‘I loveAruba’

In de rij voorslimme wijk

ARuBaDushi TeraJaargang 8, Nr. 4 - Augustus 2017 - � 1.95

COLOFONAruba Dushi Tera verschijnt elke twee maanden en is bedoeld voor iedereen die geïnteresseerd is in het wel en wee van Aruba en zijn inwoners.

Realisatie: ADCaribbean BV

Aan deze uitgave werkten mee:Marjanne HavelaarMyriam Tonk-CroesRené ZwartNico van der VenThareyck MartinaGarrick LacléSeever KrosendijkSantiago CortesElnathan HijmeringNoel WerlemanMarko EspinozaPedro DiazSidney Kock

Vormgeving en druk:Media Innovation Group

Oplage: 15.000 ex.

Alle auteursrechten ten aanzien van de inhoud van deze uitgave worden uitdruk-kelijk voorbehouden. Het overnemen van artikelen is toegestaan onder vermelding van de bron.

ABONNERENWilt u Aruba Dushi Tera thuis of op het werk ontvangen, stuur dan een e-mail naar: info@arubahuis.nl

ADVERTERENAdverteren in Aruba Dushi Tera? Mail voor de mogelijkheden en tarieven naar:info@arubahuis.nl

ArubahuisR.J. Schimmelpennincklaan 12517 JN Den HaagT: (070) 3566200E: info@arubahuis.nlW: arubahuis.nl

INHOUDIs ondernemen iets voor jou? 3

Door de ogen van Richard Branson 6

Passie spat er van af 8

In de rij voor slimme wijk 9

Goede organisatie voor optimale zorg 10

Luchthaven op de schop 12

TNO Caribbean groeit duurzaam 13

Solide basis voor een veilig Aruba 16

Dromers, geen gelukzoekers 19

Bouw tweede zonnepark gestart 20

Economische groei, maar wel duurzaam 22

Genootschap viert lustrum 24

Bouwen aan een duurzame toekomst 26

Wereldkampioen, maar onbekend 28

Is ondernemen iets voor jou?Door Elwin Groenevelt

Ik liep laatst tijdens Koningsdag over de rommelmarkt. Het viel me op hoeveel kinderen iets verkochten. Van speelgoed dat ze niet meer gebruik-ten tot aan zelf gemaakte lekkernijen. Toen dacht ik: dit zijn allemaal potentiële ondernemers. Want ondernemerschap, daar word je mee geboren!

Ondernemers zijn de banenmotor van een economie. Wist je dat alle MKB-bedrijven samen voor meer dan 95% van de banen zorgen? Maar ondernemen is vooral heel leuk om te doen. Hoe geweldig is het om dagelijks bezig te zijn met je eigen succes! Dat alles wat je doet effect heeft op je eigen bedrijf en daarmee op je eigen inkomen. Recent onderzoek van de Hogeschool Utrecht wijst uit dat de meeste kleine ondernemers vooral worden gemotiveerd door de uitdaging van ondernemerschap. Een bedrijf kunnen opzetten wat helemaal aan je eigen visie en wensen voldoet. Waarbij je zelf verantwoordelijk bent voor je marketing om op zoek te gaan naar de klant die bij je past. En je kunt groeien naar een niveau zoals je zelf wilt. Klein en flexibel blijven of juist groot en ambitieus! Daarnaast worden veel startende ondernemers gedreven door geld. Logisch, al je effort moet iets opleveren. En je hebt dagelijks ‘brood op de plank’ nodig. Ook daarin kun je zo ver gaan als je zelf wilt.

Hoe zit het met jou? Ben jij eigenlijk een geboren ondernemer die van uitdaging houdt, maar door een samenloop van omstandigheden bij een bedrijf in dienst bent gekomen. En denk je regelmatig: hoe heerlijk zou het zijn om een eigen bedrijf te hebben! Of zit je nog op school en droom van je eigen winkel of een outdoor bedrijf?

Qredits ondersteunt al jaren ondernemers met training, coaching en financiering. In Nederland hebben we al bijna 10.000 ondernemers gefinan-cierd met een microkrediet of MKB-krediet. En daarnaast al duizenden ondernemers geholpen om de stap naar ondernemerschap te zetten. Sinds april hebben we, na het succes op Bonaire, een vestiging op Aruba. Want onze missie is om ondernemerschap in alle delen van het Koninkrijk der Nederlanden te stimuleren.

Qredits financiert goede plannen met een microkrediet tot Afl. 50.000. Daarbij kijken we verder dan of iemand eigen geld of zekerheden heeft. We honoreren goed doordachte plannen en willen je als ondernemer de ruimte geven. Dat is goed voor jou en goed voor de economie van Aruba!We hebben een gave e-learning ontwikkeld waarmee je snel inzicht krijgt of ondernemerschap iets voor je is en waarmee je op een leuke manier je eigen ondernemingsplan kunt schrijven. En nog eens in vier talen beschik-baar ook! Vraag de gratis login code aan bij de Kamer van Koophandel of loop eens langs bij de bedrijfsadviseurs van Qredits in MFA Noord. Wij helpen je graag verder!

GASTCOLUMN

Elwin Groenevelt is algemeen directeur van Qredits Microfinanciering Nederland. I: www.qredits.com

a u g u s T u s 2 0 1 7 , N r . 4 3

3,4% groeiDe Centrale Bank van Aruba (CBA) verwacht dat de economie dit jaar met 3,4% groeit, op voorwaarde dat op korte termijn een start wordt gemaakt met de over 48 maanden uitgesmeerde investeringen in de renovatie van de raffinaderij. De CBA verwacht daarnaast dat de inkomsten uit toerisme met 1,3% toenemen. Dat blijkt uit een update van de Economic Forecast Monitor die de bank op zijn website (www.cbaruba.org) heeft gepubliceerd.

Jazz FestivalJazzliefhebbers komen jaarlijks van heinde en verre naar Aruba om het Caribbean Sea Jazz Festival bij te wonen. Het is organisator Erik Jan Eman ook voor de elfde editie (15 en 16 september) weer gelukt een groot aantal top-acts te contracteren zoals winnaar van dertien Grammy’s Rubén Blades. Andere opval-lende deelnemers: El Prove & Habana All-Stars, Zuco 103, NG La Banda en Caribbean Latin Jazz Xpress, Maceo Parker, Cory Henry & The Funk Apostles en vanuit Nederland Shirma Rouse. I: www.caribbeanseajazz.com.

Op koersCITGO heeft de financiering van de modernisering van de raffinaderij in San Nicolas rond. „De werk-zaamheden zijn begonnen. We doen nu investeringen om binnen anderhalf jaar de raffinaderij te reactiveren zodat deze in staat is ruwe olie te upgraden”, aldus de Venezolaanse minister voor oliezaken Nelson Martinez tijdens een conferentie in Caracas. Begin 2019 zal CITGO op Aruba 120.000 ton olie per dag verwerken, waarna de productie geleidelijk zal worden opgevoerd naar dagelijks 209.000 ton.

4 a r u B a D u s H I T E r a

Eerste hulpEerste hulp bieden bij ongelukken is de politie wel gewend. Bij een aanrijding in Tilburg kreeg de uit Aruba afkomstige agent Darryl Hoo echter een bijzondere taak: of hij de baby van het bij de aanrij-ding betrokken gezin de fles wilde geven. De net zelf vader geworden politieman wist daar wel raad mee, zich niet realiserend dat een foto vervolgens op social media viral ging, journalisten hem wilden interviewen en heel Aruba trots op hem was.

StaatsraadDe Rijksministerraad heeft ingestemd met de benoe-ming van mr. Milly Schwengle (52) tot lid van de Raad van State van het Koninkrijk namens Aruba. Daarmee is voorzien in de vacature die was ontstaan door het vertrek per 1 juni 2016 van (de enkele maanden later overleden) staatsraad Mito Croes. Schwengle startte haar carrière na te zijn afgestudeerd in Nijmegen in 1992 bij het OM op Aruba. In 1996 trad zij in dienst van het advocatenkantoor HBN Law waar zij thans managing partner van de vestiging in Oranjestad is.

WereldkampioenDe 19-jarige Ethan Westera is de nieuwe wereldkam-pioen slalom windsurfen. Bij de IFCA-wedstrijden rond Texel bleef de Arubaan tweevoudig Olympisch kampi-oen Dorian van Rijsselberghe voor. Na het behalen van de titel werd Westera op het Arubahuis door gevol-machtigde minister Juan David Yrausquin in het zonnetje gezet. Die gaf hem bovendien de Arubaanse vlag cadeau met het verzoek die te wapperen bij komende wedstrijden.

