselijke gestalte. Een kind

wekt verwondering, want het is meer dan

een optelsom van factoren uit de mense-

lijke genetica, het is iets heiligs en dus

iets van God. Van boeddhisme en islam

kennen wij de stichters, maar dezen wor-

zegt: “Het mysterie van de mens licht

alleen op in het mysterie van het mens

geworden Woord, in Jezus Christus. Hij is

het beeld van de onzichtbare God, Hij is

de volmaakte mens” (GS 22). In onze tijd

ontmoeten wij Jezus altijd via de gemeen-

schap, die zijn herinnering levendig

houdt: dat is de Kerk. Theoloog Urs von

Balthasar noemt de Kerk ‘de voortgaande

incarnatie’. Ondanks haar eigen tekorten,

die van alle tijden zijn, bestaat die Kerk

allereerst vanuit Christus en dat maakt

haar heilig. In zijn encycliek over de prak-

tische beoefening van de liefde schrijft

paus Benedictus XVI: “Wie Christus lief

heeft, heeft de Kerk lief en wil dat zij

steeds meer teken en instrument van zijn

liefde wordt” (DC 33). De Kerk, die soms

steen des aanstoots is – niets menselijks

is haar vreemd – is altijd ook de rots van

de zekerheid, die door haar overlevering

en haar verborgen heiligheid de mensen

via Jezus Christus naar God leidt. Zowel

het aanbieden van een waardige liturgie

als het verlenen van medewerking aan

een diaconale activiteit als de voedsel-

bank behoren daarom tot haar opdracht.

cHriStUS en de KerKEchte liefde, ware menselijkheid kan

onmogelijk stand houden, wanneer zij

niet gevoed en gedragen wordt. De Kerk

medewerking tot stand had gebracht, en

hoe Hij voor de heidenen de poort van het

geloof geopend had” (Hand. 14,27). Het

Jaar van het Geloof ontleent aan deze

eeuwenoude ervaring haar slagzin.

de BrOnJezus Christus is de liefde in persoon. Hij

heeft er over gesproken, maar Hij heeft

die liefde voor God èn mens ook conse-

quent toegepast. Dat is uniek. Dikwijls

vragen mensen of je niet gewoon tolerant,

eerlijk en respectvol voor elkaar moet

zijn en vooral: heb je daar God bij nodig

en is het nodig om daarvoor regelmatig

naar de kerk te gaan? Christenen zijn niet

vanzelfsprekend beter dan andere men-

sen. Door hun verbondenheid met Jezus

Christus weten zij echter wel waar, dat wil

zeggen in Wie die liefde haar oorsprong

heeft. Zij beseffen dat het passend is

om God daarvoor te bedanken en om

Gods inzicht en kracht bij voortduring af

te smeken, als gave van zijn Geest. Door

het lezen van de Schrift, door gebed en

met name door actieve deelname aan

de Eucharistie danken wij God en laten

wij ons telkens weer voeden door Hem.

Kortom, dankzij onze relatie met Jezus

Christus staan wij steeds opnieuw in con-

tact met de Bron van leven en liefde. Een

tekst van het tweede Vaticaans concilie

Ware menselijkheid is geen product uit de samenleving, maar het houdt slechts stand wan-

neer zij verbonden is met Hem, met Jezus de Christus die aan de oorsprong staat en met de

gemeenschap, met de Kerk die vanuit hem leeft.

Menselijkheid gevraagd

21Bisdomblad december 201220 Bisdomblad december 2012

Rond kerstmis komen er nogal wat mensen naar de kerk, die je gedurende het jaar zelden in de zondagse Eucharistie ziet. Herders en wijzen scoren kennelijk beter dan vieringen waarvan men denkt dat ze altijd hetzelfde zijn of dan uiteenzettingen over parochiefu-

sies en seksueel misbruik. Je kunt menen dat zoiets komt van-wege zucht naar romantiek alsmede door een vaag besef dat ‘er

meer is tussen hemel en aarde’ dan datgene waar wij elke dag mee bezig zijn. Sommigen spreken in dat kader van een verborgen

geloofsverlangen. God als iets of als iemand is moeilijk voorstel-baar, zeker in een samenleving waarin bijna alles ‘maakbaar’ is, nu of anders in de nabije toekomst. Het besef van God vervluch-tigt dan gemakkelijk. Mensen zoeken vooral naar wat zij kunnen zien of aanraken. Herders, koningen, engelen en vooral een kind

een voederbak: dat is niet alledaags.

incarnatieBij de evangelietekst ‘het Woord is

vlees geworden en het heeft onder ons

gewoond’ wordt ons in de nachtmis

gevraagd om even neer te knielen. Het

Kind in de kribbe is het sprekende Woord

den niet ‘zoon van God’ genoemd. Jezus

duiden wij wel als zodanig aan: in Jezus

Christus is God zelf mens geworden

onder ons. Die menswording – incarnatie

met een technische term, vlees wording

– is kenmerkend voor het bijbels christe-

lijke geloof. In zijn handelen en verkon-

diging toont Jezus alom de echte liefde

voor God en voor de medemens; hij gaat

daarin tot het uiterste: je moet je leven

geven. Voor Hem zelf wordt dat, mense-

lijkerwijze gezien, zijn ondergang. Later

zal Jezus, gestorven op het kruis en uit

de dood verrezen waarvan zijn leerlingen

getuigenis afleggen, zeggen: ‘Ik ben de

deur (van de schaapskooi)” (Joh. 10,9).

Dat klinkt zeer exclusief: alleen via Jezus

Christus is het voor mensen mogelijk om

toegang tot God te hebben. De eerste

christenen waren daar sterk van overtuigd

en zij zagen de doorwerking van Jezus'

aanwezigheid in hun dagelijkse praktijk.

“Zij vertelden alles wat God met hun

met haar veelheid aan activiteiten, zeker

op wereldniveau, zal mensen dan ook

steeds naar de Bron van het ware Leven

voeren. Dan kom je uit bij God als de dra-

gende kracht, die ons in Jezus Christus

tegemoet is gekomen. In Hem is God zelf

mensenkind, iemand zoals wij die ons

leven deelt maar die ons steeds ook de

weg naar God opent. Ware menselijk-

heid is geen product uit de samenleving,

maar het houdt slechts stand wanneer

zij verbonden is met Hem, met Jezus de

Christus die aan de oorsprong staat en

met de gemeenschap, met de Kerk die

vanuit hem leeft. Rond Kerstmis voelen

veel mensen dat intuïtief aan, met als

gevolg dat wij dan meer kunnen relative-

ren maar dat wij juist tijdens de kerstda-

gen ook beter beseffen wat van blijvende

waarde is. De rijkdom van ons geloof

raakt ons dan dieper. Men beseft: ware

menselijkheid is een Godsgeschenk.

In het grote handboek, dat in het Jaar

van het Geloof extra aandacht krijgt, in

de Catechismus van de katholieke Kerk

lezen we: “Herder of wijze, men kan hier

op aarde slechts tot God komen door

voor de kribbe van Bethlehem te knielen

en Hem, verborgen in de zwakheid van

een kind, te aanbidden” (CKK 563).

drs. J. Schröder pr.

van God in menselijke gestalte. Een kind

wekt verwondering, want het is meer dan

een optelsom van factoren uit de mense-

lijke genetica, het is iets heiligs en dus

iets van God. Van boeddhisme en islam

kennen wij de stichters, maar dezen wor-

zegt: “Het mysterie van de mens licht

alleen op in het mysterie van het mens

geworden Woord, in Jezus Christus. Hij is

het beeld van de onzichtbare God, Hij is

de volmaakte mens” (GS 22). In onze tijd

ontmoeten wij Jezus altijd via de gemeen-

schap, die zijn herinnering levendig

houdt: dat is de Kerk. Theoloog Urs von

Balthasar noemt de Kerk ‘de voortgaande

incarnatie’. Ondanks haar eigen tekorten,

die van alle tijden zijn, bestaat die Kerk

allereerst vanuit Christus en dat maakt

haar heilig. In zijn encycliek over de prak-

tische beoefening van de liefde schrijft

paus Benedictus XVI: “Wie Christus lief

heeft, heeft de Kerk lief en wil dat zij

steeds meer teken en instrument van zijn

liefde wordt” (DC 33). De Kerk, die soms

steen des aanstoots is – niets menselijks

is haar vreemd – is altijd ook de rots van

de zekerheid, die door haar overlevering

en haar verborgen heiligheid de mensen

via Jezus Christus naar God leidt. Zowel

het aanbieden van een waardige liturgie

als het verlenen van medewerking aan

een diaconale activiteit als de voedsel-

bank behoren daarom tot haar opdracht.

cHriStUS en de KerKEchte liefde, ware menselijkheid kan

onmogelijk stand houden, wanneer zij

niet gevoed en gedragen wordt. De Kerk

medewerking tot stand had gebracht, en

hoe Hij voor de heidenen de poort van het

geloof geopend had” (Hand. 14,27). Het

Jaar van het Geloof ontleent aan deze

eeuwenoude ervaring haar slagzin.

de BrOnJezus Christus is de liefde in persoon. Hij

heeft er over gesproken, maar Hij heeft

die liefde voor God èn mens ook conse-

quent toegepast. Dat is uniek. Dikwijls

vragen mensen of je niet gewoon tolerant,

eerlijk en respectvol voor elkaar moet

zijn en vooral: heb je daar God bij nodig

en is het nodig om daarvoor regelmatig

naar de kerk te gaan? Christenen zijn niet

vanzelfsprekend beter dan andere men-

sen. Door hun verbondenheid met Jezus

Christus weten zij echter wel waar, dat wil

zeggen in Wie die liefde haar oorsprong

heeft. Zij beseffen dat het passend is

om God daarvoor te bedanken en om

Gods inzicht en kracht bij voortduring af

te smeken, als gave van zijn Geest. Door

het lezen van de Schrift, door gebed en

met name door actieve deelname aan

de Eucharistie danken wij God en laten

wij ons telkens weer voeden door Hem.

Kortom, dankzij onze relatie met Jezus

Christus staan wij steeds opnieuw in con-

tact met de Bron van leven en liefde. Een

tekst van het tweede Vaticaans concilie

Ware menselijkheid is geen product uit de samenleving, maar het houdt slechts stand wan-

neer zij verbonden is met Hem, met Jezus de Christus die aan de oorsprong staat en met de

gemeenschap, met de Kerk die vanuit hem leeft.

