a AARVERSLAG - AWN Regio Nijmegen – Vereniging van ... · ig$&$jjr&$g@&; i .%,q#Z'Ck \,-.:,a...

$: a AARVERSLAG - AWN Regio Nijmegen – Vereniging van ... · ig$&$jjr&$g@&; i .%,q#Z'Ck \,-.:,a AARVERSLAG ... ele aspekt, getuige de foto's en de tekeningen. Juist dit visuele aspekt$
p* .. L'.* &y p >>J $?:r- i .%,q#Z'Ck \,-.:,a ig$&$jjr&$g@&;

AARVERSLAG

Werkgroep: NIJMEGEN en omstreken

V O O R W O O R D .

H e t i s m e t e n i g e t r o t s d a t h e t b e s t u u r v a n de w e r k g r o e p Nijmegen e n o m s t r e k e n U d i t k e e r een u i t g e b r e i d j a a r v e r - s l a g k a n aanb ieden . H e t i s een f o r s e g r e e p geworden u i t onze voo rnaams te v e l d a k t i v i t e i t e n i n 1971 , g e s c h r e v e n d o o r v e r s c h i l l e n - de l e d e n , waarb i j v e e l a a n d a c h t i s b e s t e e d aan h e t v i s u - e l e a s p e k t , g e t u i g e de f o t o ' s e n de t e k e n i n g e n . J u i s t d i t v i s u e l e a s p e k t i s i n de a r c h a e o l o g i e zo be- l a n g r i j k , d o c h kwam i n c n z e b o r i g e j a a r v e r s l a g e n n o o i t aan bod. Noge ook d i e l e d e n , w e l k e o f d o o r t i j d g e b r e k o f d o o r s l e c h t e wee rsoms tand igheden v e r h i n d e r d z i j n gewees t om h e t genoegen v a n p u u r v e l d o n d e r z o e k t e b e l e v e n , h i e r - u i t e n t h o u s i a s m e p u t t e n v o o r de t oekoms t . E r i s namel i j k n c g s t e e d s een t e k o r t aan s p e u r d e r s d i e op s n e l l e wijze hun waarnemingen b i j de v e l e g r o n d w e r k - zaamheden i n ons g e b i e d d o o r g e v e n aan h e t b e s t u u r . D i t k l i n k t m i s s c h i e n w a t vreemd, maar z e l f s de ama teu rs z u l l e n s n e l h e i d moe ten o p b r e n g e n om nog i e t s v a n kret b o d e m a r c h i e f , d a t o p s t e e d s s n e l l e r e wijze w o r d t v e r n i e - - t i g d , t e kunnen redden . De u i t g a v e van d i t j a a r v e r s l a g tuas moge l i j k d o o r h e t v o e r e n van een s o b e r f i n a n c i e e l b e l e i d w a a r d o o r v e r l e - den j a a r een k l e i n e r e s e r v e k o n worden g e k w e e k t , w e l k e we nu tezamen m e t een d e e l van de nog t e o n t v a n g e n b i j - d r a g e n van h e t h o o f d b e s t u u r hebben g e b r u i k t v o o r de f i n a n c i e r i n g van d i t omvangr i jke we rk .

de V o o r z i t t e r .

JAARVERSLAG VAN DE SEKRETARIS OVER HET J A A R 1971 .

De w e r k g r o e p ,,Nijmegen en Omst reken" v a n de A r c h a e o l o - g i s c h e Werkgemeenschap v o o r N e d e r l a n d we rd i n 1968 o p g e r i c h t en omvat ruwweg h e t g e b i e d ,,Rijk v a n Nijmegen", ,,Land v a n Maas en Waalt ' , ,,Over Be tuue " , , ,L iemers1' e n de , ,Ach te rhoek" .

I n 1 9 7 1 i s h e t l e d e n t a l van 77 g e s t e g e n t o t 111; een n i e t o n a a n z i e n l i j k e s t i j g i n g . Doch d o o r h e t o v e r h e v e l e n ( i n december) van 2 4 l e d e n u i t Arnhem e.o. n a a r de w e r k g r o e p ,,Midden- e n West Be tuwe" i s h e t l e d e n t a l a a n h e t e i n d e van h e t v e r s l a g j a a r gekomen op 87.

R e g e l m a t i g v e r g a d e r d e h e t w e r k g r o e p b e s t u u r e n éénmaa l samen m e t de v o o r z i t t e r e n e e n l i d v a n h e t h o o f d b e s t u u r , waarb i j h e t i n i t i a t i e f u i t g i n g v a n h e t h o o f d b e s t u u r . Ook werden de w e r k g r o e p - h o o f d b e s t u u r s v e r g a d e r i n g e n t e U t r e c h t e n A m e r s f o o r t d o o r t e n m i n s t e één l i d v a n h e t b e s t u u r b e z o c h t . De a lgemene l e d e n v e r g a d e r i n g t e Kam- p e n werd d o o r d i v e r s e l e d e n van onze w e r k g r o e p b e z o c h t .

De a k t i v i t e i t e n wa ren ook d i t j a a r z e e r d u i d e l i j k gecon- c e n t r e e r d op h e t v e l e v e l d w e r k , w a a r o v e r U v e r d e r i n d i t j a a r v e r s l a g u i t g e b r e i d w o r d t i n g e l i c h t . Jammer b l i j f t h e t d a t h e t v e l e w e r k d o o r zo u e i n i q e n moe t wo rden v e r - r i c h t , w a a r d o o r e r z e k e r v e e l v e r l o r e n g a a t . ( d e n k aan o n t z a n d i n g e n ; h e t komt n o o i t meer t e r u g ! )

De v o l g e n d e l e z i n g e n e n b i jeenkomsten werden d o o r h e t b e s t u u r v o o r b e r e i d e n gehouden i n h e t Rijksmuseum G.M.Kam t e Nijmegen (m.u.v. 5 m a a r t ) . Z o a l s ook i n de voo rgaande j a r e n k r e g e n w i j de v o l l e d i g e medewerk i ng van D i r e c t i e e n p e r s o n e e l v a n d i t Museum, w a a r d o o r de avonden a l v o o r een d e e l g e s l a a g d wa ren (o .a. de pauze) e n m i d d e l s de z e e r passende omgev ing ( e r i s enorm v e e l t e z i e n ) .

4 f e b r u a r i J a a r l i j k s e l e d e n v e r g a d e r i n g van de we rkg roep , waarb i j de h e e r A . J. J a n s s e n u i t D r u t e n gekozen we rd a l s l i d v a n h e t b e s t u u r . Na de pauze g a v e n de h e r e n Drs.A.V.M.Hubrecht, d i r e c t e u r van h e t Rijksmuseum G.M.Kam, en W.J.A.de J o n ~ een l e z i n g m e t d i a ' s , m e t a l s o n d e r w e r p ,,De Romeinse munten" . D r s . H u b r e c h t be- h a n d e l d e de , , R e p u b l i k e i n s e t i j d " , de h e e r de Jong be- l i c h t t e de , ,Ke i ze r - t i j d " .

5 m a a r t we rd i n h e t T r a n s i s t o r i u m van de K.U. t e Nijme- gen d o o r de h e r e n Rademaker en F e l d e r , l e d e n van de w e r k g r o e p , , P r e h i s t o r i s c h e vuursteenmi jnbouw" a f d e l i n g L i m b u r g v a n de N e d e r l a n d s e G e o l o g i s c h e V e r e n i g i n g , een v o o r d r a c h t gehouden o v e r - H e t o n d e r z o e k i n de P r e h i s t o r i s c h e vuu rs teenm i j n van R y c k h o 1 t . - Ondanks de enorme g l a d h e i d e n sneeuwva l was de opkoms t enorm.

1 4 m e i h i e l d de h e e r M.L.H.van Wersch u i t S i m p e l v e l d een l e z i n g m e t d i a ' s o v e r -De w a t e r v o o r z i e n i n g i n h e t West-Rcmeinse Rijk-. I n de pauze t o o n d e de d i r e c t e u r v a n h e t museum, Drs.A.V.M.Hubrecht, de z o j u i s t aan- g e k o c h t e b r o n z e n k r a a n u i t UJychen . ( fo to 5 )

5 j u n i we rd een e x c u r s i e - m i d d a g gehouden w e l k e begon m e t een bezoek aan de N e d e r l a n d s Hervormde K e r k t e E l s t (O.B. ) . H i e r we rden de Romeinse t e m p e l r e s t e n o n d e r deze k e r k b e z i c h t i g d , waarb i j P ro f . J .E .Bogaers een v o o r t r e f f e l i j k e i n l e i d i n g g a f . V i a de g e d e e l t e l u k i n t u f s e e n o p g e t r o k k e n N.H.Kerk van Ressen b e g a f h e t , t o e n k l e i n e r geworden g e z e l s c h a p z i c h n a a r Bemrnel. De h e e r A . B r e d i e t o o n d e ons , na de ,,oven van de P l a k " bekeken t e hebben ( z i e pag.31) , een d i a - s e r i e o v e r Bemmel, waarna een bezoek werd g e b r a c h t a a n de h i s - t o r i s c h e d o r p s k e r n m e t een b e z i c h t i g i n g van een d e e l van h e t k a s t e e l - r a a d h u i s ,,De K i n k e l e n b u r g " . Na e l d e r s w a t g e b r u i k t t e hebben g i n g h e t g e z e l s c h a p z e e r v o l - daan h u i s w a a r t s .

1 7 sep tembe r , n a de z o m e r v a k a n t i e , begon de w e r k g r o e p z i j n b i jeenkomsten weer me t een bezoek a a n de t e n t o o n - s t e l l i n g ,,X GEMINA" - h e t 10e l e g i o e n i n Nijmegen- op- g e s t e l d i n h e t Rijksmuseum G.M.Kam. E r we rd i n 2 g r o e - pen r ondgegaan e n b e u r t e l i n g s h e t d i a - k l a n k b e e l d van de v e r s c h i l l e n d e o p g r a v i n g e n e n de v o r , d s t e n u i t de C a s t r a (70-105 n.C.) bekeken ; d i t a l l e s o n d e r de des- k u n d i g e l e i d i n g van h e t museum-personeel . Daa rna we rd een b e z o e k g e b r a c h t aan een s p e c i a l e t e n - t o o n s t e l l i n g , w e l k e was i n g e r i c h t i .v.m. een c o n g r e s v a n k e r a m i e k - s p e c i a l i s t e n van b i z o n d e r Romeins a a r - dewerk .