a u g u s T u s 2 0 1 7 , N r . 4 5

Branson was kort ervoor op Aruba geweest om de groundbreaking van het grootste zonnepark in de Caribische regio bij te wonen. In twee dagen tijd liet hij zich bijpra-ten over de bouw van de Smart Community, de plannen voor een tweede windmolenpark en de ontwikkeling van de Green Corri-dor. De oprichter van de Carbon War Room (CWR) wilde weten hoe het staat met de ontwikkeling van de duurzaamheid. De CWR is sinds 2012 betrokken bij het realiseren van de visie van de regering om de energievoorziening

in 2020 volledig verduurzaamd te hebben. Branson was onder de indruk van wat er in relatief korte tijd op Aruba tot stand is gebracht. Amper een paar dagen na zijn bezoek aan Aruba deelde de gelauwerde zakenman zijn ervarin-gen met televisiekijkers in de VS. Hij was door MSNBC uitgenodigd om zijn mening te geven over de beslissing van de Amerikaanse president Donald Trump om het klimaatakkoord van Parijs op te zeggen. Sir Branson gebruikte het groene model van Aruba om te illustreren hoe een klein land een

bijdrage levert aan het tegengaan van de klimaatverandering en tegelijkertijd de burgers laat profiteren van lagere tarieven voor water en elektriciteit. Hij zei dat het besluit van Trump niet in het voordeel is van de Verenigde Staten, noch van de rest van de wereld. Ten aanzien van het argument van Trump dat het akkoord veel banen kost zei Branson dat de groei van het aandeel duurzame energie in de energiemix juist honderdduizenden banen kan opleveren. „Ik ben net terug uit Aruba waar een groot zonnepark wordt gebouwd. Het resultaat van de groei van de hoeveelheid duur-zaam opgewekte energie is dat de inwoners van Aruba hun energiere-kening met vijftien procent hebben zien dalen en dat tegelijkertijd de bouw en het beheer van het zonnepark extra werkgelegenheid oplevert.”De zakenman werd rondgeleid door minister-president Mike Eman en minister van Toerisme, Transport, Energie en Milieu Mike de Meza. Tijdens een stop op de bouwplaats van de Smart Com-munity toonde Branson zich onder de indruk. „Wat we hier zien is dat als mensen, bedrijven en organisa-ties samenwerken er mooie dingen ontstaan. Ik volg Aruba al een tijdje en vind het geweldig om dit allemaal met eigen ogen te kunnen zien. Onze mooie planeet heeft baat bij initiatieven gericht op het omlaag brengen van de uitstoot

Door de ogen vanRichard Branson

De bekende zakenman Richard Branson heeft in een televisie- interview uitgebreid gesproken over de groene visie van Aruba. Enthousiast vertelde hij voor de Amerikaanse televisiezender MSNBC over wat er op Aruba allemaal gebeurt in het kader van duurzame ontwikkeling.

Sir Richard Branson met (vlnr) premier Mike Eman, minister Mike de Meza en

president van de Carbon War Room José Maria Figueres.

6 a r u B a D u s H I T E r a

van broeikasgassen. Aruba is hard op weg om als een van de eerste landen ter wereld energieneutraal te worden.” Hij dacht mee met de ontwikkelaars van het project en kwam met suggesties als energie-opwekkende raamfolie en wegbe-dekking. Branson kreeg ook het windmolenpark bij Vader Piet te zien en werd geïnformeerd over de plannen voor nog meer windmo-lens. „Toekomstige generaties plukken er straks de vruchten van. Nu duurzame energie steeds goedkoper wordt stapelen de bewijzen zich op. Energieneutraal kan echt.” De route van de Smart Community naar Vader Piet voerde het gezel-schap over de Green Corridor. Premier Eman legde zijn gast uit dat de weg natuurlijk bedoeld is voor gemotoriseerd verkeer, maar dat het project primair gericht is op de kwaliteit van leven van de mensen die in de wijken wonen rondom het tracé. „Die zijn voort-aan sneller waar ze moeten zijn en houden meer tijd over voor hun gezin.” Branson was nog iets anders opgevallen: „Onderweg

zag ik dat er overal fietspaden worden aangelegd. Dat is toch fantastisch! Ik ken een project in China waar honderden fietsen langs een fietsroute beschikbaar zijn. Met een credit card kun je er een meenemen en weer achterla-ten op de plaats van bestemming. Dat zou ook wel iets zijn voor hier.”Na alle uitleg had Branson nog net even tijd voor zijn favoriete sport: kitesurfen. Hij ging de zee op en

wist zonder kopje onder te gaan terug te komen. „Heerlijk”, riep hij uit op de vraag of het leuk was geweest. „Kitesurfen is de beste sport. Je haalt de energie direct uit de wind. Iedereen zou dit moeten doen. Ik heb helemaal geen zin om weg te gaan. Ik kan niet wachten om terug te komen om de feeste-lijke opening van het nieuwe zonnepark bij te wonen. I love Aruba”, zei Branson ter afscheid.

a u g u s T u s 2 0 1 7 , N r . 4 7

Internationaal gelauwerd top-foto-graaf Raymond Rutting prees de hitzanger bij de opening van hun gezamenlijke foto-expositie ‘Gezichten van Aruba’ in 5&33 Gallery in het Amsterdamse art’otel om diens gedrevenheid, passie,

perfectionisme en leergierigheid. Het duo maakte op uitnodiging van het Arubaanse toeristenbureau een fotosafari over het eiland. „Om het perfecte plaatje te krijgen ging hij zelfs in een waterplas liggen. Hij ging maar door en door en was

nooit tevreden. Hij zag telkens iets dat nóg beter kon. Dat verraadt de goede fotograaf in hem”, aldus Rutting. „Ik heb in die week enorm veel geleerd. Het lukt iedereen wel om een goede foto te maken, maar om met 25 goede platen te moeten thuiskomen is toch iets anders”, aldus Borsato. Zijn foto’s lijken een regelrechte liefdesverklaring aan Aruba en vooral de Arubanen, alsof hij met zijn hart in plaats van door de lens zijn onderwerpen heeft uitgezocht. „De mensen zijn er zo ontzettend vriendelijk, open en gastvrij.”Rutting was zo enthousiast over hoe snel zijn leerling de lessen in de praktijk bracht dat hij al na de derde dag met het idee kwam om samen een fotoboek te maken. Werk genoeg want op de expositie hangt slechts een selectie die naar meer smaakt. Dat geldt ook voor de kennismaking van Borsato met Aruba. „Ik was al wel op Curaçao geweest voor vakantie en optre-dens, maar ik ga gauw nog een keer terug naar Aruba. Met mijn vrouw, kinderen en camera.”Gezichten van Aruba is t/m 27 augustus te zien bij 5&33 Gallery aan de Prins Hendrikkade 33 in Amsterdam.

Passie spat er van afAls je zijn leermeester mag geloven kan Marco Borsato minstens zo goed fotograferen als zingen.

Een tikkeltje gespannen wacht Marco Borsato - met op de voorgrond leermeester

Raymond Rutting - de officiële opening van zijn eerste expositie af.

Borsato en Rutting geven samen met directeur Tirso Tromp van ATA Europe een klap op

de rode knop waardoor de favoriete foto’s van meester en leerling te voorschijn kwamen.

Leerling Borsato en leermeester Rutting voor hun favoriete werk.

8 a r u B a D u s H I T E r a

De SCA is een living lab: een test- en demonstratiewijk waar in levensechte omstandigheden onderzoek wordt gedaan welke energie-, water- en afvaloplossin-gen het beste werken. Bedrijven kunnen er nieuwe technologie in de praktijk uitproberen, verbeteren en demonstreren aan potentiële afnemers. Belangrijk voordeel van de SCA ten opzichte van testen in een gesimuleerde setting is dat ook kan worden ontdekt hoe gebruikers - de wijkbewoners - er in de praktijk mee omgaan.Aruba is voor ondernemers die geïnteresseerd zijn in de Latijns-Amerikaanse en de Amerikaanse markt een gunstige plek. Er komt daarom een bezoekerscentrum waar bedrijven klanten kunnen

ontvangen. Het concept past in het streven van Aruba zijn hub-functie tussen Europa en de Amerika’s verder uit te bouwen en

tegelijkertijd naast het toerisme en de olie-industrie een derde econo-mische pijler te ontwikkelen, die van kenniscentrum op het gebied van duurzaamheid.De experimentele woonwijk die in de eerste fase vijftien woningen omvat is nog in aanbouw, maar de interesse van het bedrijfsleven - ook van buiten het Koninkrijk - is zo groot dat een half jaar voordat de sleutels worden uitgereikt de eerste zes participanten bekend zijn gemaakt. Het gaat om Ac-cenda (de elektrische auto als energiecentrale), AVZ-groep (zonweringssystemen die de warmte buiten houden, maar licht doorlaten), Dr. Ten (schone zout-batterijen ter vervanging van loodzuur), FlexSol Solutions (de autonome en communicerende lichtmast die bekabeling overbo-dig maakt), Maru Systems (groene aggregaten) en Netinium (slimme meters).De SCA wordt gerealiseerd door een consortium bestaande uit het land Aruba, woningcorporatie FCCA, de Arubaanse energiebe-drijven Utilities, WEB en ELMAR, telecombedrijf SETAR en TNO die het project managed en deelne-mende bedrijven ondersteund met onder meer data-analyses.

In de rij voorslimme wijk

De eerste huizen van de Smart Community Aruba (SCA) worden pas eind dit jaar opgeleverd, maar nu al staan bedrijven te trappelen om er hun innovaties te testen. Tijdens een feestelijke bijeenkomst op het Arubahuis tekenden zes op duurzame innovatie gerichte Neder-landse ondernemers een Memorandum of Understanding om hun vindingen toe te passen in de slimste wijk van het Koninkrijk.

Vertegenwoordigers van de eerste zes participanten, TNO en het Arubahuis proosten

op het succes van de Smart Community Aruba.

