AWN , - -

. - . - . . . . . . . .. . - . .

O . I . .

. af ~ .. . . . - - . - . ng . . : . n - ijmegen . -. . . . - - .. . . - e.0 . 6- ,-- .l:. -

- . . - . - . . < . - . ' - --- -.'--.' -,-- &. ...- , ' . ,. .. - i<.. 4 a '..;, <.-,..;.+i:;.: ...e -..r-. s , y:. . -,- . , - -..L+',,. :a., >.t:-,

, ;.. * .. . ., ,.J . .--:,'!- -.,L--\+ L k- ;T "?-.<c;,;%:,..,,= b- 2;;;-:; z~,-:.:z-\~..-&->.,Ly\;:< :.F: .? e>&?&: L --:~..-:---: , -- ., , >. - - , . - e - .* .." .- ..c:-.-~ . -. . ' - - a , . , , :. I:,'~:< :-. .*'<d%- , - .Y' .. :> 2- - _ - .

JAARVERSLAG

A m h e o l o g i s c h % Werkgenieanschap v o o e Nedarlend afdeling N i j m e g e n a n omstrekom

ten geleide

W.N. Tuyn

1976, h s t j a a r , d a t d e AUW 25 jaar bezig wan e n i g licht t6 werpen op h e t N a d e r l a n d s e bodem- a r c h i e f i s niet o n g e m e r k t v o o r b i j gegaan, Op d i f e e s t e l i j k h e d e n (%.n n i e t t e v e r g e t i n tijdene de v o o r h u r e i d i n g e n ) , d i @ z i c h i n h e t v e r r e Haarlem c o n c e n t r e e r d e n , h e e f t d e a f d a l i n g Nijmegen zich a a r d i g gewmsrd.

I n dm eerst@ p l a a t 4 w e l onze secretaresse Piu Uacksrs v e n wie d e idee van d e wijze van p r e s e n t a t i e van d o t e n t o o n s t e l l i n g wea; saman met Pìw moerman u i t Leiden had zij tevens de a l g e h e l a leiding van de tentoonst~1lingeyoo~- bereidingen,

Dan v e r z o r g d e n d e heer A.3, 3.anssen en voor- zitter een d r i e t a l v i t r i n ~ s met d e volgende thema's: p r a h i s t o r i s c h i aimreden ( g a h e a l Neder- l and . ) , Raisinse b o e r d e r i j e n in het l a n d van

Raas en Waal, en van h e t z e l f d e g e b i e d een pra- h i s t o r i s c h e i n v e n t a r i s a t i e en e e n e x t r a v i t r i n e ,

Vele l e d e n g a v e n h i e r v o o r m a t e r i a a l i n b r u i k l e e n . Z o n d e r de anderen t e k o r t t e u i l l e n doen zou i k t o c h QQn van h e n u i l l e n noemen: d e heer H, J a n s s e n uit Uijchen met z i j n b i j z o n d e r e bijdrage a a n p r a c h t i g La T&ne g l a s u i t d e I J z e r t i j d i n d e vorm van a r m b a n d f r a g m e n t e n e n kra len ,

Ook h e t c e r e m o n i e m e s s t e r s c h a p v a n d e heer A.H. Bredie t i j d e n s h e t d i n e r werd zeer g o w a a r d e e r d v o o r a l z i j n p r e s e n t a t i e van zijn l u d i e k e arche- ologisch~ d i a s e r i e ,

D a a r n a a s t h i e l d d r s A.H.F. L e m a i r e u i t U b b e r g e n een f i l o s o f i s c h g e t i n t e rede o v e r d e v r i j e t i j d - b e s t e d i n g , i n h e t bijzonder o v e r d e b e o e f e n i n g van d e a r c - h e o l o g i s d a a r i n ,

H e t een e n ander z u l t u b o v e n d i e n i n h e t j u b i l e u m nummer v a n Westerheem t e r u g , k u n n e n vinden.

B i j g r o n d w e r k z a a m h e d e n w e r d e n d i t j a a r weer een a a n t a l interessante v o n d s t e n gedaan, getuige d e bijdragen e l d e r s in d i t v e r s l a g e n n i e t t e ver- g e t e n i n W e s t e r h e e m , waarin ook e e n v i e r t a l a r t i k e l e n u i t deze hoek v e r s c h e n e n ,

Een meer systematische v e r k e n n i n g v a n d a n k l e i n g e d e e l t e v a n ons w e r k t e r r e i n , r e e d s i n 1975 i n s a m e n w e r k i n g met d 8 R.90. ges tart , kwam wat aar- zelend een b e e t j e v e r d e r , Het i s een a c t i v i t e i t , d e t r iLandesaufnahmsw ( o p p e r v l a k t e v e r k e n n i n g ) , waar d e AWM i n d e t o e k o m s t meer aandacht aan z a l moeten s c h e n k e n , g e g e v e n ook d e n a d r u k , d i e h i e r o p w e r d gelegd tijdens de jubileum viering^

D i t jaar trad de heer C.P.J. van Kouwen e f a l s b e s t u u r s l i d , Gedurande 7 jaar verzorgde h i j nauugszst d e documentatie an d e e d z i c h kennen als een zeer bekwaam v e l d o n d e r z o e k e r , waarnee h i j d e afdaling enorm gestimuleerd h e e f t en nog s t e e d s doet ( g e t u i g e ook nu Meer z i j n bijdrage in dit verslag).

In zijn p l a a t s uerd i n h e t b e s t u u r gekozmn drs S.L.J. U o ~ t e ~ r g .

T o t s l o t zou ik graag uederom een uoard van dank u i l l e n r i c h t e n aan d e heren d r s A,V.R, Hubrecht, directeur- van h e t Rijksmuseum G.R. Kam en C.P.J. van Kouusn, conservator van h e t museum F r a n s Bloemen in Wijchen voor d e g r o t e g a s t v r i J h e i d , die onze afdeling i n de r e s p e c t i e v e musea h e e f t genoten ,

antvangs t e n 1976 u i t g a v e n 1976

b i j d r a g e hoofdbestuur f 250,- porto f 292,20 retributie 100 l e d e n f 500,- drukwerk f 131,50 rente giro f 10,28 materiaal f I01,80 verkoop j aarvers lagen f 29,50 lezingen f,209,23 d o n a t i e f 40,- reservering f 95 ,05

de reservbring is bes temd voor h e t 10-jarig bestaan van onze a f d e l i n g ,

van de secretaresse

m a a r t 1 9 7 6

Een n i e u w e AWN l e n t e en een n i s u ~ , , , , , neen, g e l u k k i g geen n i e u u b e g i n , Onze w o a r r i t t e r d e heer W O N , Tyun, d i e v o l g e n s h e t h u i s h o u d e l i j k r e g l e m e n t h e t b i j l t j e e r b i j n e e r mocht g o o i e n , b e l o o f d e ons aan t e b l i j v e n t o t een a n d e r d e s t r i j d b i j l zou d u r v e n opnemen, V e r a n d e r i n g v a n b i j l d o e t g r a v e n , maar h e t i s m o e i l i j k e e n voorzitter t e vinden, die zozeer weet h6e d i e bijl t~ h a n t e r e n , de j u i s t e spaanders t e h a k k e n en h s t v u u r aan te h o u d e n e n z e l f s aan te wakkeren.

We v e r z o e k e n t o c h o n z e l e d e n eens b i j z i c h z e l f te r a d e n t e g a a n , o f n a a s t d e schep o o k d e v o o r z i t t e r s h a m e r o f a n d e r s d e t y p e m a c h i n e van d e secre taresse geen a a r d i g voorwerp i s om ten- hand t e nemen.