Menselijkheid gevraagd

21Bisdomblad december 201220 Bisdomblad december 2012

23Bisdomblad december 201222 Bisdomblad december 2012

Zonder einde…

Over Brabantse heiligen is al veel geschreven. Neem bijvoorbeeld een geschiede-nisboek uit het jaar 1498 met een uitvouwblad van in totaal meer dan twee meter lengte, die drie genealogieën bevat; van de Franse konin-gen, de Brabantse hertogen en de Brabantse heiligen en zaligen. Die laatste groep is weer in verschillende groepen verdeeld: zij, die in Brabant zijn geboren, en zij, die van Brabanders afstammen of in Brabant hebben geleefd. Er zijn ook verder overlappingen, want sommige koningen en hertogen zijn zalig- of heilig-gesproken. Dit werk is een Middelnederlandse vertaling van een ouder werk, dus zwaar geschiedenis...

Er staan vele bekenden in, en vele heili-gen uit die lijst, maar ook heiligen van verder weg, zien we terug in de namen van kerken, parochies, dorpen en ste-den. Maria komt vaak voor in plaats-namen, maar er is ook St. Agatha, St. Hubert, St. Antonis, St. Odiliapeel, Sint Michielsgestel, Sint Oedenrode...

Sint Oedenrode? Sint Oeden? Eigenlijk: Sint-Oda-Rode. En zoals in een vorig Bisdomblad werd vermeld is de feest-dag van St. Oda weer opgenomen in de liturgische kalender, en wel op 27 november. Zij komt niet uit Brabant, maar was een blinde Ierse of Schotse koningsdochter, die op pelgrimstocht naar het graf van de heilige Lambertus

Odiliae’, rond 1300 geschreven door de kruisheer Hubertus Dinart, vluchtte zij met Ursula uit Brittannië naar Rome, samen met dienstmeisjes. Ze voeren de rivier de Rijn af, maar werden rond het jaar 300 in de omgeving van Keulen vermoord. Deze heilige werd patrones van de nieuwe dorpsgemeenschap. In 1930 besloot de gemeenteraad dat het nieuw ontgonnen gebied in Noord-Brabant de naam Odiliapeel kreeg.

De naam Brabant, en oorspronkelijk is dit gebied dus behoorlijk groot, komt van braecbant. Een samenvoe-ging van het woord ‘braec’, wat dus niet ‘braakliggend’ of ‘brak’ betekent, maar ‘broek’, ofwel ‘drassig land’, en het woord ‘bant’, wat ‘streek’ betekent.Hoewel...

Al ouder dan het jaar 1498 blijkt een woordspel te zijn: Brabancia. Elke letter wordt gezien als een verwijzing naar een goede eigenschap in het Brabants volkskarakter: Beata (zalig), Regalis (koninklijk), Antiqua (uit oude tijden stammend), Bona (goed), Audax (moe-dig), Nobilis (edel), Caritativa (liefda-dig), Iusta (rechtvaardig), en Amabilis (beminnelijk). Een acroniem, dus! Als we een aantal van deze eigenschappen leven - gewoon, iedere dag - dan zit het met het eerste woord ook wel goed.

Kijkend naar die lange oude lijst met meer dan zeventig Brabantse heiligen en zaligen, waarvan we sommigen nu nog kennen maar anderen zijn verge-ten, zou deze rubriek vele jaren kun-nen doorgaan. En, sinds de samenstel-

ling van de lijst, zijn er veel zaligen en heiligen bij gekomen. En gaat de lijst door in de toekomst? Waarom niet? Pater Eustachius, Peerke Donders, Titus Brandsma, zij zijn heiligen uit de nabije geschiedenis, en ook het heden en de toekomst zullen heiligen voort-brengen, want altijd zullen er mensen zijn die hun hart open stellen voor God en die goed, moedig, edel, liefdadig, rechtvaardig en beminnelijk leven...

U en ik, wij worden uitgenodigd om dit te leven. Iedere dag opnieuw. Brabanders en niet-Brabanders.

Zr. Madeleine Bouman cps

Bronnen:

- http://nl.wikipedia.org/wiki/

Hertogdom_Brabant

- Bijdragen tot de geschiedenis, Volume

63, 1980

- Die salighe ende schoone hystorie van-

den strijde des lants van Spaengiën:

een Middelnederlandse vertaling van

de 'Kroniek van Pseudo-Turpijn' in 'Die

alder excellenste cronycke van Brabant'

(Antwerpen, Roland vanden Dorpe,

1498) Jaap Tichelaar, 1997

- Brabants historie ontvouwd: die alder

excellenste cronyke van Brabant en het

Brabantse geschiedbeeld anno 1500,

Jaap Tichelaar, 2007

- http://igitur-archive.library.uu.nl/dis-

sertations/2007-0109-200508/c3.pdf

- http://www.historici.nl/Onderzoek/

Projecten/DVN/lemmata/data/Oda

- http://nl.wikipedia.org/wiki/Odilia_

van_Keulen

ging en genezen terug keerde. In plaats van lang en gelukkig te leven met de echtgenoot die haar vader voor haar had uitgezocht, vluchtte zij weg. Zij wilde zichzelf aan God geven, iets wat haar vader niet kon begrijpen. Zij ver-trok, en kwam na een aantal omzwer-vingen in Rode terecht, waar zij zich vestigde als kluizenares, en waar zij rond 726 stierf. En zo kreeg het Rode van St. Oda, ofwel St. Oede, een nieu-we naam.

St. Odiliapeel heeft ook de naam van een heilige gekregen - maar er zijn twee heilige Odilia’s. Eén is net als Oda blind geboren en deze twee blinde babies komen uit dezelfde tijd. Maar haar geschiedenis verloopt anders. Afkomstig uit de Elzas en dochter van een hertog, wordt zij, zodra het duide-lijk is dat zij blind is, als baby verstoten en ondergebracht bij een familie op het platteland. Toen zij twaalf jaar oud was werd zij naar een klooster gebracht en daar gedoopt. Op dat moment kon zij zien, en keerde terug naar haar ouders. Zij stichtte een klooster en werd abdis. Maar deze heilige is niet degene waar St. Odiliapeel naar is genoemd. Het dorp heette oorspronkelijk Terraveen, en de nieuwe naam was een gevolg van een kerkelijke her-organisatie! Toen de Kruisheren uit Uden de zielzorg in Terraveen op zich namen bouw-den zij in Odiliapeel een kerk. De beschermheilige van de Kruisheren is de heilige Odilia van Keulen, ook wel de H. Odilia van Brittanië genoemd. Zij was één van de gezellinnen van St. Ursula. Volgens de ‘Translatio S.

De vrijwel onbekende H. Odilia (links) afgebeeld samen met een heilige die bijna iedereen kent: de H. Caecilia. (Meester van Frankfurt, Twee heiligen, St. Odilia and St. Cecilia, ca. 1503–1506, Historisches Museum, Frankfur)t. St Odilia is afgebeeld met een boek, waarin twee ogen. De blindgeboren heilige is patrones van de ogen.

23Bisdomblad december 201222 Bisdomblad december 2012

Zonder einde…

Over Brabantse heiligen is al veel geschreven. Neem bijvoorbeeld een geschiede-nisboek uit het jaar 1498 met een uitvouwblad van in totaal meer dan twee meter lengte, die drie genealogieën bevat; van de Franse konin-gen, de Brabantse hertogen en de Brabantse heiligen en zaligen. Die laatste groep is weer in verschillende groepen verdeeld: zij, die in Brabant zijn geboren, en zij, die van Brabanders afstammen of in Brabant hebben geleefd. Er zijn ook verder overlappingen, want sommige koningen en hertogen zijn zalig- of heilig-gesproken. Dit werk is een Middelnederlandse vertaling van een ouder werk, dus zwaar geschiedenis...

Er staan vele bekenden in, en vele heili-gen uit die lijst, maar ook heiligen van verder weg, zien we terug in de namen van kerken, parochies, dorpen en ste-den. Maria komt vaak voor in plaats-namen, maar er is ook St. Agatha, St. Hubert, St. Antonis, St. Odiliapeel, Sint Michielsgestel, Sint Oedenrode...

Sint Oedenrode? Sint Oeden? Eigenlijk: Sint-Oda-Rode. En zoals in een vorig Bisdomblad werd vermeld is de feest-dag van St. Oda weer opgenomen in de liturgische kalender, en wel op 27 november. Zij komt niet uit Brabant, maar was een blinde Ierse of Schotse koningsdochter, die op pelgrimstocht naar het graf van de heilige Lambertus

Odiliae’, rond 1300 geschreven door de kruisheer Hubertus Dinart, vluchtte zij met Ursula uit Brittannië naar Rome, samen met dienstmeisjes. Ze voeren de rivier de Rijn af, maar werden rond het jaar 300 in de omgeving van Keulen vermoord. Deze heilige werd patrones van de nieuwe dorpsgemeenschap. In 1930 besloot de gemeenteraad dat het nieuw ontgonnen gebied in Noord-Brabant de naam Odiliapeel kreeg.

De naam Brabant, en oorspronkelijk is dit gebied dus behoorlijk groot, komt van braecbant. Een samenvoe-ging van het woord ‘braec’, wat dus niet ‘braakliggend’ of ‘brak’ betekent, maar ‘broek’, ofwel ‘drassig land’, en het woord ‘bant’, wat ‘streek’ betekent.Hoewel...

Al ouder dan het jaar 1498 blijkt een woordspel te zijn: Brabancia. Elke letter wordt gezien als een verwijzing naar een goede eigenschap in het Brabants volkskarakter: Beata (zalig), Regalis (koninklijk), Antiqua (uit oude tijden stammend), Bona (goed), Audax (moe-dig), Nobilis (edel), Caritativa (liefda-dig), Iusta (rechtvaardig), en Amabilis (beminnelijk). Een acroniem, dus! Als we een aantal van deze eigenschappen leven - gewoon, iedere dag - dan zit het met het eerste woord ook wel goed.

Kijkend naar die lange oude lijst met meer dan zeventig Brabantse heiligen en zaligen, waarvan we sommigen nu nog kennen maar anderen zijn verge-ten, zou deze rubriek vele jaren kun-nen doorgaan. En, sinds de samenstel-

ling van de lijst, zijn er veel zaligen en heiligen bij gekomen. En gaat de lijst door in de toekomst? Waarom niet? Pater Eustachius, Peerke Donders, Titus Brandsma, zij zijn heiligen uit de nabije geschiedenis, en ook het heden en de toekomst zullen heiligen voort-brengen, want altijd zullen er mensen zijn die hun hart open stellen voor God en die goed, moedig, edel, liefdadig, rechtvaardig en beminnelijk leven...

U en ik, wij worden uitgenodigd om dit te leven. Iedere dag opnieuw. Brabanders en niet-Brabanders.

