“EN NOG BLIJVEN ZE ROKEN…” · Specifiek ontwikkeld voor rookstop Werkzame stof is varenicline...

29
An Coenen psycholoog-tabakoloog Ziekenhuis Oost-Limburg en www.pbch.be [email protected] 089/32.56.84

Transcript of “EN NOG BLIJVEN ZE ROKEN…” · Specifiek ontwikkeld voor rookstop Werkzame stof is varenicline...

Page 1: “EN NOG BLIJVEN ZE ROKEN…” · Specifiek ontwikkeld voor rookstop Werkzame stof is varenicline •Werkt zoals nicotine: binding en stimulatie receptor →verlicht de drang naar

An Coenen psycholoog-tabakoloog

Ziekenhuis Oost-Limburg en [email protected] 089/32.56.84

Page 2: “EN NOG BLIJVEN ZE ROKEN…” · Specifiek ontwikkeld voor rookstop Werkzame stof is varenicline •Werkt zoals nicotine: binding en stimulatie receptor →verlicht de drang naar

Rookstopbegeleiding richt zich op

Fysieke afhankelijkheid Hoe erg aan nicotine verslaafd?→ ontwenningsverschijnselen opvangen

Psychische afhankelijkheid focus op ‘identiteit’ van de roker en functies van het roken

De gedragsverslaving focus op gewoontegedrag en aanleren van alternatieven

Page 3: “EN NOG BLIJVEN ZE ROKEN…” · Specifiek ontwikkeld voor rookstop Werkzame stof is varenicline •Werkt zoals nicotine: binding en stimulatie receptor →verlicht de drang naar

a4b2

b2b2

a4

a4b2

Nicotinereceptor

Page 4: “EN NOG BLIJVEN ZE ROKEN…” · Specifiek ontwikkeld voor rookstop Werkzame stof is varenicline •Werkt zoals nicotine: binding en stimulatie receptor →verlicht de drang naar

binnen 10 sec.nicotineshot

in de hersenen

sigaret

sigaret

binnen 10 sec.nicotineshot

in de hersenen

binnen de 2uontwennings-verschijnselen

binnen de 2uontwennings-verschijnselen

Page 5: “EN NOG BLIJVEN ZE ROKEN…” · Specifiek ontwikkeld voor rookstop Werkzame stof is varenicline •Werkt zoals nicotine: binding en stimulatie receptor →verlicht de drang naar

Identiteit

Stress

Sociaal roken

Beloning

Page 6: “EN NOG BLIJVEN ZE ROKEN…” · Specifiek ontwikkeld voor rookstop Werkzame stof is varenicline •Werkt zoals nicotine: binding en stimulatie receptor →verlicht de drang naar

Operante conditionering doelgericht leergedrag

1 pakje of 25 sigaretten per dag

10 trekjes per sigaret = 250 beloningen per dag

100.000 beloningen! per jaar

Klassieke conditionering (Hond van Pavlov) Bij herhaald gebruik wordt drang gecreëerd door de omgeving ‘an

sich’

Page 7: “EN NOG BLIJVEN ZE ROKEN…” · Specifiek ontwikkeld voor rookstop Werkzame stof is varenicline •Werkt zoals nicotine: binding en stimulatie receptor →verlicht de drang naar

1 pakje of 25 sigaretten per dag

= 175 sigaretten per week

= 750 per maand

= 9125 per jaar

Per sigaret 10 trekjes of

100.000 trekjes per jaar

= 100.000 beloningen

Page 8: “EN NOG BLIJVEN ZE ROKEN…” · Specifiek ontwikkeld voor rookstop Werkzame stof is varenicline •Werkt zoals nicotine: binding en stimulatie receptor →verlicht de drang naar

Doel = onderdrukken ontwenningsverschijnselen

Champix

Nicotinevervangers

(Zyban Wellbutrin)

GEEN

WONDERMIDDELEN!!!!

