DE EERSTELIJNS FEBRUARI 2013 25

De LOK voor ketenzorgcontractanten

‘Aan de slag, gericht op de zaak’Het is even wennen: een nieuwe organisatie zonder eigen personeel, formele organisatie-

structuur en uitvoerige beleidsnota’s. De Landelijke Organisatie voor Ketenzorg (LOK) is vooral

een netwerkorganisatie waarin de deelnemers elkaar vinden in wat hen bindt: kwaliteit,

transparantie en integrale, eenduidig gecontracteerde ketenzorg. ‘We zoeken naar overeen-

komsten, helpen de deelnemers en maken dankbaar gebruik van de kennis en ervaring in de

achterban. Hiermee kunnen we de ketenzorg verder brengen.’

Ketenzorg is zo’n tien jaar geleden

in Nederland ontstaan. Na de eerste

experimenten met diabeteszorg nam

door de integrale bekostiging de orga-

nisatiekracht van ketenzorgorganisaties

sterk toe. Er kwamen zorgstandaarden

en met het Nationaal Actieprogramma

Diabetes, de Long Alliantie Nederland

en het Platform Vitale Vaten kreeg

de patiënt, mede via de NPCF, een

duidelijke stem. Zo blikken Marc

Roosenboom, Frederik Vogelzang en

Jorg Arends op een kleine decade

ketenzorg terug. Ze zijn respectievelijk

in dienst van de Landelijke Vereniging

Georganiseerde eerste lijn (LVG), de

Vereniging Huisartsenposten Nederland

(VHN) en de Landelijke Huisartsen

Vereniging (LHV) maar kunnen nu een

aantal dagen per week hun kennis en

contacten inzetten voor de LOK. Voor-

heen hadden de eerstelijns bedrijven

voor ketenzorg twee aanspreekpunten:

de Adviesgroep Ketenzorg, een

gezamenlijk initiatief van LHV en VHN

alsmede de LVG, die zich met onder

meer de Kamer Zorggroepen op de

ketenzorg richtte. In het nieuwe samen-

werkingsverband bundelen nu ruim 70

ketenzorgorganisaties hun expertise.

Pragmatisch

De organisatievorm van het LOK is

bijzonder. ‘We kiezen niet voor een

voor een stichting of federatie maar

vormen voorlopig een organisatie die

zich volgens een pragmatische benade-

ring volledig wil kunnen concentreren

op de zaak. Die zaak is ketenzorg.

We zoeken naar de overeenkomsten

die bijdragen aan een gezamenlijke

kans op succes. We proberen elkaar

te vinden in wat we met de ketenzorg

willen bereiken. Het zijn complexe

vraagstukken in deze vorm van zorg.

Maar de ervaringen met geïntegreerde

zorg, multidisciplinaire zorg en

chronische ketenzorg, die is opgedaan

via de LVG, VHN en LHV, brengt ons

verder. Vooralsnog zonder uitvoerige

beleidsnota’s maar met een kernachtig

handelingsgericht en snel bij te stellen

werkplan. We zijn gewoon aan de slag

gegaan met het aanpakken van knel-

punten. De leden van de Adviesgroep

Ketenzorg en de Kamer Zorggroepen

van de LVG zijn nu samengebracht;

Frederik Vogelzang: ‘Huisartsenposten en

ketenzorgorganisaties kunnen van elkaar leren

bij het organiseren van de huisartsenzorg’

Marc Roosenboom: ‘Ruimte voor diversiteit

maar ook een “kritische massa” om richting-

gevend te zijn.’

Jorg Arends: ‘We proberen pragmatisch, met

maximale inzet van kennis van ketenzorg bij

deelnemers, vraagstukken op te lossen.’

26 DE EERSTELIJNS FEBRUARI 2013

de “kritische massa” is daardoor al

gegroeid tot driekwart van de zorg-

groepen, die niet langer contributie bij

twee organisaties betalen.’

