April 2019 Verantwoordelijke uitgever: Bosmans Johan Kolonel Harrystraat 27 2660 Hoboken

Aquaticum VZW

Opwinding & Avontuur http://users.telenet.be/aquaticum/

Drukwerk Afgifte kantoor 2550 Kontich

Woordje van de clubbladredactie

Beste leden van Aquaticum en sympathisanten,

Een nieuw duikseizoen (voor hen die tijdens de winter hebben stil gelegen) is reeds van start gegaan. We

wensen jullie veel duikplezier en vooral veilige duiken.

Een clubblad is een essentieel voorwerp voor een club. Ten eerste is een clubblad er voor de leden. We

hopen dat dit in de toekomst niet alleen voor de leden maar ook door de leden wordt uitgegeven. Daarom

willen wij jullie terwijl je dit clubblad in je handen hebt of op het scherm van je PC leest trachten warm te

maken om ons mee te helpen om dit clubblad gestalte te geven. We denken hier vooral aan een verslag(je)

van clubactiviteiten, duikgerelateerde zaken die je te koop aanbiedt of die je zoekt, leuke en/of

interessante weetjes die je wenst te delen, grappen, cartoons, foto’s (met begeleidende uitleg), …

Een tweede reden waarom een clubblad belangrijk is is dat dit mee de geschiedenis van de club weergeeft.

Wanneer iemand een kroniek wil schrijven over onze club wordt deze taak al sterk vereenvoudigd door

een op regelmatige tijdstippen verschenen clubblad waarop men zich hiervoor kan baseren.

We waren zeer vereerd met het bezoek van de paashaas op 19 april. Meer kan je hierover te weten komen

als je verder leest.

Traditioneel vind je in dit clubblad een update van de Boechelaar 2019.

We geven je ook meer informatie over ons komende Tholenkamp dat zal doorgaan van donderdag 30 mei

tot zondag 2 juni 2019. We hopen op mooi weer!

In dit clubblad zal je een eerste deel kunnen vinden van een reeks over duikongevallen. Naar aanleiding

van de lessen voor 2*D en 3*D heeft Johan een cursustekst hierover geschreven. Hopend dat niemand die

ooit in de praktijk nodig zal hebben zullen we deze tekst in verschillende delen via dit clubblad verspreiden.

Mocht je aan iets denken om in een volgend clubblad te plaatsen stuur het ons door via mail, bezorg het

ons in de Leuvenaar of indien je jezelf geen goede schrijver vindt mag je ons er ook over aanspreken.

Wij hopen op uw bereidwillige medewerking en alvast bedankt!

Johan en Dirk

Old school paashaas in het zwembad

Als sommigen onder jullie de tekenfilm “Arthur Christmas” hebben gezien en denken dat dit een volledige

kinderfantasie is, dan hebben jullie het fout. Deze film is gebaseerd op waargebeurde feiten, alleen gaat

het niet over de kerstman maar over de paashaas. In de film is de ware held van het verhaal de net iets

oudere kerstman die de problemen oplost. Zoals de aandachtige kijker heeft gemerkt hadden we dit jaar in

ons zwembad ook de old school paashaas die vond dat zijn intrede met zijn horendragende assistent niet

kon ontbreken in het paasgebeuren. De opkomst van alle brave kindjes was een beetje beperkt: kwam het

doordat sommigen schrik hadden van de paashaas of doordat hij de revue passeerde tijdens een lang

weekend? We weten het niet maar de afwezigen hadden weer eens ongelijk. De paashaas kwam, zag en

zette zich met zijn assistent op de zwembadbodem; de brave kindjes kwamen hem en zijn assistent een

handje geven en iedereen zag dat het goed was. Na afloop heeft de paashaas bevestigd dat hij ook volgend

jaar gaat terug komen, want tradities moeten in ere gehouden worden, niet waar?

Boechelaar 2019

Eric 1 Had geen onderbroek bij in het zwembad

Liezelotte 1 Duikbril in zwembad laten liggen

Leo 1 Mailde papier van doktersonderzoek van zijn vrouw door

2 Geen zwembroek bij in Todi

Marc Verg. 1 In zwembad lag zijn duikbril nog in de auto, dus terug

Sam 1 Geen compas bij

2 Duiklamp nog in de auto

Seppe 1 Geen compas bij

2 Geen compas bij

David 1 Duikkap lag nog op de camping

2 Jacket lag nog op de camping

Tholenkamp 2019

Hieronder staat het schema van de geplande duiken en maaltijden op het volgende Tholenkamp. Diegenen

die wensen deel te nemen aan de maaltijden moeten zich hiervoor inschrijven bij Seppe. Hij zal eerstdaags

hiervoor een inschrijvingsformulier doorsturen.

