nu ook als iPhone app!

JAARGANG 8

6/72012

€ 11,50

ARBEIDSRECHT

ADVOCATUUR & MARKETING

KLEINE LETTERTJESLOOP GROOT SUCCES

KWALITEIT VAN DE

JURIST: SOFT SKILLS

32 PARTNER-AANDEELHOUDER: JOS VAN DER MECHÉ (AKD)

62 DEALMAKER: JAN LOUIS BURGGRAAF (ALLEN & OVERY)

80 RIJDEN MET: RENÉ BORGHANS (DE KEMPENAER ADVOCATEN)

SørensenWeijers&Ko

executive employment lawyers

helder in arbeidsrecht

+31 10 249 24 44+31 10 249 24 40mail@swnk.nl

Lichtenauerlaan 1383062 me Rotterdam

www.swnk.nl

t

f

e

mr. drs. J.R. (Jan-Pieter) Vos

mr. S.I. (Sylvia) Witkamp

mr. dr. P. (Pascal) Kruit

mr. M.T.P.H. (Marie-Thérèse) Cleophas

mr. drs. J.C.A. (Tjeppe) Ettema

mr. S.M. (Rigje) Rosier

mr. H.L.A. (Hian Li) Ko

mr. L. (Laura) van Luipen

mr. E.M.Y. (Yvonne) Sørensen

mr. K. (Koos) Weijers

3nr. 6/7 – 2012

nr. 6/7 – 2012

Als ik... arbeidsrechtIn de serie ‘Als ik...’ laten prominente juristen hun licht schijnen over de vraag wat zij zouden willen verande-ren op ‘hun’ rechtsgebied. Wat zouden zij aanpakken, instellen en/of afschaf-fen als zij minister waren? Deze keer op het gebied van het arbeidsrecht.

Advocatuur & marketingstrategieënMarketing is de laatste tien jaar een steeds belangrijker rol gaan spelen in de advocatuur. Vertegenwoordigers van een aantal grote kantoren vertel-len wat hun strategie op dit gebied is.

Soft skills voor juristenSoft skills zijn de afgelopen jaren steeds belangrijker geworden, maar niet iedere jurist is zich daarvan bewust. Vier coaches vertellen er meer over. “Een juri-disch professional zijn is tegenwoordig meer dan het inhoudelijke kunstje her-halen.”

SabbaticalsDe sabbatical raakt ook onder Neder-landse juristen steeds meer ingebur-gerd. Op zoek naar spiritualiteit, zin-geving, nieuw elan? Tien juristen vertellen hoe zij hun sabbatical beleef-den. “Ik heb veel nagedacht; er kwa-men alleen geen diepe gedachten op.”

Nieuwe rubriek: buitenlandse zakenIn deze rubriek zullen voortaan iedere maand juristen die in het buitenland werken verslag doen van hun ervarin-gen. Deze keer een kandidaat-notaris van Loyens & Loeff die in Londen zit, en een counsel van Stibbe uit Dubai.

20

64 71

39 45

De visie van Luc van DaeleNieuwe aanbieders hebben de laatste jaren succesvol de markt van de juridi-sche dienstverlening betreden. Luc van Daele van Legadex geeft zijn visie hier-over. Rationalisatie is onvermijdelijk, vindt hij.

72

NIEUW

ALS JE DE WERELD WILT VERANDERENMOET JE GAAN WERKEN BIJ DE GROOTSTE VAN DE WERELD.

YOU MATTER

YOUMATTER.NU

5nr. 6/7 – 2012

nr. 6/7 – 2012

NIEUWS6 Met onder meer:Minder rechters door herziening gerechtelijke kaart, vliegende foto’s, de Kleine Lettertjesloop, Bijgewoond, meesters van de week en weblogs

COLUMN29 Rieme-Jan TjittesGeef de rechter een Snicker

RUBRIEKEN19 Arrest van de maandDe macht van Ybo58 Financieel

61 DealmakersDe interessantste deals van de afgelopen maand76 MuraalDe vliegende start van NeXT advocaten

SUBSIDIAIR79 LezenRick Verschoof over Verhalende

rechtspraak

80 RijdenRené Borghans (De Kempenaer Advocaten) in de Infi niti M35h82 NetwerkenHet Nationaal ArbeidsRecht Diner

Beter werk 31Het vaste katern over jurist en arbeidsmarkt

32 NieuwsMet onder meer: Chambers Europe Awards, expositie Rijksmuseum in Baker & McKenzie house, ontknoping Burning Man actie, lente-ontbijt SørensenWeijers&Ko, de arbeidsthermometer en natuurlijk personalia37 Column GroeiNu!Plezier in je werk!48 Jonge-Balie pagina’sDe Baliebink, Dagboek van een stagiaire en meer

Katern bedrijsjuristen50 Column Harm Cammel53 Ik en mijn bedrijfsjuristAlex Lever (Nysingh) en Arianne Oosterom (Salland Olie)56 Bedrijfsjuristenpagina’sNieuws en column van Jan-Willem Prakke (Schiphol Group)

53 76

ColofonMr. is hét onafhankelijk magazine voor juristen. Het

bericht, belicht en becommentarieert actuele zaken

in de juridische wereld. Mr. bereikt ruim 28.500

actieve juristen in Nederland. De uitgever wordt

door een Raad van Advies geadviseerd over het te

voeren beleid.

Informatie over abonnementen zie onderaan dit

colofon.

Redactieadres

Van Kleef Media

Kennemerplein 13, 2011 MH Haarlem

Tel. 023 – 576 21 87, fax 084 – 726 59 93,

mail: redactie@mr-magazine.nl

Redactie

Michiel van Kleef (hoofdredacteur), mr. Karen

Rijlaarsdam (eindredacteur), mr. Annelieke Fenstra,

Myrna van Lente

Medewerkers

mr. Lex van Almelo, mr. Jurjen Boorsma (Arrest van

de maand), drs. Andrea Bosman, mr. Alieke Bruins,

Laura Burgers (Bijgewoond), mr. Marianne van der

Hoek (Jonge-Baliepagina), mr. drs. Michel Knapen,

mr. Peter Louwerse, mr. Noortje Ogg (Jonge-Balie-

pagina), drs. Michiel Rohlof (Dealmakers), mr. drs.

Miek Smilde, mr. Henriette van Wermeskerken

Columnisten

Harm Cammel, prof. mr. Rieme-Jan Tjittes

Fotografi e

Chantal Ariëns, Chris van Houts, Geert Snoeijer

Illustraties

Josje van Koppen, Mirèn van Alphen

Website

www.mr-online.nl

Webmeester

Bart Pronk (webmeester@mr-online.nl)

Raad van Advies

Baker & McKenzie: Chantal Rademaker de Ridder,

Boekel De Nerée: Charlotte de Mos, Brunel

Nederland: Arjan de Vries, Houthoff Buruma: Jaap

Bosman, USG Juristen: Eelco Stuut, Voxius: Ruud

Harinck

Uitgeverij

Kluwer Juridische Uitgevers

Postbus 23, 7400 GA Deventer

Tel. 0570-647621

Uitgever

mr. Tom Schoute

Media advies

Maarten Schuttél

Advertentiedeelname

Capital Media Services B.V.

Staringstraat 11, 6521 AE Nijmegen

Tel. 024-360 77 10, mail@capitalmediaservices.nl

Vormgeving

COLORSCAN BV, Voorhout - www.colorscan.nl

Druk

Senefelder Misset, Doetinchem

Abonnementen en adreswijzigingen

Abonnementsprijs € 110,00 per jaar. Losse num-

mers € 11,50, te bestellen via www.kluwershop.nl of

0570 – 67 34 49. Alle prijzen zijn inclusief verzend-

kosten en BTW. Juristen die als zodanig werkzaam

zijn ontvangen Mr. kosteloos. Bij wijziging tenaam-

stelling en/of adres verzoeken wij u de huidige en de

gewijzigde gegevens op te sturen naar Kluwer

Klantenservice, Postbus 23, 7400 GA Deventer.

Tel. 0570 – 67 34 49, fax 0570 – 69 15 55,

www.kluwer.nl/klantenservice

Niets uit deze uitgave mag zonder voorafgaande

schriftelijke toestemming van de uitgever openbaar

worden gemaakt of verveelvuldigd.

ISSN 1388-3372 – Copyright Kluwer 2012

6 nr. 6/7 – 2012

Juridisch nieuws

“Voor juristen is het festival food

for thought, verwondering en

herkenning.” Aldus staatsraad Winnie

Sorgdrager over de veertiende editie

van het fi lmfestival Film by the Sea

(www.fi lmbythesea.nl) met dit jaar als

subthema ‘recht en rechtspraak’. Het

initiatief hiertoe komt van de Zeeuwse

Meesters (een platform van rechters

en advocaten in Zeeland) en de Roose-

velt Academy.

Film by the Sea is een tiendaags evene-

ment (van 14 tot en met 23 september)

in Zeeland en kent een programma dat

bestaat uit fi lmpremières, talkshows,

retrospectieven, educatieve activiteiten,

workshops en meer.

Sorgdrager is een van de leden van de

commissie die een lijst heeft samenge-

steld met de 25

beste fi lms over

recht en recht-

spraak. Andere

leden zijn onder

meer Jeanne

Gaakeer, Pieter

Ippel en Jan

Loorbach. Alle

fi lms zullen

Voor het eerst in jaren is het aantal rechters in dienst van

de Rechtspraak gedaald: van 2502 eind 2010 naar 2448

eind 2011. De belangrijkste verklaring hiervoor is de ge-

plande operatie Herziening Gerechtelijke Kaart (HGK). Dit

blijkt uit het jaarverslag van de Rechtspraak dat eind mei

werd gepubliceerd.

worden ingeleid door juristen, schrijvers

en regisseurs.

Na haar ministerschap (Justitie) was

Sorgdrager zes jaar lang voorzitter van

de Raad voor Cultuur. Of zij hierdoor

meer dan gemiddelde belangstelling

heeft voor het festival durft zij niet te

zeggen. Wel heeft zij altijd al van fi lm

gehouden. Wat vindt zij de mooiste of

beste fi lm over recht? “Dat is moeilijk.

Het hangt echt van mijn stemming af.

Van de fi lms die ik tot nu toe heb gezien,

heeft A separation grote indruk op mij

gemaakt, maar ook een fi lm als Path of

Glory. En Judgement at Nuremberg is na-

tuurlijk onontkoombaar.”

Uit een onderzoek van het Nederlands

Juristenblad in 2011 bleek dat juristen

een bovengemiddelde belangstelling

hebben voor kunst en cultuur. Waarom

dat zo is, werd niet duidelijk. Sorgdra-

ger geeft een mogelijke verklaring:

“Misschien is het zo dat nog steeds een

relatief groot aantal mensen uit de ju-

ristensector dat van huis uit heeft mee-

gekregen. Aan de studie ligt het in ieder

geval echt niet!”

Naast het fi lmprogramma zijn er cur-

sussen en symposia, verzorgd door

Filmfestival is food for juristenthought

Minder rechters, maar meer klachten

vooraanstaande juridische professio-

nals. Dit juridische cursusprogramma

wordt georganiseerd in samenwerking

met de Roosevelt Academy, SSR, Emer-

gis en de Nederlandse Orde van Advoca-

ten.

Meer informatie: www.fi lmbythesea.nl.

Als gevolg van de herzieningsplannen,die nog bij de Eerste Ka-

mer in behandeling zijn, moet een aantal rechtbanken fuseren.

Als de plannen doorgaan zijn minder rechters nodig. Op die

ontwikkeling is in 2011 een voorschot genomen, met name via

een terughoudend aannamebeleid.

Verder blijkt uit een analyse dat de gemiddelde duur van veel

rechtszaken substantieel is gedaald, maar dat de strenge

streefcijfers op dit gebied regelmatig niet worden gehaald. Bij

de helft van de in totaal 35 procedures is de landelijke norm in

2011 gehaald.

KlachtenVolgens het jaarverslag is het aantal klachten over de Recht-

spraak sinds 2009 met ruim een kwart toegenomen. Dat komt

onder meer doordat de klachtenregeling bekender is gewor-

den en de burger mondiger. Maar het aandeel van de klachten

dat gegrond wordt verklaard, is ongeveer hetzelfde gebleven:

circa negentien procent.

Ook het aantal wrakingsverzoeken is de laatste jaren fors toe-

genomen. In 2007 waren er 248 wrakingsverzoeken, in 2011

587. Slechts een klein deel van de verzoeken in 2011 werd toe-

gewezen: 6,1 procent.

Winnie Sorgdrager

(advertentie)

info@toga-atelierschout.nl

Industrieweg 51

Tel.: 010 245 07 66www.toga-atelierschout.nl

Kwaliteit met oog voor detail

Juridisch nieuws

7nr. 6/7 – 2012

Juridisch nieuws

Kernwaarden van de advocatuur

Net als ik zullen vele le-

zers van dit blad met

enige afschuw kennis heb-

ben genomen van het kans-

loze kort geding dat PVV-

voorman Geert Wilders

onlangs aanspande tegen de

Staat der Nederlanden. Inzet

was de beslissing van de

Tweede Kamer om in te

stemmen met het Europees

Stabiliteitsmechanisme.

Allerwege werd de beslissing

van Wilders om naar de

rechter te stappen veroor-

deeld. In de kantlijn werd ook

diens raadsman, mr. A.

Moszkowicz (M)., bekriti-

seerd om het feit dat hij zich

voor dit overduidelijk politiek

geïnspireerde karretje had

laten spannen. Om het ge-

drag van M. te kunnen beoor-

delen, is het aardig om nog

eens te kijken naar de vijf

kernwaarden voor de advo-

catuur, zoals geformuleerd

door de Nederlandse Orde

van Advocaten en die terecht

moeten komen in de nieuwe

Advocatenwet.

Over de onafhankelijkheid en

partijdigheid kan geen twijfel

bestaan. Net zo min als over

vertrouwelijkheid, alhoewel

het periodieke optreden van

M. bij tv-praatprogramma’s

hiermee op gespannen voet

lijkt te staan. Anders ligt het

met de deskundigheid. M.

staat bekend als strafrecht-

specialist. Het staatsrecht

bleek onbekend gebied; een

staatsrechtjurist zou deze

klus hebben afgewezen. Door

Wilders niet door te verwijzen

naar een echte deskundige

kan worden getwijfeld aan de

integriteit van Moszkowicz.

Integriteit staat namelijk voor

meer dan voor het schetsen

van een realistisch beeld van

de juridische procedure, de

slagingskansen van de zaak

en de verwachte kosten.

Interessant is dat M.’s han-

delswijze nog het meest in

strijd is met zijn publieke ver-

antwoordelijkheid. Een zesde

kernwaarde die het - door

verzet van de Orde - niet

heeft gehaald. Volgens de

Orde zou de tuchtrechter ad-

vocaten op dit punt moeten

beoordelen. Dezelfde tucht-

rechter, althans het voorpor-

taal daarvan in de vorm van

de Amsterdamse deken, die

zich buigt over eventuele fi-

nanciële onregelmatigheden

binnen het (voormalig) kan-

toor van M.

Moszkowicz schijnt een over-

stap naar de wereld van de

televisie te overwegen. Het

lijkt mij geen groot verlies

voor de advocatuur.

Michiel van Kleef,

hoofdredacteur

@michielvankleef

Strafrechtadvocaat Wim Anker is de winnaar van de Duidelij-ketaalprijs 2012. Van elf onderzochte strafpleiters is hij de-gene die de duidelijkste taal spreekt. Dat blijkt uit onder-zoek dat is uitgevoerd in opdracht van het Taalcentrum van de Vrije Universiteit door taalwetenschappers en een vakju-ry. Anker kreeg de prijs begin juni uit handen van Anita Wit-zier, winnares van de prijs vorig jaar.

Wim Anker is erg blij met de onderscheiding: “Ik vind het

een bijzondere prijs om te winnen. Zeker nu het gaat om

een beroepsgroep die zeer ervaren is in het spreken in het

openbaar. Duidelijke taal is in mijn vak heel belangrijk. Je

moet een compact verhaal kunnen houden met een kop en

een staart.”

Anker won volgens de jury vanwege zijn manier van spreken die

aanzet tot luisteren. Zijn inhoudelijke boodschap weet hij op

een glasheldere manier haarfijn over te brengen. Bijna geen

jargon, korte zinnen en veel illustratieve voorbeelden, vergelij-

kingen en metaforen. Hij stemt zijn woorden goed af op het bre-

de publiek.

FotofinishHet Taalcentrum liet de winnaar bepalen door taalonder-

zoekers van de Vrije Universiteit en een vakjury. De onder-

zoekers analyseerden de taalvaardigheid van elf strafplei-

ters die in 2011 en 2012 vaak op radio en tv verschenen. Die

werden onder meer beoordeeld op helderheid, gebruik van

jargon en retoriek. De vakjury beoordeelde of de boodschap

inhoudelijk juist was en of de manier waarop die werd ge-

bracht, correct was. De jury bestond uit: Willem van Benne-

kom, Gerben Kor, Cees Korvinus, Carel Raymakers en Theo

de Roos.

Anker wordt op de voet gevolgd door Gerard Spong. Spong

zet zijn punten helder uiteen, spreekt beeldend en is zeer

overtuigend. De vakjury spreekt van een fotofinish tussen

beiden. Op de derde plek staat Geert-Jan Knoops. Knoops

beschikt over een breed palet aan overtuigende argumenten.

Wim Anker spreekt de duidelijkste taal

Wim Anker neemt zijn prijs in ontvangst uit handen van Anita Witzier.

Op JMS Textservice kunt u

altijd vertrouwen. U weet zich bij ons

verzekerd van een sluitende juridische vertaling

die op het afgesproken tijdstip wordt geleverd. Altijd,

want afspraak is afspraak, al sinds 1997. Hoe onze

klanten dit waarderen kunt u lezen op www.jmstext.nl.

Voor spoedopdrachten, informatie of onze tarieven zijn

we altijd bereikbaar. Bel 0299 351 851 en binnen een

uur doen we u een scherpe off erte.

Ervaren juridische vertalers

Alle talen Directe, snelle

behandeling Vaste, scherpe

tarieven Persoonlijk

contact

Uw deadline, onze zorg!

drs J.M. Steurb e ë d i g d v e r t a l e r

drs J.M. Steurb e ë d i g d v e r t a l e r

juridisch vertaalbureau

Textservice

JMS

Mgr. C. Veermanlaan 58

1131 KJ VolendamT 0299-351851

F 0299-351751E info@jmstext.nl

W www.jmstext.nl

veAll t

drs J.Mb e ë d i g d v

Op JMS Textservice kunt u

altijd vertrouwen. U wee

verzekerd van een sluiten

die op het afgesproken ti

want afspraak is afspraak

nten dit waarderen ku

drachten, in

ar. B

talennelle

Ervarenjuridischevertalers

t l

b e

ertaling

geleverd. Altijd,

s 1997. Hoe onze

ezen op www.jmstext.nl.

nformatie of onze tarieven zijn

0299 351 851 en binnen een

pe off erte.

M. Steure r t a l e r

juridisch vertaalburureau

Textservicvice

Mgr. C. Veermanlaa

1131 KJ VolendamT 0299-351851

F 0299-351751E info@jmstext.nl

www.jmstext.nl

Mv e

u

et zich bij ons

nde juridische vert

ijdstip wordt ge

k, al sinds 19

unt u lez

nf

W www.j

an an 58

Kijk opjuridischebrochure.nl

voor meer info

JJMM TTTTTeeeexxxxttttsseeMMMMSSSSSJJMMM

15 years in legal translations!

9nr. 6/7 – 2012

Juridisch nieuws

NIEUWS VOORJURISTEN

nu ook als iPhone app!

In de vorige uitgave van Mr. is een fout in het artikel

‘Duits-Nederlandse advocaten’ geslopen. Op pagi-

na 40 staat dat Evert Jan Heijnen bij Kneppelhout &

Korthals werkzaam zou zijn. Heijnen is echter werk-

zaam bij DVDW Advocaten. De naam van zijn kan-

toorgenote Ute Acker is verkeerd geschreven in het

fotobijschrift op pagina 41.

In de rubriek Financieel (pagina 61) zijn de foto’s per

abuis verwisseld. Tevens is de naam van Luc Dae-

men verkeerd geschreven in het fotobijschrift.

Herstel

Luc Daemen

(Grant Thornton)

Matthijs de Meyere

(Niehoff Werning & Kooij)

Claudia Priem, studente ondernemings-

recht aan de Vrije Universiteit, is uitgeroe-

pen tot BestGraduate Law 2012. Met negen

andere fi nalisten streed zij half mei om deze

felbegeerde titel in de Rembrandt Tower in

Amsterdam.

De studenten moesten tegen elkaar pleiten,

werden onderworpen aan een fact fi nding as-

sessment en moesten pitchen om voor hun

fi ctieve advocatenkantoor een belangrijke

klant binnen te halen. Priem heeft een bedrag

van 10.000 euro gewonnen. Daarnaast won zij

een plek voor deelname aan het Summer

Students Programme van Linklaters LLP en

een uitje voor haar en haar medestudenten

van de master ondernemingsrecht aan de

Zuidas.

BestGraduates Law is een initiatief van Me-

mory Group. Het is een wedstrijd voor juri-

disch toptalent, waarin de capaciteiten van de

kandidaten door middel van een capaciteiten-

test en vaardigheidsoefeningen worden ge-

test. Ook gaan de deelnemers op gesprek bij

verschillende advocatenkantoren, die op hun

beurt studenten mogen uitnodigen voor hun

‘inhousedag’ en ieder één kandidaat mogen

voordragen voor de fi nale.

BestGraduate Law 2012

Mr.-fotograaf Geert Snoeijer had onlangs een ar-

tistieke wereldprimeur met een vliegende ten-

toonstelling. Snoeijer maakte op verzoek van Tur-

kije-specialist Corendon Dutch Airlines een selectie

van foto’s van Nederlanders die in Turkije wonen en

afstammelingen van Nederlanders die zich daar

lang geleden vestigden. De selectie vormt een deel

van de tentoonstelling Nederlandse pioniers in Tur-

kije die tot eind augustus te zien is in het Amster-

dams Museum. Het gaat hier om een speciale expo-

sitie in het kader van 400 jaar diplomatieke

betrekkingen tussen Nederland en Turkije.

Geert Snoeijer werkt al geruime tijd voor Mr. Hij is

verantwoordelijk voor onder meer de foto’s bij de

rubrieken Ik en mijn cliënt, Locus, De visie van en

Buitennichig.

Vliegende foto’s

Wolfert van ’t Hooft (1949). Zijn grootvader

verhuisde begin vorige eeuw naar Turkije.

Spreekt nauwelijks Nederlands, maar eet

graag een harinkje op Koninginnedag.

10 nr. 6/7 – 2012

Bijgewoond

Als drukke jurist kunt u natuurlijk niet overal aanwezig zijn. Mr. brengt u daar-om maandelijks verslag uit van de ge-miste highlights.

door Laura Burgers

Congres Recht en Media Datum: vrijdag 11 mei 2012

Aantal aanwezigen: ruim 50

Locatie: Universiteit Leiden

Borrel:

Als journalisten juridische kwesties in-

houdelijk bespreken, gebeurt dat “erbar-

melijk”. Wegens tijdgebrek lezen ze de

relevante dossiers niet, volgens Henk

Snijders. De Leidse hoogleraar burger-

lijk (proces)recht was dagvoorzitter op

dit openbare congres van het Mordenate

College, een vereniging waarvan jaarlijks

de vijftien beste propedeusestudenten

rechten uit Leiden lid mogen worden.

Zijn collega straf- en strafprocesrecht

Tineke Cleiren haastte zich op te mer-

ken dat de media noodzakelijk zijn,

maar wel lastig voor de rechterlijke

macht. Die probeert “veel te krampach-

tig” aanvallen uit de media te voorko-

men door opener en transparanter te

worden. De op tv goed zichtbare naam-

bordjes voor rechters in zitting zijn een

brug te ver, vindt ze. “Die rechter zit

daar juist onpersoonlijk en kleurloos!”

Strafpleiter Jacques Taekema vertelde

over de positieve rol die de media voor

hem gespeeld hebben in de Schiedam-

mer parkmoord. Ton Hartlief, hoogle-

raar privaatrecht in Maastricht, besprak

allerlei aansprakelijkheidszaken waarin

de roddelpers voor de rechter was ge-

sleept – vaak tot hilariteit van de zaal.

Denk aan schreeuwende koppen als

Gordon vrijt met Carlo’s ex, waarbij de

zogenaamde ex in kwestie – ene

Adriaan – elders groot wordt afge-

schilderd als ‘afdankertje’, terwijl

er van het hele verhaal geen

letter waar is. “Het smarten-

geld dat in Nederland bij zul-

ke zaken wordt toegekend is

wat mij betreft laag”, liet

Hartlief weten.

Al met al bleek de relatie tus-

sen recht en media moeilijk in

één woord te omschrijven. De

studenten en alumni volgden

nog diverse workshops om tot

dieper inzicht te komen en sloten de

dag af met een borrel met live muziek.

Nu maar hopen dat ze dit stukje geen

‘erbarmelijke’ weergave van hun con-

gres vinden.

Ten years of International Criminal Court Datum: maandag 14 mei 2012

Aantal aanwezigen: 60

Locatie: Vrije Universiteit Amsterdam

Borrel:

Het Internationaal Strafhof of Internatio-

nal Criminal Court (ICC) bestaat tien jaar

en dat werd gevierd door het Amsterdam

Law Forum. Professionals uit het inter-

nationaal strafrecht, hoogleraren en stu-

denten kwamen bijeen om te reflecteren

over verleden én toekomst van dit per-

manente internationale orgaan. In plaats

van felicitaties kreeg het ICC vooral een

stevige dosis kritiek.

William A. Schabas is behalve in Londen

ongeveer overal ter wereld professor in-

ternationaal strafrecht (geweest), sinds

kort ook in Leiden. Zijn blog volgen vol-

staat om op de hoogte te blijven van het

internationaal strafrecht, zei internatio-

naal advocaat Donald Ferencz. Schabas

vindt dat het ICC openlijk voor zijn poli-

tieke component moet uitkomen. De

aanklager gaat over tot vervolging op

basis van het afwegen van gravity; al-

leen de ernstigste misdadigers worden

vervolgd. Zo’n keuze is altijd politiek,

stelde Schabas, en moet dat ook zijn om

de internationale vrede en veiligheid

niet in gevaar te brengen.

Ongezouten kritiek en frustratie kwa-

men van Ekaterina Trandafilova, zelf

rechter bij het ICC in de preliminaire

kamer. De aanklager mag op eigen initi-

atief tot vervolging overgaan, maar

heeft dan eerst goedkeuring nodig van

de preliminaire kamer. Een hopeloos

vertragend systeem wat Trendafilova

betreft. Alle dossiers moeten zo twee

keer bekeken worden, terwijl die gauw

zo’n 100.000 pagina’s dik zijn. Om kos-

ten en tijd te besparen zou de aanklager

veel selectiever moeten zijn in het aan-

leveren van bewijzen, betoogde ze. Kun-

nen meteen twee van de drie rechters

uit de preliminaire kamer worden weg-

bezuinigd. Nadat ICC-rechter Howard

Morrison de toekomst van de tienjarige

had besproken, was het tijd voor de bor-

rel. Op de volgende tien jaar!

7th Annual IBA Leaders’ Conference Datum: donderdag 30 mei - zaterdag 2

juni 2012

Aantal aanwezigen: 120

Locatie: Bel Air Hotel Den Haag

Borrel:

Internationale verontwaardiging en ver-

bazing was de oogst van de kabinets-

plannen om in Nederland het toezicht op

de advocatuur te verscherpen. Ze wer-

den besproken op deze vierdaagse con-

ferentie van de International Bar Associa-

tion (IBA) en de NOvA. En dat terwijl

staatssecretaris Teeven de aanwezigen

nog had proberen te sussen tijdens de

opening; volgens hem impliceert het

voorstel geenszins staatsbemoeienis.

Maar daar waren de ruim 120 vertegen-

woordigers van advocatenordes uit 56

landen niet gerust op, aangezien het ge-

plande toezichtorgaan door de overheid

zal worden benoemd én gefinancierd.

In Ierland ligt er een vergelijkbaar voor-

stel, waar Ed Murphy, de voorzitter van

de Law Society of Ireland, zich zorgelijk

over uitsprak. Mede dankzij de uitste-

kende discussieleider Willem Calkoen

(NautaDutilh) werd de microfoon ook

door het publiek veel gebruikt. De voor-

zitter van de Oekraïense advocatenorde,

Andriy Kostin, wond zich enorm op. “Als

wij in Oekraïne lobbyen voor een onaf-

hankelijke advocatuur wijzen we altijd

naar de West-Europese landen als goe-

de voorbeelden, maar met deze plannen

van Nederland en Ierland...” Hij maakte

zijn zin niet af en stak veelbetekenend

zijn handen in de lucht.

Alvorens naar het volgende onderwerp

over het gaan was het tijd voor koffie.

Tijdens deze pauze bleken de gemoede-

ren nog bepaald niet te zijn gekalmeerd.

Om de ongerustheid te bedwingen zal

onze staatssecretaris – net als zijn Ierse

collega – met een beter verhaal moeten

komen.

GET A TASTE

START YOURCAREER

WWW.WERKENBIJBAKER.NL

12 nr. 6/7 – 2012

Juridisch nieuws

Begin juni werden in Haarlem de open Nederlands kampi-

oenschappen hardlopen voor juristen gehouden onder de

naam Kleine Lettertjesloop. Deze loop, over vijf en tien kilo-

meter door Haarlem en Bloemendaal, is onderdeel van de

reeds jaren bestaande Letterenloop, en werd dit jaar voor het

eerst gehouden. Aan de Kleine Lettertjesloop nam een groot

aantal advocaten, notarissen en leden van de rechterlijke

macht deel. Voor elk van die categorieën waren er prijzen.

Daarnaast was er een categorie ‘overige’ juristen (weten-

Eerste editie Kleine Lettertjesloop

5 km individueel: Hanneke de Jong (rechter in Haarlem) en Erik Scheers (Everaert Advocaten)

10 km individueel: Suzanne MacDonald (TLT Solicitors) en Willem Jan de Graaf (raio Parket Amsterdam)

10 km teams: 1e prijs: Ploum Lodder Princen, 2e prijs De Rechtspraak, 3e prijs Köster Advocaten

10 km snelste magistraat: Marjet van der Lecq (rechter in Almelo), Willem Jan de Graaf (raio Parket Amsterdam)

10 km snelste advocaat: Suzanne MacDonald (TLT Solicitors), Michiel van Dijk (CMS Derks Star Busmann)

10 km snelste overige juristen: Heleen de Jonge van Ellemeet (wetenschappelijk bureau Hoge Raad),

Jasper Commandeur (SNS REAAL)

schappers, bedrijfsjuristen, en een enkel Tweede Kamerlid).

Winnaar bij de tien kilometer mannen was raio Willem Jan van

der Graaf die met 33.50 ook nog eens tweede werd in het ‘grote’

klassement van de Letterenloop. Bij de vrouwen won advocaat

Suzanne MacDonald met 40.43. De prijzen werden uitgereikt

door de Haarlemse rechtbankpresident Herman van der Meer.

foto’s: Chris van Houts

Uitslagen:

Naar de start met onder meer Quirijn Meijnen (Advocatenkan-

toor Meijnen), Sofi e de Schutter (Van Appia & Van der Lee Advo-

caten), Heleen de Jonge van Ellemeet (wetenschappelijk bureau

van de Hoge Raad) en Jeroen Recourt (Tweede Kamer PvdA)

Alle prijswinnaars bij elkaar

Finish van de Togarun die aan de Kleine Lettertjesloop voorafging

13nr. 6/7 – 2012

Juridisch nieuws

groot succesHet team van Jahae Advocaten

Mr.-hoofdre-

dacteur Michiel

van Kleef over-

handigt het Mr.-

togaschort aan

de prijsuitrei-

kende Haar-

lemse recht-

bankpresident

Herman van

der Meer

Meer dan 1.500 advocaten uit de hele wereld kwamen sa-

men in Kroatië. Nederland werd vertegenwoordigd door

de Dutch Football Lawyers, een team dat bestaat uit advoca-

ten afkomstig uit verschillende arrondissementen.