1 5 november werden, samen me t d e A r c h a e o l o g i s c h e tuerk- g r o e p ,,Veluwezoom" v a n de o u d h e i d k u n d i g e v e r e n i g i n g , ,Rheden-Rozendaal", a a n de hand van s c h e r v e n m a t e r i a a l

e n d i a ' s d o c r v e r s c h i l l e n d e l e d e n van b e i d e w e r k g r o e - pen, v o n d s t c o m p l e x e n b e s p r o k e n . H e t was een e e r s t e o f f i c i ë l e e n z e e r p r e t t i g e k e n ~ i s m a k i n g m e t de werk - g r o e p ,,Ueluwezoom" .

1 0 december werd de l a a t s t e l e z i n g van d i t j a a r gehouden d o o r de h e e r A.Peddernors o v e r -G lazen L a Tène armban- d e n i n Nede r l and - , waarb i j h e t o p v i e l d a t e e n d e e l van de v e r t o o n d e a rmband f ragmen ten a f k o m s t i g was u i t de v e r z a m e l i n g e n van de l e d e n van onze we rkg roep .

N a a s t de b e s c h r i j v i n g e n van de v o n d s t e n e n h u n o m s t a n d i g - heden w e l k e h i e r n a v o l g e n , z i j n e r nog op d i v e r s e p l a a t - s e n werkzaamheden v e r r i c h t waa rvan nog t e w e i n i g u i t - s l u i t s e l gegeven k a n worden.

A l l e v o n d s t e n u i t de ons bekende v e l d w e r k - a k t i v i t e i t e n i n de w e r k g r o e p Nijmegen e.o. ( 3 8 m e l d i n g e n ) z i j n d o o r onze d o k u m e n t a l i s t , de h e e r C.P.J.van Kouwen, gemeld a a n de P r o v i n c i a a l A r c h a e o l o o g van de R i j k s d i e n s t v o o r h e t O u d h e i d k u n d i g Bodemonderzoek t e A m e r s f o o r t ( k o r t - weg de P.A.van h e t R.O.B.).

de s e c r e t a r i s .

Mesolithische vuursteenwerkplaats Wijchen

Fig. l

Vroeg La Tene aardewerk F Wijchen

Winssen (gem. Ewijk) - ROMEINSE VILLA - O 5 0 100 m

. .... . D1 C U :

.:::..:::: . . . . bos

'

. :. . .. ,

hbt Rijk l

;.<.:,.. "..'.'," D1 C U :

.:::..:::: h i t Rijk

. . . . bos \ l

': iD2 l I

1 Fig.4

weiland

kwelkade CVK " Haneman"

6

EEN MESOLITHISCHE VUURSTEENWERKPLAATS OP DE PAS TE WYCHEN.

d o o r W.N.Tuyn.

N a d a t a l een a a n t a l m a l e n w a t b e w e r k t e v u u r s t e e n van ve rmoede l i j k M e s o l i t h i s c h e o o r s p r o n g was gevonden , we rd d i t j a a r i n één van de z a n d a f g r a v i n o e n o p de Pas een k l e i n e w e r k p l a a t s o n t d e k t . Onder de ongevee r 300 v u u r s t e e n - a f s l a g e n bevonden z i c h g e l u k k i g een p a a r b e w e r k t e s t u k j e s , w e l k e kenmerkend z i j n v o o r h e t M e s o l i t h i c u m ( ~ i d d e n S t e e n t i j d ; 8000 - 4000 V . C . ) , zogenaamde M i c r o l i t h i s c h e g i d s a r t e f a k t e n . De mensen d i e i n h e t M e s o l i t h i c u m de z a n d h e u v e l s van h e t l a n d van Maas e n ü l aa l bewoonden, wa ren waarsch i jn - l i j k de e e r s t e bewone rs v a n deze s t r e e k . R e s t e n van T j o n g e r - o f A h r e n s b u r g k u l t u u r ( 10 000 - 8 000 V . C . ) z i j n t o t nu t o e n i e t gevonden. De e i n d f a s e van h e t o n t - s t a a n v a n de s t u i f z a n d d u i n e n vond o v e r i g e n s pas p l a a t s i n de warme maar v r i j d r o g e k l i m a a t s p e r i o d e , h e t B o r e a a l (7000 - 6000 V . C . ) . F i g . l . l a a t de p r o f i e l o p b o u t u van de v i n d p l a a t s z i e n . De e e r s t e 50 cm i s o p g e b r a c h t e a a r d e ( e n k g r o n d ) , o n t s t a a n d o o r de M.E.bewerk ing m e t p o t s t a l m e s t (me t v e e l h e i d e - p l a g g e n ) . H i e r o n d e r h e e f t z i c h i n de p r e h i s t o r i s c h e t i j d de v e g e t a t i e e n humus bevonden , w e l k e de g r i j z e l o o d z a n d l a a g h e e f t v e r o o r z a a k t d o o r u i t l o g i n g . E r o n d e r h e e f t z i c h h e t u i t g e l o o g d e i j z e r v e r z a m e l d i n een i j z e r o e r l a a g - j e . Oe v u u r s t e e n - c o n c e n t r a t i e bevond z i c h voo rname l i j k i n h e t l o o d z a n d e n r e i k t e t o t i n de i j z e r o e r l a a g . T o t de v o n d s t e n b e h o o r d e n n a a s t een d u i d e l i j k M e s o l i t i s c h k e r n s t u k e n een a a n t a l f r a a i e k l i n g e n ( a f s l a g e n m e t een l e n g t e van 3 t o t 4 cm e n een b r e e d t e van 7 t o t 10 mm) e e n d r i e t a l m i c r o l i t h p i j l s p i t s e n . Twee s t u k s v a n h e t A - t ype ( f i g . l . n r 1 en 2 ) n . l . o v e r één l e n g t e - z i j d e ge- h e e l g e r e t o u c h e e r d ( = a f g e d r u k t ) e n één van h e t B - t y p e ( n r 3 ) o v e r de h e l f t v a n één l e n g t e z i j d e g e r e t o u c h e e r d . Dan een l u n e e t , een maanvormige , op d o o r s n e d e d r i e h o e - k i g e p r i e m op de r u g z i j d e g e h e e l g e r e t o u c h e e r d ( n r 4 ) Een tweemaa l g e b r o k e n A - s p i t s ( n r 5 ) , een m e s j e ( n r 6 ) waa rvan de p u n t i s a f g e b r o k e n e n de r ugz i j de g e h e e l ge- r e t o u c h e e r d ( d o o r s n e d e d r i e h o e k i g ) e n een p s e u d o - b u r i n ( n r 7 ) , een n i e t e c h t e s t e k e r . D i t l a a t s t e s t u k j e i s namel i j k a f v a l ( o p d e a c h t e r z i j d e b e v i n d t z i c h de s l a g - b u l t ) v a n een k l i n g w e l k e v o o r h e t maken van een p i j l -

s p i t s i s g e b r u i k t . Na h e t aanb rengen ván een i n k e p i n g ( encoche ) w o r d t de k l i n g d a a r t o e g e t o r d e e r d , waarna h i j s p i t s v o r m i g a f b r e e k t . Gave k l o p s t e n e n waarmee de v u u r - s t e e n k e r n werd g e s l a g e n z i j n n i e t gevonden; w e l een aan- t a l s t u k j e s z a n d s t e e n , w e l k e v a n de m e e s t a l z a c h t e r e k l o p s t e n e n a f k o m s t i g zouden kunnen z i jn . Een woord van dank b r e n g e n we h i e r g r a a g a a n de h e e r A.M.wouters t e L e n t , d i e z o w e l w i l l e n d was h e t v u u r - s t e e n m a t e r i a a l v o o r ons t e d e t e r m i n e r e n .

NEOLITHISCHE WOONPLAATS OP HET VORMER TUSSEN NIFTRIK EN ILIYCHEN.

d o o r A.3.Janssen en üJ.N.Tuyn.

Bij h e t a f g r a v e n van h e t n o o r d e l i j k d e e l v a n h e t Vormer b i j N i f t r i k z i j n t a l r i j k e s p o r e n van oude bewon ing v o o r de dag gekomen. H e t Vormer i s een g r o t e v l a k k e s t u i f h e u v e l g e l e g e n aan de o e v e r van h e t Wychense Maas je , waa rvan deze zomer een d e e l i s a f g e g r a v e n t .b .v . z a n d w i n n i n g v o o r de aan- l e g van Ri jksweg 75 ( f o t o 1). De s n e l h e i d waarmee g e g r a - ven werd maak te een p l a n m a t i g e o p g r a v i n g onmoge l i j k . H e t was h i e r e c h t r e d d e n w a t t e r e d d e n i s . N i e t z e l d e n werd h e t a a r d e w e r k v o o r de b a k van de d r a g l i n e w e g g e g r i s t . Werken b i j maneschi jn hebben Uw s c h r i j v e r s h i e r ook g e l e e r d . M e t d i t a l konden t o c h h e t p r o f i e l van een , ,hutkom" e n een v u u r s t e e n a t e l i e r i n g e t e k e n d e n g e f o t o g r a f e e r d worden. De a a r d e w e r k v o n d s t e n b e s t a a n u i t t a l r i j k e f r a g m e n t e n van g r o t e p o t t e n , b a k j e s e n s c h a l e n van s t e r k m e t k w a r t s g r u i s v e r s c h r a a l d a a r d e w e r k . N i e t z e l d e n komen z.g. k n o b b e l - o o r t j e s o n d e r de r a n d v a n de p o t v o o r . Ook v e r s i e r i n g i n de vorm van l i j n e n e n n a g e l i n d r u k k e n z i j n geen u i t z o n d e r i n g ( z i e f o t o 3 e n 4 ) . D a a r n a a s t werden k l e i n e f r a g m e n t j e s v a n s t a n d v o e t b e k e r s e n k l o k b e k e r s gevonden. Bij de b e w e r k t e v u u r s t e e n werden p i j l p u n t e n ( b l a d s p i t s e n ) , b o o r t j e s , spaanmessen e n s c h r a b b e r s a a n g e t r o f f e n . Van g e b r o k e n g e p o l i j s t e v u u r s t e n e n b i j l e n d i e h i e r werden gevonden, werden s t u k k e n a f g e s l a g e n om e r n i e u w e g e b r u i k s - v o o r w e r p e n z o a l s s c h r a b b e r s van t e maken. Bij de g r o t e h o e v e e l h e i d k i e z e l s t e n e n d i e h i e r v e r z a m e l d werden komen e n i g e v o o r , d i e a l s k l o p s t e e n z i j n g e b r u i k t .