E r v i e l e n t o c h wel w a t s p a a n d e r s in h e t bestuur: de heer C,P,J, van Kouwen t r a d a f , maar d e hees S.L.3, W o u t e r s was g e l u k k i g b e r e i d zich i n hek s t r i j d g e w o e l t e w e r p e n ,

We v e r v o l g d e n onze algemene l e d e n v e r g a d e r i n g dus gesterkt en g e r u s t g e s t e l d m e t e e n i n t e r - essante l e z i n g ( t e r e re v a n de heer ~ u i j n ) : Ean R o m e i n s e t u i n i n N i jmegen , d o o r P r o f d r U,J,Th, P e t e r s , De b l o e m e t j e s h a d d e n e n i g s z i n s hun g e u r , maar g e e n s z i n s h u n k l e u r v e r l o r e n , De muren van d e 10-de l e g i o e n s vesting b l e k e n n i e t m e t w o e s t e s t r i j d t a f r e l e n o f pin-up-girls m a a r met s t a n d a a r d b l o e m e t j e s - b e h a n g t e z i j n

beschilderd, Fragmenten, h i e r gevonden, konden worden verge leken en aangevuld met v o o r b e e l d e n bekend uit andere vest ingsn van h e t Romeinse R i j k , I n d e barbaarse w e r e l d , die d e s o l d a t e n aan de grenzen van hek Romeinse R i j k omringde, konden ze t o t rust komen, k i j k e n d naar de bloemen a l s * b i j ~ o e d e r s thu isn

Enkele weken b a t e r bracht d r s R,S. H u l s t ons verslag u i t van z i j n vorder ingen ter l and en t e r zee. H i J r u k t langzaam, maar zeer zeker op naar h s t h a r t van h s t Romeinse R i j k en l e g t meedogenloos a l haar geheimen b l o o t , Meelo. zagen we bloemetjes-behang, maar d i t maal i n Druten omgeven door veel meer luxe (08 h e e r Hulst sprak r e e d s vorig jaar over oesters aan h e t ontbijt). En s t u i t e n we in dit g e v a l op w a t e r p l a n t e n ? Want h e t is wel d e g e l i j k een badgebouw, waar nu. over w o r d t gesproken met uarrs en koud u a t e s en een s t o o k k e l d e r ,

E r is nog erg veel graafwerk te doen; de R o m e i n e ~ hebben hun geheimen g o e d t e g e d e k t , Tmuwens , n i e t alleen toegedekt , want d e R o m e i n s e boat. i n Druken: hbbrt die w e l i n Druten? H e e l slinks z o u deze boot elders zijn gezonken en door de s t e r k s stroom z i j n m e e g e v o e r d , alvorens hij (16 m l a n g en 2 , 8 0 m breed) door een dik k l e i pakket werd t o e g e d e k t .

We wachten verder a f : de heer H u l s t g r a a f t door en v o l g e n d jaar horen we zeker meer, r

mei 1976

We s t o r t t e n o n s in d e problemen van h e t m i d d e n P a l e o l i t h i c u m , waarom n i e t ? D e heer Stapert wijst ons de m o e i l i j k e weg - b i j h s t herkennen

van de a r t e f a c t e n , Goede wenken, a a n w i j z i n g e n en e n k e l e "vermaningann,

Nu durven we weer z e l f op pad en gaan op 15 m e i k i j k e n op de "Berendonktg, waar i n t e r e s s a n t e , g e o l o g i s c h e f o r m a t i e s en b e l a n g r i j k e a r c h e o l o g i s c h e vonds ten zoyden z i j n , IR de k ~ u van h e t v roege v o o r j a a r werd deze a f v a l p l a a t s u i t de i j z e r t i j d te l i j f gegaan, E l k e schep was p r i j s , We waren e c h t e r niet d e e e r s t e gegadigden: midde leeuwers hadden deze p l e k d a n i g v e r s t o o r d ,

De vonds ten waren op deze e x c u r s i e dag a l naas museum F r a n s Bloemen verdwenen, waar we ze nog s n e l even k r i t i s c h konden b e k i j k e n , v o o r d a t z e i n 6 t h van de v e l e dozen van ons depot , weer onder h e t s t o f z u l l e n ve rdw i j nen , n a d a t de d e t e r m i n a t i e g r o e p e r een k e u r i g nummert je op h e e f t g e z e t en vo lgens de r e g e l s van onze t i j d de computer i n Ape ldoo rn op d e hoog te i s ges te l d .

zomer 1976

De zomer kwam, was h e e t en g i n g weer v o o r b i j , V e e l t i j d , v e r h i t t e d i s c u s s i e s en i n s p a n n i n g werd b e s t e e d aan d e v o o r b e r e i d i n g en h e t v i e r e n van h e t AWN-jubileum i n Haarlem.

En na twee j a a r v o o r b e r e i d i n g was h e t j u b i l e u m i n e e n s ook w e e r v o o r b i j , E n wa t bleef was een een hoopnbrokstukken!,! B r o k s t u k k e n en f ragmenten van kenn is , gesprekken, ontmoet ingen, b r o k s t u k k e n van h e t v e r l e d e n en heden, G e d a c h t e n b r o k s t u k k e n van oma, d r s A,H,F, Lemaire, l i d van onze a f d e l i n g d i e h e t symposium b e s l o o t met de vraag: FIWôarom z o v e e l (vrije) t i j d v o o r h e t ve r l eden? " Een g r o e i e n d onbehagen.met onze e i g e n c u l t u u r ? , u i t d e c a d e n t i e ? o f uit een h i s t o r i s c h b e w u s t z i j n ?

Gelukkig braken miet alle nijmeegsa leden z ich h i e r h e t hoofd over en werd errafgslopew jaar weer h e e l wat brokstukken bi jgedragen? teneinde h e t beeld van ons verleden t e cmmpl~kiseren~,

De padbroek uerd te lijf gegaan met p i k h o u w e e l in s t o f en zand.

I n Escharen werd veel gegraven en veel gevonden. Het meeste en mooiste door de boer van de berg z e l f ,

In Milsbesk was een hels- e n d u i v e l s w e r k aan dm gangr B i j een zandafgrav ing kwam een h u i s p l a t t s - grond u i t d e m i d d e m i j z e r t i j d t e v o o r s c h i j n ,

Er werd g e v i s t in d e Dukenburg bij.Nijmegen naar h s t A g n e t e n k l ~ o s t e r ~ waarbij glsrst d e nonnetjes en vervo lgens de fundamenten van h e t k l o o s t e r - o n t b l o o t werden,

N a t u u r l i j k was de groepnHuissenw van onze afde- l i n g d e z a zomer weer actief. Zij h i e l d weer de wacht om an rond de oude stadsuab.

oktober 1976

In oktober gingen we traditie-getrouw ook even c o n t r o l e r e n o f onze profssionele collega's deze zomer u e l hun b e s t hadden gedaan.

De heer B10~ners z o c h t h e t d i c h t b i j h u i s 8;

l i e t ons i n de schaduin van museum- Kam trots z i j n g r a f v e l d zien: 160 graven h e e f t h i j leeg geschept, van een g r a f v e l d , waar w a a r s c h i j n l i B k 4000 Romeinen, v e r van hu is hun laatste "rustM wonden.

W i j wierpen vanaf h e t r a n d j e , ook nog een b l i k in de grote o p g r a v i n g s p u t in de tuin van flater Bei, midden i n de 10-de legioensvestáng, vlak- b i j h e t pr inc ip ium, De h e e r Bloemers h e s f t hier g e d e e l t e l i j k oude o p g r a v i n g e n nog eens dunnetJes ( h e t betere schraafwerk) overgedaan.