Helaas lootten de Nederlanders zware tegenstanders. Alge-

rije, dat tot de halve fi nales kwam en Brazilië, de uiteindelijke

Een waar voetbalfeest: Mundiavocat 2012

De Dutch Football Lawyers in Kroatië

De winnaars op de

tien en vijf kilometer

in gesprek: Willem

Jan de Graaf (l) en

Erik Scheers

(advertentie)

winnaar van het toernooi. Beide groepswedstrijden werden

nipt verloren. Na onnodig verlies tegen Canada, werd gewon-

nen van Spanje, Japan, China en Italië. De winst tegen Italië

zorgde ervoor dat plek 25 werd veiliggesteld. Volgend jaar

gaat het team voor een top 10-notering op het Europees Kam-

pioenschap dat in Italië zal plaatsvinden.

Op www.mr-online.nl heeft Mike Niekoop (Clifford Chance) een

amusant weblog bijgehouden over de ervaringen van het Neder-

landse team tijdens Mundiavocat 2012.

Het Europees Kampioenschap voetbal is nog in volle gang, maar begin juni vond al een ander belangrijk voetbalfestijn plaats: het Wereldkampioenschap voetbal voor advocaten ofwel de Mundiavocat 2012.

SSTICHTTINNG FINANCIËLEE KKENNISSBANNK

Communicatie van overheid/financiële instellingen moet voldoen aan 3 vereisten: duidelijk, volledig en

begrijpelijk. Op belangrijke financiële gebieden die overeenkomen met de financiële levensfasen schieten

overheid en controlerende organisaties tekort.

• Leren: verhoging studiefinanciering

• Verdienen: flexibiliseren arbeidsmarkt

• Wonen: beperken hypotheekrente

• Beschermen: afbraak sociale zekerheid

• Oude dag: afbouw pensioenen, vermogen opbouwen

• Een integraal beeld

30% korting voor u als lezer van Mr. als u het financiële handboek “Uw Financiële Routeplanner”

met financiële tips en waarschuwingen bestelt. Kijk op: www.definancielesite.nl/book/buy.

Studenten krijgen de rekening van de crisis door het mogelijk afschaffen van de basisbeurs en

invoeren van het sociaal leenstelsel, inkorten van de OV-chipkaart en het verhogen van het (instel-

lings)college- geld. De studiefinanciering stijgt explosief tot een studiefinancieringsbubbel.

• Actie: hou dit in de gaten en bezoek www.studiefinancieringsbubbel.nl

Met het argument dat de arbeidsmarkt op slot zit vanwege een te grote arbeidsbescherming wordt

flexibilisering van de arbeidsmarkt verdedigd. Hoe helder is dit argument als menig advocaat weet

dat ontslag, collectief of individueel, niet moeilijk te realiseren is.

• Actie: verdiep u hierin en bezoek www.definancielesite.nl met website-onderdeel ‘WW’

De aankoop van een woning is een belangrijke financiële beslissing. Dat Nederland met € 640 miljard

internationaal koploper is op het gebied van hypotheekschulden is onjuist en onvolledig.

De hypotheekrenteaftrek vervalt. Vraag is wanneer, in welke mate en voor wie!

• Actie: bezoek www.definancielesite.nl en toets trefwoord ‘eigen woning’ in

Afbouw van de sociale zekerheid treft velen. Bescherming voor werkloosheid en arbeidsongeschikt-

heid wordt nog deels collectief gedeeld. Maar wie dekt zich voldoende in privé in voor de risico’s van

ontslag, arbeidsongeschiktheid en financiële tekorten op de oude dag?

• Actie: bezoek www.definancielesite.nl en toets trefwoord ‘sociale zekerheidswetgeving’ in

Een goede oudedagvoorziening is noodzakelijk voor financiële rust. Het vertrouwen daarop verdwijnt.

De voorgespiegelde pensioeninkomsten zullen veel lager zijn. Ook voor u als jurist.

• Actie: voor meer inzicht in uw persoonlijke situatie, bezoek www.definancielesite.nl en toets

trefwoord ‘AOW herziening’ in

Een beleggingshypotheek, koopsom, pensioen en zogenaamd veilige beleggingen kunnen verweven

zijn. Vermogensbestanddelen dalen en stijgen soms gezamenlijk. Ziet u alle aspecten?

• Actie: doe uzelf een plezier en bezoek www.definancielesite.nl met website-onderdeel

‘Financiële planning’

Levensfase A

Levensfase B

Levensfase C

Levensfase D

Levensfase E

Financiële kennis is cruciaal. Heeft u vragen of advies? Reageer op info@definancielesite.nl.

15nr. 6/7 – 2012

www.mr-online.nl

Meesters van de week

Kent u ook een potentiële Mr. van de

week? Mail ons! info@mr-magazine.nl

Een selectie van uitspraken die de Mrs. van de Week de afgelopen maand deden op de site van Mr. (www.mr-online.nl). Elke week beantwoordt een jurist die die week om de een of andere reden in het nieuws is een aantal vragen. Wie een wekelijks overzicht wil van alle Mrs. van de week kan zich abonneren op de Mr. e-mailnieuwsbrief via www.mr-online.nl

Stel: u bent minister van Sociale Zaken en

Werkgelegenheid, wat zou u dan willen doen?

Mede gelet op de aankomende bezuinigingen?

“Ik zou een wetboek van arbeid invoeren

met een heldere structuur en terminologie

(niet zoals nu dat we billijke vergoedingen

en schadevergoedingen naast elkaar ken-

nen). Ik zou het duaal ontslagrecht af-

schaffen, maar de preventieve toets behou-

den met een wettelijke regeling voor

ontslagvergoedingen.”

Welk boek las u het laatst?

“Een bundeling van oude oraties uit begin

van de vorige eeuw... Ja... een arbeids-

rechtnerd.”

Met wie zou u een gevangeniscel willen delen?

“Ik zou de cel wel willen delen met Bono

van U2. Lijkt me een bijzonder intrigerend

persoon, overigens ook iemand die je wel

wakker zal houden met zijn verhalen en

energie. Rock on!!”

Kleinschalig en intensief zijn de kenmerken

van uw universiteit. Is dat iets wat andere

universiteiten, in het bijzonder rechtenfacul-

teiten, ook zouden moeten nastreven?

“Het is zeker een aanrader als zij studen-

ten sneller willen laten afstuderen en meer

willen laten leren. Aan de university colle-

ges behaalt zo’n 90% van de studenten in

drie jaar een bachelordiploma, tegenover

30% aan de reguliere universitaire oplei-

dingen. Een gemiddeld vak beslaat dan ook

30 colleges, in plaats van zeven of acht. Je

ziet dan ook dat de Universiteit Utrecht,

met al twee University Colleges en het

Utrecht Law College, nu ook het reguliere

rechtenonderwijs in vier colleges gaat on-

derbrengen. Er valt overigens wel meer te

zeggen voor een brede bachelor, zoals de

norm is op de university colleges: Ik be-

grijp van mensen die werken met onze

mr.-alumni dat studenten die naast veel

rechtenvakken in hun bachelor ook statis-

tiek, psychologie, retorica en bètavakken

deden uitstekende juristen zijn.”

Wat is het hoogtepunt uit uw juridische carri-

ère?

“Het moment dat ik als lid van de Staats-

commissie Grondwet werd gevraagd om

mee te denken over de betekenis en de

toegankelijkheid van de Grondwet, waarbij

de wijze waarop de regering om is gegaan

met het advies meteen het dieptepunt is.”

Is het zijn van jurist en christen een gou-

den combinatie?

“We zijn mensen en doen ons best. Dat

geldt voor elk beroep. Je moet jezelf

ook niet groter maken. We spelen in

Gods tuin, de aarde, en daarin ben je

geroepen om je in te zetten voor de we-

reld waarin we wonen en werken. Voor

de christen-jurist staat natuurlijk altijd

de vraag naar recht en gerechtigheid

centraal. Uiteindelijk zijn de gerechtig-

heid en de rechtvaardigheid beslissend.

Hoe een ieder daaraan invulling geeft

willen we vooral persoonlijk laten. Het

ene beroep is ook het andere niet en we

oordelen niet over elkaar.”

Hoogleraar arbeidsrecht Wijnand Zondag

(Rijksuniversiteit Groningen), besloot vo-

rig jaar predikant te worden. Heeft u zo’n

stap wel eens overwogen?

“Leuke vraag. Het is diametraal anders

gegaan. Al zeer jong wilde ik predikant

worden. Om Grieks en Latijn te leren

ben ik ook naar het gymnasium gegaan.

Rond mijn zestiende ben ik van plan

veranderd. Laat mij het aardse recht

dienen vanuit mijn vaste levensovertui-

ging, zo meende ik. En zo is het ook ge-

beurd. Ik ben rechten gaan studeren

aan de Vrije Universiteit en ben bijna

dertig jaar geleden advocaat geworden.

Voor mij het mooiste beroep op aarde.

Ik ga elke dag fluitend naar mijn werk.

Daar ben ik heel dankbaar voor.”

Hoe belangrijk is het eigenlijk dat een ad-

vocaat zich sportief opstelt? En een win-

naarsmentaliteit heeft?

“Iedereen verstaat onder ‘sportief’ wat

anders. Als advocaat streef ik continu

naar het beste resultaat voor mijn cli-

ent. Uiteindelijk hoeft winnen op lange

termijn niet het beste resultaat voor de

cliënt te zijn.”

29 MEI 14 MEI

4 JUNI

21 MEI

Ruben Houweling

hield hij zijn oratie

‘Arbeidsrecht op de

schop’ als bijzon-

der hoogleraar ar-

beidsrecht aan de

Erasmus Universi-

teit Rotterdam.

Barbara Oomen (hoogleraar sociolo-

gie van de mensen-

rechten aan de Uni-

versiteit Utrecht) is

benoemd tot de-

caan van het Uni-

versity College

Roosevelt Academy

in Middelburg.

Advocaat Peter Ingwersen (Pot

Jonker Seunke) is

voorzitter van de

Christen Juristen

Vereniging die haar

jaarlijkse Algeme-

ne Ledenvergade-

ring hield.

Marjan Olfers (VMW

Taxand) is benoemd

als bijzonder hoog-

leraar Sport en

Recht aan de Vrije

Universiteit.

Wat is het hoogtepunt uit uw juridische carrière?

“Mijn proefschrift. Een ieder die ooit een dergelijk

werk geschreven heeft, weet wat dit betekent.”

Het dieptepunt was zeker toen u als commissaris van

Ajax door de rechter in de zaak Louis van Gaal – Jo-

han Cruijff werd teruggefloten?

“Suggestief. Dit zijn uw woorden.

Nee. Tip: lees de uitspraken eens nauwkeurig.”

17nr. 6/7 – 2012

Weblogs

Ondernemend jurist Marijn Rooymans vermoedt dat social

media ons minder

sociaal maken.

“Het is verleidelijk

om lekker thuis

achter je pc te blij-

ven zitten, maar

pas op. Vooral de talloze be-

middelingsbureautjes gebrui-

ken LinkedIn om je te vinden.”

Wil je eigen baas zijn en niet

de zoveelste inwisselbare on-

deraannemer? Dan moet je

erop uit om mensen te gaan

ontmoeten volgens Rooymans.

De meest succesvolle zelf-

standige juristen die hij kent

zijn namelijk niet per defi nitie

degenen die het meest actief

zijn op LinkedIn of Twitter.

“Het zijn de mensen die de

discipline en belangstelling

hebben om af en toe de tijd te

nemen om persoonlijk contact

te maken. En dan vooral op de

momenten dat ze niet verle-

gen zitten om een opdracht.”

Advocaat en onderzoeker Ger-ben Kor zette eind mei zijn EK-

voetbalgedachten op papier.

“Wesley speelt waardeloos, al

een jaar lang.

Robin heeft nog

nooit iets goed

gedaan in Oranje.

Raffi e is een wat-

je. Dirk is versle-

ten. Arjen mist altijd als het er

echt om gaat. De Hunter mag

vast weer niet spelen van gek-

ke Bertje. Bommel en De Jong

krijgen binnen een half uur

rood. We hebben geen echte

mannen in de verdediging. Na

Sar hebben we geen topkee-

per meer. En toch worden we

kampioen. Waarom? Omdat

we er geen recht op hebben.”

Ook advocaat Ali Öntas verkeerde

eind mei al in ho-

gere EK-sferen.

“Het aantal

Oranjefans dat een reis naar

Oekraïne zou hebben geboekt

voor het EK zou tegenvallen.

Om het tij te keren, tracht men

de mannelijke supporters te

verleiden met mooie Oost-Eu-

ropese dames. In Oekraïne

zouden de mooiste vrouwen

van de wereld wonen. Zelfs

een KNVB-sponser adverteert

er mee. In een melige bui heb

ik mij verdiept in het fenomeen

Oekraïnse vrouw. Ik wil uit-

drukkelijk vermelden dat het

niet om een empirisch onder-

zoek gaat, doch het resultaat

is van een uurtje googlen. Ik

realiseer mij dat deze bijdrage

geen juridisch onderwerp om-

vat, maar dat hoeft niet altijd

zo te zijn.”

Een advocaat in de Cariben ver-

telt: “Met de ontmanteling van

de Nederlandse Antillen zijn

de Caribische ei-

landen Bonaire,

Saba en Sint Eus-

tatius op 10-10-

10 openbare li-

chamen geworden

van Nederland. Voor de

rechtsvorming brengt deze

ontwikkeling interessante vra-

gen mee. Een heikel punt van

discussie is de vraag of de

rechten en plichten van de in-

woners van de eilanden gelijk

(moeten) zijn aan de rechten

en plichten van hun mede

landgenoten op het Europees

continent. Zo bestaat dan ook

het voornemen artikel 1 van de

Grondwet zodanig te wijzigen,

dat het gelijkheidsbeginsel in

Nederland niet voor alle delen

geldt. Wellicht voor velen tot

voor kort een ver-van-m’n-

bed-show, maar met de val

van het Nederlands kabinet en

de opkomende verkiezingen

voor de Tweede Kamer pre-

senteert zich een interessante

test case die in grote mate zal

bepalen hoe de discussie over

deze zogenoemde ongelijkheid

zich verder gaat ontwikkelen.”

Rechtsfi losoof Hendrik Kaptein

neemt minister Spies in be-

scherming: “Eerst voor en later

tegen het boerka-

verbod hoeft niet

te getuigen van

ongeloofwaardig

opportunisme.

Politiek onver-

mijdelijke compromissen kun-

nen nu eenmaal leiden tot ver-

anderlijke standpunten.

Bovendien moeten ministers,

magistraten en advocaten pu-

blieke opvattingen kunnen ver-

dedigen waarmee zij het per-

soonlijk niet eens zijn. Toga’s

zijn daarvan uitdrukkingen, ter

verhulling van de mens achter

de magistraat en de advocaat.

Boerka’s bedekken nog meer

en lijken dan ook zeer geschikt

om die toga’s te vervangen, ook

voor niet-islamieten.”

VoetbalgedachtenOp de website van Mr. werd afgelopen maand weer druk ge-blogd. Ook deze keer een greep uit de inhoud. Meer lezen? Kijk op www.mr-online.nl

Ook heeft een nieuwe blogger

deze maand zijn intrede ge-

daan. Inspirator Duurzame

Rechtspraak en oud-advocaat

Alexander de Savornin Lohman

blogt over het van 20 tot 24

mei 2012 in Den

Haag gehouden

internationale

symposium van

de World Society

of Victimology.

Hij presenteerde

er een model voor slachtoffer-

empowerment dat nuttig kan

zijn bij onderhandelingen met

en voor slachtoffers. Tijdens

het slotdiner parodieerde con-

gresvoorzitter Marc Groenhuij-

sen (UvT) een keynote-speaker

die zich een ‘virgin of victimolo-

gy’ voelde met het statement

dat het congresgebeuren één

grote orgastische ervaring is

geweest. “Ik kan me daar wel

in vinden.”

(advertentie)

Fier Advocaten biedt ruimte aan zes advocaten, die op

basis van kostendeling verbonden zijn aan het kantoor

aan de Westerdoksdijk 605 te Amsterdam.

Wij hebben plaats voor toetreding van drie advocaten

(ex btw) per maand. Het kantoorpand is gelegen aan

het IJ op 100 meter afstand van het nieuwe gerechtshof.

Fier Advocaten

Postbus 14553, 1001 LB Amsterdam

Contact: Tom Jaburg

|

WOENSDAG 4 JULIOPENBARE LES PROF. DR. ROB VAN OTTERLO

Op woensdag 4 juli 2012 om 16.00 uur spreekt prof. dr. Rob van Otterlo, lector Organizing Legal Services aan de Hogeschool van Amsterdam, zijn lectorale rede uit in het Auditorium van Gebouw Leeuwenburg, Weesperzijde 190 (naast Amstelstation) in Amsterdam.

Het lectoraat Organizing Legal Services brengt onderwijs, wetenschap en beroepspraktijk samen om passende oplossingen te vinden voor vraagstukken op het gebied van de inrichting en uitvoering van juridische dienstverlening. Kijk voor meer informatie over het Kenniscentrum Maatschappij en Recht op www.hva.nl/kmr.

Wilt u aanwezig zijn bij deze openbare les? Meld u aan via www.hva.nl/lectorale-redes (toegang gratis).

CREATING TOMORROW

19nr. 6/7 – 2012

Arrest van de maand

door Jurjen Boorsma

De macht van Ybo

Het gaat om de zaak contra Sietze

Jan V., zwerver van beroep. Een

agent te Enschede pakte zijn lunch af

(een blikje bier) waarna Sietze Jan het

niet kon laten om de agent toe te voe-

gen: “Jij bent een mierenneuker.” De

zaak kwam na veroordeling tot de Hoge

Raad (LJN: BV9188, Hoge Raad,

10/05017, 08-05-2012). Straf in hoger

beroep: schuldig zonder straf.

Eerst even de advocaatkosten, want die

zijn het eenvoudigst te berekenen. Be-

zoek politiebureau: 1,5 punt. Zitting po-

litierechter, gerechtshof: samen twaalf

punten. Cassatie: zes punten. Totaal,

inclusief BTW: € 2275,45. Wat – maar

dat terzijde – mierenneuken is in verge-

lijking met de kostelijke salarissen van

een officier van justitie, een advocaat-

generaal, een politierechter, drie raads-

heren, een advocaat-generaal bij de

Hoge Raad, vijf hoogste rechters, grif-

fiers, parketmedewerkers en overigens

de gekwetste agent in Enschede zelve.

Laten we het er maar op houden dat

recht een waardevol goed is, en dat het

recht van agenten niet beledigd te wor-

den onbetaalbaar is.

Dan het neuken. Iemand uitschelden

voor een insektoseksueel is negatief,

“in aanmerking nemend dat de gebezig-

de uitlating, gezien de daarin vervatte

verwijzing naar ‘neuken’ een negatieve-

re connotatie heeft dan ‘pietlut’, aldus

A-G Vellinga in zijn conclusie. Vellinga is

niet pietluttig: hij adviseerde de Hoge

Raad de middelen ongegrond te verkla-

ren en de uitspraak in stand te laten,

onder meer verwijzend naar NJ 2010,

671, met noot van… Buruma.

Daar ging het om een vervolging we-

gens het roepen van “wat moet je nou,

mafkees” tegen een Almeerse agent.

Interessant is dat A-G Jörg in die andere

zaak juist adviseerde om mafkees als

niet beledigend te beschouwen. Jörg

vroeg zich hardop af wat de meerwaar-

de was geweest van vervolging van dit

woord, oordeelde dat de motivering over

de beledigende context ontbrak en

merkte op dat hij er onevenredig veel

tijd in had gestoken om aan de Hoge

Raad te ontlokken waar de ondergrens

van strafbare belediging ligt.

Die lag, vond toen de Hoge Raad onder

Van Dorst, nog ònder mafkees, want de

uitspraak (een geldboete van 300 euro)

bleef in stand.

Buruma, toen nog een gewoon profes-

sortje, annoteerde in de NJ onder de

mafkees-uitspraak dat niet alle lange

tenen tot procedures zouden moeten

mogen, maar dat ons systeem er van

uitgaat dat “het OM een zekere afwe-

ging maakt vooraleer de rechter met

rancuneuze futiliteiten wordt opgeza-

deld. De futilisering van het strafrecht

kost veel tijd en geld.” Waarbij boven-

dien niet op voorhand gezegd is dat de

burger die hardop klaagt over een onre-

delijke agent bij voorbaat altijd ongelijk

heeft, aldus Buruma. De Hoge Raad zou

daarom “wat vaker kunnen laten blijken

dat hij de motivering onbegrijpelijk of

onvoldoende acht”.

Diezelfde Buruma zit twee jaar later

met dezelfde Van Dorst in één kamer en

zie: de Hoge Raad overweegt opeens

dat het gebruik van het woord mieren-

neuker in het algemeen niet beledigend

is, zodat het afhangt van de context. Die

is onvoldoende gemotiveerd. Cassatie.

Lijkt dit op Buruma’s annotatie of lijkt

het daar niet op? Is dit een Burumaatje

of is dit geen Burumaatje?

Helemaal op zichzelf staat het arrest

niet. De Alkmaarse politierechter Luig-

jes oordeelde in 2005 al dat de toevoe-

ging ‘mierenneuker’ voor een parkeer-

wachter geen belediging was, maar

hoogstens een onfatsoenlijk woord voor

iemand die overdreven nauwgezet zijn

werk doet.

Maar pas op wat u zegt. De politie blijft

overdreven nauwgezet rancuneus futiel

doen, dus het roepen van mierenneuker

wordt juist sinds 8 mei uiterst ijverig be-

boet. Ybo? Doe je er wat aan?

Het past natuurlijk bij de VIVA’isering van het strafrecht: de Hoge Raad ging het nu dan toch echt een keer over neuken hebben. Een orgie van vier heren en één vrouw, met als gangmakers voorzitter Van Dorst en raadsheer Y. Buruma, wees een arrest over de edele kunst van het mierenneuken. U kreeg er nog net geen dildo bij.

Is dit een Burumaatje of is dit geen Burumaatje?

ARBEIDSRECHT

Als ik...

In de serie ‘Als ik...’ laten prominente juristen hun licht schijnen over de

vraag wat zij zouden willen veranderen op ‘hun’ rechtsgebied. Wat zouden

zij aanpakken, instellen en/of afschaffen als zij minister waren? Deze keer

op het gebied van het arbeidsrecht.

FO

TO

: E

VE

RE

TT

CO

LL

EC

TIO

N/S

HU

TT

ER

ST

OC

K.C

OM

21

“De polarisatie van groepen leidt tot grote spanningen op de arbeids-markt die nodig moeten worden weggenomen.” Evert Verhulp, hoogleraar arbeidsrecht

“Arbeidsrechtelijke regelgeving werkt alleen maar wanneer er voldoende draagvlak voor is. Anders wordt er gezocht naar ontwijkingsconstructies.”Gerrard Boot, kantonrechter en hoogleraar arbeidsrecht

“Het door D66 geïnitieerde wets ontwerp dat in het Lente-Akkoord is omarmd brengt niet de beoogde ‘vereenvoudiging’; inte-gendeel.” Paul Boontje, arbeids-rechtadvocaat

Als

ik...

arb

eids

rech

t

“De vakbond spartelt, maar de cao is springlevend.”Ferdinand Grapperhaus, hoogleraar (Europees)arbeidsrecht en advocaat

“De schadevergoeding wegens kennelijk onredelijk ontslag is thans niet ‘afge-topt’. Dat moet absoluut zo blijven.” Stefan Sagel, arbeidsrechtadvocaat

22 nr. 6/7 – 2012

Als ik minister van Sociale Zaken en Werkgelegen-heid was zou ik een discussie over de grondslagen van het arbeidsrecht beginnen. De ontwikkeling op

de arbeidsmarkt, waar de verschillende groepen steeds meer tegengestelde belangen lijken te hebben, maakt dat nodig. De polarisatie van groepen leidt tot grote spanningen die nodig moeten worden weggenomen. Over welke ontwikkeling het gaat? Een van de ontwikke-lingen is de opzienbare verbetering van de positie van hoger opgeleiden op de arbeidsmarkt ten opzichte van de lager en middelbaar opgeleiden. Voor hoger opgeleiden steeg het uurloon meer dan gemiddeld en het aantal tijdelijke arbeidsovereenkom-sten nam voor die groep af. Het SCP (E. Josten, Minder banen voor lager

opgeleiden?, juni 2010, p. 14) con-cludeert: “Door deze ontwikkelin-gen is de achterstand in arbeids-marktpositie van laag- op hoogopgeleiden toegenomen.” Lager opgeleiden blijken in 2011 ook va-ker en langduriger werkloos dan ho-ger opgeleiden (CBS 2012). Lager opgeleide werknemers zijn vaker slachtoffer van arbeidsongevallen, worden door werkgevers minder ge-schoold, worden soms gebonden aan belachelijke concur-rentiebedingen, ondervinden verdringing van hun arbeid door zzp’ers en illegale of onderbetaalde werknemers en hebben dus veel minder werkzekerheid dan hoger opgelei-den. De lager opgeleiden voelen de achterstand niet alleen feitelijk in toenemende mate, maar die achterstand wordt ook nog gevisualiseerd door de bonuscultuur. Waar de vakbonden in 2009 aan werknemers bij TNT een salaris-verlaging van drie procent voorlegden, bestaat de CEO van datzelfde bedrijf, Bakker, het in 2012 een ontslagbo-nus van 3,5 euro miljoen te aanvaarden. Terzijde: als ik minister van Sociale Zaken was zou ik het rapport over de arbeidsmarkt van de door hem voorgezeten en naar hem vernoemde commissie alsnog in de papierbak gooien we-gens de volstrekte ongeloofwaardigheid van de voorzitter.

TweedelingDe tegenstelling tussen lager en hoger opgeleiden wordt ver-sterkt door het verkleinen (of verdwijnen) van de groep

werknemers op middelbaar beroepsniveau. Juist deze groep wordt hard geraakt door de verdergaande digitalisering. Niet de functies van lager opgeleide (en lager betaalde) werknemers verdwijnen daardoor van de arbeidsmarkt, maar die van de middelbaar opgeleiden. Dat is al zichtbaar in bijvoorbeeld de zakelijke dienstverlening waar bijna alle loketfuncties zijn geschrapt en in de logistiek waar de plan-ning- en afhandelingfuncties verdwijnen. Door het afnemen

van deze groep ontbreekt in toene-mende mate de verbindende schakel tussen de hoger en de lager opgelei-den. De tweedeling op de arbeidsmarkt dreigt en dat vraagt om nieuwe idee-en over het arbeidsrecht. Is solidari-teit van de hoger opgeleiden (en beter betaalden) met de lager opgeleiden niet minstens zo belangrijk als de be-scherming van de in ondergeschikt-heid werkende mens? Gaat het bij de arbeid niet ook (of misschien wel vooral) over het beschermen en ver-beteren van de menselijke vaardig-heid en waardigheid? Moeten niet juist flexibele werknemers door werkgevers en sectorale fondsen wor-den geschoold? Moet een concurren-tiebeding gesloten door een schoon-

maker niet gewoon van rechtswege nietig zijn, zeker als daartegenover geen behoorlijke vergoeding van de werkge-ver staat? Verdient de participatie op de arbeidsmarkt meer nadruk dan het thans krijgt? Leiden de gesignaleerde veran-deringen niet tot de noodzaak arbeidsrechtelijke regels aan te passen? Ik zou denken van wel. De regeling van tijdelijke arbeidsovereenkomsten en uitzendovereenkomsten zou op de schop moeten, wellicht in een uitruil met het reguliere ontslagrecht. Hoewel het voor een deel om symboliek gaat, is het goed haast te maken met voorstellen als die van de wet normering topsalarissen in de publieke sector. Met wat forse ingrepen zou ook het wetsvoorstel maximering ont-slagvergoedingen kunnen bijdragen aan een betere balans op de arbeidsmarkt. Een betere regeling voor concurrentie-bedingen is nodig. Er worden wel stappen gezet, maar geen structurele keuzes gemaakt. Als ik minister van Sociale Zaken was, zou ik op zoek gaan naar een ‘grand design’ om de spanning op de arbeidsmarkt

Evert Verhulp is hoogleraar arbeids-

recht aan de Universiteit van

Amsterdam.

DISCUSSIE OVER DE GRONDSLAGEN VAN HET ARBEIDSRECHT

FO

TO

: GE

ER

T S

NO

EIJ

ER

Meer klantenMeer mensen

Meer kennisMeer ruimte

Meer mogelijkhedenMeerendonkweg

Dat is wijsheid

We blijven groeien, dus waren we op zoek naar een pand met meer ruimte. Met ingang van 1 juli 2012 zijn we in

's Hertogenbosch gehuisvest aan de Meerendonkweg 21/23.

www.vil.nl

24 nr. 6/7 – 2012

De vakbond spartelt, maar de cao is springlevend. Is dat een paradox? Nee, de cao gaat over transigeer-winst tussen werknemers en werkgevers. De vak-

bond gaat vooral over ledenverlies. De cao kan niet zonder partijen, dus niet zonder belangenorganisaties, die aan weerszijden de belangen formuleren en weten welke uit-komst de meeste voorspoed biedt. Aan werknemerskant noemen we zo’n belangenorganisatie in de volksmond een vakbond. Nu is de huidige vakbond uitstekend toegesneden op het sluiten van cao’s, en het zorgen voor goede omstandigheden. Wanneer men de meetlat hanteert, die ook de Europe-se commissie gebruikt voor het toet-sen van de representativiteit van vak-bonden (erkenning in de bedrijfstak(ken) en het hebben van een goede infrastructuur), doet de Nederlandse vakbeweging het voor-treffelijk. Maar op de een of andere manier inspireert het concept van een bond waarvan je lid moet worden steeds minder mensen, en vooral: steeds minder jonge mensen. En dat terwijl diezelfde jonge mensen wél het nut in zien van het totstandbren-gen van diezelfde cao waarin de vak-bond nu juist zo uitblinkt. Over de legitimiteit van een werkne-mersorganisatie hoeven we het niet lang te hebben. Een vakbond is nodig voor een rechtvaardige en profijtelijke ontwikkeling van de arbeidsmarkt, die zowel werkgevers als werknemers stimulerend perspectief biedt. Met een goed functionerende vakbond kan men een evenwichtige

arbeidsvoorwaardenontwikkeling verwezenlijken; van een geheel andere orde is dat een dergelijke organisatie ook ga-rant staat voor gunstige arbeidsomstandigheden en veilig-heid op het werk. Maar zodra het gaat om overkoepelende belangen, moet diezelfde vakbond wel bereid zijn om over de schutting van

belangenbehartiging in eigen kring of voor eigen generatie heen te kijken. Dat betekent dat zij een afweging moet dur-ven maken tussen verschillende belangen en belangengroe-pen. Dat betekent ook de wil hebben om over de lange ter-mijn mee te denken en niet vast te blijven houden aan de bestaande belangen. In heel Europa vergrijst de populatie van vakbondsleden. Bovendien neemt het aantal leden – zij het langzaam – af in

diverse Europese landen, waaronder Nederland. Daarbij is de representa-tiegraad in sommige, vooral niet-in-dustriële bedrijfstakken significant laag tot zelfs te verwaarlozen. En ten slotte heeft de opmars van flexibele arbeid met veel korte dienstverban-den en uitzendcontracten ook nog eens tot gevolg dat doelgroepen no-

lens volens minder eenvoudig zijn te mobiliseren. Daarmee is gegeven dat de positie en rol van de vakbond wezenlijk anders moet worden. Vakbonden moeten worden gesplitst in een ledenorgani-satie die op basis van collectieve ar-rangementen individuele hulp, advies en rechtsbijstand biedt en ook ge-rechtigd is deel te nemen aan overleg-tafels. Daarnaast komt er een com-mercieel speelveld van gecertificeerde

organisaties; dat kunnen ook vakbonden zijn, die elke twee jaar in een sector of bedrijf (kunnen) meedoen aan verkie-zingen om te worden afgevaardigd als cao-onderhandelaar cq caopartij. Werknemers die meedoen aan de verkiezingen moeten een bedrag betalen, waartegenover staat dat zij mo-gen stemmen over wie cao-onderhandelaar wordt en ook mogen meestemmen over het onderhandelingsresultaat. Op medewerkers die niet meedoen met de verkiezingen wordt de cao pas van toepassing als zij bereid zijn hetzelfde bedrag te betalen. Omdat de verkiezingen via internet verlopen en er geen lidmaatschap aan verbonden is, is er sprake van het door de werknemers in maximale vrijheid toch aan de cao gebonden worden. Een dergelijk systeem zou een veel groter draagvlak geven voor de cao, voor de vakbond en daarmee ook de werkgeversorganisatie.Kortom, als ik minister van Sociale Zaken en Werkgelegen-heid zou worden zou ik een voorstel tot drastische aanpas-

Ferdinand Grapperhaus is hoogleraar

(Europees) arbeidsrecht aan de

Universiteit Maastricht en advocaat bij

Allen & Overy.

