Sociale vitaliteit in Noord-Groningen

Jan Dirk Gardenier

Leefbaarheid versus sociale vitaliteit

Leefbaarheid:

het welzijn en de welvaart van inwoners binnen een bepaalde (fysieke en sociale) omgeving

Sociale vitaliteit:

‘Een sociaal vitaal platteland is een platteland waar bewoners zich inspannen voor elkaar en hun omgeving, maar ook een platteland waar nieuwe groepen bewoners erbij horen en bewoners de weg naar instanties en beleidsmakers kennen, zodat nieuwe initiatieven van de grond kunnen komen.’

De oplossing van actuele problemen bestaat namelijk niet uit het terughalen van het traditionele dorp door het najagen van bevolkingsgroei en het streven naar een evenwichtige bevolkingsopbouw, laat staan door voorzieningen met subsidie in stand te houden en vrouwen van betaald werk af te houden.

Het gaat dus niet zozeer om het opsporen van de achtergronden van leefbaarheid en sociale vitaliteit in het traditionele dorp, maar vooral om inzicht te verwerven hoe op basis van nieuwe voorwaarden leefbaarheid en sociale vitaliteit in dorpen kan ontstaan.

Thissen, Leefbaarheid en Vitaliteit van dorpen: Mythes en Uitdagingen, 2009

Belang sociale vitaliteit

Antwoord op de vragen:

1. in wat voor soort dorpen en bij wat voor soort bewoners is sociale vitaliteit sterk en juist niet sterk aanwezig?

2. zijn er zogenaamde knoppen te identificeren waar gemeenten aan kunnen draaien om iets te kunnen betekenen?

Wat beïnvloedt sociale vitaliteitDorpskenmerken:

- dorpsgrootte- afstand tot de stad- dynamiek

Persoonskenmerken:

- leeftijd- geslacht- gezinssamenstelling- werkzaam - inkomen- nieuwkomer/autochtoon- opleidingsniveau

Sociale vitaliteit

Conceptueel model

SCP, Overgebleven dorpsleven 2008

Type leefomgeving

Groepen bewonersSociale samenhang

Leefbaarheid

Sociale vitaliteit

Verbindende sociale vitaliteitvrijwillige bijdrage van bewoners aan hun omgeving

Thema’s Indicatoren

Geloofsgenootschappen en verenigingen

• Bezoek kerk• Lid vereniging

Vrijwilligerswerk/ mantelzorg • Uren/week actief als vrijwilliger• Mantelzorg

Tradities • Bezoek dorpshuis/-feest• Volgen regionaal/lokaal nieuws• Spreken/verstaan Gronings

Vernieuwende sociale vitaliteitmate waarin bewoners om kunnen gaan met veranderingen in lokale omstandigheden

Thema’s Indicatoren

Vertrouwen in politieke invloed • Mening over invloed op lokale politiek• Betrouwbaarheid/ tevredenheid landelijke politiek

Houding tegenover nieuwkomers • Visie op nieuwkomers• Nieuwkomer verrijking of bedreiging

Resultaten

Dorpskenmerken Verbindende sociale vitaliteitDorpskenmerken Dorpskenmerken Dorpskenmerken Verbindende sociale vitaliteitDorpskenmerken Dorpskenmerken Dorpskenmerken Dorpskenmerken Verbindende sociale vitaliteitDorpskenmerken

Dorpskenmerken Vernieuwende sociale vitaliteit

Persoonskenmerken:- met partner- > 45 jaar- met kinderen- autochtone bewoners

Verbindende sociale vitaliteit

Persoonskenmerken:- nieuwkomersVernieuwende sociale vitaliteit

Dorpskenmerken Dorpskenmerken Dorpskenmerken Verbindende sociale vitaliteitDorpskenmerken

Percentage >= 45 jaar

Percentage met kinderen

Nieuwkomers

Indicatoren verbindende soc vitaliteit

Gemiddeld Noord-Groningen: van buiten 22%, met kind 35%, > 45 jaar 48%

• Dorpskenmerken geen voorspeller voor sociale vitaliteit, persoonskenmerken wel

• Dorpen Noord-Groningen niet homogeen qua samenstelling

• Sociale vitaliteit complex verschijnsel dat zich niet ruimtelijk concentreert: gemeenten doen er goed aan te kijken naar de samenleving in individuele dorpen en te anticiperen op wat er al in de dorpen gebeurt

• Sociale vitaliteit houdt niet per se in dat dorpsbewoners reageren op de wijze zoals de overheid dat graag ziet

Conclusie