Overnachtingshaven Lobith

Koninklijke SchuttevaerVasteland 12e - 3011 BLRotterdamPostbus 234153001 KK RotterdamT +31 10 412 91 36F +31 10 433 09 18I www.koninklijkeschuttevaer.nl

Onderwerp: Overnachtingshaven Lobith – Oude Waal, Bijland,Beijenwaard

18 maart 18 maart 2013

Versie: Bijgewerkte versie na presentatie projectgroep. Metmedewerking NTC Hoofdbestuur en afd. Gelderland

contactpersoon: Leny R. van Toorenburg – Van IJzerlooij

1 Overnachtingshaven Lobith

Op de Waal, tussen Tiel en de Duitse grens, iseen tekort aan overnachtingsplaatsen. Debestaande haven bij Lobith heeft nietvoldoende capaciteit. Een grotere haven vancirca 40 hectare met voldoende ligplaatsen envoorzieningen (circa 60 a 70), ook voor grotereschepen, voldoet in een dringende behoefte.

De provincie Gelderland, de gemeenteRijnwaarden en Rijkswaterstaat hebben vanhet ministerie van Infrastructuur & Milieu deopdracht gekregen om tot de locatiekeuzevoor een nieuwe overnachtingshaven nabijLobith te komen. De provincie gaat dezeopdracht samen met Rijkswaterstaat en degemeente Rijnwaarden uitvoeren. Zij gaan dedrie potentiële locaties voor een nieuweovernachtingshaven, Beijenwaard, Bijland enOude Waal, zorgvuldig onderzoeken opgeschiktheid.

De opdracht start met het voorbereiden vaneen voorkeursbeslissing. Het resultaat daarvanmoet leiden tot een voorkeurslocatie. Uitonderzoek van Rijkswaterstaat naar mogelijkelocaties voor de overnachtingshaven Lobith isop grond van nautische criteria gebleken datdrie locaties in aanmerking komen voor deaanleg van de overnachtingshaven, t.w. deBeijenwaard, Bijland en Oude Waal. Dezelocaties liggen in de gemeente Rijnwaarden.

Koninklijke Schuttevaer is gevraagd deprojectgroep te adviseren omtrent aspectenen argumenten, die onderscheidend zijnvanuit de functie van de gebruiker. Wijpretenderen geen wetenschappelijk rapport teschrijven maar belichten de situatie vanuitnautisch inzicht en baseren deze op ruimepraktijkervaring. Er wordt door KoninklijkeSchuttevaer op dit moment geen directebeleidsvoorkeur voor één van de locatiesuitgesproken het gaat hier slechts om nautischrelevante aspecten.

Nautisch relevante aspecten zijn:Stromingspatroon van de rivier terplaatse;Geschiktheid bij extreem hoog water;Nautische omstandigheden ter plaatse;In en uitvaarmogelijkheden;Zicht bij in- en uitvaren;Gunstige ligging voor wind, stroom,golven in de haven zelf bij in en uitvaren;Dichtslibben haven;Afstand tot andere haven en dePannerdensche kop;Afstand tot dorpskern, mogelijkheden totbunkering / proviandering.

In het onderstaande schema zijn de 10aspecten door middel van een 1, 2 of 3gerangschikt, waarbij 1 staat voor degunstigste keuze en 3 voor de minst gunstigekeuze.

1.

2.3.4.5.6.

7.8.

9.

Aspecten en argumentenOudeWaal Bijland

Beijenwaard Opmerkingen

Stromingspatroon rivier terplaatse 1 1 1

GEENONDERSCHEID

Geschiktheid bij extreemhoogwater 3 1 3 Nautische omstandighedenter plaatse 2 1 3

DROOGTE NABIJBEIJENWAARD

In- &uitvaartmogelijkheden 3 1 1

WACHTENDESCHEPEN

Zicht bij in- en uitvaren 3 1 1AFHANKELIJKSITUERING

Gunstige ligging voor wind,stroom, golven in de havenzelf bij in en uitvaren 1 1 1

GEENONDERSCHEID

Dichtslibbing haven 3 1 3 Afstand tot andere havenen de Pannerdensche kop 3 1 1 Afstand tot dorpskern,mogelijkheden totbunkering/proviandering 3 1 1

Toelichting op de verschillende aspecten:

In het stromingspatroon is geen onderscheid. Destroming is nagenoeg gelijk bij alle varianten.

Ons is vanuit de praktijk uitsluitend bekend,dat sprake is van overstroming bij eenwaterstand van tussen de 14 en 15 meter bovenNAP, dat de varianten Oude Waal enBeijenwaard onder zullen lopen. De variantBijland daarentegen ligt beschut en zalmogelijk wel boven water blijven. Bij extreemlaag water behoeft het geen betoog dat bij devariant Beijenwaard de ondiepte alsgeconstateerd onder punt 3, extra hinderoplevert.