Zr. Madeleine Bouman cps

Bronnen:

- http://nl.wikipedia.org/wiki/

Hertogdom_Brabant

- Bijdragen tot de geschiedenis, Volume

63, 1980

- Die salighe ende schoone hystorie van-

den strijde des lants van Spaengiën:

een Middelnederlandse vertaling van

de 'Kroniek van Pseudo-Turpijn' in 'Die

alder excellenste cronycke van Brabant'

(Antwerpen, Roland vanden Dorpe,

1498) Jaap Tichelaar, 1997

- Brabants historie ontvouwd: die alder

excellenste cronyke van Brabant en het

Brabantse geschiedbeeld anno 1500,

Jaap Tichelaar, 2007

- http://igitur-archive.library.uu.nl/dis-

sertations/2007-0109-200508/c3.pdf

- http://www.historici.nl/Onderzoek/

Projecten/DVN/lemmata/data/Oda

- http://nl.wikipedia.org/wiki/Odilia_

van_Keulen

ging en genezen terug keerde. In plaats van lang en gelukkig te leven met de echtgenoot die haar vader voor haar had uitgezocht, vluchtte zij weg. Zij wilde zichzelf aan God geven, iets wat haar vader niet kon begrijpen. Zij ver-trok, en kwam na een aantal omzwer-vingen in Rode terecht, waar zij zich vestigde als kluizenares, en waar zij rond 726 stierf. En zo kreeg het Rode van St. Oda, ofwel St. Oede, een nieu-we naam.

St. Odiliapeel heeft ook de naam van een heilige gekregen - maar er zijn twee heilige Odilia’s. Eén is net als Oda blind geboren en deze twee blinde babies komen uit dezelfde tijd. Maar haar geschiedenis verloopt anders. Afkomstig uit de Elzas en dochter van een hertog, wordt zij, zodra het duide-lijk is dat zij blind is, als baby verstoten en ondergebracht bij een familie op het platteland. Toen zij twaalf jaar oud was werd zij naar een klooster gebracht en daar gedoopt. Op dat moment kon zij zien, en keerde terug naar haar ouders. Zij stichtte een klooster en werd abdis. Maar deze heilige is niet degene waar St. Odiliapeel naar is genoemd. Het dorp heette oorspronkelijk Terraveen, en de nieuwe naam was een gevolg van een kerkelijke her-organisatie! Toen de Kruisheren uit Uden de zielzorg in Terraveen op zich namen bouw-den zij in Odiliapeel een kerk. De beschermheilige van de Kruisheren is de heilige Odilia van Keulen, ook wel de H. Odilia van Brittanië genoemd. Zij was één van de gezellinnen van St. Ursula. Volgens de ‘Translatio S.

De vrijwel onbekende H. Odilia (links) afgebeeld samen met een heilige die bijna iedereen kent: de H. Caecilia. (Meester van Frankfurt, Twee heiligen, St. Odilia and St. Cecilia, ca. 1503–1506, Historisches Museum, Frankfur)t. St Odilia is afgebeeld met een boek, waarin twee ogen. De blindgeboren heilige is patrones van de ogen.

De afgelopen twee jaar werkten kunsthistoricus Wies van Leeuwen en fotograaf Marc Bolsius aan een boek over de waardevolste kerken van onze provincie. Een prachtboek met bijna 300 bladzijden en honderden nieuwe foto’s. Er is stevig geselecteerd om tot een verantwoorde keuze te komen. In woord en beeld geeft het een indringend beeld van markante historische gebouwen.

Kerken zijn het middelpunt van onze steden en dorpen, ze worden gekoesterd door vrijwilligers. Vaak echte musea, met oude beelden, schilderingen en glasramen of antieke meubels. Gebouwen vol verhalen over de Brabanders en de manier waarop ze hun godsdienst beleefden. Uit het Bossche bisdom zijn meer dan vijftig kerkgebouwen opge-nomen.

Veel kerken worden door teruglopend kerkbezoek bedreigd met sluiting. Het is tijd om de balans op te maken. De hon-derd mooiste kerken van Noord-Brabant geeft een persoon-lijke selectie uit een veelheid van monumenten. Zo ontstaat een beeld van de oudste en de jongste kerken, van romaans via gotiek, barok en neostijlen tot de Bossche School van de jaren zestig. Het zijn gebouwen die nog in gebruik zijn als kerk, maar ook herbestemde kerken zijn opgenomen. 'De honderd mooiste kerken' roept op tot nieuwe waardering voor de schoonheid van de gebouwen. Ze hebben een sfeer en warmte die ons in een andere wereld brengt, levend erfgoed en bron van inspiratie. Een wereld aan christelijk geïnspireerde kunst, een onmisbaar hoofdstuk uit onze geschiedenis.

Stuk voor stuk gebouwen die uniek zijn, erfgoed dat we over willen dragen aan onze nakomelingen. De oudste romaanse toren in Neerlangel, het ‘heidense’ hervormde kerkje van Oirschot, maar ook de alleenstaande toren van Oostelbeers. De markante en pas gerestaureerde Pieterskerk in Oirschot, maar ook de indrukwekkende koepelkerken van Geldrop en Lierop. Er zijn offerblokken voor de armen in Stratum, barokke schilderijen in de Bossche Catharinakerk en het mooiste orgel van Europa in de Bossche Sint-Jan. Maar we kunnen ook stil worden van de eenvoud van de Goede Herderkerk van Sint-Oedenrode en juichen bij de meesle-pende glasramen van Egbert Dekkers in de Waalwijkse Sint Antonius. Marc Bolsius en Wies van Leeuwen geven een meeslepend beeld van een waardevolle cultuurschat. Daarnaast geeft het boek suggesties voor het bezoeken van honderden andere waardevolle kerken.

Wies van Leeuwen en Marc Bolsius geven een meeslepend beeld van een waardevolle cultuurschat

tDe 100 mooiste kerken van Noord-Brabant

Het boek verscheen begin vorige maand. Het is een uitgave van de Bossche Stichting Archeologie, Bouwhistorie en Cultuur en W-books in Zwolle. Het kost € 29,50 en is in elke goede boekwinkel ver-krijgbaar.

25Bisdomblad december 2012

De afgelopen twee jaar werkten kunsthistoricus Wies van Leeuwen en fotograaf Marc Bolsius aan een boek over de waardevolste kerken van onze provincie. Een prachtboek met bijna 300 bladzijden en honderden nieuwe foto’s. Er is stevig geselecteerd om tot een verantwoorde keuze te komen. In woord en beeld geeft het een indringend beeld van markante historische gebouwen.

Kerken zijn het middelpunt van onze steden en dorpen, ze worden gekoesterd door vrijwilligers. Vaak echte musea, met oude beelden, schilderingen en glasramen of antieke meubels. Gebouwen vol verhalen over de Brabanders en de manier waarop ze hun godsdienst beleefden. Uit het Bossche bisdom zijn meer dan vijftig kerkgebouwen opge-nomen.

Veel kerken worden door teruglopend kerkbezoek bedreigd met sluiting. Het is tijd om de balans op te maken. De hon-derd mooiste kerken van Noord-Brabant geeft een persoon-lijke selectie uit een veelheid van monumenten. Zo ontstaat een beeld van de oudste en de jongste kerken, van romaans via gotiek, barok en neostijlen tot de Bossche School van de jaren zestig. Het zijn gebouwen die nog in gebruik zijn als kerk, maar ook herbestemde kerken zijn opgenomen. 'De honderd mooiste kerken' roept op tot nieuwe waardering voor de schoonheid van de gebouwen. Ze hebben een sfeer en warmte die ons in een andere wereld brengt, levend erfgoed en bron van inspiratie. Een wereld aan christelijk geïnspireerde kunst, een onmisbaar hoofdstuk uit onze geschiedenis.

Stuk voor stuk gebouwen die uniek zijn, erfgoed dat we over willen dragen aan onze nakomelingen. De oudste romaanse toren in Neerlangel, het ‘heidense’ hervormde kerkje van Oirschot, maar ook de alleenstaande toren van Oostelbeers. De markante en pas gerestaureerde Pieterskerk in Oirschot, maar ook de indrukwekkende koepelkerken van Geldrop en Lierop. Er zijn offerblokken voor de armen in Stratum, barokke schilderijen in de Bossche Catharinakerk en het mooiste orgel van Europa in de Bossche Sint-Jan. Maar we kunnen ook stil worden van de eenvoud van de Goede Herderkerk van Sint-Oedenrode en juichen bij de meesle-pende glasramen van Egbert Dekkers in de Waalwijkse Sint Antonius. Marc Bolsius en Wies van Leeuwen geven een meeslepend beeld van een waardevolle cultuurschat. Daarnaast geeft het boek suggesties voor het bezoeken van honderden andere waardevolle kerken.

Wies van Leeuwen en Marc Bolsius geven een meeslepend beeld van een waardevolle cultuurschat

tDe 100 mooiste kerken van Noord-Brabant

Het boek verscheen begin vorige maand. Het is een uitgave van de Bossche Stichting Archeologie, Bouwhistorie en Cultuur en W-books in Zwolle. Het kost € 29,50 en is in elke goede boekwinkel ver-krijgbaar.

25Bisdomblad december 2012

Twee feesten, één geheim

Keizer Constantijn heeft waarschijnlijk

de bedoeling gehad om christendom en

heidendom in deze viering te verzoenen.

Voor de christenen was het echter juist

een bevestiging - tegen het heidendom

in – van hun onwrikbare geloof in de Heer

wiens Rijk de onherroepelijke nederlaag

betekende van de ‘sol invictus’. De

christelijke aanroepingen, zoals die in

het Gloria tot ons zijn gekomen, getuigen

hiervan: “Tu solus Sanctus, Tu solus

Dominus, Tu solus Altissimus…”, “Gij

alleen zijt de Heilige, Gij alleen de Heer,

Gij alleen de Allerhoogste…”. Het zijn

precies de titels die eens de ‘oude’ sol

invictus, de vergoddelijkte keizer voor zich

opeiste.

De viering van het kerstfeest heeft zich

vrij vlug verspreid. Het Oosten nam dit

feest spoedig over, hoewel ze reeds een

feest kende, gevierd op 6 januari, dat

Gods verschijning in deze wereld vierde:

Epifanie. Dit feest kwam vanuit het hei-

dense Egypte. Ook daar kende men een

feest van winterzonnewende dat naar alle

waarschijnlijkheid terugging op een feest

van een zonnegod en dat gevierd werd op

6 januari. Ook in het Oosten was men ver-

trouwd met de gedachte van de ‘vergod-

delijking’ van de keizer. Zijn verschijnen

werd gezien als een goddelijk verschijnen,

een ‘epifanie’ , als een goddelijke open-

baring, een ‘theofanie’.

En zo lag ook in het Oosten voor de

gelovigen een weg open naar christelijke

invulling van een heidens feest. “Het

leven is verschenen”, schreef Johannes,

“het eeuwige leven dat bij de Vader was,

heeft zich aan ons geopenbaard, wij heb-

ben het aanschouwd en onze handen

hebben het aangeraakt” (1 Joh.1,2).