Programma:

Donderdag 30 mei Duik Vuilbak 13.45 u HW

Briefing 12.30 u

Burgers 18 u

Indien gewenst duik 20.00 u LW

Vrijdag 31 mei Duik Punt 14.35 u HW

Briefing 13.30 u

Croques 18 u

Indien gewenst duik 20.50 u LW

Zaterdag 1 juni Duik Plaat 09.05 u LW

Briefing 08.00 u

Duik Slipway 15.20 u HW

Briefing 14.00 u

BBQ 19 u

Zondag 2 juni Opruimen

Duikongevallen deel 1: Mechanische ongevallen – Barotraumata

Mechanische ongevallen zijn letsels (traumata) die te wijten zijn aan drukverschillen (baro), zowel door

overdruk als onderdruk.

De meest voorkomende zijn: duikbrilsqueeze, oorproblemen, tandproblemen, duikerskolieken en

longoverdruk.

De fysische wetten die aan de oorzaak van dit type ongevallen liggen zijn:

De wet van Pascal

De wet van Boyle-Mariotte

Duikbrilsqueeze

Een duikbrilsqueeze of zuignapeffect van het masker ontstaat tijdens het dalen. De omgevingsdruk

duwt het masker op het aangezicht. Van zodra het masker maximaal op het gelaat is gedrukt

ontstaat er bij verder dalen een onderdruk ten opzichte van de omgevingsdruk in de ruimte tussen

bril en aangezicht.

De duiker krijgt hierdoor een rood, gezwollen gezicht. De oogleden zwellen op en er kunnen

bloeduitstortingen optreden in en rond de ogen. In extreme gevallen kan er een neusbloeding

ontstaan.

Ter preventie van een maskersqueeze dient men op regelmatige basis wat lucht via de neus in het

masker te blazen of via de neus uit te ademen zodat de druk in het masker gelijk wordt aan de

omgevingsdruk.

Gezwollen oogleden Bloeduitstortingen

Oorproblemen

Oorproblemen kunnen ontstaan aan het buitenoor, het middenoor en/of het binnenoor.

Het barotrauma van het buitenoor wordt ook wel het trommelvliesbarotrauma genoemd en kan

optreden bij het dalen. Het buitenoor bestaat uit de oorschelp, de gehoorgang en de buitenzijde

van het trommelvlies.

Door een te nauw aansluitende kap, het gebruik van oordopjes of een prop oorsmeer wordt de

gehoorgang hermetisch afgesloten. Hierdoor ontstaat tijdens het dalen een lichte onderdruk in de

ruimte tussen het afsluitende voorwerp en het trommelvlies. Er treden pijn en bloedingen in de

gehoorgang op. Wanneer er verder wordt gedaald kan er een trommelvliesscheur optreden,

niettegenstaande dat de druk in het middenoor door klaren correct blijft.

Ter preventie dienen oren steeds goed zuiver te zijn, worden er zeker geen oordopjes gebruikt en

kan je in een nauw aansluitende kap gaatjes maken ter hoogte van de gehoorgang.

Het barotrauma van het middenoor kan optreden bij het dalen en het stijgen. Het hoort bij de

meest frequente duikongevallen. Het middenoor bestaat uit het trommelvlies, de 3

gehoorbeentjes, het ovale en het ronde venster en de buis van Eustachius. De buis van Eustachius is

het kanaal waarlangs we onze oren kunnen klaren.

Als oorzaak zien we hier allerlei zaken zoals: verkoudheid, hooikoorts, slecht functioneren van de

buis van Eustachius, dieper dalen of te snel stijgen terwijl men pijn voelt, valsalva-beweging tijdens

het stijgen, …

Mogelijke gevolgen zijn evenwichtsstoornissen en braakneiging indien beide oren niet gelijktijdig

geklaard worden (alternobar vertigo), bloedingen in het trommelvlies, bloeduitstorting in het

middenoor, trommelvliesscheur, …

Barotrauma van het middenoor kan worden vermeden door op regelmatige basis de oren te klaren,

regelmatig langs de neus uit te ademen. Bij klaarproblemen kan het helpen om met de voeten lager

dan de rest van het lichaam te duiken en zo te klaren. Het gebruik van neussprays of –druppels is af

te raden aangezien deze slechts gedurende korte tijd werkzaam zijn.