De p la t tegronden van enkele bouwwerken l a g e n dan ook a l s een bestekstekening k e u r i g v o o r ons klaar, H s t b l i j f t jammer, d a t van d e r g e l i j k e p la t tegronden na h e t dichtgooien van de kuil of bij h e t verder graven, niets meer t~ z i e n blijft, H e t zou moge- lijk moeten zijn, in histor ie-minnend Nijmegen i n de b s s t r a t i n g wé6r te geven, wat hier vroeger heeft gestaan.

november en december 1976

Ook e i g e n AWN vondsten werden getoond, De heer Koeling toonde ons aan de hand van dia's z i j n s p e c t a c u l a i r e v o n d s t wan de Romeinse k e l d e r i n Cuyk, Was h i j op zoek naar oude w i j n ? H e t s c h i j n t trouwens d a t - d e R~rneinen ook bier dronken,

De heer Janssen u i t Huicsen, houdt ook van i e t s o n d e r de kurk: hij vertelde ons a l l e s over Jacobe- kannen en baardmankruiken,

De heervan Kouwen t e n s l o t t e b r a c h t verslag u i t ~ v e s z i j n ervaringen i n h e t k l o o s t e r b i j de Agnetennonnetjec,

A l l e s z a t dus dit jaar weer in kannen en kr~iken. Onze actieve determinat iegroep zal de brokstukken wel weer aan elkaar l i jmen .

een vuursteenwerkplaatsje : Groot-linden

Langs de Naas v i n d t men op v e l e p l a a t s e n nog oude maasduinen, die omstreeks l0.ooo j a a r v o o r onze j a a r t e l l i n g moeten z i j n gevormd en ideali woongebieden waren v6b r de komst van de b s d i j k - i n g e n . V e e l van deze d u i n e n uorden tegenwoord ig a fgeg raven t e n behoeve van o.a. zandwinning sn s g a l i s a t i e ,

Bit gebeurds ook i n G r o o t L inden , waar een groot r a c r e a t i e g e b i e d is gepland,

De werkzaamhdden werden nauwlettend i n h e t oog gehouden, totdat op z s k e r e dag op QBn van deze duinen, de zgn,"Kraaienbergft een h o e v e e l h e i d v u u r s t e e n werd aanget ro f fen , d a t na een v l u c h t i g e beschouwing al direct ouder dan n e o l i t i s c h werd geschat, Dit was een a a n l e i d i n g om de vonds ten t e l a t e n z h n aan de heer A.fl. Mou te rs i n Lent ,

H e t b e t r o f h i e r inderdaad sen vuusstsenwerk- p l a a t s j e u i t h e t j o n g - p a l e o l h t h i c u m o f u i t h e t meso l i t h i cum, Terecht een g r o t e v e r r a s s i n g omdat h e t h ie rmee de t o t n c i - t o s o u d s t e v o n d s t uit h e t Land van Cuyk bleek t e zijn, Gids- artefacten, die t i j d s b e p a l e n d konden z i j n o n t b r a k e n jammer genoeg,

I

Op p a g i n a l o z i j n de vo lgende s t u k k e n afgebeeld:

nr . 2 t 3 r e t o u c h o i r s nr. 3 : sch rabbe r ( r o n d ) n r . 4 : b o o r t j e , a l t e r n e r e n d ge re touchee rd

nr . 5 : g r o t e klingschrabber met ho l schraper nr. 6 : k e r n s t e k e r n r . 7 : beksteker

H i e r n a a s t werden nog 25 onbewerkte brokken en k l i n g e n gevonden.

Ook werd nog s e n p l a t t e s t e e n a a n g e t r o f f e n ( n r . 1) d i e d o o r m i j met e n i g e v o o r z i c h t i g h e i d a l s sen aambeeld wordt a a n g e d u i d , e n wel, omdat QQn van d e p l a t t e z i j d e n n o g a l wat putjes v e r t o o n t , wat h e t gevolg kan z i j n v a n "hameren''.

vondsten op o oog broek" te Wychen

Toen i n 1970 een gedeelte van h e t t e r r e i n nHoogbroekn te W i j c h e n werd o n t g r o n d v o o s z a n d w i n n i n g , werden er door snk,ele AMN-Zeden v e l e a r c h e o l o g i s c h e vonds ten gedaan,

I n a p r i l 1976 werd gestart met een u i t g e b r e i d e o n t g r o n d i n g e n e g a l i s a t i e t e n behove van h e t g r o t e r e c r e a t i e g e b i s d "De BerendonckE,

r

Ook nu kwamen weer t a l van p r e h i s t o r i s c h e spare n t e v o o r s c h i j n , h.tetgeen te v o o r s p s l l e n was o p sommige p l . a a t s e n na de g r o n d b o r i n g e n ( z i e jaarverslag 1974 pag-14)

Ook h e t I n s t i t u u t v o o r Prehistorie te L e i d e n

s t a r t t e nu op d e meest b e d r e i g d e p l a a t s e n , o p g r a v i n g e n o n d e r d e l e i d i n g v a n d e heer G.3, V e r w e r s ,

H i e r o n d e r volgt e e n v e r s l a g van o n z e waar- n e m i n g e n p e r p e r i o d e .

Late I ? z e r t i j d :

Qp d e o v e r g a n g van e e n vroegere z a n d k o p , d i e i n 1 9 7 0 g e h e e l werd o n t g r o n d , en een l a g e r g e l e g e n v e e n c o n c e n t r a t i e , een o v e r b l i j f s e l van e e n o u d e r i v i e r a r m , w e r d een g r o t e a f v a l - p l a a t s uit d e L a t e I J z e r t i j d o n t d e k t . Omdat d e z e p l a a t s d o o r l a a t P l i d d e l e e u w s a a c t i v i t e i t e n e n i g s z i n s g e s t o o r d was, kwam h i j n i e t meer i n a a n m e r k i n g v o o r sen o f f i c i ë l e o p g r a v i n g .

R e t v e r e e n d e k r a c h t e n werd d e z e a f v a l p l a a t s g e h e e l l e e g g e l e p e l d , v o o r d a t d e grote schep- p e n v a n d e o n t g r o n d i n g s m a c h i n e s h i e r weer i n z o u d e n b i j t e n .

H i e r d o o r kon vee l n e d e r r e t t i n g s a f v a l w o r d e n g e b o r g e n .

A a r d e w e r k v o n d s t e n :

Het v a l t o p d a t ongeveer 70 $ van d e r a n d - f r a g m e n t e n glad i s a f g e w e r k t . Ook d e hals+- ' p a r t i j e n z i j n h a a s t a l l e g l a d w a n d i g , o f i e t s r uwwand ig . Bij d e w a n d f r a g m e n t e n i s ongeveei 70 % op a l l e r l i j w i j z e n v e r s i e r d en v o o r t s t a m e l i j k r u w u a n d i g a f g e w e r k t , De m e e s t v o o r - komende v e r s i e r i n g e n z i j n d i e met nagel of v i n g e r t o p i n d r u k k e n en met g r o e f l i j n e n . ( z i e n r . 2 e n 3 op p a g i n a 1 2 ) .

De f r agmen ten met een g o l f r a n d (30%), een t y p i s c h l a t e i j z e r t i j d ke'nmerk, hebben o p QQn u i t z o n d e r i n g na, alle een ruwwandige o f besmeker? h a l s , B - i j twee van de g o l f r a n d f r a g - m e t e n treft men nog een g r o e f l i j n v e r s i e r i n g aan, d i e vanaf n z t onder de r a n d l o o d r e c h t n a a r beneden l o o p t Over h e t bemeten oppe rv l ak . Deze v e r s i e r i n g s m e t h o d e is kenmerkend voor g o z f r a n d aardewerk,

B i j z o n d e r e s t u k k e n zijn: een bodemfragment met e n k e l e f o r s e d o o r b o r i n g e n en een bodem met s t a n d r i n g . Vs rde r is al h e t gevonden aardewerk v e r s c h r a a l d met s c h e r f g r u i s op Q6n f ragment na, d a t grof v e r s c h r a a l d i s met o rgan i sch ,ma te r i aa l ,

o v e r i g e vondsten:

v e r d e r zijn nog e n k e l e s p i n k l o s j e s , weef- gewichten, s l i n g e r k o g e l s , s l i j p s t e n e n , maal- s t een f ragmen ten van b a s a l t l a v a o f n a t u u r - s teen, een b r o k h u t t e n l e e m en e e n 2 0 - t a l f r agmen ten van g l a z e n armbanden, r i n g e n o f hangers gevonden, waaronder e n k e l e z e e r f r a a i e exemplaren, waarvan één aan b e i d e z i j d e n is ges lepen ( z i e de nrg, 4 en 5 op p a g i n a 12 )

d a t e r i n g :

Omdat er niet 66n Romeinse vonds t werd ge- daan, mogen we met z e k e r h e i d aannemen, d a t de bewoning vdd r de Romeinse t i j d i s afge- broken. De vonds ten kunnen a l l e worden ge- d a t e e r d i n h e t t i j d v a k v a n - 2 300 v. Chr, t o t . o n g e v s e r h e t j a a r 0.