John Sijffers van Accenda had de primeur: hij zette - geflankeerd door directeur Eric

Veldkamp van TNO Caribbean en gevolmachtigde minister Juan David Yrausquin - als

eerste zijn handtekening.

a u g u s T u s 2 0 1 7 , N r . 4 9

Een mooi project dat Schwengle van zijn voorganger Richard Visser erfde is de renovatie en uitbreiding van het Horacio Oduber Hospitaal. „In 2012 werd het project goedge-keurd. We zijn nu vijf jaar verder en er is veel veranderd in de internati-onale normen voor de gezond-heidszorg. We hebben verschil-lende aanpassingen moeten maken. Er komt onder meer een volledig nieuwe operatieafdeling en een hypermoderne eenheid

voor intensieve zorg.’ De laatste fase moet medio 2019 worden afgerond.„Aruba beschikt over vakkundige artsen die prima zijn uitgerust voor hun taak. Door onvoldoende organisatie om de zorgverleners heen halen wij er echter nog niet alles uit. Door gebrek aan efficiën-tie en te weinig oog voor kwali-teitscontrole gooien we geld weg. De samenwerking binnen de keten moet beter”, zo vatte Schwengle

de uitdagingen op het terrein van Volksgezondheid bij zijn aantreden samen.Hij zette het beleid van zijn voor-ganger ten aanzien van een gezonde manier van leven voort. „Preventie moet je blijven doen, vooral met de focus op kinderen. Ik ben een extreme fan van het concept Gezonde School. Ik ben met het proefproject gestopt want het is een methode met bewezen effecten. In plaats daarvan zijn we het gewoon gaan uitvoeren. In overleg met de Directie Onderwijs hebben we het met een meerja-renbegroting uitgerold. Over tien jaar moet het programma volledig draaien op alle scholen en bij de naschoolse opvang.” Schwengle is behoorlijk ambitieus als het gaat over het aanleren van een gezonde manier van leven. „Over dertig jaar leidt dit programma ertoe dat we controle hebben over niet-over-draagbare aandoeningen als diabetes en hart- en vaatziekten. De succesverhalen zijn er al op kleine schaal.” Volgens de be-windsman gaat het bij de inrichting van de gezondheidszorg om het continu streven naar toegevoegde waarde voor de cliënt. Hij spreekt bewust niet over patiënten, om de rol van de ontvangers van zorg te benadrukken. „Zij zijn onderdeel van het geheel, met rechten, maar ook plichten.” Met dat laatste doelt Schwengle niet alleen op gezond leven, maar ook op het opvolgen van doktersadvies. „We zien nu te vaak dat medicijnkuren niet afgemaakt worden en genees-middelen bij het vuilnis belanden.

Gezondheidszorg die in de loop der jaren is uitgegroeid tot een complex geheel van vraag en aanbod, bemoeilijkt door lastig te beheersen kosten en kwaliteit. Ouderenzorg die door de toenemende vergrijzing duur en ingewikkeld is en sportbeleid dat onder de vorige minister op gang is getrokken, maar nog veel aandacht vraagt. Na de verkiezingen in 2013 waren dit de ingrediënten waar een volgende bewindsman zijn tanden in mocht zetten. Longarts Alex Schwengle had er wel trek in en nam de portefeuilles Volksgezondheid, Ouderen-beleid en Sport voor zijn rekening in Kabinet Mike Eman II.

Goede organisatie voor optimale zorg

10 a r u B a D u s H I T E r a

Dat helpt de patiënt niet en kost handen vol geld. Datzelfde geldt voor de spoedeisende hulp waar nog steeds mensen komen met klachten waarvoor ze bij hun huisarts terecht kunnen.”Niet alleen aan de vraagkant worden knelpunten aangepakt. Zorgverleners staan sinds begin dit jaar onder toezicht van de Inspectie Volksgezondheid Aruba (IVA). „We hebben veel gesproken met mensen in het veld. De conclusie was duidelijk: checks en balances zijn nodig. Daarvoor hebben we eerst allerlei zaken goed gedefinieerd en daarna in onderling overleg afspraken gemaakt. IVA ziet toe op het nakomen van de gemaakte afspraken en als er een probleem is wordt dat in samenspraak met de betrokkenen opgelost.”Uit het overlegproces is ook het inzicht voortgekomen dat de gezondheidszorg integraler moet. „Bij diabeteszorg loopt dat al heel goed. Iedereen werkt samen en de patiënt weet waar hij of zij moet zijn. De juiste zorg op het juiste moment. Dat is effectief en efficiënt.” Diezelfde integrale zorg wil Schwengle ook voor ouderen. „We weten dat ouderen het meest gelukkig zijn als ze zelfstandig kunnen leven. Dat moet dus het uitgangspunt zijn. Op dit moment

heeft dertig procent van de ouderen in de intramurale zorg die intensieve zorg eigenlijk niet nodig.” De bewindsman zet bij het ouderenbeleid de thuiszorg centraal, in combinatie met gezondheidsbevordering. „We moeten in de richting van kleine complexen in wijken, met wonin-gen voor ouderen, omringd door de voorzieningen die zij nodig hebben. Dat komt nu op gang. Pas als mensen echt niet meer zelfstandig kunnen wonen kunnen

ze een beroep doen op de intra-murale zorg. Die moeten we daarvoor wel versterken.” De rode draad van organiseren en verbeteren is ook terug te vinden in het sportbeleid. Schwengle heeft een visiedocument opge-steld in samenspraak met de sportorganisaties. „Het beleid richt zich op vier aspecten: kinderen, breedtesport, topsport en structu-rele financiering. Door een nieuw contract met de sportlotto is er geld om veel te bereiken. Ik denk overigens ook in de richting van belasting op frisdrank. We willen de sportbonden meer organisatori-sche ondersteuning bieden zodat die hun werk nog beter kunnen doen.”Schwengle zou graag zien dat het volgende kabinet zijn beleid voortzet. „Er is breed draagvlak voor in het veld. Dat is van groot belang. Op termijn levert dit beleid een gemiddeld gezondere bevol-king op. Dat is duurzaam en betaalbaar.”

a u g u s T u s 2 0 1 7 , N r . 4 11

In het project Gateway 2030 staan de vernieuwing en uitbreiding van de faciliteiten voor het inchecken, de bagagesystemen en verbeterde veiligheidscontroles centraal. Het Haagse Advies- en ingenieurs-bureau Netherlands Airport Consul-tants NACO, een onderneming die wereldwijd luchthavens adviseert, gaat het karwei klaren. Met een budget van 200 miljoen dollar moet het project er toe leiden dat er meer

passagiers kunnen worden ver-werkt in combinatie met een betere service en verduurzaming.Het gaat om de eerste grote capaciteitsuitbreiding sinds 2000. Er komen vijf nieuwe gates. Daar-naast wordt het commerciële gedeelte uitgebreid met extra winkels en restaurants. De moder-nisering maakt de luchthaven bovendien groener en gebruiks-vriendelijker. De duurzaamheid

krijgt gestalte in het toepassen van het LEED silver systeem. Dat omvat onder andere het gebruik van zonne-energie, luchtkoeling die zich automatisch aanpast aan de hoeveelheid mensen in de gebou-wen en het gebruik van bouwmate-rialen en dakbedekking die de warmte buitensluit, maar wel daglicht toelaat.Gateway 2030 biedt ruimte voor verdere groei van de passagiers-stromen zonder dat de wachttijden toenemen. De ruimte binnen de gebouwen is beperkt dus het gaat vooral om slimmere indelingen en efficiëntere procedures. „Samen met NACO vormen we onze luchthaven om tot een airport waar Aruba trots op kan zijn. We hebben er alle vertrouwen in dat we een ruimere, groenere luchthaven krijgen waar passagiers ook in de toekomst met genoegen aankomen en vertrekken”, aldus CEO James Fazio van AAA. NACO’s CEO Paul Govaerts: „We kijken er naar uit om onze reeds lang bestaande relatie met AAA te verlengen. Ons ont-werpteam bestaat uit mensen met grote internationale ervaring in het uitbreiden van luchthavens. Bijko-mend voordeel voor Aruba is natuurlijk de bijdrage die dit grote project levert aan de economie van het eiland.”Aruba Airport Authority beheert het vliegveld in samenwerking met de Schiphol Group. NACO is in zijn 70-jarig bestaan betrokken geweest bij de bouw en herontwikkeling van zo’n 600 luchthavens.

De bewegwijzering op luchthaven Reina Beatrix verraadt de betrokkenheid van de

Schiphol Group.

Luchthavenop de schopAruba Airport Authority (AAA) gaat luchthaven Reina Beatrix flink uitbreiden. De bestaande gebouwen krijgen bovendien een ingrij-pende opknapbeurt. Met 2,6 miljoen passagiers heeft het vliegveld zijn plafond bereikt. Het aantal passagiers is de laatste jaren ver-drievoudigd en de groei lijkt zich onverminderd voort te zetten.

12 a r u B a D u s H I T E r a

Scheidend directeur Jan Ebbing heeft de Caribische vestiging van TNO van de grond af opgebouwd. Het avontuur begon begin 2011 met een ontmoeting tussen minister-president Mike Eman en de toenmalige directeur van TNO Mart van Bracht. „We wilden al heel lang internationaliseren. TNO deed veel projecten buiten Neder-land. Dan plaatsten we iemand op een bepaalde locatie. Probleem was wel dat die medewerker na afloop van het project terugkwam naar Nederland en het netwerk dat was opgebouwd weer snel verlo-ren ging. Je moest iedere keer opnieuw beginnen. Ik kreeg toen de vraag om na te gaan of er mogelijkheden waren in Azië of Latijns-Amerika iets te beginnen voor TNO. Bijna op datzelfde moment was premier Eman op werkbezoek in Nederland. Hij benaderde TNO met het verzoek te assisteren bij het zoeken naar een kennisinstelling die zich op Aruba wilde vestigen om te helpen met het opbouwen van de kennis-economie en het vormgeven van het duurzame beleid dat hem voor ogen stond.”Ebbing stapte korte tijd later op het vliegtuig om kennis te maken met Aruba en te onderzoeken wat de behoefte en de mogelijkheden waren. „Ik maakte kennis met de minister-president. We hadden al snel een klik. Na drie maanden concludeerden wij beiden dat onze wensen prima op elkaar aansloten. Waarom zouden we dit traject dan

TNO Caribbeangroeit duurzaam„Mijn tijd op Aruba is voorbij gevlogen. Ik heb vijf en een half jaar met veel plezier op dit eiland gewerkt. Ik waardeer mijn tijd hier zeker met een score acht.”

