2012 #3 VredesMagazine

Aanval op Iran kan tot genocide leidenNATO game over bestormt het hoofdwartier

Ondertussen in Irak

• Aanval op Iran kan tot genocide leiden• NATO game over bestormt het hoofdwartier

Onderzoeksdossier:

• Ondertussen in Irak

VredesMagazineJaargang 5 nummer 3 3e kwartaal 2012 Prijs euro 2,50

redes agazine

2 VREDESMAGAZINE nr. 3-2012

VVRREEDDEESSMMAAGGAAZZIINNEE 33ee KKWWAARRTTAAAALL 22001122 Uitgave van de vereniging VredesMedia waarin samenwerken: Haags Vredesplatform (HVP), Humanistisch Vredesbe-raad (HVB), Vredesbeweging Pais, Samenwerkingsverband Stop de Wapenwedloop, Antimilitaristies Onderzoekskollektief VD AMOK, Women’s InternationalLeague for Peace and Freedom (WILPF) afdeling Nederland. In VredesMagazine zijn de tijdschriften Kernwapens Weg!, VD AMOK en de dikke nummers vanVredeskoerier ’t Kan Anders opgegaan. RREEDDAACCTTIIEE:: Jan Bervoets, Boudewijn Chorus, Hans Feddema, Benno Houweling, Kees Kalkman, Klaas Meijer, AnkePolak, Jan Schaake, Guido Schokker, Barbara Smedema, Egbert Wever AAAANN DDIITT NNUUMMMMEERR WWEERRKKTTEENN NNAAAASSTT DDEE AAUUTTEEUURRSS MMEEEE:: David-Jan Donner, Chris Geerse.De auteur is verantwoordelijk voor de inhoud van een geplaatst stuk. De tekst van artikelen mag worden overgenomen op voorwaarde van bronvermelding.Copyrights van foto’s en tekeningen berusten bij de desbetreffende fotograaf /illustrator. FFOOTTOORREEDDAACCTTIIEE:: Hans Bouton, Anne Vaillant FFOOTTOOGGRRAAFFEENNEENN IILLLLUUSSTTRRAATTOORREENN:: Activestills, Ario Abrahamson, Jan Bervoets, Christiaan Briggs, Daniel Herrera, Jordan Johmson, Latuff, André van der Linden, Len Munnik,Boyd Noorda, Olivier Vin, Sylvia Wilbrink VVOORRMMGGEEVVIINNGG:: Jimmy Slothouwer DDRRUUKKKKEERR:: Drukkerij Mezclado, Tilburg AABBOONNNNEEMMEENNTTEENN:: Interesse of aanmeldingvoor een abonnement op Vredesmagazine kan kenbaar gemaakt worden bij de redactie van VredesMagazine of bij een deelnemende organisatie. Een jaar-abonnement op VredesMagazine (4 nummers) kost 10 euro. U kunt een abonnement nemen via [email protected] of 015 7850137. GGIIFFTTEENN:: Bedragendie abonnees overmaken boven het verschuldigde abonnementsgeld worden beschouwd als gift voor het werk van de in VredesMagazine samenwerkende orga-nisaties. CCOONNTTAACCTT VVRREEDDEESSMMEEDDIIAA:: Vlamingstraat 82 2611 LA Delft, 015 7850137, [email protected], www.vredesmedia.nl. RREEDDAACCTTIIEEAADDRREESS:: Obrechtstraat43 3572 EC Utrecht tel. 030 8901341 e-post info@ vredesmagazine.nl. Artikelen naar [email protected]. KKOOPPIIJJSSLLUUIITTIINNGG VVOOLLGGEENNDD NNUUMMMMEERR::

15 augustus. Verschijningsdatum volgend nummer: 15 september. IISSSSNN 11887766--00772244

Co

lo

fo

nc

om

me

nt

aa

r

Vijftienduizend demonstrantenliepen in Chicago op eenbroeierige zondag naar een

manifestatie in de buurt van hetconferentiecentrum van McCormickPlace, waar de topleiders van de NAVObijeenkwamen. De demonstrantentrotseerden een troepenmacht van politieen nationale garde die was opgetrommeldin een hysterisch klimaat, waarin het rechtop vrije betoging drastisch was beperkt.Voorop in de stoet liepen tientallen ledenvan de Iraq Veterans Against the War,sommigen gekleed in gevechtspak en methun oorlogsmedailles, die ze na afloop ineen symbolisch gebaar retourneerden aande politici.

Binnen hielden de NAVO-leiders éénvan de minst geïnspireerdebijeenkomsten uit de geschiedenis vanhet bondgenootschap. De NAVO bevindtzich na de Irakoorlog, de uitputtingsslagin Afghanistan en de contraproductieveresultaten van de oorlog tegen Libië inzwaar weer. En dat tijdens de hevigsteeconomische crisis sinds de jaren dertigvan de vorige eeuw. De oorlogsuitgavenhebben daartoe in aanzienlijke matebijgedragen, maar nu lijkt de crisis eennieuwe ronde van herbewapening na degevoerde oorlogen zeker in Europa tebelemmeren. Allerwegen staan deoorlogsbegrotingen onder druk, behalvevoorlopig in de VS, waar de rekening inafwachting van de presidentsverkiezingennog niet is gepresenteerd.

Een commentator van de Financial Timesschreef na afloop van de NAVO-top en dievan de G8 die eraan voorafging: “Nog nietzo lang geleden zouden opeenvolgende

toppen van de westelijke mogendhedende wereld tot de orde hebben geroepen.Nu vestigen deze bijeenkomsten er alleenmaar de aandacht op hoe snel en hoe diephet Westen is gevallen.” De NAVO-top inChicago “bood het weinig stichtelijkeschouwspel van het sterkste militairebondgenootschap ter wereld dat inAfghanistan naar de uitgang rent.” Hethoofdredactioneel commentaar vandezelfde krant deed er nog een schepjebovenop: “De NAVO heeft te maken meteen groot intern probleem. De VS enEuropa slaan, waar het hun militairoptreden betreft, in toenemende mateverschillende wegen in. De VS stileren zicheerder als grootmacht in de Stille Oceaandan in Europa, en zijn gefixeerd op deChinese uitdaging. Ondertussen snijdende Europese regeringen in dedefensiebegrotingen om het hoofd tebieden aan de economische draaikolk.Tezamen genomen drijven deze tweeontwikkelingen de NAVO naar een crisis.”

Wat betreft de Afghaanse oorlog wordtde nieuwste strategie aangeduid met decynische slogan ‘voor Afghanistan goedgenoeg’ (Afghan good enough). Zoalsgebruikelijk is de nieuwe lijn al voor detop in de New York Times bekend gemaaktvia door het Witte Huis geregisseerdelekken. ‘Afghanistan goed genoeg’betekent dat er afscheid wordt genomenvan de pretentie in dat land een modernegoed functionerende democratische staatop te bouwen. Er wordt samengewerktmet noordelijke krijgsheren en zuidelijkepotentaten met geüniformeerde lokalehelpers in een spel van verdeel en heersom de invloed van de Taliban na hetvertrek van het grootste deel van de

Oorlogsmedailles en crisisbudgettenNAVO-troepen in toom te houden. Specialforces van de NAVO, doodseskaders enluchtsteun moeten het regime in Kaboelmet een kleiner Afghaans veiligheids-apparaat dan oorspronkelijk geplandovereind houden. Voor dit laatste wil deNAVO 4 miljard dollar per jaar bij debondgenoten ophalen. Het realiteits-gehalte van dit plan is onduidelijk, maarer wordt op gerekend dat dehoudbaarheid in elk geval geldt tot na deAmerikaanse presidentsverkiezingen.

Intussen strijkt de NAVO de Russen, vanwie ze voor hun logistieke aftocht uitAfghanistan afhankelijk zijn, tegen deharen door het Europese raketschildoperationeel te verklaren.

Het wordt tijd dat de geluiden vandemonstranten zoals in Chicago luidergaan klinken. Het Afghanistan Initiatiefheeft opgeroepen de Nederlandse politicionder druk te zetten om voortaan alleengeld te geven voor vreedzame weder-opbouw in Afghanistan en niet om oorlogte voeren.

Kees Kalkman

De oproep van het Afghanistan Initiatief:

http://kunduzmonitor.blogspot.nl/2012/05/

dringende-oproep-aan-de-nederlandse.html

Voorpagina: Patrouille vanAmerikaanse leger in Al Asirya (Irak)augustus 2007.Foto: Daniel Herrera/ US Army.

VREDESMAGAZINE nr. 3-2012 3

inh

ou

dOORLOGSMEDAILLESEN CRISISBUDGETTEN 2

Kees Kalkman

‘IK KAN MET DEZEMISDADEN NIET MEEDOEN’ 4Interview met een Israëlische dienstweigeraarster

Jillian Kestler-D’Amours

AANVAL OP IRAN KAN TOT GENOCIDE LEIDEN 6Discussieavond Haags Vredesplatformen Prime over Iran

Jan Bervoets

SLECHTE KARMA EN CELVOETBAL 8Nato Game Over bestormt het hoofdkwartier

Roel Joosen

NOOIT MEER OORLOG 10Boekbespreking ‘Van jeugdigpacifisme naar geestelijke weerbaarheid’

Anke Polak

TRANSFORMATIE VAN OORLOGSVOERING 12In de oorlogsvoering vinden verontrustendeontwikkelingen plaats, hoe kunnenvredesorganisaties daar iets tegen ondernemen?

Rein Heijne

BOLWERK VANDIENSTWEIGERING AFGEBOUWD 14Het Noordelijk Gewest van VrijeSocialisten bestaat niet meer

Jan Bervoets

DE CARMEN VAN HETNATIONAAL CRISISCOMITÉ 16Prinses Juliana en het Nationaal Crisiscomité bespot

Tilly de Waal-de Groot

FOTOPAGINA’S BOYD NOORDA 18Protest tegen oorlogsprofiteurs

DOSSIER: ONDERTUSSEN IN IRAK 21Dirk Adriaensens, Martin Broek,Kees Kalkman, Jan Schaake, Frank Slijper

EN VERDER:

COLUMN 9Hans Feddema

SPRINGSTOF 13Frank Slijper

COLUMN 15Boudewijn Chorus

UIT DE GESCHIEDENISVAN DE VREDESBEWEGING 17OVERZICHT VAN BIJ VMAANGESLOTEN ORGANISATIES 20KORTE BERICHTEN 33SIGNALERING 35GEDICHT 36Ze komen onder stenen vandaan

AnoniemTe

keni

ng: L

en M

unni

k

We Never Finished 1948 – Displacementin Israel / Palestine


tijnen in 1947-48) tot vandaag. Wij ziendit bij de slachting in Gaza, we zien dit inhet dagelijkse leven van de Palestijnendie bezet worden in Gaza en de Westelij-ke Jordaanoever, en wij zien hoe Palestij-nen worden behandeld die in Israël wo-nen. Ik denk niet dat ik daarin thuis hoor.Ik denk niet dat ik persoonlijk met dezemisdaden kan meedoen en ik denk datwij kritiek moeten uitoefenen op deze in-

stelling en deze misdaden en openlijk destraat op moeten om te verklaren dat wijin dit leger niet zullen dienen zolang hetmensen bezet.

Waarom besloot je om openlijk teverklaren dat je weigert en niet – zoalsandere Israëli vaak doen als zij hunmilitaire dienst ontwijken – met een ofander excuus aan te komen?Tien jaar geleden was er een grote bewe-ging van dienstweigeraars, maar in de af-gelopen twee of drie jaar lijkt deze gro-tendeels verdwenen. Ik ben tot nu zelfs deenige weigeraar dit jaar, dus moet ik al-lereerst de mensen proberen duidelijk temaken dat dienstweigeren in ieder gevalnog steeds bestaat. Bovendien wil ik nietzwijgen. Ik heb zo’n gevoel dat we sindsonze schooltijd steeds hebben gezwegen.Wij verspreiden onze kritiek alleen inkleine kring. De wereld hoort niet het, dePalestijnen horen het niet. Ik weet niet of

Op 16 april moest de 18-jarigeIsraëlische Noam Gur opkomen voorhaar nummer bij het wervingsdepotRamat Gan. Zij kwam met Alon Gurmanen een groep jongeren haar dienst-weigering aanzeggen. Begin maartmaakte zij haar plan tot dienst-weigering bekend en schreef zij in eenopen brief: “Ik weiger met hetIsraëlische leger mee te gaan, omdatik weiger lid te worden van een legerdat sinds het werd opgerichtbetrokken is geweest in de over-heersing van een andere natie, en bijhet plunderen en het terroriseren vaneen burgerbevolking die onder zijngezag staat.”

Journaliste Jillian Kestler-D’Amoursvan Elektronic Intifada sprak inmaart met Gur over wat haar besluit

beïnvloedde om dienst te weigeren, hoedaarop tot dan toe was gereageerd en watandere jonge Israëli volgens haar moetenweten over wat dienst in het Israëlischeleger werkelijk betekent.

Waarom heb je besloten dienst teweigeren?Sinds Israël werd opgericht begaat hetoorlogsmisdaden en misdaden tegen demenselijkheid, vanaf de Naqba (de ge-dwongen verplaatsing van 750.000 Pales-

Noam Gur: “Ik kan met dezemisdaden niet meedoen”

Interview met een Israëlische dienstweigeraarster

We Never Finished 1948 – Displacementin Israel / Palestine

Fotografencollectief Activestills maakt sociale, politieke reportages

en tentoonstellingen in Israel/ Palestina.

Deze tentoonstelling is tot 1 juli in de Melkweggalerie

Marnixstraat 409, Amsterdam te zien.

Open: woensdag - zondag 13-20 uur.Toegang gratis.

NOAM GUR

Foto

: Act

ives

till

s


het iets zal veranderen, maar ik kan hetproberen. Zelfs met de kleinste verande-ring zal ik me beter voelen.

Had je familie of opvoeding enige invloedop je besluit om dienst te weigeren?Mijn ouders zijn bepaald niet politiek.Beide hebben in het leger gediend. Mijnvader nam aan de eerste oorlog in Liba-non deel en raakte daar gewond. Mijnmoeder ook. Mijn oudere zus zat bij degrenswacht. Mij werd ook verteld dat ikna mijn middelbare school het leger inzou gaan. Dat hoorde zo. Vanaf ongeveermijn 15e begon ik me te interesserenvoor de Naqba van 1948. Ik begon te le-zen en begon het hele plaatje te zien. Ikweet niet waarom, maar het gebeurde ge-woon. En later begon ik verhalen vanPalestijnen en veteranen over de Weste-lijke Jordaanoever te lezen. Ik kreeg Pa-lestijnse vrienden en uiteindelijk ging ikmee te doen aan protesten op de WestBank en kreeg ik met mijn eigen ogen tezien wat er gebeurt. En toen ik zestienwas besloot ik dat ik niet in het leger zoudienen.

Wat voor reactie heb je gekregen nadat jepubliekelijk je dienstweigering hadaangekondigd?Mijn ouders steunen mij niet. Ik denk datzij weten dat zij zich niet kunnen verzet-ten tegen mijn weigering omdat het mijnovertuiging is en ik 18 jaar ben. Het con-

tact met het grootste deel van mijnschoolvrienden ben ik nu helaas kwijt, demeesten van hen gingen naar het leger.

toch lieten ze me zien dat dit de goedeweg is, omdat ik handel naar waarin ikgeloof. Wat ik denk is juist goed.

Wat gaat er gebeuren als je formeel metje diensweigering begint?Op16 april zal ik in het wervingsdepot inRamat Gan moeten zijn. Ik zal naar bin-nen gaan en ik zal moeten verklaren datik weiger. Ik zal daar een paar uur moe-ten blijven en daarna zal ik worden ver-oordeeld voor straffen van een week toteen maand. Ik zal in één van de vrouwen-gevangenissen moeten zitten en dan zalik worden vrijgelaten. Als ik word vrijge-laten, dan zal ik weer naar Ramat Ganmoeten. Dan weer een veroordeling vaneen week tot een maand en dat zal door-gaan tot het leger besluit daarmee op tehouden.

Wat moet er in de Israëlische samenlevingveranderen, zodat er weer meer jongerengaan dienstweigeren?Ik weet niet of dat mogelijk is. Ik vrees

Wat zou je andere 18-jarige Israëliaanraden die op het punt staan het legerin te gaan?Ik denk dat het belangrijk is dat iedereengoed nadenkt over wat hij doet. Ik denkvanuit mijn persoonlijke ervaring dat demeeste 18-jarigen, echt niet weten waarzij naartoe gaan. Zij hebben geen ideewat er in het leger met hen gebeurt. Hunbeeld van de Palestijnen zal door het le-ger worden gevormd. Daarom moet jeproberen te zien wat er gaande is voordatje in het leger wordt ingelijfd. Probeer er-achter te komen, ga met de mensen zelfpraten… Dat is heus niet zo eng. Probeerte lezen wat deze mensen te zeggen heb-ben. Zo kom je er uiteindelijk ook achterwaar je in betrokken wordt.

Jillian Kestler-D’AmoursElectronic Intifada

“Ik ben tot nu de enige

weigeraar dit jaar, dus

moet ik allereerst de

mensen proberen

duidelijk te maken dat

dienstweigeren in

ieder geval nog steeds

bestaat”

NAQBA 1948

Wel heb ik veel positieve reacties gekre-gen, maar ook commentaren gekregendie niet vriendelijk waren.

Hoe reageerde je op die negatievecommentaren?Ze hebben me het gevoel gegeven dat ikmoet doorgaan met wat ik doe. Ook alwaren ze negatief en steunden ze me niet,

dat we op een punt zijn aangekomenwaarop terugkeer niet meer mogelijk is.Ik denk dat als wij iets in de Israëlischesamenleving willen veranderen, de drukheel, heel sterk van buitenaf moet ko-men. Daarom sta ik achter de oproep vanBoycot, Desinvestering en Sancties (BDS).Maar het zal heel moeilijk worden om ditvan binnenuit te veranderen.