“De wet cao zou drastisch moeten worden aangepast”

LEGITIMATIE EN ROL VAN DE VAKBOND

25nr. 6/7 – 2012

ALS IK... ARBEIDSRECHT

De toenemende twee- of driedeling op de arbeidsmarkt is het grootste

arbeidsrechtelijke probleem

EEN NIEUW STELSEL VAN ARBEIDSOVEREENKOMSTEN

Als ik minister van Sociale Zaken en Werkgelegen-heid was, zou ik me realiseren dat ik als minister alleen geen grote wijzigingen kan doorvoeren.

Daarvoor is wetgeving in formele zin nodig, en dus een meerderheid van de Tweede en Eerste Kamer. Arbeidsrechte-lijke regelgeving werkt alleen maar wanneer er voldoende draagvlak voor is. Wanneer dat draagvlak ontbreekt of komt te vervallen, wordt gezocht naar ontwijkingsconstruc-ties. In de jaren negentig waren dat de draaideurconstructies, tegenwoor-dig reken ik daar veel payroll-con-structies toe. Ik zou daarom een maximale inspanning plegen ook de (belangrijkste) werkgeversorganisa-ties en vakbonden achter mijn pro-bleemanalyse en oplossingen te krij-gen. Tot zover mijn werkwijze.Het grootste arbeidsrechtelijke pro-bleem op dit moment acht ik de toe-nemende twee- of driedeling op de arbeidsmarkt. Een afnemende groep, vooral ouderen, werkt op basis van vaste arbeidscontracten, met de daar-bij behorende bescherming. Nieuw-komers, waaronder vooral jongeren, slagen er amper in vaste contracten te krijgen. Zij werken op tijdelijke- of uitzendbasis, en de wat beter op-geleiden beginnen soms voor zich zelf. Globaal gesproken hebben deze nieuwkomers zo’n zwakke arbeidsrechtelijke positie, dat dit gevoegd met het voor hen op dit moment ook niet als gunstig ervaren pensioenstelsel, op den duur problemen gaat geven. Een groep, vaak ontslagen, ouderen ziet zich min of meer gedwongen voor zichzelf te beginnen, tegen veel ongunstiger voorwaarden dan destijds als werk-nemer het geval was. Een tweede arbeidsrechtelijk probleem is de grote ongelijk-heid in het ontslagstelsel, daar waar het gaat om de, nog al-tijd zeer grote, groep werknemers met een vast contract. Ontbinding van de arbeidsovereenkomst via de kantonrech-ter leidt tot een, gemiddeld genomen, onacceptabel hogere ontslagvergoeding dan via de UWV-route. De reden van het eerste probleem bestaat er voor een groot deel uit dat werkgevers het arbeidsrecht (met vaste contrac-ten als uitgangspunt) als te knellend en te duur ervaren. Daar waar het kan zoeken zij daarom naar ontwijkingscon-structies, die hen meer flexibiliteit geven (flexwerk en

zzp’ers), en het mogelijk maken tegen een lager loon te laten werken (payroll, zzp). Dit probleem kan alleen opgelost worden door voor de standaardarbeidsovereenkomst een niveau van bescherming te geven dat door beide sociale partners als acceptabel wordt ervaren. Dat mag betekenen dat het niveau van bescherming toeneemt al naar gelang de relatie langer voortduurt. Tegelijk zal zo’n systeem dwin-gend moeten zijn, en door schijnconstructies heen moeten

worden geprikt. Als minister zou ik de sociale part-ners aansporen de weg daar naartoe zelf te plaveien. Wat betreft zzp’ers kan dat door afspraken te maken over in welke gevallen en tegen welke condities daarvan gebruik wordt ge-maakt, en in de overige gevallen niet. Het is begrijpelijk dat werkgevers de door hen thans opgezochte en hier-boven genoemde uitwegen alleen zul-len willen opgeven wanneer het ‘ge-wone’ arbeids- en ontslagrecht versoepelt. Dat zal globaal genomen tot soepeler ontslagregels (misschien afschaffing van de preventieve toets) en lagere ontslagvergoedingen moe-ten leiden. Tegelijkertijd is het be-grijpelijk dat de vakbonden de ge-ruststelling zullen willen krijgen dat

geen sociale dumping gaat plaatsvinden van vooral oudere werknemers. Dat risico van dumping bestaat onder meer vanwege hun vaak hoge loonkosten. Wanneer de rechters er in slagen de hoogte van de 685- en de 681-vergoedingen meer naar elkaar toe te krijgen, dan

komt het belang van twee naast elkaar bestaande procedu-res verder te vervallen. Mijn belangrijkste taak zou er daarom uit bestaan, echt re-kening houdend met de reële belangen van de verschillende groeperingen, tot een zo breed als mogelijk gedragen nieuw

Gerrard Boot is kantonrechter in de

Rechtbank Amsterdam en hoogleraar

arbeidsrecht aan de Universiteit Leiden.

26 nr. 6/7 – 2012

WARUM IN DIE FERNE SCHWEIFEN, WENN DAS GUTE LIEGT SO NAH?

Als ik minister van Sociale Zaken was, zou ik het BBA afschaffen en het civiele ontslagrecht onge-moeid laten. Fair ontslagrecht behelst twee dingen.

Werkgevers moeten eenvoudig en zonder buitensporige kos-ten kunnen ontslaan, mits daarvoor een redelijke grond be-staat en procedureel zorgvuldig is gehandeld. Werknemers moeten, wanneer die grond ontbreekt of het vereiste van procedural fairness is geschonden, hun baan kunnen terug-krijgen, dan wel in ieder geval een bij het hen aangedane onrecht passende vergoeding ontvangen. Het huidige civielrechtelijke ontslagrecht zónder BBA verenigt beide uitgangspunten. In dat systeem kan de werkgever (zonder ontslagvergunning) opzeg-gen, tenzij sprake is van een wettelijk opzegverbod, zoals onder meer bij ziekte, zwangerschap of wegens vak-bondslidmaatschap. Er rest dus een aantal sprekende gevallen waarin op-zeggen niet mag. Het omwille van vereenvoudiging/flexibilisering af-schaffen van de preventieve BBA-toets maakt de werknemer ook ove-rigens niet vogelvrij. Het civiele ontslagrecht biedt voldoende moge-lijkheden om (sociaal) ongerecht-vaardigd ontslag terug te draaien, te compenseren of – in echt sprekende gevallen – zelfs te voor-komen. Een vergezochte wijziging van het BW om voor een adequate counterbalance tegen de opzeggingsvrijheid van de werkgever te zorgen, is niet nodig. Dat tegenwicht is er al, het is de regeling inzake kennelijk onredelijk ontslag. Die voorziet erin dat als een ontslag wordt gegeven op een wijze of om een reden die een goed werkgever niet betaamt, het dienstverband moet worden hersteld, dan wel een zodanige schadevergoeding moet worden betaald dat de tekortko-ming van de werkgever wordt gecompenseerd. Nu het bij de vordering tot herstel van het dienstverband gaat om schade-vergoeding in natura (HR 20 maart 1992, NJ 1992, 495) kan deze in evidente gevallen ook in kort geding worden toegewezen, zelfs preventief gedurende de opzegtermijn. Het is ook niet nodig om aan het BW te morrelen door de in-voering van een expliciete voorafgaande ‘hoorplicht’ die wel wordt afgeleid uit internationale verdragen. Zo’n verplich-ting geldt, uitzonderingen daargelaten, ook nu al op grond van het beginsel van goed werkgeverschap (Hof ’s-Graven-

hage 31 juli 2008, JAR 2008/241). De schadevergoeding wegens kennelijk onredelijk ontslag is thans niet ‘afgetopt’. Dat moet absoluut zo blijven, want de dreiging dat de werkgever de concrete schade moet vergoe-den die volgt uit zijn ontslagrechtelijk wangedrag, is in een flexibel systeem zonder preventieve toets de belangrijkste waarborg voor zorgvuldigheid. Als die dreiging wordt ‘ge-capt’ op – bijvoorbeeld – een half jaarsalaris, kan een werk-

gever ook groot arbeidsrechtelijk on-recht ‘afkopen’ voor een gering, vooraf bepaalbaar, bedrag. Dat is on-billijk en verdraagt zich niet met het algemene civielrechtelijke uitgangs-punt dat schadevergoeding ertoe strekt de gehele schade die daadwer-

kelijk wordt geleden, te vergoeden. Ook ‘ontslagschade’ behoort niet vooraf aan een arbitrair maximum gebonden te worden (HR 12 februari 2010, NJ 2010, 494, rov. 3.6.2). Juist de dreiging dat bij grote onzorgvul-digheid diep in de buidel getast moet worden, zal werkgevers bij gebreke van een preventieve ontslagtoets tot terughoudendheid nopen. Zonder effectieve financiële afschrikking ontaardt ontslagrecht zonder pre-ventieve toets in ‘hire and fire at

will’. Met rechtvaardigheid heeft dat weinig van doen.

Geen traanDe intrekking van het BBA zal meebrengen dat de ontbin-dingsprocedure (art. 7:685 BW) – nu vaak gebruikt om de preventieve BBA-toets te omzeilen – nauwelijks nog gevolgd zal worden. Deze minister zou daar geen traan om laten. Hij kent uit zijn ‘vorige leven’ als advocaat de gebrekkigheid van die procedure; geen recht op getuigenbewijs, geen appel en kantonrechters die soms ontbinden ‘omdat in het huis van welles-nietes de waarheid altijd in het midden ligt’. Het zou goed zijn wanneer de rechtspraak zich na intrekking van het BBA zou bezinnen op de ratio van art. 7:685 BW door ontbindingsverzoeken in lijn daarmee nog slechts in uitzonderlijke gevallen te honoreren, te weten daar waar opzegging niet op korte termijn tot beëindiging van het dienstverband kan leiden, terwijl die beëindiging – indien nodig: na bewijslevering – wel vereist blijkt. Die situatie zal

Stefan Sagel is arbeidsrechtadvocaat bij

De Brauw Blackstone Westbroek in

Amsterdam.

27nr. 6/7 – 2012

ALS IK... ARBEIDSRECHT

Als ik de nieuwe Minister van Sociale Zaken zou zijn, zou ik het recent door D66 geïnitieerde wets-ontwerp (33 075) niet steunen. Blijkens het ‘Lente-

Akkoord’ hebben de daarbij betrokken politieke partijen dit voorstel omarmd. Met één pennenstreek wordt het bestaan-de ontslagrecht doorgehaald, zonder dat het ontwerp oplos-singen aandraagt voor de knelpunten in het huidige ontslag-recht. Het ontwerp brengt weinig nieuws ten opzichte van eerder gesneuvelde voorstellen: niet al-leen de preventieve ontslagtoets (UWV-route) maar ook de ontbindingsproce-dure wordt uit ons arbeidsrecht geschrapt. Alsof het niets is. Wat over-blijft, of in de plaats komt, is een sys-teem dat er kort gezegd uit bestaat dat de werkgever een welhaast onbegrensde ontslagbevoegdheid krijgt. Bij een voor-genomen ontslag hoeft de werkgever slechts een interne ‘hoorprocedure’ te volgen. Deze ontslagprocedure is nau-welijks met waarborgen omkleed en fa-ciliteert daarmee een relatief eenvoudige exit, met voor de werknemer slechts be-zwaarmiddelen achteraf (repressieve toets). De enige ratio achter deze voor-stellen is, steeds weer, het vereenvoudi-gen van het bestaande duale stelsel. Het bestaande systeem zou te complex, voor justitiabelen onbegrijpelijk, tijdrovend en kostbaar zijn. Volmondig kan worden toegegeven dat het duale systeem met twee routes, die elkaar ook nog eens kunnen kruisen en waarvan de uitkomsten (wat betreft de hoogte van de ontslagvergoeding) kunnen verschillen, niet eenvoudig is. Maar die vaststelling alleen rechtvaardigt niet dat het huidige uitgebalanceerde en uitgekristalliseerde sys-teem zonder meer overboord kan worden gegooid. Het is daarbij opmerkelijk dat alle ontwerpen en plannen, die de afgelopen jaren het licht hebben gezien, telkens resulteerden in een aanzienlijke aantasting van de bestaande rechtszeker-heid c.q. ontslagbescherming.

RechtsonzekerheidHoewel het arbeidsrechtelijke systeem in Nederland een aantal belangrijke knelpunten kent, die (relatief eenvou-dig) opgelost moeten (kunnen) worden, moet worden voorkomen dat ‘het systeem’ als een kaartenhuis in elkaar stort en alle jurisprudentie kan worden geprullemandeerd. Dat leidt immers tot grote rechtsonzekerheid en ongetwij-

feld een vloedgolf aan gerechtelijke procedures. Het ligt in de rede te veronderstellen dat dit wetsontwerp niet de be-oogde ‘vereenvoudiging’ brengt; integendeel. Als minister van Sociale Zaken zou ik een inventarisatie maken van de meest problematische knelpunten in ons huidige systeem en na consultatie van experts in arbeids-rechtsland een (doordacht) wetsvoorstel doen om die te repareren. Ik geef een voorzet: 1. Afbakening twee ontslag-

routes (UWV en kantonrechter). Be-drijfseconomische ontslagen uitsluitend via UWV (nu al gebruikelijke praktijk); buiten deze ontslaggrond geen compe-tentie voor UWV. Alle overige ontslag-gronden via de kantonrechter. 2. Wettelijke verankering van kanton-rechtersformule. In de A-factor wordt de leeftijdscorrectie geschrapt, mede vanwe-ge (mogelijk) verboden onderscheid. De B-factor wordt expliciet gemaakt. De C-factor blijft intact. De rechtsgevolgen van met representatieve vakbonden of onder-nemingsraad gesloten sociaal plannen wordt wettelijk geregeld; afwijking van genoemde (schade)vergoeding is niet mo-gelijk, tenzij sprake is van een evident onbillijke uitkomst.

3. Na toestemming UWV ex art. 6 BBA en (rechtsgeldige) op-zegging heeft de werknemer voortaan twee opties: de reeds bestaande procedure ex art. 7:681 BW (schadevergoeding), of (nieuw) een ‘snelle’ procedure (à la de 7:685 BW-procedure) waarbij alleen de toekenning van een billijkheidsvergoeding aan de orde kan worden gesteld (met standaard aftrek opzeg-termijn). Hiermee blijft het duale stelsel in stand, maar vindt eenwording plaats inzake het (grootste) probleem dat mo-menteel speelt, namelijk de (grote) verschillen in uitkomst tussen de 681- en de 685-procedure. 4. Hoger beroep tegen de beschikking van de kantonrechter wordt mogelijk, maar slechts wat betreft de beslissing tot ontbinding wegens gewichtige redenen en niet wat betreft de hoogte van de toegekende vergoeding. De zogeheten voorwaardelijke ontbindingsprocedure wordt afgeschaft. 5. De UWV-procedure wordt ‘EVRM-proof’ gemaakt (zo-dat positie werknemer gelijk is aan die van werkgever), in-clusief invoering mogelijkheid van mondelinge behandeling. Hiermee zal, met behoud van rechtszekerheid, het ontslag-recht met relatief simpele ingrepen doeltreffend worden ver-eenvoudigd en dus transparanter gemaakt.

Paul Boontje is arbeidsrechtadvo-

caat bij Boontje Advocaten in

Amsterdam.

ONTSLAGRECHT: (G)EEN NIEUWE LENTE?

28 nr. 6/7 – 2012

Ingezonden mededeling

Mr. Event van de maand:

EVENTS VOOR JURISTEN

Kennis van wet- en regelgeving is voor u

als jurist essentieel, maar om succesvol

te zijn is meer nodig. Denk aan de juiste

vaardigheden, een goed netwerk en ken-

nis van bedrijfsvoering. Daarom zijn er Mr.

Events: inspirerende bijeenkomsten voor

juristen die verder kijken dan de wet en de rechtspraak al-

leen. Aantrekkelijk geprijsde events, zeer praktijkgericht en

met prima mogelijkheden om te netwerken. Gepland staan:

-

-

Meer informatie: www.kluwer.nl/opleidingen

Mr. Events

ersonal Branding is het positief presenteren van jezelf of je

-

ve associaties, ambitie, ervaring, talent en prestatie aan je

persoonlijk merk en aan datgene waarvoor jij werkt. Als je de juiste

uitstraling aan jouw merk meegeeft en net dat beetje meer of speci-

ale aandacht biedt, kun je je onderscheiden ten opzichte van je con-

currenten. Dat is broodnodig anno nu, want dan zijn cliënten vaker

bereid voor de meerwaarde van je juridisch advies te betalen.

Persoonlijke missie

jouw reputatie en persoonlijk A-merk. Vanuit zowel invalshoeken uit

de psychologie als marketing & sales.

-

meer winst halen uit je rol en functie als het gaat om het merk IK.

Interactief programmaIn dit interactieve programma zoeken we samen naar de antwoor-

-

-

beter beeld van je voorkeur in gedrag, zowel in situaties waarin je

prettig functioneert als in situaties met hogere werkdruk, concur-

DocentDe training wordt gegeven

is economisch psychologe

en geeft als zelfstandige

begeleiding op het gebied

van communicatie, per-

soonlijke effectiviteit en

zowel marketingcommunicatie als het geven van trainingen & op-

leidingen.

De arbeidsmarkt staat bol van vernieuwing en verandering en je werk van vandaag is geen garantie voor de toekomst. Je zult je zelf meer moeten gaan profileren als persoonlijk merk, anders halen sterkere en meer onderscheidende Personal Brands je vanzelf in. Hoe je dat voorkomt leer je in de training Personal Branding voor de juridische praktijk.

Personal Branding voor de juridische praktijk

Wanneer:

Waar:

Kosten:

Meer informatie: www.kluwer.nl/opleidingen

29nr. 6/7 – 2012

Reageren? info@mr-magazine.nl

door

Rieme-Jan Tjittes

Column

Geef de rechter een Snicker P

sycholoog en Nobelprijswinnaar Daniel Kahneman

heeft een prachtig boek geschreven over hoe ons

denken ons in de luren legt (Thinking, fast and slow, in

het Nederlands Ons feilbare denken, 2011). We zijn ge-

neigd te overschatten hoeveel we van de wereld begrij-

pen en de rol van toeval in gebeurtenissen te onder-

schatten.

Hindsight bias (denkbeeldige zekerheid door achterafken-

nis) is daar mede debet aan. In ons huizen twee syste-

men. Systeem 1 is de automatische piloot: intuïtief, snel,

automatisch, zonder inspanning en gevoed door eerdere

eigen of algemene ervaringen. Een auto op een lege weg

besturen, sommetjes als 2 x 2 oplossen, vijandigheid in

iemands stem detecteren zijn typische systeem 1 hande-

lingen. Systeem 2 is het weloverwogen systeem. Het ver-

eist bewuste aandacht voor mentale inspanningen, zoals

het rijden in zeer druk stadsverkeer, het maken van inge-

wikkelde berekeningen (263 x 428), en het beoordelen van

gepast gedrag in een bepaalde sociale setting. Systeem 2

trekt ook de primaire suggesties aangereikt door systeem

1 in twijfel. Systeem 1 wordt automatisch uitgevoerd; sys-

teem 2 staat in de sluimerstand en wordt gewekt als sys-

teem 1 aangeeft dat er iets moeilijks moet gebeuren.

Wanneer systeem 2 drukbezet is of overbelast, neemt

systeem 1 het weer over. Systeem 2 vreet ook energie

(glucose). De gevolgen van te weinig eten hebben ernstige

gevolgen voor het beslisvermogen.

Kahneman beschrijft een onderzoek onder Israëlische

rechters die de hele dag bezig waren met beoordeling van

verzoeken om vervroegde vrijlating (p. 51). De behandeling

van een verzoek bedroeg gemiddeld zes minuten. Het stan-

daardbesluit was afwijzing. Slechts 35% werd goedge-

keurd. De onderzoekers noteerden de precieze tijd van elke

beslissing en de tijden van de ochtend-, lunch- en middag-

pauzes. Wat bleek? Na iedere snackpauze piekte het aantal

goedgekeurde gevallen (65%) om geleidelijk te dalen tot

nul, tot de volgende snackpauze van de rechters. Door ver-

moeidheid en honger (glucosegebrek) schakelt systeem 2

uit en wordt teruggevallen op systeem 1: de automatische

piloot, de ervaringsregel dat het gros van de vrijlatingsver-

zoeken moet worden afgewezen. De advocaat die een

moeilijke zaak wil winnen diep in de ochtend of middag ge-

lieve een Snicker of roze koek uit te delen aan de rechter.

Een kenmerk van systeem 2 is dat het lui is en mentale

inspanning wil vermijden en niet erg kritisch is ten op-

zichte van de primaire suggesties die systeem 1 aan-

reikt. Dat heeft ook gevolgen voor de beoordeling van

deskundigenrapporten. Onderzoek laat zien dat mensen

(en waarom rechters niet?) meer geloof hechten aan

rapporten van deskundigenbureaus met een makkelijk

uit te spreken naam dan met een moeilijke naam (p. 71).

Een ander nuttig inzicht is dat mensen (subspecies: rech-

ters) snel conclusies trekken op basis van beperkte infor-

matie die voorhanden is en niet-aanwezige aanwijzingen

negeren (door Kahneman ‘What You See is All There Is’,

WYSIATI, genoemd). De mens houdt er geen rekening

mee dat er belangrijke informatie kan ontbreken (wat we

zien is alles wat er is). Ons associatieve brein (systeem 1)

is geneigd een samenhangend patroon van oorzaken en

intenties af te leiden en te verzinnen en twijfels en dub-

belzinnigheden te onderdrukken. Mensen hechten meer

aan de consistentie van informatie dan aan volledigheid.

Hoe minder men weet, des te beter is er een samenhan-

gend verhaal te maken. Een korte conclusie en pleitnota

waarin de rechter de witte plekken zelf mag inkleuren

overtuigt meer dan een ingewikkeld verhaal met een

veelheid aan feiten. Het is ook mijn ervaring dat, ook in

complexe zaken, na lange pleidooien van vele advocaten,

beslissingen in raadkamer slechts op enkele hoofdpunten

worden genomen. Wie een logisch, of logisch gemaakt,

verhaal weet te vertellen, overtuigt de rechter het meest.

Toeval of de onlogica van het leven wordt genegeerd. En

zo biedt het boek van Kahneman veel meer inkijkjes in de

tekortkomingen van de menselijke geest. Niet goed voor

het vertrouwen in de besluitvorming van uzelf of anderen,

maar het biedt wel een goed excuus om op gezette tijden

een graai in de koektrommel te doen.

Ook in complexe zaken worden beslissingen in raadkamer slechts op

enkele hoofdpunten genomen

Prof. mr.

Rieme-Jan

Tjittes is

advocaat en

partner

cassatie bij

BarentsKrans.

Of de Euro nu blijft of de gulden zijn herintrede doet, wij zijn geïnteresseerd in jouw wensen! 

We bevinden ons in een vreemd tijdperk. Zelfs de meest bizarre scenario’s over de euro lijken ineens reëel. Niemand weet waar we naar toe gaan en wat de toekomst ons gaat brengen.

Wat we wél weten is dat wij in deze markt onze toegevoegde waarde blijven leveren! Daarom nodigen we je graag uit om je toekomstplannen met ons te bespreken.

DPA Legal richt zich al jaren op de bemiddeling van ervaren juristen. Of het nu gaat om een overstap naar het bedrijfsleven, een terugkeer naar de advocatuur of het vervullen interim opdrachten, wij komen graag met je in contact om de mogelijkheden te bespreken. Of je nu opdrachtgever of jurist bent; graag leren we je kennen. Neem contact met Remco Abeln, Nick Spenkelink, Diederik Gelauff, Ellen Omvlee, Charlotte Kruls, Desiree Mohrmann of Pepijn van Nieuwenhuizen. Je kan ons, telefonisch bereiken of via onze website, zodat wij je kunnen begeleiden in de zoektocht naar de juiste baan of de juiste persoon.

DPA Legal is onderdeel van DPA. Al meer dan 21 jaar verbindt DPA de kennisbehoefte van private en publieke opdrachtgevers aan de specifieke vakkennis van haar consultants. De vorm van de dienstverlening varieert van detachering, werving & selectie en Interimmanagement tot business consultancy en projectmanagement. DPA levert deze kennis- en capaciteitsoplossingen op de gebieden Banking & Insurance, Sociale Zekerheid, Finance, Healthcare, Compliance, IT, Legal, Engineering en Supply Chain.

Get readyto go.

NIG Ondernemingsrecht is omgedoopt tot DPA Legal.

DPA LegalParklaan 48 T 035 - 62 50 5051405 GR Bussum F 035 - 62 50 555www.dpalegal.nl E jurist@dpa.nl

31nr. 6/7 – 2012

37 COLUMN GROEINU!PLEZIER IN JE WERK

39 REPORTAGEADVOCAAT & MARKETING

45 REPORTAGESOFT SKILLS

48 JONGE-BALIEPAGINA’S

FOTO’S, BALIEBABE EN MEER

50 BEDRIJFS-JURISTENKATERN

IK EN MIJN BEDRIJFS-JURIST, COLUMNS,

NIEUWS

32 NIEUWS CHAMBERS EUROPE

AWARDS

ALLEN & OVERY IN VIET-

NAM

EXPOSITIE RIJKSMUSEUM

IN BAKER MCKENZIE

HOUSE

LENTEONTBIJT

ONTKNOPING BURNING

MAN

ARBEIDSTHERMOMETER:

RENSKE LUBBINGE

(ROBERT WALTERS)

PERSONALIA

VACATURES JUNI 2012ALLEN & OVERY 59BAKER & MCKENZIE 11DETERINK ADVOCATEN EN NOTARISSEN 16DLA PIPER 4DPA LEGAL 30FIER ADVOCATEN 17HOUTHOFF BURUMA 36 NYSINGH ADVOCATEN-NOTARISSEN 35ONDERNEMENDE JURISTEN 42-43USG JURISTEN 51VAN IERSEL LUCHTMAN ADVOCATEN 23VOXIUS COVER 4

32 nr. 6/7 – 2012

Beter werk

PersonaliaGerben den Hertog is met ingang van 1

juni de corporate praktijk van Brada Abeln

in Amsterdam komen versterken. Hij is

advocaat sinds 1997 en was voor zijn over-

stap verbonden aan Freshfi elds Bruck-

haus Deringer. Den Hertog heeft ruime

ervaring in het adviseren van internationa-

le- en Nederlandse partijen op het gebied

van M&A, joint ventures en herstructure-

ringen.

Marnix van Ginneken is benoemd tot

hoogleraar bij de Erasmus School of Law

met de leeropdracht internationaal onder-

nemingsrecht. Eind mei sprak hij zijn in-

augurale rede ‘De onafhankelijke commis-

saris’ uit. Daarnaast is hij juridisch

adviseur van Philips Electronics en vice-

voorzitter/bestuurslid van het Nederlands

Genootschap van Bedrijfsjuristen.

Mark Heemskerk is met in-

gang van 1 juni benoemd tot

bijzonder hoogleraar pensi-

oenrecht aan de Faculteit der

Rechtsgeleerdheid van de

Radboud Universiteit Nijme-

gen. Van 2002 tot 2008 werkte Heemskerk

als onderzoeker sociaal recht/universitair

docent aan de Vrije Universiteit. Daar pro-

moveerde hij in 2009 op onderzoek naar de

arbeidsdeelname van oudere werknemers.

In datzelfde jaar werd hij uitgeroepen tot

beste jonge pensioenjurist (gouden stoof-

peer pensioenrecht in het tijdschrift Mr.).

De sectie Intellectueel Eigendom & ICT

van het Rotterdamse advocatenkantoor

Kneppelhout & Korthals wordt uitgebreid

door de komst van Thera Adam-Van

Straaten. Adam-Van Straaten heeft in de

afgelopen veertien jaar een brede advies-

praktijk opgebouwd in het IE en reclame-

recht en heeft daarnaast ruime ervaring in

de procespraktijk.

Advocaten- en notariskan-

toor AKD heeft in de aan-

deelhoudersvergadering Jos

van der Meché per 1 juni be-

noemd tot partner-aandeel-

houder. Hij is sinds 1996

werkzaam bij AKD binnen de praktijkgroep

Shipping & Offshore, Transport & Trade en

sinds enkele jaren associate/salary part-

ner. Van der Meché is gespecialiseerd in

vervoer over de weg (CMR) en logistieke

dienstverlening, alsmede spoorvervoer.

Daarnaast is Bas Beljaars per 1 juni be-

noemd als directeur business develop-

ment & marketing. Hij is

sinds 2008 werkzaam als zelf-

standig adviseur en interim

manager op het gebied van

marketing en communicatie

en heeft daarvoor verschillen-

de functies vervuld bij KPMG;

van 2004 tot 2008 was hij daar eindverant-

woordelijk stafdirecteur voor marketing,

sales en communicatie.

Advocatenkantoor Houthoff Buruma heeft

Thomas de Weerd per 1 april benoemd tot

partner van de maatschap. Hij maakt deel

uit van de praktijkgroep intellectueel ei-

gendom en IT.

Laura van Luipen is per 1

januari toegetreden tot de

maatschap van het Rotter-

damse SørensenWeijers&Ko

Arbeidsrechtadvocaten. Zij is

vanaf medio 2007 werkzaam

bij dit kantoor, waar zij een algemene ar-

beidsrechtelijke praktijk voert. Zij heeft

onder andere ruime proces- en advieser-

varing op het gebied van arbeidsvoorwaar-

den, arbeidsongeschiktheid, collectief en

individueel ontslagrecht en overgang van

onderneming.

Anouk van Dijk-Koning (38) is

per 16 april gestart als nieu-

we kantoordirecteur en lid van

het dagelijks bestuur van Dijk-

stra Voermans Advocatuur en

Notariaat. Van Dijk bekleedde

eerder functies bij professional services

bureaus als Allen & Overy, Van Doorne en

Hill & Knowlton op het gebied van busi-

ness development, marketing en commu-

nicatie.

Marjan Olfers, advocaat bij VMW Taxand,

is per 1 mei benoemd tot bijzonder hoog-

leraar sport en recht aan de faculteit der

rechtsgeleerdheid van de

Vrije Universiteit, vanwege

de Stichting Wetenschappe-

lijk onderzoek Sport en

Recht. Het doel van de

stichting is om juridisch we-

Tijdens de Chambers Europe Awards is Kennedy

Van der Laan de winnaar geworden van de

Client Service Award 2012 voor Nederland. De

award werd 10 mei in het Okura hotel uitgereikt

door general counsels van Amlin, ABN AMRO,

LyondellBasell en Vodafone.

Chambers & Partners is een onafhankelijke organi-

satie die wereldwijd advocatenkantoren vergelijkt,

mede op basis van beoordelingen van cliënten. Elk

kantoor werd beoordeeld op prestaties van de afge-

lopen jaren, de strategische groei en de bediening

van de cliënten. Met name factoren als reactiesnel-

heid, servicekwaliteit, toewijding, branchekennis en

expertise wogen zwaar mee in de beoordeling.

De Brauw Blackstone Westbroek won de ‘Nether-

lands law fi rm of the Year’ award. “Het is de vierde

keer in vijf jaar dat De Brauw Blackstone Westbroek

deze award in ontvangst neemt”, vertelt Martijn

Snoep, managing partner van De Brauw. “Wij zijn erg

blij dat onze cliënten ons deze award toekennen. Het

is voor ons een mooie bevestiging voor de kwaliteit

van het werk dat wij voor en met hen doen, zowel in

Nederland als in de rest van de wereld.”

Uitreiking Chambers Europe Awards 2012

In het najaar zal Allen & Overy twee kantoren in het

buitenland openen, namelijk in Vietnam (Ho Chi

Minhstad en Hanoi). Met deze kantoren beschikt Al-

len & Overy straks over 42 kantoren in 29 landen.

Dao Nguyen, een vooraanstaand Vietnamees advo-

caat en thans managing partner bij Mayer Brown

JSM, zal later dit jaar naar Allen & Overy overstap-

pen en de Vietnamese kantoren gaan leiden.