De gaande man Jan Ebbing (links) en de komende Eric Veldkamp.

a u g u s T u s 2 0 1 7 , N r . 4 13

niet samen ingaan? In april troffen Eman en ik elkaar opnieuw; dit keer in Nationaal Park Arikok. We zijn in een hutje gaan zitten en hebben wat gedronken. Hij vroeg wat ik nodig had om te kunnen beginnen. Ik heb toen naar Neder-land gemaild dat we volgens mij mondeling overeenstemming hadden.” Na dit enigszins anekdo-tische begin duurde het slechts enkele maanden voordat Ebbing zijn koffers kon pakken. „De premier stond er op dat ik hier directeur zou worden. Ik had daar geen enkel bezwaar tegen en mijn vrouw ook niet. Wij hadden al eerder gesproken over mijn wens om een tijdje in het buitenland te gaan werken en met de kinderen het huis uit kon dat nu prima.”Het werken op Aruba bleek gepaard te gaan met uitdagingen. „Sommige dingen duren langer en gaan anders dan in een groter land. De mate van georganiseerd-heid is niet altijd volgens de Nederlandse standaard. Ik heb daar wel begrip voor. Aruba is qua inwoneraantal te vergelijken met een stad als Zwolle. Stel je voor dat de Zwolse burgemeester te

horen zou krijgen dat hij er een internationale luchthaven, een zee-haven, een belastingdienst en allerlei andere landstaken bij zou krijgen. Volgens mij loopt die dan gillend weg. Het is bepaald geen sinecure om met een relatief kleine groep mensen een land te bestu-ren, ook al is het een klein land. Ik heb daar veel respect voor en zeker geduld als iets wat langer duurt, al heb ik natuurlijk ook wel af en toe frustraties gehad.” Ebbing kreeg een aantal opdrach-ten mee. „We zouden Research & Ontwikkeling gaan opzetten en een systeem voor testen van zonnepanelen. Is gebeurd. We hebben de opzet van de Green Faculty ondersteund en die gaat nu van start. Ook hebben we ons sterk gemaakt voor de bescher-ming van natuurlijke hulpbronnen waaronder de instelling van een marine park. De plannen daarvoor liggen er. Kortom, mijn opdracht is vervuld en ik ben tevreden over het resultaat.”Terugkijkend is Ebbing het meest te spreken over de ontwikkeling van het concept Smart Sustaina-ble Island Solutions. „Dit biedt een

raamwerk voor oplossingen van problemen, toegesneden op kleine eilanden. We rollen dit nu uit op andere Caribische eilanden. We hebben als het ware een product in handen dat we met lokale aanpassingen succesvol op andere plaatsen kunnen toepas-sen. Op dit moment is een van onze medewerkers in Colombia om te kijken of we met dit concept boeren kunnen helpen. Dat zijn leuke dingen.”De bedoeling van TNO om vanuit een steunpunt op Aruba de regio te bedienen is goed van de grond gekomen. „We hebben inmiddels ook een werkkantoor op Bonaire omdat we daar standaard veel werk hebben. Ik word steeds vaker gebeld door mensen die ik niet ken die de hulp van TNO inroepen voor problemen die spelen op andere eilanden. Volgens mij is dat een bewijs dat TNO Caribbean een gevestigde naam begint te worden.” Nu laat hij Aruba achter zich. „Het beleid van TNO is dat TNO-ers niet te lang weg moeten zijn uit Nederland want dan verliezen ze het contact met de organisatie. Dat snap ik. Boven-dien ben ik niet iemand die langer dan zes of zeven jaar op dezelfde plek moet zitten. Ik wil steeds weer wat anders.” Ebbing kijkt uit naar zijn toekom-stige werkplek in Utrecht, maar zal Aruba nooit vergeten. „Mijn vrouw en ik hebben een fijne tijd gehad. We hebben ons de afgelopen jaren meermalen opgesteld als ambas-sadeur voor Aruba en gaan daar zeker mee door.”TNO Caribbean wordt de komen-de jaren geleid door Eric Veld-kamp. Geboren en getogen in Suriname is de kleinschalige cultuur van het Caribisch gebied hem niet vreemd. „Ik ben na de middelbare school naar Nederland vertrokken om ICT te gaan stude-

„Dank voor wat je voor Aruba hebt betekend”, zwaaide minister-president

Mike Eman Jan Ebbing uit.

14 a r u B a D u s H I T E r a

ren. Ik werk nu alweer eenentwin-tig jaar voor TNO waarvan de laatste veertien in verschillende functies op management- en directieniveau. Vorig jaar zag ik de vacature voor directeur TNO Caribbean. Die vond ik heel interessant want duurzaamheid enerzijds en de kansen en uitda-gingen voor Aruba en de regio anderzijds spreken me erg aan.”Veldkamps ambities zijn niet gering. „We gaan verder met de belangrijkste thema’s zoals duurzame energie, natuurlijke hulpbronnen en water. Daarnaast blijven we Aruba ondersteunen bij het verduurzamen en ontwikkelen van de kenniseconomie. Ook gaan we de kennishub van TNO naar de regio versterken. Daarbij kijken we verder dan het Nederlandse deel

van het Koninkrijk, bijvoorbeeld naar Colombia. Mijn bedoeling is om TNO Caribbean de komende jaren in omvang te verdubbelen.”Niet alleen Veldkamp zal moeten wennen aan de Arubaanse manier van werken, ook Aruba zal aan hem moeten wennen. „Ik ben een andere persoon dan Ebbing dus er zullen accenten verschuiven. We gaan in grote lijnen door met wat we nu doen en het speerpunt blijft duurzame energie, maar ook denk ik aan nieuwe onderwerpen als cybersecurity. Dat raakt iedereen. Vanuit mijn achtergrond is werken met ICT en data heel natuurlijk dus dat zal vaker te zien zijn, ook al omdat dat steeds belangrijker wordt. Dit geldt overigens ook voor het energiedomein en daar is het nieuwe datacenter van Water-

en Energiebedrijf WEB een goed voorbeeld van. Als buitenlandse vestiging kunnen wij terugvallen op de brede deskundigheid waar TNO over beschikt en daar doen we een beroep op als dat nodig is. In principe kunnen wij dus op heel veel verschillende terreinen ondersteuning bieden.” De nieuwe directeur heeft nog wel een advies meegekregen van zijn voorganger: „Hij zei dat ik mijn agenda open moest houden om altijd een gaatje te hebben voor een onverwachte afspraak. Heel anders dan in Nederland; daar zit je agenda al weken van tevoren vol. Die raad neem ik graag ter harte. Ik heb heel veel zin in deze baan en ga de komende tijd hartstikke veel leren over Aruba en de regio.”

Een van de projecten waar Eric Veldkamp mee te maken krijgt is de Smart Community Aruba.

a u g u s T u s 2 0 1 7 , N r . 4 15

Terugkijkend op de periode van bijna acht jaar die hij al aan het hoofd staat van het ministerie van Justitie stelt minister Arthur Dowers tevreden vast dat er veel ten goede is veranderd. „Er was sprake van enorme fragmentatie. Veel van onze diensten waren onvoldoende berekend op het uitvoeren van hun primaire taken. De samenwerking tussen de verschillende diensten ontbrak vrijwel helemaal. Justitie

als geheel functioneerde daardoor onvoldoende.”De bewindsman besloot orde op zaken te stellen en liet een inventa-risatie maken van de grootste knelpunten. „Ik stuitte op grote problemen met de structuur van de organisatie en een aanzienlijke hoeveelheid rechtspositionele kwesties. Er was namelijk al jaren een reorganisatie aan de gang die maar niet af kwam. We hebben dat

in een paar maanden opgelost.” Dowers legde daarmee een solide basis die sterk genoeg bleek om allerlei uitdagingen het hoofd te bieden. „In de gevangenis hebben we voor het eerst in 25 jaar de rechtsposities goed geregeld. We hebben er een structuur aange-bracht zodat de verantwoordelijk-heden nu helder zijn. Dat biedt niet alleen de kans om de primaire doelstellingen te halen, maar we hebben ook medewerkers kunnen belasten met specifieke kerntaken als het begeleiden van gedetineer-den naar rehabilitatie.” Zo makkelijk als de minister het vertelt was het niet. „Een cultuurverandering kost tijd en moeite. En geld, als het gaat om materiële zaken. We hebben nu cameratoezicht waardoor de veiligheid beter is en tegelijk extra tijd is vrijgekomen om andere taken uit te voeren die in het belang zijn van de gedetineerden. Daarnaast hebben we een bijstandsteam en een hondeneenheid geïntroduceerd die snel optreden in geval van incidenten.” De Arubaanse gevangenis stond decennialang op het lijstje van insti-tuten die onvoldoende waren toegerust voor menswaardige detentie van veroordeelden. „We hebben te maken met internatio-nale verplichtingen. Die nemen we serieus. We hebben inmiddels de noodzakelijke wetgeving. Dat is zeker een stap in de goede rich-ting. We trekken samen op met de Nederlandse Inspectie voor het Gevangeniswezen. Die adviseert

Solide basis vooreen veilig Aruba

„Een van de wezenlijke verantwoordelijkheden van Justitie is het beschermen van alle mensen op Aruba, ook degenen die van buiten komen. Ik beschouw dat als de meest uitdagende en tevens nobele taak die wij bij Justitie hebben.”