Bij de variant Beijenwaard wordt bij eenwaterstand lager dan 10,00 m +NAP tegenoverde invaart vanuit de praktijk een droogteonderkend i.h.k.v. het normale rivierkundigproces. Om dit proces van aanzanding op telossen zou waarschijnlijk een verlegging van denormale vaargeul een oplossing kunnen zijn.

Wij denken dat het alternatief, een permanentbaggerprogramma, anders onontkoombaar zal

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.8.

9.

1.

2.

3.

zijn. In de eerdere afweging van deBeijenwaard is dit onderkend, maar de breedteter plaatse zou voldoende moeten zijn voorinvaren, hoewel het niet onder alleomstandigheden, met name lage waterstanden,optimaal is.

Vooraf moet gezegd wordendat met name de vorm en dekeuze voor de daadwerkelijkin- en uitvaart van de havenper locatie duidelijk moetworden om de nautischonderscheidende aspecten goed te kunnenbenoemen. In de huidige locatiekeuzen zijnalleen vlekken aangegeven waar deze geplandzijn en is nog onduidelijk hoe de haveninvaartgesitueerd zal worden.

Bij de in- en uitvaart van de variant Oude Waalscoort deze een 3 omdat in- en uitvaart, opwelke wijze deze ook wordt gesitueerd, vrijdicht bij de Pannerdensche Kop, c.q. hetPannerdensch Kanaal ligt. Tevens liggennagenoeg tegenover de invaart van hetPannerdensch Kanaal drie druk bezochtebunkerschepen.Bij de Beijenwaard variant speelt de hiervoorgenoemde ondiepte een rol. Bij de Beijenwaard speelt ook een rol dat devarende schepen moeten wijken voor deschepen die aan de linker oever wachten om bijde fabriek voor eetbare oliën in Spyck te ladenen of te lossen. Schepen die hierop moetenwachten liggen vaak ook tijdelijk ten anker.Deze liggen, voor zover wij kunnen nagaan, netboven de invaart van de variant Beijenwaard.Anderzijds is te verwachten dat de wachtendeschepen bij de keuze van de Beijenwaardvariant naar de haven zullen worden verwezenvoor het wachten op laden en/of lossen.

4.

In het bovenstaande schetsje is aangegeven hoede scheepvaart hier langs vaart, dicht langs derechteroever, de zogenaamde “hang” van derivier. (Met een X is tevens de door de schippersonderkende droogte aangegeven.) Dit omdat hetdiepste gedeelte van de rivier de vaargeulaangeeft. Schepen die op “waterstand” liggenzoeken altijd het diepste gedeelte op. Ook bijde haven van IJzendoorn gaat de scheepvaartdicht langs de rechteroever en dus dicht langsde in- en uitvaart van de haven. Op zich is derivier daar ter plaatse behoorlijk breed en lijktdit wel mogelijk. Bij de beoordeling vande Bijland variant is desituering van de in- enuitvaart ook van belang.De invaart bij Tolkameris bekend en dus wordende nautische aspecten alsnel daarop beoordeeld.In dat geval wordtaangegeven dat de kribaan de benenkant welerg kort bij de uitvaartzit hetgeen deze ook wel eens belemmerd is.Er van uitgaande dat de handicaps van deBijland en Beijenwaard beide op te lossen zijnscoren de varianten gelijkwaardig.

Bij het aspect ‘zicht bij in- en uitvaren’ zijn alsnautisch onderscheidende argumenten

5.

Haven IJzendoorn

aangegeven dat met name grote schepen heteen voordeel is als het schip min of meer ”klaarom in te voegen” op de rivier kan liggen. Bij delocatie Oude Waal lijkt dit onmogelijk omdat teveel scheepvaartverkeer richting PannerdenschKanaal en/of de bunkerschepen is. Daarom valtdeze locatie als snel af. Ook de schepen die uithet Pannerdensch Kanaal komen of er juist inmoeten, genereren extra kruisend verkeer in denabijheid van de variant Oude Waal.

Bij de locaties Bijland enBeijenwaard geldt met name de wijze waaropde haven gesitueerd wordt. Wanneer een invaartals bij IJzendoorn aan de orde is zullen deBeijenwaard en de Bijland gelijk scoren.Aangenomen dat de situaties ter plaatse alsbenoemd onder 4. worden opgelost.

Ten aanzien van het aspect wind stroom,golven in de haven zelf bij in en uitvaren zijngeen onderscheidende argumenten gevonden.