Ook het Oosten heeft met dit feest de

komst van de Heer op aarde willen vieren:

zijn ‘verschijnen in het vlees’, dit is zijn

Menswording. Bij het ontstaan van dit

Epifanie-feest hebben vermoedelijk nog

andere elementen meegespeeld, onder

andere het heidense volksgeloof rond

het heilgevende water van de Nijl. Deze

gedachte heeft later, nadat het feest

reeds een christelijke inhoud had gekre-

gen, Epifanie ook in verband gebracht

zowel met de bruiloft van Kana, waar

water in wijn werd veranderd, als het

doopsel van de Heer, waarbij het water

heilskracht ontvangt.

Oost en West hebben elkaar wederzijds

beïnvloed. Het Oosten had 25 december

overgenomen. Het Westen nam nog in

dezelfde vierde eeuw Epifanie van het

Oosten over. Wel heeft de inhoud van het

Epifaniefeest zich gewijzigd: in het Oosten

werd dit het feest van de doop van de

Heer, en later het doopfeest in het alge-

meen. Het Westen is daarentegen meer

de nadruk gaan leggen op de aanbidding

door de Wijzen.

De evangelist Johannes schrijft: “het

Woord is vlees geworden.” Vooral de

liturgische traditie van het Westen is

vertrouwd met het beschouwen en vieren

van deze menswording. Onze liturgie viert

op 25 december als hoogtepunt van de

kerstkring vooral deze bewonderenswaar-

dige ruil. Het goddelijke Woord nam een

menselijke gestalte aan en onze men-

selijke natuur ontving zo een goddelijke

waardigheid.

Het feest van de geboorte van de Heer (Kerstmis) op 25 december en dat van de Openbaring van de Heer (Epifanie) op 6 januari, zijn beide lichtfeesten. Ze zijn de vreugdevolle begroeting van Christus, die verschijnt als het “ware Licht dat in de wereld komt” (vgl. Joh.1,9) om allen die “gezeten zijn in het duister en de schaduw van de dood” (Lc.1,79), te verlichten. Kijken we naar het ontstaan van beide feesten en hun rijke inhoud.

overwonnen, kwam daarin plotseling een

ommekeer. De zon rees weer hoger aan

de hemel. Het licht won het op de duister-

nis, de dag op de nacht.

Voor de oudheid was deze ommekeer de

‘natalis solis invicti’, de ‘geboortedag

van de onoverwinnelijke zon’. Deze werd

met heidense uitbundigheid begroet.

Bovendien werd in de cultus van dit zon-

nefeest de figuur van de Romeinse keizer

opgenomen. Deze ging men vereren als

de ‘sol invictus’, als de ‘onoverwinnelijke

zon’. De christenen hebben dit heidense

feest weten te kerstenen. Ze gaven er

een nieuwe inhoud aan. Voor hen was

Christus – die zichzelf het Licht van de

wereld noemt – het Licht, de nieuw-

geboren en ware Zon van hun nieuwe

Christusfeest, hun nieuwe ‘kerstfeest’. Ze

herkenden Jezus Christus in de profetie

van Maleachi over de opgang van de “zon

der gerechtigheid die opgaat en met haar

vleugels genezing brengt” (Mal. 3,20).

De evangelist vervolgt: “En wij hebben

zijn heerlijkheid aanschouwd.” De oos-

terse liturgie richt haar blik vooral op

deze openbaring van Gods heerlijkheid op

6 januari. Op 25 december viert ze zowel

de geboorte van de Heer als de aanbid-

ding door de Wijzen. Begin van deze

goddelijke openbaring welke haar hoog-

tepunt bereikt wanneer de hemel zich zal

openen boven de Zoon bij zijn doop in de

Jordaan en de Geest zal neerdalen en de

stem van de Vader weerklinken. Op dat

moment verschijnt God in zijn heerlijkheid

(Epifanie).

Spontaan kan men nu geneigd zijn, de

eerste benaderingswijze westers, de

tweede typisch oosters te noemen. Al

is dan het feest van 25 december in

het Westen ontstaan en dat van 6 janu-

ari in het Oosten, en al hebben beide

liturgische tradities duidelijk een eigen

hoofdaccent gelegd, de twee belevingen

van het ene geheim vloeien zowel in het

Oosten als in het Westen in elkaar over,

elkaar wederzijds verrijkend en aanvul-

lend. Menswording en Verschijning, het

zijn twee aspecten van één geheim.

Dienst Liturgie

liturgie@bisdomdenbosch.nl

"Epifanie". Pieter Breughel de Oudere (1564). National Gallery, Londen.

Met vrij grote zekerheid kan men zeggen

dat het ontstaan van het kerstfeest bij

ons, in het Westen, te maken heeft met

de kerstening van het oude heidense

zonnefeest dat omstreeks de tijd van de

winterzonnewende gevierd werd (volgens

toenmalige berekening 25 december). De

heidense mens was door dit verschijnsel

gegrepen. Terwijl de dagen naar het einde

van december toe steeds korter werden

en de duisternis van de nacht toenam,

zodat het leek dat het licht uiteindelijk

voorgoed door de duisternis zou worden

In het Oosten werd de Epifanie het feest van de doop van de Heer, en later het doopfeest in het algemeen.

Het Westen is daarentegen meer de nadruk gaan leg-gen op de aanbidding door de Wijzen.

27Bisdomblad december 201226 Bisdomblad december 2012

Twee feesten, één geheim

Keizer Constantijn heeft waarschijnlijk

de bedoeling gehad om christendom en

heidendom in deze viering te verzoenen.

Voor de christenen was het echter juist

een bevestiging - tegen het heidendom

in – van hun onwrikbare geloof in de Heer

wiens Rijk de onherroepelijke nederlaag

betekende van de ‘sol invictus’. De

christelijke aanroepingen, zoals die in

het Gloria tot ons zijn gekomen, getuigen

hiervan: “Tu solus Sanctus, Tu solus

Dominus, Tu solus Altissimus…”, “Gij

alleen zijt de Heilige, Gij alleen de Heer,

Gij alleen de Allerhoogste…”. Het zijn

precies de titels die eens de ‘oude’ sol

invictus, de vergoddelijkte keizer voor zich

opeiste.

De viering van het kerstfeest heeft zich

vrij vlug verspreid. Het Oosten nam dit

feest spoedig over, hoewel ze reeds een

feest kende, gevierd op 6 januari, dat

Gods verschijning in deze wereld vierde:

Epifanie. Dit feest kwam vanuit het hei-

dense Egypte. Ook daar kende men een

feest van winterzonnewende dat naar alle

waarschijnlijkheid terugging op een feest

van een zonnegod en dat gevierd werd op

6 januari. Ook in het Oosten was men ver-

trouwd met de gedachte van de ‘vergod-

delijking’ van de keizer. Zijn verschijnen

werd gezien als een goddelijk verschijnen,

een ‘epifanie’ , als een goddelijke open-

baring, een ‘theofanie’.

En zo lag ook in het Oosten voor de

gelovigen een weg open naar christelijke

invulling van een heidens feest. “Het

leven is verschenen”, schreef Johannes,

“het eeuwige leven dat bij de Vader was,

heeft zich aan ons geopenbaard, wij heb-

ben het aanschouwd en onze handen

hebben het aangeraakt” (1 Joh.1,2).

Ook het Oosten heeft met dit feest de

komst van de Heer op aarde willen vieren:

zijn ‘verschijnen in het vlees’, dit is zijn

Menswording. Bij het ontstaan van dit

Epifanie-feest hebben vermoedelijk nog

andere elementen meegespeeld, onder

andere het heidense volksgeloof rond

het heilgevende water van de Nijl. Deze

gedachte heeft later, nadat het feest

reeds een christelijke inhoud had gekre-

gen, Epifanie ook in verband gebracht

zowel met de bruiloft van Kana, waar

water in wijn werd veranderd, als het

doopsel van de Heer, waarbij het water

heilskracht ontvangt.

Oost en West hebben elkaar wederzijds

beïnvloed. Het Oosten had 25 december

overgenomen. Het Westen nam nog in

dezelfde vierde eeuw Epifanie van het

Oosten over. Wel heeft de inhoud van het

Epifaniefeest zich gewijzigd: in het Oosten

werd dit het feest van de doop van de

Heer, en later het doopfeest in het alge-

meen. Het Westen is daarentegen meer

de nadruk gaan leggen op de aanbidding

door de Wijzen.

De evangelist Johannes schrijft: “het

Woord is vlees geworden.” Vooral de

liturgische traditie van het Westen is

vertrouwd met het beschouwen en vieren

van deze menswording. Onze liturgie viert

op 25 december als hoogtepunt van de

kerstkring vooral deze bewonderenswaar-

dige ruil. Het goddelijke Woord nam een

menselijke gestalte aan en onze men-

selijke natuur ontving zo een goddelijke

waardigheid.

Het feest van de geboorte van de Heer (Kerstmis) op 25 december en dat van de Openbaring van de Heer (Epifanie) op 6 januari, zijn beide lichtfeesten. Ze zijn de vreugdevolle begroeting van Christus, die verschijnt als het “ware Licht dat in de wereld komt” (vgl. Joh.1,9) om allen die “gezeten zijn in het duister en de schaduw van de dood” (Lc.1,79), te verlichten. Kijken we naar het ontstaan van beide feesten en hun rijke inhoud.

overwonnen, kwam daarin plotseling een

ommekeer. De zon rees weer hoger aan

de hemel. Het licht won het op de duister-

nis, de dag op de nacht.

Voor de oudheid was deze ommekeer de

‘natalis solis invicti’, de ‘geboortedag

van de onoverwinnelijke zon’. Deze werd

met heidense uitbundigheid begroet.

Bovendien werd in de cultus van dit zon-

nefeest de figuur van de Romeinse keizer

opgenomen. Deze ging men vereren als

de ‘sol invictus’, als de ‘onoverwinnelijke

zon’. De christenen hebben dit heidense

feest weten te kerstenen. Ze gaven er

een nieuwe inhoud aan. Voor hen was

Christus – die zichzelf het Licht van de

wereld noemt – het Licht, de nieuw-

geboren en ware Zon van hun nieuwe

Christusfeest, hun nieuwe ‘kerstfeest’. Ze

herkenden Jezus Christus in de profetie

van Maleachi over de opgang van de “zon

der gerechtigheid die opgaat en met haar

vleugels genezing brengt” (Mal. 3,20).

De evangelist vervolgt: “En wij hebben

zijn heerlijkheid aanschouwd.” De oos-

terse liturgie richt haar blik vooral op

deze openbaring van Gods heerlijkheid op

6 januari. Op 25 december viert ze zowel

de geboorte van de Heer als de aanbid-

ding door de Wijzen. Begin van deze

goddelijke openbaring welke haar hoog-

tepunt bereikt wanneer de hemel zich zal

openen boven de Zoon bij zijn doop in de

Jordaan en de Geest zal neerdalen en de

stem van de Vader weerklinken. Op dat

moment verschijnt God in zijn heerlijkheid

(Epifanie).