I e t s t e n z u i d e o o s t e n van de l a t e - i j z e r t i j d v o n d s t p l a a t s werd i n de d i k k e veen laag een losse v o n d s t gedaan, bes taand uit een k l e i n aantal aardewerk f r agmen ten e n een a f s l a g van een v u u r s t e n e n b i j l , die s e c u n d a i r a l s schrab- b e r g e b r u i k t b l e e k t e z i j n ,

Na r e i n i g i n g en r e c o n s t r u c t i e , was de v e r b a z i n g groot, t o e n b leek , d a t h e t h i e r g i n g om een un iek f r a g m e n t van een p o t u i t d e V l a a r d i n g e r c u l t u u r : h e t Maasneol i th icurn,

De kenmerken z i j n : met k w a r t s g r u i s v e r s c h r a a l d aardewerk en mooi g l a d a f g e w e r k t opperv lak . De naar b u i t e n gebogen rand h e e f t v e l e i n b o r i n g e n v l a k onder de rand, Enke le inboringen z i j n d o o r en door, Op de schouder b e v i n d t z i c h een knobbe l - oor. ( zie nr. 1 op p a g i n a 1 2 )

T e n s l o t t e werden op h e t v e r s t o o r d e g e d e e l t e van h e t terrein nog e n k e l e losse n e o l i t h i s c h e vond- sten gedaan, z o a l s e n k e l e aardeuerk f ragmenten , v u u r s t e e n a f s l a g e n en een b i j l f r a g m e n t van een merkwaard ige s t e e n s o o r t .

d a t e r i n g : 2 2500 voo r Chr.

Wychen, randweg oost

R-.J. J a n s s e n

Bij d e a a n l e g v a n d e o o s t e l i j k e Randweg t e Wijchen i n de z o m e r v a n 1976 w e r d i n d e b u u r t v a n d e Elzenweg een a a n t a l o u d h e i d k u n d i g e o n t - d e k k i n g e n gedaan. Aardewerk r e s t e n g e t u i g d e n van b e w o n i n g i n N e o l i t h i c u m , B r o n s t i j d en I J z e r tijd o p d i t dee l v a n h e t W i j c h e n s e s t u i f z a n d - g e b i e d , ti

T e r p l a a t s e komt onder e e n ca, 40 cm dikke bouw- v o o r e e n v r i j d u n n e 8 ( c a . 1 0 cm) c u l t u u r l a a g v o o r met h i e r en d a a r w a t o n d i e p e k u i l e n . K l e i n e r e k u i l e n en p a a l g a t e n b l e k e n t e n g e v o l g e v a n d e a a n h o u d e n d e d r o o g - t e - van d e a f g e l o p e n z o m e r ( w a a r d o o r o o k h i e r h e t s t u i f z a n d v o l k o m e n u i t - g e d r o o g d r a a k t e ] . n i e t met z e k e r h e i d v a s t t e s t e l l e n .

v o n d s t e n :

U i t d e genoemde c u l t u u r l a a g werd e e n h o e v e e l - h e i d a a r d e w e r k s c h e r v e n v e r z a m e l d , w a a r v a n d e o u d s t e g r o e p u i t h e t N e o l i t h i c u m s tammen. Naast een p a a r K l o k b e k e r s c h e r v e n w e r d een twaalftal f r a g m e n t e n van een d i k , a a n beide zijden gepo- l i j s t g o e d g e b a k k e n en r i j k e l i j k met k i e z e l b r o k j e s g e m a g e r d a a r d e w e r k a a n g e t r o f f e n ,

V o o r a l d e r a n d f r a g m e n t e n v e r t o n e n g r o t e gelijkenis met e e n a a r d e w e r k groep, d i e in d e j a r e n 1971 e n 1972 op d e Homberg t e W i j c h e n we rd o n t d e k t , (~aarverclaq AWN a f d e l i n g N i jrnagen, 1972 pag .4 ) D e r g e l i j k a a r d e w e r k wordt t o t d e v r o e g e f a s e van d e V l a a r d i n g e n c ~ A b t u u x (2500 - 2200 v o o r Chr.) g e r e k e n d . Deze midden Neolithische d a t e r i n g wordt

nog b e v e s t i g d d o o r d e v o n d s t van een drietal aan-een-passende f r a g m e n t e n van een aarden ( b a k ) p l a a t .

Een t w e e d e g r o e p s c h e r v e n b e s t a a t u i t ca 50 f r a g m e n t e n v a n zeer g r o f , zeer dikwandig e n met g r o t e k i e z e l b r o k k e n gemagerd a a r d e w e r k , d a t v e r m o e d e l i j k t o t d e t o t de ~ r a k e n s t e i n / Laren f a s e van de H i l v e r s u m c u l t u u r g e r e k e n d meet w o r d e n (1300 - 1100 voor ~ h r . ) ,

T e n s l o t t e werd n o g een d e r t i g t a l f r a g m e n t e n v a n h e t b e k e n d e besmeten aardewerk uit d e I J z e r t i j d gevonden,

het Beuningse Veld II

Bij h e t u i t g r a v e n van h e t cunet van een n i e u w s weg ten n o o r d e n van d e K o n i n g s t r a a t t e Beuningen wwerden d e z e zomer o p n i e u w enkele o u d h e i d k u n d i g e o n t d e k k i n g e n gedaan, d i e g e h e e l a a n s l u i t e n b i j d e vondsten van 1975 i n h e t z u i d e l i j . k e t r a j e c t van d e z e weg (Jaarverslag A W N a f d e l i n g N i j m e g e n 1975 pag. 23-24).

Ongeveer 600 m t e n noo rden van d e K o n i n g s t r a a t : we rd o v e r e e n lengte van ca 50 m e t e r de resten van e e n v e r m o e d e l i j k n e o l i t i s c h e n e d e r z e t t i n g gevonden.,

Ter p l a a t s e k o m t o n d e r een ca 50 cm d i k k e laag

jonge stroomrugklei een dunne vuil grijs ge- kleurde laag voor, w a z r i n meest kleine frag- menten van met kuartsoruis gemagerd aardeuerk en wat vuursteensplinters werden a a n g e t r o f f e n .

Door de droogte van de afgelopen zomer l e e k de stroomrugklei wel b e t o n e n vormde een kwelling voor spade en r u g , V a n v e r d e r onderzoek kon dan ook geen sprake z i j n , De spaarzame vondsten zijn v e r m o e d e l i j k van neolithische ( v l a a r d i n g e n cultuur?) oorsprong.