Van nautisch belang is dat er een bredehavenmond wordt voorzien. Dit om het in- enuitvaren van de haven vlot te laten verlopenmet alle scheepstypen. De invaart vanIJzendoorn heeft zich hierbij bewezen. Mogelijkzal zich door het situeren van een bredehavenmond meer sediment vormen. Als dehavenmond in de “hang” van de rivier ligt, zo isde mening van de schipper, vormt zich altijdmeer sediment in de monding. Om deze redenscoort de Beijenwaard een 3, de Bijland een 1en de Oude Waal ook een 3.

Als het gaat om de afstand tot dePannerdensche Kop c.q. het PannerdenschKanaal behoeft het geen toelichting dat devariant Oude Waal een 3 scoort. Ook de drukbezochte bunkerstations die nagenoeg

6.

7.

8.

tegenover de Oude Waal variant liggen spelenhierbij een rol; deze zorgen voor meer kruisendverkeer. De Beijenwaard en de Bijland variant scorenbeide een 1 als het gaat om de afstand naar hetPannerdensch kanaal.

Afstand tot de dorpskern is voor een haven eenpluspunt. Schepen die in de haven liggen zijnhierdoor gemakkelijk bereikbaar voor hetleveren van goederen maar ook wanneer aanboord van het schip een arts nodig is etc.Derhalve krijgt de Bijland variant hoogste score1 en scoort de Beijenwaard variant het laagst,score 3. Men heeft kennelijk gevoelsmatig hetidee dat deze haven het verst van de dorpskernligt.Wellicht heeft dit ook te maken met de vanoudsher bestaande relatie met het dorpTolkamer en de emotionele beleving die mendaarmee heeft

Rust in de “overnachtingshaven”Het aspect “rust in de haven” is in eersteinstantie wel meegewogen echter dit is zeersubjectief. In elk geval zijn wij wel van meningdat de haven tussen 22.00 uur en 06.00 uurvoldoende rustig moet zijn om te kunnenovernachten en dat, zeker in de tussenliggendeuren van genoemde periode, geen sprake magzijn van overmatige geluidshinder. Dezeopmerking komt mede voort uit het feit dat erregelmatig initiatieven lijken te zijn ten aanzienvan de aanleg van een mogelijke terminal in dehaven van Haaften. Hoe graag de binnenvaart ookhet vervoer naar het water ziet gaan en om dezereden geen tegenstander van een nieuwe terminalzal zijn, dient de realisatie van een dergelijkeactiviteit wel zeer zorgvuldig te wordenafgewogen alvorens deze wordt toegelaten in eenovernachtingshaven.

Tot slotAls de scores bij elkaar worden opgeteld heeft de

9.

laagste totaalscore de grootste voorkeur. Hieruitblijkt dat de Bijland variant de voorkeur heeft.Alhoewel ook wordt onderkent dat bij de huidigelocatie en keuze voor de invaart, wel eenverbetering zou kunnen optreden bij hetverleggen van de krib aan de beneden kant. Ookis nog opgemerkt dat het wel de voorkeurverdient, wanneer de Bijland variant zou wordengekozen, dat er een scheiding in de invaart tussenberoeps- en recreatievaart zou wordengehanteerd. Bij het voortbestaan van de huidige haven inTolkamer en de keuze voor de aanleg van eennieuwe haven in de Beijenwaard, Bijland of OudeWaal kunnen er mogelijk twee invaarten ontstaanop vrij korte afstand. Wanneer een combinatiegemaakt kan worden tussen Tolkamer en deBijland variant speelt dit probleem mogelijk niet. Een uitvaart bij de Beijenwaard ten opzichte vande oude haven in Tolkamer lijkt eveneens nietecht een probleem te zijn. Hier is sprake vanvoldoende afstand. Wel is het zo dat descheepvaart ter hoogte van een haven meestalafstopt om zuiging te voorkomen. Een en ander isniet reglementair verplicht maart getuigt van“goed zeemanschap”. Afhankelijk van het typeschip en rompvorm van het schip zal het eneschip dit vaker doen dan het andere. Hetonderscheidend argument hiervoor is: “ken uwschip”. Hiermee wordt bedoeld dat elke schipperde zuigkracht die zijn schip heeft kent en aan dehand daarvan reageert.Het is dus geen wet van Meden en Perzen dat eenschip moet afstoppen bij de in- en uitvaart vaneen haven nog is het reglementair vastgelegd.Het afstoppen voor een haven bestemd voorrecreatie- of beroepsvaart kent hierbij geenonderscheid. Bij de keuze voor de Beijenwaard of de OudeWaal en het handhaven van de haven in Tolkamerbetekent dit, wanneer hier noodzaak toe is,tweemaal afstoppen. Wij denken dat dit eigenlijk

ongewenst is. Bij de keuze handhaven vanTolkamer in combinatie met variant Bijland speeltdit probleem niet en kan volstaan worden metéén maal afstoppen. 1