Drie speerpunten

Drie representanten van de betrokken

organisaties vormen samen met drie

vertegenwoordigers vanuit de keten-

zorgorganisaties tot eind 2013 een inte-

rim bestuur. Naast Paul Habets (bestuur

LHV), Maarten Klomp (bestuur VHN),

Jan Frans Mutsaerts (bestuur LVG) en

Dite Husselman (huisartsenorganisatie

Medrie in Zwolle), worden er twee

bestuursleden uit de achterban aange-

zocht. Het samenwerkingsverband

heeft voor de komende periode drie

hoofdactiviteiten benoemd: kwaliteit,

transparantie en contractering. Op het

terrein van kwaliteit gaat de LOK direct

de discussie aan met de Inspectie

voor de Gezondheidszorg, die met

haar rapport over de implementatie

van de zorgstandaard diabetes stelt

dat deze zorg zich nog onvoldoende

heeft ontwikkeld. ‘Het geeft ons de

gelegenheid om uit te leggen dat

we de afgelopen twee jaar de basis

hebben gelegd voor een systematisch

kwaliteitsbeleid voor zorggroepen. Met

Kritische KwaliteitsKenmerken beschrij-

ven wij zestien uitgangspunten waaraan

zorggroepen willen voldoen. Zoals het

werken volgens zorgprogramma’s die

zijn gebaseerd op de zorgstandaarden

en de deelname aan het verzamelen

van landelijk beschikbare kwaliteits-

indicatoren. Het eindrapport van de

Evaluatiecommissie Integrale Bekosti-

ging doet daarvoor enkele bruikbare

aanbevelingen.’

Transparantie in indicatoren

Bij het tweede speerpunt beschikt de

LOK over de eerste landelijke rappor-

tage “Transparante Ketenzorg 2010”

voor diabeteszorg. Marc Roosenboom,

Frederik Vogelzang en Jorg Arends:

‘De zorggroepen die deelnemen aan

het transparantietraject laten zich zien

als aanspreekbare zorgorganisaties die

staan voor de geleverde kwaliteit van

de zorg. We willen samen met de zorg-

groepen verder op de ingeslagen weg

en zullen dit jaar, in samenwerking met

Zorgverzekeraars Nederland, COPD

toevoegen aan de landelijke uitvraag

van ketenindicatoren over 2011.’ In

plaats van de overheid heeft de sector

zelf een benchmark georganiseerd,

waarvoor Regionale Datacentra de

gegevens over de indicatoren verzame-

len. Het aantal deelnemers aan deze

benchmark blijkt afgelopen jaar sterk

te zijn toegenomen ten opzichte van de

vorige uitvraag. Een positieve ontwik-

keling!

BTW raakt bedrijfsvoering

Ketenzorg is een jonge tak van zorg die

mede is ontstaan door een wijziging in

de #nanciering. Om bewijsbare voor-

delen te behalen, zoals met substitutie,

is een aantal jaren van ontwikkeling

nodig. ‘Om dan plotseling geconfron-

teerd te worden met een BTW-hef#ng

van 21 procent over de organisatie-

kosten van samenwerking in de eerste

lijn, draagt niet bij aan een gezonde

ontwikkeling van de sector. Hierop

hebben we direct ingehaakt en gebrui-

ken we de beschikbare kanalen om

invloed uit te oefenen. De LVG legde

het contact met het ministerie van VWS

en een manager van zorggroepen in

Noord-Brabant heeft dit verder opge-

pakt. BTW raakt de bedrijfsvoering in

de ketenzorg; hierop hebben we snel

gereageerd omdat we het tot onze taak

rekenen om een bijdrage te leveren aan

de versterking van de organisatiekracht

in de eerste lijn.’ Het is een voorbeeld

van onze werkwijze waarbij we bij

voorkeur pragmatisch, met maximale

inzet van de kennis van ketenzorg bij

de deelnemers, een vraagstuk proberen

op te lossen dat een grote impact kan

hebben.

Juiste tempo, juiste toon

Voor de contractering, het derde

speerpunt, valt de organisatie terug

op de twee Enquêtes Contractering

Ketenzorg die zijn uitgevoerd. ‘Het is

daarin overduidelijk dat een aantal

hardnekkige knelpunten in de onder-

handelingen met zorgverzekeraars de

ketenzorgcontractanten dwars zitten.