16 a r u B a D u s H I T E r a

ons, maar wel vanuit het begrip dat we van ver komen en niet alles tegelijk kunnen. Met hen hebben we ook een overeenkomst voor het onderbrengen van gevaarlijke of onhandelbare gedetineerden.”De bewindsman heeft veel aan-dacht besteed aan de veiligheid in de toeristische gebieden. „We hebben vanaf het begin onderkend dat de veiligheid van onze gasten voorop dient te staan. Niet omdat toeristen een betere behandeling verdienen, maar simpelweg omdat zij belangrijk zijn voor onze econo-mie. Toeristen zijn helaas een geliefd doelwit van criminelen omdat ze kwetsbaar zijn. Ze kennen de weg niet en hebben van alles bij zich. Mijn devies was en is: Je blijft van onze toeristen af.” Vanuit die gedachte liet Dowers de straffen verhogen voor delicten gepleegd tegen toeristen. Ook besteedde hij veel aandacht aan de veiligheid in de directe omgeving van de hotels en uitgaansgebieden. „Toen ik aantrad lag de veiligheid in handen van particuliere beveiligers. Die hadden echter vrijwel geen bevoegdheden. Nu hebben we een speciale politie-eenheid die precies weet hoe het gebied in elkaar zit en wie er met minder fraaie bedoelin-gen rondlopen.” Momenteel heeft Dowers wetgeving in voorbereiding die gericht is op het tegengaan van overlast. „Daarmee kunnen we

drugsverkopers en andere notoire veroorzakers van overlast weren uit bepaalde gebieden.” Die wet gaat natuurlijk voor heel Aruba gelden en biedt de overheid de mogelijk-heid drugspanden te sluiten en andere preventieve maatregelen te nemen. „Nu moeten we nog te veel mensen en middelen inzetten voor kleine overtredingen terwijl dat weinig uithaalt. Met de nieuwe wet kunnen we preventief optreden waardoor de sfeer overal prettiger wordt. Ook kunnen we meer doen tegen overlast rondom nachtclubs.”

Op het gebied van verkeersveilig-heid is eveneens veel veranderd. De overheid heeft sinds 2009 aanzienlijk geïnvesteerd in infra-structuur. Er zijn veel nieuwe wegen. „We zien dat mensen daardoor harder gaan rijden.

Buurtbewoners vragen om ver-keersdrempels. We moeten veel meer pro-actief investeren door mensen bewust te maken van hun plichten jegens de samenleving. Dat we met elkaar de kosten van onze infrastructuur kunnen beper-ken door er op een verantwoorde manier gebruik van te maken.” Recent is wetgeving geïntrodu-ceerd die het gebruik van mobiele telefoons achter het stuur verbiedt. Daarnaast krijgen mensen die zware verkeersovertredingen hebben begaan en degenen die hun rijbewijs hebben laten verlopen een cursus verkeersveiligheid aangeboden. „Ik krijg daar hele positieve reacties op van de deelnemers”, aldus minister Dowers. Ondanks de vooruitgang die op een aantal terreinen is geboekt is het werk niet af. De bewindsman blikt vooruit: „Wij zijn als professio-nals steeds beter in staat om met elkaar gerichte hulp en ondersteu-ning te bieden aan kwetsbare mensen. We zijn een soort veilig-heidshuis aan het bouwen. Daar-naast moet de wetgeving tegen overlast er echt komen want de vrijheid van het individu mag niet ten koste gaan van die van ande-ren. We hebben gelukkig voldoen-de goede professionals om dit alles te realiseren.”

a u g u s T u s 2 0 1 7 , N r . 4 17

BeschermdHet rijden met gemotoriseerde voertuigen, barbecue-en met houtskool en het aanraken van flora en fauna in zee was al verboden, maar nu worden strandge-bruikers met grote borden gewezen op het belang van de bescherming van de natuur. Natuurbescher-mingsorganisatie Blue Blocks heeft voor dit initiatief samenwerking gezocht met toerisme-organisaties ATA en AHATA en de politie.

TimeshareAruba Beach Club Resort vierde onlangs zijn veertig-jarig bestaan. Het resort was destijds de eerste die het timeshareconcept aanbood. In die tijd waren er pas acht van dit soort hotels in de wereld en die op Aruba was de eerste buiten de Verenigde Staten. Minister Mike de Meza van Toerisme, Transport, Energie en Milieu woonde het jubileumfeestje bij, samen met Cindy Martorella, vicevoorzitter van de Raad van Bestuur, algemeen directeur Farida Mansur en visionair Raymond Maduro die destijds timesha-ring op Aruba introduceerde.

TopdrukteAruba Ports Authority (APA) verwacht dit jaar meer dan 700.000 cruisetoeristen. Dat zijn er meer dan ooit. Op 11 mei lagen er zelfs vier cruiseschepen tegelijk in de haven van Oranjestad die samen ongeveer 11.000 bezoekers aanvoerden. Dankzij het nieuwe, ruim opgezette Welcome Plaza waar men op de (gratis) tram naar Mainstreet kan stappen kan de groeiende stroom cruisetoeristen moeiteloos worden verwerkt.

18 a r u B a D u s H I T E r a

Op Aruba zijn honderden ongedo-cumenteerde jonge mensen. Die zijn ooit met hun ouders meegeko-men die vervolgens nooit een vergunning voor hen hebben geregeld. De regering is van mening dat jongeren die buiten hun schuld illegaal op Aruba terecht zijn gekomen het niet verdienen als verschoppeling door het leven te moeten. Het project ‘Dreamers’ is gericht op jongeren die geen verblijfsvergun-ning hebben, maar wel al langer dan tien jaar op Aruba wonen. Zij

konden in de maanden mei en juni onder bepaalde voorwaarden alsnog voor een verblijfsvergunning in aanmerking komen. Daarvoor moeten zij naar school zijn geweest en geen strafblad hebben. Van de tien jaar die ze op Aruba zijn moeten ze minimaal vijf jaar minderjarig zijn geweest. Als ze voldoen aan alle vereisten krijgen ze een vergunning voor onbepaal-de tijd. Dat betekent dat ze voort-aan volwaardig kunnen participeren in de Arubaanse samenleving.In de documentaire ‘Dreamers’

komen een aantal van deze jongeren aan het woord.De zestienjarige Catherine Saldaña is op Aruba geboren. Haar Peru-aanse moeder is er nooit in ge-slaagd haar eigen verblijfstitel te regelen en dus waren ook haar kinderen veroordeeld tot illegaliteit. Catherine zit op de mavo. Haar grootste angst is dat ze ziek wordt want ze kan niet ingeschreven worden bij de Algemene Ziekte-kostenverzekering. Tot haar verdriet kan ze niet naar het buitenland voor een vervolgoplei-ding. „Ik kan immers geen pas-poort aanvragen.” Danyael Dix werd in 2000 in Nederland geboren. Zijn ouders hebben de Nederlandse nationali-teit. Toen die uit elkaar gingen vertrok Danyaels moeder met haar vijfjarige zoon naar familie op Aruba. Het verkrijgen van een verblijfsvergunning bleek een niet te overwinnen hobbel. Hij volgt een horecaopleiding. Tot zijn spijt kan de jonge talentvolle sporter nooit met zijn voetbal- of basketbalteam mee naar buitenlandse wedstrijden omdat hij geen paspoort heeft. Hij baalt van de tijd die hij in wachtrijen staat om rekeningen contant te betalen. „Ik kan geen bankrekening openen.” Een ander obstakel hoopt hij dankzij het project Dreamers te kunnen vermijden. „Als ik achttien ben wil ik graag mijn rijbewijs halen.”Aan het merendeel van de onge-veer 450 aanvragers is na grondig onderzoek een verblijfsvergunning toegekend.

Dromers, geengelukzoekers

Illegalen. Die term roept een beeld op van mensen die zwart werken of via criminaliteit in hun onderhoud voorzien. De gevestigde orde zou hen graag kwijt zijn en op Aruba bestaat een speciale politie-eenheid om illegalen op te sporen en het land uit te zetten. Er is echter een categorie die buiten hun eigen toedoen in deze onge-wenste situatie zit: kinderen.

‘Dreamer’ Catherine Saldaña is op Aruba geboren, maar toch ‘illegaal’ omdat haar

Peruaanse moeder geen verblijfsvergunning voor haar wist te bemachtigen.

a u g u s T u s 2 0 1 7 , N r . 4 19

De oprichter van CO2-waakhond Carbon War Room (CWR) was naar Aruba gekomen om met eigen ogen te zien hoe het staat met de ontwikkeling van de duurzaam-heidsagenda van het kabinet Eman. De CWR is sinds 2012 betrokken bij het realiseren van de visie van de regering om de energievoorziening in 2020 volledig verduurzaamd te hebben. „Het is geweldig om hier te zijn”, aldus

Branson. „De wereld heeft landen nodig die niet alleen praten, maar ook doen. Aruba heeft twee Mikes aan het hoofd (minister-president Mike Eman en Mike de Meza, minister van Toerisme, Transport, Energie en Milieu) die een visie hebben, maar bovendien ook het leiderschap om die te realiseren. Aruba kan daardoor een van de eerste landen in de wereld worden met een volledig duurzame ener-

gievoorziening. Heel belangrijk is dat de ontwikkeling daarvan economisch haalbaar is. We zien nu al dat Aruba een van de laagste energietarieven van de regio heeft. Voor de toekomst verwacht ik dat de prijzen van zonnepanelen verder omlaag gaan zodat zonne-energie nog rendabeler wordt. Ik beloof dat wij Aruba blijven onder-steunen.” Ook de voorzitter van de CWR, oud-president van Costa Rica José Maria Figueres, woonde de ceremonie bij. Hij riep op de duurzaamheidsagenda van Aruba niet geïsoleerd te bekijken, maar in

Bouw tweede zonnepark gestart„Schone en voordelige energie voor de bevolking. Daarnaast heeft dit mooie eiland een voorbeeldfunctie voor de rest van de wereld.” Dat zei eregast Sir Richard Branson bij de ceremoniële groundbrea-king van het Sunrise Solar Park.