Henk van der Keur gaf een over-zicht van het nucleaire beleid,zoals dat vanaf 1953 in Iran

werd gevoerd. Vanaf dat jaar steunde deVS in het kader van Eisenhowers pro-gramma ‘atoom voor de vrede’ zijnbondgenoten. Een daarvan was de Sjahvan Perzië, die vanaf 1958 alle middelenkreeg om een kerncentrale te bouwen. In1968 tekende Iran het non-proliferatie-verdrag en ratificeerde het in 1970. In ditverdrag is dus vastgelegd, dat Iran geen

kernbommen zal ontwikkelen. In ruilkreeg het land toegang tot alle technolo-gische kennis van kernenergie voorvreedzame doeleinden, waaronder ura-niumverrijking. In 1975 begon Iran metsteun van de VS en de EU de bouw vankerncentrales in Bushir en Shiraz. Grote

Aanval op Iran kan totgenocide leiden

De berichtgeving over vermeende vervaar-diging van kernwapens door Iran verontrustIraniërs in Nederland en ook vredes-organisaties. Het Haags Vredesplatform enPrime zijn gestart met een reeks discussie-avonden over Iran. Kernvraag is: moeten we depublieke opinie mobiliseren tegen eendreigende oorlog?De eerste lezing, op 29 april in hotel Noordzeein Den Haag, leidde al tot een bevestigendantwoord op die vraag. Sprekers Henkvan der Keur en Robert Soeterik zettenverhelderende feiten op een rij.

investeerder is Siemens. In 1976 kan Iranook plutonium scheiden en al rond dietijd publiceert de New Statesman dat Iraneen atoombom kan bouwen. Er kraaitgeen haan naar.

FATWA TEGEN ATOOMBOMNa de Iraanse revolutie in 1979 wordt hetIraanse kernenergieprogramma ge-staakt. De nieuwe leider Khomeini ver-oordeelt het als satanisch. Herhaaldelijkspreken de ayatollahs daarna een fatwauit tegen atoomwapens: door hun wille-keurige vernietiging zijn zij fundamen-teel strijdig met de Koran. De kerncen-trales zijn dan voor 70 tot 80 procent vol-tooid. In de periode 1984-1988 vernietig-de Irak echter bij verschillende aanvallende centrale van Bushir. Met hulp van hetinternationaal atoomagentschap wordtde centrale hersteld, waarbij ook proeffa-brieken worden opgezet voor verrijkingvan uranium. Israël begint zich daarte-gen te roeren, als in 1992 de Israëlischepoliticus Netanyahu het bericht venti-leert dat Iran binnen drie jaar een kern-bom heeft. Drie jaar later, na soortgelijkespeculaties van de Israëlische premierPerez komt het Pentagon met verklarin-gen dat die vooralsnog niet door inlich-tingendiensten worden bevestigd.

Als in 2002 Iran door Bush wordt ge-plaatst in ‘de as van het kwaad’ ventileertzijn regering ook de theorie dat je vanlaag verrijkt uranium een ‘vuile bom’kunt maken. Iran sluit hierop een safegu-ard-agreement met IAEA, dat Iran dusopenlijk controleert. Toch beweert Bush’minister van buitenlandse zaken Powelldat Iran werkt aan kernkoppen voor ra-ketten. Door deze houding, overgeno-men door de EU, waaraan Iran tevergeefseen veiligheidsaanbod doet, ratificeertIran geen verdragen meer. Experimentenals die van de jaren ’60 worden sindsdiendoor het Westen ‘nucleaire testen’ ge-noemd.

CONSTRUCTIE VAN LEUGENSHet kernwapenverhaal van Iran kent eenparallel met de Iraakse situatie rond 2003

toen men daar ‘massavernietigingswa-pens’ zocht. Dezelfde Colin Powell toon-de kort voor de Amerikaans-Britse invalin Irak in een bijeenkomst van de VN-veiligheidsraad satellietbeelden van ge-bouwen en bunkers in Irak waar chemi-sche en biologische wapens geprodu-ceerd en opgeslagen zouden zijn. Dit op-treden is later ontmaskerd als onderdeelvan een campagne van geconstrueerdeleugens en Powell heeft in 2005 te kennengegeven dat hij zelf misleid werd door deAmerikaanse inlichtingendiensten.

In de kwestie-Iran hebben intussenmeerdere IAEA-rapporten vervaardigingvan kernwapens door Iran feitelijk gelo-genstraft. Volgens het Forum van Ameri-kaanse wetenschappers heeft Iran niet decapaciteiten voor de vervaardiging vaneen bom. Toch hebben de VS een draai-boek klaarliggen voor een aanval op Iran,met inzet van tactische kernwapens.

Tijdens het debat in Den Haag werdverwezen naar actuele berichten in depers, waarin de Israëlische generaal Ganzwordt geciteerd met de stellige uitspraakdat Iran nog (!) geen besluit had geno-men voor de vervaardiging van een bom,hetgeen de Israëlische minister van de-fensie Barak zou hebben bevestigd. Kon-den wij dan toch rustig gaan slapen? Nee,antwoordde Robert Soeterik, de verkla-ringen van deze ‘experts’ duiden erop datde publieke opinie nog niet rijp is vooreen oorlog. Er is blijkbaar nog onvol-doende draagvlak voor een Israëlischeaanval op de installaties in Iran.

OORLOGSMOTIEVENRobert Soeterik wijst erop, dat Iran om-ringd wordt door drie kernmachten, dieanders dan Iran zelf het non-proliferatie-verdrag niet hebben geratificeerd. Datzijn India en Pakistan, en met name Isra-ël, dat zijn wapens tweemaal op scherpheeft gehad (tegen Egypte in 1972 en te-gen Irak in 1991). Onder Khomeini waselk nucleair beleid in Iran haram, strengverboden. Dat veranderde na de aanvalvan Irak op Iraanse steden in 1980. In re-actie daarop begon Iran met de ontwik-

Het kernwapenverhaal

van Iran kent een parallel

met de Iraakse situatie

rond 2003 toen men daar

‘massavernietigings-

wapens’ zocht.


verstoorder van de verhoudingen. Sindsde revolutie voert Iran een zelfstandigebuitenlandse politiek. Het is een mo-gendheid met 70 miljoen inwoners, devierde oliestaat en de tweede gasstaat terwereld. Als economische macht kan heteen kern worden van de ‘as van verzet’ te-gen strategische VS-projecten zoals inhet Midden-Oosten. Om die macht tebreken zoekt men een stok om de hond teslaan

RISICO’S VAN DE OORLOGIntussen zijn er feitelijk al oorlogshande-lingen tegen Iran begonnen. De veertigmilitaire bases van de VS rond Iran zijnvolledig opgetuigd. Door de sancties vande VS en de EU (bevriezing banktegoe-den en afsluiting van de handel in olie engas) verliest Iran nu zeker 10 procent vanzijn economie, dat wordt na verscher-ping van de sanctie vanaf 1 juli 2012 mo-gelijk 30 procent. Het gevolg hiervan isschaarste en onrust. Ook binnen de be-volking in de VS is er toenemende tegen-stand om een door Israël gepropageerdavontuur te steunen. Een aanval opIraanse kerninstallaties kan genocide opde bevolking van Iran betekenen. Deoverlevenden zullen zich dan massaalachter Ahmedinejad scharen, zo werdstellig beaamd door Iraniërs in de zaal.Iran zal zich dan ongetwijfeld ontwikke-

len tot een centrum van permanenteguerrilla in het Midden-Oosten. Het zalvia zijn bondgenoten Hezbollah en Ha-mas keihard terugslaan, waardoor in hetMidden-Oosten juist de destabilisatie zalworden ontketend die de VS zeggen tewillen voorkomen. Gevoegd bij de guer-rilla in Irak, Afghanistan, Libanon, Syriëen escalaties tot in de Golfstaten enEgypte wordt dit een onbeheersbaarkruitvat. Deelnemers aan het debat van-uit het publiek stelden, dat in dat gevalook andere landen onderling hun zakenmet de wapens zullen gaan uitvechten,bijvoorbeeld Turkije en Iraks Koerdistan.Tijdens de discussie kwamen diverse as-pecten over het Midden-Oosten ter spra-ke, zoals die grotendeels eerder ook inVredesmagazine zijn gepubliceerd. Ten-slotte werd uitvoerig ingegaan op devraag welke rol Nederland zal spelen enhoe we daarop moeten reageren. Neder-land maakt deel uit van een coalitie metde VS en zal waarschijnlijk mijnenjagersnaar de Perzische Golf sturen. Nederlandheeft onderzeeërs die geschikter zijn voorde Perzische golf dan die van de VS. Hetrisico dat wij zo opnieuw een oorlogworden ingerommeld is dan ook groot.

Jan Bervoets

keling van een zelfstandig nucleair pro-gramma. Daarmee handelde het net alsArgentinië, Brazilië en het Zuid-Afrikavan de ‘blankes’ Botha en de Klerk. Nu-cleair heeft het nu nog niet de capacitei-ten van India en Pakistan. Sommigen be-weren dat Iran wel voorbereidingen treft,maar nog geen A-bom heeft, en een poli-tiek voert van deterrence (afschrikking).Maar ook Israël, India en Pakistan stellendat hun atoomwapens strikt defensiefbedoeld zijn. Historisch gezien weten weechter dat ‘defensief ’ voor Israël een rek-baar begrip is. Israël ziet Iran als een exis-tentiële bedreiging, omdat het een offen-sief zou voorbereiden. De Iraanse pre-mier Ahmedinejad heeft bij meerdere ge-legenheden oorlogszuchtige taal gebe-zigd waarbij hij onomwonden stelt, datIsraël van de kaart moet worden geveegd.Die bedenkelijke redevoeringen koppe-len aan een nucleaire strategie is in wezenabsurd, aangezien een dergelijke strategiehet einde van Iran zelf zou betekenen.

Soeterik veronderstelt daarnaast, dathet nucleaire beleid van Iran niet de warereden is voor een dreigende oorlog. Waarhet feitelijk om gaat, is de door de VS na-gestreefde hegemonie van landen die deAmerikaanse belangen dienen met alsbelangrijkste pijlers Israël, Saoedi-Arabiëen het Egypte van Mubarak. Iran is in dieoptiek de dwarsligger en een potentiële

Latu

ff +

Jam

eJan


Als u het Brabantse landschap watbeter wilt leren kennen, dan kanu altijd een wandelingetje ma-

ken in de buurt van het NAVO-hoofd-kwartier in Evere. U krijgt er zelfs eengratis shiatsu-massage door de federalepolitie bovenop. Hun speciale massage-techniek waarbij ze combat boots aan-brengen tot diep in uw rugspieren is alge-meen bekend van Tibet tot ZuccotiPark... In deze onfrisse aflevering van‘Vlaanderen Vakantieland’ belandt ieder-een die te dicht bij de gebouwen van deNAVO nadert. Vlakbij het zenuwcen-

trum van de oorlogsmachine is geen kri-tiek of observatie door vreedzame bur-gers toegelaten. Dan moet het maar zon-der toestemming, via de NATO GAMEOVER– actie.

“Omdat het een ondemocratische or-ganisatie is die bommen gooit als ze erzin in hebben,” antwoordt Jonas op devraag ‘waarom hij vandaag actie gaatvoeren tegen de NAVO’. “En vanwege dekernwapens ook natuurlijk,” zegt hij ooknog, net voor hij op de bus richting Brus-sel stapt.

Zo vat hij het probleem ook heel bon-dig samen. Het Belgisch lidmaatschapvan de NAVO lijkt sinds 1949 onwrik-baar, waardoor we ons om de paar jaar inbuitenlandse missies storten die geenecht draagvlak hebben bij de bevolking.Denk maar aan Kosovo, Afghanistan,enz. Daarbij moeten we ook verplicht elfNAVO-kernkoppen opslaan in Limburg.De stembanden van Stijn Meuris [zangervan de groep Monza – Red. VM] zijn dusniet de enige massavernietigingswapensin die provincie.

Het publieke debat over de NAVOwordt meestal enkel op fluistertoon ge-voerd, maar dat is vandaag totaal anders.Onze vriend Jonas vertrekt samen meteen duizendtal medeactivisten richtingNAVO-hoofdkwartier om de gebouwente verzegelen en overbodig te maken. Datis nogal ambitieus, maar duidelijk latenmerken dat wakkere burgers de militaris-tische logica in vraag stellen is ook almooi meegenomen. Alles hangt af vanhoeveel hekken, paarden, prikkeldraad,helikopters, agenten en pepperspray Jo-nas en de anderen kunnen ontlopen voorze worden opgepakt. Gelukkig zijn zevoorbereid.

Wie tegenover een georganiseerd leger

Vredesactivisten probeerden zondag 1 april over deomheining van het NAVO-hoofdkwartier te klimmen. Eenverslag van een embedded journalist.

Slechte karma encelvoetbal

NATO GAME OVER: geweldlozeinterventieteams uit tien Europeselanden sluiten de NAVO

NATO GAME OVER is een actie van burgerlijke ongehoorzaamheid. We begaan eenwetsovertreding om een groter misdrijf te stoppen. We worden daarin gesteunddoor het internationaal recht. Geweldloze interventieteams gaan het NAVO-

terrein op en sluiten ramen en deuren. De zone rond de NAVO wordt met rood-wit lintafgebakend. Tegenover de hoofdingang van de NAVO juichen supporters deinterventieteams toe. Delegaties uit tien Europese landen nemen deel aan de actie.Allen hebben ze een duidelijke boodschap aan de staatshoofden en regeringsleiders die op20 en 21 mei samenkomen op een NAVO-top in Chicago: wij willen geen rakettenschild,geen NAVO-soldaten in Libië of Afghanistan, geen nutteloze en gevaarlijke kernwapens inons land.De geweldloze actie NATO GAME OVER is een onderdeel van de campagne OPERATIE NATOGAME OVER van Vredesactie en Action pour la paix. Met deze campagne probeertVredesactie een democratisch debat af te dwingen rond de NAVO en de standpunten dieonze regering vertolkt op de NAVO-top op 20 en 21 mei in Chicago.Dat debat ontbreekt vandaag. Nochtans heeft ons NAVO-lidmaatschap grote gevolgen.Onze regering beslist mee ten oorlog te trekken in Afghanistan en Libië. Het parlement geeftzonder fundamentele vragen groen licht. De Amerikaanse kernwapens in Kleine Brogel zijnnutteloos en gevaarlijk. Onze overheid reageert niet, ook al willen de meeste Belgen dekernwapens weg. Onze vertegenwoordigers bij de NAVO keuren het raketschild goed engaan akkoord dat de Europese lidstaten daar mee voor betalen, zonder enig publiek debat.

Uit de persverklaring van NATO GAME OVER, http://www.omslag.nl/20120331a.html

Foto

: Oli

vier

Vin

/H

eym

ana.

com


en politiemacht komt te staan, kan maarbeter even nadenken over hoe hij het gaataanpakken.

Terwijl ze de slaap nog een beetje uit deogen wreven, werden de actievoerdersgebriefd. De mensen van Vredesactiemaakten iedereen erop attent dat het eengeweldloze actie moest blijven. Iedereenkreeg ook handige tips over hoe je overeen hek klimt en dat je best nog een keerkon gaan plassen voor je gearresteerdwerd. Nog belangrijker: ze werden on-derverdeeld in kleinere groepen waar-binnen iedereen op elkaar kon rekenenvoor de rest van de dag.

Een paar zachte kennismakingsoefe-ningen deden ook hun werk: het ijs wasplots gebroken en er ontstond een soortjeugdbewegingssfeertje dat zijn nut nog

Hijgerig klimaatWe waren net wat gewend aan het

gedoogkabinet Rutte-Verhagen.Wilders won hierdoor helaas aan gezag, maarbleef buiten de Kamer hoog van de torenblazen. Het beleid was rechts, maar hetparlementaire spel bleef levendig en deoppositie kreeg zo nu en dan wat kluiventoegeworpen. En nu zitten we ineens in eenhijgerig klimaat van nieuwe verkiezingen,omdat Rutte geen vertrouwen had in eenandere coalitie vanuit de Kamer en/of omdat hijna het weglopen van Wilders behoefte had aannieuwe legitimatie van de zittende macht. Heteerste bleek een vergissing. Het Lente-Akkoordtoonde aan hoe drie progressieve partijen –gaten schietend in het ‘Bijna-Catshuisakkoord’– in een paar dagen in staat blekencompromissen te sluiten met VVD en CDA. Inhet licht van de crisis kwam dat constructief enverademend over gezien de vertrouwens-deukdie de politiek aan het oplopen is, niet alleendoor het populisme, maar ook door hetregenteske van de Haagse stolp. Pim Fortuynbracht dat laatste boven water, maar het is ooknu nog niet helemaal weg. Op 12 septembergaan we daar helaas de gevolgen van zien. Waser maar gewoon weer geformeerd, dan had dePvdA wellicht ook mee kunnen doen en haddenwe verschoond kunnen blijven van dezeonnodige en door de euro sterk op emotiegebaseerde verkiezingen, die denk ik weiniganders gaan opleveren dan een bevestiging vande crisis. Als voorstander van de EU heb ik weleens gewaarschuwd tegen op ratio gebaseerdeoverhaasting, omdat het aanvullen van denatie-emotie met een Europa-gevoel tijd kost.Op sentiment spelende populisten maken er intijden van crisis misbruik van.Drie lijsttrekkersverkiezingen brachten recentwat leven in de brouwerij. Ze leverden PvdA enCDA wat meer ‘digitale’ aanhang. Bovendienbracht die van GroenLinks het nieuwtje bovenwater, dat Ineke van Gent in 2010 niet de enigetegenstander van de Kunduzmissie was, maarwel de enige tegenstemmer. Dit wijst er op, datniet louter in regeringspartijen internefractiedruk een rol speelt en dat het voorKamerleden dan vaak moeilijk is om die druk teweerstaan. In GroenLinks bleek inzake‘Kunduz’ dat dit vooral moeilijk is voor hen dienog wat kort in de Kamer zaten. Spirituelekracht of soulforce lijkt kortom om met Gandhite spreken ook voor politici geen overbodigeluxe. Kracht dus om op ‘het uur U’ te blijvenstaan voor je visie.

Hans Feddema

Co

lu

mn

FE

DD

EM

A

bij de eerste omheining gearresteerd,maar een kleine groep activisten kan tochverder de basis binnendringen. Wanneerze daar geconfronteerd worden met eenagent die per ongeluk door een collegawordt gepeppersprayed, zijn het de acti-visten die spontaan een flesje water aande agent in nood aanbieden. “Ze doenook maar gewoon hun job,” zegt iemand.“Slechte karma,” antwoordt iemand an-ders droog.

Wanneer iedereen naar de cellen is af-gevoerd, blijft het samenhorigheidsge-voel sterk. Iemand met pijn, kou of ande-re ongemakken kan op de hulp van me-deactivisten rekenen. En een spelletje cel-voetbal met een plastic flesje werkt primaom de tijd te doden en de moraal hoog tehouden.

Na enkele uren worden alle activistenterug vrijgelaten.