De h i e r op h e t Vormer a a n g e t r o f f e n n e d e r z e t t i n g i s n i e t goed b i j de bekende n e o l i t h i s c h e c u l t u u r g r o e p e n i n t e d e l e n . H e t t o o n t de mees te ove reenkoms t m e t de ( l a t e ) V l a a r d i n g e n k u l t u u r ( f o t o 2 ' n Wychense v o n d s t van deze k u l t u u r ) , maar s t e r k e i n v l o e d e n van de M i c h e l s b e r g k u l - t u u r e n de S t a n d v o e t b e k e r k u l t u u r z i j n ook aanwez ig . Een d a t e r i n g van o m s t r e e k s 2100 j a a r V.C. l i j k t n i e t v e r n a a s t de w a a r h e i d . De r e s u l t a t e n van een C 1 4 onde rzoek v a n een h o u t s k o o l m o n s t e r u i t h e t v u u r s t e e n - a t e l i e r z a l moge l i j k een n a u w k e u r i g e d a t e r i n g v e r s c h a f f e n .

BEWONINGSRESTEN U I T DE BRONSTIJD EN DE ROMEINSE T IJD OP DE PAS TE WYCHEN.

d o o r A.J.Janssen en W.N.Tuyn.

I n h e t v o o r j a a r e n zomer van 1 9 7 1 i s een g e d e e l t e van de s t u i f z a n d r u g van de Pas t e Wychen a f g e g r a v e n om p l a a t s t e gaan b i e d e n a a n een n i e u w e wijk v o o r h e t d o r p Wychen. Bi j deze g r a v e r i j e n we rden aan h e t P a s s e r o t de r e s t e n van n e d e r z e t t i n g e n u i t twee v e r s c h i l l e n d e p r e h i s t o r i s c h e p e r i o d e n v a s t g e s t e l d . Wan de o u d s t e n e d e r z e t t i n g , d i e u i t de B r o n s t u d s t a m t , werden v o o r a l i n een v i e r t a l a f v a l k u i l e n e e n a a n t a l vond- s t e n van a a r d e w e r k en v u u r s t e e n gedaan. H e t B r o n s t u d - a a r d e w e r k b e s t a a t u i t s c h e r v e n v a n z.g. p o t - b e k e r - a c h t i g a a r d e w e r k ; f r a g m e n t e n van g r o t e v r i j dunwan- d i g e p o t t e n m e t v e r s i e r i n g van n a g e l - en s p a t e l i n d r u k k e n , i n zônes v e r d e e l d o v e r h e t h e l e o p p e r v l a k v a n de p o t . V o o r t s werden t a l r i j k e s c h e r v e n gevonden v a n h e t z.g. H i l v e r s u m - a a r d e w e r k ; f r a g m e n t e n v a n g r o t e g r o v e d i k w a n d i g e p o t t e n m e t een d u b b e l k o n i s c h e - o f peervorm. Tussen d e r a n d en de o p h e t b r e e d s t e d e e l v a n de p o t u i t g e k n e p e n v e r d i k t e band , de z .g . s t a f b a n d , i s i n de mees te g e v a l - l e n eEn v e r s i e r i n g a a n g e b r a c h t d o o r ( v o o r h e t bakken ) touw i n de nog n a t t e k l e i t e d r u k k e n . De v e r s i e r i n g be- s t a a t h i e r u i t r i j e n van h o r i z o n t a a l o f v e r t i k a a l aange- b r a c h t e t o u w i n d r u k k e n ; i n een e n k e l g e v a l ook u i t l u s s e n e n z i g - z a g l i j n e n . Ook de r a n d en de s t a f b a n d z i j n vaak op een d e r g e l i j k e wijze v e r s i e r d ( f o t o 6 ) . Onder de b e w e r k t e v u u r s t e e n komen twee p i j l p u n t e n v o o r n . l . e e n ged rongen p i j l p u n t m e t b r e d e d o o r n en weerhaken

e n een b l a d s p i t s . V e r d e r een m e s j e m e t g e b r u i k s r e t o u c h e , e e n r u i m e r m e t twee encoches u i t g e v o e r d i n z.g. a l t e r n e - r e n d e r e t o u c h e , en een v i e r t a l s c h r a b b e r t j e s . Opmerke l i j k i s de v o n d s t v a n een p l a t s t u k j e k w a r t s i e t d a t g e d e e l t e - l i j k d o o r b o o r d i s . Moge l i j k een n i e t v o l t o o i d h a l s s i e r r a a d o f a m u l e t . V e r d e r we rden e r nog twee f r a g m e n t e n van maa l - s t e n e n van z a n d s t e e n gevonden . G l o b a a l genomen b e s l a a t deze n e d e r z e t t i n g de p e r i o d e t u s - s e n 1600 e n 1100 V . C . I n deze p e r i o d e v e r s m e l t e n e lemen- t e n van de k l o k b e k e r c u l t u u r me t d i e v a n de ~ i l v e r s u m / W e s s e x - c u l t u u r . Aa rdewe rk - vonds ten van de l a a t s t e c u l - t u u r g r o e p z i j n h i e r s t e r k o v e r h e e r s e n d . De n e d e r z e t t i n g u i t de Romeinse t i j d d i e bovenop de B r o n s - t i j d - n e d e r z e t t i n g l a g , b e s t o n d g e t u i g e n de v o n d s t e n van t a l r i j k e d a k p a n f r a g m e n t e n e n geoxydee rde s p i j k e r s u i t een o f meer h o u t e n gebouwen m e t de t y p i s c h Romeinse dakpannen. Op een d a k p a n f r a g m e n t s t o n d een s t e m p e l , - VEXILLATIO BRITTANICA -. Van de t e r r a s i g i l l a t a d a t h i e r gevonden we rd komen de t y p e n D r a g e n d o r f f 32 , 33, 37, 44 en 45 v o o r . V e r d e r wer - d e n ca. 2000 s c h e r v e n v a n ruw- e n g l a d w a n d i g Romeins a a r d e w e r k v e r z a m e l d . Ve rme ldenswaa rd i g i s een g r o o t f r a g - men t van een r o n d e m a a l s t e e n van b a z a l t l a v a . E r werden v o o r t s d r i e b r o n z e n voo rwe rpen gevonden t . w . e e n i j z e r e n s l e u t e l m e t b r o n z e n h a n d v a t i n de vorm van e e n a c a n t u s b l a d , een b r o n z e n gesp en h e t b o v e n d e e l van een g r o t e v e r s i e r d e h a a r n a a l d . Deze n e d e r z e t t i n g i s bewoond gewees t v a n a f h e t e i n d e van de e e r s t e eeuw t o t v e r i n de d e r d e eeuw n.C.

DE VROEG - LA TENE NEDERZETTING OP DE PAS TE WYCHEN.

d o o r W.N.Tuyn.

De l a t e I J z e r t i j d ( 4 5 0 V.C. - O ) w o r d t ook w e l L a Tène t i j d genoemd n a a r de c u l t u u r b l o e i i n Z w i t s e r l a n d e n aan- g r e n z e n d N.O.Frankr i jk . I n N e d e r l a n d merken we d a a r r e - l a t i e f w e i n i g van ; e i g e n l i j k v a l l e n d a a r twee z a k e n op. Ten e e r s t e i s i n de v r o e g L a Tène t i j d de i n v l o e d merk - b a a r van h e t a a r d e w e r k u i t de Marne s t r e e k i n F r a n k r i j k e n d a n nog voo rname l i j k i n z u i d N e d e r l a n d .

Ten tweede d r i n g e n v a n a f c i r c a 300 V . C . o v e r a l de g l a z e n armbanden en k r a l e n d o o r . B e i d e z a k e n z u l l e n w e l d o o r h a n d e l v e r o o r z a a k t z i jn . Nu z i jn n e d e r z e t t i n g e n u i t d i e v r o e g e L a Tène p e r i o d e , d u s m e t M a r n e - a c h t i g a a r d e w e r k , nog maar u e i n i g gevonden , z o d a t we g e l u k k i g z i j n me t de n e d e r z e t t i n g h i e r v a n op de Pas. I k heb h i e r o v e r a l g e s c h r e v e n i n Numaga e n i n e n i g e j a a r - v e r s l a g e n , maar d i t j a a r v o l g d e n weer n i e u w e o n t d e k k i n g e n a l s g e v o l g van de s t e e d s v e r d e r v o o r t s c h r i j d e n d e o n t z a n - d i n g ( i n d i t g e v a l aan de Z.W. z i j de van de h e u v e l ) . De n e d e r z e t t i n g i s g e c o n c e n t r e e r d rondom h e t h e r t e k a m p j e d a t o n t s t a a n i s o p h e t o n t z a n d d e t e r r e i n . N a d a t opn ieuw s c h e r v e n m a t e r i a a l me t v r o e g L a Tène ken- me rken u a s v e r z a m e l d en d a a r n a a s t s p o r e n v a n p a a l g a t e n , r e s t e n van een oven en een b r o n z e n a rmband je werden gevonden , h e e f t h e t I n s t i t u u t v o o r P r e h i s t o r i e v a n de U n i - v e r s i t e i t v a n L e i d e n o n d e r l e i d i n g van Drs .G.J .Veruers een g e d e e l t e v a n h e t t e r r e i n opgegraven . De r e s u l t a t e n : e e n f r a a i e k o l l e k t i e a a r d e w e r k en v e e l p a a l s p o r e n . Om een i n d r u k t e k r i j g e n van d i t s o o r t k e r a m i e k g e e f t f i g . 2 een p a a r kenmerkende v o o r b e e l d e n . Marne kenmerken: hoge r e c h t o p s t a a n d e o f t r e c h t e r v o r - m i g e r a n d e n me t s c h e r p e k n i k op de s c h o u d e r s g e p l a a t s t e n een o n d e r - g e d e e l t e m e t s c h e r p e b u i k k n i k . M e e s t a l g l a d - w a n d i g a a r d e w e r k m e t w a t h o e k i g e m e a n d e r v e r s i e r i n g ( v e r - s i e r i n g e n op de Pas z i jn v r i j ze l dzaam) . D a a r n a a s t komen h i e r v e e l p o t t e n v o o r m e t een p e e r v o r m i g b u i k p r o f i e l en d e z e l f d e hoge r a n d . D a t r o n d e o n d e r g e d e e l t e mag w e l l i c h t g e z i e n worden a l s t r a d i t i e u i t de v r o e g e I J z e r t i j d ( ~ a l l - s t a t t - t i j d ) e n l a t e B r o n s t i j d ( u r n e n v e l d e n c u l t u u r ) .

ROMEINSE VILLA OP DE TIENAKKER TE UYCHEN.

d o o r A.J.Janssen.