Na de speeches werden de initiatiefnemers, participanten en eregast Richard Branson gevraagd het officiële startsein

te geven door water te gieten op een door zonnecellen verhitte plaat.

20 a r u B a D u s H I T E r a

de context van wat er in de rest van de wereld gebeurt. „De wereld staat voor de enorme uitdaging om de uitstoot van kooldioxide te beperken. Het gaat om de belang-rijkste transformatie die de mens-heid ooit heeft doorgemaakt. Daarom is het zo toe te juichen dat een zakenman als Richard Branson het bedrijfsleven betrekt bij het verduurzamen van de maatschap-pij. Je kunt alleen grote stappen maken als bedrijven bijdragen aan de CO2-reductie en inzien dat zij er tegelijkertijd geld aan kunnen verdienen. Aruba laat zien dat het goed mogelijk is om duurzaam te zijn en tegelijkertijd werkgelegen-heid te creëren.” Figueres bracht in herinnering dat de CWR al vijf jaar samenwerkt met Aruba. „We hebben destijds een plan gemaakt en voeren dat uit. We liggen op koers en blijven binnen budget.”

Minister-president Eman beklem-toonde dat de wereld andere keuzes moet gaan maken. „Het roer moet om. Wij kunnen laten zien dat het mogelijk is om te leven zonder fossiele brandstoffen als bron van energie. Vandaag maken we weer een grote stap in de richting van onze visie voor 2020. Dit is wat de hele wereld zou moeten doen.” De premier wees op de nabijgelegen raffinaderij. „Hier zien we de tegenstelling tussen het verleden en de toe-komst, de olie-industrie versus zonne-energie. Dat is de realiteit in de wereld waarin wij leven. Ik blijf streven naar volledige duurzaam-heid en hoop daarmee andere landen te inspireren.”

Minister Mike de Meza bedankte alle partners die het project mogelijk hebben gemaakt zoals

TNO, de Carbon War Room, het Rocky Mountain Institute, WEB, Elmar en Setar. „Met elkaar hebben we de eerste stappen gezet op weg naar een duurzaam Aruba. Daarbij is niet alleen naar technologie gekeken, maar ook naar het garanderen van de kwaliteit en de betaalbaarheid.”Het Sunrise Solar Park gaat vanaf eind dit jaar bijna zes megawatt bijdragen aan de eilandelijke energiebehoefte. Het is 65 procent groter dan het zonnepark bij de luchthaven Reina Beatrix. Het energiebedrijf WEB financiert het project (kosten 9 miljoen florin) uit de eigen reserves. De bouw is via een aanbesteding gegund aan het Spaanse bedrijf Isotron. Het park komt te staan op een terrein van 92.000 vierkante meter dat voor-heen tot het raffinaderijcomplex behoorde.

Het Sunrise Solar Park bij San Nicolas wordt het grootste zonnecollectorenpark van de Cariben.

a u g u s T u s 2 0 1 7 , N r . 4 21

Minister Richard Arends van Economische Zaken en Communi-catie is ingenomen met de toene-mende belangstelling van internati-onale bedrijven om zich op Aruba te vestigen. „De vraag vanuit het buitenland is er. Aruba heeft de capaciteit om aan die vraag te voldoen en we faciliteren bedrijven die hier kansen zien.” Verschillende ondernemingen hebben de over-

steek naar Aruba reeds gemaakt.Het eiland ontwikkelt zich in rap tempo tot een serieuze speler in het internationale handelsverkeer. Er worden grote stappen gemaakt om bedrijven te faciliteren. Zo wordt het wegennet aangepast aan de toenemende verkeersstromen, is er een splinternieuwe container-haven en krijgt de oude een nieuwe bestemming, wordt het ziekenhuis

gerenoveerd en uitgebreid tot een hypermodern medisch centrum en wordt de olieraffinaderij in San Nicolas omgebouwd tot upgrader voor zware olie. „Deze projecten hebben grote aanzuigende werking voor bedrij-ven die actief zijn op verwante terreinen. Dat biedt mogelijkheden om rond de projecten fysieke zones te ontwikkelen voor bepaal-de sectoren. Wij bepalen in grote lijnen wat we waar willen hebben. Zo past logistiek goed bij de haven, willen we de ontwikkeling van duurzame energie en andere technologie concentreren in San Nicolas en medische dienstverle-ning rond het ziekenhuis. Maar

Economische groei,maar wel duurzaamLogistiek, schone technologie, creatieve industrie en export van kennis. Dat zijn de vier topsectoren waar Aruba zijn economisch beleid op richt. „We hebben twee solide economische pijlers: het toerisme en de raffinaderij. Sinds 2010 ontwikkelen we een derde pijler, het aantrekken van bedrijven die actief zijn op de internatio-nale markt en daarvoor Aruba als steunpunt gebruiken. Voor hen hebben we vijf fysieke zones rond het eiland op het oog.”

22 a r u B a D u s H I T E r a

bovenal schept het ook kansen voor jonge Arubaanse high poten-tials.”De overheid biedt bedrijven die zich op Aruba willen vestigen ondersteuning bij het aanvragen van de benodigde vergunningen en het regelen van allerlei prakti-sche zaken. „Bedrijven die belang-stelling hebben zijn welkom. Wij zijn er klaar voor”, aldus Arends. Hij legt uit dat een speciaal fiscaal pakket wordt aangeboden aan ondernemers die kiezen voor San Nicolas. „Voor bedrijven op het gebied van creatieve industrie - dat zijn vaak kleine zelfstandigen - zijn bepaalde stimuleringsmaat-regelen in ontwikkeling om de vestiging te vergemakkelijken.”

Wat de overheid onder meer doet is het versoepelen van de regels voor het vestigen van bedrijven door niet-Arubanen en het vermin-deren van de bureaucratie. „Sinds vorig jaar is het voor mensen uit Nederland en de Verenigde Staten makkelijker om een bedrijf op Aruba te beginnen. Bij Dimas, het overheidsloket voor verblijfsver-gunningen, loopt een project om het verkrijgen van een dergelijke vergunning voor deze groep te vereenvoudigen.” Ook deze stappen geven volgens Arends inhoud aan de nieuwe wind die over Aruba waait. Uiteraard is het economisch beleid niet alleen gericht op buitenlandse ondernemers. „De economie wordt in stand gehouden door bedrijvigheid, infrastructuur en kwaliteit van leven. Voorwaarde voor duurzame economische ontwikkeling is dat deze drie pijlers met elkaar in balans zijn.” Arends legt uit dat de stormachtige ontwikkelingen op Aruba van de afgelopen decennia, met bevol-kingsgroei als gevolg, hebben geleid tot gemengde zones waar

wonen en bedrijvigheid door elkaar zijn geraakt. „Dat is in veel gevallen geen ramp, maar we zien dat er hier en daar overlast ont-staat. Dat gaan we nu bijsturen. We hadden al normen voor woondichtheid, maar die hebben we nu ook vastgesteld voor bedrijvigheid.” Bedrijven die zich in een woonge-bied willen vestigen krijgen alleen nog maar een vergunning in zeer specifieke gevallen. „Een kantoor met een klein pand en weinig personeel is natuurlijk geen punt, zolang ze zich houden aan het parkeerbeleid. Grotere bedrijven en bedrijven die overlast kunnen veroorzaken worden alleen toege-staan in de economische zones”, aldus Arends. De natuur tussen de woongebieden en de economi-sche zones wordt op deze manier ontzien zodat de bevolking en bezoekers er nog lang van kunnen genieten. Het heldere en consis-tente vestigingsbeleid is een grote verandering in vergelijking met de vrijwel ongereguleerde groei van

voorheen. Bedrijven weten daar-door beter waar ze aan toe zijn. „Het is geen gemakkelijke formule, maar we denken dat we het op deze manier moeten doen. Duur-zame economische ontwikkeling kost nu eenmaal meer tijd en moeite dan bijvoorbeeld onze stranden lukraak vol te bouwen met hotels.”

De focus ligt daarom op schone bedrijvigheid met hoogwaardige werkgelegenheid. „We zijn vooral aantrekkelijk voor bedrijven die vanuit een vestiging op Aruba diensten in de regio aanbieden en het eiland als het ware als een springplank gebruiken om zich te manifesteren op groeimarkten in Latijns-Amerika en het zuiden van de VS. TNO is daarvan een goed voorbeeld. Het voordeel van Aruba als uitvalsbasis is ons rechtssys-teem, het stabiele bestuur, het hoge voorzieningenniveau, de uitstekende infrastructuur en last but zeker not least het aangename leefklimaat.”

a u g u s T u s 2 0 1 7 , N r . 4 23

„Meer betrokkenheid en deelname van Caribische volksvertegen-woordigers bij de totstandkoming van rijkswetgeving is noodzakelijk. Bovendien wordt de Koninkrijksre-gering nauwelijks democratisch gecontroleerd.” Een jaarlijkse ‘Staat van het Koninkrijk’ is volgens De Graaf een goede gedachte om het democratisch deficit - wel een Koninkrijksrege-ring, maar geen Koninkrijksparle-ment - enigszins te compenseren. „Misschien moeten we het Inter-parlementair Koninkrijksoverleg omvormen tot een heus parlemen-tair Koninkrijksorgaan dat tenmin-ste eens per jaar met de Rijksmi-

nisterraad in debat gaat over de koers van het Koninkrijk.”