Even t e n noorden van de hierboven besproken vindplaats werd in het wegcunet de bodem en wand van een ijzertijd-urn gevuld met houts- kool en d r a m a t i e - r e s t e n a a n g e t r o r f e n * e

Helaas o n t b r e e k t ook hier de rand , zodat; een juistere d a t e r i n g niet mogelijk is, Worm, b a k s e l en wonddtomstandigheden zijn vrijwel identiek aan de i n 1975 gevonden pot, die ca 700 meter zuidelijker b-egraven h g .

de Padbroek te Cuijk II

J, Koeling

A , Bouwplan Vosseho l v

Ma de noodopgraving op d i t t e r r e i n i n h e t najaar van 1975 is een serie dinsdagavonden in museum F r a n s Bloemen besteed aan de b e s t u d e r i n g van h e t opgegraven ijzertijd-materiaal,

DB heren Blcaemers e n Hulst v a n d e R,O,B, hebbsn e e n r a n d e n t y p o l o g i e opgesteld e n a a n d e h a n d d a a r v a n w o r d e n a l l e r a n d f r a g m e n t e n ( z o v e e l m o g e l i j k ) i n g e d e e l d . D i t karwei i s nog in volle g a n g *

Tevens i s op h e t o g e n b l i k ( b e g i n 1976) op h e t i n u i t v o e r i n g genomen bouwplan i n t e n s i e f ge- r

c o n t r o l e e r d . Op e n k e l e p l a a t s e n kwamen s c h e r v e n c o n c e n t r a t i e s v o o r d e d a g , Vooral o o s t e l i j k van d e n o o d o p g r a v i n g , waarbij e e n kia terput werd o n t d e k t ,

De h u i s p l a t t e g r o n d e n van deze ijzertijd b e w o n i n g kwam i n n o v e m b e r 1976 voorde dag, De r e s t e h v a n twee w o n i n g e n k o n d e n w o r d e n o n d e r z o c h t e n opge- meten, U i t d e p a a l g a t e n kwamen o n d e r a n d e r e r a n d s c h e r v s n t e v o o r s c h i j n , d i e v e r g e l i j k b a a r z i j n m e t d e v o n d s t e n v a n d e o p e r a t i e 19751.

B a k e k e n wordt o f n a a s t h e t w e g c u n e t e e n kleine o p g r a v i n g kan p l a a t s v i n d e n om d e plattegronden t e c o m p l e t e r e n ,

Ei, Bouwplan V a l k e n h o r s t ,

Op d i t r e l a t i e f h o o g l i g g e n d e t s r r e i n , c a 600 m t e n w e s t e n van d e Maas, konden i n t e r e s s a n t e s p o r e n t

w o r d e n v a s t g e s t e l d u i t h e t Midden N e o l i t h i c u m , Bronstijd e n l a t e I ~ z e r t i j d / R o m e i n s s t i j d .

C.

N e o l i t h i c u m

Op v e r s c h i l l e n d e . p l a a t s e n rondom h e t h o o g s t e p u n t van d i t t e r r e i n , c a 1 2 , 5 0 + NAP, we rd a a r d e w e r k g e v o n d e n , w a a r o n d e r w a n d s c h e r v e n n e t k n o b b e l s ,

Ook vuursteen b e s t a a n d e uit f r a g m e n t e n van -'-drie b i j l e n , e e n p i j l p u n t e n twee geretoucheerde

k q k l i n g e n , Daarnaast enkale k l o p s t e n e n e n e e n r e t o u c h o i r ,

D e v o n d s t e n v e r t o n e n v e e l o v e r e e n k o m s t e n met d i e van h e t Vormer u i t W i j c h e n . D e voorlopige conclusie, o.a. van d r Louwe Kooymans, is: midden b Î e o l i t i s c h met R i c h e l s b e r g e n Hazendonk aspecten: ca 3000 v o o r chr,

B r o n s t i j d

Uit de Midden Bronstijd werden a f v a l p l a a t s e n o n t d e k t , De vorm van e n i g e d i k w a n d i g e , grof- verschraalde s c h e r v e n d u i d t op d e Larenafase van d e m i d d e n B r o n s t i j d ,

I n e n k e l e houtskool c o n c e n t r a t i e s werden ver- k o o l d e eikels a a n g e t r o f f e n , Een m o n s t e r h i e r v a n werd g e z o n d e n naar d r s A, Buurman van d e R,O,B. v o o r v e r d e r o n d e r z o e k ,

De late B r o n s t i j d p r e s e n t e e r d e z i c h v i a een r a n d f r a g m e n t v a n e e n b r o n z e n kokerbijl, Het v r i j k l e i n e stuk, afmeting: 32 x 39 mm, l i j k t v e e l op d e k o k e r b i j l van U d d e l e a v e e n , ' Z i e pagina 96 e n v e r d e r i n h s t hoekje " M e d e r l a n d i n d e B r o n s t i j d J t van d r 3.3, 8 u t l e r . Datering 8-ste o f 9-de eeuw v o o r C h r ,

L a t e I J z e r t i j d / R o m e i n s e T i j d 8

V l a k b i j e l k a a r w e r d e n d r i e v o n d s t - c o n c e n t r a t i e s a a n g e t r o f f e n , Een daarvan b e v a t t e i n hoofdzaak f r a g m e n t e n van m i n s t e n s d r i e w e e f g e w i c h t e n . E n k e l e met g o l f r a n d versierde r a n d s c h e r v e n e n f r agmen ten van spinklosjes d a t e r e n deze v o n d s t e n

Andere v o n d s t e n z i j n h e t s c h a c h t g e d e e l t e van een bronzen d r a a d f i b u l a met handvormige b e u g e l . Voor d i t ' t ype g e e f t v a n Buchem een d a t e r i n g : "Midden Romeins". k

een hutkom uit de midden ijzertijd Milsbeek %

t

H,M, V e r s c h a r e n

Op e e n perceel j o n g e stuifzandontginningsgrond, d a t a l s i n d s enkele j a r e n w o r d t a f g e g r a v e n en gelegen i s i n R i l s b e e k ( N ~ i r n b u r g ) is i n h e t v o o r j a a r van 1 9 7 6 een g e d e e l t e v a n e e n hutkom o p g e g r a v e n . De h u t k o m werd o n t d e k t , d o o r d a t z e b i j h e t a f g r a v e n werd a a n g e s n e d e n en e e n o n d e r b r e k i n g i n d e d a a r a a n w e z i g e p o d z o l z i c h t b a a r werd.

I n f i g u u r 1. op p a g i n a 2 3 i s d e hutkom i n dwars- p r o f i e l a f g e b e e l d , i n d e s i t u a t i e z o a l s z e w e r d o n t d e k t , n a d a t d e v e r t i c a l e wand was s c h o o n g e - schaafd . D o o r d a t e r b o v e n o p h e t n o g niet a fgeg raven g e d e e l t e z w a r t e g r o n d was opgeslagen, d i e e e r s t v e r w i j d e r d moest w o r d e n , is er d o o r e n k e l s AWN-leden g r a a f w e r k v e r r i c h t , d i e de p r e s t a t i e s van e e n b u l d o z e r zeker h e b b e n g e ë v e n a a r d ,

D a a r n a i s d e laatste 30 cm laag v o o r l a a g af- g e s c h a a f d . Op d i t n i v e a u t e k e n d e z i c h duidelijk h e t nog a a n w e z i g e g e d e e l t e v a n de (~irkelvormige? hutkom a f . Op d e bodem b l e e k een v o l l e d i g v e r t e e r d e h o u t e n b a l k t e l i g g e n t e r w i j l o o k nog

Figuur 1 D W R R S D O O R S N E D ~ HUIKOM

Figuur 2

Figuur 3

een g e d e e l t e v a n e e n u i t r o l s t e n e n opgebouwd v l o e r t j e a a n w e z i g was. Paalsporen z i j n n i e t g e v o n d e n ,

Vondc t e n :

U i t d e h u t k a m v u l l i n g kwamen e e n aantal, v o o r het m e r e n d e e l . b e s m e t e n a a r d e w e r k f r a g m e n t e n t e v o o r s c h i j n . Ook z i j n u a t v u u r s b e e n a f s l a g e n gevonden, w a a r o n d e r geretoucheerde k l i n g e n en een holschrabber.