Page 9: “EN NOG BLIJVEN ZE ROKEN…” · Specifiek ontwikkeld voor rookstop Werkzame stof is varenicline •Werkt zoals nicotine: binding en stimulatie receptor →verlicht de drang naar

Specifiek ontwikkeld voor rookstop

Werkzame stof is varenicline

• Werkt zoals nicotine: binding en stimulatie receptor

→verlicht de drang naar een sigaret

→vermindert de ontwenningssymptomen

• Werkt nicotine tegen als men rookt : blokkeren receptor

→vermindert het rookgenot

Combinatie met NST hoeft in principe niet maar varenicline werkt als partiële agonist dus NST kan helpen, ook gezien de orale stimulatie

Page 10: “EN NOG BLIJVEN ZE ROKEN…” · Specifiek ontwikkeld voor rookstop Werkzame stof is varenicline •Werkt zoals nicotine: binding en stimulatie receptor →verlicht de drang naar

Contra-indicaties bij:

1. Onvoldoende nierklaring

2. Epilepsie

3. Manifest depressieve symptomen (wel ok bij depressie in remissie!)

4. Zwangerschap

Page 11: “EN NOG BLIJVEN ZE ROKEN…” · Specifiek ontwikkeld voor rookstop Werkzame stof is varenicline •Werkt zoals nicotine: binding en stimulatie receptor →verlicht de drang naar

Behandelingsschema

Gedurende 12 weken: 2w startdoos + 10w grote doos

Dag 1-3: 0,5 mg per dag

Dag 4-7: 2 x 0,5 mg per dag

Vanaf dag 8: 2 x 1 mg per dag

Stopdag: ongeveer 10 dagen na start Champix

Eventuele nevenwerkingen

Meest voorkomend: misselijkheid

Bij < 1 op 10 gevallen: Rare dromen, hoofdpijn, slapeloosheid

Page 12: “EN NOG BLIJVEN ZE ROKEN…” · Specifiek ontwikkeld voor rookstop Werkzame stof is varenicline •Werkt zoals nicotine: binding en stimulatie receptor →verlicht de drang naar
Page 14: “EN NOG BLIJVEN ZE ROKEN…” · Specifiek ontwikkeld voor rookstop Werkzame stof is varenicline •Werkt zoals nicotine: binding en stimulatie receptor →verlicht de drang naar

Geen tegenindicaties (als alternatief voor sigaret)

Nicotine is het voornaamste verslavend product in tabak, niet het meest schadelijke

Alternatieve bron van nicotine…

• … met tragere opname

• … met lagere plasmaspiegels

Combinatie mogelijk (zelfs met Champix)

!!! ONDERdosering komt vaak voor en verhoogt risico op herval!

Behandelingsduur: 8-12 weken

Page 15: “EN NOG BLIJVEN ZE ROKEN…” · Specifiek ontwikkeld voor rookstop Werkzame stof is varenicline •Werkt zoals nicotine: binding en stimulatie receptor →verlicht de drang naar
Page 16: “EN NOG BLIJVEN ZE ROKEN…” · Specifiek ontwikkeld voor rookstop Werkzame stof is varenicline •Werkt zoals nicotine: binding en stimulatie receptor →verlicht de drang naar

Over 16u (enkel overdag ) of 24u (doorlopend)

Afgifte van een constante en langdurige nicotinedosis

Max.waarde na 4 à 8 uur

Elke dag een andere plaats kiezen om lokale reacties te vermijden

Eventuele nevenwerkingen• huidirritatie• slaapstoornissen (24u-patch, vaak ontstaat gewenning)

Nicopatch° 7 – 14 – 21 mg/24 u

Nicotinell° 7 – 14 – 21 mg/24 u

Niquitin° 7 – 14 – 21 mg/24 u

Nicorette° 5 – 10 – 15 mg/16u – 25 mg/24u

Page 17: “EN NOG BLIJVEN ZE ROKEN…” · Specifiek ontwikkeld voor rookstop Werkzame stof is varenicline •Werkt zoals nicotine: binding en stimulatie receptor →verlicht de drang naar