Spontaan kan men nu geneigd zijn, de

eerste benaderingswijze westers, de

tweede typisch oosters te noemen. Al

is dan het feest van 25 december in

het Westen ontstaan en dat van 6 janu-

ari in het Oosten, en al hebben beide

liturgische tradities duidelijk een eigen

hoofdaccent gelegd, de twee belevingen

van het ene geheim vloeien zowel in het

Oosten als in het Westen in elkaar over,

elkaar wederzijds verrijkend en aanvul-

lend. Menswording en Verschijning, het

zijn twee aspecten van één geheim.

Dienst Liturgie

liturgie@bisdomdenbosch.nl

"Epifanie". Pieter Breughel de Oudere (1564). National Gallery, Londen.

Met vrij grote zekerheid kan men zeggen

dat het ontstaan van het kerstfeest bij

ons, in het Westen, te maken heeft met

de kerstening van het oude heidense

zonnefeest dat omstreeks de tijd van de

winterzonnewende gevierd werd (volgens

toenmalige berekening 25 december). De

heidense mens was door dit verschijnsel

gegrepen. Terwijl de dagen naar het einde

van december toe steeds korter werden

en de duisternis van de nacht toenam,

zodat het leek dat het licht uiteindelijk

voorgoed door de duisternis zou worden

In het Oosten werd de Epifanie het feest van de doop van de Heer, en later het doopfeest in het algemeen.

Het Westen is daarentegen meer de nadruk gaan leg-gen op de aanbidding door de Wijzen.

27Bisdomblad december 201226 Bisdomblad december 2012

Het thema van de zoektocht heeft door de eeuwen heen talloze schrijvers geïnspireerd, met als

hoogtepunt wellicht de queeste van de heilige Graal. Ook heel wat films en televisieprogramma’s hebben hun succes te danken aan de identificatie

van kijkers met de hoofdpersoon die zijn doel tracht te bereiken. Dit heeft vermoedelijk te

maken met het gegeven dat wij mensen in wezen allemaal op zoek zijn naar iets dat we in algemene

zin ‘geluk’ noemen, maar waarvan christenen aannemen dat het ten diepste God zelf is.

verwijtende vraag van Maria luidt: “Wist gij

dan niet dat Ik in het huis van mijn Vader

moest zijn?”

Dat is natuurlijk uiterst betekenisvol. Voor

Joden was de tempel te Jeruzalem immers

de plaats waar God zijn woning had onder

de mensen; het heiligste der heiligen was

vervuld van zijn ‘shekina’, zijn geheimnis-

volle aanwezigheid, waaruit bleek dat God

verblijf wilde houden onder Israël, zijn uit-

verkoren volk. Welnu, zoals Jezus te vinden

is bij zijn Vader, zo is die Vader te vinden in

zijn Zoon. Jezus Christus is de nieuwe tem-

pel, geheel vervuld van de heilige Geest;

Hij is degene in en door wie God tegen-

woordig is in de wereld. Dat laatste mag

echter ook voor ons gelovigen gelden - ook

in ons woont Gods Geest (Rom. 8, 11 ; cf.

Joh. 14, 17), ook wij mogen mensen zijn

door wie zijn liefde voor anderen zichtbaar

wordt. Het feest van de heilige Familie her-

innert ons eraan dat het gezin bij uitstek

een vindplaats van die liefde moet zijn.

Nee, God is geen onbekende, geen verre

vreemde, maar Hij is ons genadevol nabij

“zodat wie Hem zoeken wil, Hem reeds

gevonden heeft” (Euch. Gebed IV).

N. van der Sluis pr

wijzen uit het Oosten zijn van die univer-

sele heilsdimensie het symbool. Zij krijgen

een teken waar ze geloof aan hechten, ze

gaan op zoek en ze vinden uiteindelijk - zij

het niet zonder moeite - het kind waarin

God zich voorgoed met ons verbindt. Die

wijzen zijn trouwens niet de eersten om

bij de kribbe neer te knielen, in de nacht

van de geboorte wordt de herders door

engelen de weg gewezen naar de stal (Lc.

2, 11-12).

Het evangelie dat gelezen wordt op het

feest van de heilige Familie in het C-jaar

staat eveneens in het teken van zoeken

en vinden. Het neemt ons twaalf jaar mee

vooruit in de tijd en verhaalt het enige

wat van Jezus bekend is tussen de eerste

maanden na zijn geboorte en het begin

van zijn openbare leven. Dat unieke feit is

uitgerekend een vermissing: Jezus blijft

buiten medeweten van zijn ouders achter

in Jeruzalem. Wanneer Jozef en Maria zijn

afwezigheid opmerken zoeken ze Hem in

eerste instantie onder familieleden en

bekenden, maar als dat niets oplevert

“keren ze al zoekende naar Jeruzalem

terug” en “pas na drie dagen vinden ze

Hem in de tempel” (Lc. 2, 45-46). Het

laconieke antwoord van Jezus op de licht

De kersttijd is bij uitstek de periode van

het liturgisch jaar waarin duidelijk wordt

dat God zich niet alleen laat zoeken,

maar dat Hij ook door ons gevonden wil

worden. Dat is immers het wonder van de

menswording: dat God geen abstracte,

ontoegankelijke grootheid is maar dat Hij

als dat kleine, onaanzienlijke mensenkind

onder ons komt en zich aan ons te kennen

geeft. Precies op dat punt onderscheidt

het christendom zich van de Islam en het

Jodendom; voor deze godsdiensten is God

per definitie transcendent, terwijl christe-

nen geloven dat Hij zozeer van ons houdt

dat Hij uit de hemel is neergedaald en is

binnengetreden in onze mensengeschiede-

nis om die tot heilsgeschiedenis te maken.

Volgens die opvatting mogen we die naam

“Immanuel”, God-met-ons, daarom heel

letterlijk nemen - namelijk als zijn aanwe-

zigheid in de persoon van Jezus, mens van

vlees en bloed die de oneindige liefde van

de onzichtbare God aan ons openbaart

(verg. Joh. 1, 18).

In de kersttijd vieren we dan ook - op 6

januari of de naastbij gelegen zondag

- het hoogfeest van de Epifanie van de

Heer (in de volksmond beter bekend als

‘Driekoningen’). God wil zich aan allen

openbaren, aan heel de wereld, en de drie

Gedachten bij Lc. 2, 42-51 (evangelie feest van de H. Familie in het jaar C)

Voor wie hem zoeken wil

pr iesterseminar ie

diakenople id ing

vormingscentrum

“Al op jonge leeftijd wist ik dat het priesterschap mijn levensweg zou zijn. Als priester ben je een zeer bevoorrecht iemand, want je mag de mensen intens nabij zijn op de meest bijzondere momenten in hun leven. Vooral in de liturgie van de Eucharistie weet ik mij verbonden met alle mensen; ieder die ik die dag ontmoet heb, alle vreugden en vragen, alle nood of pijn, alle intenties die mensen mij hebben toe-vertrouwd, kan ik daar op mijn beurt toevertrouwen aan de Heer. Ik ben graag in de kerk bezig, daar voel ik me thuis. Als ik zie hoeveel mensen als vrijwilliger, jong en oud, actief betrokken zijn bij de Kerk, dan heb ik alle vertrouwen in de toekomst. In de nieuwe parochies liggen oneindig veel kansen om ons geloof handen en voeten te geven, om onze kerken zichtbare tekens van hoop te laten zijn! Want God bezielt ons met een geestkracht die niet te stuiten is.”

Pastoor Steven Barberien Diessen

Bouw mee aan de toekomst van de Kerk!

Naam / Achternaam:Geboortedatum:Adres:Postcode en woonplaats: Tel.nr.:E-mail:

Ik wil graag: Informatie over de priesteropleiding Kennismaken met de opleiding Deelnemen aan de roepingendagen

Ben je geïnteresseerd?

Vul dan de bon in en stuur naar:

Rector F. De RyckePapenhulst 45211 LC ’s-Hertogenbosch☎: 073 - 613 20 00

info@sint-janscentrum.nlwww.sint-janscentrum.nl

R.K. Instelling SonniusNL: 22.52.03.022; BE: 521-0053201-65

Albrecht Dürer: 'Jezus te midden van de

schriftgeleerden' (1506). Thyssen-Bornemisza

Museum, Madrid

29Bisdomblad december 2012

Het thema van de zoektocht heeft door de eeuwen heen talloze schrijvers geïnspireerd, met als

hoogtepunt wellicht de queeste van de heilige Graal. Ook heel wat films en televisieprogramma’s hebben hun succes te danken aan de identificatie

van kijkers met de hoofdpersoon die zijn doel tracht te bereiken. Dit heeft vermoedelijk te

maken met het gegeven dat wij mensen in wezen allemaal op zoek zijn naar iets dat we in algemene

zin ‘geluk’ noemen, maar waarvan christenen aannemen dat het ten diepste God zelf is.

verwijtende vraag van Maria luidt: “Wist gij

dan niet dat Ik in het huis van mijn Vader

moest zijn?”

Dat is natuurlijk uiterst betekenisvol. Voor

Joden was de tempel te Jeruzalem immers

de plaats waar God zijn woning had onder

de mensen; het heiligste der heiligen was

vervuld van zijn ‘shekina’, zijn geheimnis-

volle aanwezigheid, waaruit bleek dat God

verblijf wilde houden onder Israël, zijn uit-

verkoren volk. Welnu, zoals Jezus te vinden

is bij zijn Vader, zo is die Vader te vinden in

zijn Zoon. Jezus Christus is de nieuwe tem-

pel, geheel vervuld van de heilige Geest;

Hij is degene in en door wie God tegen-

woordig is in de wereld. Dat laatste mag

echter ook voor ons gelovigen gelden - ook

in ons woont Gods Geest (Rom. 8, 11 ; cf.

Joh. 14, 17), ook wij mogen mensen zijn

door wie zijn liefde voor anderen zichtbaar

wordt. Het feest van de heilige Familie her-

innert ons eraan dat het gezin bij uitstek

een vindplaats van die liefde moet zijn.

Nee, God is geen onbekende, geen verre

vreemde, maar Hij is ons genadevol nabij

“zodat wie Hem zoeken wil, Hem reeds

gevonden heeft” (Euch. Gebed IV).

N. van der Sluis pr

wijzen uit het Oosten zijn van die univer-

sele heilsdimensie het symbool. Zij krijgen

een teken waar ze geloof aan hechten, ze

gaan op zoek en ze vinden uiteindelijk - zij

het niet zonder moeite - het kind waarin

God zich voorgoed met ons verbindt. Die

wijzen zijn trouwens niet de eersten om

bij de kribbe neer te knielen, in de nacht

van de geboorte wordt de herders door

engelen de weg gewezen naar de stal (Lc.