Allen & Overy opent twee vestigingen in Vietnam

De Dutch Caribbean Legal Portal heeft de website www.dutchcaribbeanlegal-

portal.com gelanceerd, voor advocatenkantoren,

juridische diensten, en anderen in het Nederlands Ca-

ribische gebied (Aruba, Bonaire, St. Eustatius, Saba,

Curaçao en St. Maarten). Het belangrijkste doel van de

website is om informatie te verstrekken over het

rechtssysteem van het Nederlands Caribische gebied

en de organisaties en personen die werken binnen het

rechtssysteem. De site is gericht op nationale en inter-

nationale organisaties en individuen.

Nieuwe Nederlands Caribische site

33nr. 6/7 – 2012

Beter werk

tenschappelijk onderzoek op het gebied

van sport te bevorderen en juridische ken-

nis op dit gebied optimaal te benutten.

Deze leerstoel werd eerder bekleed door

Heiko van Staveren tot aan zijn emeritaat

in 2007. (Zie ook pagina 15.)

Wendela van de Rijt, Dennis Langkemper,

Eelco van der Vijver en Martijn de Jong

zijn per 1 mei een belastingadvieskantoor

begonnen in Amsterdam onder de naam

Amstone Tax Lawyers. Zij waren voorheen

werkzaam bij Loyens & Loeff in Amster-

dam en de buitenlandkantoren in New

York, Tokyo, Frankfurt en Luxemburg.

Amstone Tax Lawyers richt zich op de ad-

visering van investeringsfondsen, op de

fi scale begeleiding van fusies en overna-

mes en op de (inter)nationale fi scale plan-

ning voor ondernemingen.

Per mei is het team van

Boot Advocaten uitgebreid

met Nicole Haverhoek

(1974). Haverhoek heeft tien

jaar ervaring als advocaat op

het gebied van bouw-, goe-

deren-, verbintenissen- en ondernemings-

recht. Zij zal zich bij Boot advocaten verder

specialiseren in vastgoed- en Europees

recht, in het bijzonder aanbestedingsrecht

en staatssteun.

René Maatman, bestuurslid van de Autori-

teit Financiële Markten en hoogleraar Ver-

mogensbeheer aan de Radboud Universi-

teit Nijmegen, zal per 1 augustus als

advocaat de pensioenpraktijk van De

Brauw Blackstone Westbroek versterken.

Hij zal optreden voor ondernemingen,

pensioenfondsen en pensioenuitvoerings-

organisaties, waaronder ook vermogens-

beheerders. (Zie ook pagina 34.)

Per 9 mei is Patrick de Looff

overgestapt van Dijkstra

Voermans Advocatuur & No-

tariaat naar Van Doorne in

Amsterdam, waar hij als me-

dewerker in dienst is getre-

den bij de praktijkgroep ar-

beidsrecht. Na zes jaar ervaring te hebben

opgedaan in de algemene arbeidsrecht-

praktijk gaat De Looff zich bij Van Doorne

specifi ek bezighouden met de groeiende

Europese en internationale arbeidsrecht-

praktijk.

Met ingang van 1 mei is Rutger Hensen

werkzaam bij AT Osborne Legal. Hensen

versterkt de praktijk van AT Osborne Legal

als senior adviseur vastgoedrecht en is

tevens advocaat. Hij was hiervoor partner

bij Legaltree. (Zie ook pagina 34.)

Met ingang van 1 mei is Jeroen Peet over-

gestapt naar Van den Herik & Verhulst Ad-

vocaten in Rotterdam. Peet is gespeciali-

seerd in personen- en familierecht en ook

werkzaam bij die sectie. “In aansluiting op

de specialisatieopleiding van de vFAS lig-

gen bij mijn nieuwe kantoor nieuwe kan-

sen en uitdagingen. Met name het bedie-

nen van de ondernemer is een grote

uitdaging die ik graag aanga!” (Zie ook pa-

gina 34.)

Milestone Advocaten in Utrecht heeft per 1

juni Vicky Tsoutsanis aangetrokken als ad-

vocaat-medewerker. Tsoutsanis is sinds

januari 2006 werkzaam als advocaat. Zij

heeft zich in de afgelopen zes jaar toege-

legd op het arbeidsrecht en het intellectu-

eel eigendomsrecht. Tsoutsanis zal zich bij

Milestone Advocaten volledig gaan richten

op het arbeidsrecht.

Aanbestedingsadvocaat Anne

Fischer-Braams (58) is per 1

juni partner bij Maasdam Me-

dedingingsadvocaten te Rijs-

wijk. De kantoornaam veran-

dert daardoor in Maasdam

Broers Fischer advocaten.

Fischer-Braams is afkomstig van Bartels

Sueters Fischer Aanbestedingsadvocaten

en was daarvoor partner bij Pels Rijcken &

Droogleever Fortuijn.

Mr.-overstappersIn de rubriek Overstap van de week op www.mr-online.nl komt elke week een jurist aan het woord die onlangs is be-gonnen in een andere baan. Hieronder enkele uitspraken van de overstappers. De volledige interviews zijn te vinden op www.mr-online.nl/Mrs. van de week/

Overstapmr. van de week.

Jaap Penders is overgestapt

van Greenberg Traurig naar

2BW Advocaten, waar hij als

partner is toegetreden en de

Vanaf eind april zijn foto’s

uit de collectie ‘twintig-

ste-eeuwse fotografi e’ van

het Rijksmuseum te zien in

de centrale ontvangsthal van

advocatenkantoor Baker &

McKenzie aan de Amster-

damse Zuidas. De negentien-

de en twintigstste eeuw fo-

tocollectie – die met behulp

van Baker & McKenzie de

afgelopen jaren is aange-

kocht – zal tijdens de her-

opening van het Rijksmuse-

um (verwacht voorjaar 2013)

een prominente plaats krij-

gen en te zien zijn voor het

publiek. In deze verzameling

fotografi e uit de twintigste

eeuw bevinden zich verschil-

lende belangrijke stukken

van toonaangevende fotogra-

fen als László Moholy-Nagy,

Bill Brandt, Robert Capa en

Helen Levitt. Ook fotoboeken

van onder meer Man Ray

maken deel uit van deze col-

lectie, die in zijn geheel een

dwarsdoorsnede vormt van

de diverse richtingen, stijlen,

onderwerpen en toepassin-

gen in de internationale foto-

grafi e van de vorige eeuw.

Expositie Rijksmuseum in Baker & McKenzie House

Begin mei vond de ont-

knoping van de Burning

Man actie plaats, waarbij

studenten in het kader van

de arbeidsmarktcampagne

van Boekel De Nerée in één

scherpe oneliner hun kijk op

de advocatuur of Boekel

konden geven.

De Utrechtse rechtenstuden-

ten Sebastiaan Menheere en

Pieter van Slobbe hebben met

hun oneliners ‘Zuidas is

Zuidas?’ en ‘Loop jij liever op

de feiten vooruit dan erach-

teraan?’ de wedstrijd gewon-

nen, en daarmee een reis

naar het Burning Man Festival

in Nevada (USA). Uit honder-

den inzendingen stelde Boe-

kel De Nerée een shortlist van vijf oneliners samen. Deze worden in

het nieuwe studiejaar actief ingezet in de arbeidsmarktcampagne.

Ontknoping Burning Man actie Boekel De Nerée

Baker & McKenzie House

34 nr. 6/7 – 2012

Beter werk

Baker & McKenzie gaat een

nieuw kantoor openen in

Johannesburg (Zuid-Afrika),

met partners, advocaten en

staf afkomstig van het Zuid-

Afrikaanse kantoor Dewey &

LeBoeuf. Baker & McKenzie

heeft nu 70 kantoren in 43 lan-

den. Het team in Zuid-Afrika

wordt geleid door de partners

Wildu du Plessis, Scott Brods-

ky, Chris Moraitis en Morne

van der Merwe. In totaal be-

staat het kantoor uit zestien

advocaten en vijftien mede-

werkers met een focus op

energie, mijnbouw en infra-

structuur, project fi nance,

bank- en kapitaalmarkten, se-

curitisatie, fusies & overna-

mes en private equity.

Het kantoor in Johannesburg

is Baker & McKenzie’s tweede

kantoor in Afrika.

Baker & McKenzie opent kantoor in Zuid-Afrika

sectie fi nancieel recht versterkt. Hij houdt

zich onder meer bezig met het adviseren

en het procederen over beleggersschade,

vooral op het gebied van de zorgplicht.

“Het beleggen zit in mijn bloed en een

beurzencrisis stopt dit niet. Mijn eerste

aandelenbelegging deed ik toen ik veer-

tien jaar was. Op mijn achttiende heb ik

mijn eerste optiecontract bij de plaatselij-

ke ABN gesloten. Tijdens mijn studie was

ik actief als voorzitter van een beleggings-

vereniging, waarbij wij avonden over be-

leggen en optiestrategieën voor zowel le-

den als niet-leden organiseerden. De

beurzencrisis maakt me bewuster van de

(potentiële) risico’s van beleggen en de on-

voorspelbaarheid van de beurs.”

Sascha Lang is per 1 april

overgestapt van Fort Advoca-

ten naar Blenheim Advoca-

ten, in Amsterdam, waar hij

de ondernemingsrechtprak-

tijk en Duitse afdeling van het

kantoor versterkt. Hij beschikt niet alleen

over de Nederlandse, maar ook over de

Oostenrijkse nationaliteit. “In de nabije

toekomst houd ik het nog bij de vakanties

maar uiteraard neemt Oostenrijk bij mij

een bijzondere plek in. In mijn werk merk

ik met name dat Duitssprekende cliënten

het prettig vinden dat ze in hun eigen taal

te woord worden gestaan.”

René Maatman stapt per 1

augustus over naar De

Brauw Blackstone West-

broek. Hij versterkt als ad-

vocaat de pensioenpraktijk

en zal die praktijk combine-

ren met zijn leerstoel Vermogensbeheer

aan de Radboud Universiteit Nijmegen.

Maatman was tot 15 mei bestuurslid bij

de Autoriteit Financiële Markten. “Vanaf

1985, mijn eerste jaar als werkzaam ju-

rist, heb ik intensieve contacten onder-

houden met Jaap Winter en Harm Jan de

Kluiver. Daarna heb ik advocaten en no-

tarissen van De Brauw ontmoet als advi-

seurs van ABP (waar ik tot 2008 werk-

zaam was als hoofd juridische en fi scale

zaken) en tijdens wetenschappelijke bij-

eenkomsten. De cultuur en de praktijk

van De Brauw heb ik daardoor vrij goed

leren kennen.”

Rutger Hensen is per 1 mei begonnen bij

AT Osborne Legal als senior adviseur vast-

goedrecht. Hij komt van

Legaltree.“Over tien jaar

hoop ik op zakelijk gebied op

het balkon van het kantoor-

pand van AT Osborne te

staan, proostend op het tien-

jarig jubileum van een uiterst succesvol

kantoor. Privé gezien zou ik graag op een

mooie lenteavond in de boomgaard naast

m’n boerderij samen met mijn Roos kijken

naar mijn croquet spelende dochters en

hun eerste vriendjes.”

Jeroen Peet is per 1 mei

overgestapt van Avinci Advo-

caten naar Van den Herik &

Verhulst Advocaten te Rotter-

dam. Peet is gespecialiseerd

in het personen- en familie-

recht. “De belangrijkste les die ik geleerd

heb is dat je service verleent aan cliënten

die je bijstaat door het nakomen van af-

spraken en het hanteren van dezelfde

werkwijze bij ieder dossier en iedere

vraag: wet, literatuur en jurisprudentie,

zodat je de kwaliteit levert die een cliënt

verwacht, waarbij een praktische oplos-

sing de voorkeur kan genieten boven een

langslepende procedure.”

(advertentie)

Ontbijten op de Euromast doe je niet iedere dag. Cliënten en

relaties van SørensenWeijers&Ko kregen daartoe onlangs de

kans: het Rotterdamse advocatenkantoor organsiseerde voor de

zesde keer een Lente-ontbijt in de hoogste uitkijktoren van Ne-

derland. Tijdens het ontbijt bracht advocaat Tjeppe Ettema de

aanwezigen kort op de hoogte van de recente ontwikkelingen in

het arbeidsrecht. Ook was er muziek en cabaret. Nadat het ontbijt

was opgeruimd kon men nog napraten en netwerken met de an-

dere genodigden en de ploeg van SørensenWeijers&Ko. Of van het

uitzicht genieten.

SørensenWeijers&Ko ontbijt op grote hoogte

De ontbijttafels in de Euromast

VU Law Academy

www.vula.nl

Het nieuwe organiseren binnen juridische organisaties

Leergang Law, Leadership & Management

Betrokken op úw competentie

37nr. 6/7 – 2012

Beter werk

De meest gevraagde

juridische specialismen

van de laatste maand zijn:

Cont

ract

enre

cht

Ban

king

Corp

orat

e

Deze rubriek komt tot stand met medewerking van Brunel,

DPA Legal, Robert Walters, USG Juristen en Voxius.

Plezier in je werk!door Lenet Leusink

de volgende keer wanneer iemand iets

doet waardoor je je geraakt of afgewezen

voelt, je je eigen gedachten kunt onder-

zoeken. Klopt datgene wat ik denk met

de werkelijkheid; weet ik zeker dat dat-

gene wat ik denk juist is? Wat is mijn

doel; helpt deze gedachte me mijn doel

te bereiken; welke gedachten zouden

mij beter helpen?

Stel dat je het komende uur wilt benut-

ten om een ander advies af te ronden.

Het helpt je niet te gaan zitten malen

over het gesprek dat je over een uur

gaat hebben, over een mogelijk

slecht gemaakt stuk en je ko-

mende beoordeling. Het helpt

wel om een en ander nuchter op

een rijtje te zetten. Weet je zeker

dat het stuk dat je op zijn bureau

hebt gelegd niet goed was? Gis-

teravond was je nog heel tevre-

den. Ja, maar de partner deed nu zo humeurig tegen me. Weet je

waardoor zijn slechte humeur is veroorzaakt? Nee, dat kan zoveel

oorzaken hebben. Wat is je doel en welke gedachten helpen je dit

doel te bereiken?

Bovenstaande methode lijkt simpel. Dat is het ook en het is bewe-

zen effectief. Het heet Rationele Effectiviteits Training (RET) en is

een methode om beter om te gaan met stress, waardoor je effec-

tiever en met meer plezier je werk kunt doen.

Stel je voor… je hebt je uiterste best gedaan op een ingewikkeld

advies of pleidooi. Het is laat geworden en als het af is ben je

benieuwd wat de betreffende partner ervan vindt. Je legt het op

zijn bureau en voelt je voldaan. De volgende dag kom je hem te-

gen bij de koffi eautomaat en vraagt met lichte spanning: “Wat

vond je van mijn stuk? Heb je het al gelezen?” “Inderdaad”, zegt

hij ietwat kortaf, “kom over een uur maar naar mijn kamer.” Je

voelt je teleurgesteld en denkt: “Het was niet goed en volgende

week heb ik nog wel mijn beoordeling.”

Het is merkwaardig hoe direct we soms het gedrag van een ander

op onszelf betrekken of hoe gemakkelijk we denken de gedachten

van een ander te kunnen raden. De betreffende partner had die

ochtend misschien lang in de fi le gestaan, een vervelende cliënt

aan de telefoon, net geconsta-

teerd dat hij achterliep op zijn

declarabele-uren-norm, gister-

avond een feestje gehad… Zoveel

verschillende redenen waarom

iemand humeurig kan reageren.

Het gedrag van de ander heeft

lang niet altijd met jouw presta-

ties te maken. En al helemaal niet met jou als persoon. Je denkt

vaak dat jouw gevoel wordt veroorzaakt door het gedrag van de

ander. De werkelijkheid is dat je gevoel wordt veroorzaakt door je

eigen gedachten!

Een voorbeeld ter illustratie: twee jongetjes spelen in de zee. Er

komt een grote golf. Beide kinderen worden hoog opgetild en ver-

volgens rolt de golf over hen heen. “Help”, denkt het ene jongetje,

“ik verdrink, ik wil nooit meer in de zee.” “Wauw”, denkt de ander,

“het leek wel of ik kon vliegen, nog een keer!”

Dezelfde gebeurtenis, een heel ander gevoel. Onze gedachten be-

palen ons gevoel; niet de gebeurtenis zelf. Deze gebeurtenis is

slechts de aanleiding voor datgene wat we denken. Kijk eens of je

Het gedrag van de ander heeft lang niet altijd

met jouw prestaties te maken

schoenen staan.

Naast het beschik-

ken over goede ana-

lytische vaardighe-

den en inhoudelijke

juridische kennis, is

het ook van groot

belang dat je beschikt over goede communi-

catieve vaardigheden.

Wil je solliciteren op een bedrijfsjuridische po-

sitie, zorg dan dat in je CV relevante kennis en

werkervaring duidelijk opgenomen zijn. Denk

daarnaast goed na over de inhoud van de posi-

tie en de rol die je zult gaan vervullen en of dit

alles aansluit op jouw kwaliteiten en wensen.”

Mr. Renske Lubbinge is manager Legal, Tax &

Treasury Division bij Robert Walters.

Renske Lubbinge: “De laatste jaren willen

veel advocaten overstappen naar het be-

drijfsleven. Maar de functie van bedrijfsjurist

is een andere dan die van advocaat. Met an-

dere woorden, een goede advocaat is niet per

defi nitie een goede bedrijfsjurist.

Als bedrijfsjurist werk je nauw samen met de

directie, andere stafafdelingen en - wellicht

nog belangrijker - met de business. Daarom

is het belangrijk dat je de organisatie en de

bedrijfsprocessen goed kent. Je moet de di-

verse afdelingen gewenst en ongewenst ad-

viseren over verschillende juridische risico’s

en zorgen dat je de interne klanten voorziet

van oplossingen, want ‘nee’ is geen optie.

Om een goede bedrijfsjurist te worden zul je

over een aantal competenties moeten be-

schikken. Je moet proactief, praktisch, oplos-

singsgericht, creatief en fl exibel zijn. Verder

moet je commercieel mee kunnen denken,

een teamplayer zijn, maar ook stevig in je

De kerncompetenties van een bedrijfsjurist

Oud-advocaat Lenet Leusink is coach, trainer en mediator en samen

met Caroline Bun oprichtster van GroeiNU! (www.groeinu.com)

Informatie en aanmeldingEggens Instituut voor Juridisch Postacademisch OnderwijsUniversiteit van Amsterdam, Faculteit der Rechtsgeleerdheid

tel: (020) 525 3407e-mail: pao-fdr@uva.nlwebsite: www.jur.uva.nl/eggens

Haal je PO-punten aan de Universiteit van Amsterdam!Het Eggens Instituut voor Juridisch Postacademisch Onderwijs verzorgt bij- en nascholing voor de juridische professional.

Najaar 2012: een greep uit ons cursusaanbod

Arbeidsrecht

Onderneming & Medezeggenschap 50PO 4.500,-

In twaalf modules verwerft u diepgaand inzicht in onderwerpen als bestuurdersbeloning, corporate governance, medezeggenschapsrecht, overgang van onderneming en pensioenrecht.

Symposium 795,-

Financieel recht

395,-

395,-

Juridische postacademische verdieping bij het Eggens Instituut. Schrijf je nu in!

Juridisch Postacademisch Onderwijs

39nr. 6/7 – 2012

Beter werk

&Marketing is de laatste tien jaar een steeds belangrijker rol gaan spelen in de

advocatuur. Vertegenwoordigers van een aantal grote kantoren vertellen wat

hun strategie op dit gebied is.

Advocatuur marketing

FO

TO

: O

LIV

IER

26

/CA

NS

TO

CK

PH

OT

O.N

L

DETERINK: SECTORGEWIJZE MARKTBENADERINGIn de huidige economie zijn cliënten veeleisen-der geworden. Terecht en herkenbaar, kijk maar naar jezelf. Als consument van bepaal-de diensten of produc-ten worden we steeds kritischer en kijken we bij aanschaf steeds va-ker naar de prijs in

verhouding tot kwaliteit. Zo ervaren wij dat als advocaten- en notarissenkantoor in de huidige markt van juridische dienstverleners ook.

Om op deze ontwikkelingen en de wensen van de markt in te spelen, proberen wij ons aanbod zo goed mogelijk aan te passen. Cliënten verwachten hoogwaardige dienstverlening door specialisten en daarbij is men slechts dan bereid een bepaald tarief te voldoen, als de dienst die men geleverd krijgt dat tarief waard is. Aldus investeren wij steeds in kwaliteit en diepgaande specialisaties. Ieder jaar volgen wij strikt het opgestelde marketing- en sales-plan, wat heeft geresulteerd in een kritische kijk op klantbena-dering en samenwerking met onze cliënten. De meetbaarheid van de tevredenheid van onze klanten en de kwaliteit van onze dienstverlening vormen een belangrijk onderdeel hiervan. Ze-ker in de huidige economie merken wij ook dat wij veel ener-gie en tijd moeten steken in het opbouwen en behouden van klantrelaties.

Marc van Gelder (Deterink)

40 nr. 6/7 – 2012

Beter werk

Tot enkele maanden geleden opereerden wij nog vanuit het perspectief van verschillende rechtsgebieden, nu ligt de focus echter steeds meer op de verschillende sectoren van de markt, zodat wij dan ook sectorgewijs de markt kunnen benaderen en hiermee het totale overzicht van de markt kunnen behouden. Ook wat recruitment betreft zijn wij via verschillende marke-tingacties hard aan de weg aan het timmeren en proberen we ons kantoor voor vele studenten vanuit iedere provincie in Ne-derland aantrekkelijk te maken. Zo hebben wij het afgelopen jaar de eerste prijs gewonnen voor de beste arbeidsmarktcom-municatiecampagne, een prijs uitgereikt door Mr., en willen wij deze positieve lijn dit jaar uiteraard graag voortzetten. Marc van Gelder, managing partner Deterink Advocaten en

Notarissen

DLA PIPER NEDERLAND: MARKETING VAN STRATEGISCHE WAARDE

De laatste jaren heeft DLA Piper aanzienlij-ke stappen gemaakt in het professionali-seren van de marke-tingfunctie. Vanuit een basale, meer ‘sup-portachtige’ rol, gericht op bro-chures, evene-menten en pit-ches, heeft de

functie zich ontwikkeld tot een volwaardige, strate-gische adviesrol voor praktijkgroepen, client teams en management. Naast de professionalisering van het Nederlandse kantoor zie je over heel DLA Piper EMEA heen een upgrade van de marketingfunctie. Tot aan de board, waarin de international marketing director

zitting heeft, wordt ‘Marketing’ van strategische waarde geacht. En dat is terecht: de actuele vraagstukken waar DLA Piper in haar bedrijfsvoering voor wordt gesteld heb-ben vaak direct te maken met keuzes die samenhan-gen met onze ‘client strategy’, de sectoren waar wij in willen opereren en de wijze waarop wij cliënten over praktijkgroepen en jurisdicties heen bedie-nen. Dit vraagt om ervaren, veelzijdige marke-teers en communicatiespecialisten, die samen met partners de juiste richting aangeven.‘Focus’ en ‘output’ zijn hierbij sleutelwoor-

den; waar richten wij ons op en waar stellen wij geen prio-riteit voor? Wat moet het daadwerkelijk opleveren? Deze vragen worden hier echt dagelijks expliciet gesteld. Natuurlijk werkt dit door in de allocatie van het marketing-budget en inzet van medewerkers. Alle marketingplannen en activiteiten zijn er op gericht om daadwerkelijk tot con-crete resultaten en ‘opbrengst’ te komen, ondersteunend aan de strategie van DLA Piper, zoals bijvoorbeeld het feitelijk winnen van opdrachten, verbetering van posities in league

tables, een hogere cliënttevredenheid en het geïntegreerder werken van teams uit verschillende rechtsgebieden. Juist door die duidelijke focus en onze gerichte, praktische mar-ketingbenadering zijn de resultaten op de doelstellingen meetbaar verbeterd. Het commitment van onze partnergroep, dat ‘marketing’ direct gerelateerd is aan hun cliëntwerk en hen verder brengt in hun markt, helpt hierbij enorm. Binnen de bran-che voor professional services is de marketingfunctie bin-nen de juridische dienstverlening hard bezig versneld vol-wassen te worden.Steven Nolte, hoofd marketing & business development

DLA Piper Nederland

HOLLA ADVOCATEN: (VROEG)TIJDIG ADVISERENDe afgelopen jaren zijn we veel bewuster met marketing omgegaan dan voorheen. We hebben ons kantoor duidelijker gepositio-

neerd in de markt, hetgeen het gevolg is geweest van een aantal belangrijke keuzes in de te be-dienen klantgroe-pen en de wijze van dienstverlening. Van een drietal veel-al lokaal opererende kantoren met één naam zijn we geworden tot één (boven)regionaal functionerend kan-toor met drie vestigingen. Uiteraard vergt dat wijzigingen in de organisatie. We heb-ben een duidelijke keuze gemaakt over de wijze van dienstverlening. We proberen meer en meer de rol van legal

counsel te gaan vervullen zodat we eerder in het proces betrokken raken bij de besluitvorming bij onze klan-

ten. Dat vergt ook verdere kennis van de branches waarin onze klanten werkzaam zijn. Op die ma-nier kunnen we de klant ook daadwerkelijk eer-der en gerichter adviseren. De inzet van onze juri-

Steven Nolte (DLA Piper)

Maarten Letschert (Holla Advocaten)

41nr. 6/7 – 2012

Beter werk

dische dienstverlening wordt daardoor minder gericht op confl ictoplossing, maar meer en meer op (vroeg)tijdige advi-sering. Onze organisatie is ook om die reden niet alleen inge-deeld in vakgroepen, maar ook in brancheclusters. Intern heeft de klant veelal één en dezelfde advocaat als aanspreekpunt, die fungeert als accountmanager en uitein-delijk verantwoordelijk is voor de klantrelatie en de kwali-teit van de dienstverlening.Naast marketing zijn we ons ook actief met sales gaan bezig-houden. Een team onder leiding van een externe deskundige houdt zich specifi ek bezig met de ‘verkoop’ van ons kantoor en het benaderen van prospects. Voor de advocatuur is dit redelijk nieuw, maar het wordt in- en extern goed ontvangen.De investeringen in de sales en marketing zijn vrijwel gelijk gebleven. Dit is het gevolg geweest van – alweer – duidelijke keuzes. Minder (sociale) sponsoring ten behoeve van lokale netwerk- en sportclubs, maar veel meer concentreren op kwalitatief betere corporate uitingen, mede ter ondersteu-ning van ieders eigen activiteiten.Maarten Letschert, managing partner Holla Advocaten

NYSINGH: ‘DRAAIEN’ NAAR DE MARKTBij Nysingh is er de afgelopen jaren veel gebeurd op het gebied van marketing en com-municatie. Er is daar-bij altijd veel oog voor een goede balans tus-sen de interne ontwik-keling, ambitie en maakbaarheid en de externe belofte en pro-positie. Dus niet even

snel een nieuwe brochure maken of huisstijl ontwikkelen. Maar authentiek en van binnenuit werken aan nieuwe con-cepten en werkvormen, en die daarna vertalen naar marke-ting- en communicatieactiviteiten. Dit alles gebaseerd op de behoefte van cliënten en cliëntsegmenten. Die willen wat ons betreft kwaliteit, snelheid, relevantie én dat de advocaat of notaris hun business begrijpt. Dat begrip ontstaat eerst intern door beschikbare kennis over markten en cliënten te bundelen. En vervolgens die kennis te vertalen naar juridische trends en thema’s. Dit is dus bijna per defi nitie sectieoverschrijdend, en vergt een proactieve en faciliterende rol van stafafdelingen. En extern door veel bewuster te investeren in klantkennis, en deze kennis vast te leggen en te delen via CRM- en marktinfor-matiesystemen.

We zijn continu bezig met het ‘draaien naar de markt’, ook door de structuur van ons kantoor anders in te richten. Minder secties, meer accountability, transparantie en ondernemerschap, en veel inzetten op samen-werking met collega en cliënt. Het kiezen voor markten betekent ook onvermijdelijk het loslaten van markten. Zo nemen wij geleidelijk afscheid van de puur particuliere markt. De input voor dergelijke keuzes wordt mede bepaald door marktonderzoek. Wij hebben bijvoor-beeld een cliëntenfi lm gemaakt, met daarin beelden van ech-te cliënten die ons kantoor op verschillende onderdelen be-oordelen. Dat geeft enerzijds een goede bevestiging dat we op de juiste weg zijn, en anderzijds prachtige eye openers over hoe we het nog beter kunnen doen. Ten aanzien van communicatie investeren wij veel in ‘on-line’ en ‘leadgeneratie’. Daar zijn nog veel slagen te maken en mogelijkheden te creëren om nog makkelijker met de juiste cliënt of prospect aan tafel te komen.Roel Laumans, hoofd communicatie & marketing Nysingh

advocaten-notarissen

SPIGTHOFF: HERPOSITIONERINGSpigthoff heeft zich altijd gepresenteerd als ‘bijtertje’, maar door de groei de afge-lopen jaren was ons profi el onduidelijker geworden. We hebben altijd voornamelijk geprocedeerd in cor-porate en fi nancieel-rechtelijke geschillen, maar we zijn in het verleden ook M&A gaan doen. En onze fi scalisten deden ook meer dan alleen procederen. Dat leverde een onduide-lijk beeld op. Daarom zijn we in 2010 teruggegaan naar de basis: litigation. Deze herpositionering heeft er ook in geresulteerd dat we onze website en uitingen hebben vernieuwd. Met pakkende citaten van boeiende persoonlijkheden en daadkrachtige beelden leggen we de link met onze praktijk zodat voor ie-dereen duidelijk is waar wij als kantoor voor staan. Onze procespraktijk richt zich op het ondernemings-, fi nan-cieel, straf-, fi scaal recht en sinds kort ook op het algemene bestuursrecht. Want groeien doen we alleen in bestaande processecties, of nieuwe, aanpalende rechtsgebieden, als het

Roel Laumans (Nysingh)

Denise Marinus (Spigthoff)

Beter werk

maar wel om procederen gaat. Daar rekenen we dan ook arbitrage en mediation toe, als alternatieve wijzen van ge-schilbeslechting. Voor bestuursprocesrecht hebben we on-langs een ervaren partner aangetrokken die in staat is de re-gulatoire procespraktijk verder uit te bouwen. Om onze (potentiële) cliënten en studenten te bereiken, zet-ten we print media in, maar social media zoals Twitter, Lin-kedIn en Facebook zijn steeds belangrijker voor ons. Daar-naast beschikken onze partners en advocaten over een groot netwerk en spelen we een rol in omvangrijke zaken met be-hoorlijk wat media-aandacht, die we voor zover gepast ook

via Twitter en onze website aandacht geven. Dit leidt regelmatig tot nieuwe opdrachten.

Op dit moment zijn we bezig met onze naams-wijziging. Welke naam het

wordt, houden we geheim

tot eind juni, maar de naam zal duidelijk maken wat we doen. Via verschillende kanalen zullen we de markt duide-lijk maken dat de kantoornaam per 1 juli verandert, maar het kantoor zelf niet. Het zuiver houden van onze proposi-tie, en het onder de aandacht brengen van doorverwijzers en cliënten staat bij ons hoog op de agenda. Denise Marinus, marketing manager Spigthoff

VAN DOORNE: KENNISDELINGMarketing is een continue dialoog met de cliënt. En dat besef is stevig verankerd binnen Van Doorne. Niet alleen bij de marketingprofessionals, maar ook bij de advocaten, notarissen en fi scalisten. Dat betekent een goede inventari-satie van de verwachtingen van de cliënt, dienstverlening afstemmen op de werkwijze binnen zijn of haar organisa-tie en op de hoogte zijn van ontwikkelingen in de betref-fende sector. Met die kennis kun je adequaat inspelen op ontwikkelingen in de markt, zonder dat je daar je organi-satie voor hoeft aan te passen. Niet alleen juridisch advi-

mr. drs. Paul Houkes

Werkte eerder voor:

Expertise:

mr. Theo Boskma

Werkte eerder voor:

Expertise:

mr. Els Deerenberg

Werkte eerder voor: Expertise:

mr. Andries van der Netten van Stigt

Werkte eerder voor:

Expertise:

mr. Rutger van der Meer

Werkte eerder voor: oExpertise:

mr. Sarah Radema

Werkte eerder voor: Expertise:

Beter werk

Kitty Krielen-Berkhout (Van Doorne)

seur zijn, maar ook een zakelijke gesprekspartner. De afdeling busi-ness development, marketing en com-municatie bij Van Doorne is de af-gelopen jaren versterkt om de ondersteuning

aan fee earners in die rol verder te professionalise-ren. Bijvoorbeeld met het gebruik van een steeds be-ter CRM-systeem en het introduceren van een per-manente cliënttevredenheidsmonitor. Uit onderzoeken weten wij dat cliënten de relatie met Van Doorne waarderen, dat het plezierig zaken doen is met ons kantoor, maar ook waar we onze dienstverle-

ning kunnen verbeteren.Kennisdeling is eigenlijk wel de belangrijkste pijler

in onze marketingaanpak. Een goed voorbeeld daar-van is het ‘Debat op Scherp’, debatten die wij sinds

2010 in samenwerking met BNR Nieuwsradio organise-ren: een platform om juridische ontwikkelingen in een bre-der zakelijk en maatschappelijk perspectief te plaatsen en inzichten aan te scherpen. Dit naast de meer juridisch in-houdelijke seminars en ontbijtbijeenkomsten die we van oudsher organiseren. Recent is sancties.nl geïntroduceerd, een communitysite met informatie over toezicht en sancties. Een aantal van onze praktijkgroepen heeft een blog en twitteraccounts. Initiatieven die allemaal tot dialoog leiden.Ik zie niet zozeer een verschuiving van marketing naar sales, maar van marketing naar relatiemanagement. In de zakelijke dienstverlening is dat niet nieuw, maar daar vindt wel een professionaliseringsslag plaats. Kitty Krielen-Berkhout, manager business development,

marketing en communicatie Van Doorne

Over deze advertentie

Professionals voor professionals

Uw eigen netwerk op maat?