A f g e l o p e n v o o r j a a r hebben op h e t p e r c e e l de T i e n a k k e r aan h e t z.g.n. Uychense Maas je t e ülychen u i t g e b r e i d e e g a l i s a t i e w e r k z a a m h e d e n p l a a t s gehad. Op d i t t e r r e i n z i j n t a l r i j k e a r c h a e o l o g i s c h e v o n d s t e n gedaan. Van de l o s s e o p p e r v l a k t e - v c n d s t e n z i j n i n de e e r s t e p l a a t s t e noemen f r a g m e n t e n van k l o k b e k e r s e n p o t t e n m e t u i k k e l - d r a a d v e r s i e r i n g . Deze z i j n i n de v r o e g e B r o n s t i j d t e p l a a t - sen. De o v e r g r o t e h o e v e e l h e i d van de v o n d s t e n b e s t a a t

w e l u i t m a t e r i a a l u i t de Romeinse t i j d . Van h e t a a r d e w e r k i s de t e r r a s i g i l l a t a m e t een b e t r e k k e l i j k g e r i n g a a n t a l v e r t e g e n w o o r d i g d . G e d e t e r m i n e e r d konden wo rden f r agmen - t e n van de t y p e n D r a g e n d o r f f 37 e n 44, a l s o o k A l z e i t y p e 1 m e t s c h a a k b o r d v e r s i e r i n g . Onder h e t o v e r i g e a a r - dewe rk komen v r i j v e e l l a a t de rde-eeuuse s t u k k e n v o o r . B o u w m a t e r i a a l was v e r t e g e n u o o r d i g d i n t a l r i j k e f ragmen- t e n van Romeinse dakpannen , waarvan twee m e t een o n l e e s - b a a r r o n d s t e m p e l ; v e r d e r hypocaus tum t e g e l s e n t u b u l i , t u f s t e e n , k a l k s t e e n m o r t e l e n d e l e n m e t Romeinse m u u r s c h i l - d e r i n g e n , waa ronde r s t u k k e n m e t b loemen- en p l a n t e n m o t i e - ven i n de k l e u r e n g e e l , g r o e n , b r u i n en r o o d op een w i t t e o n d e r g r o n d . Onder de o v e r i g e v o n d s t e n z i j n t e v e r m e l d e n een d e e l v a n een g r o t e b r o n z e n w a t e r k r a a n i n de vorm van een du im ( z i e f o t o 5 ) . D i t s t u k k o n d o o r Rijksmuseum G.M.Kam wor - den aangekoch t . V e r d e r e e n f r a g m e n t van een v e r z i l v e r d e b r o n z e n s p i e g e l e n e e n v e e r r o l e n n a a l d van een eenvou- d i g e f i b u l a . B e h a l v e e n k e l e s t u k j e s v e n s t e r g l a s werden nog een g l a z e n s p e e l s c h i j f j e e n een k r a a l v a n b l a u w g l a s a a n g e t r o f f e n . E r moe t op deze p l a a t s een Romeinse v i l l a g e s t a a n hebben d i e , g e z i e n z i jn l i g g i n g aan h e t Wychense N a a s j e , d a t i n de Romeinse t i j d d e e l u i t m a a k t e van een be- v a a r b a r e z i j t a k van de Maas, moge l i j k een h a n d e l s p o s t i s gewees t . De k o s t b a r e u i t r u s t i n g van deze v i l l a , z o a l s w a t e r l e i d i n g , c e n t r a l e v e r w a r m i n g en de r n u u r s c h i l d e r i n - gen, bewi jzen u e l d a t de bewone rs w e l v a r e n d e Romeinen z i j n gewees t . De bewon ing h e e f t g e d u u r d v a n a f h e t b e g i n v a n de t u e e d e eeuw n.C. t o t i n de v i e r d e eeuw.

VROEG LA TENE NEDERZETTING TE BEUNINGEN.


In h e t b u u r t s c h a p L i e n d e n o n d e r B e u n i n g e n i s d i t n a j a a r i .v.m. r u i l v e r k a v e l i n g s w e r k z a a m h e d e n dwa rs d o o r een oude woongrond (~ .J .R .Modderman, De oude u o o n g r o n d e n i n h e t Land van Maas e n Waal , O.M.R.O.L. X X X I I , 1951, pp 52) e e n b r e d e a f w a t e r i n g s l o o t g e g r a v e n ( f i g 3 ) . Over een l e n g t e van c a 40 m e t e r wa ren i n h e t p r o f i e l van deze s l o o t de s p o r e n van oude bewon ing i n de vorm van a f - v a l k u i l e n , h a a r d p l a a t s e n en p a a l g a t e n t e z i e n .

H e t a a r d e w e r k d a t i n h o o f d z a a k u i t de s t o r t k o n worden v e r z a m e l d , d o e t i n v e l e o p z i c h t e n s t e r k denken aan h e t v r o e g L a Tène m a t e r i a a l v a n de Pas b i j Wychen d a t i n 1968 d o o r de w e r k g r o e p e n deze zomer d o o r Drs.G.J.Verwers i s opgegraven.(W.N.Tuyn e n D.Teun issen , een i j z e r t i j d n e d e r - z e t t i n g t e Wychen, Numaga X V I , 1969 no 1 pp. 25-34. en v e r d e r G.J.Verwers, 1971 , Wychen, N i e u u s B u l l . K.N.O.B. k o l . 115.) N a a s t de ruw besme ten g r o t e v o o r r a a d c v a t e n komen h i e r een a a n t a l s c h e r p g e p r o f i l e e r d e p o t t e n , s c h a l e n en b a k j e s v o o r m e t d i e p z u a r t g l a n z e n d g e p o l i j s t o p p e r v l a k ; de z.g. Ma rneke ram iek . Ook de spaarzaam voorkomende v e r s i e r i n g op h e t aa rdewe rk v e r t o o n t o v e r e e n k o m s t me t d i e v a n de Pas . Opgemerk t moe t worden d a t p o t t e n m e t z.g. g o l f r a n d e n e n v e r d e r ook Romeinse i m p o r t w a a r g e h e e l o n t b r e k e n . Onder d e o v e r i g e v o n d s t e n z i j n nog t e ve rme lden : twee f r a g m e n t e n v a n m a a l s t e n e n van b a z a l t l a v a , een g r o o t f r a g - men t van e e n z.g. v u u r b o k , een a a n t a l d r i e h o e k i g e en r o n d e n e t v e r z w a r i n g e n . B e e n d e r r e s t e n van r u n d , v a r k e n e n schaap o f g e i t a l s o o k f r a g m e n t e n v a n g e w e i e n v a n h e r t e n we rden h i e r a a n g e t r o f f e n . V e r m e l d e n s w a a r d i g i s de v o n d s t van e e n 2 1 cm l a n g i jze- r e n v o o r w e r p d a t s c h u i l g a a t o n d e r een d i k k e l a a g aan- k o r s t i n g . Moge l i j k b e t r e f t h e t h i e r een mes o f d o l k . Voor h e t h e l e comp lex l i j k t een d a t e r i n g i n de v r o e g e L a Tène t i j d o p z i jn p l a a t s . Van deze n e d e r z e t t i n g z i j n u i t h e t s l o o t p r o f i e l e n i g e m o n s t e r s genomen v o o r s t u i f m e e l - a n a l y s e en C 1 4 onde r - zoek .

INHEEMS - ROMEINSE UOONSPOREN OP DE OUDE WOONGROND ,, DE HEUUE 'I , BEUNINGEN.


I n de maand a u g u s t u s 1 9 7 1 werden de s l o t e n r o n d de oude u o o n g r o n d ,, De Heuve " ( z i e ook P.J.R.Nodderman i n De oude woongronden i n h e t l a n d v a n Maas e n Waal , O.M.R.O.L. X X X I I , 1951 , pp 52) o n d e r B e u n i n g e n opgeschoond ( f i g . 3 ) Over een l e n g t e v a n ca . 200 m e t e r wa ren s p o r e n van oude b e u o n i n g i n h e t s l o o t p r o f i e l z i c h t b a a r . O p v a l l e n d was, d a t v o o r a l aan de wes t z i j de nagenoeg u i t s l u i t e n d inheems

handgevormd a a r d e w e r k v o o r de dag kwam. Aan de z u i d - z i j de van h e t t e r r e i n was h e t v e e l a l r u w u a n d i g g e i m p o r - t e e r d Romeins a a r d e w e r k . De v o n d s t e n v a n inheems a a r - dewe rk b e s t a a n u i t m e e s t besme ten wand f ragmen ten , een r a n d f r a g m e n t v a n een g l a d w a n d i g e p o t m e t v i n g e r t o p i n - d r u k k e n o p de r a n d e n een d u b b e l k o n i s c h s p i n s t e e n t j e . H e t Romeins a a r d e w e r k b e s t a a t u i t een f r a g m e n t j e t e r r a s i g i l l a t a , e n i g e kookpo t - r anden , een f r a g m e n t v a n een amphora, s t u k k e n van dakpannen e n v o o r t s e n i g e i j z e r e n sp i j ke r s . Een r a n d f r a g m e n t van een k o o k p o t had een h a r t v o r m i g p r o f i e l , t y p e N i e d e r b i e b e r 89e, en i s i n de v i e r d e eeuw t e d a t e r e n . D i t l a a t s t e s t u k i s v o o r a l van b e l a n g omdat i n deze s t r e e k s p o r e n van bewon ing u i t de v i e r d e eeuw nog u i t e r s t ze l dzaam z i jn . Deze oude woongrond moe t v a n a f de l a t e L a Tène t i j d t o t h e t b e g i n van de v i e r d e eeuw n a C . m i n o f meer c o n t i n u bewoond z i j n gewees t .

ONDERZOEK NAAR EEN MOGELIJK ROMEINS VERLEDEN VAN DE KONINGSTRAAT B I J BEUNINGEN.

d o o r C.P.J.van Kouwen.