2, 11-12).

Het evangelie dat gelezen wordt op het

feest van de heilige Familie in het C-jaar

staat eveneens in het teken van zoeken

en vinden. Het neemt ons twaalf jaar mee

vooruit in de tijd en verhaalt het enige

wat van Jezus bekend is tussen de eerste

maanden na zijn geboorte en het begin

van zijn openbare leven. Dat unieke feit is

uitgerekend een vermissing: Jezus blijft

buiten medeweten van zijn ouders achter

in Jeruzalem. Wanneer Jozef en Maria zijn

afwezigheid opmerken zoeken ze Hem in

eerste instantie onder familieleden en

bekenden, maar als dat niets oplevert

“keren ze al zoekende naar Jeruzalem

terug” en “pas na drie dagen vinden ze

Hem in de tempel” (Lc. 2, 45-46). Het

laconieke antwoord van Jezus op de licht

De kersttijd is bij uitstek de periode van

het liturgisch jaar waarin duidelijk wordt

dat God zich niet alleen laat zoeken,

maar dat Hij ook door ons gevonden wil

worden. Dat is immers het wonder van de

menswording: dat God geen abstracte,

ontoegankelijke grootheid is maar dat Hij

als dat kleine, onaanzienlijke mensenkind

onder ons komt en zich aan ons te kennen

geeft. Precies op dat punt onderscheidt

het christendom zich van de Islam en het

Jodendom; voor deze godsdiensten is God

per definitie transcendent, terwijl christe-

nen geloven dat Hij zozeer van ons houdt

dat Hij uit de hemel is neergedaald en is

binnengetreden in onze mensengeschiede-

nis om die tot heilsgeschiedenis te maken.

Volgens die opvatting mogen we die naam

“Immanuel”, God-met-ons, daarom heel

letterlijk nemen - namelijk als zijn aanwe-

zigheid in de persoon van Jezus, mens van

vlees en bloed die de oneindige liefde van

de onzichtbare God aan ons openbaart

(verg. Joh. 1, 18).

In de kersttijd vieren we dan ook - op 6

januari of de naastbij gelegen zondag

- het hoogfeest van de Epifanie van de

Heer (in de volksmond beter bekend als

‘Driekoningen’). God wil zich aan allen

openbaren, aan heel de wereld, en de drie

Gedachten bij Lc. 2, 42-51 (evangelie feest van de H. Familie in het jaar C)

Voor wie hem zoeken wil

pr iesterseminar ie

diakenople id ing

vormingscentrum

“Al op jonge leeftijd wist ik dat het priesterschap mijn levensweg zou zijn. Als priester ben je een zeer bevoorrecht iemand, want je mag de mensen intens nabij zijn op de meest bijzondere momenten in hun leven. Vooral in de liturgie van de Eucharistie weet ik mij verbonden met alle mensen; ieder die ik die dag ontmoet heb, alle vreugden en vragen, alle nood of pijn, alle intenties die mensen mij hebben toe-vertrouwd, kan ik daar op mijn beurt toevertrouwen aan de Heer. Ik ben graag in de kerk bezig, daar voel ik me thuis. Als ik zie hoeveel mensen als vrijwilliger, jong en oud, actief betrokken zijn bij de Kerk, dan heb ik alle vertrouwen in de toekomst. In de nieuwe parochies liggen oneindig veel kansen om ons geloof handen en voeten te geven, om onze kerken zichtbare tekens van hoop te laten zijn! Want God bezielt ons met een geestkracht die niet te stuiten is.”

Pastoor Steven Barberien Diessen

Bouw mee aan de toekomst van de Kerk!

Naam / Achternaam:Geboortedatum:Adres:Postcode en woonplaats: Tel.nr.:E-mail:

Ik wil graag: Informatie over de priesteropleiding Kennismaken met de opleiding Deelnemen aan de roepingendagen

Ben je geïnteresseerd?

Vul dan de bon in en stuur naar:

Rector F. De RyckePapenhulst 45211 LC ’s-Hertogenbosch☎: 073 - 613 20 00

info@sint-janscentrum.nlwww.sint-janscentrum.nl

R.K. Instelling SonniusNL: 22.52.03.022; BE: 521-0053201-65

Albrecht Dürer: 'Jezus te midden van de

schriftgeleerden' (1506). Thyssen-Bornemisza

Museum, Madrid

29Bisdomblad december 2012

decemberDonderdag 20 december Stafvergadering;

20 december Adventsviering bisdompersoneel

Zaterdag 22 december19.00 uur H. Mis Valkenswaard

Zondag 23 december 11.00 uur: H. Mis Valkenswaard

Maandag 24 december 21.00 en 23.00 uur: Nachtmissen Meerveldhoven

Dinsdag 25 december 9.30 uur H. Mis Bakel

Woensdag 26 december 11.00 uur: H. Mis Heeze

JanuariDinsdag 1 januari11.00 uur: H. Mis Meerveldhoven

Donderdag 3januari Stafvergadering

Zondag 6 januari10.00 uur: H. Mis Bommelerwaard

Woensdag 9 januari 19.00 uur: H. Mis te Uden gevolgd door lezing in het

kader van het Jaar van het Geloof

Donderdag 10 januari Stafvergadering

Dinsdag 15 januari Bisschoppenconferentie

Donderdag 17 januari Stafvergadering;

Vergadering Sonnius

Elke woensdag en vrijdag H. Mis te Neerkant

decemberDonderdag 20 december9.00 uur: H. Mis in de St. Jan

10.00 uur: stafvergadering

15.00 uur: adventsviering bisdom

Vrijdag 21 december15.00 uur: kerstviering Katholiek

Nieuwsblad op het Sint-Janscentrum

Maandag 24 december kerstavond24.00 uur: nachtmis in de St. Jan

Dinsdag 25 december Eerste Kerstdag10.00 uur: Pontificale Eucharistie in de

St. Jan

Donderdag 27 december9.00 uur: H. Mis in de St. Jan

10.00 uur: stafvergadering

Maandag 31 december17.30 uur: H. Mis bij de Zusters van het

Kostbaar Bloed te Aarle-Rixtel

JanuariDinsdag 1 januari Nieuwjaar11.00 uur: Pontificale Eucharistie in de

St. Jan

6-11 januari Werkbezoek aan Barcelona (o.a. bezoek

aan de kardinaal, bezichting kerk Sagrada

Familia en Catalaanse kerststallen,

bezoek aan de abt van het klooster

Montserrat)

Dinsdag 15 januariBisschoppenvergadering te Utrecht

Donderdag 17 januari9.00 uur: Heilige Mis in de kathedraal;

10.00 uur: stafvergadering;

19.00 uur: oecumenische viering

Zaterdag 19 januari17.00 en 19.00 uur H. Vormsel te Heesch

lezingenschemaparochiesdecember21 December (P):l: Hoogl. 2, 8 - 14 of: Sef. 3, 14 - 18a; ev: Lc. 1, 39 - 4522 December (P)l: 1 Sam. 1, 24 - 28; ev: Lc. 1, 46 - 5623 December Vierde Zondag van de Advent (P):l: Mich. 5, 1 - 4a; antw: Ps. 80; tl: Heb. 10, 5 - 10; ev: Lc. 1, 39 - 45 (C; ML 84 t.m. vers 45); 24 December (P)l: 2 Sam. 7, 1 - 5 + 8b - 12 + 14a + 16; ev: Lc. 1, 67 - 79

Kersttijd: Kerstmis - Geboorte van de Heer24/25 December: Heilige Kerstavond en KerstnachtVigiliemis (maandagavond) (W)In euch: 189; Gl.; l: Jes. 62, 1 - 5; antw: Ps. 89; tl: Hand. 13, 16 - 17 + 22 - 25; ev: Mt. 1, 1 - 25 of: 1, 18 - 25 (C); Nachtmis (van maandag 24 op dinsdag 25 december) (191) (W)l: Jes. 9, 1 - 3 + 5 - 6; antw: Ps. 96; tl: Tit. 2, 11 - 14; ev: Lc. 2, 1 - 14 (C; ML 32); 25 December: Kerstdag (W)Dagmis: 195; Gl.; l: Jes. 52, 7 - 10; antw: Ps. 98; tl: Heb. 1, 1 - 6; ev: Joh. 1, 1 - 18 of: 1, 1 - 5 + 9 - 14 (C); 26 December (R): H. Stefanus, eerste martelaar (Tweede Kerstdag)l: Hand. 6, 8 - 10 + 7, 54 - 60; antw: Ps 31; ev: Mt. 10, 17 - 22 (IV) 27 December: H. Johannes, apostel en evange-list, Patroon van het bisdom (W) l: 1 Joh. 1, 1 - 4; antw: Ps. 97; ev: Joh. 20, 2 - 8 (IV)28 December: HH. Onnozele Kinderen, martela-ren (R)l: 1 Joh. 1, 5 - 2, 2; antw: Ps. 124; ev: Mt. 2, 13 - 18 (IV)29 December (W)l: 1 Joh 2,3-11; ev: Luc. 2,22-3530 December (W)el: Sir. 3,2-6.12-14; tl Kol. 3,12-21; ev. Mat. 2,13-15.19-23;31 December: (W)l: 1 Joh. 2, 18 - 21; ev: Joh. 1, 1 - 18;

Januari1 Januari 2013 (W) Heilige Maria, Moeder van God, Hoogfeestl: Num. 6, 22 - 27; antw: Ps. 67; tl: Gal. 4, 4 - 7; ev: Lc. 2, 16 - 21 (C);.

Het Bisdomblad is het officiële nieuws- en informatiemagazine van het Bisdom van ’s-Hertogenbosch. (ISSN 1384-220X)

Hoofdredactie: J.G.P.G. van EedenEindredactie: J.G.P.G. van EedenRedactie: E. Kleinpenning, Th. Schepens, N. van der Sluis.

Aan dit nummer werkten verder mee:A. Bakker, Zr. M. Bouman cps, C. van Hasselt, Mgr. A. Hurkmans, Dienst Liturgie, Mgr. J. Schröder.Beeld/Fotografie: Archief Bisdom (p. 8), Marc Bolsius (p. 24,25), Jaap van Eeden (p. 4,6,10,11,12,15,16,17,18,20), Webgallery of Art (p.22,26,29).Adres redactie:Parade 11, ’s-Hertogenbosch.Telefoon: 073-5232042Fax: 073-6136850E-mail: redactie@bisdomblad.nlwww.bisdomdenbosch.nlAdres administratie/Correspondentie-adres: Postbus 1333, 5200 BJ ’s-Hertogenbosch.E-mail: redactie@bisdomblad.nlING: 1108695Advertentie-verkoop: HMS Mediaexploitatie, Afdeling advertenties Postbus 1611, 5200 BR ’s-Hertogenbosch;Tel 073-7507060; uitgeverij@hms-denbosch.nlVormgeving: Beelenkamp Ontwerpers Tilburg.Druk: RotoSmeets Eindhoven

ABONNEMENTEN2012 is de laatste jaargang van het Bisdomblad, daarom worden geen abonnementen meer afgesloten. Losse nummers kosten € 2,50 (excl. porto).