Voor zorggroepen en zorgverzekeraars

zijn heldere procesafspraken erg

…leve het Platform maatschappelijke standaarden!

Op 13 december 2012 is het Platform Zorgstandaarden ten grave gedragen

en is de content overgedragen naar het Kwaliteitsinstituut. Het platform heeft

veel kennis en ervaring opgedaan over de wijze waarop vanuit meervoudig

perspectief als patiënten, professionals, zorgverzekeraars, bedrijfsleven, etc. de

zorg voor een chronische aandoening eruit zou moeten zien. Deze landelijke

sturing biedt nu een kader voor uitwerking voor veldpartijen en wordt ge-

bruikt om wet- en regelgeving vorm te geven. Het Platform Zorgstandaarden

heeft vooral veel ervaring over de wijze waarop daarover consensus bereikt

moet worden, als niemand de macht heeft om zijn of haar visie door te druk-

ken. Die kennis en ervaring moet behouden blijven, maar in een ander jasje

worden gegoten.

De decentralisatie van de AWBZ, de WMO, de WCPV, de Wet Werken naar

Vermogen legt een grote verantwoordelijkheid bij gemeenten. Die krijgen

een grote beleidsvrijheid om dit voor de eigen burgers in te vullen. Systeem-

denkers gaan er vanuit dat de Algemene Wet Bestuursrecht afdoende is

om misstanden te voorkomen. De VNG wil geen dwingende sturing op de

beleidsvrijheid voor gemeenten, maar zou in moeten kunnen stemmen met

het Platform maatschappelijke standaarden dat op basis van consensus besluit

en dus alle partijen van een veto voorziet. Op die manier kan met inzet van

de ervaring van het Platform zorgstandaarden een aantal jaren geëxperimen-

teerd worden met de wijze waarop maatschappelijke standaarden vorm en

inhoud moeten worden gegeven. Om vervolgens te beoordelen op welke

wijze deze wellicht wettelijk verankerd kunnen worden bij een instituut dat

doorzettingsmacht heeft.

De samenhang met zorgstandaarden is groot. Het betreft deels dezelfde

doelgroepen als kwetsbare ouderen en chronisch zieken of mensen met een

psychische aandoening. Er is geen centrale sturing op de uitvoering maar

het maatschappelijk belang is groot. Daarnaast kan het risico van afwentelen

van verantwoordelijkheden tussen zorgverzekeraars en gemeenten worden

ingeperkt. De behoefte bestaat aan een vrijwillige, maar niet vrijblijvende in-

vulling van maatschappelijke standaarden. Met nieuwe spelers als wethouders,

ambtenaren, GGD en welzijnsorganisaties in plaats van zorgverzekeraars en

medisch specialisten. Met ondersteuning van de werkwijze en wellicht mede

ingevuld door het team zorgstandaarden.

Jan Erik de Wildt

Eigenaar van Commonsense BV en houdt zich bezig

met redesign van de eerste lijn. Reageren?

je.dewildt@de-eerstelijns.nl

Platform zorgstandaarden is dood…

DE EERSTELIJNS FEBRUARI 2013 27

waardevol en welkom. We voeren nu

overleg met Zorgverzekeraars Neder-

land en zorgverzekeraars om landelijke

spelregels rond het contracteren

van ketenzorg af te spreken, zodat

bijvoorbeeld tijdig contracten kunnen

worden afgesloten in plaats van met

terugwerkende kracht.

Marc Roosenboom, Frederik Vogelzang

en Jorg Arends benadrukken nog eens

dat ketenzorg volop in ontwikkeling

is en dat met het nieuwe samenwer-

kingsverband hieraan gericht vorm te

geven valt. ‘We zijn ervan overtuigd

dat het gaat lukken om de ketenzorg

samen verder te krijgen, mits we het

juiste tempo en de juiste toon kunnen

vinden.’

Tekst: Kees Kommer/Fotogra!e: Studio

Oostrum