Op d e bodem v a n d e hu tkom kwamen n a a s t e n k e l e b e s m e t e n w a n d f r a g m e n t e n een a a n z i e n l i j k a a n t a l zwart g e p o l i j s t e aardewerk f r a g m e n t e n t e voor- s c h i j n .

T o t d i k n i e t v e r s i e r d e , zeer f r a a i t - g e v o r m d e e n keurig afgewerkte aardewerk b e h o r e n oma, e n k e l e s c h e r p g e k n i k t e r a n d f r a c m e n t e n ( t i j p i s c h N a r n e s t i j l ) Zie f i g u u r 2 o p p a g i n a 2 3 , V e r v o l g e n s twee kommen, d i e b e i d e een g e d e u k t e bodem h e b b e n en v r i j w e l i d s n t i e k v a n vorm z i j n ,

I n figuur 3 op ~ a g i n a 2 3 i s e e n kom afgebeeld, die v r i j w e l g a a f was; deze h e e f t b o v e n d i e n een knobbel o o r .

De hutkom k a n d o o r oe vorm van het a a r d e w e r k g e p l a a t s t w o r d e n i n het begin v a n de Pl idden I J z e r t i j d , Te zljner t i j d z a l e e n meer g e d e t a i l - l e e r d a r t i k e l i n Westerheem u s s s c h i j n e n ,

Bijsterhuizen

A.J. Janssen

Deze zomer werd n a b i j d e o u d e oefd der ij B i j s t e ~ b u i z e n tussen Neerbosch e n Beuningen een g r o o t terrein van de kouengrond ontdaan, om er een o p s l a g p l a a t s van te maken voor het zand , d a t v r i j k o m t h i j d e v e r b r e d i n g van h s t Maas en Waalkanaal,

Hierbij werd in een oude rivier-meander een v u i l g r i j z e l a a g o n t d e k t , w a a r u i t e e n hoeveel - h e i d I J z e r t i j d aardewerk verzameld kon w o r d e n ,

Een f r a g m e n t van een schaal met een zogenaamde haakrand en een randscherf' van een pot- m e t s t i j l e hals e n v i n g e r t o p indrukken op d e rand wijzen op een d a t e r i n g in de Vroege- af midden I k e r t i j d ,

een romeinse weg bij Beuningen I

C. van Kouwen

I n d e aomer van 1976 werd h e t wegcunet u i t - , gegraven v o o r d e Schoenakerneg tussen Beuningen en Ewijk, Een w ~ r k , z o a l s u elders i n d i k j a a r v e r s l a g k u n t lezen, d a t door onze a f d e l i n g met aandacht werd gevolgd,

Raar ook a m a t e u r s kunnen w e l eens iets o v e r h e t

hoofd z i e n ! D a t b l e e k t o e n d r s R,S. H u l s t v a n d e R . O , B , ons e r o p a t t e n t maakte, d a t h i j in h e t p r o f i e l van ;-de pas u i t g e g r a v e n b e r m s l o t e n a a n weerszijde van h e t 30 meter b r e d e u e g c u n e k , twee e v e n w i j d i g lopende g r e p p e l s o n t d e k t had,

Het f e i t , d a t we nog- a l t i j d o p zoek z i j n naar d e R o m e i n s e weg g a a n d e v a n a f N i j m e g e n i n w e s t e l i j k e r i c h t i n g , was v o o r o n s d e a a n l e i d i n g om deze b o d e m s p o r e n e e n s n a d e r t e b e k i j k e n ,

D e twee t a m e l i j k s c h e r p g e p r o f i l e e r d e g r e p p e l s met een o n d e r l i n g e a f s t a n d v a n o n g e v e e m 6 meter, z i j n ongeveer 6 5 cm d i e p ingegraven o n d e r h e t R o m e i n s e n i v e a u , Dit n i v e a u i s a l s e e n d o n k s r e bandonder een 40 cm d i k k e l a a g van z a n d i g e na- r o m e i n s e a f z e t t i n g e n z i c h t b a a a ,

Van e n i g e w e g v e r h a r d i n g viel t u s s e n d e g r e p p e l s n i e t s t e o n t d e k k e n ; a f g e z i e n v a n e n k e l e k l e i n e f r a g m e n t e n g e b a k k e n steen e n r o m e i n s a a r d e w e r k . De v u l l i n g van d e g r e p p e l s b e s t a a t u i t e e n 2

z a n d i g e g e e l / b r u i n s k l e i , d a t d u i d e l i j k a f - s t e e k t t e g e n d e roes t - b r u i n e t o t blauwe s t r o o m r u g k l e i , De o r i ë n t e r i n g is, v a n o o d k - z u i d o o s t n a a r w e s t - n o o r d w e s t , De a f s t a n d t o t d g noor-de- l i j k gelegen Van Heernstraweg b e d r a a g t o n g s v e e r 200 m e t e r ,

c o n c l u s i e

O f we h i e r e i n d e l i j k d e r o m e i n s e weg o n t d e k t h e b b e n i s g e z i e n d e b e p e r k t h e i d v a n h e t o n d e r - z o e k n o g l a n g niet z e k e r , D e p l a a t s k a m t e c h t e r wel overeen met d e i d e ë n , d i e h i e r o v e r z i j n n e e r g e s c h r e v e n i n o n s jaarverslag van 1971 p a g i n a 18,

A l s h e t t o c h een rome inse weg mocht z i j n 9 dan moeten ktte, g e z i e n de a f m e t i n g e n e.d. s t e l l e n , d a t h e t een weg was van s e c u n d a i r be lang, die m o g e l i j k de op de z u i d e l i j k e Waaloever gelegen rome inse v i l l a e met e l k a a r verbond, I n d i t l i c h t is h e t van b e l a n g t e weten, d a t de gevonden weg, wanneer ue deze 400 m e t e r naar h e t wes ten d o o r t r e k k e n , de rome inse n e d e r z e t t i n g op Den A A l s t b i j E w i j k j u i s t aan de n o o r d z i j d e passeert.

onderzoekingen te Huissen

Th. H. Janssen,

Gedurende h e t v e r s l a g j a a r 1976 g i n g i n Hu i ssen de aandach t v o o r a l u i t naa r twee g e h e e l v e r s c h i l l e n d e ob jec ten , t e weten: een bouupuh van h e t IFA u a r e n h u i s en de s t a d s k e r n en h s t g rondgeb ied aan de zuidelijke gemeentegrens t egen de L i n g e

1, Oudheidkundige vonds ten i n de bouwput van h e t IFA Warenhuis aan de L a n g s t r a a t .

D i t t e r r e i n gelegen t u s s e n de L a n í j e s t r a a t en ds Stadsdam o n t b r e e k t nagsnoeg op k a a r t e n van Hu i ssen waarvan de ouds ten i n de 16-de eeuu werden v e r v a a r d i g d , We weten van d i t g e d e e l t e dan ook b i j z o n d e r w e i n i g . De bouwput ga f voor een kort moment de g e l e g e n h e i d om ta t r a c h t e n e n i g e nadere gegevens t e v e r k r i j g e n ,

met d e Huissense AWN-leden werden d e g r o n d - w e r k z a a m h e d e n n a u w l e t t e n d g e v o l g d ,

Op 2 58 cm t o t 7 5 cm b e n e d e n h e t m a a i v e l d w e r d e e n o n g e v e e r 20 cm d i k k e laag p u i n en h u i s v u i l a a n g e t r o f f e n , Deze l a a g b e s l o e g een o p p e r v l a k , . v a n a f d e S t a d s d a m t o t een a a n t a l meters a c h t e r d e w o n i n g l i j n a a n d e L a n g e s t r a a t .