Wanneer het trommelvlies scheurt treedt er pijn op die meteen verdwijnt. Men wordt duizelig door

het koude water dat in het oor binnen loopt. Van zodra het water in het oor opgewarmd is

verdwijnt de duizeligheid. Aan de oppervlakte ervaart men een pijnlijk gevoel, doofheid en

eventueel een kleine bloeding uit de gehoorgang.

Een trommelvliesscheur geneest meestal spontaan binnen de 6 weken. Niet duiken tijdens deze

periode totdat een arts heeft vastgesteld dat het trommelvlies terug genezen is.

Noot: doofheid kan ook optreden ten gevolge van een decompressie ongeval in het binnenoor.

Het barotrauma van het binnenoor komt veel minder voor dan dit van het middenoor maar heeft

meer ernstige gevolgen. Het binnenoor bestaat uit het evenwichtsorgaan (3 halfcirkelvormige

kanalen) en het slakkenhuis. Geluidstrillingen worden via het trommelvlies, de gehoorbeentjes en

het ovale venster overgebracht naar het slakkenhuis. Daar worden ze omgezet in een prikkeling van

de gehoorzenuw. De trillingen verlaten ten slotte het slakkenhuis via het ronde venster.

Het gevolg van een barotrauma van het binnenoor is dat er gehoorcellen in het slakkenhuis

(gedeeltelijk) beschadigd worden. Hierdoor ontstaat doofheid, oorsuizen, evenwichtsstoornissen,

misselijkheid, duizeligheid, braakneiging.

Barotrauma van het binnenoor kan worden vermeden door niet te duiken met een verkoudheid,

hooikoorts, keelontsteking. Tijdens het dalen op regelmatige basis de oren zacht klaren, geen

brutale valsalva-beweging uitvoeren. Ook geen valsalva uitvoeren tijdens het stijgen.

Bij een barotrauma van het binnenoor dient steeds een arts te worden geraadpleegd.

Sinusbarotrauma

Een sinusbarotrauma kan optreden bij het dalen en het stijgen en komt meestal voor in de

voorhoofdsinus of bovenkaaksinus

Als oorzaak van dit trauma vinden we vaak verkoudheid, hooikoorts, infecties van de bovenste

luchtwegen, sinusitis, poliepen, roken, verder duiken bij pijn in de sinusholten.

Als symptomen zien we een pijnlijk drukkend gevoel boven de neus of tussen de onderrand van de

oogkas en de tanden van de bovenkaak. Vaak stemt deze pijn overeen met tandpijn. Verder bestaat

de kans op neusbloeding.

Men dient een arts te raadplegen, zich enkele weken van duiken en vliegen te onthouden. Soms

zullen ontzwellende medicatie en/of antibiotica nodig zijn.

Tandbarotrauma

Een tandbarotrauma kan optreden bij het dalen en het stijgen en vooral bij slecht verzorgde tanden

of slecht gevulde tanden.

Er treedt tandpijn op, tandvullingen of kronen kunnen loskomen, de tand kan imploderen (bij

dalen) of exploderen (bij stijgen).

Je kan dit vermijden door regelmatig de tanden goed te laten verzorgen. Indien je tandpijn hebt

tijdens het duiken kan je best nadien een tandarts raadplegen.

Duikerskolieken

Duikerskolieken zijn pijnlijke krampen die kunnen optreden tijdens het stijgen. Ze ontstaan door het

uitzetten van lucht in het maagdarmstelsel. Deze lucht komt in het maagdarmstelsel terecht door

deze in te slikken, door de oren te klaren.

Vermijd het inslikken van lucht en indien dit niet lukt tracht deze onmiddellijk terug op te boeren.

Indien de krampen optreden kan je trachten boeren en winden te laten. Bij extreme gevallen zal

men herdrukken tot de gassen geëlimineerd zijn (vb. 15 minuten op -3 m, maximum -6 m) en/of

een geneesmiddel tegen krampen geven.

Longoverdruk

Longoverdruk is een levensbedreigend trauma dat ontstaat tijdens het stijgen. Aan de oorzaak van

dit trauma liggen ongecontroleerd en te snel stijgen, stijgen zonder mondstuk, stijgen zonder

uitademen, hindernissen in de luchtwegen (spasmen van de stemspleet door angst of verslikken,

airtrapping t.g.v. bloedshift of longaandoeningen (bronchiaal astma, bronchitis)). Een longoverdruk

kan onder verschillende vormen bestaan of schade aanrichten: longbeschadiging, luchtembolie,

pneumothorax (klaplong), mediastinaal emfyseem.