Het VRT-journaal besteedt uiteinde-lijk 37 seconden aan de NATO GAMEOVER-actie. Het is dus een geslaagde ac-tiedag die het stilzwijgen doorbreekt.Maar wanneer Tom Boonen [een popu-laire wielrenner – Red.VM] een volle tienminuten krijgt in datzelfde journaal, dankun je wel de bedenking maken wat erzou gebeuren als hij in loepzuiver Kem-pisch zou zeggen dat hij zijn overwinningopdraagt aan alle onschuldige burger-slachtoffers van NAVO-bombardemen-ten. Ge kunt het, Tommeke ...maar als jijhet niet doet, dan doen waakzame vre-desactivisten het wel in uw plaats.

Roel Joosen

Bron: Dewereldmorgen, 2 april 2012.

http://www.dewereldmorgen.be/artikels/2012/04/

02/nato-game-over-slechte-karma-en-celvoetbal.

BIJ DE TRAPPEN VAN DE BEURS IN BRUSSEL ORGANISEERDE INTAL EEN FLASHMOBFOR PEACE (20 MEI).

Foto

: Int

al.b

e

Het Belgisch lidmaat-

schap van de NAVO lijkt

sinds 1949 onwrikbaar,

waardoor we ons om de

paar jaar in buitenlandse

missies storten (...)

zou bewijzen later tijdens de dag, wan-neer het allemaal een beetje grimmigerwerd.

Onder het oog van de pers trotserenhonderden activisten de politie, die mas-saal aanwezig is. Het grootste deel wordt


Het overzichtelijke boek behan-delt de drijfveren, emoties enstrijd van de pacifistische jon-

gerenbeweging, vooral in het zeer bewo-gen tijdvak voor de Tweede Wereldoor-log. Nu, 88 jaar later, zijn sommige actie-punten en meningsverschillen heel her-kenbaar en geven de (vredesactieve) lezereen wisselend gevoel van hoop en hope-loosheid. De inhoud is boeiend en vlotgeschreven, soms met doublures, en be-vat veel leuke afbeeldingen van affichesen foto’s uit de behandelde periode. In-formatie werd verkregen uit verschillen-de bronnen, zoals de collectie Vredesbe-weging uit de bibliotheek van het Vredes-paleis, en is chronologisch in drie hoofd-stukken weergegeven.

TIEN JAAR NA DE GROTE OORLOGKort na de Eerste Wereldoorlog was‘Nooit meer oorlog’ de wens van velen.De afschuw over de oorlog – de voedsel-schaarste, verhalen van gevluchte Belgenen gruwelijke oorlogsbeelden – brachtvele jongeren samen om te discussiërenop verschillende vredesbijeenkomsten.Tien jaar na het begin van de Grote Oor-log, anno 1924, werd in Soesterberg opinitiatief van twee vrijzinnig-christelijkejongerenorganisaties besloten tot de op-richting van de Jongeren Vredes Actie(JVA).

De pacifistische jongerenorganisatieJVA was een van de vele vredesbewegin-gen in die tijd, naast o.a. de al bestaandepacifistische en antimilitaristische ver-enigingen opgericht voor 1914. In dietijd waren ongeveer 25000 leden lidvan 32 burgerlijk-pacifistische of radi-caal-linkse vredesactivistische organisa-ties. Enkele politieke partijen, zoals deSDAP en de Vrijzinnig-DemocratischeBond, steunden eenzijdige nationaleontwapening en waren tegen de nieuwevlootwet.

De federatie van individuen en afge-vaardigden van verschillende organisa-

ties JVA stond open voor iedereen en wasbedoeld voor 18- tot 35-jarigen. Het be-ginselprogramma was bewust vaag, wantiedereen moest zich kunnen herkennenin de basisbeginselen: geloof in de nood-zaak van vrede, persoonlijke verant-woording om hieraan bij te dragen en be-reidheid tot samenwerken. Door een la-cune in kennis over de materie richtte deorganisatie zich vooral op scholing en dejaarlijkse, vrolijke zomerconferenties. Erwaren contacten met de anarchistischePinkstermobilisatie en de socialistischejeugdbeweging en de JVA werkte met an-dere groepen samen in verschillende bla-den, bij acties, bij tentoonstellingen enbij manifesten zoals bij het ontwape-ningsmanifest van onder meer Kerk enVrede.

WELK PACIFISME?Zo nam de JVA deel aan de commissieVoorlichting Inzake Dienstweigeren, methet doel te informeren over de mogelijk-heid om dienst te weigeren op basis vangewetensbezwaar met een beroep op dewet uit 1923. In die tijd werd informatie

verstrekt via de bladen Nieuwe Koers enVredesstrijd.

Doordat de JVA boven de politieke sfe-ren wilde blijven, was er geen sprake vanideologieën en theorieën, de JVA boodeen platform waar veel openhartig be-sproken werd met respect voor elkaarsmening. Het pacifisme van de JVA werdgevoelsmatig genoemd. Terugkerendeonderwerpen waren nationale ontwape-

In de serie Humanistisch Erfgoed kwam dit jaar een boek uit over de Jongeren VredesActie (1924-1940), afgekort de JVA. Het boek is onder meer gebaseerd op het onderzoeknaar de jeugdbeweging in Nederland door Ger Harmsen in 1961 en onderzoeken tussen1977-1981 naar de Nederlandse vredesbeweging. De vraag over het verband tussen dezebeweging en het naoorlogse humanisme was reden van onderzoek door hetHumanistisch Historisch Centrum.

Van jeugdig pacifisme naar


ning, de Volkenbond en dienstweigeren.Ondanks de angst voor beïnvloeding vande leden, kon de JVA geplaatst wordenaan de linkerkant van het politieke spec-trum met een eigen ‘stormgroep’ die zichbezig hield met dienstweigeren en ver-vangende burgerdienst. De pogingen ominternationaal iets van de grond te tillenkregen gestalte door een wereldjeugd-congres in 1928 in Ommen, waar 340jongeren uit 31 landen bijeenkwamen.Het leverde helaas nauwelijks gemeen-schappelijke pacifistische standpuntenop door de onwenselijke grote invloedvan de communistische deelnemers. Welwerden modern imperialisme, rassendis-criminatie en onderdrukking van volkenveroordeeld en werd een nieuwe federa-tie opgericht: de Jongeren Vredes Federa-tie (JVF).

geestelijke weerbaarheidNa 1928 veranderde de toon binnen de

JVA. Er was een verschuiving van getui-gen voor de vrede naar het strijden voorde vrede. Door de overtuiging dat “span-ningen tot oorlog uit het maatschappelij-ke leven zelf ontstaan” radicaliseerde deJVA, mede door de veranderde structuur- geen federatie meer - en een toenamevan radicaal-linkse leden. Een strijdbaarpacifisme ontstond binnen de JVA, metstudie van de oorzaken van oorlog zoals:oorlogsindustrie, kapitalisme, imperia-lisme, militarisme, ethiek, kerk en demo-cratie, een scherpere politieke stellingna-me en actie (dienstweigeren, werkstakin-gen). Zoals de actie tegen het Rode Kruisdat werd gezien als verlengstuk van hetoorlogsapparaat, de actie tegen de nieu-we vlootwet en actie tegen het groeiendenationalisme. Zo was er de solidariteits-actie met de muitende bemanning van depantserkruiser De Zeven Provinciën, diede dood vond door een bombardementwaarvoor de minister van Oorlog per-soonlijk opdracht had gegeven.

Men nam stelling tegen de Burger-wacht en de Bijzondere VrijwilligeLandstorm en het rechtse Nationaal Jon-geren Verbond, de tegenhanger van deJVA. Natuurlijk werden ze ook in de ga-ten gehouden door de Centrale Inlich-tingendienst, de voorloper van de BVDen AIVD. De radicalisering, die leidde toteen meer socialistische grondslag, werdniet door ieder toegejuicht, sommigenzagen deze radicalisering van het nieuwepacifisme als een gevaar voor de openstructuur.

NA 1930De veranderingen hingen samen met deinternationale situatie, maar ook met desamenwerking en verstrengeling met an-dere groepen zoals de Nederlandse Bondvan Abstinent Studerenden en de Stu-denten Vredes Actie. Het Nederland van1933 werd een burgerlijk-verzuildemaatschappij genoemd die in crisis wasgeraakt door de depressie, de werkeloos-heid, een veranderde cultuur van gelijk-heid en democratie met een slecht wer-kend parlement en dalende steun voornationale ontwapening.

Bewustwording door de bevolking vande oorlogsdreiging zag de JVA als belang-rijkste doelstelling en daarmee kwam ze

nu nadrukkelijker naar buiten. Landelijkverzet en weerbaarheid werden aange-wakkerd met actiebladen zoals Storm-klok, de oprichting van de PacifistischeVolksverdediging (PVV) en de propa-gandatour Oorlogs WaarschuwingsDienst. Met het organiseren van schrij-versavonden, waar schrijvers getuigdentegen oorlog en militarisme, werd hetKunstenaarscentrum voor GeestelijkeWeerbaarheid opgericht. In de redactievan het blad Fundament, dat humanis-tisch was geïnspireerd, bleken veel ledenvan de JVA actief te zijn. Henriette Ro-land Holst was hierin een duidelijke aan-hanger van het nieuwe strijdbare pacifis-me. Er was verschil van mening over hetgebruik van geweld binnen de JVA, maarniet over de scholing in massapsycholo-gie. Een markant figuur in die tijd was DeLigt, dominee, anarchist en vrijdenker,auteur van Vrede als Daad. Hij was eengroot aanhanger van burgerlijke onge-hoorzaamheid die hij op een WRI-con-gres in 1934 presenteerde als actievorm.

BEZETTINGToch werd de organisatie in 1939 verrastdoor de Duitse inval in Polen, en toen deDuitse bezetting ook in Nederland eenfeit was werd er niets meer vernomen vande strijdlustige organisatie JVA. Wel wa-ren veel oud-leden actief in het verzet ofmoesten onderduiken.

Het zijn vooral prominente leden vande JVA, zoals Van Praag, Stuiveling enBrandt Corstius, die contact bleven hou-den en na de oorlog betrokken waren bijde oprichting van het Humanistisch Ver-bond. Voor de schrijvers van dit boek eeninteressant gegeven.

Volgens het Internationaal Instituutvoor Sociale Geschiedenis is na de Twee-de Wereldoorlog de Algemene Neder-landse Vredes Actie uit de JVA ontstaan.Nog weer vele jaren later ontstond in1995 na verschillende fusies de vereni-ging Pais, medelid van VredesMedia.

Anke Polak

Bert Gasenbeek en Chris Hietland, Van jeugdig

pacifisme naar geestelijke weerbaarheid. De

Jongeren Vredes Actie (1924-1940). Humanistisch

Historisch Centrum en Papieren Tijger, 2012


In het artikel ‘De geheime oorlog in120 landen: de nieuwe elite van hetPentagon’ in de DeWereldMorgen

schrijft historicus Nick Turse dat Ameri-kaanse militaire strijdmachten in het ge-heim wereldwijd geheime operaties uit-voeren. In hondertwintig landen ver-spreid over de wereld, vechten troepenvan het Special Operations Command(SOCOM) hun geheime oorlog uit methigh profile-moorden, low level-doelge-richte slachtpartijen, kidnapoperaties,nachtelijke raids, gezamenlijke operatiesmet buitenlandse strijdmachten en op-leidingsmissies met inheemse partnersals deel van een verborgen conflict. Dezenieuwe Pentagon-elite die inmiddels isuitgegroeid tot een allesomvattendestrijdmacht, voert een wereldoorlogwaarvan de omvang niet eerder onthuldwerd. Pas nadat bekend werd dat OsamaBin Laden door de Amerikaanse NavySEAL was geëxecuteerd werd een tipjevan de sluier opgelicht. SOCOMcoördineert de planning te-gen wereldwijde terreur-netwerken met als re-sultaat dat deze nauwverbonden is metandere over-

heidsinstanties, buitenlandse militaire engeheime diensten en voorzien is van eenuitgebreide voorraad aan onder meer ste-alth-helikopters, bemande fixed-wing-vliegtuigen, zwaar bewapende onbeman-de vliegtuigen (drones) , en Mine Resi-stant Ambush Protected-wagens(MRAP’s). Het Tv-programma Reportervan de KRO toonde onlangs beelden vaneen locatie in de VS waar drone-‘piloten’vanuit comfortabele stoelen met eenjoystick (!) de drones bestuurden.

CYBERWARSOok op een ander terrein dient een nieu-we wijze van oorlog voeren zich aan. Vol-gens redacteur Volkert Deen van Compu-terworld houden militaire strategen erzeer serieus rekening mee dat het volgen-de grote wereldconflict wordt beslist incyberspace. In een cyberwar zal ‘de vijand’zich via allerlei netwerken richten op deinfrastructuren die onze huidige samen-levingen overeind houden, zoals com-municatiekanalen en de energievoorzie-ning. Dat idee komt volgens Deen nietgeheel uit de lucht vallen. In de VS kon-den in het verleden al storingen in deenergievoorziening herleid worden tothackpogingen van buitenaf. Deen ver-wijst naar het rapport Blown to Bits van

Christopher Bronk, specialist van het Ba-ker Institute aan de Amerikaanse RiceUniversity. Die verwacht dat een ‘cyber-worldwar’ vooral een poging zal zijn om‘door te dringen tot besluitvormingspro-cessen van de tegenstander, zonder dezegeheel uit te schakelen’.Volgens Bronk zaleen cyberconflict een permanent ver-schijnsel zijn: hele digitale veldslagenzullen worden uitgevochten zonder dathet publiek daar iets van merkt. Een ‘we-reldmacht’ zal voorts, in termen van cy-berwar, niet langer gedefinieerd wordendoor landsgrenzen, inwonersaantallen ofdefensiebudgetten, maar al gevormdkunnen worden door een relatief kleinegroep anonieme individuen. Minimaalzo verontrustend is dat iedere (economi-sche) macht die daartoe de middelenheeft dankzij dit soort potentiële scena-rio’s waarschijnlijk nu al verwikkeld is ineen digitale wapenwedloop waarop nau-welijks enige controle is.

In de Volkskrant van woensdag 30 meistond het bericht dat een ‘ongekend com-plex spionagevirus’ actief is in het Mid-den-Oosten. Het virus Flame is zekertwintig keer zo sterk als Stuxnet, het virusdat Iran in 2010 aanviel.

Rein Heijne,Huis van Erasmus

DeWereldMorgen, 13.8.2011 (zie www.DeWereld

Morgen.be). Lees meer: http://computerworld.nl/

article/12862/dit-is-cyberwar.html&cp.

Transformatie vanoorlogsvoering

Oorlog is niet meer wat die geweest is. De tijdvan het ‘gebroken geweertje’ is al lang voorbij.Maar op het terrein van ‘oorlog en vrede’vinden nieuwe verontrustende ontwikkelingenplaats. Zoals geheime oorlogsvoering endreiging van cyberwars. Het lijkt nagenoegonmogelijk daartegen in actie of verzet tekomen. De vraag is dan ook aan de orde of enzo ja hoe vredesorganisaties tegen dieontwikkelingen iets kunnen ondernemen.


Springstof Samenstelling Frank Slijper – zie ook: www.stopwapenhandel.org

Begin deze eeuw ontstond EADS uiteen fusie van Duitse, Franse en

Spaanse vliegtuigen wapenfabrikanten.Vanwege het gunstige belastingklimaatwerd het bedrijf een Nederlandse NV.Tijdens de aandeelhoudersvergaderingin Amsterdam organiseerde de Campag-ne tegen Wapenhandel eind mei het pro-test tegen de fabrikant van kernwapens,bommenwerpers en gevechtshelikopters.Op de stoep voor het Okura-hotel, waarzo’n honderd demonstranten zich lietenhoren, maar ook binnen, waar activisti-sche aandeelhouders kritische vragenstelden. Een aantal van die aandeelhou-ders werd overigens niet toegelaten,waarschijnlijk uit angst voor acties tij-dens de vergadering. Vier van de tienmochten na enig gedoe uiteindelijk toch

In een alternatief EADS jaarverslag, datwe schreven in de aanloop naar de

aandeelhoudersvergadering, beschrijvenwe ook hoe EADS op wapenbeurzen we-reldwijd wapens probeert te slijten, hoehet zich met misleidende reclame als hu-manitair hulpverlener voordoet en hoehet betrokken is bij een reeks aan corrup-tieschandalen. En hoe met het geld datEADS aan de wapenhandel verdient zo-veel nuttiger dingen gedaan hadden kun-nen worden. Zoals het geven van basis-onderwijs aan alle kinderen die dat nuniet krijgen. Of het geven van noodhulp

Misleidende hulpverleningaan mensen die bijna doodgaan van dehonger.

Hoewel EADS zich tijdens de aandeel-houdersvergadering ongevoelig toondevoor onze zorgen over de door hun ge-bouwde en verkochte wapens, gaan we dekomende maanden verder met onzecampagne tegen EADS. Nu steeds meerfinanciële instellingen zich de afgelopenjaren hebben ontdaan van hun aandelenin EADS, vooral vanwege hun betrok-kenheid bij de productie van kernwa-pens, willen we dit jaar een handvol gro-te pensioenfondsen die dat nog niet heb-ben gedaan alsnog bewegen om uit EADSte stappen. Het gaat hierbij onder meerom vier van de vijf grootste Nederlandsepensioenfondsen: het ABP (ambtenarenen o.a. leraren), het pensioenfonds voorde Bouw (BPF Bouw), het pensioenfondsMetaal en Techniek (PMT) en het pensi-oenfonds van de Metalektro (PME). Debelegging van het ABP is volgens demeest recente informatie 49 miljoen eu-ro waard.

Van de volgende pensioenfondsen isbekend dat ze bewust geen aandeel meerhebben in EADS:

EADS – Europa’s wapengigantin Nederland onder vuur

In antwoord op vragen van een van on-ze kritische aandeelhouders over de

bijdrage van EADS aan het Franse kern-wapenprogramma, verklaarde vertrek-kend directeur Louis Gallois ‘trots’ te zijndat zijn bedrijf mocht bijdragen aan wathij beschouwde als het ‘erfgoed van DeGaulle.’ Maar Zuid-Europese landen be-talen op dit moment de prijs voor struc-tureel veel te dure wapenaankopen. Nude crisis hard toeslaat wordt afbetalingeen probleem. Vorig jaar bleek al datSpanje problemen heeft om Eurofighter-betalingen ter waarde van een miljard eu-ro aan EADS te voldoen.