LawyerLink

mr. Ines Hijmans

Werkte eerder voor: Expertise:

mr. Johan Jol

Werkte eerder voor:

Expertise:

mr. Kaj Weber

Werkte eerder voor:

Expertise:

mr. Pieter van Osch

Werkte eerder voor:

Expertise:

Kijk op www.kransenvanhilten.nl voor meer informatie

Zelfde gezichten, nieuwe namen.

Lidwien Wellen Jan Peter van den Berg Edith van RuitenbeekWillem de VriesEmma Kostense

Het kantoor Krans & van Hilten Advocaten in Den Haag houdt op 1 juli 2012 op te bestaan. De vijf partners van het kantoor hebben besloten ieder hun eigen weg te gaan. Zij richten zich daarbij op hun eigen specialisme, hetgeen past bij de ontwikkelingen in de markt.

Jan Peter van den Berg zal - samen met Roderick Keus en Nanette Mulder - zijn vastgoedpraktijk, die in het bijzonder is gericht op onteigeningen, cassaties en arbitrages, voortzetten bij Geelkerken Linskens Advocaten, vestiging Den Haag.

Emma Kostense, Edith van Ruitenbeek en Willem de Vries beginnen samen met zes advocaten en mediators en onder-steuning, thans verbonden aan Krans & van Hilten Advocaten, een nieuw Haags kantoor: van Hilten de Vries van Ruitenbeek Advocaten & Mediators. De focus van het nieuwe kantoor

zal liggen op de personen- en familierechtpraktijk, waarbijWillem de Vries zich blijft richten op zijn vastgoed- en algemene civiele advies- en procespraktijk, evenals maatschapsproblema-tiek en tuchtrecht.

Lidwien Wellen sluit zich met haar letselschade- en familie-rechtpraktijk aan bij het kantoor van Monique Sobral en Ariette de Regt. Met ingang van 1 juli a.s. gaan zij gezamenlijk verder onder de kantoornaam De Regt Sobral Wellen Advocaten.

De partners van Krans & van Hilten Advocaten zetten na 1 juli 2012 in een nieuwe omgeving hun bestaande praktijken onverminderd voort. De continuïteit van hun dienstverlening is uiteraard gewaarborgd. Het motto blijft: “Oog voor het recht, hart voor uw zaak”.

De Regt | Sobral | Wellen AdvocatenGroot Hertoginnelaan 39

2517 EB Den Haag070 302 98 90

Geelkerken Linskens AdvocatenMercuriusweg 11

2516 AW Den Haag070 315 60 80

Nassaulaan 152514 JT Den Haag

070 361 70 02

45nr. 6/7 – 2012

Beter werk

Inhoud is meer genoeg

De juridische werkomgeving is veranderd. De steeds complexer wordende samenleving en de juridisering daarvan vergt van juristen een andere manier van werken. De invloed van de

informatietechnologie, de toenemende concurrentie, de cri-ses, de internationalisering en de hoge eisen van de mondi-ge cliënt maken het leven van de jurist hectisch. De druk is hoog. Met alleen vakinhoudelijke kennis kan de jurist zich niet meer staande houden in deze dynamische wereld. Het belang van goede persoonlijke vaardigheden, de zogeheten soft skills, is groot, maar veel juristen zijn zich hier onvol-doende bewust van.“Er bestaat een discrepantie tussen wat een beginnend jurist kan en wat de praktijk tegen-woordig van hem vraagt en die kloof lijkt groter te wor-den”, zegt Rüna Honig, directeur van Honig Coaching, een trainings- en coachingsbureau voor juridische professi-onals. “De rechtenstudie, maar ook de beroepsopleidingen sluiten niet goed aan op de praktijk. De focus in het on-derwijs ligt nog te veel op de inhoud, terwijl je functione-ren juist in toenemende bepaald wordt door (persoonlijke) vaardigheden. Naast goed kunnen organiseren, is vooral je ‘omgevingsbewustzijn’ belangrijk: hoe je communiceert en hoe commercieel je bent. Advocatenkantoren en onderne-mingen zijn niet op zoek naar studeerkamerjuristen, maar naar professionals die in staat zijn in te spelen op de be-hoeften van de omgeving. Zelfsturende en ondernemende

types die eigen initiatieven ontplooien, overtuigend over-komen en businesswise kunnen denken.”

BedreigingMonique van de Griendt, directeur van trainings- en advies-bureau Dialogue, is al jaren bezig het belang van persoonlij-ke vaardigheden voor het voetlicht te brengen. Zij vertelt dat er in de juristerij wel meer begrip voor is gekomen, maar dat het nog altijd niet optimaal is. “Vooral de grote kantoren zijn de afgelopen jaren meer gaan doen op dit ge-bied, de kleine(re) kantoren hebben hier gewoon minder geld voor. De budgetten staan sowieso onder druk, maar kantoren moeten toch gaan veranderen. Stilstaan en vast-houden aan het oude vormt een grote bedreiging. Veel juris-ten denken het nog met de inhoud af te kunnen, maar de inhoud alleen bepaalt niet meer de kwaliteit. Een cliënt gaat er vanuit dat de inhoudelijke kwaliteit in orde is, want daar kan hij meestal niet over oordelen. Dus zal hij altijd letten op andere factoren. Je moet je inleven en verdiepen in de cli-ent en zijn situatie. Je kunt een fantastisch advies schrijven van misschien wel wetenschappelijk niveau, maar als het niet past in de context van jouw cliënt, is het niets waard. Bovendien is het essentieel om te beschikken over goede communicatieve eigenschappen voor het opbouwen van een sterke vertrouwensband. Dat zorgt voor chemistry.”Juristen moeten dus meer aansluiting zoeken bij de bele-

door Annelieke Fenstra illustraties Josje van Koppen

Soft skills spelen een steeds belangrijker rol, maar niet iedereen is

zich daarvan bewust. Vier coaches vertellen er meer over. “Een

juridisch professional zijn is tegenwoordig meer dan het inhou-

delijke kunstje herhalen.”

niet

46 nr. 6/7 – 2012

Beter werk

vingswereld van de cliënt 2.0. Vroeger sprak men over de cliënt, later kwam het besef dat je ook écht moet luisteren naar hem en nu gaat het erom dat je samen met de cliënt tot een oplossing komt. Caroline Bun, coach, trainer en mede-eigenaar van opleiding- en trainingsbureau GroeiNU!: “Concreet levert dat meer ontspannenheid voor beiden op. De jurist moet zich bewust zijn van het feit dat wie hij is als persoon direct invloed heeft op zijn omgeving en werk. Een juridisch professional zijn is meer dan het inhoudelijke kunstje herhalen.” Bun hamert erop dat juristen hun oude percepties moeten loslaten om tot de beste oplossingen te kunnen komen. “Ze moeten zichzelf openstellen in plaats van zich verschuilen achter hun rol en kennis. Ik noem het de verschuiving van het hoofd naar het hart. Daarvoor is nodig dat je met een open geest, dus zonder oordeel, een si-tuatie en mensen tegemoet kunt treden. Dat je kunt zien dat jezelf en de ander (cliënt, wederpartij et cetera) deel uitma-ken van hetzelfde geheel. Dat de jurist zich hierin kwetsbaar durft op te stellen en in plaats van zich te laten leiden door angst en te verkrampen, zich kan ontspannen en zich laat leiden door wat er ontstaat vanuit verwondering. Dit alles is van ultiem belang omdat de complexe ‘problemen’ waar wij vandaag de dag mee worden geconfronteerd niet meer alleen met onze ratio kunnen worden opgelost. In de top van vele (multi)nationale ondernemingen is menigeen zich daarvan al bewust en juristen en zeker advocaten moeten

zich daarvan ook bewust worden.”

Bokkensprongen Volgens Buns GroeiNU!-col-lega Lenet Leusink is het belangrijk dat juristen kri-tisch en eerlijk naar zich-zelf kijken. Een valkuil is om bij kritische feedback, of die nu van collega’s of van cliënten is, direct in de verdediging te schieten en de fout bij de ander te

leggen, in plaats van te on-derzoeken wat deze feed-

back voor toegevoegde waar-de kan hebben in de

samenwerking. Leusink: “Juristen moeten gaan inzien dat als zij een

probleem ervaren, zij daar zelf deel van uitmaken. Ze moeten ophouden met zwartepieten.”

Honig sluit zich hierbij aan en legt uit waarom senioren het moeilijk vinden om kritisch naar zichzelf te kijken. “Zij zijn daartoe nooit gedwongen. Veel juristen hebben jarenlang vanuit een betrekkelijk onaantastbare en comfortabele posi-tie gefunctioneerd. De cliënt beschouwde je als de ‘alweten-de’ en volgde je adviezen nagenoeg kritiekloos op; in je ei-gen organisatie had je zo’n beetje je eigen koninkrijkje. Met een hoge omzet en vakinhoudelijke deskundigheid kon je een hoop bokkensprongen maken, maar die tijd is voorbij.” Partners zijn kritiek niet gewend en vinden het maar lastig, terwijl de jonge generatie juist erg openstaat voor feedback en daar zelfs actief om vraagt, zo stelt Van de Griendt.

“Wil je een goed leider zijn, dan is zelfrefl ectie essentieel. Je moet jezelf continu afvragen wat beter kan en hoe ande-ren jou zien. Juristen zijn opgeleid om een ander onderuit te halen. Kritisch naar zichzelf kijken vinden ze maar eng, dat is een grote valkuil.”

StressmanagementHet belang van de soft skills staat al een aantal jaren op de kaart, maar de economische crisis heeft het onderwerp opnieuw aangezwengeld. Van de Griendt: “In deze tijden zie je dat er weer wat meer aandacht aan wordt besteed. En dat is ook niet zo gek, want economisch barre tijden vragen onder meer om daadkrachtig leiderschap. Maar ook ethisch leiderschap wordt steeds belangrijker. Be-drijfsjuristen nemen dit mee in hun criteria voor het selec-teren van een advocaat. Ethiek en integriteit staan bij hen hoog in het vaandel.”

Soft skillsDe term soft skills is ontstaan in de IT-wereld als tegen-

hanger van hard skills, vaardigheden die nodig zijn voor het

werken met hardware. ‘Soft’ betekent dus niet zacht, maar

het vergelijkt de menselijke eigenschappen met de soft-

ware die de computer doet werken. Soft skills is een ver-

zamelnaam voor onder meer de persoonlijke eigenschap-

pen van iemand, en zijn sociale, organisatorische, commu-

nicatieve en taalvaardigheden.

“JURISTEN MOETEN OPHOUDEN MET

ZWARTEPIETEN”

47nr. 6/7 – 2012

Beter werk

Aan leidinggevenden worden hoge eisen gesteld door jon-ge juristen. Ze vragen om aandacht, willen gecoacht wor-den en tegelijkertijd worden losgelaten om zoveel moge-lijk autonoom te functioneren. Maar daarbij wordt de beginner niet zelden geregeerd door de agenda van zijn meerdere en dan komt het aan op organiseren. En dat laat nogal eens te wensen over vindt Honig. “Het uitvalper-centage aan de Zuidas is echt een groot probleem aan het worden. Vooral onder jonge juristen. Ze worden continu geconfronteerd met prikkels die ad hoc hun aandacht vra-gen. Organiseren leren ze nergens, terwijl dat een groot aandeel heeft in hun functioneren en dus ook in de resul-taten. Het is ongelofelijk dat niet al in een vroeg stadium wordt geleerd hoe hiermee om te gaan. Hier móet aan-

dacht voor komen, want het is echt niet normaal om ’s nachts je e-mail te checken.”Van de Griendt beaamt dat de stressbeleving de laatste ja-ren erg gegroeid is, maar zegt tegelijkertijd niet te weten of dit door een grotere hoeveelheid werk komt. Zij wijt de stressbeleving voornamelijk aan de jonge juristen zelf. “Ze hebben best een korte spanningsboog en raken snel afge-leid door al die prikkels. Aan de andere kant hebben ze die hoeveelheid prikkels juist nodig, want het is ook een generatie die snel verveeld raakt. Stressmanagement is een belangrijke vaardigheid, want stress zet de kwaliteit van het werk enorm onder druk. Kantoren moeten hun werk-nemers hiervoor behoeden.”

StoeipoesEen jurist moet in staat zijn om zijn gespreks-partner – dat kan een cliënt, concullega maar ook een rechter zijn – te beïnvloeden. Hoe krijg je iemand waar je hem wilt hebben? Sterke argumenten zijn hiervoor nodig, maar er is ook veel winst te behalen met presen-tatie en non-verbale commu-nicatie. Honig: “Dat wordt ner-gens geleerd, maar is heel belangrijk. Je moet zichtbaar zijn in alle opzichten. Daar hoort bij: een open houding, enthousiast, dui-delijk hoorbaar en met lage stem pra-ten, aanwezig zijn en dat ook uitstralen in je kleding. En nee, dames, door het dragen van te uitdagende kleding, te korte en strakke rokjes, word je niet serieus genomen, maar heb je vooral impact als stoeipoes en lustobject. Houd het dus zakelijk.” Bij de juiste mensen van je eigen kantoor positief in beeld komen is misschien nog wel belangrijker dan de indruk die je op gesprekspartners van buiten maakt. Zorg dat je je laat zien bij sociale activiteiten en stap gewoon op die ‘onbereikbare’ partner af, raadt Honig aan. Wie de vier coaches beluistert hoort dat er nog heel wat valt te winnen voor juristen. Juridische inhoud is belang-rijk, maar degenen die het belang van soft skills inzien en intensief daarop inzetten, hebben een streepje voor. Het leidt tot betere interne en externe verhoudingen, wat zich uiteindelijk vertaalt in meer winst.

Wij spraken met, vl.n.r.:

“HET IS ECHT NIET NORMAAL OM

’S NACHTS JE MAIL TE CHECKEN”

48 nr. 6/7 – 2012

Jonge Balie

Voor meer informatie

en inschrijving:

www.adrinstituut.nl

Telefoon: 020-525 37 49

E-mail: adr-fdr@uva.nlINFORMATIE AVOND ADR BEROEPSOPLEIDING/LEGAL MEDIATOR: 10 september 2012 Aanmelden via adr-fdr@uva.nl

ONS TRAININGSAANBOD VOOR 2012:

BEROEPSOPLEIDING TOT ADR-SPECIALIST/LEGAL MEDIATOR

Start 10 oktober 201221 daagse allround Beroepsopleiding. Academisch werkniveau met minimaal 5 jaar werk-

ervaring. Met de beroepsopleiding van het Amsterdams ADR Instituut kiest u voor een brede

opleiding waarin u wordt geschoold in onderhandelen, mediation en partijbegeleiding. Naast

theorie en het aanleren van praktische vaardigheden besteden wij veel aandacht aan de

ontwikkeling van uw attitude in het omgaan met confl icten.

HARVARD ONDERHANDELEN BASIS

30 en 31 oktober, AmsterdamDe Harvard-methode is een onderhandelingsmethode die inmiddels wereldwijde erkenning

geniet. De methode is erop gericht een verstandige en effi ciënte overeenkomst te bereiken,

die meer oplevert dan een compromis.

MEDIATION ADVOCACY

19 en 20 november 2012, AmsterdamIn deze training zal vanuit de theorie en de praktijk zichtbaar gemaakt worden hoe u uw rol

als advocaat beter kunt invullen als u betrokken raakt bij een mediation.

TRAINING ADVANCED NEGOTIATIONS DOOR LINDA NETSCH (HARVARD LAW SCHOOL)

28 en 29 november 2012, AmsterdamIedereen onderhandelt. Doorgaans op intuïtie en dikwijls met wisselend succes. De mate van

dit succes is niet alleen afhankelijk van de manier van communiceren tijdens de onderhan-

delingen, ook bij de voorbereiding is het van groot belang inzicht te hebben in confl icten

en onderlinge communicatieprocessen. In deze training krijgt u door theorie, oefening en

feedback de vaardigheden aangereikt om onderhandelingen zo te laten verlopen dat u het

beste resultaat voor uzelf en/of uw cliënt bereikt.

De Jonge Balie Arnhem in Club Reina

Vijftig Arnhemse Jonge-Balieleden maakten begin mei het kleurrijke en levendige

Istanbul onveilig. Op het programma stonden onder meer een bezoek aan een advoca-

tenkantoor voor een lezing over Turks recht en een bezichtiging van De Blauwe Moskee.

Daarnaast was er volop gelegenheid om overdag culturele bezienswaardigheden te bekij-

ken en ’s nachts het ‘killer nightlife’ van Istanbul in te duiken.

Arnhemmers naar Istanbul

De reiscommissie: v.l.n.r. Marieke Botter (Dirkzwa-ger), Reinier Pijls (Poelmann van den Broek), Rik Bleize (De Kempenaer) en Anne Driessen (Hekkel-man)

Jan Zandberg (Zandberg advocaten)

en William Seijbel (De Kempenaer)

Marieke Botter (Dirkzwager), Lotje Koers (Koers advoca-ten), Mark Rosendaal (GDO advocaten) en Wouter Dieks (GDO advocaten)

Denise Staring-Sauer (Dirkzwager)

en Koen Klaasen (Ross Advocaten)

Laurens Vrakking (De Kempenaer), Henk Lig-tenbarg (Drijber en Partners), William Seijbel (De Kempenaer) en Hana Dzigal (De Kempenaer)

Rik Bleize (De Kempenaer), Laura Ebben

(Van den Wildenberg & Van Halder), Daisy

van Sommeren (Van Vliet Advocaten) en Joris

Bax (Dirkzwager)

49nr. 6/7 – 2012

Jonge Balie

van de maandBalieBink

Bosselaar & Strengers: mid-delgroot kantoor in Utrecht met een leuke groep relatief jonge advocaten.Balieborrels: iedere eerste woensdag van de maand vanaf 18.00 uur biertjes drinken met (oud) stagiaires van kantoor en opleidingsgenoten van de Balie.Balkan: komende zomer een road trip met vrienden door dit gebied dat bol staat van historische plekken uit de Werelderfgoedlijst van UNESCO.Bijnaam: tijdens mijn studen-tentijd heette ik altijd ‘Stoové’, maar sinds ik werk moet ik weer wennen aan de naam ‘Michiel’.Bezigheid: de ideale mix vin-den tussen werken, familie en vrienden, sporten, veel van de wereld zien en toch ook soms een beetje burgerlijkheid.

FO

TO

CH

AN

TA

L A

RIË

NS

Michiel Stoové

Michiel Stoové (29) studeerde straf- en privaatrecht aan de Rijksuniversiteit Groningen. Ook

volgde hij een half jaar vakken aan de Queen’s University in Kingston, Canada om vervolgens na

zijn studie met vrienden een reis per auto van Vancouver naar Panama te maken. In juni 2009

begon hij als advocaat-stagiaire bij Bosselaar & Strengers Advocaten in Utrecht. Hij startte op

de sectie aansprakelijkheid- en verzekeringsrecht, maar maakte begin 2011 de overstap naar de

sectie ondernemingsrecht, waar hij zich voornamelijk bezighoudt met het faillissementsrecht.

Buiten werktijden is Stoové aan het hockeyen, fitnessen, borrelen of reizen.

Advocaat loopt stageIn mijn tijd – oma spreekt – werd er

hoog opgegeven over de stagiaireop-

leiding. De opleiding zorgde voor ken-

nis, verdieping, trainde vaardigheden

en maakte je, kortom, tot een be-

roepsbekwame advocaat. Vol ver-

wachting klopte mijn hart en dan niet

alleen omdat ik me een dag weer stu-

dent zou voelen en in spijkerbroek

mocht verschijnen.

Waar had ik op gehoopt? Het engeltje

op mijn rechterschouder hoopte dat het

me de tools in handen zou geven om me

als beginnend advocaat op weg te hel-

pen. Dat de wondere wereld van de ad-

vocatuur voor me geopend zou worden

en dat ik bepakt en bezakt met kennis

aan het werk zou gaan. Het duiveltje op

mijn linkerschouder hoopte dat ik nau-

welijks zou hoeven te studeren, dat de

lessen al voor de lunch afgelopen zou-

den zijn en dat we daarna de hele mid-

dag in de zon konden zitten.

En hoe was de praktijk uiteindelijk?

Helaas ging het duiveltje er met de

winst vandoor. Ik kreeg les van niet al-

tijd even capabele docenten, kon keten

achter in de klas, lunchen in de zon en

met dat studeren viel het wel mee. Een

dag voor de tentamens je boeken voor

het eerst openen leidde niet automa-

tisch tot een herkansing. Aan het ni-

veau kon dus ook nog wel wat worden

gedaan. Maar ik wil geen azijnpisser

zijn; de vaardigheidstrainingen waren

best zinnig. Maar wat er feitelijk aan

echte kennis is blijven hangen, is dat je

een getuige alleen naar de bekende

weg moet vragen en niet je nieuwsgie-

righeid moet willen bevredigen.

Het viel dus een tikkeltje tegen. En net

nu ik alles achter de rug heb, gaat de

stagiaireopleiding op de schop. Ik

hoop op trainingen voor de docenten,

meer huiswerk en cijfers voor je ten-

tamen in plaats van O/V. Helaas zal

het mij niet meer helpen, want vanaf

deze maand ben ik stagiaire-af.

Stagiaire ( )

50

Column

atern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedr

Harm Cammel is part-

ner bij Baskerville. Hij

helpt inhouse legal

teams en advocaten-

kantoren met het posi-

tioneren, ontwikkelen

en managen van hun

dienstverlening.

door Harm

Cammel

Vast onderdeel van het katern Beter Werk zijn de bedrijfsjuristenpa-gina’s. Hierin vindt u de vaste column van consultant Harm Cammel, de rubriek ‘Ik en mijn bedrijfsjurist’ en de nieuwspagina’s met be-drijfsjuridisch nieuws, de wisselcolumn van een vooraanstaand be-drijfsjurist en mededelingen van het Nederlands Genootschap van Bedrijfsjuristen.

Wat betekent dat voor jou als jurist?

Juristen lopen van nature niet voorop bij verandering.

Maar linksom of rechtsom, de druk van regelgeving en

maatschappelijke verwachtingen neemt toe, klanten wor-

den kritischer en juridische dienstverleners en hulpmidde-

len ontwikkelen zich snel. Daarmee krijgt Legal een hele

andere plek in de bedrijfsvoering en verandert de rol van

juristen. Outside en inhouse. Wat dat betekent voor juris-

ten? Hele mooie carrièrekansen.

Een voorbeeld: een wereldwijd consumentenmerk zet eCom-

merce in om zijn merk te positioneren, klantrelaties te bou-

wen en kosten per verkocht product te verlagen. Doel is bin-

nen enkele jaren 25 procent van de omzet via eCommerce te

behalen. Data protection en privacy zijn dus belangrijk. Een

bewegend veld, denk aan de actuele ‘UK cookie rules’-discus-

sie. Als Legal de zwaarste na-

tionale wetgeving als dogmati-

sche richtlijn hanteert dan

wordt Legal de spreekwoorde-

lijke emmer achter de boot.

Geen goede keuze in een innovatieve bedrijfscultuur met am-

bitieuze doelstellingen. Vandaar de keuze voor een nieuwe

werkwijze: we houden ons aan de wet, maar kijken vooral ook

naar de onderliggende intenties van de wetgeving. En we gaan

met enkele andere A-merken en een gespecialiseerd advoca-

tenkantoor de internationale ontwikkeling en toepassing van

wetgeving actief volgen en belobbyen en sluiten dat kort met

de eigen eCommerce mensen. Zo maken we juridisch ruimte

voor hen en zorgen we dat ze die ruimte goed gebruiken. Bo-

vendien zorgen we voor een goed crisisdraaiboek waarin we

het bedrijfsbeleid en de klantgerichte intenties helder uitleg-

gen. Mocht er dan toch ooit discussie ontstaan rond onze aan-

pak dan kunnen we die zelfs positief gebruiken.

Legal is zo strategisch en geïntegreerd onderdeel van de

bedrijfsvoering. Dat is op zichzelf al een mooie ontwikkeling

en de ervaring die het de juristen geeft is meteen een goede

basis voor volgende carrièrestappen.

Ander voorbeeld: een business unit (BU) van een projectorga-

nisatie moet groeien in ‘politiek moeilijke landen’ om haar

lange termijn positie veilig te stellen. Op de korte termijn

dreigen er echter politieke embargo’s voor die landen. De BU

activiteiten kunnen dan de positie van het moederbedrijf

enorm schaden. Legal kan een sleutelrol spelen door BU

dienstverlening toch mogelijk te maken dankzij slimme inzet

van lokale entiteiten en samenwerken met lokale partners.

Klantrelaties kunnen dan toch verder opgebouwd worden

zonder risico’s voor de moeder. De juristen zijn zo sleutelon-

derdeel van de commerciële en operationele organisatie, en

sommigen maken zelfs de overstap naar businessfuncties.

Laatste voorbeeld: een retailorganisatie kent grote aantallen

relatief eenvoudige afspraken. Legal kan die volumes nooit

zelf behandelen, zeker niet bij snelle groei. Daarom kiest ze er

voor de commerciële mensen een fl ink deel zelf te laten af-

handelen, op basis van een

heldere contracting code, goe-

de templates, eenvoudige

software, goede training en

snelle eerstelijns hulp van

paralegals. Legal seniors behandelen dan excepties en escala-

ties en zorgen vooral voor verdere ontwikkeling van het con-

tracting proces in de business. Delegeren en procesmanage-

ment dus.

Verrijking

De traditionele vaktechnische juridische functies blijven na-

tuurlijk altijd bestaan, maar zoals je aan de voorbeelden ziet

ontstaan er steeds meer functies met ook strategische,

operationele, commerciële of managementverantwoorde-

lijkheden. Dat geeft juristen mooie nieuwe carrièrekeuzes

die ook later in je carrière te maken zijn. Een verrijking voor

juristen lijkt me.

Het vraagt natuurlijk ook wat. Je zult actief keuzes moeten

maken en gericht de benodigde organisatiekennis en kunde

moeten ontwikkelen. En je moet een organisatie vinden

waar ruimte is voor jouw ontwikkeling. Dat vraagt om hel-

dere doelen en plannen, van het Legal team en van jezelf.

Maar daarover een volgende keer meer.

De veranderende positie van Legal leidt tot

mooie carrièrekansen

ONAFHANKELIJKE GESPECIALISEERDEBOARDROOM CONSULTANCY ENONDERSTEUNING ADVOCATUUR

Ondersteuning advocatuur bij geschillen ter zake van:fusies en overnames; jaarrekeningen, accountantscontrole en

accountantsverklaringen; belangenverstrengelingen;waarderingsvraagstukken en schadebepaling

Optreden als deskundige in procedures

Second opinions, arbitrage en bijzondere onderzoeken

Advisering beheersingsvraagstukken en administratieveautomatisering,

bedrijfseconomische en accountancy vraagstukken

“De accountant beoordeeld -De onmisbare schakel voor herstel van vertrouwen”

Drs. Ruud H. Veenstra RA, Kluwer 2005ISBN: 90 13 02540 4

Galerij 3, 1411 LH NAARDENtel.: 035-6943060 fax: 035-6951632

www.veenstraaccountancy.nl

tern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Kat

Ik en mijn bedrijfsjurist

53

foto’s Geert Snoeijer

Ik zou onze relatie als volgt willen kenmerken: uiter-

mate plezierig (zie hierna).

Plezierig vind ik aan het werken met mijn cliënt dat: in ieder geval de humor, di-

rectheid, snelle informatie-

uitwisseling, kennis van de

branche en juridische ana-

lyse (niet noodzakelijker-

wijze altijd in die volgorde).

En haar gedrevenheid; die

staat voor mij wel op num-

mer één.

We vullen elkaar aan op de volgende manier: we relati-

veren en focussen geloof ik

afwisselend. Vanuit een ge-

deelde gedrevenheid. Vol-

gens mij is die wisselwer-

king in de loop der jaren zo

gegroeid.

Ik weet van het privéleven van mijn cliënt het volgen-

de: Arianne rijdt graag ral-

ly’s (het liefst in oldtimers).

Het spannendste moment dat ik met mijn cliënt heb meegemaakt is: ik vind zelf

dat het steeds spannender

wordt gezamenlijk kennis

te nemen van de inhoud van

een uitspraak of het verloop

van een zitting. Naar mijn

mening is de voorspelbaar-

heid daarvan wel aan de no-

dige erosie onderhevig. Dat

bedoel ik overigens gege-

ven de vraag enkel in feite-

lijke zin.

Wat ik zou veranderen als ik één dag de baas was bij mijn cliënt: helemaal niets. Ik

vind haar baas ook erg ple-

zierig (zie hierboven: minus

de juridische analyse). Ik

vertel hem regelmatig wat

ik aan Arianne waardeer.

Naam advocaat Alex Lever Leeftijd 53 jaar Kantoor

Nysingh Advocaten Notarissen te Apeldoorn Over Arian-

ne Oosterom, manager HR, legal & communicatie bij Sal-

land Olie Werken samen sinds heb ik niet bijgehouden,

tien jaar? Werkzaamheden branchegericht: het hele ju-

ridisch gebeuren dat voor Salland Olie speelt. Van advies

tot procedure als dat niet kan worden vermeden, van kort

geding tot bodemprocedures, contractsonderhandeling en

-advisering, korte en lange termijn strategie. Dat doen we

overigens als team bij Nysingh.

Alex Lever over Arianne Oosterom

Opleidingen | Cursussen | Symposia | Incompany

www.paoleiden.nl

PROFILERING EN NEW BUSINESS?

Mr. september

Opleidingen

Intellectueel Eigendom

Recruitment

Mr. oktober

ICT/Internet

Kennismanagement

Ondernemingsrecht

Jaarcongres Orde van Advocaten

Mr. november

Bedrijfsjuristen

Netwerk van general counsel

Pensioenrecht

AANTREKKELIJKE THEMA’S KOMENDE EDITIES:

Bel: 024-360 77 10 of mail:

mail@capitalmediaservices.nl

powerful insights | dynamic strategies | enhanced results

Creating competitive legal businesses

Venturis Partners is a European based firm that operates from offices in London and Amsterdam. We provide a range of consulting services to the legal sector. Our clients include law firms and in-house legal departments of corporations and institutions.

www.venturispartners.com

tern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Kat

Wilt u

oo

k in

de

ze ru

brie

k? M

ail n

aa

r info

@m

r-ma

ga

zine

.nl

Ik en mijn advocaat

55

Ik zou onze relatie als volgt willen kenmerken: open, constructief en leer-

zaam. Plezierig vind ik aan het werken met mijn advo-caat dat: sparren met Alex

op elk moment mogelijk is,

zijn adviezen helder, com-

pact en snel zijn, hij aan

een half woord genoeg

heeft, Alex pragmatisch is

en er altijd ruimte is voor

humor.