I n v e r s c h i l l e n d e p u b l i k a t i e s b e t r e f f e n d e de Romeinse a k t i v i t e i t e n i n h e t r i v i e r e n g e b i e d , w e l k e i n de l o o p d e r t i j d e n z i jn ve r schenen , t r e f t men de v e r o n d e r s t e l l i n g aan d a t de K o n i n g s t r a a t , d i e wan Nijmegen n a a r Wamel d o o r d i t g e b i e d heen l o o p t , een v a n o o r s p r o n g Romeinse weg z o u zi jn. Men z o u h i e r dan t e doen hebben m e t h e t e e r s t e g e d e e l t e van de z.g. z u i d e l i j k e r o u t e van de P e u t i n g e r - k a a r t gaande v a n a f N o v i o m a g i n a a r G r i n n e s . Deze v e r o n d e r - s t e l l i n g i s m e e s t a l g e b a s e e r d o p h e t f e i t d a t men h i e r ( e n d a t i s n i e t t e n o n r e c h t e ) t e maken h e e f t m e t een oude M idde leeuwse hande l sweg van Nijmegen n a a r T i e l . U i t geen e n k e l e p u b l i k a t i e b l i j k t e c h t e r d a t e r o o i t e e n s e r i e u s o n d e r z o e k h e e f t p l a a t s g e h a d om deze b e w e r i n g e n m e t a r chaeo - l o g i s c h e f e i t e n t e s t a v e n .

A l m e t a l r e d e n genoeg v o o r onze tuerkgroep om, wanneer h i e r de m o g e l i j k h e i d t o e was, eens een o n d e r z o e k n a a r i n t e s t e l l e n . Onze k e u s v i e l op h e t t r a j e k t t u s s e n B e u n i n -

g e n e n Ewijk omdat h i e r , mede i .v .m. r u i l v e r k a v e l i n g s - werkzaamheden, twee d u i k e r s d o o r de heg g e l e g d moes ten worden. Een g u n s t i g e b i j k o m s t i g h e i d i s d a t we o n s h i e r m idden t u s s ~ n een a a n t a l oude woongronden b e v i n d e n dis beuioond z i jn gewees t v a n a f de La Tèrie t i j d (403 V . C . ) t o t d e v i e r d e eeulil r ia C .

Dank z i j de b e r e i d w i l l i g e mndeuierk i r ig v a n de Grond M i j . , d i e m e t do u i t v c e r i n g v a n de werkzaamheden tuas b e l a s t , k o n op 30 sep tembe r van d i t v e r s l a g j a a r de bodem u n d e r de K o n i n g s t r a a t bekeken worden. Wat we t e z i e n k r e g e n v o l d e e d e i g e n l i j k w e l aan onze verwach t , ingen n . l . qeen e n k e l s p o o r van een Romeinse v o o r g a n g e r van de h u i d i g e weg! H e t g e h e l e weg l i chaam i s maar 50 cm d i k ! De boven- s t e 1 5 cm b e s t a a t u i t e e n r e c e n t a a n g e b r a c h t e l a a g as - f a l t p u i n e n zand, h i e r o n d e r komt een 1 0 cm d i k k e l a a g b e s t a a n d e u i t een m e n g s e l van g r i n d en k l e i , de v o l g e n d e 2 5 cm i s een l a a g v a n s t e r k v e r o n t r e i n i g d e k l e i d i e van boven n a a r beneden s t e e d s l i c h t e r w o r d t . De s a m e n s t e l l i n g van de bodem o n d e r d i t n i v e a u week i n geen e n k e l o p z i c h t a f v a n d i e i n de n i euw g e g r a v e n s l o - t e n i n de d i r e k t e omgev ing van de K o n i n g s t r a a t . V e r d e r i s nog d o o r ons op 8 v e r s c h i l l e n d e p l a a t s e n t u s s e n Beu- n i n g e n e n A f f e r d e n d o o r m i d d e l van b o r i n g e n h e t wegcune t v a n de K o n i n g s t r a a t o n d e r z o c h t , me t h e t z e l f d e n e g a t i e v e r e s u l t a a t . A l s e r e e n Romeinse weg t e z i e n zou z i j n moe t deze z i c h op een d i e p t e v a n ongevee r 60 cm b e v i n d e n ; a f g e d e k t m e t e e n k l e i l a a g u i t de - ná-Romeinse t i j d . Ook de i n s p e k t i e van een n i euwe b r e d e t o c h t s l o o t , d i e ongevee r 2 j a a r g e l e d e n t u s s e n B e u n i n g e n e n Ewijk g e g r a v e n i s van- a f de Waald i jk t o t aan de oude w e t e r i n g , had i n d e r t i j d n i z t s o p g e l e v e r d b e h a l v e d a n een nog onbekende woongrond e v e n t e n n o o r d e n van de K o n i n g s t r a a t . V o o r l o p i g i s h e t v o o r ons w e l d u i d e l i j k d a t de K o n i n g s t r a a t i n z i j n h u i d i g e vorm n i e t s m e t h e t Romeinse wegenp lan i n h e t r i v i e r e n g e b i e d t e maken h e e f t gehad. De weg p a s t p r e c i e s i n h e t moge l i j k r e e d s K a r o l i n g i s c h v e r k a v e l i n g s p a t r o o n van d i t g e b i e d . A l deze gegevens b e v e s t i g e n h e t M i d d e l - eeuws k a r a k t e r v a n de K o n i n g s t r a a t , a f g e z i e n nog van a l h e t g e e n h i e r o v e r i n de a r c h i e v e n en a n d e r e oude p u b l i k a - t i e s t e v i n d e n i s . M e t r e c h t k a n men z i c h nu a f v r a g e n waar de Romeinse weg

d a n w e l g e l o p e n k a n hebben. Naar onze men ing moe t deze d a n ook g e z o c h t wo rden d i c h t l a n g s de Waal o v e r h e t h o o g s t e q e d e e l t e van de o e v e r w a l l e n . D i t i n v e r b a n d m e t p a r a l e l l e n e l d e r s e n de r e s t e n van Romeinse b o u w a k t i v i - t e i t e n d i e gevonden z i j n op Den A a l s t b i j Etuijk, h e t oude v e e r h u i s t e Winssen e n h e t d o r p s c e n t r u m v a n D r u t e n . Een u i t g e b r e i d e p u b l i k a t i e o v e r de K o n i n g s t r a a t k u n t U o v e r e n i g e t i j d t egemoe t z i e n i n Westerheem.

ONDERZOEK NAAR DE BEüiONINGCGECCHIEDENIC VAN BEUNINGEN.


B e g i n van d i t j a a r deed z i c h de m o g e l i j k h e i d v o o r om eens een onde rzoek i n t e s t e l l e n n a a r de b e w o n i n g s g e s c h i e d e n i s v a n B e u n i n g e n i n de M idde leeuwen . Een b e l a n g r i j k e a a n l e i d i n g h i e r v o o r was w e l de v o n d s t van een M e r o v i n g i s c h g r a f een a a n t a l j a r e n g e l e d e n , d a t e c h t e r d i t j a a r pas bekend werd. H e t onde rzoek b e t r o f twee p l a a t s e n waar i.v.m. n ieuwbouw e n i g e g r o n d w e r k e n moes ten worden u i t g e v o e r d . H i e r v a n l a g de e e r s t e even t e n w e s t e n van de n i euwe s c h o o l ( f i g . 3 A ) en de ande re 500 m e t e r z u i d e l i j k h i e r v a n i n de hoek W i l - h e l m i n a l a a n e n B u r g e m e e s t e r van C u c h t e l e n s t r a a t . B e i d e v i n d p l a a t s e n z i j n g e l e g e n op een s m a l l e l a g e s t r o o m r u g d i e z i c h aan weersz i jde van een oude o v e r l o o p g e u l b e v i n d t . Deze g e u l l o o p t v a n a f de d i j k v i a de K l o o s t e r s t r a a t , Hom- m e l s t r a a t e n de W i l h e l m i n a l a a n n a a r h e t z u i d w e s t e n e n i s op sommige p l a a t s e n nog d u i d e l i j k een l a a g t e , n a a s t de bo- vengenoemde wegen t e z i e n e n d a t e e r t van v ó ó r de d i jkaan- l e g wind pons, pag.49) De m idde leeuwse bewon ing r nan i f es - t e e r t z i c h op deze s t r o o m r u g g e n a l s een v u i l z w a r t / b r u i n e l a a g z a n d i g e k l e i g r o n d van ongevee r 50 cm d i k t e v a n a f h e t m a a i v e l d ge rekend . S p o r e n van h u i z e n z i j n n i e t meer gevonden ; deze z u l l e n d o o r de bodembewerk ing i n h e t v e r l e d e n w e l ve rdwenen z i jn . V o o r a l ook omdat h e t h i e r om h o u t e n b o u w s e l s g a a t m e t s t r o - d e k k i n g . I n l a t e r e t i j d e n moge l i j k m e t een d a k b e d e k k i n g v a n l e i e n , g e z i e n h e t v e e l v u l d i g voorkomen h i e r v a n op de b e t r e f f e n d e v i n d p l a a t s e n . Wat we w e l t e r u g g e v o n d e n hebben z i j n de s t o o k p l a a t s e n , a f v a l k u i l e n e n e e n h o u t e n w a t e r p u t , w e l k e b i j deze bewon ing hoo rden . H i e r i n z i j n d a n ook de mees te a a r d e w e r k v o n d s t e n gedaan; h e t e n i g e s t o f f e l i j k e bewi js w a t deze mensen v o o r o n s hebben a c h t e r g e l a t e n .

Deze v o n d s t e n z i j n a l s v o l g t t e omschr i jven:

Romeins

D i t komt v o o r d i c h t b i j h e t do rpscen$ rum, t e n n o o r d e n v a n de R.K.kerk b i j de Asdonk. D i t i s a l eens b e s c h r e v e n i n h e t k o n t a k t b l a d van d e H i s t o r i s c h e V e r e n i g i n g ,,Twee S t r o m e n l a n d " , d a t e r i n g l e - 3e eeuw n.C. Tussen h e t v roeg -m idde leeuws a a r d e u e r k kwamen e c h t e r n o g d e v o l - gende z a k e n v o o r : 1. Een wand-en bodemf ragment van een v e r s i e r d e t e r r a

s i g i l l a t a s c h a a l u i t T r i e r , t y p e D r a g e n d o r f f 37. D a t e r i n g e i n d 2e - b e g i n 3e eeuw n.C.

2. Een bodemfragment van een t e r r a n i g r a b e k e r . 3. Een a a n t a l f r a g m e n t e n b o u w m a t e r i a a l o.a. van t e g u l a e ,

i m b r i c e s ( b e i d e l a a t s t e z i j n Romeinse dakpannen) e n v l o e r t e g e l s . D i t k a n s e c u n d a i r , dus i n de m idde leeuwen , g e b r u i k t z i jn .

