Rookstopbegeleiding

Zelfstudieles 31/01/2018

Axel Oosterbosch

Tim Van Puyvelde

1. Impact van roken

• sociaal & maatschappelijk

• Iichamelijk & psychisch

2. Rookstopbegeleiding

• ontradingscampagnes/hulplijnen

• opstap naar rookstop met peilen naar afhankelijkheid en

motivatie

• rol van de arts

• rol van de tabakoloog

• medicamenteuze ondersteuning

• E-sigaret

Roken

• Inhalatie van rook die vrijkomt bij verbranding van stoffen zoals tabak,

marihuana

• Resulterende rook bevat actieve bestanddelen (nicotine, THC)

• Snelle absorptie thv alveolaire oppervlakte

• Spiritualiteit

• Recreatief/sociaal

• Cultureel

• Parasympathomimetisch alkaloïd

• Werkt voornamelijk als agonist thv nicotinische ACh

receptoren

Nicotine

Mesolimbische pathway (reward pathway)

Impact - lichamelijk

• Voornaamste vermijdbare risicofactor voor CVD

• Onafhankelijke en dosisafhankelijke risicofactor voor

• Totale CVD

• Coronair hartlijden

• Cerebrovasculaire accidenten

• Cardiovasculaire risico

• Geassocieerd met toegenomen insulineresistentie en ontregeld lipidenprofiel

• Activatie van sympathisch zenuwstelsel

• Toegenomen inflammatie => protrombotisch effect (oa toegenomen

plaatjesactiviteit)

• Endotheeldysfunctie

• Oncologische aandoeningen (cumulatieve risico 30% vs. <1%)

• Rookstop

- Cardiale risico vermindert quasi onmiddellijk

- Risico op longkanker vermindert geleidelijk maar niet naar baseline

- Risico blijft verminderen met toenemende duur van rookstop

Sociaal/maatschappelijk• Tabakstop.be

• Tabak-stop lijn: 0800 111 000

Elke werkdag tussen 15 en

19 uur

• App tabak-stop

Rol van de arts

1. Voorschrijven van medicatie

2. Bevragen, bespreken en motiveren van rookstop

Ask

• Vragen/advies ivm rookstop bij élke

consultatie?

o Mogelijk negatief effect op arts-

patiëntrelatie

o Echter: evidentie voor hogere graad van

tevredenheid wanneer rookstop wordt

besproken, zelfs wanneer op dat moment

niet gemotiveerd voor rookstop (Solberg

2001)

Advise

• Klein maar significant

effect van intensievere

aanpak (cave: vooral bij

hoogrisicogroepen of ook

in hele populatie?)

• Voorzien van opvolging

ikv rookstop: klein maar

significant verschil

• Gebruik van hulpmiddelen

(longfunctietesten,

beeldmateriaal,

teksten,…): geen

significant verschil

Effect of advice versus control (subgroups by intensity),

Outcome: Smoking cessation at longest follow up

Advise - Verminderen/beperkt roken?

Smoking only about one cigarette per day carries a risk of developing coronary heart disease and stroke much greater than

expected: around half that for people who smoke 20 per day.

No safe level of smoking exists for cardiovascular disease. Smokers should aim to quit instead of cutting down to significantly

reduce their risk of these two common major disorders.

Assess (peilen naar bereidheid tot rookstop)

1. Aanbieden van hulp onafhankelijk van bereidheid

2. Bereidheid inschatten en advies hieraan aanpassen

Based on four trials using direct comparisons,

stage-based self-help interventions and

individual counselling were neither more nor

less effective than their non-stage-based

equivalents.

Cahill K, Lancaster T, Green N. Stage-based interventions for

smoking cessation. Cochrane Database Syst Rev 2010; :CD004492.

Assist• Vastleggen datum rookstop

o Eerst afbouwen?

• Waarschuwen voor moeilijkheden

o Nicotine onttrekking

o Gewichtstoename

• Voornamelijk bij vrouwen

• 4 tot 5kg

• Wordt enigszins afgeremd bij therapie met bupropion

o Psychisch?