De symptomen van een longoverdruk treden (meestal) onmiddellijk op voor of tijdens het

bovenkomen en komen niet noodzakelijk tezamen voor: (zeer) pijnlijke, moeilijke ademhaling,

hoesten, bloed ophoesten bij beschadiging van longbloedvaatjes, klaplong, bewusteloosheid,

cyanose (blauwe verkleuring van de slijmvliezen en extremiteiten), zenuwsymptomen (vb.

hemiplegie), mediastinaal emfyseem met gezwollen nek en stemverandering, shock, dood.

Ter preventie kan je best niet duiken met long- en luchtwegaandoeningen. Steeds gecontroleerd

stijgen en vooral tijdens de laatste 10 meter afremmen, bewust uitademen tijdens het stijgen.

Tijdens de laatste 10 meters vooral uitademen: als men toch eens moet inademen, even stoppen

en daarna uitademend verder stijgen. Een buddy die niet meer uitademt met het hoofd in

hyperstrekking brengen.

Een slachtoffer van een longoverdruk onmiddellijk 100 % zuurstof geven en naar een

reanimatiecentrum laten brengen. Indien het slachtoffer bij bewustzijn is dit in een comfortabele

halfzittende houding leggen.

Bij longbeschadiging zien we onmiddellijk bij het bovenkomen bij het slachtoffer een pijnlijke,

moeilijke ademhaling en bloed ophoesten (bloederig schuim), gevoel van verstikking, ademnood.

Luchtembolie, is de meest gevreesde en meest voorkomende complicatie van een longoverdruk. Bij

CAGE (Cerebral Arterial Gas Embolism, = slagaderlijke luchtembolie in de hersenen) zijn de

symptomen moeilijk te onderscheiden van een decompressie ongeval. Kleine luchtbelletjes komen

via de beschadigde longblaasjes in de bloedbaan en gaan vervolgens richting alle organen van het

lichaam. Meestal gaan de luchtbelletjes via de halsslagader naar de hersenen en sluiten ze daar

bloedvaten af. Hierdoor krijgen de weefsels achter de afsluiting geen zuurstof meer en treedt er

hypoxie op. Bij een decompressieongeval zijn het geen luchtbellen maar stikstofbellen. Bij een

longoverdruk ontstaan de symptomen normaal binnen enkele minuten, bij een luchtembolie treden

deze soms meer dan 10 minuten na de duik op. De symptomen zijn afhankelijk van de plek waar de

luchtbellen zich vastzetten en welke weefsels zonder zuurstof vallen: zo zien we mogelijk

neurologische verschijnselen (hemiplegie, bewustzijnsdaling tot bewusteloosheid,

evenwichtsstoornissen, stuiptrekkingen), blindheid, spraakstoornissen, hersenbeschadiging, daling

van het ademhalingsritme t.g.v. hypoxie t.h.v. het ademhalingscentrum in de hersenen, acute

hartstilstand.

Een pneumothorax of klaplong, ontstaat ten gevolge een beschadiging van de oppervlakkig gelegen

longblaasjes waardoor er lucht komt in de ruimte tussen het longvlies en het borstvlies. Het

normaal daar bestaande vacuüm verdwijnt en de long valt dicht. We zien een slachtoffer met

scherpe pijn in de borst, een snelle, oppervlakkige, pijnlijke ademhaling, en er ontstaat mogelijk een

luchtopstapeling in het mediastinum, de ruimte tussen beide longen waarin het hart en de grote

bloedvaten zich bevinden. Het mediastinaal en/of halsemfyseem ontstaat door luchtopstapeling in

de mediastinale ruimte (= ruimte achter het borstbeen, rond het hart en tussen beide longen).

Tijdens het stijgen gaat deze lucht uitzetten en druk uitoefenen op het hart en de longen waardoor

de vitale functies ernstig in gevaar komen. Het kan zich verder uiten ter hoogte van de halsstreek

en het gelaat. Hierdoor zwellen deze streken op. Wanneer men zachtjes op deze zones duwt klinkt

dit als gekraak van verse sneeuw. Vaak treedt er ook een stemverandering op.

Onderhuidse opstapeling van lucht t.h.v. aangezicht en hals

De behandeling van een longoverdruk bestaat uit het in een comfortabele halfzittende houding

plaatsen van het slachtoffer, 100 % zuurstof toediening, indien nodig CPR en een zo snel mogelijk

transport naar een reanimatiecentrum.

Het volgende deel dat in het volgende clubblad zal verschijnen handelt over het decompressieongeval.