Tijdens de aandeelhoudersvergaderingwerden verder ook vragen gesteld over deverkopen van wapentuig aan Indonesiëen Libië. Zoals met de meeste kritischevragen wimpelde de top van EADS elkeverantwoordelijkheid af. Die lag bij deoverheden die de export goedkeuren, enbij de overheden die de wapens gebrui-ken. Niettemin schrijft EADS in zijnduurzaamheidsrapport: “Bedrijven moe-ten er voor zorgen dat ze niet medeplich-tig zijn aan mensenrechtenschendingen.”Dit soort rapporten wordt kennelijkvooral voor de bühne geschreven. On-langs nog tekende EADS een aantal con-tracten op een wapenbeurs in Kazach-stan, een dictatuur die dankzij de rijk-dom aan fossiele brandstoffen zich steedsmeer militair profileert en lak heeft aanmensenrechten. Begin dit jaar werden bijstakingsprotesten zeventien demon-stranten gedood door veiligheidstroepen.

naar binnen. EADS staat voor EuropeanAeronautical, Defence and Space companyen is de op een na grootste wapenfabri-kant van Europa en de nummer zevenvan de wereld. Het internationale hoofd-kantoor staat in Leiden, op het terreinvan het vroegere Fokker Space, tegen-woordig een onderdeel van Astrium, deruimtevaartdivisie van EADS die ookkernwapens maakt.

Bij het publiek is EADS het meest be-kend als moederconcern van vliegtuig-bouwer Airbus. In de militaire wereldstaat het bedrijf hoog aangeschreven alsfabrikant van allerhande dodelijk wa-pentuig: van de Eurofighter straaljager ende Tigre gevechtshelikopter, maar ookvan een reeks bommen en raketten,in-clusief kernwapens.

Pensioenfonds Architectenbureaus,Pensioenfonds Horeca & Catering, Pen-sioenfonds PNO Media, Spoorwegpensi-oenfonds, Stichting PensioenfondsOpenbaar Vervoer, Pensioenfonds Zorgen Welzijn, KPN Pensioen, Pensioen-fonds ING, Bedrijfstakpensioenfondsvoor het Levensmiddelenbedrijf, Pensi-oenfonds PostNL, Bedrijfspensioen-fonds voor de Landbouw, Bedrijfstak-pensioenfonds voor het Kappersbedrijf,Pensioenfonds voor de Tandtechniek,Pensioenfonds Wonen, Bedrijfstakpensi-oenfonds Schoonmaak- en Glazenwas-sersbedrijf.

Op www.stopwapenhandel.org staat eenuitgebreid verslag van de acties, met foto’s envideo, het alternatieve EADS-jaarverslag eneen overzicht van de vragen die tijdens deaandeelhoudersvergadering zijn gesteld. Ookstaat daar meer te lezen over onze campagneom pensioenfondsen ertoe te bewegen nietlanger in EADS te beleggen. De bijbehorendeactiekaart is met dit nummer meegestuurd.Elders in de Vredesmagazine staat ook eenfotoverslag van de actie.

Crisis mede doordure wapens


Wat was het Noordelijk Gewestvan Vrije Socialisten(NGVS)? Op papier was het

bedoeld als de noordelijke afdeling vande in 1952 opgerichte Federatie van An-archisten in Nederland, dat een tijdschriftuitgaf onder de titel Recht voor Allen.Naast deze federatie was er de anarcho-syndicalistische beweging van Albert deJong, die vooral actief was in de OVB enzich georganiseerd had in een RudolfRocker Stichting en waren er de colpor-teurs van Gerhard Rijnders’ De Vrije So-cialist. Het Noordelijk Gewest had zijnwortels in de Friese veenkoloniën, waareen groot aantal volgelingen van Ferdi-nand Domela Nieuwenhuis zich had ge-organiseerd in een traditie van radicaalantimilitarisme. Groot is de invloed vanBart de Ligt. In een BVD-rapport uit1970, dat dank zij de Stichting Argus ge-woonweg kan worden gegoogeld, lezenwe:“De Federatie ontplooide haar groot-ste activiteit dan ook op het terrein vande principiële – zij het politiek en nietgodsdienstig gemotiveerde – dienstwei-gering. Hoewel de FVS de huidige maat-schappijvorm radicaal verwierp – endaarvan ook herhaaldelijk blijk gaf –wees zij het gebruik van geweld als mid-del om haar doel te bereiken af; een doel-doel, dat globaal kon worden omschre-ven als een ‘vrije’ (= staatloze) maat-schappij, waarin het privé-eigendom nietmeer zal bestaan en de productiemidde-len gemeenschappelijk bezit zullen zijn.”

Belangrijke leidraad was de ‘vrijheidsbe-zinning’, zoals die voorheen werd gepro-pageerd door Jo de Haas, die in 1945door de bezetter werd vermoord. Een ge-denkteken van die wandaad staat in hetkampeercentrum van Appelscha, dat inde wereld van het NGVS en vanaf 1970de gehele anarchistische beweging in Ne-derland een belangrijke rol heeft ge-speeld.

DEMONSTREREN IN PAKDe meeste oudere NGVS-ers uit hetnoorden waren dienstweigeraar geweest,die daarvoor hadden vastgezeten. Enke-len waren lid geweest van de Mokerbe-weging, die in radicale collectieve ge-

meenschappen leefden, en kregen dus nade oorlog aansluiting van enkele radicalearbeiders uit Amsterdam. In de jaren vijf-tig protesteerden zij massaal tegen deatoombom door het houden van Paas-marsen; zij liepen dan in driedelig pak ofnog deftiger om te laten zien hoe zij zichhadden vrijgemaakt van een arbeiders-verleden van sterke drank en alcohol, endoor de besparing van deze uitgaven nutekenen van welstand konden dragen.Een enkeling had zich uit de loonslaver-nij weten te ontworstelen en was nu eigenboer en trots op zijn land. Maar allendroegen nog het gebroken geweertje enzamelden geld in voor dienstweigeraarsen strijders van burgerlijke ongehoor-

In januari werd de redactie van Vredesmagazineverrast door het bericht dat het blad een geldbedragheeft gekregen van het Noordelijk Gewest van VrijeSocialisten. Daar zijn wij natuurlijk heel blij mee, maardie vreugde wordt getemperd door de achterliggendereden: het Noordelijk Gewest bestaat niet meer. Decorrespondent Roelof Heida is opgetreden alsliquidateur van een batig saldo, dat door de leden diehet Gewest hebben opgeheven gelijkelijk wordtverdeeld aan een aantal geestverwanten, zoals de VrijeBond, het tijdschrift De As en de radicale no-borderbeweging AAGU. Vredesmagazine, het tijdschrift datzich tegen de oorlog keert, hoort daar ook bij.

Bolwerk van dienst-weigering afgebouwd


zaamheid. Sporen van deze levenshou-ding ziet men nog altijd terug op hetkampeercentrum in Appelscha, waar nogsteeds principieel geen alcohol mag wor-den gebruikt en waar de kampeerderszelf de spade hanteren om het terrein wa-tervrij te houden.

Veel van de oudere kameraden van hetNGVS, zoals Theo Harsman, de gebroe-

ders De Groot, Joop Wandelee , zijn le-gendarisch door de band die zij haddenmet het vooroorlogs anarchisme, eenband die op waarde werd geschat door de‘nieuwe anarchisten’ in Appelscha, expo-nenten van de kraakbeweging, autono-men van Onkruit en anderen door wie ‘degeest van Appelscha’ is blijven voortbe-staan. Zo zal ongetwijfeld ook het gebro-ken geweertje, waarvan het hout onlangsonherstelbaar bleek te zijn vergaan, optermijn weer in een nieuwe versie pron-ken op de gevel van het hoofdgebouw ophet kampeercentrum.

Jan Bervoets

Berekendeontmaskering

Dit is de derde keer dit jaar dat ik het over Obama moethebben. Op zich ook niet verwonderlijk, want hij is de

leider van de machtigste natie ter wereld, die zich historischgezien welhaast per definitie als een permanent oorlogvoe-rende natie heeft ontpopt. Dat kon misschien ook nauwelijksanders verwacht worden van een (uit Europa afkomstig) volkdat, hoewel zich van meet af proclamerend als de Verlichtingzelve met vrijheid voor iedereen, al direct na het verdrijven vanzijn Britse overheersers begon met het grootscheeps uitroeienvan de plaatselijke autochtonen, de Indianen. En vervolgensnog ruim een eeuw de onderdrukking en uitbuiting van de uitAfrika, Zuid-Amerika en Azië geïmporteerde slaven in standhield. Jawel, land of the free. De aanleiding nu is, dat Obamaenkele maanden voor de presidentsverkiezingen in de VS, zijnmasker van mensenrechtenman heeft afgeworpen en zich, uitberekening, als degene die hij werkelijk is heeft bekend ge-maakt. Eigenlijk dus volstrekt in overeenstemming met de be-schreven traditie van zijn natie.In Nederland hebben we met die zelfontmaskering kenniskunnen maken doordat NRC-Handelsblad op 1 juni opeenseen kritische toon over Obama begon aan te slaan. In eenvoorpagina-artikel heette het “Obama voert oorlog in allestilte” en in een redactioneel commentaar onder de kop“Obama’s geheime oorlog” (de kop boven mijn column vandrie maanden geleden luidde: “Obama’s geheime wapen”)wordt gerept van “een ernstige en fundamentele ontsporing”van de Amerikaanse president. De terechte verontwaardigingwas niet te danken aan de speurzin van Nederlandsejournalisten, maar aan een door Obama’s administratie zelfgeïnitieerde publicatie in de New York Times. Obama wildenamelijk het Amerikaanse volk tijdig doordringen van het feit,dat hij persoonlijk degene is die beslist over leven en dood vanal of niet vermeende terroristen in deze wereld. Obama’spersoonlijke betrokkenheid werd beschreven als dewekelijkse ‘Terreur-dinsdag’- teleconferentie, waarin hij metzijn top-100 veiligheidsadviseurs comfortabel achteroverleunend in zijn presidentiële fauteuil bespreekt welkeverdachte wel en welke niet met behulp van drones kanworden afgemaakt.Met deze bekendmaking heeft Obama geheel in de stijl vaneen Romeinse keizer de morele verantwoordelijkheidgenomen voor deze wereldwijde moordpraktijken, om zich deflinke jongen te betonen waar zijn kiezers om vragen, maar dejuridische verantwoordelijkheid ontloopt hij. Om nog tezwijgen van dit aspect: hoe betrouwbaar is de informatie dieeen Pakistaanse of Jemenitische burger tot een voor de VSriskante terrorist bestempelt? Nog los van het klassiekemensenrechtadagium dat zulk ‘bewijs’ getoetst dient teworden in een eerlijk proces. Wie de huidige man in het WitteHuis nog een mensenrechtenman wil noemen, is willens enwetens doof, stom en blind.

Boudewijn Chorus

Co

lu

mn

CH

OR

US

TentoonstellingLen Munnik

Len Munnik tekent al veertig jaar trouw

zijn visie op de actualiteit. Originelen,

ook in kleur, zijn tot 28 augustus te

bewonderen in de Grote Kerk in Breda.

Open: maandag tot zaterdag van 10-17

uur; zondag van 13-17 uur.Toegang gratis

TentoonstellingLen Munnik

Foto

: Jan

Ber

voet

s


De Carmen van het Nationaal Crisis

Toenmalig kroonprinses Julianatrad op als beschermvrouwe. Alvoordat het comité zijn werk kon

beginnen, was vastgesteld dat de gewekteverwachtingen niet verwezenlijkt kon-den worden omdat het niet ging om eeneenmalige actie na een ramp, maar om“uitingen en gevolgen van een internati-onaal ziekteproces, waarvan voorlopigwel de ernst kon worden geconstateerd,maar nóch de uitbreiding, nóch de gevol-gen kunnen worden voorzien.” In 1935werd het comité al weer opgeheven, on-der meer vanwege “moeheid welke zichvoordoet bij sommige plaatselijke comi-tés.” Hoewel er tot dan toe best wel watgeld was uitgedeeld, was het aantal werk-lozen inmiddels opgelopen tot 475.000.Voor groepen als de uitgevers van het af-fiche, het Verbond van Alarmgroepen, eenradicale stroming binnen de anarchisti-sche beweging, was dit soort acties uiter-aard niet meer dan een lapmiddel dat eengrondige verbouwing van de maatschap-pelijke orde alleen maar in de weg ston-den.Vandaar de felheid die uit het affichespreekt en die momenteel weer heel ac-tueel is.

De tekst Lasz mich einmal deine Car-men sein, waarmee naar we mogen aan-nemen prinses Juliana werd bespot, zalontleend zijn aan een populair deuntjeuit de Duitse Ufa-film Einbrecher van hetjaar 1930 van Hanns Schwarz en gepro-duceerd door Erich Pommer, tevens deproducent van Metropolis van Fritz Lang.Deze film gaat heel toepasselijk over eengentleman-inbreker, hier uitgebeeld alshet Kapitaal, waarvan Carmen duidelijkgecharmeerd is.

In navolging van Tilly willen we dege-ne die nog meer weet over de ontstaans-geschiedenis van dit affiche of de naamvan de tekenaar kent, graag oproepen omcontact op te nemen met de redactie, [email protected] (KK)

Mijn vader, Cor de Groot, sprakvaak over de IAMV (Internatio-

nale Anti-Militaristische Vereniging) ende SAJO (Sociaal Anarchistische Jonge-ren Organisatie). Ik neem aan dat hij inbeide organisaties actief is geweest. In1931 was hij zelf 30 jaar oud en de spot-prent is dus waarschijnlijk voor deIAMV gemaakt en zou door deze men-sen verspreid worden. Helaas werdendeze actievoerders voordat het zoverkwam, gearresteerd en de prenten wer-den vernietigd. Op de prent was prinsesJuliana afgebeeld en dat zou majesteits-

Tilly de Waal, langdurig actief in het HumanistischVredesberaad (HVB), stuurde VredesMagazineonderstaande brief en een affiche. Het affiche iseen persiflage op de activiteiten van hetNationaal Crisiscomité. Dit comité was in 1931opgericht, samengesteld uit notabelen enadellijke personen en had als doel steun in gelden natura te verlenen aan slachtoffers van deeconomische crisis.

schennis zijn. De politie wilde zekerheidhebben dat het inderdaad Juliana was,maar geen van de ondervraagden gaf toede vrouw op de prent te herkennen. Depolitie kon dus geen proces-verbaal op-maken, maar wel hebben ze nog gezochtnaar het cliché waarmee de prent wasgemaakt en naar het drukpersje. Datstond echter bij mijn grootouders ver-borgen en werd niet gevonden. Mijn va-der, typograaf van zijn vak, had de prentgedrukt. Na zijn overlijden vonden we,toen we zijn huis ontruimden, het clichéverborgen in de linnenkast. Een vriend

Wie was de tekenaar?

VREDESMAGAZINE nr. 3-2012 17VREDESMAGAZINE nr. 2-2012 17

comitédie op een drukkerij werkte maakte ertwaalf afdrukken van, die onder de fa-milie zijn verdeeld.

Nu hadden wij in december 2011 eenleuk contact met de burgemeester vanHilversum, Pieter Broertjes, en toen webegin dit jaar lazen dat hij tot voorzittervan het Persmuseum was benoemdstuurden we hem een felicitatiebrief eneen afdruk van de spotprent. Dat bleekeen schot in de roos. Het Persmuseum iser erg blij mee en wilde ons spreken. Datis inmiddels gebeurd. Ze willen graagmeer details weten en ook de naam vande tekenaar. Ik hoop nu dat een nako-meling van de tekenaar VredesMagazineleest en we op die manier het Persmuse-um kunnen helpen.

Over deze actiegroep ken ik nog tweeanekdotes. (1) Toen ze op het politiebu-reau zaten en ondervraagd werden overde vrouw op de spotprent was er eenman die zei de vrouw te herkennen. Hijvoerde de spanning op, “…ach, dat hij ernou niet opkwam…”, maar eindelijkriep hij verheugd: “Ik weet het, dievrouw zie ik vaak op de pont als ik naarmijn werk ga!” De politie was natuurlijkkwaad, maar ze konden niets doen.

(2) Een andere keer dat de actiegroepwerd opgepakt was toen er ergens be-tonblokken op de rails gelegd waren,waardoor een trein ontspoorde. Geenactie van de groep waar mijn vader in-zat. De politie was er echter van over-tuigd dat de dader een tekenaar was.Dus moest de tekenaar zijn schoenen af-geven om te onderzoeken of de voetspo-ren bij het misdrijf daarmee correspon-deerden. Dat was dus niet zo, ook hadhet verhoor van de jongens niets opgele-verd en dus mochten ze weer gaan. Maarde schoenen van de tekenaar waren nogniet terug en dus maakten de jongensmisbaar: “Een onschuldige zomaar vast-houden kan niet, daar maken we werkvan.” De politie werd hierdoor zo in ver-legenheid gebracht, dat een van de agen-ten zijn schoenen aan de tekenaar uit-leende.

Tilly de Waal-de Groot

De citaten uit de inleiding zijn ontleend aan de

Inventaris van het archief van het Nationaal Crisis

Comité (NCC), 1931-1936. Nationaal Archief, Den

Haag (1985), Nummer archiefinventaris 2.19.076

Vredesactivisten hebben in alletijden gebruik gemaakt van dekracht van symbolen. Een aantal

daarvan hebben zich in de loop der tijdweten te handhaven en genieten nu eenalgemene bekendheid. We vertellen hieriets over hun oorsprong.

DUIVEN EN OLIJFTAKKENDeze symbolen gaan terug op het Bijbel-se verhaal van Noach’s Ark. Daarinkeert een duif terug met een olijfblad,wijzend op nieuw leven op droog land.

Een teken van hoop dus dat later vooralde betekenis van hoop op een wereldzonder oorlog kreeg. In onze cultuur isvooral de vredesduif – al dan niet metolijftakje in de snavel – bekend. In ande-re culturen - vooral daar waar veel olijf-bomen groeien – is de olijftak een zelf-standig vredessymbool.

GEBROKEN WAPENSSymbolen van het streven naar ontwa-

uit de geschiedenisvan de vredesbeweging

In dit nummer beginnen we met een serie korte stukjes waarin we steedseen aspect van de geschiedenis van de vredesbeweging belichten. Webeginnen met Vredessymbolen. De serie is ontleend aan detentoonstelling ‘Zicht op Vrede’ van het Museum voor Vrede enGeweldloosheid. Deze uit 24 panelen bestaande tentoonstelling (en veleandere) kan geleend worden en is ook te zien op www.vredesmuseum.nl.

Vredessymbolenpening. Het gebroken geweertje is alsedert 1921 het logo van de pacifistischeorganisatie War Resisters International.Vredesbeweging Pais is de Nederlandsetak van de WRI.