OVERNEMENArtikelen in het Bisdomblad mogen vrij worden overgenomen in paro-chiebladen, illustraties alleen als vooraf schriftelijk toestemming is verleend door de redactie.

COPYRIGHTVoor de bijbelteksten werd gebruik gemaakt van de Willibrordvertaling, waarvan het copyright berust bij de Katholieke Bijbel Stichting te Den Bosch.

De uit polyethyleen vervaardigde verpakking van het Bisdomblad is onschadelijk in de vuilverbranding en niet van invloed op de kwaliteit van het grondwater. Polyethyleen is uitstekend te recyclen.

agenda van mgr. Hurkmans

Benoemingen/Ontslagen

Benoemingen/Ontslagen

agenda van mgr. Mutsaerts

Per 1 januari 2013 heeft mgr. A. Hurkmans opgericht de

r.K. parochie Heilige Franciscus, gevestigd te Kerkdriel, welke tot

stand is gekomen middels samenvoeging (fusie) van de parochies

H.Hubertus te Alem, H.Willibrordus te Ammerzoden, H. Willibrordus

te Hedel, H.Martinus te Kerkdriel, HH. Martinus en Barbara te

Rossum-Hurwenen, H.Martinus te Velddriel en H. Martinus te

Zaltbommel.

Tot lid van het pastorale team zijn benoemd: de hoogeerwaarde

heer dr. C.F.M. van den Hout, waarnemend pastoor, de zeereer-

waarde pater L.B. Bus ofmcap, pastor, de zeereerwaarde heer

drs. S.J.M. Schevers, pastor en de heer drs. J.F. Vriesema,

pastoraal werker.

Per 1 januari 2013 heeft mgr. A. Hurkmans opgericht de

r.K. parochie Heilige Michaël, gevestigd te Schijndel, welke tot

stand is gekomen middels samenvoeging (fusie) van de paro-

chies H. Jacobus de Meerdere te Den Dungen, H. Lambertus te

Gemonde, H. Michaël te Sint Michielsgestel en Sint Servatius

Schijndel te Schijndel.

Tot lid van het pastorale team zijn benoemd: de zeereerwaarde

heer drs. F.M. As, pastoor, de zeereerwaarde heer C.A.W.J. van

Beurden, pastor, de zeereerwaarde pater C.S.J. Michael ocd, pas-

tor, de eerwaarde heer P.J. Schevers, diaken, de eerwaarde heer

M.A.C.G.M. van der Heijden, diaken en mevrouw M.E.A. Beij-Evers,

pastoraal werkster

Per 1 januari 2013 heeft mgr. A. Hurkmans opgericht de

r.K. parochie Wonderbare Moeder, gevestigd te Drunen, welke tot

stand is gekomen middels samenvoeging (fusie) van de parochies

Drunen-Elshout te Drunen, H. Catharina te Heusden, H. Catharina

van Alexandrië te Herpt en H. Lambertus te Hedikhuizen.

Tot lid van het pastorale team zijn benoemd: de zeereerwaarde

heer D.A. Hedebouw, pastoor en de eerwaarde heer

A.A.M. Soeterboek, diaken.

Per 1 januari 2013 heeft mgr. A. Hurkmans opgericht de

r.K. parochie Sint Jan de doper, gevestigd te Waalwijk, welke tot

stand is gekomen middels samenvoeging (fusie) van de parochies

H. Antonius van Padua te Waalwijk, St. Jan en St. Clemens te

Waalwijk en HH. Theresia-Bartholomeus te Waspik.

Tot lid van het pastorale team zijn benoemd: de hoogeerwaarde

heer drs. M.W.G. Dorssers, pastoor, de eerwaarde heer A.C.P.M.

van Diessen, diaken en de heer F.J.M. Heijltjes, pastoraal werker.

Per 1 januari 2013 heeft mgr. A. Hurkmans middels fusie samen-

gevoegd de Angelusparochie te Asten en de parochie O.L.Vrouw

Praesentatie te Ommel waarbij de r.K. angelusparochie verkrij-

gende rechtspersoon is. De parochie wordt bediend door een pas-

toraal team bestaande uit de zeereerwaarde heer A.J.M. Hermans,

pastoor, de zeereerwaarde pater A.J. van Steen svd, pastor en de

weleerwaarde heer A.Th.H. van Overbeek, kapelaan.

Mgr. A. Hurkmans, bisschop van 's-Herto-

genbosch, heeft:

De zeereerwaarde heer i.J.J. Krewinkel te

Veghel per 12 maart 2012 benoemd als

pastor van het Jeroen Bosch Ziekenhuis te

’s-Hertogenbosch.

De hoogeerwaarde heer mr. drs. J.G.n.M.

van rossem te ’s-Hertogenbosch per 1

november 2012 benoemd tot waarne-

mend pastoor van de parochie Emmaus te

’s-Hertogenbosch.

De eerwaarde heer J.a. dommeck te

Berkel-Enschot per 1 november 2012

eervol ontslag verleend als diaken van de

parochie H. Petrus te Oisterwijk.

De hoogeerwaarde pater mr. J.a.n. Stuyt

sj. Te Nijmegen per 1 november 2012

benoemd tot waarnemend deken van het

dekenaat Druten-Wijchen.

De eerwaarde heer B.t.W.G.M. leijtens

te Dommelen per 10 november 2012

benoemd tot diaken van de parochies H.

Nicolaas te Valkenswaard, H. Familie te

Aalst en H. Willibrordus te Waalre.

De eerwaarde heer p.W.M. Buijs te

Berghem per 15 november 2012 benoemd

tot diaken van de parochie Sint Christoffel

te Dreumel.

De hoogeerwaarde heer ph.G.a. Spooren

te Budel per 23 november 2012 benoemd

tot waarnemend pastoor van de parochie

H. Nicolaas te Valkenswaard.

Mevrouw drs. M.c. van der zande-Jansen

te Houten per 1 juni 2012 de pastorale

zending als pastoraal werkster ten behoe-

ve van het Jeroen Bosch Ziekenhuis te

’s-Hertogenbosch.

De weleerwaarde heer G. de Jong te

Eindhoven per 1 juli 2012 benoemd tot

kapelaan van de parochie Sint Joris te

Eindhoven.

De weleerwaarde heer p.S. Kuis te ’s-Her-

togenbosch per 1 juli 2012 benoemd tot

kapelaan van de parochies H. Maria en

Sint Jan evangelist te ’s-Hertogenbosch.

De eerwaarde pater J. Onoja cssp te

Eindhoven per 1 juli 2012 benoemd

als pastor-assistent voor het

Vreemdelingenpastoraat te Eindhoven.

De zeereerwaarde heer J.a.J. Schepers te

Rosmalen per 1 augustus 2012 eervol ontslag

verleend als bisschoppelijk gedelegeerde voor

de emeriti in het bisdom van ’s-Hertogenbosch.

De eerwaarde pater x. arokiasamy te

Luyksgestel per 1 augustus 2012 benoemd tot

kapelaan van de Pastorale Eenheid Bergeijk te

Bergeijk.

vervolg

31Bisdomblad december 201230 Bisdomblad december 2012

decemberDonderdag 20 december Stafvergadering;

20 december Adventsviering bisdompersoneel

Zaterdag 22 december19.00 uur H. Mis Valkenswaard

Zondag 23 december 11.00 uur: H. Mis Valkenswaard

Maandag 24 december 21.00 en 23.00 uur: Nachtmissen Meerveldhoven

Dinsdag 25 december 9.30 uur H. Mis Bakel

Woensdag 26 december 11.00 uur: H. Mis Heeze

JanuariDinsdag 1 januari11.00 uur: H. Mis Meerveldhoven

Donderdag 3januari Stafvergadering

Zondag 6 januari10.00 uur: H. Mis Bommelerwaard

Woensdag 9 januari 19.00 uur: H. Mis te Uden gevolgd door lezing in het

kader van het Jaar van het Geloof

Donderdag 10 januari Stafvergadering

Dinsdag 15 januari Bisschoppenconferentie

Donderdag 17 januari Stafvergadering;

Vergadering Sonnius

Elke woensdag en vrijdag H. Mis te Neerkant

decemberDonderdag 20 december9.00 uur: H. Mis in de St. Jan

10.00 uur: stafvergadering

15.00 uur: adventsviering bisdom

Vrijdag 21 december15.00 uur: kerstviering Katholiek

Nieuwsblad op het Sint-Janscentrum

Maandag 24 december kerstavond24.00 uur: nachtmis in de St. Jan

Dinsdag 25 december Eerste Kerstdag10.00 uur: Pontificale Eucharistie in de

St. Jan

Donderdag 27 december9.00 uur: H. Mis in de St. Jan

10.00 uur: stafvergadering

Maandag 31 december17.30 uur: H. Mis bij de Zusters van het

Kostbaar Bloed te Aarle-Rixtel

JanuariDinsdag 1 januari Nieuwjaar11.00 uur: Pontificale Eucharistie in de

St. Jan

6-11 januari Werkbezoek aan Barcelona (o.a. bezoek

aan de kardinaal, bezichting kerk Sagrada

Familia en Catalaanse kerststallen,

bezoek aan de abt van het klooster

Montserrat)

Dinsdag 15 januariBisschoppenvergadering te Utrecht

Donderdag 17 januari9.00 uur: Heilige Mis in de kathedraal;

10.00 uur: stafvergadering;

19.00 uur: oecumenische viering

Zaterdag 19 januari17.00 en 19.00 uur H. Vormsel te Heesch

lezingenschemaparochiesdecember21 December (P):l: Hoogl. 2, 8 - 14 of: Sef. 3, 14 - 18a; ev: Lc. 1, 39 - 4522 December (P)l: 1 Sam. 1, 24 - 28; ev: Lc. 1, 46 - 5623 December Vierde Zondag van de Advent (P):l: Mich. 5, 1 - 4a; antw: Ps. 80; tl: Heb. 10, 5 - 10; ev: Lc. 1, 39 - 45 (C; ML 84 t.m. vers 45); 24 December (P)l: 2 Sam. 7, 1 - 5 + 8b - 12 + 14a + 16; ev: Lc. 1, 67 - 79

