894 IDEEËN VOOR MEER VITALITEIT IN GEBIEDEN DIE TE MAKEN HEBBEN MET ECONOMISCHE TERUGGANG

VoorwoordMultinational Steelcase schreef eind 2011 een OpenIDEO crowdsourcing challenge uit met de vraag: ‘Hoe kunnen we opnieuw vitaliteit brengen in gebieden die te maken hebben met economische teruggang?’ Aanleiding hiervoor was het economische verval van Detroit, hoofdstad van de Amerikaanse staat Michigan waar het hoofdkantoor van Steelcase gevestigd is.

In vijf fasen werden ideeën verzameld omtrent het revitaliseren van steden en regio’s. In de inspiratiefase werden maar liefst 894 ideeën ingezonden vanuit de hele wereld. Hiervan werden er 330 tot concreet concept uitwerkt. Uit deze concepten werd door Steelcase en IDEO een top 20-shortlist samengesteld, op basis van het ontvangen ‘applause’ , de stemmen van het publiek en vooraf gestelde evaluatiecriteria. Hiervan werden er elf tot winnaar uitgeroepen waarbijde volgende thema’s terug te vinden zijn :

Leegstand:Het concept heeft betrekking op leegstaande gebouwen of braakliggende terreinen.Samenwerking:Het concept stimuleert samenwerking tussen bewoners, organisaties en/of overheden.Zelforganisatie:Het concept stimuleert dat bewoners zelf aan de slag gaan om iets moois van de wijk, stad of regio te maken.Community :Het concept vergroot het gevoel van verbinding in de gemeenschap, zorgt voor grotere mate van sociale cohesie.Ondernemerschap:Het concept is stimulerend voor nieuwe en bestaande ondernemers en start-ups, en stimuleert de lokale economie.

Between-us gelooft dat deze ideeën veel inspiratie kunnen bieden voor partijen die op zoek naar innovatieve manieren om óók in Nederland steden en regio’s nieuw leven in te blazen en stelt op de volgende kaarten de elf winnende concepten aan u voor.

Veel inspiratie toegewenst!

Between-us www.between-us.nl

EEN DOOS VOL VITALITEIT

1Een doos vol vitaliteit Dit concept is een ‘doe-het-zelf manier’ om actief te worden in je buurt of wijk. Via een website kunnen ideeën en suggesties voor projecten online gedeeld worden. Voorwaarde aan de projecten is dat ze snel en gemakkelijk door bewoners in hun buurt, gebouw of omgeving kunnen worden uitgevoerd. Iedereen kan ideeën bijdragen en erover discussiëren. Het platform stimuleert uitwisseling en samenwerking tussen wijkbewoners.

Naast ideeën kunnen ook doe-het-zelf kits met te printen materialen, lokale overzichten per regio en jeugdprogramma’s worden aangeboden. Hiermee kunnen andere deelnemers direct aan de slag om hun wijk of regio de ideeën uit te voeren. Lokale overzichtspagina’s kunnen de ideeën op regionaal niveau bundelen. Daarnaast kan er een speciale jeugdpagina ingericht worden, waar kinderen en jongeren hun ideeën kunnen inbrengen en als ‘jeugdmentor’ met de uitvoering van ideeën aan de slag gaan.

Idee van: Sarah Fathallah (Marokko)Thema’s: leegstand - samenwerking - zelforganisatie - community - ondernemerschaphttp://www.openideo.com/open/vibrant-cities/winners-announced/vibrancy-in-a-box/

ZET EEN RUILMARKT OP

2Zet een ruilmarkt opGebruik een leegstaande ruimte om een wekelijkse ruilmarkt te organiseren. Hier kunnen mensen spullen en diensten met elkaar uitwisselen. Wijkbewoners kunnen hun gebruikte en ongebruikte spullen met elkaar ruilen, maar ook hun kwaliteiten aan elkaar beschikbaar stellen. Voorbeelden zijn het verven van een hek, het geven van gitaarlessen, het vertellen van verhalen of kunstwerken uitwisselen.

Het project kan worden aangevuld met een website waar mensen ook online met elkaar in contact kunnen komen, spullen kunnen ruilen en diensten uit kunnen wisselen. In beide gevallen is geld als ruilmiddel verboden!

De ruilmarkt maakt buren van mensen die elkaar voorheen niet kenden en creëert een gevoel van trots om deel uit te maken van een levendige gemeenschap.

Idee van: Brian Redondo (US)Thema’s: leegstand - samenwerking - zelforganisatie - community – ondernemerschaphttp://www.openideo.com/open/vibrant-cities/winners-announced/instead-of-a-farmer-s-market-create-a-barter-market/

LOKAAL KOPEN, LOKAAL VERBINDEN

3Lokaal kopen, lokaal verbinden

Veel van het geld en de middelen die in een wijk uitgegeven wordt, verdwijnt in de ‘globale’ economie. Waarom zou je het niet in de wijk zelf houden?