Een hele goede eigenschap van mijn advocaat is: Alex

heeft een groot inlevings-

vermogen in zowel het dos-

sier als de emoties van zijn

cliënt, alles in breed per-

spectief, waarbij nuchter-

heid en creativiteit nooit

ontbreken. Alex verliest de

juridische aspecten nimmer

uit het oog.

We vullen elkaar aan op de volgende manier: samen

weten we de juridische uit-

dagingen van Salland Olie

steeds weer tot een goed

einde te brengen, waarbij

de rollen ten aanzien van

juridische en praktische

inbreng regelmatig wisse-

len.

Ik weet van het privéleven van mijn advocaat het vol-gende: Alex is (was?) en-

thousiast voetballer, geeft

de komende tijd echter de

voorkeur aan watersport in

Malibu.

Het spannendste moment dat ik met mijn advocaat heb meegemaakt is: het

spannendst vind ik nog

steeds de zaken waarbij

snel acteren en beslissen

noodzakelijk is.

Wat ik zou veranderen als ik één dag de baas was bij mijn advocaat: helemaal

niets.

Naam bedrijfsjurist Arianne Oosterom Leeftijd 42

jaar Bedrijf Salland Olie te Hasselt Functie mana-

ger HR, legal & communicatie Over Alex Lever, advo-

caat bij Nysingh Advocaten Notarissen Werkzaamhe-

den begeleiding van alle juridische aangelegenheden in de

ruimste zin bij een landelijk operende oliehandel. Daar-

naast verantwoordelijk voor het human resources beleid,

externe communicatie en mooie projecten zoals de nieuw-

bouw van ons op- en overslagdepot aan de nieuwe Zuider-

zeehaven in Kampen, van aankoop van het perceel en ver-

gunningenprocedures tot daadwerkelijke bouw.

Arianne Oosterom over Alex Lever

56

Bedrijfsjuridisch nieuws

atern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedr

Actuele uitdagingen voor inhouse juristen

mische verharding nog belangrijker

wordt. Of zoals Denise Hamer (Partner

Schönherr) het verwoordde: “Corporate

counsels have to be corporate counsels and

corporate watchdogs.“

Amsterdam was een succes en heeft de

lat hoog gelegd voor het congres van 2013,

dat in Barcelona zal

plaatsvinden.

Johan Huizing, Director,

European Counsel bij

Atmel Corporation

Half mei werd in Amsterdam gecongres-

seerd door Europese bedrijfsjuristen. Jo-

han Huizing brengt verslag uit.

Vloog ik vorig jaar naar Berlijn voor de

ACC-conferentie, dit jaar was Am-

sterdam mijn bestemming. Hier vond half

mei het negentiende Europese congres

van de Association of Corporate Counsels

(ACC) plaats. Wereldwijd zijn 29.000 be-

drijfsjuristen uit meer dan 75 landen lid

van deze vereniging. ACC Europe zit in de

lift, het ledenaantal groeit sterk, nu ruim

1700. Er is behoefte aan een ontmoe-

tingsplaats voor bedrijfsjuristen die on-

derdeel uitmaken van teams die meestal

wereldwijd opereren.

Sprekers en panels verzorgden op het

congres twintig sessies met uiteenlopen-

de onderwerpen zoals arbeidsrecht, data

privacy, fusies en overnames, anti-cor-

ruption, knowledge management, compli-

ance en juridisch management. Een hele

organisatie. Marten Bezemer, Associate

General Counsel EMEA bij Plantronics

BV, verdient als enige Nederlander in het

organiserend comité en als Chair van de

Host Committee en Board Member van

ACC Europe alle lof! De fantastische om-

geving van Krasnapolsky vlakbij de beurs

van Berlage, waar een galadiner was ge-

organiseerd, bood veel mogelijkheden tot

informeel contact.

ComplianceWat zijn de actuele uitdagingen voor in-

house juristen? John Malpas, publisher

van Legal Week, sprak erover met Steve

Leroy (legal VP Europe van brou-

werij Anheuser-Busch InBev),

Marianna Nitsch (general coun-

sel Europe, General Electric Glo-

bal Operations) en Stephan

Swinkels (executive director, L&E

Global). Malpas ziet grofweg drie

uitdagingen: globalization, effi ci-

ency en management. Hoe ga je

om met toenemende complexi-

teit (regelgeving uit verschillen-

de jurisdicties), hoe bied je kwa-

liteitsadvies met een beperkt

budget en wat is de rol van de

general counsel binnen de orga-

nisatie? Alle sprekers benadruk-

ten het belang van compliance,

bijvoorbeeld op het gebied van fi nancial

reporting, anti-corruptie en data privacy.

Nitch verwacht van advocaten die in het

panel van GE zitten een ’early warning’

system, gerichte communicatie over kriti-

sche ontwikkelingen in een rechtsgebied.

Er is een behoefte aan communicatie op

maat, lange nieuwsbrieven missen vaak

hun doel. Zoals Leroy zei: “Maybe some

lawfi rms should start tweeting to their

clients as it is limited to 40 characters.”

Hij vergeleek de juridische dienstverle-

ningsmarkt met de biermarkt: het is

waarschijnlijk dat alleen de werkelijk gro-

te én de kleine, gespecialiseerde niche-

players echt succesvol zullen blijken. Het

middensegment, zij die alles willen doen

maar niet echt groot zijn, zullen het

steeds moeilijker krijgen. Allen benadruk-

ten dat de rol van de interne jurist als be-

waker van de regels in tijden van econo-

Agenda10 september 2012 De bedrijfsjurist

als leidinggevende

11 september 2012 Advies- en

schrijfvaardigheden voor bedrijfsju-

risten

13 september 2012 Basisworkshop

succesvol onderhandelen volgens de

Harvard methode

20 september 2012 Persoonlijke ef-

fectiviteit voor bedrijfsjuristen

Meer informatie: www.ngb.nl

De eerste vier NGB Extra bijeenkom-

sten (waarvan twee bij Allen & Overy

in Amsterdam en twee bij Van Benthem &

Keulen in Utrecht) waren een groot succes.

De volgende NGB Extra zal een ontbijtbij-

eenkomst zijn bij Allen & Overy op 18 sep-

tember van 7.30 tot 10.00 uur. Hilde van

der Baan en Brechje van der Velden (bei-

NGB Extra: Fire fi ghting guideden advocaat bij Allen & Overy) zullen een

‘Fire fi ghting guide’ geven over wanpresta-

tie. Deze bijeenkomst zal ook als webinar

te volgen zijn. NGB Extra is gratis en al-

leen toegankelijk voor NGB-leden.

Meer informatie en aanmelding: www.ngb.nl

Paneldiscussie met vlnr John Malpas (Legal Week),

Marianna Nitsch (General Electric), Stephan Swinkels (L&E

Global) en Steve Leroy (Anheuser-Busch InBev)

57

Bedrijfsjuridisch nieuws

rijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuristen - Katern bedrijfsjuriste

WISSELCOLUMN

Op de universiteit zou meer aandacht moe-

ten komen voor het vak van bedrijfsjurist

Mijn recente start bij Schiphol heeft mij opnieuw laten zien

wat een mooi beroep bedrijfsjurist is. De enorme diversiteit

in onderwerpen, uiteraard mede dankzij de boeiende aard van dit

bedrijf, het werken met een professioneel team, de afwisseling,

meedenken en meebeslissen, het verdiepen in de specifi eke be-

drijfsvoering van mijn werkgever, allemaal zaken die van mij een

enthousiast bedrijfsjurist maken.

Waar het in onze beroepsgroep nog wel eens aan schort is de juis-

te profi lering. Binnen een organisatie is dit vaak al lastig genoeg,

naar de buitenwereld zal dit nog veel beter moeten. Al is het maar

om het onderscheid met de advocatuur helder te houden.

Ik lees te weinig over de rol

van general counsel en hun

afdelingen, zeker in verhou-

ding tot advocaten. Een ver-

schil is uiteraard het com-

merciële belang dat advocaten bij publicaties hebben, maar dat

mag geen volledige verklaring zijn. Deze tijd van complexe regel-

geving, risicobeheersing, toenemende roep om compliance en

bedrijfsdebacles zoals in het verleden bij Ahold, Fortis-ABNAMRO

en meer recent Vestia, roept om een helder bedrijfsjuridisch per-

spectief waarbij de niet te onderschatten rol van onze beroeps-

groep voor het voetlicht wordt gebracht.

Hoewel wellicht niet in alle opzichten een goed voorbeeld, is in de

Verenigde Staten het vak verder ontwikkeld. Kijk bijvoorbeeld naar

het bericht in Mr. nr 4 van dit jaar, waarin staat dat bij Amerikaanse

bedrijven het budget voor inhouse juristen stijgt ten koste van beste-

dingen aan advocaten. Ik ben benieuwd of deze ontwikkeling in Ne-

derland ook waarneembaar is c.q. of deze überhaupt gemeten

wordt! Mocht deze trend zich doorzetten dan zal dit leiden tot een

toename van het aantal bedrijfsjuristen,

waarschijnlijk ook in Nederland. Hiermee

kom ik meteen op een ander punt: de oplei-

ding van jonge bedrijfsjuristen. Voor de be-

roepsgroep zou het goed zijn als ook op

universiteiten meer aandacht komt voor

ons vak. Over het algemeen kunnen rechtenstudenten

zich een aardige voorstelling maken van een baan als advocaat of bij

de rechterlijke macht. Als ze zich oriënteren op het bedrijfsleven is

dit echter eerder als management trainee dan als bedrijfsjurist. Ik

denk dat bedrijfsjuristen een verantwoordelijkheid hebben voor het

in een vroeg stadium opleiden

van jong talent en dat hier-

voor niet alleen op de advoca-

tuur geleund kan worden.

Hoewel met dezelfde basis is

bedrijfsjurist uiteindelijk een ander vak dan dat van advocaat, en dat

vergt een passende opleiding binnen de organisaties waar bedrijfs-

juristen actief zijn. Dit kan uiteraard prima in combinatie met reeds

bestaande opleidingen zoals die van het NGB.

Ik ben ervan overtuigd dat een betere profi lering in combinatie

met het professionaliseren van de opleiding zal leiden tot een nog

hoger niveau van bedrijfsjuristen in Nederland.

Bedrijfsjurist is een vak apart en een mooi beroep!

Jan-Willem Prakke is director corporate legal van de Schiphol

Group

Volgende keer: Jantine Bos (hoofd juridische zaken Unibail Ro-

damco)

Bedrijfsjurist: een vak apart!

houders als de NMa en de (sectorspecifi e-

ke) Vervoerkamer, internationale autoritei-

ten, zoals de Europese Commissie (DG

Mededinging) en marktpartijen, waaron-

der ProRail. Voorheen werkte Hendriks als

advocaat bij de sectie Europees en mede-

dingingsrecht bij Pels Rijcken & Drooglee-

ver Fortuijn en de laatste jaren als project-

leider bij de directie Mededinging van de

NMa.

Heeft u een overstap te melden? Mail deze

naar info@mr-magazine.nl

Per 1 juni 2012 is Marije de

Wolf (39) in dienst getreden

bij NS Hispeed als senior

bedrijfsjurist en directiese-

cretaris. In deze functie

houdt zij zich bezig met de juridische advi-

sering en ondersteuning van de NS His-

peed directie en de business. Tot haar

werkzaamheden behoren onder meer het

opstellen en beoordelen van contracten,

oplossen van concessie gerelateerde

vraagstukken en meedenken over (inter-

nationale) samenwerkingsverbanden. De

Wolf werkte eerder als advocaat bij Abeln

Overstapin Amsterdam en vervolgens bij Köster in

Haarlem. Daarnaast vervulde zij diverse

(interim) opdrachten in het bedrijfsleven.

Op 11 juni 2012 is Joep Hen-

driks (30) gestart als advo-

caat in dienstbetrekking bij

NS Corporate Legal, unit Re-

gulatory Affairs & Complian-

ce. In die functie adviseert en procedeert

hij over alle aangelegenheden die betrek-

king hebben op de regulering van de

spoorwegmarkt en het mededingings-

recht. Tevens is hij verantwoordelijk voor

het stakeholdermanagement van toezicht-

58 nr. 6/7 – 2012

Financieel

Notarissen zouden hun zakelijke rechtsbijstandverzekering niet moeten wegsaneren, een dergelijke verzekering is namelijk steeds belangrijker in de huidige maatschappij.

In het verzekeringspakket van de notaris moet een aantal verzeke-ringen verplicht aanwezig zijn, zoals de beroepsaansprakelijk-

heids- en de geldswaarden-/fraudeverzekering. Voor een zakelijke rechtsbijstandverzekering geldt dit niet. Deze verzekering ontbreekt daarom nogal eens, omdat men het nut ervan niet ziet of op grond van financiële overwegingen. Dat is jammer, want in onze advies-praktijk aan notarissen heeft de rechtsbijstandverzekering al heel vaak haar nut bewezen. Een aantal voorbeelden:Ondersteuning bij arbeidsrechtelijke zaken, zoals ontslagEen zakelijke rechtsbijstandverzekering biedt uiteraard (niet alleen specifiek voor de notariële beroepsgroep) dekking voor geschillen met bijvoorbeeld verzekeraars, leveranciers en personeel. Mede door de voortdurende financiële crisis en stagnerende woningmarkt staan de bedrijfsresultaten van notarissen sterk onder druk. Dit heeft al op diverse notariskantoren geleid tot gedwongen ontslagen. In deze situatie kunnen de juristen van de rechtsbijstandverzekeraar de notaris bijstaan. Aanvulling op dekkingslacunes in beroepsaansprakelijkheidsverze-keringHeel belangrijk is ook dat de rechtsbijstandverzekering een goede combinatie vormt met de beroepsaansprakelijkheidsverzekering. Laatstgenoemde kent namelijk diverse dekkingsbeperkingen, zoals het niet nakomen van de juiste rechercheregels, de problematiek van de primaire (juridische) betalingsverplichting en tuchtzaken.Een rechtsbijstandverzekering biedt uiteraard geen materiële dek-king voor de schade die ontstaat uit genoemde evenementen. Maar zij zorgt ervoor dat de verzekerde in die situaties wordt bijgestaan door een gespecialiseerde jurist die bekend is met de notariële prak-tijk. De kans wordt hierdoor groter dat schade wordt voorkomen of beperkt. Met name als het om tuchtrechtzaken gaat, is mijn erva-ring dat notarissen het heel prettig vinden als de zaak hen uit han-den wordt genomen. Het geeft rust als de jurist van de verzekeraar, uiteraard in overleg met verzekerde, het verweer opstelt en de nota-ris ook begeleidt bij de zitting van de Kamer van Toezicht.

Privédekking Binnen de zakelijke polis kan ver-der een volledige particuliere (ge-zins)rechtsbijstanddekking wor-den meeverzekerd, tegen een aanzienlijk gereduceerde premie. Ook de eigen woning, privé mo-torrijtuigen en een bedrag voor externe kosten zijn dan meeverze-kerd. Ten slotte wil ik nog even een – toch wel wijdverbreid misverstand – uit de weg ruimen over de dek-king. Een rechtsbijstandverzeke-ring zal geen dekking bieden voor verweer uit onrechtmatige daad. Hiervoor kan wèl een beroep wor-den gedaan op de beroepsaansprakelijkheidsverzekering.Het is begrijpelijk dat onder de huidige omstandigheden veel nota-riskantoren zich gedwongen zien te bezuinigen. En ook dat het ver-zekeringspakket daarbij kritisch onder de loep wordt genomen. Maak hierbij een goede afweging tussen de kosten en het belang van de verzekering. Een zakelijke rechtsbijstandverzekering zou niet moeten worden weggesaneerd. In de huidige maatschappij, waar het conflict meer en meer wordt gezocht, zal een rechtsbijstandver-zekering immers juist steeds meer aan belang winnen.

Henny Zinkstok is cliëntadviseur schadeverzekeringen bij Niehoff Werning & Kooij, financieel adviseurs voor advocatuur en notari-aat (www.nwk.nl).

Corruptie is schadelijk voor de economie, en wordt de laatste jaren harder bestreden. Zeker sinds de UK Bribery Act van kracht is is dat het geval. Maar nog niet iedereen is van de mo-gelijke gevolgen van corruptie en de vervolging daarvan door-drongen.

Corruptie is zeer schadelijk voor de ontwikkeling van de econo-mie. Individuele bedrijven en hun leiding blijken moeilijk te

bewegen tot eerlijk zaken doen. Vaak onder het motto dat ande-ren dat ook niet doen. Al jaren wordt gepraat over extraterritoria-le aanpak van corruptie, maar in de praktijk blijkt bijvoorbeeld de Amerikaanse Foreign Corrupt Practice Act (FCPA sinds 1977), die met een lange arm omkoping van buitenlandse ambtenaren ver-volgt, voor bijna iedereen een ver-van-mijn-bed-kwestie.

Een beetje smerenEen beetje smeren is geen frau-de… of toch wel? Natuurlijk, Siemens of Daimler Chrysler denkt daar anders over, maar de Hollandse koopman verge-lijkt zich daar niet mee. Een beetje smeren hoort erbij; dat is geen fraude, want een twee-zijdige transactie tussen in-stemmende partijen. En hoe doe je anders zaken in bepaal-de landen?Sinds juli 2011 is de UK Bri-bery Act (UKBA) van kracht. Het Verenigd Koninkrijk (VK) vervolgt grensover-schrijdend partijen die be-langen hebben in het VK en die zich schuldig maken aan omko-ping van private of publieke partijen waar ook ter wereld. De aansprakelijk te houden leiding van een organisatie wordt geacht een toereikende beheersingsorganisatie te hebben en kan zich niet achter het ontbreken daarvan verschuilen. Boetes zijn onbeperkt en individuen wacht een lange gevangenisstraf. De geringste han-delsbevorderende begunstiging valt al onder de werking van de wet. Gebruik van tussenpersonen biedt geen soelaas.

Groot risico En nog steeds snurken veel Nederlandse organisaties verder. Ze vergeten die ene vertegenwoordiger in Londen op 10.000 man personeel terwijl ze op gebruikelijke wijze een baggerorder in Je-men trachten te verwerven. De schoorsteen moet immers roken. Misvatting: het gaat om een heel groot risico. De gevolgen van vervolging zijn nauwelijks te overzien. Op strafrechtelijk gebied (door het Openbaar Ministerie, al dan niet Brits), civielrechtelijk gebied (concurrenten, wederpartij, klanten), fiscaal gebied (kosten onder valse titel in aangifte) en mogelijk bestuursrechtelijk gebied (AFM en andere toezichthouders in verband met valse jaarreke-ning). Een tip van een concurrent is voldoende om een onvoorbe-reid bedrijf van de kaart te vegen.

AtoomkrachtDe corruptiebestrijders hebben zware wapens in handen om het gevecht aan te gaan. Het Verenigd Koninkrijk zet atoomkracht in. De eerste vervolgingen vinden al plaats. Omdat het om zeer hoge boetes gaat, wordt ook het Nederlandse OM wakker. Wat het VK aan boetes binnenhaalt om haar tekorten aan te vullen, kan Ne-derland ook. En voor de ondernemers: als je de keuze hebt, kun je maar beter in Nederland vervolgd worden. Je kunt bovendien maar eenmaal vervolgd worden. Schoont de Nederlandse onder-nemer zijn gedrag, bereidt hij zijn organisatie voor op wat te doen bij incidenten en gaat hij uit voorzorg de dialoog met het OM aan, of snurkt hij verder?

Peter Schimmel is partner Forensic & Investigation Services bij Grant Thornton (www.gt.nl).

Zakelijke rechtsbijstand- verzekering juist nu zinvol

Corruptie: wake up call!

Henny Zinkstok (Niehoff

Werning & Kooij)

Peter Schimmel (Grant Thornton)

De board met raad en daad bijstaan kan niet meer zonder te weten wat er speelt en verder te kijken dan

de wetten en jurisprudentie. Studeer je Nederlands, notarieel of fiscaal recht en denk je businesswise genoeg

te zijn, maak dan kennis met ons op businesswiseadvocaten.nl

De board van vandaag vraagt om businesswise advocaten

UNIVERSITY OF AMSTERDAM OFFERS MASTER’S PROGRAMME ON LABOUR LAW

The Master’s of European and International Labour Law is a response to the great demand for specialised labour lawyers. Students are trained to be up to date with relevant judgements by the Court of Justice of the European Union and well-informed on developments in other countries. Its specialised graduate programme is designed to study labour law in its broadest sense:

will be covered insofar as they have a relation with labour.

CURRICULUM

The European and International Labour Law programme consists of 60 EC and covers one full academic year. The programme attracts students from

knowledge of labour conditions in other countries. This gives extra appeal to courses such as Comparative Labour Law and Social Dialogue and Collective Bargaining. Pivotal courses are of course European Labour Law and

Restructuring Companies and Equal Treatment in the EU.

For more information about this programme: http://www.studeren.uva.nl/master-labour-law-nl

xxxxxx

Prof. dr. E. Verhulp, professor of Labour Law

www.uva.nl

Deal Partijen Advocatuur/notariaat Andere adviseurs

Dealmakers

Wat waren de spraakmakende transacties van de afgelopen tijd, en welke juridisch adviseurs waren er bij

betrokken? Michiel Rohlof verzamelde een en ander voor u. Wilt u deals melden? deals@mr-magazine.nl.

Op onze website, www.mr-online.nl, vindt u het overzicht van alle deals die tot nu toe in Mr. werden gepubliceerd.

61nr. 6/7 – 2012

1 Chore-Time Brock, een onderneming in de Berkshire Hathaway groep van Warren Buffet, neemt Meyn Hol-ding, het moederbedrijf van Meyn Food Processing Technology over. Meyn is producent van kippenslacht-lijnen met klanten in meer dan 90 landen en produc-tiefaciliteiten in Nederland, USA en Polen.

Adviseurs Chore-Time Brock: Loyens & Loeff (Ewout

Stumphius, Theodoor Verheij, Janneke Kluver, Tyshanti

de Jonge, Maurice Essers, Marie-Louise Weeda, Heleen Roovers,

Hendrik Portengen), Sequioa (Pieter Stor, Peter van Leersum)

Adviseurs Meyn Holding BV, Altor Equity Partners: Van Doorne

(Onno Boerstra, Joost Kolkman), Nomura (Mark Milano)

Ewout Stumphius, dealmaker voor Loyens & Loeff: “De transactie

betrof een zogenaamde controlled auction, een dealstructuur waar-

bij verkopers beogen om door competitie tussen bieders een zo

gunstig mogelijke transactie te sluiten. Maar het gaat bij dergelijke

transacties niet alleen om de hoogte van de bieding, ook andere

factoren kunnen zwaar wegen. Deze transactie is daar een mooi

voorbeeld van. Chore-Time Brock (CTB) is een dochteronderneming

van de Berkshire Hathaway groep van superbelegger Warren Buf-

fett en een vaste cliënt van kantoor; wij adviseerden hen gedurende

de afgelopen jaren bij overnames in Nederland en in België. CTB

onderscheidt zich, als ‘strategische koper’ van andere partijen door-

dat haar investeringshorizon langjarig is, er geen externe fi nancie-

ring aan de acquisitie te pas hoeft te komen en er tussen de beide

management teams al snel een goede ‘klik’ ontstond. Al die facto-

ren hebben zeker bijgedragen aan het succes van de transactie.

Bijzonder was dat de deal zodanig moest worden vorm-

gegeven dat CTB door de acquisitie niet in overtreding

zou zijn van verstrekkende Amerikaanse handelsembar-

go’s, bijvoorbeeld ten aanzien van landen als Syrië, Iran

en Noord-Korea. De Amerikaanse wetgeving op dit punt

gaat aanzienlijk verder dan de Europese wetgeving, tot

en met strafrechtelijke sancties voor bestuurders. Ander

punt van aandacht is dat, vanwege het internationale ka-

rakter van beide ondernemingen, in diverse landen de

goedkeuring van mededingingsautoriteiten moet worden verkre-

gen. De verkopers wilden deze transactie snel afronden. Ook voor

CTB was er een goede reden om vaart te maken, omdat dit hen in

staat zou stellen om alvast het principe-akkoord aan Warren Buf-

fett te melden in de aanloop naar de jaarlijkse aandeelhouders-

vergadering van Berkshire Hathaway op 4 mei 2012. Die vergade-

ring vindt ieder jaar plaats in een ijshockeystadion in Omaha, waar

Warren Buffett een dag lang op het podium klimt en, 81 jaar oud

inmiddels, vragen van zijn 40.000 (!) aandeelhouders beantwoordt.

Al met al was het een bijzondere deal om betrokken bij te zijn.

Mijn verwachting voor de komende periode? Ondanks de sombere

economische vooruitzichten is er nog de nodige dealactiviteit, met

een belangrijke rol voor strategische partijen

en daarnaast een toenemend aantal, al dan

niet internationale, joint ventures. Partijen uit

opkomende economieën spelen daarbij een

belangrijke rol en houden ons goed bezig. Bij-

voorbeeld uit Rusland maar ook uit China. We

zijn dus niet al te somber over de M&A-

markt voor het vervolg van het jaar.”

Ewout Stumphius

2

4

3

Het Duitse recyclingbedrijf Remex Bene-lux GmbH, onderdeel van Remondis groep, neemt Heros Beheer en Heros Energy over. Beide bedrijven zijn even-eens actief in recycling.

Ahold en Jumbo hebben overeenstem-ming bereikt over de overname van 78 winkels van C1000 en vier supermarkten van Jumbo. Ahold betaalt daarvoor 290 miljoen euro aan Jumbo. Daarnaast heeft Coop overeenstemming met Jumbo be-reikt over de overname door Coop van 54 supermarkten en een distributiecentrum te Gieten.

Concordia Holland BV neemt branche-ge-noot De Keizer Assurantie BV over en wordt daarmee een van de grootste onaf-hankelijke verzekeringsmakelaars van Nederland.

Remex Benelux GmbH

Heros Beheer BV

Koninklijke Ahold NV

Jumbo Groep Holding BV

Coop

Concordia Holland BV

De Keizer Assurantie BV

Grüter (Düsseldorf: Ina-Maria

Böning), BarentsKrans (Nick

Surber, Pierre van den Bos, Ro-

bert-Jan Eduard Zwaan, Mar-

tijn van Ansem, Niall Stive)

AKD (Carlos Pita Cao, Fran-

çois Koppenol, Laura de Jong,

Kirsten Klinkers, Annemiek

Adam, Pieter Huys, Marielle

van Winden, Gerrit van der

Veen, Richard Avezaat, Floris

van Westrhenen, Monique Ver-

kuilen, Jules van de Winckel)

De Brauw Blackstone West-

broek (Klaas de Vries)

Allen & Overy (Jan Louis

Burggraaf)

Holland Van Gijzen (Hendrik-

Jan Bleijerveld)

Holland Van Gijzen (Jan

Meijerman, Aziza Kaddouri,

Hjalmar Florijn, Tannaz

Mohtarez, Sandra van Loon, Su-

zanne Kuit), Mertens & De Pae-

pe (Gent)

n.v.t.

BDO (Albert Koops,

Roelof van Dijk, Johan

van Gils)

n.v.t.

n.v.t.

Ernst & Young Trans-

action Advisory Servi-

ces (Stephan Lauers)

Ploum Lodder Prin-

cen (Maurice Verhoe-

ven, Tom Ensink)

n.v.t.

Deal Partijen Advocatuur/notariaat Andere adviseurs

Dealmakers

62 nr. 6/7 – 2012

Uitgever Vakmedianet neemt de produc-ten, activiteiten en 49 medewerkers van de titels HR, Arbo, OR, Facilities en Secre-taressen over van Wolters Kluwer.

B+B Vakmedianet BV

Wolters Kluwer NV

Loyens & Loeff (Harmen

Holtrop)

De Brauw Blackstone West-

broek (Ton Schutte)

n.v.t.

Wester Partners

(Joop Burbach)

10

9 Oerlemans Packaging neemt branchege-noot Fardem Packaging uit Edam over.

Oerlemans Packaging BV

Fardem Beheer BV

Holla Advocaten (Gerard

Bouwens)

Ploum Lodder Princen (Nick

Hessels

n.v.t.

ING (Erik-Jan van

Halteren)

7

6

8

Brastec Technologies, een portfoliobe-drijf van het Braziliaanse private equity-fonds O&G FIP heeft de Nederlandse off-shore-onderneming SAS Holding overgenomen.

Optisport, een van de grootste commerci-ele exploitanten van overdekte sportac-commodaties in Nederland, wordt over-genomen. Twee directeuren, Erwin van Iersel en Michel Kouwenhoven verwer-ven de meerderheid van de aandelen van investeerder Waterland en twee oud-di-recteuren. RaPar, een onderdeel van Rabo Private Equity, heeft een minder-heidsbelang verworven.

Benkis Interim Professionals, een Neder-landse onderneming gespecialiseerd in detachering van gekwalifi ceerd perso-neel, is overgenomen door het Neder-landse beursfonds DPA Group.

Brastec Technologies

SAS Holding

De Breij Evers Boon (Jo-

ris Boon, Laura Overes,

Femke Kolff-Otten)

NautaDutilh (Leo Groot-

huis, Marja van Raven-

stein)

Lexence (Matthijs van

Doormalen)

DPA Group NV

Benkis Holding BV

Houthoff Buruma (Angenita

Pex)

JanssenBroekhuysen Advo-

caten (Pieter Janssen)

Optisport BV, Management

RaPar

Waterland Private Equity

Jonkman Kloppenburg Advo-

caten (Antony Jonkman, Niels

Kloppenburg)

JanssenBroekhuysen Advo-

caten (Mariëlle Broekhuysen)

Ernst & Young (Edwin

Dekker)

Phidelphi Corporate

Finance (Frits van

Servellen), PwC (Ad

van Gils)

n.v.t.

JSA Tax Consultancy

(Rowdy Schouten), Sin-

cerius

n.v.t.

Alcap, Deloitte Trans-

action Services

Rembrandt Fusies &

Overnames (Bouke

Tauw, Renate van der

Meer), De Jong & Laan

(Leo Bottema)

5 Het Mexicaanse América Móvil doet een bod op KPN. América Móvil bezit al bijna vijf procent van de aande-len en biedt acht euro per aandeel om het belang uit te breiden tot 28 procent.

Adviseurs América Móvil: Clifford Chance (Hans Beer-

lage), Cleary Gottlieb Steen & Hamilton

Adviseurs KPN NV: Allen & Overy (Jan Louis Burg-

graaf, Tim Stevens, Marianne Drijgers, Kees Schille-

mans), JP Morgan, Goldman Sachs

Jan Louis Burggraaf, dealmaker voor Allen & Overy: “Wij werken

sinds de oprichting van KPN voor het bedrijf en werden direct bij

aanvang van het proces betrokken. Er is hier natuurlijk nog geen

sprake van een deal. Het a-typische van de toenadering door Amé-

rica Móvil is dat men voornemens is om een partieel openbaar bod

te doen. Dit laatste komt in de Nederlandse setting zel-

den voor. Daarnaast heeft KPN de toenadering als ‘unso-

licited’ gekwalifi ceerd. Daarmee is het niet-vriendelijke

karakter gegeven. Niet vriendelijke openbare biedingen

komen wel eens voor maar blijven een zeldzaamheid.

Dat de bieder Mexicaans is zoals ook de koper van Wavin

zie ik niet direct als trend, maar meer als betrekkelijke toe-

valligheid. Het is uiteraard wel een illustratie van de ver-

schuiving in de geopolitieke en geo-

economische arena.

Hoe de markt zich de rest van dit jaar gaat

ontwikkelen? Onvoorspelbaar. Een van de

weinige trends die de slappe M&A-markt

kan kenteren zijn inderdaad de ‘strategen’

uit niet-westerse landen die belangstelling

hebben voor westerse strategische partijen.”

Jan Louis Burggraaf

Deal Partijen Advocatuur/notariaat Andere adviseurs

63nr. 6/7 – 2012

Insight Enterprises, een wereldwijde hard- en software provider genoteerd op de NASDAQ, heeft alle aandelen verwor-ven van Inmac GmbH en Micro Warehouse BV.

Stork Technical Services Holding ver-koopt Stork Special Products, gespeciali-seerd in dieselmotoren, transmissies en waterkoelers aan metaalconstructiebe-drijf Aarding (mede funded door Oyens & van Eeghen en ABN AMRO).

Uitgever Wolters Kluwer verkoopt het onderdeel Adformatie Groep uit strategi-sche overwegingen aan Sijthoff Media Groep, het bedrijf van mediaondernemer Willem Sijthoff.

Insight Enterprises Inc.