M idde leeuws o.a. M e r o v i n g i s c h e n K a r o l i n g i s c h

Een a a n t a l wand-, r a n d - e n bodemf ragmenten v a n z a c h t ge- b a k k e n o r a n j e / r o o d aa rdewe rk , een d r i e t a l r a n d s c h e r v e n v a n z a c h t gebakken l i c h t g e e l a a r d e w e r k m e t z e e r f r a a i e z.g. B a d o r f f r a d s t e m p e l v e r s i e r i n g e n een g r o o t r a n d - en wand f ragmen t van een r o d e k o g e l p o t m e t i n g e s t e m p e l d e w a f e l v e r s i e r i ~ g ( f o t o 7 ) . D a t e r i n g 7e t o t 10e eeuw n.C. H e t mees te a a r d e w e r k was e c h t e r a f k o m s t i g u i t d e p e r i o d e v a n de 12e t o t de 14e eeuw. Een g e d e e l t e b e s t o n d u i t i m p o r t w a a r u i t P i n g s d o r f f , z u i d L i m b u r g ( z o a l s Brunssum e n ~ c h i n v e l d ) e n S i e g b u r g , z o a l s Jacobakan f rag rnen ten . De h e l f t van h e t t o t a a l b e s t o n d u i t s c h e r v e n v a n z.g. z w a r t e b o l v o r m i g e k o o k p o t t e n . H i e r v a n k o n e r é é n g e r e c o n s t r u e e r d worden . Bij de m e t a a l v o n d s t e n b e v i n d t z i c h e e n l a n s m e t a f g e b r o k e n p u n t , een kn i pmes e n een s t u k p a a r d e n t u i g . U i t d e a f v a l k u i l e n kwamen v e r d e r nog een g r o o t a a n t a l been- d e r e n o.a. van k o e i e n , schapen , v a r k e n s en h e r t e n . Eén b o t van een k o e i e n o n d e r p o o t i s b e w e r k t t o t een s c h a a t s o f g l i s . De 10e en de l l e eeuw wa ren w a t m i n d e r d u i d e l i j k aanwez ig i n de v o n d s t e n , waar nog b i j komt d a t h e t a a r d e w e r k u i t deze p e r i o d e m o e i l i j k j u i s t t e d a t e r e n i s .

C o n c l u s i e

H e t komt ons v o o r , g e z i e n de v o n d s t e n , d a t h e t h u i d i g e B e u n i n g e n o n t s t a a n moe t z i j n aan h e t e i n d e v a n de 6e o f i n h e t b e g i n van de 7e eeulJ n.C. Hoewe l e r ook v o n d s t e n z i jn , v o o r a l op a n d e r e p l a a t s e n i n B e u n i n g e n z o a l s b i j Asdonk, de L i e n d e n e n op de Heuve ( t o t de 4e eeuw), u i t de Romeinse t i j d e n z e l f s v r o e g e r , v a l t e r t o c h een , ,ga t f1 i n de b e w o n i n g s g e s c h i e d e n i s t e z i e n t u s s e n de 2e h e l f t v a n de 4e eeuw en h e t b e g i n van de 7e eeuw. O f e r i n de o n t b r e k e n d e twee en een h a l v e eeuw op de d o o r o n s o n d e r z o c h t e p l a a t s e n o o k mensen hebben geuoond v a l t v o o r a l s n o g n i e t m e t z e k e r h e i d t e zeggen, maar de moge- l i j k h e i d i s n i e t u i t g e s l o t e n .

L.J.Pons, 1957 De G e o l o g i e , de Bodemvorming e n de W a t e r s t a a t k u n d i g e o n t w i k k e l i n g v a n h e t l a n d van Maas e n Waal en h e t Ri jk van Nijmegen.

ROMEINSE WOONSPOREN B I 3 DE WOERDJES TE EWIJK.

d o o r A .J .Janssen

I n de zomer 1 9 7 1 we rd op een t e r r e i n b i j de ü i o e r d j e s t e Ewijk een b e g i n gemaak t m e t h e t ve rw i j de ren van de boven- g r o n d v o o r z a n d u i n n i n g t .b .v . d e a a n l e g v a n Ri jksweg 75. T e r p l a a t s e we rd een c u l t u u r l a a g u i t d e Romeinse t i j d aangesneden, w a a r u i t v e l e v o n d s t e n g e b o r g e n konden wor - den. Bij h e t a a r d e w e r k d a t h i e r v o o r de dag kwam i s h e t Romeins g e i m p o r t e e r d a a r d e w e r k i n de m e e r d e r h e i d ; i nheems a a r d e w e r k i s s l e c h t s m e t e n k e l e s c h e r v e n v e r t e g e n w o o r d i g d . Bouwpu in i n de vorm v a n dakpan f ragmen ten , e n k e l e s t u k k e n h u t t e n l e e m , s t u k k e n t u f s t e e n , s t u k j e s k a l k m o r t e l e n en- k e l e i j z e r e n s p i j k e r s doen vermoeden d a t i n de o n m i d d e l i j k e n a b i j h e i d een Romeins bouwwerk moe t hebben g e s t a a n . De v o n d s t e n b e s t a a n u i t T.S. f r a g m e n t e n o.a. D r a g . t y p e 31, 33, 3 7 e n 45, v e r d e r b e k e r s m e t g l a n z e n d g e v e r n i s t o p p e r v l a k e n t a l r i j k e f r a g m e n t e n van ruw- e n g l ad tuand ig aa rdewe rk . D a t : I 1 t o t b e g i n 111. Onder de o v e r i g e v o n d s t e n z i jn nog t e noemen: een r a n d - f r a g m e n t j e van een b r o n z e n k e t e l , een b r o n z e n s c h a r n i e r , een h o l l o d e n p i j p j e , een i j z e r e n b i j l - a c h t i g v o o r w e r p en

e n i g e s t u k k e n b e w e r k t been. Opmerke l i j k i s de v o n d s t van een k l u i t h o u t s k o o l r i j k e a a r d e w a a r i n t a l r i j k e v e r b r a n d e g r a a n k o r r e l s voorkomen. D i t l a a t s t e i s v o o r n a d e r e de- t e r m i n a t i e n a a r D r . v . Z e i s t , 8 .A . I . t e G r o n i n g e n v e r z o n - den. üJe hopen i n 1972 , a l s deze v i n d p l a a t s v e r d e r w o r d t a f g e - g r a v e n , w a t n a d e r s t e kunnen l e r e n van de a a r d van deze n e d e r z e t t i n g . O v e r i g e n s i s h e t b i j zonde r jammer d a t een g r o o t d e e l v a n h e t a r c h a e l o g i s c h z o i n t e r e s s a n t e g e b i e d r o n d de w o e r d j s aan de moderne wegenbouw t e n o f f e r v a l t . H i e r d o o r g a a t de m o g e l i j k h e i d t o t een u i t g e b r e i d onde r - z o e k op deze p l a a t s v o o r g o e d v e r l o r e n . Voo r de w e r k g r o e p Nijmegen e.o. z a l deze g e l e g e n h e i d i n h e t komende v o o r - j a a r aangeg repen moe ten worden om h i e r nog t e r e d d e n w a t t e r e d d e n v a l t .

ONDERZOEK VAN EEN ROMEINS BOUWWERK TE WINSSEN.


D i t j a a r k o n h e t i n 1968 a f g e b r o k e n o n d e r z o e k aan een Romeins bouwuerk nab i j h e t Oude V e e r h u i s t e üJ inssen wor - d e n v o o r t g e z e t . D i t was op de e e r s t e p l a a t s t e danken a a n de l a g e w a t e r s t a n d v a n de Waal deze zomer. H e t ge- v o l g h i e r v a n was d a t we nu een v e e l g r o t e r a a n t a l waarnemingen konden doen. De v o r i g e k e e r wa ren we l e t t e r l i j k

i n de modder b l i j v e n s t e k e n . l) A l l e r e e r s t we rden de d o o r h e t t e r r e i n l o p e n d e k a v e l s l o - t e n , d i e nu d r o o g s t o n d e n , aan een o n d e r z o e k onde rwo r - pen. V o o r a l de s l o o t d i e h e t t e r r e i n i n tweeën d e e l t , van n o o r d n a a r z u i d , had onze s p e c i a l e a a n d a c h t . H i e r i n we rd dan ook op twee p l a a t s e n muurwerk a a n g e t r o f f e n . Na t oes temming van de p a c h t e r v e r k r e g e n t e hebben werd be- s l o t e n van deze s l o o t op twee p l a a t s e n h e t t a l u d z o v e r a f t e g r a v e n , z o d a t we konden z i e n w a t we gevonden hadden. H i e r b i j kwam o n g e v e e r m i d d e n i n h e t t e r r e i n een nog v r i j goed i n t a k t z i jnde hypocaus tum ( w e r w a r m i n g s k e l d e r ) t e voo rsch i j n . H e t b e s t o n d u i t twee m u u r e i n d e n v a n r e s p . 8 5 e n 65 cm. ( f i g . 4 A ) b r e e d , opgebouwd u i t t u f s t e e n b r o k k e n en s t u k k e n k w a r t s i e t ; h o o g t e ca. 45 cm., w a a r t u s s e n een v l o e r v a n 20 cm. d i k t e , b e s t a a n d e u i t f i j n g e k l o p t e dakpannen, t u f s t e e n e n k a l k m o r t e l . Op deze v l o e r bevonden