RODE EN WITTE KLAPROZENOntdaan van nationalisme staan rodeklaprozen voor de verspilling van men-senlevens in oorlogen. De oorsprong ligtop de slagvelden van 1914-1918. Dezewaren bedekt met klaprozen. In 1933werden voor het eerst witte klaprozengebruikt ter herdenking van alle oor-logsslachtoffers, zowel militairen alsburgers. Ze worden nu nog steeds ge-bruikt als symbool voor de afwijzing vanoorlog, vooral in landen die betrokkenwaren bij de Eerste Wereldoorlog.

HET BAN DE BOMTEKENHet ‘Ban de Bom’ symbool werd in 1957ontworpen voor de eerste Aldermastonmars tegen atoomwapens. De ontwer-per, Gerald Holtom, herinnert zich:

‘Ik tekende mijzelf – als wanhopigeenkeling – met de handen, palmen naarbuiten en naar beneden uitgestrekt opde manier van Goya’s boer voor hetvuurpeloton. Ik bracht de tekening terugtot lijnen en trok er een cirkel omheen.Het leek eerst belachelijk, zo’n klein din-getje...’

Het symbool heeft de semafoorsigna-len voor de letters N en D in zich. Dezestaan voor Nuclear Disarmament,atoomontwapening. Holtom realiseerdezich dat het teken op zijn kop de levens-boom kon voorstellen, een symbool vanhoop en herrijzenis en ook het sema-foorsignaal voor de letter U van unilate-ral (eenzijdig). Dit teken verspreiddezich over de hele wereld als een symboolvan vrede en ontwapening.

Sylv

ia W

ilbr

ink


Protest tegenoorlogsprofiteursEADS produceert

wapens in heel Europaen heeft zijn hoofdkantoorgevestigd in belasting-paradijs Nederland. Zijhielden de jaarlijkseaandeelhoudersvergaderingop 31 mei in Amsterdam.Zo'n honderd mensenprotesteerden daar tegenwapenindustrie en wapen-handel, en tegen geldverdienen aan oorlog. Tienmensen hadden een aandeelgekocht om in te kunnenspreken op de vergadering:verwarring aan de balie. Aanzes van hen werd de toeganggeweigerd.


Foto's Boyd Noorda


VredesMagazine wordt gratis toegezonden aanleden van het HVP, Pais en ook aan donateurs vanStop de Wapenwedloop en VD AMOK. Als uVredesMagazine regelmatig op uw deurmat wiltvinden kunt u dus lid of donateur worden van één ofmeer van deze organisaties. Zie de beschrijvingenop deze pagina. Een abonnement zonder ergens lidof donateur van te worden is ook mogelijk viaopgave aan: VredesMagazine,Vlamingstraat 82, 2611 LA Delft of [email protected]

ProefabonnementGeef een jaarabonnement cadeau voor 10 euro (wordt niet automatisch verlengd)

De acceptgiro kan verzonden worden naar:

naam: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

adres: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

postcode/plaats: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

VredesMagazine kan verzonden worden naar:

naam: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

adres: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

postcode/plaats: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Opsturen naar VredesMagazine, Vlamingstraat 82, 2611 LA Delft of [email protected]

WILPF- WOMEN’S INTERNATIONALLEAGUE FOR PEACE AND FREEDOM Obrechtstraat 43, 3572 EC UtrechtTelefoon 023-5252201 / 030-2321745,e-mail: [email protected]

Bij wilpf.nl is momenteel hun lente nieuwsbrief te downloaden.

HAAGS VREDESPLATFORMSecretariaat: Jan Bervoets, Valkenboskade 461,2563 JC Den Haag (tel 070-3922102)e-mail: [email protected] www.haagsvredesplatform.nl.

Op de website van het Haags Vredesplatform staan de inleidingenvan de avond met PRIME over de ontwikkelingen rond Iran.

VD AMOKOns adres: Obrechtstraat 433572 EC Utrecht030 8901341www.vdamok.nl

VD AMOK is de voortzetting van de samenwerking tussen deVereniging Dienstweigeraars (VD) en het AntimilitaristiesOnderzoekskollektief (AMOK). We doen onderzoek op het gebiedvan oorlog en vrede en leveren zo een bijdrage tot een radicalevredesbeweging in de vorm van berichtgeving en analyses. VoorVredesMagazine maken wij de onderzoeksdossiers.

Giften ter ondersteuning van ons documentatiecentrum enkantoor (waar ook Vredesmagazine wordt gemaakt) zijn welkomop giro 5567607 t.n.v. VD AMOK Utrecht.

VREDESBEWEGING PAISVredesbeweging Pais is de Nederlandse takvan War Resisters’ International. Onze wortelsgaan terug tot de Eerste Wereldoorlog.

Vredesbeweging Pais staat voor het ideaal van een wereld zonderoorlog en voor een geweldloze, duurzame en rechtvaardige samen-leving. We zijn daarvoor op vele manieren actief in Nederland envia de WRI in de hele wereld.

Wilt u lid worden, ons steunen of zelf meedoen, kijk dan op:www.vredesbeweging.nl of bel: 015-785.01.37.

STOP DE WAPENWEDLOOPStop de wapenwedloop is van oorsprong een"samenwerkingsverband", ontstaan bij deopkomst van de massabewegingen, zoalstegen de neutronenbom aan het eind van dejaren zeventig jaren en die tegen de plaatsingvan kruisraketten, bijna 20 jaar geleden.

Het vraagstuk van de strijd tegen oorlog heeft vele facetten. Hoeoorlog bestreden moet worden, daarover zullen wel verschillendebenaderingen blijven bestaan. Maar deze strijd moet welplaatsvinden, en daartoe blijft een boven partijen en richtingenuitstijgende vredesbeweging een noodzaak.

HUMANISTISCH VREDESBERAADPostbus 235, 2300 AE Leiden, tel: 0648233329.e-post: [email protected]: www.humanistischvredesberaad.nl

Het Humanistisch vredesberaad” organiseert 23 september eenmiddag over “vrede en sociale media”, daarna uitreiking prijs jour-nalist van de vrede in Nijmegen. Voor actueel nieuws zie website.

Abonnee worden

Wilt u het nieuws van en voor de vredesbewegingsneller en uitgebreider? Abonneer u dan gratis oponze e-mailnieuwsbrief VredesNieuws via:www.vredesbeweging.nl/nieuws/aanmelden.php

VredesNieuws

Het Vredesmagazine en zijn organisaties

AMOKVDOnderzoeksdossier

Dit dossier is een product van VD AMOK in samenwerking met Vrede VZW uit Gent.Een eerdere editie is verschenen in nr. 415 van het blad Vrede (www.vrede.be). Redactie: Kees Kalkman, Soetkin Van Muylem.

De onzekere toekomst • Miljardenordersvoor de opbouw van het leger • Sektarische

spanningen •De erfenis van de repressie• Verstoppertje spelen

met massavernietigingswapens


AMOK OnderzoeksdossierVD

De onzekere toekomstNaar aanleiding van de Golfoorlog in 1991 meldde de toenmalige Amerikaanse ministervan Buitenlandse Zaken James Baker aan zijn toenmalige Iraakse collega Tariq Aziz,“We zullen je land vernietigen en terugbrengen naar het stenen tijdperk.” En dat is ookgebeurd. Paul Wolfowitz, Amerikaans onderminister van Defensie verklaarde in 2002dat de VS “staten zouden beëindigen die het terrorisme steunen”. Wel, Irak werd‘beëindigd’. De Amerikaanse troepen hebben een verminkt land achtergelaten sindshun zogenaamde terugtrekking uit Irak eind 2011. Volgens het internationaal recht zijnde VS juridisch en moreel verplicht tot herstelbetalingen en tot de wederopbouw vanhet land, maar daar is voorlopig zeker geen sprake van.

tarische politiek van premier Nouri al-Maliki, die recent nog verklaarde dat zijnbelangrijkste identiteit ‘sjiiet’ is?

CORRUPTIE EN TERREURDe wekelijkse protesten van de Iraaksebevolking tegen corruptie duren onver-minderd voort, niettegenstaande de ge-nadeloze repressie en zonder dat de persdaarover bericht. Die corruptie treft dehele Iraakse bevolking, net als het ter-reurbeleid van premier Maliki, de lieve-ling van de VS. Na zijn terugkeer uit Was-hington in december 2011 (waar hij eenbezoek bracht aan president Obama tervoorbereiding van de definitieve terug-trekking van de Amerikaanse troepen),liet Nouri al-Maliki het huis van de Iraak-se vice-president, Tareq al-Hashemi, om-singelen met tanks. Enkele dagen later

staat om naar hun voormalige buurt te-rug te keren na het sektarische geweldvan 2005-2007. De Iraakse economie iseen puinhoop en de productie-installa-ties zijn vernietigd. De zogenaamde de-mocratie die de VS invoerde is een farce,waarin de sjiieten het hoge woord voerenen politiek geknoei en corruptie hoogtijvieren. 90% van de Iraakse bevolking isgetraumatiseerd, de meeste mensen wa-ren getuige van moord, explosies en an-der geweld in de afgelopen negen jaar.Zelfmoordaanslagen, moorden en bom-aanslagen in Irak hebben van 18 decem-ber 2011 (de datum waarop de VS demeeste van zijn troepen heeft terugge-trokken) tot nu, het leven gekost aan velehonderden Iraakse burgers. De interna-tionale pers trekt bij de verslaggevinghierover volop partij voor de sjiieten.Nieuwsberichten trekken voortdurendvan leer tegen de ‘soennitische’ terreur-groep al-Qaida, die aanslagen zou ver-richten tegen de ‘sjiitische bevolking’.Volgens veiligheidsexperts is al-Qaida inIrak echter maar een minuscuul kleineorganisatie. Bovendien werden de voor-bije maanden ettelijke bomaanslagen ge-pleegd in de Iraakse steden Ramadi, Mo-soel, Haditha, Tikrit, Fallujah, de wijkAdhamiyah in Bagdad, de provincie Diy-ala, enzovoort. Dit zijn allemaal soenniti-sche gebieden. De golf van aanslagen ver-spreidt zich dus over het hele land. Van-waar dan de voorliefde van de pers omhet conflict te focussen op al-Qaida en desjiitische bevolking uit te roepen tot devoornaamste slachtoffers? Waaromwordt er geen woord vuil gemaakt aan deduizenden soennieten die recent in hethele land werden aangehouden en gede-tineerd door de regering? Waarom wordter niet geschreven over de virulente sek-

Vandaag, na bijna negen jaar vanAmerikaanse bezetting en ‘de-mocratie’, is Irak er slechter aan

toe dan voor de VS-invasie van 2003. On-derwijs en gezondheid in Irak liggen veronder het niveau van voor de invasie.Elektriciteit en schoon water zijn niet be-schikbaar voor miljoenen Irakezen. Tra-gisch genoeg worden vrouwen en kinde-ren het hardst getroffen. Het religieusfundamentalisme van de Iraakse regering– die met de steun van de VS aan demacht kwam – verslechterde de positievan de vrouwen, en in het bijzonder huntoegang tot onderwijs en werkgelegen-heid. Een uitgebreid onderzoek van Dr.Souad Al Azzawi toonde aan dat ten min-ste 85% van de hoogopgeleide vrouwenwerkloos is. De Iraakse vrouwen kendenvoor 1991 de grootste bescherming vanfundamentele vrouwenrechten en hethoogste opleidingsniveau in de hele re-gio. De enorme verschraling van hun rolen rechten in de huidige Iraakse maat-schappij is simpelweg een ramp. Honder-den vrouwen werden in het ‘bevrijde’Irak al gedood vanwege hun beroeps-werkzaamheden, hun publieke rol in hetland of het niet voldoen aan de opgelegdekledijnormen, zoals het dragen van eenhoofddoek.Veel vrouwen zijn gevlucht ofhebben hun werk verlaten, wat leidde toteen brain drain die onder andere de ge-zondheidszorg heeft verlamd. Vrouwen-handel en prostitutie zijn bloeiend, ennaar schatting 3 miljoen Iraakse wedu-wen en 5 miljoen wezen (een vijfde vande kinderen van het land) hebben moeiteom te overleven. Mensenrechtenorgani-saties melden dat vier miljoen Irakezennog steeds ontheemd zijn, hetzij in bal-lingschap in het buitenland of gevluchtbinnen Irak. Velen van hen zijn niet in

RUMAYLAH OLIEVELDEN IN ZUID IRAK


van Irak

vaardigde hij een arrestatiebevel uit tegende vice-president. Al-Hashemi vluchttenaar Noord Irak, onder de beschermingvan de president van de Iraaks-Koerdi-sche regio Barzani. Hashemi’s bescher-ming werd echter opgeheven en hijvluchtte begin april 2012 richting Qataren Saoedi-Arabië. Na zijn terugkeer uitWashington eiste Maliki eveneens dat vi-cepremier Saleh al-Mutlaq zou wordenontheven uit zijn functie (wat recent ookgebeurde) en schoffeerde hij minister vanfinanciën Rafi al-Issawi. Hashemi, Mut-laq en Issawi zijn allen soennieten en le-den van de politieke coalitie Al-Iraqiya-lijst, de winnaar van de nationale verkie-zingen van maart 2010.

Tussen de Iraakse president Maliki enzijn sjiitische coalitiepartner in de rege-ring, de Sadristische partij, botert het ookal een tijdje niet meer. Op 27 december2011 riep de leider van de Sadristen,

Moqtada al-Sadr, op om het parlement teontbinden en vervroegde verkiezingen tehouden, een open uitdaging aan premierNouri al-Maliki in een escalerende poli-tieke crisis. Deze uitdagingen zijn uiter-aard zeer tegen de zin van Maliki, die zijngrip op de macht verder wil verstevigen.

EXECUTIES EN DETENTIEOp 28 mei 2011 publiceerde Amnesty In-ternational haar jaarlijks rapport. Con-clusie: “Ernstige mensenrechtenschen-dingen werden gepleegd door Iraakseveiligheidstroepen en Amerikaanse troe-pen: duizenden mensen werden gedeti-neerd zonder aanklacht of proces, waar-onder een aantal die werden vastgehou-den voor meerdere jaren. (...) Martelingen andere vormen van mishandeling vangedetineerden door de Iraakse veilig-heidstroepen is endemisch. (...) De rech-terlijke instanties leggen de doodstraf op

gens officiële cijfers van de ministeriesvan Defensie en Binnenlandse Zakenvoerden veiligheidstroepen van de rege-ring in december 2011, 220 operaties uitin 14 provincies en arresteerden ze daar-bij 1726 burgers, waaronder tientallenvrouwen. In januari 2012 werden 210operaties uitgevoerd, die leidden tot dearrestatie van 1.388 burgers. Tijdens demaand maart leidden 193 razzia’s tot dearrestatie van 1465 burgers. De veelvuldi-ge arrestaties en schendingen van demensenrechten door het ministerie vanNationale Veiligheid, Antiterreureenhe-den, Awakening Councils (coalities tus-sen tribale sjeiks om de veiligheid te ga-randeren binnen hun gemeenschappen),Koerdische Peshmerga-troepen en ande-re milities werden niet opgenomen in de-ze cijfers, net zomin als de vele willekeu-rige arrestaties die verricht werden in deaanloop van de top van de Arabische Ligain Bagdad in maart 2012. Het lot van veelvan deze arrestanten is onbekend. Fami-lieleden zijn wanhopig op zoek naar hunvermiste geliefden. Irak heeft trouwenshet grootst aantal vermiste personen terwereld: meer dan één miljoen.

“Ernstige mensenrechten-

schendingen werden

gepleegd door Iraakse

veiligheidstroepen en

Amerikaanse troepen (...)

na een oneerlijk proces en ten minste1.300 gevangenen wachten op hun exe-cutie in de dodencel.” Human RightsWatch meldde op 9 februari 2012 dat er al65 mensen werden geëxecuteerd in hetbegin van dit jaar, en een woordvoerdervan de Iraakse regering bevestigde dat ernog meer executies zouden volgen. In deaanloop van de terugtrekking van de VS-troepen in december 2011, zijn massaalarrestaties verricht over heel Irak. Vol-

Foto

: Ari

o A

brah

amso

n/ U

S N

avy


komende presidentsverkiezingen in deVS zijn een belangrijke factor in de huidi-ge politiek van de Amerikaanse regeringten aanzien van het Midden-Oosten. Omzijn kansen op herverkiezing gaaf te hou-den wil president Obama tijdelijk rust enzet alle oorlogsinspanningen die geensnelle overwinning in het vooruitzichtstellen on hold, zowel in Iran als in Syrië.Het merendeel van de Amerikaanse be-volking was tegen het einde gekant tegende oorlog in Irak, net zoals het zich on-dertussen gekeerd heeft tegen de oorlog

in Afghanistan. De meerderheid van debevolking is momenteel niet onmiddel-lijk bereid om nieuwe oorlogen tegenIran en/of Syrië te steunen. Laten we nietvergeten dat Obama precies werd verko-zen met de belofte dat hij de oorlog inIrak zou stopzetten. Als hij in het Mid-den-Oosten tijdelijk een status quo kanbewerkstelligen, is een tweede ambtster-mijn erg waarschijnlijk. Indien hij nieu-we uitzichtloze oorlogstheaters zou ope-nen of indien het geweld in Irak terugzou oplaaien, zullen de Republikeinendaar ongetwijfeld de vruchten van pluk-ken. De recente diplomatieke inspannin-gen van de VS-administratie om stabili-teit te bekomen in de regio zijn dus nietverwonderlijk. Maar ijveren voor stabili-teit in het Midden-Oosten blijkt toch nietzo evident. In Irak voltrekt zich immerseen heel ander scenario dan was voor-

speld door de VS in 2003. Het machts-evenwicht in de regio is nu onzeker en af-hankelijk van vele factoren die buiten deAmerikaanse controle liggen. De huidigeoplaaiende sektarische spanningen moe-ten in dit licht worden begrepen. De be-langrijkste uitkomst van de jarenlangeAmerikaanse bezetting is de toegenomenIraanse invloed in Irak en in het Midden-Oosten in het algemeen.