Door activiteiten in de buurt te ontplooien zoals de boodschappen doen, het kopen van lokale producten en het bijwonen van evenementen spaar je punten via een mobiele applicatie. Dit stimuleert buurtbewoners geld te besteden in de eigen community en maakt fysieke en digitale verbindingen tussen wijkbewoners en ondernemers.

Ondernemers kunnen de aankopen belonen met speciale promoties of loyaliteits-acties of het sponsoren van een wijkevenement met geld of in natura. De wijk-bewoners worden zo gestimuleerd actief na te denken over de keuzes die ze maken en worden beloond in hun bewuste gedrag.

Idee van: T. Annie Nguyen (US) Thema’s: leegstand - samenwerking - zelforganisatie - community – ondernemerschaphttp://www.openideo.com/open/vibrant-cities/winners-announced/buy-locally-connect-locally/

ZIPSPACES

4ZipSpacesAls gevolg van economische teruggang kennen veel steden en wijken een groot aantal kantoren en winkelpanden die (tijdelijk) niet gebruikt worden.

Leegstaande of ongebruikte winkel- of kantoorruimtes zouden tijdelijk tegen lage tarieven verhuurd kunnen worden voor kortdurende projecten, bijvoorbeeld culturele evenementen, bruiloften, exposities en pop-up shops. De mogelijkheden zijn eindeloos, mits het binnen het bestemmingsplan valt. Via een website kunnen locaties en culturele ondernemers bij elkaar worden gebracht. Zo kunnen zij reserveringen maken, feedback over elkaar geven en ideeën uitwisselen.

De ZipSpaces aanpak is aantrekkelijk voor de vestiging van creatievelingen en startende ondernemers in de regio, die met weinig kapitaal iets van de grond kunnen krijgen, het voorkomt de nadelen van leegstand en zorgt voor levendigheid in de wijk.

Idee van: Rebekah Emanuel (US)Thema’s: leegstand - samenwerking - zelforganisatie - community – ondernemerschaphttp://www.openideo.com/open/vibrant-cities/winners-announced/zipspaces/

ONTCIJFER HET BELEID

5Ontcijfer het beleidIngewikkelde regelgeving staat vaak in de weg van het ontplooien van creativiteit en ondernemerschap in (leegstaande) gebouwen. Het vereenvoudigen van ingewikkeld gemeente- en stadsbeleid in de vorm van een gebruikersvriendelijke webhandleiding, moet de weg naar het uitbaten van ruimtes voor ondernemers en start-ups makkelijker maken.

Gemeenten kunnen hun beleid op een simpele, uitnodigende manier aanbieden, bijvoorbeeld door een online beslisboom per terrein aan te bieden, waarna vervolgens in duidelijke taal wordt uitgelegd wat de beleidsmatige restricties aan dat gebied zijn.

Door het beleid gemakkelijker uit te leggen en op een simpelere manier aan te bieden, kunnen steden en gemeenten ondernemerschap in hun regio stimuleren.

Idee van: Mike McDearmon (US)Thema’s: leegstand - samenwerking - zelforganisatie - community – ondernemerschaphttp://www.openideo.com/open/vibrant-cities/winners-announced/decode-the-codes/

AANTREKKEN VAN START-UPS

6Aantrekken van start-upsDe vestiging van startende bedrijfjes in de wijk of stad biedt steden en gemeenten vele voordelen: benutting van leegstaande gebouwen, economische waarde door het creëren van banen, belastinginkomsten en meer vitaliteit in de buurt.

Door goedkoop vastgoed aan te bieden, leningen te vertrekken, beleid niet in de weg te laten staan en andere middelen en begeleiding te verstrekken, wordt het voor beginnende ondernemers aantrekkelijk om zich in een bepaalde stad of regio te vestigen. Deze voordelen kunnen zowel aangeboden worden door gemeenten als andere sponsors, zoals woningcorporaties, vastgoedbeheerders en lokale bedrijven die gebaat zijn bij economische ontwikkeling van de regio. Zij zouden bijvoorbeeld in de vorm van aandelen in de start-up voor hun inspanning beloond kunnen worden.

Een Nederlands voorbeeld van leegstaand vastgoed waar een broedplaats voor creatieve start-ups is gevestigd, is Klein Haarlem (www.kleinhaarlem.nl).

Idee van: Sarah Fathallah (Marokko) Thema’s: leegstand - samenwerking - zelforganisatie - community – ondernemerschaphttp://www.openideo.com/open/vibrant-cities/winners-announced/attracting-start-ups/

RIVALITEIT!

7Rivaliteit!Door middel van competities worden burgers en bedrijven enthousiast gemaakt om de lokale economie te steunen. Lokale organisaties treden op als ambassadeurs voor de wijk of stad en vormen bewijs van de levendigheid in hun gebied.

Bedrijven kunnen een competitie met elkaar aangaan in de stad, of tussen steden onderling, waarna het publiek kan stemmen op ‘de beste’. Denk bijvoorbeeld aan een challenge tussen twee Italiaanse restaurants. Winnaars kunnen een (kleine) prijs winnen, verstrekt door de gemeente, de lokale media of een sponsor. Daarnaast werkt het competitie-element stimulerend voor zowel de klanten als de medewerkers van de betrokken bedrijven. De competities zouden jaarlijks herhaald kunnen worden om het wedstrijdeffect blijvend te behouden.