z i c h 2 p i l a a r t j e s b e s t a a n d e u i t 6 op e l k a a r g e s t a p e l d e t e g e l s e n e e n d e r d e v a n t u f s t e e n b l o k k e n . D i t a l l e s had o o i t de b o v e n v l o e r ged ragen , waa rvan we de r e s t e n t u s s e n de p i l a a r t j e s vonden. H e t g e h e e l i s ongevee r 4,50 m e t e r b r e e d e n b e v i n d t z i c h c a . 40crn. o n d e r h e t o p p e r v l a k ( f o t o 9 ) . Ongeveer 30 m e t e r n o o r d e l i j k i n d e z e l f d e s l o o t t r o f f e n w i j e e n f u n d e r i n g aan. Deze b e s t o n d u i t s c h u i n i n de bodem g e p l a a t s t e dakpannen e n t e g e l s , waar z i c h bovenop n o g een l a a g j e t u f s t e e n e n k a l k m o r t e l bevond . De gevon- d e n l e n g t e was 5,50 m e t e r , h o o g t e ca. 30 cm. e n de b r e e d - t e ca. 35 cm. H e t g e h e e l b e v i n d t z i c h ongevee r 2 5 cm. o n d e r h e t o p p e r v l a k ( f o t o 8 ) . Deze f u n d e r i n g b e v i n d t z i c h j u i s t a a n de n o o r d r a n d van h e t w e i l a n d ( f i g . 4 8 ) . I n h e t h i e r t e g e n o v e r l i g g e n d e b o s j e we rd o o k nog een f u n d e r i n g gevonden, b e s t a a n d e u i t een a a n t a l s l e u v e n d i e g e v u l d z i j n m e t a a n g e s t a m p t g r o f g r i n d , d a k p a n f r a g m e n t e n , t u f s t e e n p u i n e n k a l k m o r t e l , a f m e t i n g 30 b i j 2 5 cm. Deze f u n d e r i n g i s op d r i e p l a a t s e n aangeg raven , z o d a t we de l i g g i n g h i e r v a n b e t e r konden v a s t s t e l l e n . H e t b l e e k d a t we h i e r t e doen hadden m e t e e n ongevee r 12 m e t e r l a n g e n 6 b r e e d g e b o u w t j e d a t h a a k s op de r o o i l i j n v a n de e e r - d e r genoemde f u n d e r i n g e n l i g t ( f i g . 4~). Ongeveer 40 m e t e r n a a r h e t w e s t e n en 85 m e t e r n a a r h e t o o s t e n b e v i n d e n z i c h , w a t we gemaksha lve de g r a c h t e n noemen: d i t z i j n w a a r s c h i j n l i j k de e r f s c h e i d i n g e n ( f i g 4 D 1 , ~ 2 ) De a f m e t i n g e n z i jn : c a 2 m e t e r b r e e d e n c a 1 m e t e r d i e p . Ook 30 m e t e r t e n z u i d e n v a n h e t hypocaus tum b e v i n d t z i c h e e n g r a c h t m e t e e n b r e e d t e van 6 m e t e r e n een d i e p t e van 1 m e t e r ( f i g . 4 D 3 ) . De v u l l i n g b e s t a a t u i t b l auw / g r i j z e f o s f a a t h o u d e n d e k l e i m e t bouwpu in , d i e r e n b e e n - d e r e n , h o u t s k o o l r e s t e n e n a a r d e w e r k f r a g m e n t e n . Op v e r - s c h i l l e n d e p l a a t s e n b i n n e n deze g r a c h t komen u i t g e b r e i - d e p u i n c o n c e n t r a t i e s v o o r , z e l f s t o t i n de v o e t van de Waalbanddi jk d i e h e t comp lex aan de n o o r d k a n t v a n h e t b o s j e b e g r e n s t . H e t g r o o t s t e p u i n v e l d komt e c h t e r v o o r i n de omgev ing v a n h e t hypocaus tum aan wee rsz i j den van d e s l o o t . De o p p ~ r v l a k t e van h e t g e h e l e comp lex b e d r a a g t ongevee r 15000 m en b e s t a a t r e s p . u i t 2 w e i l a n d e n en e e n p o p u l i e r e n b o s a a n de n o o r d - e n o o s t z i j d e . D a t e r i n g : U i t h e t d i e p s t e g e d e e l t e van één d e r g r a c h t e n z i j n e n k e l e f r a g m e n t e n t e r r a s i g i l l a t a en t e r r a n i g r a gekomen d i e on-

m i s k e n b a a r e i n d e e r s t e eeuw n.C. z i j n . H e t o v e r i g e a a r d e - w e r k i s t e d a t e r e n : t o t h e t m idden van de d e r d e eeuw n.C. De b o u w r e s t e n z i j n w a t b e t r e f t h e t hypocaus tum e n de f u n - d e r i n g op de hoek v a n h e t w e i l a n d t e d a t e r e n a l s b e g i n 2e eeuw e n de g r i n d f u n d e r i n g i n h e t b o s j e a l s e i n d Ze eeuw n.C. A l l e gevonden z a k e n z i j n d o o r ons g e f o t o g r a f e e r d en g e t e - kend e n van h e t g e h e l e comp lex i s een o v e r z i c h t t e k e n i n g gemaak t ( s c h a a l 1 :500) . Een u i t g e b r e i d e r o n d e r z o e k i n sa - menwerk i ng m e t h e t 0 . G . A . I n s t i t u u t van de K.U. t e Nijmegen h e e f t , ondanks a l l e h i e r v o o r n o o d z a k e l i j k e t oes temmingen , t o t o p heden nog geen d o o r g a n g kunnen v i n d e n .

1) B u l l e t i n K.N.O.B. 1968 , pag. 117 .

DE IJZERTIJD NEDERZETTING OP DE ROODHEKKENPAS TE DRUTEN.


Voo r h e t t e r r e i n van de Roodhekkenpas t e D r u t e n , waarop een i j z e r t i j d n e d e r z e t t i n g we rd gevonden, b e s t a a n p l a n n e n om d i t g e b i e d b i n n e n a f z i e n b a r e t i j d a l s i n d u s t r i e - t e r r e i n i n g e b r u i k t e nemen. De r e e d s i n 1964 g e d e e l t e l i j k opge- g r a v e n v i n d p l a a t s we rd v o o r j a a r 1 9 7 1 v e r d e r o n d e r z o c h t . ( f o t o 1 0 ) . De v o n d s t e n b e s t a a n u i t e e n z e e r g r o t e h o e v e e l h e i d i n - heems handgevormd a a r d e w e r k . V e r d e r een b r o n z e n k l e d i n g s - s p e l d ( f o t o ll), e e n f r a g m e n t van een g l a z e n armband t y p e H a e v e r n i c k 7b, een f r a g m e n t van een benen n a a l d e n een i j z e r e n z . g . R i n g k r o p f n a d e l . De n e d e r z e t t i n g i s , g e t u i g e de v o n d s t e n , v a n a f d e d e r d e eeuw V . C . t o t d e tweede eeuw n.C. bewoond gewees t .

DE OUDSTE POTTENBAKKERSOVEN VAN ONS LAND.

d o o r A.H.Bredie.

I n de zomer van h e t v o r i g j a a r ( 1 9 7 1 ) we rd b i j h e t aan- l e g g e n v a n een n i e u w e a a r d g a s l e i d i n g i n h e t d o r p Bemmel een z e e r b i z o n d e r e v o n d s t gedaan: een p o t t e n b a k k e r s o v e n u i t de I J z e r t i j d . H e t t e r r e i n , waar de oven we rd gevonden, v o r m t een d e e l v a n h e t g e b i e d De P l a k , d a t de vorm h e e f t v a n e e n d r i e - h o e k me t a l s b a s i s de weg van Ressen v i a Bemmel n a a r H a a l d e r e n . Langs de z i j den van h e t d r i e h o e k i g g e b i e d s t r o o m d e n i n de I J z e r t i j d twee Waalarrnen, d i e i n h e t Noorden s a m e n v l o e i d e n e n z i c h v o o r t z e t t e n i n de r i c h t i n g van E l s t . H e t g e b i e d De P l a k l i g t t a m e l i j k hoog t . o . v . h e t omr i ngen - de l a n d s c h a p en op v e r s c h i l l e n d e p l a a t s e n we rden h i e r i n h e t a f g e l o p e n j a a r a l v o n d s t e n gedaan van a a r d e w e r k u i t de I j z e r t i j d . We hebben h i e r d u s ve rmoede l i j k t e doeq me t een u i t z o n d e r l i j k g r o o t woongeb ied u i t de p r e h i s t o r i e . Voor d i e g e n e n , d i e de j u i s t e p l a a t s i n g van de oven op de k a a r t w i l l e n nagaan, v o l g e n h i e r de c o ö r d i n a t e n ; 189.75- 135.38. De o o r s p r o n k e l i j k e vo rm van de oven i s m o e i l i j k t e a c h t e r - h a l e n . Wel z i j n e n i g e d e l e n t e r e c o n s t r u e r e n : ( f i g . 5 ) . De bodem had de vorm van een c i r k e l m e t een m i d d e l l i j n v a n + 1,50m e n b e s t o n d u i t een l a a g gebakken k l e i me t i n h e t m i d d e n een z u i l t j e , d a t , samen m e t de o p s t a a n d e wand v a n de s t o o k r u i m t e , de o v e n p l a a t moes t s t u t t e n ( f i g . 5 ~ ) . De o v e n p l a a t , waarop h e t a a r d e w e r k we rd g e z e t e n waar - o n d e r h e t v u u r we rd g e s t o o k t , b e s t o n d eveneens u i t ge - b a k k e n k l e i e n was v o o r z i e n van r o n d e v l a m g a t e n , waar- d o o r de warmte i n de e i g e n l i j k e o v e n r u i m t e kwam ( f i g . 5 a ) . D i e o v e n r u i m t e z e l f we rd b e g r e n s d d o o r e e n k o e p e l v o r m i g b o u w s e l van k l e i , v e r s t e v i g d m e t een v l e c h t w e r k van t a k k e n . Deze v e r s t e v i g i n g we rd t r o u w e n s ook t o e g e p a s t i n de ande- r e ovende len . I n de k o e p e l h e e f t een o p e n i n g g e z e t e n . De r e c o n s t r u c t i e s t u i t nog o p v e r s c h i l l e n d e p rob lemen : Hoe r u s t t e de o v e n p l a a t op de b u i t e n s t e , o p s t a a n d e wan- den? Hoe s t o n d d e k o e p e l op h e t o n d e r s t e g e d e e l t e van de oven? Me t deze e n nog a n d e r e v r a a g s t u k k e n h o u d t z i c h de a r c h a e o l o o g A.Bru i jn b e z i g , d i e ve rbonden i s aan h e t R.O.S.te A m e r s f o o r t e n d i e de o p g r a v i n g i n Bemmel h e e f t g e l e i d .

Deel van de ovenplaat

Deel van nog moeilijk te plaatsen rand

C)

A.B. ' Fig. 5

Poging tot reconstructie van de oven

ZE u[!u ap uee ua6u!ll!yy * ylamaplee y~s!6u!no~ayy

De p r o v i n c i a a l a r c h a e o l o o g , Drs .R .C.Hu ls t , b e s t u d e e r t h e t aa rdewe rk , d a t i n de oven i s a a n g e t r o f f e n . H e t b e t r e f t h i e r e n k e l e w e e f g e w i c h t e n , s p i n s t e e n t j e s , s l i n g e r s t e e n t j e s en een g r o t e h o e v e e l h e i d f r a g m e n t e n v a n g r o t e en k l e i n e p o t t e n , waarvan men e r i n m i d d e l s e e n v i j f t a l v o l l e d i g h e e f t g e r e s t a u r e e r d . Over h e t b e l a n g van deze v o n d s t k a n de s c h r i j v e r van d i t a r t i k e l t j e h o o g s t e n s een a m a t e u r i s t i s c h o o r d e e l geven : I. Omdat h e t een g e s l o t e n v o n d s t b e t r e f t , waarb i j boven-

d i e n h o u t s k o o l kon wo rden v e r z a m e l d v o o r de C 1 4 a n a l y s e , k a n h e t I J z e r t i j d - a a r d e w e r k u i t de oven v r i j n a u w k e u r i g wo rden g e d a t e e r d .