• Angst/depressieve symptomen

• Geen evidentie voor uitlokken psychiatrische aandoeningen

Assist - Rookstop tijdens hospitalisatie

• Rookvrije omgeving

• Afwezigheid van

gebruikelijke cues

• Gebruik maken van

motivatie (reden van

hospitalisatie)

Efficacy of smoking cessation counselling, by

intensity of counselling intervention. The

outcome was the number of patients who

remained smoke free at the longest follow-up

assessment (≥6 months),

Intensity 4, any hospital contact plus

postdischarge support lasting more than 1

month.

The intensive counseling intervention is

effective when provided to all hospitalized

smokers, regardless of admitting diagnosis.

Rol van de tabakoloog

• Wat is een tabakoloog?

• een professionele gezondheidswerker (arts, verpleegkundige, kinesist,

vroedvrouw enz.) of een psycholoog die een aanvullende opleiding

tabakologie heeft gevolgd.

• Nieuwe terugbetalingsregeling sinds 1 januari 2017 bij de Vlaamse Overheid.

• 48 punten. Individueel: 3/15 min., Groep: 1/15 min.

Nicotinesubstitutie

Spray

PatchKauwgom Zuigtablet

Inhaler

?

Nicotinesubstitutie

Verhogen de stopkans met 50-70%

Afhankelijk van baseline quit rate: NNT 11-56

Stead 2012

Nicotinesubstitutie

Verhogen de stopkans met 50-70%

Afhankelijk van baseline quit rate: NNT 11-56

Stead 2012

Nicotinesubstitutie

Spray beter?

Stead 2012

Nicotinesubstitutie

Geen verschil

Hajek 1999

Nicotinesubstitutie

Combinatie te overwegen

Stead 2012

Bupropion

= reuptake-inhibitor van

noradrenaline en dopamine

Gebruik

• Streefdatum rookstop in 2de week

• 6 dagen: 150 mg 1x/d, nadien 2x/d

• 7 tot 9 weken behandeling

Contra-indicaties:

• Epilepsierisico (tumor CZS, derving,...)

• MAO-inhibitor

• Bipolaire stoornis, eetstoornis

NB: CYP2B6-substraat en CYP2D6-inhibitor

Varenicline

= partiële agonist α4β2 receptors

Gebruik

• Streefdatum rookstop na 1-2 weken

- D1-3 : 0,5 mg 1x/d

- D4-7 : 0,5 mg 2x/d

- D8-... : 1 mg 2x/d

• 12 tot 24 weken behandeling

Contra-indicaties:

/

Now what?

Vergelijkende meta-analyse

Cahill 2013

Vergelijkende meta-analyse

Cahill 2013

Champix = Champion*

*combinatie nicotinesubstitutie

ook goed

...maar is het veilig?

EAGLES 2016

n = 1000

n = 1000

n = 1000

n = 1000

+ 2nd

cohort !

EAGLES 2016

EAGLES 2016

Geen verhoogd risico op belangrijke

neuropsychiatrisch aandoeningen!

E-sigaret

Dinakar 2016, Stichting tegen Kanker

E-sigaret

ProContra

E-sigaretPro

Minder schadelijk dan klassiek roken

• Minder COPD exacerbaties

Polosa 2016

E-sigaretPro

Minder schadelijk dan klassiek roken

• Minder COPD exacerbaties

• Lagere bloeddruk

Polosa 2016

E-sigaretPro

Minder schadelijk dan klassiek roken

• Minder COPD exacerbaties

• Lagere bloeddruk

Opstap naar rookstop?

Rookstop met E-sigaretPro

Bullen 2013

Rookstop met E-sigaret

Stichting tegen Kanker

E-sigaret

Opstap naar roken

Contra

Soneji 2017

E-sigaret

Opstap naar roken

Schadelijke effecten in vitro

Contra

Dinakar 2016

Cytotoxisch

Proinflammatoir

Minder afweer

…

Lange termijn af

te wachten

E-sigaret

Opstap naar roken

Schadelijke effecten in vitro

Ontploffingsgevaar

Contra

Brownson 2016

• SUCCES = roker die een fase opschuift in zijn proces van

gedragsverandering

• Vaak meerdere stoppogingen nodig om tot definitieve

rookstop te komen (>30)

Referenties• Stead LF, Buitrago D, Preciado N, et al. Physician advice for smoking cessation. Cochrane Database Syst Rev 2013; :CD000165.