Kersttijd: Kerstmis - Geboorte van de Heer24/25 December: Heilige Kerstavond en KerstnachtVigiliemis (maandagavond) (W)In euch: 189; Gl.; l: Jes. 62, 1 - 5; antw: Ps. 89; tl: Hand. 13, 16 - 17 + 22 - 25; ev: Mt. 1, 1 - 25 of: 1, 18 - 25 (C); Nachtmis (van maandag 24 op dinsdag 25 december) (191) (W)l: Jes. 9, 1 - 3 + 5 - 6; antw: Ps. 96; tl: Tit. 2, 11 - 14; ev: Lc. 2, 1 - 14 (C; ML 32); 25 December: Kerstdag (W)Dagmis: 195; Gl.; l: Jes. 52, 7 - 10; antw: Ps. 98; tl: Heb. 1, 1 - 6; ev: Joh. 1, 1 - 18 of: 1, 1 - 5 + 9 - 14 (C); 26 December (R): H. Stefanus, eerste martelaar (Tweede Kerstdag)l: Hand. 6, 8 - 10 + 7, 54 - 60; antw: Ps 31; ev: Mt. 10, 17 - 22 (IV) 27 December: H. Johannes, apostel en evange-list, Patroon van het bisdom (W) l: 1 Joh. 1, 1 - 4; antw: Ps. 97; ev: Joh. 20, 2 - 8 (IV)28 December: HH. Onnozele Kinderen, martela-ren (R)l: 1 Joh. 1, 5 - 2, 2; antw: Ps. 124; ev: Mt. 2, 13 - 18 (IV)29 December (W)l: 1 Joh 2,3-11; ev: Luc. 2,22-3530 December (W)el: Sir. 3,2-6.12-14; tl Kol. 3,12-21; ev. Mat. 2,13-15.19-23;31 December: (W)l: 1 Joh. 2, 18 - 21; ev: Joh. 1, 1 - 18;

Januari1 Januari 2013 (W) Heilige Maria, Moeder van God, Hoogfeestl: Num. 6, 22 - 27; antw: Ps. 67; tl: Gal. 4, 4 - 7; ev: Lc. 2, 16 - 21 (C);.

Het Bisdomblad is het officiële nieuws- en informatiemagazine van het Bisdom van ’s-Hertogenbosch. (ISSN 1384-220X)

Hoofdredactie: J.G.P.G. van EedenEindredactie: J.G.P.G. van EedenRedactie: E. Kleinpenning, Th. Schepens, N. van der Sluis.

Aan dit nummer werkten verder mee:A. Bakker, Zr. M. Bouman cps, C. van Hasselt, Mgr. A. Hurkmans, Dienst Liturgie, Mgr. J. Schröder.Beeld/Fotografie: Archief Bisdom (p. 8), Marc Bolsius (p. 24,25), Jaap van Eeden (p. 4,6,10,11,12,15,16,17,18,20), Webgallery of Art (p.22,26,29).Adres redactie:Parade 11, ’s-Hertogenbosch.Telefoon: 073-5232042Fax: 073-6136850E-mail: redactie@bisdomblad.nlwww.bisdomdenbosch.nlAdres administratie/Correspondentie-adres: Postbus 1333, 5200 BJ ’s-Hertogenbosch.E-mail: redactie@bisdomblad.nlING: 1108695Advertentie-verkoop: HMS Mediaexploitatie, Afdeling advertenties Postbus 1611, 5200 BR ’s-Hertogenbosch;Tel 073-7507060; uitgeverij@hms-denbosch.nlVormgeving: Beelenkamp Ontwerpers Tilburg.Druk: RotoSmeets Eindhoven

ABONNEMENTEN2012 is de laatste jaargang van het Bisdomblad, daarom worden geen abonnementen meer afgesloten. Losse nummers kosten € 2,50 (excl. porto).

OVERNEMENArtikelen in het Bisdomblad mogen vrij worden overgenomen in paro-chiebladen, illustraties alleen als vooraf schriftelijk toestemming is verleend door de redactie.

COPYRIGHTVoor de bijbelteksten werd gebruik gemaakt van de Willibrordvertaling, waarvan het copyright berust bij de Katholieke Bijbel Stichting te Den Bosch.

De uit polyethyleen vervaardigde verpakking van het Bisdomblad is onschadelijk in de vuilverbranding en niet van invloed op de kwaliteit van het grondwater. Polyethyleen is uitstekend te recyclen.

agenda van mgr. Hurkmans

Benoemingen/Ontslagen

Benoemingen/Ontslagen

agenda van mgr. Mutsaerts

Per 1 januari 2013 heeft mgr. A. Hurkmans opgericht de

r.K. parochie Heilige Franciscus, gevestigd te Kerkdriel, welke tot

stand is gekomen middels samenvoeging (fusie) van de parochies

H.Hubertus te Alem, H.Willibrordus te Ammerzoden, H. Willibrordus

te Hedel, H.Martinus te Kerkdriel, HH. Martinus en Barbara te

Rossum-Hurwenen, H.Martinus te Velddriel en H. Martinus te

Zaltbommel.

Tot lid van het pastorale team zijn benoemd: de hoogeerwaarde

heer dr. C.F.M. van den Hout, waarnemend pastoor, de zeereer-

waarde pater L.B. Bus ofmcap, pastor, de zeereerwaarde heer

drs. S.J.M. Schevers, pastor en de heer drs. J.F. Vriesema,

pastoraal werker.

Per 1 januari 2013 heeft mgr. A. Hurkmans opgericht de

r.K. parochie Heilige Michaël, gevestigd te Schijndel, welke tot

stand is gekomen middels samenvoeging (fusie) van de paro-

chies H. Jacobus de Meerdere te Den Dungen, H. Lambertus te

Gemonde, H. Michaël te Sint Michielsgestel en Sint Servatius

Schijndel te Schijndel.

Tot lid van het pastorale team zijn benoemd: de zeereerwaarde

heer drs. F.M. As, pastoor, de zeereerwaarde heer C.A.W.J. van

Beurden, pastor, de zeereerwaarde pater C.S.J. Michael ocd, pas-

tor, de eerwaarde heer P.J. Schevers, diaken, de eerwaarde heer

M.A.C.G.M. van der Heijden, diaken en mevrouw M.E.A. Beij-Evers,

pastoraal werkster

Per 1 januari 2013 heeft mgr. A. Hurkmans opgericht de

r.K. parochie Wonderbare Moeder, gevestigd te Drunen, welke tot

stand is gekomen middels samenvoeging (fusie) van de parochies

Drunen-Elshout te Drunen, H. Catharina te Heusden, H. Catharina

van Alexandrië te Herpt en H. Lambertus te Hedikhuizen.

Tot lid van het pastorale team zijn benoemd: de zeereerwaarde

heer D.A. Hedebouw, pastoor en de eerwaarde heer

A.A.M. Soeterboek, diaken.

Per 1 januari 2013 heeft mgr. A. Hurkmans opgericht de

r.K. parochie Sint Jan de doper, gevestigd te Waalwijk, welke tot

stand is gekomen middels samenvoeging (fusie) van de parochies

H. Antonius van Padua te Waalwijk, St. Jan en St. Clemens te

Waalwijk en HH. Theresia-Bartholomeus te Waspik.

Tot lid van het pastorale team zijn benoemd: de hoogeerwaarde

heer drs. M.W.G. Dorssers, pastoor, de eerwaarde heer A.C.P.M.

van Diessen, diaken en de heer F.J.M. Heijltjes, pastoraal werker.

Per 1 januari 2013 heeft mgr. A. Hurkmans middels fusie samen-

gevoegd de Angelusparochie te Asten en de parochie O.L.Vrouw

Praesentatie te Ommel waarbij de r.K. angelusparochie verkrij-

gende rechtspersoon is. De parochie wordt bediend door een pas-

toraal team bestaande uit de zeereerwaarde heer A.J.M. Hermans,

pastoor, de zeereerwaarde pater A.J. van Steen svd, pastor en de

weleerwaarde heer A.Th.H. van Overbeek, kapelaan.

Mgr. A. Hurkmans, bisschop van 's-Herto-

genbosch, heeft:

De zeereerwaarde heer i.J.J. Krewinkel te

Veghel per 12 maart 2012 benoemd als

pastor van het Jeroen Bosch Ziekenhuis te

’s-Hertogenbosch.

De hoogeerwaarde heer mr. drs. J.G.n.M.

van rossem te ’s-Hertogenbosch per 1

november 2012 benoemd tot waarne-

mend pastoor van de parochie Emmaus te

’s-Hertogenbosch.

De eerwaarde heer J.a. dommeck te

Berkel-Enschot per 1 november 2012

eervol ontslag verleend als diaken van de

parochie H. Petrus te Oisterwijk.

De hoogeerwaarde pater mr. J.a.n. Stuyt

sj. Te Nijmegen per 1 november 2012

benoemd tot waarnemend deken van het

dekenaat Druten-Wijchen.

De eerwaarde heer B.t.W.G.M. leijtens

te Dommelen per 10 november 2012

benoemd tot diaken van de parochies H.

Nicolaas te Valkenswaard, H. Familie te

Aalst en H. Willibrordus te Waalre.

De eerwaarde heer p.W.M. Buijs te

Berghem per 15 november 2012 benoemd

tot diaken van de parochie Sint Christoffel

te Dreumel.

De hoogeerwaarde heer ph.G.a. Spooren

te Budel per 23 november 2012 benoemd

tot waarnemend pastoor van de parochie

H. Nicolaas te Valkenswaard.

Mevrouw drs. M.c. van der zande-Jansen

te Houten per 1 juni 2012 de pastorale

zending als pastoraal werkster ten behoe-

ve van het Jeroen Bosch Ziekenhuis te

’s-Hertogenbosch.

De weleerwaarde heer G. de Jong te

Eindhoven per 1 juli 2012 benoemd tot

kapelaan van de parochie Sint Joris te

Eindhoven.

De weleerwaarde heer p.S. Kuis te ’s-Her-

togenbosch per 1 juli 2012 benoemd tot

kapelaan van de parochies H. Maria en

Sint Jan evangelist te ’s-Hertogenbosch.

De eerwaarde pater J. Onoja cssp te

Eindhoven per 1 juli 2012 benoemd

als pastor-assistent voor het

Vreemdelingenpastoraat te Eindhoven.

De zeereerwaarde heer J.a.J. Schepers te

Rosmalen per 1 augustus 2012 eervol ontslag

verleend als bisschoppelijk gedelegeerde voor

de emeriti in het bisdom van ’s-Hertogenbosch.

De eerwaarde pater x. arokiasamy te

Luyksgestel per 1 augustus 2012 benoemd tot

kapelaan van de Pastorale Eenheid Bergeijk te

Bergeijk.

vervolg

31Bisdomblad december 201230 Bisdomblad december 2012