Het Genootschap Nederland-Aru-ba had ter viering van het vierde lustrum naast De Graaf ook prinses Laurentien als gastspreker weten te strikken. Als oprichter van de Missing Chapter Founda-tion is zij een warm pleitbezorger van het fenomeen kinderraden die overheden, organisaties en bedrijven van advies dienen. Kinderen kijken onbevangen naar dilemma’s en komen daardoor vaak tot verrassende oplossingen, bijvoorbeeld op het gebied van duurzaamheid. Op initiatief van de prinses die geregeld te gast is op Aruba is ook daar een kinderraad geïnstalleerd. Ze zou ook graag zien dat kinderen op een georgani-seerde wijze betrokken worden bij koninkrijksaangelegenheden. „Dat zou de koninkrijksgedachte zeer ten goede komen.”

Directeur Erwin Arkenbout van de Directie Koninkrijksrelaties van het ministerie van BZK memoreerde dat er in Nederland veel waarde-ring is voor de visie van Aruba om actief op zoek te gaan naar meer kansen in en voor het Koninkrijk. „De ambities van Aruba om als bruggenhoofd te fungeren tussen Europa en Latijns-Amerika worden steeds concreter. De goede contacten van de lokale bevolking,

Genootschapviert lustrumOp Koninkrijksniveau verdient de democratie versterking. Oud-mi-nister van Bestuurlijke Vernieuwing en Koninkrijksrelaties en tegen-woordig Eerste Kamerlid Thom de Graaf (D66) greep zijn optreden voor het jubilerende Genootschap Nederland-Aruba aan om een modernisering van het Statuut bepleiten.

Bestuur en medewerkers van het Genootschap met eregast prinses Laurentien.

Gevolmachtigde minister Juan David Yrausquin en prinses Laurentien.

24 a r u B a D u s H I T E r a

de talenkennis en hun ervaringen met gewoontes en gebruiken in de regio maken Arubanen tot nuttige zakenpartners voor ondernemers die hun producten willen afzetten op de Latijns-Amerikaanse markt. Een prachtig voorbeeld van een win-winsituatie.”

Ook op internationale podia doet Aruba zich gelden, aldus Arken-bout. Hij noemde als voorbeelden de positieve Arubaanse bijdrage aan de Nederlandse lobby voor een zetel in de Veiligheidsraad, Aruba’s voorzitterschap van de Associatie van Overseas Countries and Territories (OCTA) en Aruba’s inspanningen in het kader de VN-SIDS (Small Island Developing States). „Naast die internationale oriëntatie komt ook de samenwer-king met Nederland goed uit de verf.” Arkenbout benadrukte dat Aruba in economische zin veel heeft bereikt. „De Arubaanse samenleving is erop vooruit gegaan. De nieuwe landen Cura-çao en Sint Maarten kunnen van Aruba leren van wat daar werkt of niet werkt. Zo is de inrichting van het financieel toezicht op de overheidsfinanciën van Aruba

dankzij de grote inzet van Arubaan- se bestuurders en ambtenaren een succes. Kortom, Aruba heeft enorme prestaties geleverd.”Gevolmachtigde minister Juan David Yrausquin drong er in zijn voordracht op aan dat in de Rijksministerraad, net als in internationale fora, meer aandacht wordt besteed aan de samenwer-

king op het gebied van duurzame ontwikkelingsdoelen die in VN-verband zijn afgesproken. „Om deze doelen in het Koninkrijk voor 2030 te realiseren moeten Aruba, Curaçao en Sint Maarten voor een gezamenlijke aanpak kiezen. Tot nu toe is de praktijk dat we vooral bezig zijn onze eigen belangen te verdedigen. Laten we streven naar een Koninkrijk dat net zo mooi of wellicht nog mooier werkt dan de Europese Unie. Met gelijke kansen voor iedereen en uitgaande van de potentie die het Koninkrijksstatuut ons biedt.”De circa 300 aanwezigen konden ook genieten van liederen, gezon-gen door de succesvolle Arubaan- se sopraan Imara Thomas die werd begeleid door pianist Marcel Worms. Herman Wubbolts bracht op zijn Ca’i orgel nostalgische Caribische walsen ten gehore. Conform de traditie werd de jubileumbijeenkomst afgesloten met een lange nazit waarbij uiteraard de pastechis niet ontbra-ken.

De Arubaanse, internationaal vermaarde sopraan Imara Thomas,

verzorgde het artistieke intermezzo.

Senator Thom de Graaf pleitte voor een modernisering van het Statuut.

a u g u s T u s 2 0 1 7 , N r . 4 25

„We bouwen niet om het bouwen”, legt minister-president Mike Eman uit. „We bouwen als onderdeel van onze visie voor een duurzame toekomst voor Aruba.” Die visie is gericht op verbetering van de kwa-liteit van leven van de eigen bevolking. „In 25 jaar tijd heeft Aruba hoogstaand toerisme ontwikkeld, maar de bevolking heeft daar onvoldoende van geprofiteerd. Wij vinden dat dat anders moet. Natuurlijk is heel belangrijk dat wij onze bezoekers vijfsterren accommodaties en voorzieningen aanbieden. Dat gunnen we onze bevolking ook en daar werken we aan. Vijfsterren wegen, vijfsterren onderwijs, vijfsterren gezondheidszorg.”Het commerciële centrum van Oranjestad is onherkenbaar veranderd. In de grote winkelstraat rijden trams vol toeristen tussen

het winkelend publiek. Straten en pleinen zijn voorzien van natuur-stenen betegeling, fraaie fontei-nen, mooie bomen en speciaal ontworpen straatmeubilair. De ondernemers in de straat blijven niet achter en pand voor pand worden winkels gerenoveerd.Met de feestelijke opening van Plaza Padu kreeg de restauratie en uitbreiding van het bestuurlijk centrum in Oranjestad een spet-terende finishing touch. Aan het plein liggen het bestuurskantoor, bestaande uit het monumentale deel dat dateert uit de vorige eeuw en het nieuwe moderne Cocolishi dat in dit decennium tot stand kwam. Ook het parlementsgebouw en het kabinet van de Gouverneur grenzen aan Plaza Padu, evenals de monumentale panden waarin Bureau Burgerlijke Stand en Bevolkingsregister zetelt.

Met de restauratie van de waterto-ren, het voormalige landskantoren-gebouw en verschillende andere monumenten in Oranjestad, San Nicolas en daarbuiten heeft de geschiedenis van het eiland een prominente plek gekregen in het leven van alledag. Terwijl voorbij-gangers genieten van de mooie buitenkant zijn de monumenten vol in gebruik als kantoor, museum of andere toeristische attractie. In het eveneens in oude luister herstelde gerechtsgebouw hebben sinds de oplevering alweer talloze rechtszaken plaatsgevonden. Onder de noemer BoBario (Jouw Buurt) worden achterstandswijken onder handen genomen. Sociale woningen worden gerenoveerd en de stoffige zandwegen vervangen door straten en trottoirs. In alle buurten op het eiland wordt de traditionele straatverlichting vervangen door zuinige LED en waar nog geen licht was worden lantarenpalen geplaatst. Voor de sociale cohesie tussen de bewo-ners worden sportveldjes aange-legd en pleintjes met banken, sportapparaten en speeltoestellen. Om de burgers een zo groot mogelijke kans op een lang en

Bouwen aan een duurzame toekomstEen compleet vernieuwde winkelstraat, gerestaureerde monumen-ten, nieuwe wegen en pleinen, gerenoveerde woonwijken, opge-knapte overheidskantoren, een nieuwe containerhaven en als klap op de vuurpijl een gemoderniseerd en uitgebreid ziekenhuis. De lijst van infrastructurele projecten die onder de kabinetten Eman I en II tot stand zijn gekomen of geïnitieerd, is lang en divers.

26 a r u B a D u s H I T E r a

gezond leven te bieden is bewe-gen noodzaak. Behalve de aanleg van het Linear Park dat voorzien is van een fiets- en een wandelpad worden alle sportaccommodaties gerenoveerd en waar nodig nieuwe aangelegd. Het Joe Laveist Stadion in San Nicolas kreeg als een van de eerste een grote opknapbeurt en is nu weer in gebruik. De verouderde en veel te kleine hulpbestuurskantoren worden op zes plaatsen vervangen door laagdrempelige multifunctionele accommodaties (MFA’s). Daar kunnen de burgers in hun woon-omgeving terecht voor diensten op het gebied van burgerlijke stand, betalen van rekeningen van nutsbedrijven en belastingzaken. Onder hetzelfde dak - met zonne-panelen - zijn kantoren van dienst-verleners uit de private sector. Daarnaast bieden de MFA’s de mensen uit de buurt de mogelijk-heid om activiteiten te organiseren in de speciaal daarvoor ingerichte ruimte. Duurzame energie is een speer-punt van het kabinet. Op over-heidsgebouwen en scholen worden waar mogelijk zonnepane-len geïnstalleerd. Een groot zonne-park met dubbele functie over-schaduwt het parkeerterrein van de luchthaven Reina Beatrix. Op drie andere locaties zijn nog grotere

zonneparken in ontwikkeling. Over de verhuizing van de contai-nerhaven van Oranjestad naar het industrieterrein te Barcadera is decennialang gediscussieerd. Onder dit kabinet is de knoop doorgehakt en sinds vorig jaar lossen de vrachtschepen hun lading niet langer in het centrum van Oranjestad. Met het vertrek van de containers is daar ruimte ontstaan voor de broodnodige uitbreiding van de cruisehaven. De rest van het terrein wordt ontwik-keld voor een combinatie van commerciële, artistieke en woon-activiteiten.De vele projecten die overal op Aruba plaatsvinden of zijn gereali-seerd kunnen alleen maar tot hun

recht komen als het wegennet voldoende ruimte biedt voor al het verkeer. De vrachtwagens die van de haven van Barcadera komen rijden gemakkelijk via een nieuwe weg naar de vierbaansweg Green Corridor die een optimale verbin-ding vormt tussen het vliegveld en San Nicolas. Via de in aanleg zijnde Watty Vos Boulevard kunnen de ‘truckers’ in de toekomst met een boog om het centrum. Wie de andere kant op moet rijdt over een fraaie boogbrug die een prachtig uitzicht biedt op het beschermde natuurgebied Spaans Lagoen.Het Horacio Oduber Hospitaal werd in 1979 in gebruik genomen toen Aruba slechts enkele tien- duizenden zielen telde. Rond de eeuwwisseling werd het aantal van honderdduizend overschreden. Ondanks verbouwingen kon het ziekenhuis de toenemende patiën-tenstroom niet langer verwerken. Op dit moment vindt een groot project plaats waarbij met een flink stuk nieuwbouw en renovatie van de bestaande gebouwen een state-of-the-art hospitaal ontstaat dat groot genoeg is en voldoet aan de modernste internationale eisen ten aanzien van gezond-heidszorg.