IRANNouri al-Maliki is misschien wel de enigeleider die aanvaardbaar is voor zowel deVS als voor het sjiitische Iran. Amerika-nen en Iraniërs beschuldigen elkaar ervoortdurend van zich te mengen in deIraakse aangelegenheden. Maliki wasmeermaals de begunstigde van dit gekib-bel. Toen Maliki in 2006 werd geselec-teerd door de VS als de meest geschiktekandidaat premier, merkte een Iraaksefunctionaris op: “De Grote Satan [zoalsde Iraniërs de VS noemen] en de As vanhet Kwaad [zoals Iran door de VS wordtomschreven] zijn weer samengekomenen hebben Maliki gekozen als hun man.”Af en toe klinkt Maliki als een Iraakse na-tionalist, maar onder druk speelt hij desektarische kaart, meestal door de Iraaksesjiieten angst aan te jagen met het spookvan een Baathistische (partij van SaddamHoessein) en soennitische contrarevolu-tie. Volgens sommige waarnemers is zijnintentie de creatie van een autoritairesektarische staat. En zoals hierbovenreeds vermeld, heeft Maliki systematischalle soennitische ministers uit zijn rege-ring verdreven en voert hij een genadelo-ze repressie tegen de soennitische bevol-king. De intense politieke- en handelsbe-trekkingen tussen Irak en Iran wordenondertussen argwanend gevolgd door deVS en de buurlanden in het Midden-Oosten. Het is bekend dat Irak een hand-je toesteekt bij het ontwijken van hetdoor de VS opgelegde handelsembargotegen Iran, onder meer door Iraanse goe-deren te importeren en te exporteren viazijn grondgebied en door dollars te ruilentegen de Iraanse munt (de rial). Dit de-viezenverkeer heeft Irak trouwens almeer dan 2 miljard dollar gekost omwillevan de ontwaarding van de Iraanse rial.

TURKIJEDe opkomst van de Iraanse invloed inIrak via de sjiitische banden drijft deIraakse Koerden die in het Noorden vanhet land leven, meer en meer onder de

AMOK OnderzoeksdossierVDTe midden van dit sombere beeld, is

het moment gekomen om de vraag testellen: wie won deze krankzinnige oor-log? Irakezen vieren vandaag nog steedsde terugtrekking van de Amerikaansetroepen uit Irak. Premier Nouri al-Malikistuurde na de terugtrekking op 18 de-cember 2011 een tekstberichtje met feli-citaties naar de miljoenen Irakezen dieeen mobiele telefoon bezitten, en claimdede overwinning (die hij zogezegd had be-werkstelligd). Helaas, Irak en zijn bevol-king zijn de grootste verliezers in de

voortdurende saga van vernietiging diein 1991 begon met de Golfoorlog, die tij-dens de internationale sancties van de ja-ren 1990 verder werd uitgediept, en dieculmineerde in de Anglo-Amerikaanseinvasie van 2003 en de daaropvolgendebezetting. 99% van de Amerikaanse be-volking kan evenmin de winnaar van de-ze oorlog genoemd worden. Een oorlogdie volgens econoom en professor JosephStiglitz 4000 miljard dollar zal gekosthebben aan de Amerikaanse belastingbe-talers. Deze kosten hebben ongetwijfeldbijgedragen aan de crisis van de VS-eco-nomie van de afgelopen jaren, die resul-teerde in een groot verlies van jobs enhuizen.

VERANDERDE REGIOPresident Obama blijft volhouden dat deIrak-oorlog een eclatant succes was. De

Foto

: Jor

dan

John

son/

US

Arm

y

KOEWEITSE EN VS-TROEPEN SLUITEN SAMEN DE HEKKEN NADAT LAATSTEKONVOOI UIT IRAK WEGGETROKKEN IS. 18 DECEMBER 2011


paraplu van Turkije. De concrete strate-gische samenwerking tussen de autono-me Koerdische regio in Noord-Irak enTurkije is dus een rechtstreeks gevolg vande Amerikaanse invasie. De nieuwe even-wichten in de nasleep van de bezettingvan Irak bieden bepaalde perspectievenvoor Turkije die de soennieten en Koer-den in Irak kan ondersteunen tegen degroeiende Iraanse invloed in de regio. Opdeze manier wordt in het Noorden vanhet land een Koerdistan gecreëerd onderde bescherming van Turkije, én onder be-scherming van de VS. Op 12 maart ont-moette de Amerikaanse generaal DavidPetraeus, thans directeur van de CIA, deTurkse president Erdogan om hem er vante overtuigen de oprichting van een onaf-hankelijke Koerdische staat in het Noor-den van Irak te steunen. En Ankara lijktgeneigd om dit voorstel te onderschrij-ven. In de regeringskrant Today’s Zamanvermeldde een artikel: “Als er een Koerdi-sche staat zou worden opgericht in hetNoorden van Irak, dan zou Turkije geenandere keuze hebben dan die staat te er-kennen”. Maar voor het zover is, zal dekwestie van de olievoorraden eerst moe-ten opgelost worden. Het grote olieveldin de noordelijke provincie Kirkoek valtmomenteel voor 2/3de onder de controlevan de Koerdische jurisdictie, en de Koer-den willen een groter deel van de koek.De Koerden menen ook dat zij onafhan-kelijk van de centrale regering oliecon-tracten mogen afsluiten met oliemaat-schappijen van hun keuze. Daar is de re-gering Maliki, bij monde van olieminis-ter Shahristani, het uiteraard niet meeeens. De Turkish Oil Company, die ope-reert in de Koerdische olievelden, is bezigeen pijplijn aan te leggen die de IraaksKoerdische regio rechtstreeks zal verbin-den met Turkije, waardoor de centrale re-gering in Bagdad buitenspel zou wordengezet. Om de eigengereidheid van deKoerden te bestraffen heeft de centraleregering lang geweigerd om de overeen-gekomen 17% opbrengst van de Iraakseolie aan Koerdistan uit te betalen. Beginapril 2012 werd deze uitbetaling dan tochdoorgestort in de aanloop van de natio-nale verzoeningsconferentie, die geplandwas voor 5 april, maar die – zoals te ver-wachten viel – alweer eens werd uitge-steld voor onbepaalde duur.

ISRAËLDe Israëlische betrokkenheid in Irak issinds de Amerikaanse invasie en bezet-

ting eveneens sterk gestegen. Op 4 sep-tember 2008 gaf de voormalige Israëli-sche minister van Binnenlandse Veilig-heid, Avi Dichter, in het Onderzoeksin-stituut voor de Israëlische Nationale Vei-ligheid een lezing over de Israëlische rolin Irak. “We hebben in Irak meer bereiktdan we verwacht of gepland hadden.”, zeihij.“Irak neutraliseren was van het groot-ste strategische belang voor de veiligheidvan Israël”. De militaire macht van Irakwerd met de invasie gebroken en volgensDichter bestaat de Israëlische strategi-sche optie nu uit het gefragmenteerdhouden van het land. Dit moet ondermeer gebeuren via de ondersteuning vande Iraakse Koerden met wapens en trai-ning, en het afsluiten van een partner-schap voor veiligheid met het oog op eentoekomstige onafhankelijke Koerdischestaat in Noord-Irak (die bij voorkeur deolie in Kirkoek en Koerdistan zal contro-leren). De ultieme strategische doelstel-ling van Israël in Irak, is het voorkomendat het land terug een regionale machtzou worden.

OPDELING VAN IRAKDe belangrijkste doelstelling van de An-glo-Amerikaanse oorlog tegen Irak isechter nog niet verwezenlijkt: het landverdelen in drie autonome staten op basisvan etnische en sektarische gronden. Ditwas de bedoeling van Israël, van Iran endit was ook de strategie voorgesteld doorde voormalige Amerikaanse minister vanBuitenlandse Zaken Henry Kissinger nade invasie van 2003 en ondersteund doorde huidige Amerikaanse vice-presidentJoe Biden. Biden werkte in het Ameri-kaans Congres zelfs aan een wetsvoorstelom Irak te verdelen. De huidige, internepolitieke gevechten tussen diverse frac-ties in Irak vormen een onderdeel van depolitieke nalatenschap van de VS, een tik-kende tijdbom die ooit moet ontploffen.Maar een opdeling van Irak is tegen dewil van de overgrote meerderheid van deIrakezen zelf. 72,7% van de respondentenvan een enquête uitgevoerd door een in-ternationale vrouwenrechtenorganisatie(Women for Women International) in2008 meende dat er in de toekomst eenverenigd Irak moest blijven bestaan meteen centrale regering in Bagdad. 88,6%van de vrouwen dacht dat de scheidingvan de mensen langs etnisch, religieuzeen sektarische lijnen een slechte zaak is.Slechts 32,3% van de respondenten ge-loofde echter dat er ook echt een verenigd

Irak met een centrale regering in Bagdadzou zijn de komende vijf jaar. Ook de an-ti-bezettingsbeweging in Irak is voor eenverenigde natie. Waarom startte de inter-nationale gemeenschap nog geen ge-sprekken op met deze beweging die deenige redelijke stem in de Iraakse politieken de wil van de meerderheid van de be-volking vertegenwoordigt? Verdedigt de-ze oppositiebeweging misschien te veelde belangen van het Iraakse volk tegen deleegroof door de buitenlandse multina-tionale ondernemingen?Als we de Westerse media moeten gelo-ven wordt de situatie in Irak volledig be-paald door etnische strijd, waarbij ver-schillende bevolkingsgroepen (de soen-nieten, de sjiieten en de Koerden) elkaaruitmoorden. Dat is echter een loopje ne-

men met de waarheid. Na de invasie kwa-men diverse oppositiegroepen het landbinnen in het kielzog van de Amerikaanstanks: bijvoorbeeld de sjiiet Ayad Allawidie bijna 30 jaar in ballingschap leefde inGroot-Brittannië en zijn aanhangers(Iraqi National Accord), Ahmed Chalabien zijn groep bannelingen (Iraqi Natio-nal Congress), de Peshmerga’s van detwee Iraakse Koerdische partijen, de sjii-tische Badr Brigade (oorspronkelijk demilitie van de ISCI-partij, maar momen-teel zelf uitgegroeid tot een politieke par-tij) en Nouri al-Maliki en zijn Islamiti-sche Dawa-partij. Deze groepen starttenvrijwel onmiddellijk een campagne opvan standrechtelijke moorden en para-militaire operaties op etnische basis. Deterreurcampagnes werden gecoördineerddoor de architecten van deze oorlog: deVS-generaals McChrystal en Petraeus. Deleiders van de milities vormden ook dekern van de eerste door de VS aangesteldeIraakse overgangsregering. Het uitbeste-den van staatsterrorisme aan lokalekrachten werd beschouwd als een essen-tieel onderdeel van een beleid dat de doorde VS gesteunde regering aan de macht

De Israëlische betrokkenheid

in Irak is sinds de

Amerikaanse invasie en

bezetting sterk gestegen.


AMOK OnderzoeksdossierVDmoest houden. De Amerikaanse troepenrekruteerden de meest criminele lagenvan de Iraakse bevolking. Deze Penta-gonhuurlingen werden getraind doorprivate veiligheidsbedrijven zoals Dyn-Corp en werden ingezet om Irakezen teterroriseren en te vermoorden, met alsdoel het uitlokken van een burgeroorlog.De link tussen de VS en onder meer deBadr Brigade of de sjiitische Wolf Brigade(speciale politiecommando-eenheid on-der het gezag van de Iraakse minister vanBinnenlandse Zaken) en andere militieswerd in de pers straal genegeerd. De matewaarin de Amerikanen betrokken warenbij de werving, de training, de leiding ende controle van deze eenheden, wasnochtans verstrekkend. Het negeren vandeze feiten vervormde de perceptie vande gebeurtenissen in Irak gedurende deescalatie van de oorlog. De indruk werdgewekt dat het zinloos geweld door deIrakezen zelf geïnitieerd werd en het ver-hulde de Amerikaanse hand in de plan-ning en uitvoering van de meest wredevormen van geweld. Veel Irakezen en Ira-niërs zijn met zekerheid schuldig aan ver-schrikkelijke misdaden in de loop van de-ze campagne. Maar de eerste en belang-rijkste verantwoordelijkheid voor dit be-leid en voor de misdaden die eruit voort-vloeiden, berust bij de individuen in deciviele en militaire commandostructuurvan het Amerikaanse ministerie van De-fensie, de CIA en het Witte Huis, die hetterreurbeleid in Irak bedachten, goed-keurden en uitvoerden. Door de misda-den begaan door de Amerikaanse over-heid toe te dekken, hebben nieuwsredac-ties een belangrijke rol gespeeld bij hetvoorkomen van de publieke verontwaar-diging die de verdere escalatie van dezecampagne misschien had kunnen ver-hinderen.

Ondertussen zit de Iraakse politiek ineen impasse. De huidige regering bestaatgrotendeels uit sjiitische politici, nauwverbonden met verschillende krijgsherenen hun milities. De soennieten zijn nietgoed vertegenwoordigd in de regering ende tribale sjeiks uit de provincies Anbar,Nineveh, en Salah ad-Din beschouwende overheid als een front voor Iran. Zelfsonder de sjiieten geloven velen dat de po-litici in Bagdad werken in het belang vande milities, en niet in het belang van desjiitische bevolking, laat staan in het be-lang van Irak. De impasse vloeit groten-deels voort uit de verkeerde beslissingengemaakt door de VS bij de installatie van

de Iraqi Governing Council (het voorlopigbestuur) in 2003 en de interim-regeringin 2004. Nadat de Amerikanen de terug-gekeerde ballingen en militieleiders in deregering hadden geparachuteerd en henmachtsposities hadden gegeven, werd hetvrijwel onmogelijk om ze er nog uit tekrijgen, en nog moeilijker om ze te over-tuigen om compromissen te sluiten. Demilitieleiders gebruikten hun gunstigeposities om hun macht te behouden enuit te breiden ten koste van hun concur-renten, zowel binnen als buiten de cen-trale overheid. Elk ministerie in Bagdad isbijgevolg met handen en voeten gebon-den aan de militie die ze controleert.

COLLABORATIEREGIMEHet is onmogelijk om alle aspecten vande totale vernietiging van Irak te belich-ten in enkele paragrafen. Het is eveneensonmogelijk om de ingewikkelde Irak-puzzel in het kort uit te leggen. Het is wel

belangrijk om de situatie in Irak van na-bij te blijven volgen want momenteel kanhet daar nog alle richtingen uit. De Iraak-se oppositie bereid zich immers voor opeen stevig verzet tegen wat ze noemt “hettweede gezicht van de bezetting”. Hoemoeten we dit begrijpen? De regeringMaliki kan moeilijk anders omschrevenworden dan als een collaboratieregime.Het kwam immers aan de macht dankzijde buitenlandse bezetter. Tijdens Wereld-oorlog II was het Vichy-regime in Frank-rijk een collaboratieregering en niemandzou zich kunnen voorstellen dat de leidervan die regering, Maarschalk Pétain, nade bevrijding gewoon had verder kunnenregeren over het land. In Irak kan ditblijkbaar wel: de marionettenregeringvan Nouri al-Maliki regeert gewoon ver-

der na de terugtrekking van de buiten-landse bezetter, de Amerikanen. Dit wijster misschien op dat Irak nog altijd eenbezet land is en dat het nog bevrijd moetworden door de Irakezen zelf.

Irak blijft ondertussen zeer belangrijkvoor de Amerikanen, en de geheime oor-log tegen de verzetsbewegingen en oppo-santen van het regime gaat gewoon door.Er is nog altijd, zij het een veel kleinere enminder zichtbare Amerikaanse aanwe-zigheid in het land. De Amerikanen heb-ben er bovendien voor gezorgd dat Irakin de nabije toekomst afhankelijk zal blij-ven van de VS voor de veiligheid, de olie-infrastructuur, zware industriële machi-nes en het bankwezen. De projecten diede VS nog in Irak hebben lopen, dienende Amerikaanse belangen, zoals de trai-ning van veiligheidstroepen om de Irake-zen onder controle te kunnen houden.En dan zijn er uiteraard nog de zeer lu-

cratieve oliecontracten. De meeste Irake-zen kennen echter het verschil tussen we-derzijds voordelige programma’s en pro-gramma’s die de VS schijnbaar in staatstellen te doen wat het wil in Irak.

De vredesbewegingen hebben de plichtom de oorlogsstokers in beschuldiging testellen voor oorlogsmisdaden, om aanhet publiek de juiste toedracht van dezevuile oorlog en de nasleep ervan uit teleggen, en om steun te verlenen aan deoppositiebewegingen in Irak die zich ver-zetten tegen de totale uitverkoop van hetland.

Dirk Adriaensens

Dirk Adriaensens is lid van hetuitvoerend comité van het BRussells

Tribunal


Bijna 25 jaar zat Irak op slot voorde internationale wapenindus-trie. Een wapenboycot die was

ingesteld door de Verenigde Naties na deinval in Koeweit in 1990, maakte dat Sad-dam Hoessein moest interen op een oor-spronkelijk redelijk goed uitgerust mili-tair apparaat, dat in de decennia ervoor –ook tijdens de Irak-Iran oorlog in de ja-ren tachtig van de vorige eeuw – van allekanten tot over de oren bewapend was.

Niet alleen verdienden Amerikaansebedrijven miljarden aan instant orders inhet kader van de bezetting van Irak(2003), in de jaren erna zwol langzaamde stroom orders voor de wederopbouwvan het deels verwoeste, deels zwaar ver-ouderde Iraakse wapenarsenaal aan. Datgebeurde deels met Amerikaans geld,maar tegenwoordig vooral uit de olieop-brengsten van Irak of op krediet.

Sinds dat embargo in 2004 werd opge-heven buitelen de bedrijven over elkaarheen om het hele spectrum van pistolentot en met gevechtsvliegtuigen aan Bag-dad te slijten, daarbij gaat het niet in delaatste plaats om Europese leveranciers.

Zo leverde Frankrijk zes bewapendeGazelle helikopters die de luchtmacht inde uitverkoop had staan. Voor 360 mil-joen euro kwamen daarbij nog 24 lichtehelikopters van Eurocopter, een onder-deel van EADS.

Griekenland gaf 100 overtollige pant-servoertuigen cadeau. Hongarije deedhetzelfde met 77 T-72 tanks die op kostenvan de Amerikanen een flinke opknap-beurt kregen. Dat was de opmaat voor deHongaarse verkoop van 66 overtolligepantservoertuigen ter waarde van 30

miljoen euro, waarvoor Poolse en Oe-kraïense bedrijven de moderniseringverzorgden. Polen verkocht 600 pantser-voertuigen. Tsjechië hoopt in ruil voorolie 36 lichte gevechtsvliegtuigen van hetnoodlijdende Aero Vodochody te kun-nen leveren. Servië verkoopt twintig trai-ningsvliegtuigen voor een kleine 200miljoen euro en de Italiaanse werf Fin-cantieri levert voor 80 miljoen euro vierpatrouilleschepen.

Ook uit de eigen regio komt ‘steun’.Jordanië schonk Irak sinds 2004 266pantservoertuigen en ook de VerenigdeArabische Emiraten doneerden helikop-ters en pantservoertuigen. Pakistan ver-kocht voor 25 miljoen euro enkele tien-tallen voertuigen en ook in Turkije be-stelde Irak pantservoertuigen: 573 stuksvoor 70 miljoen euro.