Sublinguaal• Nicorette Microtab (classic -lemon) 2 mg

• 30 minuten onder tong laten smelten

Zuigtablet• Niquitin Lozenge (classic –mint) 2 – 4 mg

• Niquitin Minilozenge 1.5 – 4 mg

• verplaatsen van de ene kant van de mond naar de andere, totdat volledig opgelost

(Lozenge: 20 à 30 min, Minilozenge 10 min)

Eventuele nevenwerkingen• mondirritatie,

• hoest, hik, maagzuur, misselijkheid

! Vergeleken met de 2 en 4 mg kauwgom, stelt de Lozenge ongeveer 25% meer nicotine vrij + 10% hogere plasmaspiegels

Page 18: “EN NOG BLIJVEN ZE ROKEN…” · Specifiek ontwikkeld voor rookstop Werkzame stof is varenicline •Werkt zoals nicotine: binding en stimulatie receptor →verlicht de drang naar

1) Schild: Pleister

Dosis ifv rookgedrag

2) Brandblusser: Zuigtablet

2 of 4 mg ifv verslaving

4 mg is succesvoller

Hogere nicotinebloedspiegels

Hoger slaagpercentage

Page 19: “EN NOG BLIJVEN ZE ROKEN…” · Specifiek ontwikkeld voor rookstop Werkzame stof is varenicline •Werkt zoals nicotine: binding en stimulatie receptor →verlicht de drang naar

• Ongewenste effecten7% hoofdpijn, duizeligheid, slaapstoornissen, vasoconstrictie van de huid

• Contra-indicatiesvoorzichtigheid bij angina pectoris, recent infarct, ernstige hartaritmie, systemische

hypertensie, perifere vaatziekten, maagzweer, hyperthyroïdie, insulineafhankelijke

diabetes

Zwangerschap: niet aanbevolen maar

➤ NST is altijd voordeliger dan verder roken

➤Voorkeur orale toediening

Men mag niet roken tijdens NST behandeling !

Nood aan opvolging: afbouwsysteem

Page 20: “EN NOG BLIJVEN ZE ROKEN…” · Specifiek ontwikkeld voor rookstop Werkzame stof is varenicline •Werkt zoals nicotine: binding en stimulatie receptor →verlicht de drang naar

5 A’s Ask : “Rookt u?” (screenen bij elk bezoek)

Advise : “Roken is slecht voor je gezondheid (want…) het is van belang voor u dat u stopt”

Assess : rookprofiel? motivatie? verslaving?

Assist : zelfhulpmateriaal en/of farmacologische middelen

Arrange : follow-up hetzij verwijzen

Page 21: “EN NOG BLIJVEN ZE ROKEN…” · Specifiek ontwikkeld voor rookstop Werkzame stof is varenicline •Werkt zoals nicotine: binding en stimulatie receptor →verlicht de drang naar

Voordelen van

ROKEN

Bv. GezelligheidOngemakken van

ROKEN

Bv. Gele vingers en

tanden

Obstakels van

STOPPEN

Bv. Angst voor

ontwenningsverschijn-

selen

Voordelen

ROOKSTOP

Bv. Gezondheid

verbeteren

Page 22: “EN NOG BLIJVEN ZE ROKEN…” · Specifiek ontwikkeld voor rookstop Werkzame stof is varenicline •Werkt zoals nicotine: binding en stimulatie receptor →verlicht de drang naar

Tips en tricks bij stoppen met roken

FASE 1: VOORBEREIDING

Huiswerk, anders gaan roken

Buiten of op 1 plek in huis

Minderen in aantal sigaretten (niet meer dan 1/3e minder)

Functioneel roken (roken om te roken, niks anders)

Uitstel eerste sigaret na het ontbijt (ontbijten!)