Vignition

Unternehmensentwicklung

AG

Aarding International

Stork Technical Services

Holding

O&E Mezz Fund

ABN AMRO

Sijthoff Media Groep BV

Kluwer BV

Eversheds Faasen (Claudine

Maeijer, Bastiaan van Rath,

Lourens Jan-Heijmans), Heis-

se Kursawe Eversheds (Chris-

tof Lamberts, Sybille Flindt,

Arndt Scheffl er, Sabine Wag-

ne, Hannah Eckermann, Car-

sten Eichler)

Kaye Scholer LLP (Frank

Geyer, Gottfried Freier, Wolf-

gang Seidel)

Nysingh (Joris de Leur en

Robert Helder)

CORP. (Paul van den Belt)

Clifford Chance (Mark Hud-

dlestone, Mirjam van der Kaay)

Freshfi elds Bruckhaus Derin-

ger (Thijs Flokstra, Wouter

Jongen, Ivo van Dijk)

JanssenBroekhuysen Advo-

caten (Mariëlle Broekhuysen)

De Brauw Blackstone West-

broek (Ton Schutte)

n.v.t.

Stolwijk van Wijk (Jo-

han van Wijk)

n.v.t.

n.v.t.

13

14

12

11 Trustkantoor ANT, dat in Nederland de vierde plek op deze markt inneemt, komt in handen van de Luxem-burgse branchegenoot SGG. De twee partijen hebben samen een omzet van ruim 80 miljoen euro en meer dan 500 werknemers.

Adviseurs SGG Holdings SA: Van Doorne (Harm Uittien,

Sjoerd Kamerbeek, Stefan van Rossum, Zafer Tosun,

Daan ter Braak, Maarten Appels)

Adviseurs ANT Trust and Services NV: Allen & Overy

(Thédoor Melchers, Gerbrand Visser)

Harm Uittien, dealmaker voor Van Doorne: “Met de gezamenlijke

publicatie van het persbericht door SGG en ANT is voor ons een

boeiend overnameproject afgerond. In het voorjaar van 2011 werd

Van Doorne via White & Case Brussel benaderd door het Luxem-

burgse SGG om te adviseren bij haar overname van IMFC. Na een

succesvolle eerste samenwerking werden wij in het najaar van

2011 gevraagd SGG tevens bij te staan in haar overname van ANT.

Met deze laatste krachtenbundeling verwerft SGG, met steun van

haar grootaandeelhouder Cobepa, een leidende positie in de al-

maar consoliderende trustsector in de Benelux. SGG heeft 100%

van de aandelen in ANT overgenomen. Aangezien de aandelen

vóór de transactie werden gehouden door ongeveer 200 aandeel-

houders was dit geen sinecure. Door deze bijzondere aandeelhou-

dersstructuur is de transactie gestructureerd als ware

het een openbare bieding, waarbij intensief is samenge-

werkt tussen het management van ANT en SGG. SGG

had geen fi nancieringsvoorbehoud voor het bod opgeno-

men. De constructieve houding van alle betrokkenen

heeft ertoe geleid dat dit bod uiteindelijk geslaagd is en

alle aandeelhouders hun aandelen hebben aangeboden.

Het vertrouwen in de nieuwe combinatie SGG-ANT is

groot en het management van ANT blijft dan ook actief

betrokken bij de SGG groep.

Gezien het feit dat ANT het grootste deel van haar activiteiten in

Nederland, de Nederlandse Antillen en de BES-eilanden heeft,

was kennis van de toepasselijke regelgeving op het gebied van

trustkantoren in deze landen van essentieel belang voor het (tij-

dig) slagen van het bod. Onze expertise op dit terrein alsmede

onze voortdurende samenwerking met VanEps Kunneman Van-

Doorne is in deze transactie dan ook van toegevoegde waarde

gebleken. Met de recente overnames door

SGG is een nieuw hoofdstuk toegevoegd

aan de consolidatieslag in de Nederlandse

trustmarkt. Gegeven de voortdurende be-

langstelling vanuit private equity in deze

markt en de globalisering van de trustsec-

tor, lijkt het boek hiermee echter nog niet

gesloten te zijn.”

Harm Uittien

SABBATICAL ZORGT VOOR VRIJHEID, RUST EN ONTHAASTING

Even iets heel

Martine Boheur (Openbaar Ministerie) in de Verenigde Staten.

64 nr. 6/7 – 2012

anders

Een periode van rust na een tijd van

hard werken: de sabbatical. Dit uit

Engeland overgewaaide fenomeen

raakt ook onder Nederlandse juristen

steeds meer ingeburgerd. Op zoek

naar spiritualiteit, zingeving, nieuw

elan? Tien juristen vertellen hoe zij

hun sabbatical beleefden. “Ik heb wel

veel nagedacht; er kwamen alleen

geen diepe gedachten op.”

door Henriette van Wermeskerken

Sabb

atic

als

Bergen beklimmen, goede werken verrichten in Afrika of nou eindelijk eens dat proefschrift schrijven, het zijn prima activiteiten voor een sab-batical. Maar de gemiddelde Nederlandse jurist

blijkt voor een andere invulling te kiezen: die gaat reizen en maakt er het liefst een soort lange vakantie van. Het roer gaat om, al is het maar voor een paar maanden. Na een pe-riode van hard werken zorgt rondreizen door andere lan-den, liefst te voet of met de fiets, voor de welverdiende rust. Met een opgeruimd hoofd en een verbeterde fysieke condi-tie kan men er daarna weer tegenaan. Pelgrimeren: het is zo oud als de mensheid en het komt in alle culturen voor. Gingen pelgrims van oudsher op zoek naar iets goddelijks, tegenwoordig zijn ze vaak op zoek naar zichzelf. Naar inspiratie, naar zingeving, of gewoon naar verandering van ritme en omgeving. De socioloog Herman Vuijsje beschreef op grond van zijn eigen ervaringen de vier vrijheden van een pelgrimstocht: vrijheid van denken en van expressie, en gevrijwaard zijn van tijdsdruk en van het ma-ken van keuzes. Pelgrimeren, althans een langere reis ma-ken, is dan ook bij uitstek geschikt voor een sabbatical.

Stoom afblazenVeel advocatenkantoren kennen een regeling waarbij partners en/of medewerkers een sabbatical kunnen opnemen, al dan niet betaald. “Bij ons wordt hard gewerkt, maar in Londen misschien nog wel een tandje harder”, zegt Ep Hannema, ma-naging partner bij Norton Rose en lid van het bestuur in Londen. “Wie tien jaar partner is kan een sabbatical nemen. Het idee erachter is: wie heel hard werkt moet stoom afbla-

65nr. 6/7 – 2012

zen. Je kunt helemaal zelf verzinnen hoe je dat gaat doen.”Hannema is vorig jaar een periode van ruim negen weken van kantoor geweest. “Het viel precies tussen de signing en de closing van een grote deal in, dat kwam goed uit. Ik heb dingen gedaan die ik altijd al wilde doen: door Frankrijk fietsen, op reis gaan met mijn gezin, en met ieder van mijn drie kinderen apart een reis maken. Eigenlijk was het één grote vakantie. Ik heb duizend kilometer gefietst, van Metz naar Nice. De hele dag alleen op de fiets en ’s avonds alleen in een hotelletje, dat zet wel aan tot nadenken, ja. Als je worstelt met de vraag: waar ben ik mee bezig, en moet ik doorgaan met wat ik doe, dan kom je vast wel op ideeën. Zelf zat ik helemaal niet met dat soort vragen. Ik ben 25 jaar advocaat en mijn sabbatical heeft mij eens te meer laten zien dat ik een mooi beroep heb, een leuk kantoor en goede collega’s. Ik ben enthousiast teruggekomen.”

Simpele dingenBij de Rechtspraak en het Openbaar Ministerie is een sabbati-cal minder gebruikelijk dan in de advocatuur, maar het ge-

beurt wel. Martine Boheur is officier van justitie in Amsterdam en doet met name fraudezaken. Via de levensloopregeling van de rijksoverheid kon ze vier maanden met onbetaald verlof. Het werd een fietstocht. Vier maanden trok Boheur langs de westkust van de Verenigde Staten: van Vancouver naar Mexi-co. Met een tentje en een gasbrander. “Een fietstocht is een mooie manier om een land te ontdekken en het is ontspan-nend. Je bent buiten, je voelt je vrij en ziet wel wat er gebeurt. Aanspraak heb je genoeg onderweg. In Amerika zijn de men-sen vriendelijk en behulpzaam, misschien omdat de natuur zo weids en eenzaam kan zijn. Ik reed ruim zeventig kilometer per dag. Het is afwisselend, en aan het eind van de dag ben je met simpele dingen bezig: koken, een fietsbroek wassen. Moei-lijke beslissingen hoef je niet te nemen. Ik kijk terug op vier prachtige maanden en ik heb daar verder geen diepere gedach-tes bij anders dan: ik leef nu, ik heb plezierig werk, en daar-naast kan ik zo’n reis maken. Dat is prachtig.”

Dagelijkse ratrace“Als je er bent voel je een enorme rust over je komen. De natuur is overweldigend en er zijn dagen dat je niemand te-genkomt.” Marjolein Pesch, advocaat bij CSM Derks Star Busmann, reisde samen met haar partner drie maanden rond aan de andere kant van de wereld: Australië. “Het beeld van de rode aarde, de Eucalyptusbomen met hun wit-

te stammen en diepgroene bladeren tegen een decor van een blauwe lucht blijft in je geheugen gegrift. No worries, zeg-gen de Australiërs, en zo voel je het ook.” Pesch nam een sabbatical van drie maanden nadat ze 25 jaar heel hard had gewerkt. “Met veel passie en plezier, maar het is fantastisch om eens een paar maanden afstand te kunnen nemen en iets heel anders te doen. Je komt tot rust en raakt echt ontspan-nen. Dat geeft ruimte voor nieuwe ideeën.”Op Australië viel ook de keus van Peter Björn Martens, rechter-commissaris in Amsterdam. Hij trok met zijn vrouw en (nog niet leerplichtige) kinderen met een camper rond en bleef een klein half jaar weg. “Ik heb een van de leukste ba-nen die bestaan. Ik heb geen baas en geen klanten; mijn werk is intellectueel uitdagend en enorm afwisselend. Maar voor je het weet ben je met pensioen en kijk je terug op een mooi werkend leven zonder enige onderbreking. Het is goedom eens uit die dagelijkse ratrace te stappen”, vindt hij. “Niet dat snel-snel-snel ochtendritueel van op tijd naar de crèche en naar het werk. Onze enige zorg was: waar eten we en hoe doen we dat? In het begin, als je terug bent, heb je die rust

Ep Hannema (Norton Rose) langs de Amstel bij Ouderkerk, tijdens een

‘oefentrip’ voor zijn Franse fietsttocht.

Marjolein Pesch (CSM Derks Star Busmann) in Australië.

“VOOR JE HET WEET BEN JE MET PENSI-

OEN EN KIJK JE TERUG OP EEN WERKEND

LEVEN ZONDER ENIGE ONDERBREKING”

66 nr. 6/7 – 2012

Een gerechtvaardigde keuze

www.ojh.nl

Nieuw! HBO-opleiding exclusief

voor ambitieuze

professionals

HBO-Rechten

5609

61

6

Open Juridische Hogeschoolwww.ojh.nl

Open Universiteit

68 nr. 6/7 – 2012

nog over je. Rust die we ook in ons dagelijks leven proberen in te bouwen door bijvoorbeeld de zondagavond voor het ge-zin te reserveren. Ik kan niet zeggen dat ik nu anders in het leven sta. Een gevoel van ontspanning had ik altijd wel, dat is misschien juist de reden dat ik zo’n reis heb gemaakt.”

Geen e-mailEen crisis is zo te horen niet nodig om op sabbatical te gaan. Ook wie heel gelukkig is in zijn werk heeft er wat aan. “Ik zou het iedereen aanraden”, zegt Jurjan Geertsma, “het levert veel op. Je komt los van het werk en ziet hoeveel meer er in de wereld is dan binnen jouw eigen wereldje en in de juridi-sche wereld.” Geertsma, advocaat bij Boekel De Nerée, waar hij vooral ondernemingsstrafrecht en tuchtrecht doet, reisde twee maanden door Zuid-Amerika, onder meer door Peru, Chili en Bolivia. Niet als bezinningsreis, maar puur omdat hij het leuk vond. “Je ontmoet allerlei mensen en na een maand kun je je ook redelijk redden in het Spaans. Tot belangrijke nieuwe inzichten of zo heeft het niet geleid, maar wel voel je dat het goed is om weg te zijn, zonder gehaastheid.” Geerts-ma vergat het juridische niet helemaal: in Sucre, de juridische hoofdstad van Bolivia, kreeg hij de kans om een kijkje te ne-men in het gebouw van het hoogste rechtscollege, de plaatse-lijke Hoge Raad. “Opvallend was dat ik daar overal vrijelijk mocht rondlopen, dat zou hier niet zo maar kunnen. Verder was de sfeer vergelijkbaar met een gerecht in Nederland: grif-fiers die gehaast met dossiers rondlopen en advocaten in toga die met hun cliënten overleggen.”Harriët Schelhaas, advocaat bij Stibbe en gepromoveerd op boeteclausules in het Europees contractenrecht, houdt niet van strandvakanties maar wel van reizen. Zij greep de kans om met sabbatical te gaan aan om een grote reis te maken: drie maanden door China, Nepal, Tibet en Maleisië. “Om de combinatie van rijke cultuur en fascinerende natuur. Ik heb bij de Mount Everest, op de grens tussen Tibet en Nepal, een paar weken een voettocht gemaakt. Het was prettig om geen tijdsdruk te voelen, dat heb je in de advocatuur natuurlijk sterk. Meer dan bij de universiteit, waar ik eerst werkte. Daar wordt ook hard gewerkt, maar de druk is vooral intern en

natuurlijk niet vanuit de belangen van cliënten.” Ondanks de werkdruk slaagden de advocaten er in om hun praktijk tijdelijk over te dragen en contact met kantoor te ver-mijden of tot een minimum te beperken. Velen zagen ook hun kantoormail niet. Een telefoon is onontbeerlijk, maar tijdens het sabbatical hoeft het niet altijd een smartphone te zijn.

ArcheologieMarco Wallart, destijds partner bij Baker & Mc Kenzie, inmid-dels met een kantoorgenoot voor zichzelf begonnen onder de naam C-Legal, pakte het anders aan. De specialist in internati-onaal handelsrecht reisde niet rond, maar deed twee maanden archeologisch onderzoek op St. Eustatius, als vrijwilliger. In de vrije weekenden haalde hij zijn duikinstructeursbrevet. Eind vorig jaar kwam in het nieuws dat Wallart zijn sabbatical ge-bruikt zou hebben om eens goed na te denken en dat hij ver-volgens had geconcludeerd dat het tijd werd voor wat nieuws:

een nichekantoor aan de gracht. “Maar zo ging het niet hele-maal”, zegt Wallart. “Ik heb altijd grote belangstelling voor ar-cheologie en geschiedenis gehad. St Eustatius was in de acht-tiende eeuw een belangrijk centrum voor de handel tussen Europa, de Verenigde Staten en Afrika. Een interessant eiland. De advocatuur is een prachtig beroep, maar ik had behoefte

Jurjan Geertsma (Boekel De Nerée) bij de Cotapaxi in Ecuador, een van de

hoogste actieve vulkanen ter wereld.

“DE ADVOCATUUR IS EEN PRACHTIG

BEROEP, MAAR IK HAD BEHOEFTE OM ME

ER EENS EVEN VAN LOS TE MAKEN”

Peter Björn Martens (Rechtbank Amsterdam) trok met vrouw en kinderen

in een camper door Australië.

om me er eens even van los te maken, iets heel anders te doen en tussen heel andere mensen te verkeren. Een eilandarcheo-loog daar laat vrijwilligers meewerken. Ik heb gegraven op de fundamenten van een oud landhuis. We vonden keramiek, speelgoed, munten, botresten, kogels, eigenlijk alles wat we hoopten te vinden. Ik heb genoten van mijn verblijf op St. Eus-tatius en ook hard nagedacht, maar eigenlijk kwamen er geen diepe gedachten over het werk op. Toen ik terugkwam op kan-toor, in augustus 2010, ben ik weer gewoon zestig uur per week aan het werk gegaan. De beslissing om te vertrekken kwam pas later, na de zomer van 2011. Dus mijn vertrek is geen gevolg van mijn sabbatical. Maar misschien waren zowel mijn sabbatical als het nieuwe kantoor uitingen van mijn wens om iets anders te gaan doen.”

OntnuchterdSommigen vulden hun sabbatical in door een klassieke pel-grimsroute te lopen, althans een deel ervan. Erik Pijnacker Hordijk, advocaat bij De Brauw Blackstone Westbroek, me-dedingingsrechtspecialist, liep twee maanden van Brussel naar zijn vakantiehuis in de Dordogne, deels over de route naar Santiago, en schreef over zijn belevenissen onderweg een boek: Sabbatical. “Pelgrimeren was vroeger vooral over-leven, een strijd tegen de elementen, nu is het opleven. Ik deed het om het plezier van het wandelen, de meest natuur-lijke bewegingsvorm die er is. Ik ben flink afgevallen en heb de lijn sindsdien vastgehouden. Een bezinningstocht was het niet, nee. Over de zin van het leven denk ik niet zo na. Wel kan ik zeggen dat ik altijd naar het authentieke zoek, ook in mijn werk. Het gaat mij om de inhoud, niet om de verpak-king. Aan oppervlakkigheid en pretenties heb ik een hekel. Ik hecht aan persoonlijk contact en elke zaak die ik doe be-gint dan ook met een face-to-face-meeting. Alles wat je doet is een uitdaging, en zo zag ik mijn wandeltocht ook.” Pijnac-ker Hordijk is ervan overtuigd dat zo’n sabbatical zorgt dat je als advocaat de hoge werkdruk langer volhoudt en meer plezier in je werk houdt.

Eldert van der Sterre was twintig jaar kandidaat-notaris in Rotterdam toen hij besloot het roer om te gooien. Hij zegde zijn baan op en vertrok drie dagen na zijn laatste werkdag per trein naar de Frans-Spaanse grens om het Spaanse tra-ject van de pelgrimsroute naar Santiago de Compostela te lopen. “Ik zocht iets anders, iets fysieks, vandaar dat ik ben gaan lopen. Eigenlijk had ik de hoop dat ik onderweg het licht zou zien voor de toekomst, maar wat dat betreft kwam ik ontnuchterd thuis na een week of vijf.” Van der Sterre ge-noot van zijn tocht en was trots op de sportieve prestatie. “Maar ik had toch gehoopt op een omwenteling in mezelf, en die is niet gekomen. Misschien is dat ook wel geen realis-tische verwachting”, zegt hij achteraf. Hoe dan ook is hij na zijn tocht een cursus begonnen om belastingconsulent te worden. “Ik kwam onderweg naar Santiago veel mensen te-gen die aan het begin van een nieuwe levensfase stonden. Bijvoorbeeld net afgestudeerden, of net gepensioneerden. Veel mensen zien het toch als bezinningstocht.”

SabbatHet Hebreeuwse woord sabbat betekent rust. Omdat God in

zes dagen de wereld schiep en op de zevende dag rustte

moest zijn volk eenzelfde rustdag in acht nemen. In Exodus

20.11 staat: “Want in zes dagen heeft de Heer de hemel en

aarde gemaakt, en de zee met alles wat er leeft, en op de

zevende dag rustte hij. Daarom heeft de Heer de sabbat

gezegend en heilig verklaard.” Voor joden is de rustdag de

tijd van vrijdagavond tot zaterdagavond, voor christenen is

het de zondag, en voor moslims is vrijdag een heilige dag.

De Bijbel kent ook een sabbatjaar: elk zevende jaar, waarin

het land braak moest blijven liggen. Later kreeg sabbatjaar

(sabbatical year) ook de betekenis van een jaar van verlof na

een aantal jaren, vaak zeven, van werken. Het is afkomstig

uit de universitaire wereld. Tegenwoordig is de kortere

term sabbatical gebruikelijk, die geen vaste tijdsduur heeft

en ook niet na zeven jaar hoeft te komen. Eerder of later

kan net zo goed.

Erik Pijnacker Hordijk (De Brauw Blackstone Westbroek) in Frankrijk.

Harriët Schelhaas (Stibbe) in het Himalayagebergte.

SABBATICALS

69nr. 6/7 – 2012

CreativiteitFrans van Zoelen, hoofd Juridische en Bestuurlijke zaken bij het Havenbedrijf Rotterdam N.V., zocht tijdens zijn sabba-tical van ruim een half jaar niet de stilte op, maar de dyna-miek en de cultuur van de grote stad. “Ik woonde die perio-de in New York, een stad die energie geeft. Ik studeerde piano bij een bekende jazzpianist en stond drie maal in de

week in de boksring. New York is de jazz- en boksstad bij uitstek. Central Park was mijn voortuin, waar ik trainde voor de marathon van New York. Ten slotte heb ik geschre-ven. Ik hield een weblog bij, maar heb ook aan een roman gewerkt.” Van Zoelen vindt het belangrijk om eens iets heel

anders te doen, om vaardigheden te ontwikkelen die je op een andere manier op de proef stellen dan je gewend bent. “Ik heb niets te klagen over mijn werk en over mijn per-soonlijk leven, ik heb de leukste baan van Nederland, daar deed ik het niet voor. Maar de sabbatical heeft me enorm veel energie en nieuw uithoudingsvermogen opgeleverd.”

OnthaastingDat gevoel hebben de anderen ook. In deze tijd, waarin al-les en iedereen 24/7 online is, is misschien meer dan ooit behoefte aan zo’n periode van rust en onthaasting die een sabbatical is. De positieve effecten, zoals een impuls van energie en creativiteit, zorgen ervoor dat het nemen van een sabbatical meer en meer geaccepteerd en ingeburgerd raakt, ook onder juristen.

E. Pijnacker Hordijk, Sabbatical, Lama Books, 2011, ISBN

978 90 818344 0 7

D. Aerts e.a., Pelgrims. Onderweg naar Santiago de Com-

postela, Museum Catharijneconvent, Utrecht, W Books,

2011, ISBN 978 90 400 7820 0Eldert van der Sterre tapt op weg naar Santiago de Compostela een glaas-

je wijn (speciaal voor pelgrims) in het Spaanse Ayegui.

Frans van Zoelen (Havenbedrijf Rotterdam) met zijn fighting trainer

(rechts) in de boksring in New York.

“MIJN SABBATICAL HEEFT ME ENORM

VEEL ENERGIE EN NIEUW UITHOUDINGS-

VERMOGEN OPGELEVERD”

70 nr. 6/7 – 2012

29 augustus Actualiteiten Personen en Familierecht 4PO Kosten: 275,- Docent: prof. mr. A.J.M. Nuytinck

2 oktober Algemene voorwaarden 4PO Kosten: 275,- Docent: Mr. Dr. T.H.M. van Wechem

10 oktober Medische begrippen voor de jurist in letselschade 4PO Kosten: 275,- Docenten: Mr. H. de Jager en Mvr Mr. G. de Vries

16 november Slimme debattechnieken voor advocaten 6PO Kosten 350,- Docent: Mr. A.A. Noordhuis

Uw PO-punten in Nijmegen!

Meer informatie en aanmelden: www.educatiepunt.nl of 024-7411 411 Prijzen excl. BTW

71nr. 6/7 – 2012

TOT ZOVER DE REISFOLDER

Favoriete openingsanekdote“Hoe is het in Londen?” Het is altijd even afwachten waar men op doelt als een Neder-landse collega die vraag stelt. Wordt er navraag gedaan naar het fantastische (nacht)

leven in Londen, of naar ‘de markt’ in de City? Ik begin al-tijd maar positief; Londen is een stad waar het voor mij als jonge – vroeger urban – professional goed toeven is. Het is Amsterdam in een veelvoud. Een wereldstad met een pro-vinciale feel, maar met een overvloed aan klassieke maar ook vooruitstrevende kunst en cultuur en, met de naderen-de Olympics, sportevenementen. Tot zover de reisfolder. Want voor wat betreft de markt voor juridisch en fi scaal ad-vies is het beeld iets minder rooskleurig. Gelukkig is de dub-beldippende Britse economie voor onze praktijk niet van overgrote invloed, maar de pijn van de afgenomen vraag en de scherpere tariefstelling wordt in de City, en met name bij de Britse tier two en lagere kantoren, stevig gevoeld. Dat lezen we niet alleen op websites als The Lawyer maar horen we ook van onze peers tijdens de vele lunches en bor-rels die we ter versteviging van onze eigen positie in de markt en met veel succes organiseren. Het blijkt ook uit het toenemend aantal uittredende of over-stappende partners – niet alleen die van Dewey Le Boeff. In een vlucht van equitystortingen en hoge overhead zie je ook in toenemende mate kleine teams van vooraanstaande kanto-ren (veelal vanuit huis) voor zichzelf beginnen. Op zoek naar werk komt dit soort kantoortjes zich graag bij ons voorstel-len. Wat ik daarvan heb geleerd is de favoriete Engelse ope-ningsanekdote. Het aantal keren dat mij tijdens zo’n vergade-ring bij het inschenken van de koffi e werd verteld over een

secretaresse die een blikje cola had laten vallen en dat pas vertelde na-dat het bewuste blikje tijdens een vergadering werd geopend waar-bij iemand een nat pak haalde, is niet meer op één hand te tellen.

Menso Brouwer is kandidaat-

notaris bij Loyens & Loeff in

Londen.

Salaam AleikumMaandag 9 januari 2012. Het 40ste staatsbezoek van Ko-ningin Beatrix, aan de Ver-enigde Arabische Emiraten. Ik was vereerd een uitnodiging te hebben ontvangen voor de

receptie in Dubai, waar ik voor Stibbe werk en sinds septem-ber 2011 woon. De stemming zat er goed in totdat we op de Sheikh Zayed Road, de enige snelweg door de stad, muurvast kwamen te staan. Op zoek naar een alternatieve route kwa-men we langs de oorzaak van de fi le: een auto tegen de vang-rail; de bestuurder was uit de auto geslingerd en overleden. Ahlan wa sahlan (welkom) in Dubai. Rijd zo hard je wilt, ge-bruik geen richtingaanwijzer, haal rechts in, bel niet handsfree

en gebruik je veiligheidsgordel niet. Dat was even wennen na Nederland, New York en Engeland: het ronduit risicovolle rij-gedrag van zowel de lokale als de expatgemeenschap. Uitein-delijk aangedaan maar nog net op tijd voor het welkomst-woord van de ambassadeur. Ook bij het zakendoen in het Midden-Oosten dient rekening te worden gehouden met de lokale gebruiken. Dus dames, laat de minirok maar thuis. En heren, biedt geen alcohol aan. Me-nige deal is op dit soort punten stukgelopen. Ten aanzien van de cultuur valt verder op dat cliënten het op prijs stellen om regelmatig face to face meetings te houden. Locals bespreken zaken graag onder het genot van een shisha (waterpijp). Ik besteed een aanzienlijk deel van mijn tijd aan reizen. De week kan beginnen met een meeting in Dubai, ik reis vervol-gens naar Abu Dhabi voor een closing en reis van daar door naar een conference in Saoedi-Arabië en eindig de week met een meeting bij een sovereign wealth fonds in Qatar. Iets dat mensen vaak vergeten als ze zakendoen met het Midden-Oosten is dat het week-end op vrijdag begint en in som-mige landen zelfs op donderdag. Het advies is om je goed te verdie-pen in de cultuur van het Midden-Oosten als je hier succesvol zaken wilt doen. Massalama in Dubai!

Emile Bongers is counsel bij

Stibbe in Dubai.

In deze nieuwe rubriek verhalen juristen die in het

buitenland werken over hun ervaringen aldaar.

Rationalisatie is onvermijdelijk

Nieuwe aanbieders hebben de laatste jaren succesvol de markt van de juri-

dische dienstverlening betreden. De visie van Luc van Daele van Legadex.

door Michiel van Kleef foto Geert Snoeijer

Rationalisatie is in opmars in de ju-ridische dienstverlening. De tijd

dat bedrijven voor hun juridische on-dersteuning automatisch een beroep deden op hun eigen juridische afdeling, advocaat of detachering begint steeds meer achter ons te liggen. Nieuwe aan-bieders hebben de afgelopen jaren met succes de markt betreden. Ze bena-drukken zaken als kennismanagement,

slimmer werken, efficiëntie en een reële prijsstelling voor de te leveren dienst. Met een toenemende rol voor flexibel inzetbare paralegals en bedrijfsjuristen, maar ook bijvoorbeeld voor volledige outsourcing van juridisch-administra-tief werk. Hoe pakken ze dat aan? Luc van Daele en zijn compagnon Hans Martijn Roos begonnen in 2008 Lega-dex, een bedrijf dat zich specialiseert in

flexibele bedrijfsjuridische dienstverle-ning en outsourcing. Daarvoor werkten beiden in de grote advocatuur (respec-tievelijk Trenité Van Doorne en Nau-taDutilh) en deden ervaring op in en met het bedrijfsjuridische werk. Van Daele was bedrijfsjurist bij Sara Lee en general counsel bij Endemol en Roos headhunter bij Legal People. Eind 2007 constateerden ze dat ondernemingen

73nr. 6/7 – 2012

De visie van... Luc van Daele

een toenemende behoefte hadden aan meer keus in bedrijfsjuridische dienst-verlening, met name omdat de manier van werken en de hoogte van de kosten van de traditionele aanbieders vaak niet aansloten bij hun wens. Daaruit ont-stond Legadex, een bedrijfsjuridische ‘vliegende keep’ die bedrijfsjuristen en paralegals met kennis koppelt aan slim-me werkprocessen en IT.

Vicieuze cirkelVan Daele: “We wisten vanuit onze werkervaring wel zo’n beetje wat je als bedrijf mag verwachten van juridische dienstverleners en wat wel en niet werkt. Advocatenkantoren zijn vanouds gericht op het leveren van juridisch ad-vies en de procespraktijk. Maar de ad-vocaat is niet goed in het ‘in house’-werk. Daarvoor ziet hij te weinig hoe de hazen in een bedrijf lopen, en hoe je het operationele dagelijkse werk efficiënt kan aanpakken. Hij zit daarvoor te veel op afstand. Plus dat er natuurlijk een hoog prijskaartje hangt. Te duur voor veel van het werk en te weinig aanslui-

ting dus. Bedrijven van enige omvang tackelen dat probleem met een eigen be-drijfsjuridische afdeling. Maar ook dat kent zijn beperkingen. Om te beginnen dat van de schaalgrootte en mogelijkhe-den tot opsplitsing van het werk. Heel wat general counsel zitten bij wijze van spreken ook de formulieren voor de Ka-mer van Koophandel in te vullen. Of de secretaresse moet er een paralegal rol bijpakken die ze inhoudelijk niet over-ziet. Of er wordt een paralegal aangeno-men die eigenlijk geen dagtaak heeft en weer snel verdwenen is. Vaak is er in-tern ook te weinig kennis of wordt de kennis onvoldoende vastgehouden om-dat die niet goed wordt vastgelegd of gedeeld, dus men gaat het wiel opnieuw uitvinden. Er is vaak ook veel verloop onder medewerkers omdat er te weinig doorstroming is. Kortom, veel bedrijfs-juridische afdelingen zitten in een soort vicieuze cirkel.”De juridische detacheerders van deze wereld bieden voor dit probleem geen oplossing, vindt Van Daele: “Die zijn niet gericht op het ondernemingsrecht in veeleisende bedrijfsjuridische omge-vingen. Zij zetten bijvoorbeeld ergens tien man neer om een heleboel be-zwaarschriften af te handelen, omdat de capaciteit van de gemeentelijke dienst op een bepaald moment ontoe-reikend is. Onze dienst is juist heel ge-specialiseerd. We richten ons op juri-disch werk dat niet heel ingewikkeld hoeft te zijn, maar door bedrijven wel als complex wordt ervaren omdat er geen helder werkproces achter zit. Be-langrijker nog, onze diensten zijn ge-baseerd op innovaties en slim gebruik van ICT. Wij zijn dus geen detacheer-der, maar de slimmere aanpak van het werk met behulp van onze kennis en flexibele diensten staat centraal. Daar-door kunnen bedrijven kwalitatief be-ter en consistenter werken en krijgt een hoofd juridische zaken meer tijd voor zijn kerntaken.”Centraal staat dus de behoefte van de klant. Van Daele: “Dat kan natuurlijk de tijdelijke vervulling van een juridi-

sche functie zijn. Dat doen we ook, maar dat is niet waar de innovatie zit. We doorgronden een bedrijf goed en analyseren de behoeften heel precies met het hoofd juridische zaken maar soms ook met de CFO. Onze mensen nemen een hele rugzak aan knowhow, modellen, draaiboeken en werkproces-sen mee. Stel: een bedrijf wil een onder-deel van de compliance verbeteren. Bij-voorbeeld de volmachten. Dat moet je goed regelen, anders blijken opeens al-lerlei mensen bevoegd om garanties te verstekken, contracten te ondertekenen of het bedrijf onder je vandaan te ver-kopen. Dat is voor ons een simpele op-dracht. Maar dat komt omdat wij draaiboeken hebben die bij heel veel an-dere bedrijven getest zijn op hun bruik-baarheid. Dus onze klanten profiteren elke keer weer van de ervaringen die we bij andere klanten opdoen. Dat is heel anders dan een individuele zzp’er, of een gedetacheerde jurist die wordt inge-huurd om zo’n klus te doen. Daarbij blijft de vraag of de zzp’er zo’n zelfde klus al eens eerder heeft gedaan. Wij hergebruiken in wezen onze kennis en de kennis die we bij onze klanten op-doen en we kunnen hen daardoor steeds beter en efficiënter bedienen. In de basis gaat het bij alle bedrijven vaak om de-zelfde onderwerpen en dezelfde model-len. Dus doordat we voor zoveel topbe-drijven werken, worden we steeds kostenefficiënter en dus steeds laag-drempeliger. Op eigen kracht is dat voor een onderneming eigenlijk niet te doen.”