a u g u s T u s 2 0 1 7 , N r . 4 27

„Ik vind het belangrijk dat mensen en vooral jongeren weten waar ik

vandaan kom. Dat ik met door-zetten, hard werken en passie

grote successen heb weten te behalen. Mijn boek laat zien dat geen droom te groot is”, aldus Morris die deze zomer een paar weken op Aruba was om zijn 17-ja-rige zoon Jay Jay kennis te laten maken met zijn geboorte-eiland.Toen hij vier maanden was besloot zijn moeder Jacky in Nederland te gaan wonen. „Ze was een geë-mancipeerde, alleenstaande jonge vrouw die niet van een uitkering wilde leven. Om het mogelijk te maken te werken bracht ze mijn twee jaar oudere broer en mij onder bij familie en kennissen.” De jongetjes leidden een onrustig bestaan waarbij ze soms samen, dan weer apart bij steeds wis-selende gezinnen woonden, tot in Aruba en New York aan toe. „Het was moeilijk. Steeds weer wennen aan andere mensen, andere scholen. We hebben ook een periode in tehuizen gezeten. Renaldo en ik waren geweldig competitief. We vochten altijd om alles als we samen waren. Dat was niet zo vaak want we groeiden deels gescheiden op. In de tehui-zen zaten we wel tegelijk, maar in verschillende leeftijdsgroepen. Later woonden we weer bij onze moeder in de Bijlmer.”Toen Jerry zes jaar was had hun moeder haar leven onder controle en kwamen de jongens weer bij haar wonen. „Mijn broer ging op kickboksen. Ik wist niets van die sport, maar was een keer bij een training en mocht een beetje meedoen. Ik heb net zolang gezeurd tot ik er ook op mocht. Ik vond trainen en sparren heerlijk, maar wedstrijden vechten hoefde voor mij niet. Na een paar jaar zei mijn trainer dat ik toch maar eens een keer de ring in moest. Ik was in een roes. Volledig automatisch deed ik wat ik moest doen en puur op intuïtie won ik de partij. Er werd hardop gezegd dat ik nog wel eens

Wereldkampioen,maar onbekendVijf wereldtitels in Mai Thai boksen, beter bekend als kickboksen, en even zoveel in Shidokan karate. Met tienmaal goud op zak zou je verwachten dat Jerry Morris (47) een BA’er (Bekende Arubaan) is. Maar zelfs op het eiland weten weinig mensen buiten het vecht-sportcircuit van zijn bestaan. Toch is zijn levensverhaal de moeite waard. Hij schreef het zelf op in een boek dat gaat over kwetsbaar-heid, dromen en het overwinnen van obstakels: ‘Succes is een keuze!’

28 a r u B a D u s H I T E r a

wereldkampioen zou worden.”In 1992 kwam het eerste grote succes in de vorm van de Neder-landse titel. Morris bleef winnen en de titels volgden elkaar op. „Wat mensen niet zagen waren de slechte momenten in mijn leven. Toen mijn grootmoeder, mijn beste vriend, overleed. Toen mijn relatie uitraakte. Toen Renaldo op 26-ja-rige leeftijd een einde aan zijn leven maakte. Mijn persoonlijke drama’s, gevoelens, pijn en verdriet hadden geen invloed op mijn prestaties. Vechten was voor mij werken en stond apart van mijn privéleven. Mensen dachten dat ik gelukkig was, maar succes is geen substi-tuut voor geluk.”Morris verdiende bakken met geld en raakte ook weer alles kwijt. „Mijn droom was een sportschool op te zetten in Aruba. Door omstandigheden werd het Sint Maarten. Het was fantastisch. Vier weken na de opening raasde er een orkaan over het eiland en het fitnesscentrum werd met de grond gelijk gemaakt. Ik ging niet bij de pakken neerzitten en bouwde het weer op.” Nog voor de opening sloeg een nieuwe orkaan verwoes-tend toe. Een derde poging werd

evenmin een succes. „Ik bleek weinig kaas gegeten te hebben van zakendoen. Al het geld dat ik verdiende als profsporter was nodig om de sportschool overeind te houden. Toen heb ik de top- sport een tijdje in de ijskast gezet en ben sportmanagement gaan studeren. Ik wilde ook een topper zijn als ik niet meer zou vechten.” Na afronding van zijn opleiding keerde Morris terug in de ring. Hij ging voor zijn volgende wereldtitel, maar die kwam er nooit. Een gescheurde achillespees maakte een einde aan zijn sportcarrière. „Ik werd een klagerige man. Ik had al langer het idee mijn leven op papier te zetten. Wat ik schreef stond me echter niet aan. Het was negatief gezeur. Ik ben vervolgens een fotoboek gaan maken van mijn vechtsportcarrière. Ik ben bij de foto’s onderschriften gaan schrijven en zo kwam met stukjes

en beetjes alsnog mijn levensver-haal op papier.” Later bracht hij alle teksten bijeen in een apart boek.Op de vraag wie dat moet lezen antwoordt Morris: „Iedereen boven de twaalf. Dit is mijn verhaal, mijn overtuiging. Mijn boek laat zien dat geen droom te groot is. Kijk naar mij. Een kansarm Arubaans jongetje dat heel makkelijk verkeerd terecht had kunnen komen. Je kunt altijd je dromen realiseren.” De onbekende kampioen heeft zijn eigen devies opgevolgd. „Gewap-end met zes jaar opleiding en cursussen was ik ervan overtuigd dat ik nu wel klaar was voor een eigen sportschool.” Morris opende The Ringfighter Gym in Amster-dam en maakte er een succes van. „Het maakt niet uit waar je van-daan komt: blijf werken en geef niet op.”

a u g u s T u s 2 0 1 7 , N r . 4 29

FietspadLangs de Green Corridor zijn de contouren zichtbaar van het fietspad dat vanaf luchthaven Reina Beatrix naar het oosten wordt aangelegd. Het tien kilometer lange traject maakt deel uit van een langere fietsroute die uiteindelijk van de vuurtoren in het westen naar San Nicolas loopt. De regering wil daarmee de bevolking meer mogelijkheden geven om recreatief te sporten als onderdeel van een gezonde levensstijl.

Green FacultyMet het ondertekenen van een samenwerkingscon-tract is het startsein gegeven voor de Green Faculty van de Universiteit van Aruba. Het betreft een nieuw academisch programma voor onderzoek en onderwijs in Science, Technology and Engineering. Partner voor de UA is de Katholieke Universiteit Leuven. De Green Faculty is financieel mede mogelijk gemaakt door de Europese Unie. Op de foto premier Mike Eman, UA-rector Glenn Thodé en vice-rector Danny Pieters van de KU Leuven.

Groene leningAruba Bank heeft een nieuw product geïntroduceerd dat past bij het duurzame beleid van Kabinet Mike Eman II. Wie een hybride of elektrische auto financiert krijgt bij deze bank een lagere rente aangeboden. Samen met de korting op de invoerrechten en de wegenbelasting plus de besparing op brandstofkos-ten kan het voordeel voor milieubewuste automobilis-ten flink oplopen.

30 a r u B a D u s H I T E r a

EervolEsther Croes was onlangs als jurylid actief bij de wed-strijden synchroonzwemmen in het kader van de China National Games die om de vier jaar worden gehouden. Croes is een ervaren oficial op het hoog-ste niveau van de Wereldzwembond FINA en is bijna haar hele leven al actief in het synchroonzwemmen. Zelf deed ze in 1984 samen met IOC-lid Nicole Hoevertsz mee aan de Olympische Spelen in Los Angeles.

Vierde MFAIn Santa Cruz verrijst een nieuw gebouw, naast het voormalige politiebureau. Begin volgend jaar kunnen de bewoners van het dorp terecht in deze multi- functionele accommodatie (MFA) voor diensten van de Burgerlijke Stand, het betalen van rekeningen en een groot aantal andere diensten van overheid en private sector. Na Noord, Paradera en Savaneta wordt dit de vierde MFA. MFA’s in San Nicolas en Dakota zijn in voorbereiding.

ZorgtorenDe renovatie van het Horacio Oduber Hospitaal is in volle gang en verloopt naar wens. Onlangs werd de nieuwe zorgtoren opgeleverd. Die biedt plaats aan onder meer patiëntenkamers en spoedeisende hulp. Heel vernieuwend is de organisatie van het geheel waarbij ziekenhuispersoneel en onderhoudsmede-werkers gebruik maken van een ander gangenstelsel dan patiënten en bezoekers.

a u g u s T u s 2 0 1 7 , N r . 4 31