• Coleman T, Murphy E, Cheater F. Factors influencing discussion of smoking between general practitioners and patients who smoke: a

qualitative study. British Journal of General Practice 2000;50(452):207–10.

• Solberg LI, Boyle RG, Davidson G, Magnan SJ, CarlsonCL. Patient satisfaction and discussion of smoking cessationduring clinical visits. Mayo

Clinic Proceedings 2001;76(2):138–43.

• Rigotti NA, Munafo MR, Stead LF. Smoking cessation interventions for hospitalized smokers: a systematic review. Arch Intern Med 2008;

168:1950.

• Cahill K, Lancaster T, Green N. Stage-based interventions for smoking cessation. Cochrane Database Syst Rev 2010; :CD004492.

• Bolam B, West R, Gunnell D. Does smoking cessation cause depression and anxiety? Findings from the ATTEMPT cohort. Nicotine Tob Res

2011; 13:209.

• Lindson-Hawley N, Aveyard P, Hughes JR. Reduction versus abrupt cessation in smokers who want to quit. Cochrane Database Syst Rev

2012; 11:CD008033.

• Brownson EG, Thompson CM, Goldsberry S, Chong HJ, Friedrich JB, Pham TN, et al. Explosion Injuries from E-Cigarettes. N Engl J Med.

Massachusetts Medical Society; 2016 Oct 6;375(14):1400–2. Hartmann-Boyce J, McRobbie H, Bullen C, Begh R, Stead LF, Hajek P.

Electronic cigarettes for smoking cessation. Cochrane Database Syst Rev. 2016 Sep 13;9:CD010216.

• Bullen C, Howe C, Laugesen M, McRobbie H, Parag V, Williman J, et al. Electronic cigarettes for smoking cessation: a randomised controlled

trial. Lancet. 2013 Nov 16;382(9905):1629–37.

• Anthenelli RM, Benowitz NL, West R, St Aubin L, McRae T, Lawrence D, et al. Neuropsychiatric safety and efficacy of varenicline, bupropion,

and nicotine patch in smokers with and without psychiatric disorders (EAGLES): a double-blind, randomised, placebo-controlled clinical trial.

Lancet. 2016 Jun;387(10037):2507–20.

• Cahill K, Stevens S, Perera R, Lancaster T. Pharmacological interventions for smoking cessation: an overview and network meta-analysis.

Cochrane database Syst Rev. 2013 May 31;(5):CD009329.

• Stead LF, Perera R, Bullen C, Mant D, Hartmann-Boyce J, Cahill K, et al. Nicotine replacement therapy for smoking cessation. Cochrane

Database Syst Rev. 2012 Nov 14;11:CD000146.

• Hajek P, West R, Foulds J, Nilsson F, Burrows S, Meadow A. Randomized comparative trial of nicotine polacrilex, a transdermal patch, nasal

spray, and an inhaler. Arch Intern Med. 1999 Sep 27;159(17):2033–8.

• Dinakar C, O’Connor GT. The Health Effects of Electronic Cigarettes. Longo DL, editor. N Engl J Med. Massachusetts Medical Society; 2016

Oct 6, 375(14):1372–81.

• Polosa R, Morjaria J, Caponnetto P, Battaglia E, Russo C, Ciampi C, et al. Blood Pressure Control in Smokers with Arterial Hypertension Who

Switched to Electronic Cigarettes. Int J Environ Res Public Health. 2016 Nov 11;13(11):1123.

• Polosa R, Morjaria JB, Caponnetto P, Prosperini U, Russo C, Pennisi A, et al. Evidence for harm reduction in COPD smokers who switch to

electronic cigarettes. Respir Res. 2016 Dec 16;17(1):166.

• Soneji S, Barrington-Trimis JL, Wills TA, Leventhal AM, Unger JB, Gibson LA, et al. Association Between Initial Use of e-Cigarettes and

Subsequent Cigarette Smoking Among Adolescents and Young Adults: A Systematic Review and Meta-analysis. JAMA Pediatr. NIH Public

Access; 2017 Aug 1;171(8):788–97.