Aan kop van de lijst leveranciers staanAmerikaanse bedrijven, van helikopter-fabrikant Bell tot Hercules transport-vliegtuigen van Lockheed Martin. HetAmerikaanse Swiftships levert voor zo’n200 miljoen euro 12 tot 15 bewapendepatrouilleschepen. Ook verdienen Ame-rikaanse bedrijven aan de verkoop vanbuitenlandse spullen. Het bedrijf Arinctreedt als tussenpersoon op voor de ver-koop van Russische Mi-17 helikoptersaan Irak. Opvallend is ook de leveringvan Cessna vliegtuigen, die zijn uitgerust


Miljarden-ordersvoor weder-opbouwleger Irak

met Hellfire raketten. Duizenden Hum-mers, pantservoertuigen en kanonnenkreeg Irak van de Amerikanen cadeau.

Meest omstreden is de aankoop van F-16 gevechtsvliegtuigen, waarvan Irak er36 wil kopen. Eerst vond de Iraakse rege-ring nog dat sociale programma’s in hetland voorrang hadden, maar dat bleek alsnel voor de bühne. De president van deautonome Koerdische regio, MassoedBarzani, zette de afgelopen maanden re-gelmatig vraagtekens bij de massale aan-koop van wapens, in het bijzonder ookde F-16: “Wij zijn bang dat de cultuur zalterugkeren die gelooft dat de taal van hetvliegtuig, de tank en het kanon de taal isdie problemen oplost.”

Irak heeft voor de komende jaren nogvele miljarden euro’s te besteden om eenambitieus wapenaankoopplan te finan-cieren. De mix van grootschalige wapen-leveranties en de uiterst fragiele veilig-heidssituatie in Irak doet velen vrezendat de huidige bewapeningsronde de sta-biliteit van het land verslechtert. Mochtde vlam in de pan slaan, dan is er in elkgeval geen gebrek zijn aan moderne wa-pens.

Frank SlijperCampagne tegen Wapenhandel

ROESTENDE TANK OP DEHIGHWAY OF DEATH

Foto

: Chr

isti

aan

Bri

ggs


Waar het Arabisch de taal vande Islam was, was het Ara-mees de taal van de christe-

nen en de Syrische kerken die op de dagvan vandaag in Irak aanwezig zijn. DeBritse kolonisator vereenzelvigde diechristelijke groepen in het zuiden latermet de oudtestamentische Chaldeeërs endie in het noorden met de Assyriërs. Ver-der overleefden in deze grensstreek nogtal van andere religieuze en taalkundigeminderheden, zoals de Moeras-Arabie-ren of Mandeeërs met hun gnostische re-ligie die op Johannes de Doper terug zougaan en de Jezidi en Sabaken in het noor-den met hun religies waaraan het oor-spronkelijk Perzische zoroastrisme tengrondslag ligt. Tenslotte woont met na-me rond Kirkoek een omvangrijke groepTurkmenen.

VERDEEL EN HEERSDe Eerste Wereldoorlog werd bijna eeneeuw geleden niet alleen op FlandersFields gevoerd maar ook in Oost-Europaen in het Midden-Oosten. In de laatstge-

noemde regio bracht het de genadeslagtoe aan het al twee eeuwen in verval zijn-de Ottomaanse Rijk dat uiteindelijk totde huidige grenzen van Turkije werd te-ruggebracht. Net zoals op de Balkanspeelden de Britten, Fransen en Russentijdens de Eerste Wereldoorlog in hetMidden-Oosten de nationalistischekaart uit. Taalkundige en religieuze groe-pen werden met beloftes van zelfbestuur– die later net zo gemakkelijk weer inge-trokken werden – opgeroepen om in op-stand te komen tegen het multicultureleOttomaanse Rijk (dat tijdens de oorlogeen bondgenoot was van het Duitse Rijken het Habsburgse Oostenrijk-Honga-rije. Aan de vooravond van die oorloghad Groot-Brittannië al een aantal gebie-den en belangen rond de Golfregio,waaronder olieconcessies in de zuidelijkehelft van Perzië en een olieraffinaderij inde Perzische (nu Iraanse) stad Abadan.Voor olieconcessies in het huidige Irakmoesten de Britten de strijd aangaan metde Duitsers die in die tijd betere relatieshadden met het Ottomaanse Rijk. Eenoorlog is altijd een welkom mechanismeom de verhoudingen om te doen keren.In de woorden van de Amerikaanse au-teur Harold Armstrong: “Engeland wildeolie. Mosoel en de Koerden waren desleutel.” Vanuit Abadan werd Bagdad inmaart 1917 veroverd door de Britten, diein hetzelfde jaar de staat Irak creëerden.Op 14 november 1918, twee weken na deeigenlijke wapenstilstand in het Midden-Oosten, bezetten de Britse troepen deNoord-Iraakse stad Mosoel.

Hoewel aanvankelijk met de Fransenwas afgesproken dat Mosoel bij het Fran-se mandaat van Syrië en Libanon ge-voegd zou worden, behielden de Brittendeze olierijke streek uiteindelijk toch lie-ver zelf. In ruil kregen de Fransen eenminderheidsaandeel in de Iraqi Petrole-um Company. Per pijpleiding werd hetleeuwendeel van de rond Kirkoek ge-wonnen olie, via de Britse mandaatgebie-den naar de haven van Haifa getranspor-teerd; een deel ging via een parallelleoliepijpleiding naar Tripoli in het FranseLibanon. De Britten bevoordeelden inhet huidige Irak de soennitische en chris-telijke minderheden bij het toekennen


Sektarische spanningenvan machtsposities. Al in 1920 kwam deIraakse bevolking in opstand tegen deBritse overheersing. Soennieten en sjiie-ten zij aan zij. De Britten beloofden meerzelfbestuur en de vorming van een Iraaksleger, maar ter bescherming van hun ei-gen (olie)belangen in Irak richtten zedaarnaast een corps op dat voor de helftuit Assyriërs en voor de andere helft uitKoerden bestond met een paar Mandeseen Turkmeense bataljons. Dit corpskwam vooral in actie na de door de Nazi’sgesteunde staatsgreep van 1941 (de Brit-ten heroverden en bezetten het land tot1947).

NATIONALISMEDe door de Britten in 1920 tot koningvan Irak geparachuteerde Faisal I zochttoenadering tot de soennitische Koerdenom met hen een tegenwicht te kunnenbieden aan de sjiitische meerderheid inIrak. Zijn zoon en opvolger Ghazi hadopenlijk anti-sjiitische ambities en onderzijn regering kwam het in het middenvan de jaren ’30 tot bloedig onderdrukteopstanden van achtereenvolgens de As-syriërs, de Sjiieten en de Jezidi die zichuitgesloten voelden van belangrijke rege-ringsposities.

Na de afschaffing van de monarchiezou Irak door Arabische Soennieten be-stuurd blijven. Aanvankelijk poogde deeerste president Qasim het Arabisch na-tionalisme te combineren met een Koer-disch nationalisme en richtte hij zichvanuit deze combinatie op de annexatievan zowel de Koerdische als de Arabischeregio’s in Perzië. Hij haalde de verbannenKoerdische leiding zelfs weer terug naarIrak. Dat leidde echter tot een aantal ge-wapende Koerdische opstanden in de ja-ren zestig en zeventig. In de jaren tachtigviel Saddam Hoessein Iran binnen methet doel de door Arabieren bewoonde enolierijke Iraanse provincie Koezestan(rond de eerdergenoemde stad Abadan)te annexeren. Tijdens de daaruit voort-vloeiende oorlog tussen Iran en Irak(1980-1988) werden de Iraakse Koerdendoor Teheran aangemoedigd om in op-stand te komen. Net zoals de Britse mi-nister voor koloniën, Winston Churchill,eerder deed beantwoordde Saddam

De sektarische spanningen in Irak noch hunonderliggende oorzaken komen zomaar uitde lucht vallen. Het huidige Irak vormdeeeuwenlang het grensgebied tussen hetsoennitische Ottomaanse (Turkse) Rijk enhet sjiitische Safavidische (Perzische) Rijk Inhet zuiden van het huidige Irak werdArabisch gesproken, in het noordoosten hetaan het Perzisch verwante Koerdisch en inhet gebied daartussenin nog eeuwenlanghet aan het Arabisch verwante Aramees.

FONDSVREDESPROJECTENHEEFT U NODIG!Nog altijd voeren er mensen actie voor vrede.Zij kunnen uw steun goed gebruiken! Fonds Vredesprojecten steunt kleine radicalevredesacties aan de basis. Help mee.

Giro 4738565 t.n.v. Fonds Vredesprojecten


Hoessein deze Koerdische opstand meteen gifaanval.

In de nasleep van de Golfoorlog van1991 riepen de Amerikanen de Koerdenen sjiieten in de olierijke gebieden in hetnoorden en zuiden van Irak op om in op-stand te komen tegen de regering vanSaddam Hoessein. Beide opstanden wer-den krachtig neergeslagen door het re-gime van de Iraakse dictator. In het berg-achtige Koerdistan lukte het de opstan-delingen uiteindelijk toch om, met wes-terse luchtsteun, een Autonome Koerdi-sche Regio in te richten die de Ameri-kaanse invasie van 2003 verwelkomde.De Koerden maakten gebruik van dezeoorlog om hun territorium uit te breidennaar de olierijke gebieden rond Kirkoeken Mosoel. Twee steden waarvan de om-ringende regio’s vooral bewoond werdendoor respectievelijk Turkmenen en Assy-riërs en die onder Saddam Hoesseindoelbewust (soennitisch) gearabiseerdwerden.

NA DE TERUGTREKKINGIn het noorden van Irak is het huidigesektarisch geweld vooral terug te voerentot dit grensconflict tussen de centrale re-gering en de Autonome Koerdische Re-gio. Na de arabisering onder SaddamHoessein is sinds 2003 sprake van een‘koerdistanisering’ van de stad Kirkoeken omgeving. Barham Salih, premier vande Koerdische regionale regering stelde(historisch onjuist) dat Kirkoek van ori-gine een Koerdische stad is: “Het hoordeeerder bij de Koerden dan bij de Iraakseregering en alleen de olie maakte er eenbron van spanningen van” (dat laatste isaccurater). Daarna waarschuwde Salihvoor een burgeroorlog rond Kirkoek. Alsinds 2007 is sprake van een tot nog toeuitgesteld referendum in Kirkoek over devraag of de bevolking zich bij Koerdistanwil aansluiten of niet. Bij Mosoel ligt hetingewikkelder. De daar wonende Assyri-sche christenen claimen een eigen auto-nome regio in de zogenaamde vlakte vanNineve, waarvan verschillende variantenin omloop zijn met betrekking tot deomvang (van een kleine driehoek tenoosten van Mosoel tot de hele noordwes-telijke hoek van Irak grenzend aan de

eveneens door christenen bewoonde ge-bieden van Syrië en Turkije). Ook quastatuut is men het onderling niet eens(van een autonome regio vergelijkbaarmet de Iraaks-Koerdische tot een onder-deel van die Koerdische regio). Veel aan-slagen op christelijke kerken en eigen-dommen in Mosoel en in Koerdistan zijnte herleiden tot het spel om de macht inhet olierijke noorden van Irak.

Interessant is ook de houding van Tur-kije ten aanzien van de Koerdische regio.Enerzijds worden regelmatig doelen inIraaks Koerdistan gebombardeerd om-dat daar PKK-cellen (het Koerdische be-vrijdingsleger van Turkije) zouden zit-ten. Anderzijds wordt met de IraakseKoerdische regio samengewerkt om deolie via de Kirkoek-Ceyhan-pijpleidingnaar de haven van de Turkse kuststadCeyhan te transporteren, zeker nu detransporten via Syrië of Jordanië-Israëlvrijwel onmogelijk zijn.

MINDERHEIDSGROEPENHet sektarisch geweld tussen (Arabische)soennieten en sjiieten is omvangrijker enbetreft niet zozeer de eventuele grenzentussen gebieden van de respectievelijkegroepen, maar de strijd om de macht inhet land. De vorming van een Koerdisch

en Arabisch-soennitisch tegenwicht zo-als koning Faisal I nog nastreefde, is on-mogelijk voor de Koerden en een deelvan de sjiieten, omwille van de ressenti-menten jegens de voormalige Arabisch-soennitische dictatuur van Hoessein. Viageweldplegingen trachten soennitischeminderheidsgroepen hetzij het land op telaten splitsen dan wel het huidige centra-le Iraakse bestuur te ontwrichten. Sjiiti-sche milities, al dan niet verbonden metde regering, proberen het soennitischeverzet dan weer de kop in te drukken.Toch lijkt het erop dat meer en meersoennieten inmiddels deel willen nemenaan het bestuur van Irak. De verkiezin-gen van 2010 werden in ieder geval min-der geboycot door de soennieten dan dievan 2005. Ook sommige sjiitische politi-ci lijken de verschillen niet op de spits tewillen drijven en beginnen zich meer opIrak als een geheel (al dan niet inclusiefde Koerdische regio) te richten in plaatsvan op een specifieke sjiitische regio.

Jan Schaakeis algemeen secretaris van

Kerk en Vrede

in Irak Latu

ff


De Amerikaanse President Bushen zijn minister van defensieRumsfeld waren het er over

eens dat de leden van al-Qaida en de Ta-liban die in Afghanistan gevangen wer-den genomen geen recht hadden op destatus en de bescherming die krijgsge-vangenen kregen volgens de Conventiesvan Genève. In plaats daarvan werden ze

beschouwd als ‘onwettige strijders‘ (un-lawful combatants) die in de gevangenisvan Guantanamo Bay en elders zoudenworden behandeld volgens regels die deAmerikaanse regering eenzijdig konvaststellen. Wel gaf Bush aan dat gevan-genen “humaan moesten worden behan-

deld en op een manier die consistent wasmet de principes van Genève in de matewaarin dit overeenkwam en consistentwas met de militaire vereisten”. De for-mulering was dubbelzinnig en flexibelgenoeg om in de praktijk arrestanten kei-hard aan te pakken en de grens van hetinternationale folterverbod systematischte overschrijden Daarbij werd zonodig dedefinitie van foltering aangepast.

ONDERVRAGINGSTECHNIEKENOnder de voortdurende druk om resul-taten te produceren bij het ondervragenvan vaak onwillige en weerspannige ge-vangenen bleek de oorspronkelijke cata-

logus van 17 toegestane ondervragings-technieken uit het geldende Army FieldManual 34-52 al gauw niet toereikendmeer. In december 2002 besloot Rums-feld daarom 16 nieuwe ondervragings-technieken toe te laten in het gevangen-kamp van Guantanamo. Na juridisch ad-

vies werd een werkgroep ingesteld, diemet een nieuwe lijst van 24 techniekenkwam aanzetten. Uiteindelijk legde deminister op 16 april 2003 – terwijl deoorlog in Irak in volle gang was – de defi-nitieve lijst vast. Intussen had de com-mandant van de Amerikaanse Joint TaskForce 180, die in het kader van OperatieEnduring Freedom in Afghanistan vocht– zijn eigen lijst met ondervragingstech-nieken vastgesteld. Een aantal techniekenop deze lijst kwamen niet voor in hetField Manual en sommigen waren ont-leend aan een Amerikaans programmagenaamd SERE (Survival, Evasion, Resi-stance, Escape). Dit programma uit deKoude Oorlog diende om militairen zo-als piloten beter bestand te maken tegenmartelingen voor het geval ze in handenzouden vallen van de vijand. Daartoewerden ze – onder streng toezicht – on-derworpen aan een aantal mishandelin-gen om ze emotioneel te harden.

Personeel van het militaire inlichtin-genbataljon dat hielp bij de ondervragin-gen in Afghanistan, werd later naar Irakgestuurd. Achteraf werd door een onder-zoekscommissie vastgesteld dat dit eenvan de manieren was geweest waarop descherpere technieken waren geïntrodu-ceerd in Irak.

OP STRAAT OPGEPAKTE BURGERSMaar in Irak heerste een heel andere situ-atie dan in Guantanamo of Afghanistan.Om te beginnen bevonden de VS zich inIrak formeel in de rol van bezettendemogendheid en werden dus geacht zichaan de Conventies van Genève te hou-den. Combined Joint Task Force 7 (CJTF-7) – zoals de multinationale eenheid vande coalitie na het eind van de grote ope-raties tegen het leger van Irak werd ge-noemd – zag zich vanaf juni 2003 gecon-fronteerd met een bonte verzameling ge-vangenen, waaronder ‘onwettige strij-ders’, krijgsgevangenen uit het Iraakse le-ger, saboteurs, op straat opgepakte bur-gers, beroepscriminelen en mensen diewaren aangegeven door hun vijanden.Voor deze situatie was geen enkele voor-bereiding getroffen, omdat op instructievan Rumsfeld was uitgegaan van eensnelle overwinning met een beperktetroepenmacht, waarna het gezag snel kon


De erfenis van de repressieDe verwarring over de behandelingvan gevangenen in de oorlog tegen hetterrorisme begon al snel na 11september 2001 en had ook in Irakdramatische gevolgen.


worden overgedragen aan een nieuw de-mocratisch regime. In plaats daarvanmoesten de Amerikaanse militairen lan-ger blijven dan ze hadden verwacht enwerden ze in toenemende mate ondervuur genomen door een gewapende ver-zetsbeweging. Steeds grotere druk op deondervragers om met resultaten te ko-men die nieuwe aanslagen konden voor-komen, overbelast personeel dat tegen-over een gedemoniseerde vijand stond enrichtlijnen voor ondervragingen die voormeerdere uitleg vatbaar waren – het waseen recept voor systematisch misbruik enexcessen.

ABU GHRAIBDe grootste van de 16 Amerikaanse ge-vangenissen in Irak was Abu Ghraib, eenellendig oord dat al berucht was tijdensde dictatuur van Saddam Hoessein. Inoktober 2003 waren er onder het regimevan CJTF-7 bijna 7000 gedetineerdenopgesloten die werden bewaakt door nietmeer dan 90 militairen van de 800ste Bri-gade Militaire politie. De gevangenis wasoverbevolkt en werd regelmatig aange-vallen, ook met zware wapens. In juli2003 alleen al waren er 25 mortieraanval-len op het complex.