Idee van: Mei Hsieh (US)Thema’s: leegstand - samenwerking - zelforganisatie - community – ondernemerschap http://www.openideo.com/open/vibrant-cities/winners-announced/rivalry-a-competitive-challenge-network-to-spark-business-growth-and-city-spirit/

STUDENTEN BETREKKEN IN LOKALE PROJECTEN

8Studenten betrekken in lokale projectenStudenten van techniek- en designopleidingen kunnen voor lokale projecten zowel in het publieke als het private domein worden ingezet om hun kennis en kunde te delen met de gemeenschap. Dergelijke projecten zouden in het curriculum van de opleiding kunnen worden opgenomen.

Het voordeel is tweeledig: studenten kunnen hun kennis in de praktijk toepassen, realisatie van hun werk zorgt voor verrijking van de opleiding en trots bij de succesvolle totstandkoming ervan. Aan de andere zijde profiteert de gemeenschap van de vaardigheden van de studenten en krijgen opleidingsinstituten de kans hun sociale meerwaarde in de stad of regio te bewijzen.

Idee van: Amanda R. (US)Thema’s: leegstand - samenwerking - zelforganisatie - community – ondernemerschap http://www.openideo.com/open/vibrant-cities/winners-announced/engage-university-students-in-community-projects/

DETROIT TERUGVEROVERD

9Detroit terugveroverdDetroit is momenteel bezig veel leegstaande gebouwen te slopen. De ruimte die hiermee vrijkomt, biedt kansen om Detroit terug op te bouwen als duurzame stad. Vrijgekomen grond kan bijvoorbeeld gebruikt worden voor urban farming en overgebleven sloopmateriaal wordt gebruikt voor de productie van meubels die de ‘Motorcity spirit’ uitdragen.

In essentie staat het idee voor de duurzame omschakeling van bedreigingen naar kansen daar waar fysieke ruimte vrijkomt. Het versterken van lokale identiteit van een stad of regio staat voorop en de essentie ervan wordt terugveroverd op het ingezette verval.

Idee van: Vincent Cheng (US)Thema’s: leegstand - samenwerking - zelforganisatie - community – ondernemerschaphttp://www.openideo.com/open/vibrant-cities/winners-announced/reclaimed-in-detroit/

DIALOOGBOOST PARK

10

Dialoog Boost ParkIn een park of andere fysieke ontmoetingsplaats wordt een podium geboden om mensen met elkaar in dialoog te laten treden, het contact te vergroten en mensen in samenspraak tot nieuwe ideeën te laten komen die de wijk of stad kunnen revitaliseren.

Vijftien bewoners worden uitgenodigd deel te nemen aan het ‘design team’. Teamleiders bieden het design team materialen, regels en rolverdeling en inspiratie.

Door bewoners zelf met ideeën te laten komen, ontstaat er een gevoel van ‘ownership’ waardoor ze zich meer betrokken zullen voelen en een positievere houding hebben ten opzichte van veranderingen. Het design team wordt voor een bepaald aantal maanden aangesteld en werkt in die periode volgens het 4D-model (discover, dream, design, deliver) om verandering te realiseren.

Idee van: Jens Mortensen (Zweden)Thema’s: leegstand - samenwerking - zelforganisatie - community – ondernemerschaphttp://www.openideo.com/open/vibrant-cities/winners-announced/dialog-booster-park./

OPENCITY

11

OpencityMet gebruik van een mobiele applicatie en website die bijvoorbeeld via Google Maps gebieden aan kan duiden, kunnen wijkbewoners ideeën m.b.t. leegstaande gebouwen of braakliggende gebieden met elkaar delen. In een off- en online samenwerking kunnen ze tot oplossingen komen. Door deze lokale betrokkenheid wordt de slagingskans van nieuwe initiatieven vergroot. Het proces bestaat uit vier stappen:1. Iemand markeert een gebied als ‘workspace’ via de website of met de mobiele applicatie,

die het gebied via GPS herkent.2. Vervolgens wordt een fysieke markering (bijv. een bord) op het gebied geplaatst, zodat

omwonenden en voorbijgangers weten dat er een initiatief loopt en zij hun ideeën bij kunnen dragen.

3. Via de on- en offline middelen komt een discussie op gang over de bestemming van het terrein. Via deze kanalen worden ideeën worden verfijnd tot een concreet concept en kunnen mensen hun vaardigheden, tijd en materialen aanbieden als tot overeenstemming is gekomen.

4. Het project wordt uitgevoerd.

Idee van: Matthew Rouser (Zweden)Thema’s: leegstand - samenwerking - zelforganisatie - community – ondernemerschaphttp://www.openideo.com/open/vibrant-cities/winners-announced/opencity-bringing-open-source-princi/