Niet meer in de auto roken

Noodplan (wat in de plaats?)

Page 23: “EN NOG BLIJVEN ZE ROKEN…” · Specifiek ontwikkeld voor rookstop Werkzame stof is varenicline •Werkt zoals nicotine: binding en stimulatie receptor →verlicht de drang naar

FASE 2: STOPDAG

Hulpmiddelen

Rookvrije omgeving

Sociale steun zoeken

Dag per dag

Afleiding

Risicosituaties en noodplannen (werk/thuis/uitgaan/auto/verveling/stress…)

Voordelen rookstop (snelle winst)

Zelfbeloning (materieel en in gedachten)

Page 24: “EN NOG BLIJVEN ZE ROKEN…” · Specifiek ontwikkeld voor rookstop Werkzame stof is varenicline •Werkt zoals nicotine: binding en stimulatie receptor →verlicht de drang naar

FASE 3: VOLHOUDEN

Gebruik medicatie/NST nog adequaat?

Focus op winst, ervaren fysieke voordelen, hoe klein ook

Positieve gedachten! Cave riskante gedachten (“eentje kan geen kwaad”)

Dag per dag

Hoeveel uitgespaard? Hoeveel sigaretten al geskipt?

Alert blijven voor risicosituaties en noodplan paraat

Levensstijl: gezond eten, omgaan met stress

Page 25: “EN NOG BLIJVEN ZE ROKEN…” · Specifiek ontwikkeld voor rookstop Werkzame stof is varenicline •Werkt zoals nicotine: binding en stimulatie receptor →verlicht de drang naar

BIJ TERUGVAL

Zólang rookvrij gebleven, HOE heb je dat gedaan?

Wat heb je allemaal veranderd in je levenswijze?

Wat heeft je toen geholpen in de moeilijke momenten?

Welke hoog-risico-situaties heb je met succes doorstaan?

Wat ga je zeker behouden van vóór je terugval?

Wat zou je MEER kunnen doen van wat je voor je terugval al deed?

Page 26: “EN NOG BLIJVEN ZE ROKEN…” · Specifiek ontwikkeld voor rookstop Werkzame stof is varenicline •Werkt zoals nicotine: binding en stimulatie receptor →verlicht de drang naar

Kostprijs:

Begeleiding RIZIV voorziet 8 gedeeltelijk terugbetaalde sessies per 2

kalenderjaren

30€ intake 45 min.; 20€ opvolging 30 min.

Medicatie: grote doos Champix (14,50€ ipv. 196,98€); startverpakking:

49,95€ (afhankelijk van mutualiteit ook terugbetaald)

NST (zonder voorschrift, kuur van 10 weken patch +/- 200€)

Page 27: “EN NOG BLIJVEN ZE ROKEN…” · Specifiek ontwikkeld voor rookstop Werkzame stof is varenicline •Werkt zoals nicotine: binding en stimulatie receptor →verlicht de drang naar

Erkende tabakologen via www.vrgt.be

Page 28: “EN NOG BLIJVEN ZE ROKEN…” · Specifiek ontwikkeld voor rookstop Werkzame stof is varenicline •Werkt zoals nicotine: binding en stimulatie receptor →verlicht de drang naar
Page 29: “EN NOG BLIJVEN ZE ROKEN…” · Specifiek ontwikkeld voor rookstop Werkzame stof is varenicline •Werkt zoals nicotine: binding en stimulatie receptor →verlicht de drang naar

Onderschat niet de kracht van nicotine = drugs

Adviseer NST zo hoog mogelijk en zo veel mogelijk

Attitude vd HV: Straal hoop uit

Bevraag, dring niks op

Winst is niet ‘alles of niks’

Motivatie en early compliance aan hulpmiddelen! (niet type behandeling/leeftijd/ demografische factoren/jaren verslaving…)