I n d e z e l a a g t r o f f e n we n a a s t a l l e r l e i a f b r a a k p u i n , massa's f r a g m e n t e n van a a r d e w e r k u i t d e 17-de en 18-de eeuw a a n , Het g a f d e i n d r u k , d a t h e t t e r r e i n j a r e n l a n g h e e f t o e d i e n d a l s v u i l s t o r t p l a a t s , Het aardewerk b e h o o r d e t o t ds g r o e p P l a j o l i c a , u i t g e v o e r d i n d e singel- o o r t e c h n i e k , d e b e g i n v o r m v a n h e t D e l f t s a a r d e w e r k e n h e t i m i t a t i e c h i n e e s , O n d e r d e weinige gerestaureerde s t u k k e n b e v i n d e n z i c h ook t w e e k l e i n e a m o r b o r d j e s ,

M a a s t d i t m a t e r i a a l kwam o o k n o g l a a t Sieg- burggr en F r e c h e n e S t e i n z e u g n a a r beven i n d e v o r m v a n f r a g m e n t e n v a n b a a r d m a n n e n ,

Door g r o n d b o r i n g e n ken nog wosdsn uaatgestebd, d a t tot o p het zand op 9 m e t e r d i e p t e een g r o n d s a m e n s t e l l i n g a a n w e z i g was, waarvan d e a a r d d e e d d e n k e n a a n e e n d i c h t g e s l i b d e r i v i e r a rm , walke m o g e l i j k v o o r d e 13-de eeuw m e t d e o u d e R i j n - a r m a a n d e o v e r z i j d e van d e s t a d s d a m i n v e r b i n d i n g h e e f t g e s t a a n . V a n u i t deze l a a g k o n d e n f r a g m e n t e n u i t d e 12-de m o g e l i j k l i - d e e e u w s m a t e r i a a l (zwart g r o f a a n r d e w e r k )

w o r d e n g e b o r g e n , Een a a r d i g e b i j z o n d e r h e i d was, d a t u i t d e eerst genoemde h u i s v u i l l a a g opmerke - l i j k v e e l p i j p e k o p p e n un - s t e l e n kwamen, d a t e r e n d

v a n a f d e tweede h e l f t v a n de 17-de eeuw, m o g e l i j k n o g i e t s v r o e g e r , t o t e n met h e t begin van d e l E d a eeuw-

2. I J z e r t i j d s p o r e n aan d e Kanervoortsestraat n a b i j d e L i n g e

Door een m e d e d e l i n g van d e e i g e n a a r van e e n t e r r e i n aan d e K a m e r v o o r t s e s t r a a t w e r d e n we opmerkzaam g e m a a k t o p e e n e i g e n a a r d i g e v e r k l e u r i n g i n d e g r o n d e n t a l r i j k e s c h e r u a n , w e l k e t i j d e n s h e t r o o i e n wan een boomgaard aan h e t d a g l i c h t waren gekomen.

Een e e r s t e v e r k e n n i n g v a n d i t g e b i e d l e v e r d e t a l van a a r d e w e r k f r a g m e n t e n op in da v o r m van romoinse e n i n h e a m s e makelij. Zo w e r d e n o.a. s c h e r v e n gevonden v a n h e t s c h e r p g e p r o f i l e e r d e a a r d e w e r k u i t d e R a r n e - c u l t u u r . Een s t e r k v o o r b e e l d h i e r v a n was d e v o n d s t van een licht b e s c h a d i g d e F l a r n e - a c h t i g e b e k e r . B o v e n d i e n kwam b e s m e t e n aardewerk t e v o o r s c h i j n met v i n g e r t o p en n a g e l i n d r u k k e n , z w a r t g l a n z e n d g e p o l i j s t en met kam- en kalenderberg v e r s i e r i n g e n alsmede i n g e g r i f t e geometrische p a t r o n e n , T e n s l a t t e nog gave sp instenen en maa l - s t e n e n , Kor tom v o n d s t e n v a n a f h e t b e g i n v a n d e Midden I J z e r t i j d t o t e n met d e Romeinse T i j d .

Door t o e v a l l i g g r a v e n op d i t t e r r e i n kwam 20 cm b e n e d e n h e t m a a i v e l d e e n z a a r t e l a a g t e voor-schijn Deze l a a g b r a c h t b i j v e r d e r onderzoek e e n c i r k ~ l v o r m i g e z w a r t e g r o n d v e r k l e u r i n g aan h e t l i c h t ; m i d d e l l i j n 1 , 5 0 m e t e r , w a a r i n z i c h i j z e r t i j d s c h e r v e n b e v o n d e n . Een g e g r a v e n s l e u f i n da d i r e c t e n a b i j h e i d b r a c h t een l a a g h u t t e n l e e m b r o k k e n aan h e t licht,

H i e r o p w e r d e n d e o n d e r z o e k i n g e n s t o p g e z e t , t e n e i n d e d r s R.S. H u l s t van d e ROB h i e r v a n o p d e h o o g t e t e s t e l l e n .

Een a a r d i g e b i j z o n d e r h e i d i s , d a n h e t " L e g e r b o i c k und R e g i s t e r d e r R e n k m e i s t e r e i e n Huessen" u i t 1577, een o u d e K a r s t r a a t a a n g e e f t welke l i e p i n d e r i c h t i n g van sen L i n g e - o v e r g a n g . Deze weg l i e p t o e n o o s t e l i j k v a n d e h u i d i g e weg en w e r d r e e d s i n d e 13-de eeuw a l s een zeer o u d e weg van H u i s s e n n a a r M i j q e g e n genoemd, Deze o u d e weg n a a r d e z o g e n a a m d e K a r b r u g s c h i j n t h e t v o n d s t e n g e b i e d t e h e b b e n d o o r s n e d e n .

Ook nu l o o p t d o o r d i t g e b i e d n o g e e n weg, we lke z i c h echter i n d e r i c h t i n g van Angeren buigt. Deze weg i s e c h t e r van e e n l a t e r e da tum.

C. van Kouwen

Dp e e n u i t l o p e r v a n h e t F l u v i o g l a c i a l e t e r r a s z u i d w e s t e l i j k v a n N i j m e g e n s t o n d t o t 1 5 8 5 h e t k l o o s t e r van S t Agnes. I n h e t s c h e p e n e n p r o t o c o l v a n 1 4 1 0 is v o o r h e t e e r s t s p r a k e n van h e t e r f van t l S u n t e A e g n e t s n a e n d e T y r s e , d a t w i l z e g g e n Sint A g n e t e n aan d e Teersdijk,

H e t w e r d bewoond d o o r n o n n e n , d i e de r e g e l v a n S i n t A u g u s t i n u s n a l e e f d e n , Naas t h e t k o o r g e b e d en zang h i e l d e n z i j zich o n d e r m e e r b e z i g m e t

h e t maken van m e d i c a m e n t e n voor d e Nijmeegse b e v o l k i n g ,

I n 1551 i s h e t k l o o s t e r d o o r b r a n d v e r u o e s t , maar k o r t d a a r o p weer h e r b o u u d , De k l o o s t e r - l i n g e n h a d d e n i n h s t b e g i n v a n d e t a c h t i q - j a r i g e o o r l o g veel l a s t van benden h u u r s ~ A d a t e n die z i c h i n d e k l o o s t e r g e b o u w e n n e s t e l d e n en o p d e z e wijze e e n b s d r i j g i n g vo rmden v o o r d e v e i l i g h e i d van d e s t a d , Om d i e rmden i s h e t k l o o s t e r r o n d 1585 g r o t e n d e e l s g e s l o o p t , In 1609 merd er n o g v o o r 93 g u l d e n en 13 s t u i v e r s aan d e nog r e s t e r e n d e gebouwen g e r e p a r e e r d ,