11. Deze g e d a t e e r d e k e r a m i s c h e p r o d u k t e n kunnen w e l l i c h t e e n b i j d rage l e v e r e n v o o r d a t e r i n g van a n d e r a a r d e w e r k u i t de I J z e r t i j d .

111. De v o n d s t w e r p t een n i e u w l i c h t o p de o n t w i k k e l i n g van h e t b a k p r o c é d é u i t de vóór-Romeinse t i j d .

I V . De oven v o r m t e e n b i j d rage t o t de h e r z i e n i n g van de g e d a c h t e d a t de Romeinen i n onze s t r e k e n de bescha - v i n g b r a c h t e n .

DE MEROVINGISCHE BEWONING I N NILLINGEN A A N DE R IJN .

d o o r W.N.Tuyn.

Ook d i t j a a r z i j n weer M e r o v i n g i s c h e a a r d e w e r k r e s t e n ge- b o r g e n op de Paverskamp i n M i l l i n g e n a.d. Rijn. De vond- s t e n z i j n gedaan i n de wand van h e t c u n e t v a n een n i e u u e weg i n een m e t e r d i k k e , o g e n s c h i j n l i j k g e r o e r d e , s t e r k k l e i i g e l a a g . De l a a g b e v i n d t z i c h boven op een oude s t r o o m r u g van z a n d i g m a t e r i a a l . De Z e e l a n d s e s t r a a t t e n w e s t e n van de Paverskamp i s aan- g e l e g d % de aang renzende s t r o o m d r a a d ; z o a l s z o v e l e N.E. wegen z i j n o n t s t a a n o p de h a r d e bodem van een s t r o o m d r a a d . De s t r u k t u u r l o o s h e i d van onze k l e i l a a g deed a a n v a n k e l i j k vermoeden d a t h e t o p g e b r a c h t e g r o n d zou z i j n v a n e l d e r s u i t h e t , z e k e r i n de v r o e g e M.E. bewoond gewees t z i j nde , d o r p . D i t j a a r we rd e c h t e r t e r p l a a t s e een g r o t e a f v a l k u i l aangeg raven m e t o n m i s k e n b a r e M e r o v i n g i s c h e r e s t e n , z o d a t de s t e l l i n g g e w e t t i g d l i j k t d a t h i e r ook bewon ing gewees t moet z i jn .

33

Ook de R.O.B. i s n u g e m o t i v e e r d v o o r een n a d e r o n d e r - z o e k i n 1972 . Om een i n d r u k t e k r i j g e n van M e r o v i n g i s c h a a r d e w e r k z i j n e n i g e k a r a k t e r i s t i e k e v o n d s t e n v a n de Pa- ve rskamp a f g e b e e l d . F i g . 6 g e e f t h e t m e e s t voorkomende a a r d e w e r k , n . l . op de d r a a i s c h i j f v e r v a a r d i g d , k l i n k e n d h a r d gebakken , u i t h e t R i j n l and ( ~ e u l e n - ~ r i e r ) g e i m p o r - t e e r d m a t e r i a a l . D o o r de s t e r k e m a g e r i n g m e t g r o f z a n d t o t f i j n g r i n d i s h e t a a r d e w e r k r u u w a n d i g , t e r w i j l de k l e u r v a n r o s e t o t d o n k e r b r u i n i s ( o x y d e r e n d gebakken ) . De bodems z i j n v e e l a l s l e c h t a f g e w e r k t ; o v a a l o f s c h e e f a f gesneden . De n r s . 1 t / m 3 z i jn de bekende t o n - v o r m i g e , t a m e l i j k wijd- mond ige p o t t e n e n de n r s . 4 e n 5 de l a m p i o n v o r m i g e , me t ve rnauwde o p e n i n g e n m i n o f meer aanwez ige d e k s e l g e u l . A l deze p o t t e n komen v e e l i n de v r o e g M.E. g r a f v e l d e n v o o r . H e t b a k j e n r . 6 e n de kom n r . 7 z i j n z e l d z a m e r vormen. N r . 8 g e e f t een g e h e e l a n d e r s o o r t a a r d e w e r k e n w e l de bekende s p i t s b u i k u r n van g l a d w a n d i g , g r i j s gesmoord ( r e d u c e r e n d gebakken ) m a t e r i a a l m e t op de s c h o u d e r r a d - s t e m p e l v e r s i e r i n g . V e r d e r v i n d t me t o o k nog een b r o n z e n s p e l d ( n r . 9 ) a f g e - b e e l d , v e r s i e r d w a a r s c h i j n l i j k me t de a f b e e l d i n g van e e n v a l k , de v o g e l d i e z u l k een b e l a n g r i j k e r o l s p e e l d e i n de Midde leeuwen. De d a t e r i n g v a n a l d i t m a t e r i a a l l i g t ongevee r i n de 7e eeuw! T o t s l o t d i e n t t e u o r d e n gemeld d a t de bewon ing b l i j k - b a a r t o t i n de l a t e M.E. h e e f t d o o r g e l o p e n , g e t u i g e de a a n w e z i g h e i d van B a d o r f f ( ~ a r o l i n g i s c h ) e n P i n g s d o r f f aa rdewe rk - f r agmen ten . L i t e r a t u u r : W.A.V.ES, 1964 H e t R i j e n g r a f v e l d van Wageningen, P a l a e o h i s t o r i a V o l . X . J. Ypey , 1965-66 Das f r ü h - m i t t e l a l t e r l i c h e G r ä b e r f e l d i n Leersum, B e r . R.O.B. 1 5 - 16 . Rena te P i r l i n g , 1966 Das R ö m i s c h - F r a n k i s c h e G r ä b e r f e l d von K r e f e l d - G e l l e p .

'N PALEOLITHISCH VUURSTEEN-ARTEFAKT U I T DE IJAAL.

gevonden d o o r J.H.Koobs de H a r t o g , E l s t O.B.

Langs de w a a l o n d e r L e n t O.B., c a 50 m e t e r t e n w e s t e n v a n de s p o o r b r u g , we rd e e n L e v a l l o i s k e r n ( b e w e r k t e v u u r s t e e n ) gevonden . H e t k e r n s t u k , u e l k v r i j g e r i n g e s p o r e n van t r a n s p o r t v e r t o o n d e , h e e f t een moo ie g l a n - zende b r u i n e p a t i n a e n v e r t o o n t z e e r d u i d e l i j k de op- s l a g e n van de t o r t o i s e t e c h n i e k . Aan b e i d e z i jden i s h e t , , n e g a t i e f u v a n e e n L e v a l l o i s a f s l a g aanwez ig . De k e r n i s v o l l e d i g o p g e b r u i k t . De g e b r u i k t e t e c h n i e k i s v o l - komen g e l i j k aan d i e i n k l a s s i e k e N.Franse v i n d p l a a t s e n . D a t e r i n g ca. 30.000 V.C.

B e s c h r i j v i n g A.M.Wouters. L e n t O.B.

H e t b e s t u u r van de w e r k g r o e p Nijmegen e n o m s t r e k e n v a n de A r c h a e o l o g i s c h e Werkgemeenschap v o o r N e d e r l a n d b e s t a a t u i t de v o l g e n d e pe rsonen :

V o o r z i t t e r , t e v e n s v e l d w e r k l e i d e r : IJ.N.Tuyn, W i l l e m D e g e n s t r a a t 26 Nijmegen. t e l e f o o n 08800 - 21362

V i c e - V o o r z i t t e r : A.H.Bredie, v a n B r o n k h o r s t s t r a a t 9 Bemmel. t e l e f o o n 08811 - 1703

S e k r e t a r i s / P e n n i n g m e e s t e r : M a r t i n E .P .R i t ze r , Hengs tda l seweg 16 Nijmegen t e l e f o o n 08800 - 56073

D o k u m e n t a l i s t : C.P.J.van Kouwen, B o k s d o o r n s t r a a t 84 Nijmegen. t e l e f o o n 08800 - 75463

L i d : M e j . A.V.E .R.Dijk, l e Oude H e s e l a a n 1 0 4 Nijmegen.

L i d : H . A . G e r r i t s e n , M o l e n s t r a a t 36 D r i e 1 O.B. t e l e f o o n 08306 - 3 3 1

L i d : A.J.Janssen, P i e t H e i n s t r a a t 5 D r u t e n . t e l e f o o n 08870 - 3096

Pag. :

1

2

7

Voorwoord v a n de V o o r z i t t e r .

J a a r v e r s l a g v a n de S e c r e t a r i s .

Een M e s o l i t h i s c h e v u u r s t e e n w e r k p l a a t s op de Pas t e Wychen.

N e o l i t h i s c h e w o o n p l a a t s op h e t Vormer t u s s e n N i f t r i k e n Wychen.

B e u o n i n g s r e s t e n u i t de B r o n s t i j d e n de Romeinse t i j d op de Pas t e Wychen.

De v r o e g - L a Tène n e d e r z e t t i n g op de Pas t e Ulychen.

Romeinse v i l l a op de T i e n a k k e r t e Wychen.

Vroeg - L a Tène n e d e r z e t t i n g t e Beun ingen .

Inheems - Romeinse woonsporen op de oude uoon- g r o n d ,,De Heuve" t e Beun ingen .

Onderzoek n a a r een moge l i j k Romeins v e r l e d e n van d e ' ~ o n i n g s t r a a t b i j Beun ingen .

Onderzoek n a a r de b e w o n i n g s g e s c h i e d e n i s v a n Beun ingen .

Romeinse woonspo ren b i j de ü i o e r d j e s t e Ewijk.

Onderzoek van een Romeins bouwwerk t e Winssen .

De I J z e r t ì j d n e d e r z e t t i n g op de Roodhekkenpas t e D r u t e n .

De o u d s t e p o t t e n b a k k e r s o v e n van ons l a n d .

De M e r o v i n g i s c h e bewon ing i n M i l l i n g e n a.d. Rijn.

' n P a l e o l i t i s c h v u u r s t e e n a r t e f a k t u i t de Waal.

H e t b e s t u u r v a n de w e r k g r o e p Nijmegen e.o.

a AARVERSLAG - AWN Regio Nijmegen – Vereniging van ... · ig$&$jjr&$g@&; i .%,q#Z'Ck \,-.:,a...

Documents

Transcript of a AARVERSLAG - AWN Regio Nijmegen – Vereniging van ... · ig$&$jjr&$g@&; i .%,q#Z'Ck \,-.:,a...