GroeimarktLegadex heeft inmiddels meer dan 70 klanten. Grotendeels beursgenoteerde ondernemingen met een hoofdvestiging in Nederland. Daarnaast zijn er de gro-te familiebedrijven en verder een flink aantal bedrijven dat in handen is van private equity. Met name de laatste groep (met een omvang van zo’n 1000 bedrijven) beschouwt Van Daele als een belangrijke groeimarkt: “Het gaat dan om ondernemingen met een flinke om-zet, die vaak op een wat ambachtelijke

kluwernavigator.nl

Onrechtmatig verblijf?

Vind snel alle informatie die u nodig heeft met de nieuwe Kluwer Navigator. Deze gebruiksvriendelijke online portal geeft toegang tot

bronnen als Tekst & Commentaar, AB Rechtspraak Bestuursrecht en NJ. Per rechtsgebied en beroepsgroep gebundeld in aantrekkelijk geprijsde

collecties, zoals de Kluwer Navigator Collectie Advocatuur Strafrecht. Interesse? Ga naar kluwernavigator.nl voor meer informatie of

een proefabonnement op een van de Kluwer Navigator Collecties.

Kluwer Omgevingsrecht: (…) Kraken is sinds 1 oktober 2010 verboden. Voor die

tijd was het onrechtmatig verblijven in een gebouw

niet strafbaar (…).

NJB 2011/1660: (…) het kraakverbod tot een papieren tijger verworden (…)

de strijd tegen de koevoet verloren (…).

BR 2010/183: (…) kraken is altijd strafbaar, ongeacht

de duur van de leegstand.

RAV 2012/11:(…) de kraker moet kunnen aantonen dat een

ongerechtvaardigde inbreuk dreigt te worden

gemaakt op zijn huisrecht (…).

kluwernavigator.nl

75nr. 6/7 – 2012

De

visi

e va

n...

manier juridisch worden ondersteund. Bovendien worden die bedrijven eens in de vijf tot zeven jaar verhand eld. Die moeten op enig moment klaarstaan voor de verkoop. Vaak hebben ze geen eigen bedrijfsjurist terwijl ze wel veel juridisch werk hebben dat op orde moet worden gebracht. Dan zie je vaak dat de CFO juridisch werk doet dat hij niet wil en kan. En dus gaat er veel werk naar de advocatenkantoren, maar die zitten daar ook niet echt op te wachten. Dan ontstaan vaak misver-standen tussen aandeelhouder en be-drijf omdat het overzicht ontbreekt en zaken niet goed worden bijgehouden of

voorbereid. Met alle frictie vandien.”Volgens Van Daele zit er veel onnodige lucht in de juridische markt: “Je ziet veel zaken misgaan, terwijl het allemaal niet zo ingewikkeld is. Je kunt de juridische uitgangspunten van je bedrijf goed in kaart brengen en er vervolgens een dui-delijk werkproces op baseren. Als je dat goed doet blijken veel ogenschijnlijk in-gewikkelde juridische situaties vermijd-baar te zijn. En dat is wat wij doen. Ik zie ons dan ook niet als concurrent van de advocatuur. Onze dienstverlening sluit goed aan op hoe de advocatuur zou moeten functioneren. En dat werkt in de praktijk vaak al zo: met name met de grote kantoren werken we veel samen. Die zien dat wij bij bedrijven de zaak op orde brengen waardoor hun werk mak-kelijker wordt. Daar profiteren advoca-ten dus van. Zij maken zelf minder snel fouten en hun klant is blij met concrete-re adviezen met minder assumpties en voorbehouden.”

Spic en spanBij fusies en overnames of voor herfi-nanciering is het voor bedrijven van groot belang hun informatiemanage-ment op orde te hebben. Op dit moment is vooral herfinanciering een hot item. Van Daele: “Advocaten en banken wil-len weten hoe alles in elkaar zit. En wij

kunnen dat leveren. Wij kunnen een be-drijf helemaal ‘spic en span’ neerzetten. We richten de hele dataroom in. Uiter-aard doet de advocaat de uiteindelijke due diligence, maar ons werk scheelt een enorme investering in tijd en moeite. Het zorgt ook dat de advocaat het bedrijf scherp in beeld heeft als hij het contract en garanties moet onderhandelen. Trans-parantie draagt zeker bij aan een positie-ve beoordeling door potentiële kopers. Je ziet dat de waarde van je bedrijf toe-neemt naarmate je beter in staat bent precies aan te geven hoe je er ook juri-disch voorstaat. Onzekerheden daarover worden in de prijsbepaling, bijvoorbeeld

bij overnames, direct in de prijs meege-nomen of in de garanties verwerkt. Ons model zorgt voor een snellere deal, en een hogere opbrengst of minder claimri-sico naderhand. En het mooie is dat als we eenmaal zo’n dataroom hebben ge-maakt, we na de overname dit hele sys-teem zo kunnen ‘omklappen’ dat het ge-structureerd bijhouden van je processen in feite een vrij simpele zaak wordt. Nu sluiten veel bedrijven de dataroom na de transactie omdat ze het bijhouden ervan te duur vinden. Maar wat wij doen is de informatie iets anders structureren en indikken, waardoor je er permanent profijt van kunt hebben. Wij pre-rubrice-ren dus delen van de informatie al ten behoeve van het gebruik nadat de da-taroom is gesloten. Ons motto is: doe het één keer en doe het ook meteen goed. Alle relevante informatie is dan goed en uniform opgeslagen en ontslo-ten. Je kunt dan naar behoefte alles de-len met alle betrokkenen. Intern (tax, legal, operations) maar ook de aandeel-houders kunnen zo nodig meekijken. Datzelfde geldt extern, denk aan banken en accountants.”Het opzetten van dit soort sophistica-

ted document- of contractmanegement-systemen is maar een van de activiteiten waar Legadex zich mee bezighoudt. Ook in de basis, de corporate housekee-

ping oftewel de juridische vennoot-schapsadministratie is nog veel te doen. Het is ongelooflijk, zegt Van Daele, hoe weinig gestructureerd sommige bedrij-ven deze informatie verwerken. “Eigen-lijk zouden bedrijven verplicht moeten zijn om dat te doen volgens een be-paald kwaliteitskeurmerk, een soort ISO-systeem. En dat hoef je dan niet te zien als betutteling, want het is in hun eigen voordeel. Ze besparen er enorm veel geld mee en zij moeten toch klaar staan als ze worden verkocht of er komt een herfinanciering of de commis-saris of toezichthouder eist een beter risicomanagement. Dus als je verstan-dig bent, dan ben je pro-actief en regel je het in één keer goed. We zien bijvoor-beeld dat steeds meer klanten de hele corporate housekeeping aan ons uitbe-steden. Dan kun je denken aan groeps-structuur, besluiten, deponeringen, vol-machten, bestuurswisselingen, dividenduitkeringen, et cetera. En wat voor ons bekend terrein is, is voor onze klanten vaak een heel gedoe en ze zijn blij dat het voortaan geregeld is.”

Onvermijdelijke trendVan Daele ziet het succes van zijn be-drijf als een logische ontwikkeling voor de juridische markt: “De rol van de dienstverleners gaat veranderen. De ad-vocaat gaat zich beperken tot het ver-richten van hoog-gespecialiseerd ad-vieswerk, M&A en litigation. De markt wordt veel concurrerender. Bedrijven gaan het werk opsplitsen en door bete-re informatietoegang kan dit ook steeds gemakkelijker. Ieder gaat meer dat deel van het juridisch werk doen waarin hij goed is. Disaggregation is in de Angel-saksische juridische wereld overigens al een begrip. De Nederlandse markt loopt op dit moment nog achter. We gaan veel gestructureerder werken. Ze-ker in de legal support. Daar is op den duur alleen nog maar plek voor des-kundige handjes in combinatie met slimme oplossingen. Dat gaat niet van de ene op de andere dag. De juridische markt is traditioneel. Maar dat is echt aan het veranderen. Uiteindelijk is rati-onalisatie een onvermijdelijke trend.”

“ER ZIT VEEL ONNODIGE LUCHT IN DE JURIDISCHE MARKT”

76 nr. 6/7 – 2012

Tips voor deze rubriek: info mr-magazine.nl

“We zijn begonnen in september 2011, en in

juni krijgen we de derde verdieping erbij

– dan hebben we het hele pand. Een vliegende

start”, zegt een trotse Remco Bressers, advocaat/

vennoot bij NeXT advocaten in Tilburg. Rond de vo-

rige zomer wilde een aantal vennoten van een gro-

ter kantoor in het zuiden van het land zelfstandig

verder: met z’n veertienen, advocaten en onder-

steuners, begonnen ze een nieuw kantoor. “Inmid-

dels hebben we twintig medewerkers en we zijn

nog op zoek naar drie ervaren advocaten onderne-

mingsrecht en arbeidsrecht”, vertelt Bressers.

“Dankzij de grote ervaring in alle geledingen kon-

den we meteen een volwassen kantoor neerzet-

ten. Ons werk kon vol doorlopen. We zijn een

slagvaardige club met de voeten in de klei, dit

spreekt met name ondernemers aan. Het gaat zo

snel dat er nog geen tijd was voor planten en voor

kunst aan de wand: die komen volgende week”,

lacht Bressers.

NeXT zocht en vond een solitair pand op een zicht-

locatie. Het ligt aan de Ringbaan West, een van de

drukste verkeersaders in Tilburg – enerzijds mid-

den in de stad, anderzijds vlakbij de uitvalswegen.

Buren zijn mede-dienstverleners als accountants

en verzekeraars. Het gehele pand – voorheen een

bankfiliaal – is gestript. Er is geprobeerd een mo-

dern kantoor te creëren dat ook rust uitstraalt.

Bressers en een kantoorgenoot hielden zich samen

met de interieurarchitect bezig met de inrichting.

Er is gekeken vanuit de praktijk. Daardoor is een

efficiënte, prettige werkomgeving ontstaan, van

alle gemakken voorzien. Er is gekozen voor vitra-

ges vanwege het hotelachtige effect, luxaflex was

uit den boze. De gangen lopen van raam tot raam,

en vormen zo een lichtas. De verschillende kleuren

vloerbedekking geven de overgang aan tussen ge-

meenschappelijke ruimtes en werkplekken.

Bressers: “De tijdsdruk was groot, het was zeer

hectisch, maar alles was precies op tijd klaar.” Hij

is dan ook optimistisch over de aanstaande ver-

bouwing van de bovenste verdieping. Die moet in

september gereed zijn. Daar komen een keuken

met eetgelegenheid, de bibliotheek en kantoren.

Het trappenhuis is dan ook af: dat wordt de eyecat-

cher van het pand.

tekst & foto’s Chris van Houts

Een vliegende startNEXT ADVOCATEN IN TILBURG

77nr. 6/7 – 2012

Mur

aal

Kantoor NeXT advocaten Waar Ringbaan West

195-197, Tilburg Sinds 1 september 2011 Personeel 11 advocaten en 9 ondersteuners

Verbouwing i.s.m. Bouwaccent (bouwontwikkeling

en projectmanagement te Waalre) en interieurarchi-

tect Feran Thomassen (Feranhugo te Echt)

“AAN PLANTEN EN KUNST ZIJN WE

NOG NIET TOEGEKOMEN”

www.kluwer.nl/koffi e

* K

ijk v

oo

r d

e ac

tiev

oo

rwaa

rden

op

ww

w.k

luw

er.n

l/ko

ffie

Wilt u aan uw kennis werken om bij te

blijven of bij te leren in uw vakgebied?

Dan heeft u nu een extra reden om

voor Kluwer Opleidingen te kiezen.

Tijdelijk krijgt u namelijk een

Magimix Pixie Nespresso-machine

t.w.v. € 149,- cadeau!

Meld u tot 1 oktober 2012 aan via

www.kluwer.nl/koffie.

De koffie staat klaar!

U heeft de keuze uit de volgende vakgebieden:

Juridisch

Fiscaal & Accountancy

Financiële dienstverlening

Financieel management & Administratie

Management & Kwaliteit

DAT IS STERK!Nu een Nespresso-machine GRATIS

bij Kluwer Opleidingen*

Subsidiair

79nr. 6/7 – 2012

L E Z E N

Prof.mr. J.D.A. den Tonkelaar e.a., Verha-

lende Rechtspraak, Kluwer, ISBN

9789013074451

score

+– een bundel met weinig evenwicht

opstellen met soms rake

waarnemingen

De bundel Verhalende rechtspraak

verscheen ter gelegenheid van het

feit dat op 1 maart 1811 krachtens kei-

zerlijk decreet van 6 januari 1811 ge-

rechtelijke colleges werden ingesteld,

waarvan de huidige de voortzetting

vormen. De ondertitel van deze bundel

is daarom ‘200 jaar Rechtspraak in Ne-

derland’.

Wie een geschiedkundige studie ver-

wacht als De Hoge Raad en de Tweede

Wereldoorlog van Corjo Jansen zal in

zijn verwachtingen worden teleurge-

steld. Het gaat om een palet van tien

opstellen, voorafgegaan door een stuk

van de redacteuren dat ook een eigen

inhoud heeft.

De verhalen zijn nogal verschillend van

onderwerp, invalshoek en (prozaïsche)

kwaliteit. Soms zitten er te veel aspec-

ten in een opstel, wat het oppervlakkig

maakt. Soms is het teruggrijpen naar

het verleden krampachtig, omdat de

schrijver eigenlijk alleen iets over het

heden kwijt wil. Een enkele maal zijn

verleden en heden heel mooi met el-

kaar verbonden.

KroonberoepRuth de Bock is in 2011 gepromoveerd

op Tussen waarheid en onzekerheid over

het vaststellen van feiten in de civiele pro-

cedure en haar bijdrage aan de bundel

ligt op dit vlak. De door haar genoemde

oorzaken van het weinig toepassen van

het getuigenbewijs onderschrijf ik, maar

ik miste in haar bijdrage aandacht voor

de comparitie na antwoord. Door die zit-

ting is de rolinvulling door de rechter in

civiele zaken essentieel veranderd. Er

vindt veel sturing plaats en daardoor ook

sterke verdere inkleuring van de feiten

door partijen. Juist daardoor is de focus

in de civiele procedure verschoven van

bewijslevering naar stelplicht. Ik meen

dat daarin de belangrijkste verklaring

voor het minder opdragen van getuigen-

bewijs is gelegen.

‘In het huis van de bestuursrechter zijn

vele woningen’ van Jaap Polak en Jan

Roelfsema is een beknopt overzichtsar-

tikel van de historie van de bestuurs-

rechtspraak in Nederland. Een historie

die teruggaat tot 1903 (oprichting van de

Centrale Raad van Beroep). Een aardige

waarneming is dat de recente gericht-

heid van de moderne bestuursrechter

op actief optreden en fi nale geschillen-

beslechting deels teruggrijpt op het

Kroonberoep (met volle toetsing en

soms ook ambtshalve ingrijpen) van

weleer.

Vrederechters‘Alle regters zijn vrederegters’ van Jack

Verhoeven vind ik het mooiste opstel in

de bundel. Het beschrijft de pre-Napo-

leontische periode met een Europese

rechtscultuur die terugging op het Ro-

meinse recht en rechters niet bond aan

landsgrenzen bij de vervulling van hun

ambt. Maar ook met een lappendeken

van elkaar overlappende competenties

van rechterlijke colleges, waarop Na-

poleons antwoord de vrederechter was:

een rechter om de hoek voor eenvoudi-

ge zaken, die ook steeds benaderd

moest worden voor een bemiddelings-

poging, voordat men welke rechter dan

ook kon inschakelen. Deze verplichte

schikkingspoging (conciliatie) is afge-

schaft na de Franse tijd. De nadruk

heeft tot rond de millenniumwisseling

gelegen op geschillenbeslechting (be-

slissen), maar intussen zijn we aanbe-

land bij verwijzingen naar mediators en

een revival van het schikken door de

rechter zelf: alle rechters zijn vrede-

rechters.

Andere bijdragen gaan onder meer

over de strafrechter in de aandacht van

politiek en media (Bauduin), court-TV

(Rabbi), de rechtspraak en het vertrou-

wen van de samenleving (Veenstra), de

benodigde rechterlijke aandacht voor

executie en executeerbaarheid van uit-

spraken (Van Wel).

Prof. mr. Rick Verschoof is senior rechter

in de Rechtbank Utrecht en hoogleraar

Rechtspraak aan de Universiteit Utrecht.

door Rick Verschoof

Rechter en hoogleraar rechtspraak Rick Verschoof las de begin dit jaar gepre-senteerde bundel Verhalende rechtspraak. Hij was er niet zo van onder de indruk, al staan er soms rake waarnemingen in.

EEN LAPPENDEKEN VAN VERHALEN

Subsidiair

80 nr. 6/7 – 2012

Infiniti M35hEen paar geleden reden we al eens met een Infiniti, de G37. We waren

erg onder de indruk. Vooral van de niet aflatende dorst van dit premi-

um-merk van Nissan. Dus toen we hoorden van de hybride versie van

de 35M reserveerden er direct eentje bij de importeur voor het jaarlijk-

se gezinsuitje van de Mr.-testrijder. We reden een kleine 2000 kilometer

in vijf dagen, grote wegen, Autobahn, zandweggetjes, drie uur in de file

in België, dus een beetje een indruk hebben we wel gekregen.

Nissan is er met deze Infiniti aardig in geslaagd een auto te produceren

met een enorm vermogen tegen een acceptabel brandstofverbruik.

Maar hoe beviel het? We kregen van de bijrijders geen klachten, dus

met het comfort zat het wel goed. En rijden gaat ook erg goed. De M35

is de snelst optrekkende hybride ter wereld, dus sportiviteit alom. De

auto kent vier standen, waaronder Sport en Eco. Die laatste is niet aan

te bevelen. Alsof je vanuit je stoel probeert op te staan en iemand heel

hard op je schouder duwt. Niet vooruit te branden. Waar we niet hele-

maal blij mee waren was de automaat. Deze reageerde ons niet ad rem

genoeg en schakelde soms wat houterig door.

Het zal wel aan ons gelegen hebben. Er zit namelijk juist heel veel in-

novatiefs in de versnellingsbak. Maar het voelde niet echt zo. Ja, zes

cyilinder 3500 cc + plus elektra = 364pk. Genoeg vermogen onder de

kap. Eenmaal op toeren niets te klagen. Maar ondanks de sportstand

net niet soepel genoeg. Althans, in vergelijking met alle andere grote

merken waar deze Infinity zich met de 35M tussen wil nestelen. En

tja, de vormgeving. Daar moet je van houden. Wij vonden hem een

beetje lomp, maar we kregen onderweg ook nog wel een aantal opge-

stoken duimen te zien.

En o ja, die navigatie, daar hebben we vier da-

gen ruzie mee gemaakt. En dus drie uur in de

file mee gestaan. Maar dat lag aan ons, volgens

meneer Infinity die nog nooit klachten had ge-

had: “U moet natuurlijk wel de goede instellin-

gen kiezen hè?”

Merk Infiniti Type M35h Motor 3,5 liter 6V Vermogen 364 pk

Koppel 350 Nm Top 250 km/u 0-100km/u 5,5 sec Verbruik

7 l/100km Prijs vanaf € 73.700 Energielabel B

fahren fahren fahren auf der Autobahn

als we die tenminste kunnen vinden

–+

score

Geen dertien

“Stijlvolle auto, mooie lijnen, echt niet dertien in

een dozijn.” Het is duidelijk: René Borghans,

sinds april bestuurder van het Arnhemse De Kempe-

naer Advocaten, is enthousiast over de Infiniti. Ook de

vormgeving – zowel van binnen als van buiten – valt in

de smaak. Misschien ook geen wonder, voor wie weet

dat Borghans zelf in een Lancia Thesis rijdt (gelukkig

nog een Italiaanse, niet die verbouwde Chrysler die

Thema is gedoopt).

Verdere ontboezemingen over zijn automobilistenheden

en -verleden heeft Borghans eigenlijk niet. Een auto is

een vervoermiddel. Hoewel: “Ik vind het wel degelijk be-

langrijk om te rijden in een auto die ik mooi vind. Ik

hecht aan een zekere mate van eigenzinnigheid.”

Die eigenzinnigheid is wellicht ook een kenmerkende

eigenschap van het kantoor van Borghans. Ja, het is

belangrijk om zakelijk succesvol te zijn, maar er wordt

zeer gehecht aan de bekende balans tussen werk en

privé. Ja, we zijn ambitieus en we verwachten zeker te

groeien, maar zeker niet ten koste van het plezier in

het werk en de informele relaties ten kantore.

In deze rubriek fungeerden inmiddels heel wat collega’s

van Borghans van middelgrote kantoren. Vrijwel zonder

uitzondering hanteerden ze dezelfde slogan: dezelfde

kwaliteit als de Zuidaskantoren, maar voor een lagere

prijs. Borghans grijnst er een beetje bij als hij zegt dat

zijn kantoor hier net onder zit qua propositie: “Onze

concurrenten zijn precies deze kantoren. Zij hebben er-

voor gekozen een stap te nemen naar een ander seg-

ment. Dat betekent afscheid van de full servicepraktijk,

en in veel gevallen ook wat hogere tarieven.”

De Kempenaer koos er min of meer bewust voor zich

te blijven richten op het bestaande klantenbestand en

wordt daarvoor nu beloond, zo zegt Borghans: “Kwali-

tatief kunnen we de concurrentie met de grotere regio-

nale kantoren zeker aan. Dat betekent dat we ons nu

onderscheiden qua prijs. En dat is in het huidige tijds-

gewricht zeker geen slechte zaak merken we.”

Andere reden voor de optimistische blik op de toe-

komst (Borghans verwacht dat zijn kantoor de komen-

de paar jaar van 24 naar 30 advocaten zal groeien) is

dat de grotere kantoren afscheid namen van een aantal

minder rendabele praktijken, een gat waar De Kempe-

naer succesvol in is gesprongen. Borghans: “Wij doen

door Michiel van Kleef

Subsidiair

81nr. 6/7 – 2012

bijvoorbeeld nog steeds personen- en familierecht, insolven-

tierecht en strafrecht. Nu de markt wat terugloopt, zien we

dat de grotere kantoren zich een beetje achter de oren gaan

krabben of het afscheid van die praktijken wellicht niet wat

voorbarig is gebleken. Maar wij zitten nu in het gat dat zij ach-

terlieten. En natuurlijk heeft het vertrek van CMS Derks Star

Busmann uit Arnhem ook geholpen.”

De klantenkring van De Kempenaer (“wist je trouwens dat we

een van de oudste kantoren van Nederland zijn?”) bestaat voor

een groot deel uit bedrijven in het MKB, maar ook de instellingen

zijn ruim vertegenwoordigd. Met een uurtarief van tussen de 200

en 280 euro blijkt De Kempenaer zich goed in staande te kunnen

houden op de markt in en om Arnhem. “We willen ons niet te

pletter te werken, er zijn ook nog andere dingen belangrijk. De

hoogte van het winstaandeel is zeker niet zaligmakend. En die

opstelling werkt ook erg goed bij de werving, zeker nu. Nieuwko-

mers op de arbeidsmarkt stellen andere

prioriteiten dan voorheen. Wij

kweken onze mensen het

liefst zelf, ook om te zor-

gen dat ze een beetje bij

het behang passen. We zijn

dus eigenlijk niet op zoek naar ervaren advocaten, tenzij er na-

tuurlijk iemand met een hele eigen praktijk komt binnenwande-

len. We bieden nieuwe mensen een toegankelijke en informele

organisatie. Het belang van een goede opleiding wordt niet al-

leen met de mond beleden. Iedereen wordt gestimuleerd zich te

blijven bijscholen. Het volgen van bijvoorbeeld de Grotius Acade-

mie of daarmee vergelijkbare opleidingen is heel gebruikelijk.

Net zoals het lidmaatschap van specialisatieverenigingen.”

De brede praktijk van De Kempenaer zorgt er voor dat de mees-

te advocaten actief zijn in twee rechtsgebieden: “Enerzijds

maakt dat ons fl exibeler en minder kwetsbaar voor conjunctu-

rele bewegingen, anderzijds vinden onze mensen het ook leuk

zich met meerdere onderwerpen bezig te houden. Dus daar

snijdt het mes aan twee kanten.”

RIJDEN

in een dozijn

Naam René Borghans Leeftijd 50 Is

partner en bestuurder bij De Kempenaer

Advocaten Grootste prestatie tot nu toe

het mede opbouwen van een goed lopende

organisatie Grootste uitdaging tot nu toe met plezier samen blijven werken!

E E N G R E E P U I T O N S T R A I N I N G SA A N B O D

wij bieden al onze trainingen ook in-company aan

D I A L O G U E B Vadvies coaching mediation training

J U L IPatroonscursus 6 PO-punten 2 juli

A U G U S T U SOpleiding

gespreksleider intervisie (2 dagen) 12 PO-punten 29 augustus

Effectief communiceren 6 PO-punten 30 augustus

Financieel management 9 PO-punten 31 augustus

S E P T E M B E RMediation als confl ictoplossing 6 PO-punten 3 september

Effectief overtuigen

en beïnvloeden 6 PO-punten 4 september

Patroonscursus 6 PO-punten 7 september

Mediationopleiding (9 daags) 56 PO-punten 10 september

Advies en schrijfvaardigheden 6 PO-punten 13 september

Projectmanagement (1,5 dag)  9 PO-punten 13 september

Timemanagement 6 PO-punten 19 september

Train de trainer 6 PO-punten 20 september

De manager en

professional als coach (1,5 dag) (in aanvraag) 24 september

Werving en

selectiegesprekken voeren (0,5 dag) 3 PO-punten 24 september

Beoordelings- en

evaluatiegesprekken voeren 6 PO-punten 25 septemberInzetten van bemiddelings- en

mediationvaardigheden (2 dagen) 12 PO-punten 25 september

Legal Leadership

Academy (6 dagen) 45 PO-punten 27 september

Werken met intervisie

voor advocaten 5 PO-punten 27 september

Voor onze online trainingen op het gebied van

vaardigheden en persoonlijke ontwikkeling, kijk

op www.skills4managers.nl

Dialogue bv lindelaan 12, 1405 ak bussum t 035 541 18 44f 035 542 48 29 e info@dialoguebv.nl i www.dialoguebv.nl

82 nr. 6/7 – 2012

Netwerken

Vindt u de foto's ook te klein? Kijk op www.mr-online.nl (netwerken) voor een grotere weergave én het archief.

Arbeidsrecht in de FlamingoserreD

e digitalisering van het arbeidsrecht was begin juni het

thema van het jaarlijkse Nationaal ArbeidsRecht Diner. In

de sfeervolle parkzalen van Natura Artis Magistra in Amster-

dam werd onder meer gesproken over social media, grond-

rechten en de invloed van de digitalisering op de arbeidsover-

eenkomst. Speciale gastspreker was Arnoud Engelfriet,

ICT-jurist en blogger. Na het inhoudelijke deel van de dag was

het tijd voor de borrel en het walking dinner in de Flamingo-

serre, waar de arbeidsrechtjuristen fotograaf Chris van Houts

tegen het lijf liepen. Iedereen van links naar rechts.

Femke van Herk (De Brauw Blackstone Westbroek), Marije Werkhoven, Juliette Huyzer en Dennis Veldhui-zen (allen Huyzer Doornik Der Kinderen, Amsterdam)

Astrid Helstone (Stibbe), Ronald Beltzer (Universiteit van Amsterdam) en Olav van der Kind (Dingemans Van der Kind, Am-sterdam)

Marnix Ritmeester (Workx, Amsterdam), Michiel Verveld en Judith de Snoo (beiden NautaDutilh)

Joris Oster (Simmons & Simmons), Jorgo Tsiris (Allen & Overy) en Alwin Stege (Lexence)

Muriëlle Spithoven, Josanne Versteeg, Daniëlle Pinedo en Ilya Hoekerd (allen Baker & McKenzie)

Myrthe Steenhuis, Nienke Klazinga, Mat-thijs Ariëns en Rick van Viersen (allen Köster, Haarlem)

Lucia van Leeuwen en Ruby Samad (bei-den Köster)

Nils Zeeuwen (Dingemans Van Der Kind), Muriel Middeldorp (Pot Jonker Seunke, Haarlem) en Bart de Vroe (Vestius, Am-sterdam)

Boudewijn Smits (De Clercq, Leiden), Jo-han Zwemmer (UvA / Boekel De Nerée) en Sashil Durve (De Clercq)

Martijntje van den Berge (Van den Berge, Den Haag), Jan de Rooij (Schipper Noor-dam, Rotterdam) en Pascale van Boven (Clingendael Advocaten, Den Haag)

Claire Hoog, Elsbeth van Amstel, Merel van der Kamp (allen DLA Piper) en Cathelijn Derks (Sterc, Amsterdam)

Paul Witteveen (Van Doorne), Karin Bo-dewes (Baker & McKenzie) en Leonard Verburg (Radboud Universiteit Nijmegen)

Hester de Vries, Eylard van Fenema en Liedeke van Donselaar (allen Kennedy Van der Laan)

Freek Snippers (De Vos & Partners, Amsterdam), Kris-tel Timmers (CORP.), Ruben Moonen (Pellicaan) en Hugo de Lint (De Vos & Partners)

Roel Kop, Alexander Jansen en Ruud Olde (allen Poel-mann van den Broek)

Arlette Putker (L&A, Lijnden), Jeannet Amende (Kluwer) en Hanneke Klinckha-mers (L&A)

Laurie Duijvis, Anika Bongers, Thijs Ridder en Simon van IJsendoorn (allen Kennedy Van der Laan)

Joost Quant en Irene Dijkmans (beiden LexSigma, Amsterdam)

Accountancy is ons vakde Advocatuur is ons specialisme

Oude Utrechtseweg 26-28

3743 KN Baarn

Postbus 1008

3740 BA Baarn

T (035) 693 64 44

F (035) 693 95 55

info@bna-lodder.com

IN 1987 BEGONNEN ALS PION(IER), IN 2012 GROOTMEESTER!

Pieter den Ouden AA

“Met VION investeren wij in succesvol

partnerschap voor de lange termijn.

Partnerschap betekent voor VION:

hoogwaardige producten en diensten

leveren. Die attitude zien we ook terug

in de partijen met wie we samenwerken

om Operational Excellence te

bereiken, zoals Voxius.”

Susan ten Haaf, general counsel

bij VION N.V. >

“VION is een groot, wereldwijd

opererend bedrijf dat tot de

top van de food- en ingre-

dients-sector behoort.

Een platte organisatiestructuur

en snelle besluitvormingsstruc-

turen, opererend in een com-

petitieve omgeving. Ik zocht

de uitdaging om het beste uit

mezelf te halen, vooruit te

denken en topkwaliteit te

leveren. Die uitdaging heb ik

bij Vion gevonden.”

< Sarah Galama, corporate

counsel bij VION N.V.

Wij kennen de jurist die u zoektwww.voxius.nl