D a a r n a i s e r niets meer o v e r d e gebouwen van h e t St Agnes klooster i n de N i jmeegse a r c h i e v e n t e vinden, Ook waar d i t klooster gestaan had was n i e t precies b e k e n d , Men v e r m o e d d e , d a t d i t e r g e n s a a n h e t e i n d e v a n d e S t Agnetenweg m o e s t zijn i n de b u u r t v a n d e h o e r d e r i j Kloos teB" '

Toen nu in d i e omgev ing , d e g r o n d w e r k e n v o o r d e n i e u w e s t a d u k j k L i n d e n h o l t begbnnen, was d e AWF4 p r e s e n t om d i t h i s t o r i s c h g e m i s op t e l o s s e n ,

Bij h e t graven v a n een r i o l e r i n g - s l e u f 100 m e t e r ten zuiden van de b o e r d e r i j '*'t Kloos t ez? i n h e t b s g i n / v a n 1975, kwamen d e r e s t e n van h e t oude C t A g n e s k l o o s t e r v o o r h e t e e r s t weer a a n het d a g l i c h t , De v o n d s t e n b e s t o n d e n u i t funderingen, twee w a t e r p u t t e n , een a f v a l k u i l m e t v e e l 15-de e n 16-de e e u w s a a r d e w e r k e n als meest b e l a n g r i j k e v o n d s t : e e n d e r t i e n t a l g r a v e n , Hiermee v a n d e b e g r a a f p l a a t s v a n h e t k l o o s t e r g e l o k a l i s e e r d ,

Enke le maanden d a a r n a werden r o n d deze v i n d - p l a a t s nog e e n aantal bouwputten uitgegraven,

schaal ) : 1400

H i e r b i j kwamen nog e n k e l e f u n d e r i n g e n aan h e t l i c h t , o.a. de resten van een kelder, zie de A op a f b é e l d i n g op p a g i n a 32, daarnaast e n k e l e w a t e r p u t t e n en nog een a a n t a l graven,

Over i ge vonds ten

1. Twee f r agmen ten van een zerk. H i e r o p komen de volgende t e k s t e n voor: ANNO - DOPI 15... / STER - STERF - JOFFER

Twee u a p e n s c h i l d e n voorste l lende: l i n k s boven een r e c h t k r u i s , l i n k s o n d e r een l e e u w t j e . Plidden l i n k s op de z e r k een helmteken i n de vorm van een haan, De z e r k zou uit de tweede h e l f t van de 16-de eeuu dateren,

2, Aardewerk: Fragmenten van 15-de en 16-de e e u w aardewerk i n de hoofdzaak uit de k u i l , z i e B op de a f b e e l d i n g pagina32,

R i j n l a n d s s teengoed i n d i u e r s e vormen, b l a u w - g r i j s aardewerk o,a, v a n k o o k p o t t e n en kannen, v e e l roodgebakken aardewerk met en zonder glazuur. Opmerkel i jk i s h e t geel-uit hardgebakken aarda- werk aan een zijde geel of o k e r k l e u r i g geglazeerd. Daarnaas t veel s t u k k e n van Spaanse w i j n f l e s s e n ,

Fragmenten van 17-de en 18-de eeuud aardewerk u i t k u i l C op de a f b e e l d i n g p a g i n a 32, en e n k e l e wa te rpu t t en . I n hoo fdzaak h e t b e k e n d e rood- gebakken en b r u i n g e g i a z u u r d e volksaardewerk, , Plaar ook f r agmen ten van w i t t e bo rden en bak jes , uaa ronde r m a j o l i c a , D e l f t s blauw,

3,:iBouuf ragmenten

H e t meest voorkomende baks teen fo rmaa t is. 26xl3x5,5

t e r p l a a t s e g e b a k k e n i n v e l d o v e n s : z i e D en E van d e a f b e e l d i n g o p p a g i n a 3 2 , E n k e l e s t u k k e n t u f s t e e n , k a l k s t e e n en m e r g e l b l o k k e n v a n d i v e r s e a f m e t i n g e n , H a r d s t e n e n t e g e l s e n d o r p e l s . K l e i n e r o d e t e g e l s , waarvan sommige met e e n l a a g g r o e n g l a z u u r , Zeer v e e l d a k l e i e n e n half r o n d e rode d a k p a n n e n .

C o n c l u s i e

De d o o r o n s g e v o n d e n b e g r a a f p l a a t s , f u n d e r i n g e n e n d e r g e l i j k e vormen w a a r s c h i j n l i j k maar een d e e l v a n h e t h e l e c o m p l e x , D a t we ons m o e t e n v o o r - s t e l l e n als e e n o n g r a c h t of ommuurd t e r r e i n met een v e r s p r e i d e bebouwing . Uit d e g e v o n d e n bouw- s p o r e n v i e l a f t e l e i d e n , d a t h i e r i n m i n s t e n s twee p e r i o d e n t e o n d e r s c h e i d e n z i j n , w a a r v a n d e e e r s t e mogelijk hou tbouw. De g r o t e b r a n d v a n 1551 z a l h i e r wel v e r a n d e r i n g i n h e b b e n g e b r a c h t ,

H e t i s o n s v e r d e r d u i d e l i j k g e w o r d e n , d a t o n d a n k s d e sloop aan h e t e i n d e van d e 16-da eeuw lang n i e t a l l e gebouwen zijn a f g e b r o k e n . Dit l a a t s t e w o r d t o v e r i g e n s d o o r a c h r i f t e l i j k e b r o n n e n en d o o r d e a a r d e w e r k v o n d s t e n b e v e s t i g d . De s l o o p h a d w a a r s c h i j n l i j k a l l e e n b e t r e k k i n g op d e , h e l a a s n i e t g e v o n d e n k a p e l , d e ommuring e n d e r g e l i j k e . De gebouwen , d i e v o o r m e e r p r o f a n e d o e l e i n d e n g e s c h i k t w a r e n z i j n v o o r e e n d e e l z e k e r t o t eind 18-de e e u t i o v e r e i n d g e b l e v e n .

n o t a b e n e

I n d e o o s t m u u r v a n h e t a c h t e r h u i s v a n d e b o e r d e r i j *''t K l o o s t e r t t komt een g e d e e l t e v o o r , d a t w a t m e t s e l w e r k e n o r i g n t e r i n g , e n i g s z i n s a f w i j k t v a n

de rest van de boerderij . Hij l i g t i n h e t ver lengde van de door ons gevonden fundering die van noord naar zuid door h s t terrein l o o p t en is opgetrokken van de zelfde kloostermoppen. Zie F o p de afbeelding van pagina32.

Zou er dan toch nog een s t u k j e van h e t klooster de eeuwen overleefd hebben?

inhoud

pag 1 Ten g e l e i d e W,N, Tuyn, v o o r z i t t e r

pag 3 f i n a n c i e e l o v e r z i c h t

pag 4 Van de s e c r e t a r e s s e M,Y,P,PI, Uackers

pag 9 Een v u u r s t e e n w e r k p l a a t s j e t e Groot-Linden R, Koolen

pag 11 Vondsten u i t N e o l i t h i c u m en L a t e I J z e r t i j d op Hoogbroek te Wijchen R , Koolen

pag 16 Wijchen , Randweg o o s t A , J , J a n s s e n

pag 1 8 H e t Beuningse Veld I1 A.J. J a n s s e n

pag 19 De Padbroek t e Cuyk I1 J , K o e l i n g

pag 22 Een hutkom u i t de midden I J z e r t i j d , Rilsbeek H.m. Verscharen

pag 25 B i j s t e r h u i z e n A.J. J a n s s e n

pag 2 5 Een Romeinse weg bij Beuningen? C. van Kouwen

pag 2 7 Onderzoekingen t e Huissen Th, H, Janssen

pag 30 C.unte Aeg-neten aends T y s s e C , van Kouwen

36