Voorzover er sprake was van opleidingvoor het personeel, was daarbij uitgegaanvan een krijgsgevangenenkamp achter delinies, niet van een gevangenis in hetheetst van de strijd. Het idee achter AbuGhraib was dat de bewakers de gevange-nen zouden ‘klaarstomen’ voor verhoordoor personeel van de 205e Militaire In-lichtingen Brigade, een eenheid die nor-maal belast is met inlichtingenwerk vooreen hoofdkwartier. Voor de gelegenheidwerden zij bijgestaan door tolken en on-dervragers die van andere onderdelen bijelkaar waren gesprokkeld. De vermen-ging van bewaking en inlichtingenwerkwas het resultaat van een werkbezoek aanIrak van de commandant van Guantana-mo, generaal-majoor Miller, en zijnteam. Miller stelde vervolgens in op-dracht van Rumsfeld een geheim plan opdat moest leiden tot een snelle toenamevan de productie van inlichtingen uit deverhoren. Op basis van deze inlichtingenkon dan gehandeld worden. Miller advi-seerde om de verhoren in Abu Ghraib teconcentreren en om het bewakingsper-soneel hiervoor in te schakelen. Ook in-troduceerde hij het gebruik van militairehonden bij de verhoren.

In januari 2004 overhandigde de VS-

soldaat Joe Darby, bezwarende foto’s diehij van collega’s had gekregen aan de mi-litaire recherche. Op de foto’s warenschokkende taferelen te zien van sadisti-sche mishandelingen en seksuele verne-dering van naakte Iraakse gevangenendoor bewakers van de nachtploeg vancellenblok I in Abu Ghraib. De militairejustitie begon een intern onderzoek.Maar het duurde nog tot eind april voorde beelden in handen waren gekomenvan de media. CBS News zond ze uit,waarna ze de hele wereld rond gingen toteeuwige schande van het Amerikaanseleger. Uiteindelijk werden naar aanlei-ding van deze affaire elf lagere militairendoor krijgsraden veroordeeld tot gevan-genisstraffen en ontslagen uit de dienst.De hogere verantwoordelijken ontspron-gen de dans. Alleen de commandant vande Amerikaanse gevangenissen in Irak,de vrouwelijke brigadegeneraal JanisKarpinski, die verklaarde niet op dehoogte te zijn geweest van het misbruik,verloor haar ster en moest voortaan alskolonel door het leven.

SEKTARISCH GEWELDIn deze periode werd steeds duidelijkerdat het de troepen van de VS niet zelf-standig zou lukken om de opstandige be-weging tegen de bezetting in Irak te on-derdrukken. Daarom werd gekozen vooreen nieuwe aanpak, de opbouw van eensterke staat, die vooral gebaseerd was opde sjiitische meerderheid die ten tijdevan het regime van Saddam Hoessein hetmeest had geleden. Er werd gebruik ge-maakt van de door aanslagen van al-Qai-da aangewakkerde sektarische haat bijsjiieten om het soennitische deel van deopstand te bedwingen. De onthullingenvan de oorlogsberichten uit Irak doorWikileaks in 2010 toonden aan dat sjiiti-sche (en Koerdische) politiecommando’swerden ingezet in het gebied van desoennitische opstandelingen terwijl menzich er ten zeerste van bewust was dat zesoennitische arrestanten martelden.

Wikileaks onthulde ook het bestaanvan Frago 242, een aanpassing in juni2004 van een eerder gegeven order vanhet Amerikaanse hoofdkwartier in Irak.Frago 242 hield in dat, wanneer coalitie-troepen stuitten op gevallen van mishan-deling van arrestanten door Iraakse vei-ligheidstroepen, er alleen rapport moestworden opgemaakt, maar dat er geenverder onderzoek ingesteld hoefde teworden, tenzij het hoofdkwartier hier ex-

pliciet om vroeg. In de door Wikileaksgepubliceerde oorlogsberichten vindtmen het voorbeeld van een Iraakse arres-tant die door de Amerikanen in een on-dergrondse bunker aangetroffen werd.Hij was opgehangen aan zijn polsen enwas door soldaten geslagen met plasticbuizen en bewerkt met een elektrischeboormachine. Het slachtoffer werd doorAmerikaans medisch personeel opge-lapt, er werd rapport opgemaakt en ver-der gebeurde er niets. Sjiitische paramili-taire eenheden zoals de Baghdad Brigadeen de Wolf Brigade, konden dankzij Fra-go 242 ongestraft martelen, waardoor desektarische spanningen alleen maar ver-ergerden. De situatie gleed af naar eenburgeroorlog waarin etnische zuiverin-gen werden doorgevoerd en waarbij desoennieten uiteindelijk het onderspitdolven. Daarna kon de huidige premierNouri al-Maliki zijn verlicht autoritaireregime vestigen.

Een rapport van Amnesty Internatio-nal uit 2010 concludeerde dat op dat mo-ment naar schatting 30.000 Iraakse ge-vangenen zonder proces werden vastge-houden door de Iraakse autoriteiten, demeesten van hen onder erbarmelijkeomstandigheden. Een deel van de gevan-genen was ondergebracht in geheime ge-vangenissen, waar martelingen plaats-vinden. Sinds het begin van 2009 warende Amerikanen begonnen hun 23.000gevangenen vrij te laten of over te dragenaan Iraakse instanties. Volgens het inter-nationaal recht hadden de VS gevange-nen niet mogen overbrengen naar plaat-sen waar ze het risico liepen om gemar-teld te worden of het slachtoffer te wor-den van ernstige schending van de men-senrechten.

Kees Kalkman

Gebruikte bronnen:

Gareth Porter, Torture orders were part of US

sectarian was strategy. Inter Press Service, 1

november 2010

Amnesty International, New order, same

abuses – Unlawful detentions and torture in Iraq

(2010).

Jane Mayer, The dark side – The insider story of

how the war on terror turned into a war on

American ideals (2008)

Steven Strasser (ed.), The official reports of the

Independent Panel and the Pentagon on the

shocking prisoner abuse in Iraq (2004)


De Amerikaan CIA-man CharlesDuelfer kwam voor het eersteind jaren tachtig in Irak, na de

Iran-Irak-oorlog. In de jaren negentigcoördineerde hij het onderzoek naarmassavernietigingswapens (MVW) doorUNPROFOR. In 2003 deed hij hetzelfde,nu in dienst van de CIA. Dit laatste on-derzoek leidde tot het zogenaamde Com-prehensive Report on Iraq WMD (Duel-fer-rapport)1.

Over zijn ervaringen in dienst van hetAmerikaanse ministerie van Buitenland-se Zaken schreef Duelfer het boek Hideand Seek. Het grootste deel van het boekgaat over zijn ervaringen in Irak. Hij be-schrijft hoe hij in 1994 samen met de Ne-derlander Wolterbeek de loods met ge-vonden MVW bezocht “met zijn lekken-de sarin gifgasgranaten, vaten met gif eneen hoeveelheid vervuilde uitrusting.”Hij deelt een trap uit naar de Fransendoor te vertellen over Thomson-CSF (nuThales), dat in 1995 de bewakingscame-ra’s voor UNSCOM in Bagdad leverde.Die camera’s werkten niet. Thomson-CSF stuurde echter wel een rekeningvoor een miljoen dollar. Zo staat zijnboek vol met kleine en grote anekdotes.Je leest vijfhonderd pagina’s lang meemet iemand die Irak van nabij volgde ensprak met de belangrijkste spelers.

MISKLEUNENEen dergelijk boek lezen is tegelijkertijdmoeilijk. Wat is waar en wat is desinfor-matie? Duelfer probeert zaken in een ka-der te plaatsen dat zijn positie onder-steunt. Zo waren de foutieve rapportenaan de vooravond van de Irakoorlog nietmet opzet verkeerd geschreven. Er werdfout op fout gestapeld, omdat uitgegaanwerd van een beeld en niet van de feiten.Miskleunen wijt hij aan slechte organisa-tie, ook al leidden ze tot cruciale stappennaar oorlog. De Iraanse jongens die alsratten sterven tijdens de strijd in de moe-rassen van de Shat’al Arab schildert hij afals gekken, die geloven in een prachtig le-ven na de dood. Alsof hij niet weet dat

Verstoppertjespelen in Irak

“Tenslotte bevestigde de Al Abud actiedat de dreiging van verborgen MVW-voorraden klein was. Het feit dat de op-standelingen met veel moeite probeer-den ingrediënten voor chemische wa-pens te bemachtigen was een aanwijzingdat ze die niet al verborgen in hun bezithadden.” Het onderzoeksteam van Duel-fer was zeventienhonderd man sterk.Vier man kwamen om het leven. Van deMVW werd slechts een enkel verdwaaldspoortje gevonden.

Het boek is een aanrader, al moet je hetkritisch lezen. Het geeft een beeld dat jeniet uit kranten kunt halen. Het geeftdaardoor inzichten die anders moeilijk teverwerven zijn.

Martin Broek

Charles Duelfer, Hide and Seek. PublicAffairs, 2009

Noten:1. Te vinden op broekstukken.blogspot.com2. Deze eenheid opereert zowel in Irak als Af-

ghanistan, zie p. 421-422.3. Sanchez is een bekende inlichtingenman van

de CIA en de inlichtingendienst van het Mi-nisterie van Energie. In 2004 werkte hij sa-men met de New Yorkse politie aan een infil-tratieoperatie.

deze jongeren gedwongen werden gere-kruteerd. Wel heeft hij dan weer veelwaardering voor de Iraakse elite. Zomoet je bij het lezen de hele tijd sceptischzijn.

Duelfer organiseerde ook verhorenvan belangrijke Irakezen. Abu Ghraib isbekend geworden vanwege ernstige mis-standen, maar Duelfers probleem isvooral dat het samen opsluiten van grotegroepen gevangenen ertoe kan leiden datmensen informatie delen en elkaar kun-nen waarschuwen. Lastig voor de ver-hoorders.

Verbeten is de jacht op de MVW. Alseen bericht opduikt dat het Al Abud net-werk de financiën en infrastructuur heeftom MVW in te zetten, wordt onmiddel-lijk een onderzoeksteam gevormd. Erwordt triethanolamine gevonden, eenvoorloper voor mosterdgas. Alle sporenworden gevolgd en een capture/kill een-heid ingeschakeld2 om getuigen te vin-den, contacten worden gelegd door LarrySanchez3. Het leger levert militairen omde compound aan te vallen waarvan menvermoedt dat er chemische wapens ge-maakt worden. Twee Amerikaanse mili-tairen komen door een explosie om hetleven. Uiteindelijk blijkt het dood spoor:



KORTE BERICHTEN

Kerk en Vredetegen Nederlandserol in Afghanistan

Kerk en Vrede is ontstemd over deinzet die Nederland aankondigde

tijdens de NAVO-top voor zijn betrok-kenheid in Afghanistan na 2014. Kerk enVrede is kritisch over de financiële bij-dragen die Nederland van 2015 tot 2017wil leveren aan de salarissen van de Af-ghaanse veiligheidstroepen: 30 miljoeneuro per jaar waarvan bijna 85 procentook nog eens uit het budget voor ontwik-kelingssamenwerking. Kerk en Vredeheeft eerder al gepleit voor een volstrektandere balans tussen de militaire en desociaaleconomische ondersteuning dieNederland en de internationale gemeen-schap zouden moeten leveren aan de vei-ligheid en ontwikkeling van Afghanistan.De eenzijdige nadruk die steeds weer isgelegd op de militaire bijdrage heeft hetland geen stap verder geholpen en heeftde interne spanningen alleen maar ver-der aangewakkerd. Nu het Westen zich dekomende jaren zal terugtrekken blijvende Afghanen met de gevolgen van het fa-lende beleid zitten. Ze zijn het slachtoffervan een blind geloof in de effectiviteitvan militair geweld.

Veolia schendtrecht in Palestijnsegebieden

Het ook in Nederland actieve Franseopenbaar vervoersbedrijf Veolia

blijkt betrokken bij ernstige schendingenvan het internationaal recht op de Pales-tijnse Westbank en in Oost-Jeruzalem.Een Ander Joods Geluid en United Civili-ans for Peace voerden daarom actie tegende eventuele gunning van het busvervoerin de stadsregio Haaglanden aan Veolia.Zij steunden daarbij op een uitgebreidfeitendossier waaruit blijkt dat Veoliadeel uitmaakt van het consortium dat deJerusalem Light Rail aanlegt en exploi-teert. Deze lightrail loopt deels over bezetgebied in Oost-Jeruzalem en op de Wes-telijke Jordaanoever en verbindt een aan-tal nederzettingen met West-Jeruzalem.

Voor een sterkwapenhandel-verdrag

In juli wordt er in VN-verband beslistover een nieuw wapenhandelverdrag.

Control Arms voert actie om er een sterkverdrag van te maken. U kunt dat steu-nen door uw (digitale) handtekening tezetten op controlarms.nl. Control Arms iseen actie van Amnesty International, IKVPax Christi en Oxfam Novib.

Gemeentelijkvredesbeleid

Vrede kun je ook in de eigen gemeen-te waarmaken. Want vrede is niet al-

leen iets voor de regering of voor wereld-leiders. Ook een gemeentebestuur kanaan vrede werken. Hoe Vlaamse gemeen-ten dat doen is te lezen in een brochuremet een karrenvracht praktische voor-beelden. Een waar geweldloos wapenar-senaal tegen vormen van geweld, zoalsvechten, pesten, vooroordelen of buren-ruzie en voor respect, tolerantie, demo-cratie, enzovoort. Het blijkt dat ook eengemeente ontelbaar veel mogelijkhedenheeft om iets voor de vrede te doen. Velezijn ook in Nederland toepasbaar. Trekuw plaatselijke politici eens aan hun jas-je!

De brochure (111 blz.) kan gedown-load worden op: www.vredesmuseum.nl/ download / lokaal_vredesbeleid2012.pdf.

Tuinieren voor vrede

Op Gandhituin en -Leefcentrum DeOvervloed in Rotterdam wordt ge-

tuinierd voor vrede. De bekende uit-spraak van Gandhi is het motto: ‘De we-reld biedt genoeg voor ieders behoefte,maar niet voor ieders hebzucht’. Het iseen buurttuin waar voedsel geprodu-ceerd wordt. Voor de deelnemers zelf,maar ook voor de voedselbank. DeGandhituin is ontstaan uit het besef datarmoede één van de meest verschrikke-lijke vormen van geweld is. Wij leven nietin vrede wanneer we deelnemen aan de

overconsumptie in een economie vanhebzucht en uitsluiting. Op de Gandhi-tuin wordt op de meest concrete en posi-tieve manier bewezen dat een manier vanleven mogelijk is waarin je je claim op dewereldwijde hulpbronnen, je claim op deaarde en haar producten, tot een mini-mum terug kunt brengen. Er wordt be-wezen dat het niet nodig is dat wij onzemedemensen verbannen naar de slop-penwijken van de metropolen, doordathun land gebruikt wordt voor onze luxeconsumptie, doordat hun land over-stroomd of verdroogd is door onze uit-stoot van broeikasgassen. Door land indienst te stellen van de meest primairebehoefte aan voedsel, door land in dienstte stellen van de armen en onderdruktenen door het stimuleren van een simpel le-ven, wordt er op de Gandhituin gestreefdnaar een geweldloze economie, een eco-nomie van vrede, een economie waar ge-noeg is voor iedereen. Iedereen is wel-kom om kennis te maken. Dat kan doorde site www.gandhituin.nl te bezoeken,maar ook door langs te komen tijdens devaste openingstijden.

Jan Baan

Op 3 februari 2012 overleed JanBaan op 83-jarige leeftijd. Hij is

zeer actief geweest in de vredesbeweging.Met name in de actiegroep Van Zwaar-den naar Ploegscharen en later in Vredes-beweging Pais. Hij was vele jaren redac-teur van ‘t Kan Anders.

Mimi Roelofsen

Op 15 maart jl. overleed Mimi Roe-lofsen, 87 jaar oud. Tot op hoge

leeftijd kwam je haar overal tegen waaraan vrede gewerkt werd. In binnen- enbuitenland. Mimi heeft zich vanuit haargeloofsovertuiging haar hele leven inge-zet voor mensen die het lastig hadden(vluchtelingen, asielzoekers, mensen innood) en voor de vredesbeweging. Zewas een echt mensenmens. Via haar velereizen naar Israël werkte ze aan een haarideaal: het vreedzaam laten samenlevenvan Israëliërs en Palestijnen. Maar Mimihad (vredes)contacten over de gehelewereld, zoals in Bosnië waar zij zich actiefheeft ingezet voor de verzoening van de


diverse groepen. Binnen Pais was Mimi –na de fusie met Van Zwaarden naarPloegscharen waar ze jaren deel van uit-maakte – actief als bestuurslid en binnende Werkgroep TV-geweld en het PlatformVredescultuur. We missen in Mimi eenontembaar optimistische vredesvrouw.

Boycot productenuit Israëlischenederzettingen

De Britse Co-operative Group is deeerste grote westerse supermarkt-

keten die geen handel meer drijft met be-drijven die producten exporteren uit deillegale Israëlische nederzettingen in Pa-lestijnse gebieden. Co-op is in grootte devijfde supermarktketen in Groot-Brit-tannië en ook een grote verzekerings-maatschappij. Door de boycot wordencontracten ter waarde van bijna een halfmiljoen euro beëindigd. Co-op bena-drukt dat het niet gaat om een boycot vanIsraël, maar alleen van producten uit denederzettingen.

Steun een vreedzaamburgercomité in Syrië

In heel Syrië zijn inmiddels ruim drie-honderd lokale comités actief. De co-

mités vormen een kleurrijke mix en zijnregionaal zeer verschillend. Alle socialelagen, religieuze gemeenschappen en et-niciteiten, mannen en vrouwen zijn ver-tegenwoordigd. Hun werk vormt eenfundamentele bijdrage aan de opbouwvan een open samenleving na Assad. On-danks bruut geweld blijven zij geloven inde kracht van geweldloos protest. Via decampagne Adopt a Revolution van IKVPax Christi kun je het comité van jouw

keuze steunen. Het is belangrijk dat wehen laten weten dat er miljoenen burgerszijn die hun geweldloze opstand steunen.Moe van het machteloos toekijken? Dankun je nu wat doen. Door je handteke-ning te zetten of door geld te doneren eneen burgercomité te adopteren opwww.adaptarevolution.nl.

Eerste Vredespadin Nederland

Op 21 maart vond in het park Mee-rhoven te Eindhoven de opening

van het arboretum en de start van heteerste vredespad in Nederland plaats.Wethouder Mary Viers plantte samenmet kinderen van een kinderdagverblijfde eerste boom, een Japanse notenboom,op het Vredespad. De Japanse noten-boom staat symbool voor onder anderehet begraven van oorlog. Peter Schmid(Vredescentrum Eindhoven) heeft al jarenhet plan een Vredespark/tuin in Neder-land te creëren. Een Vredespad in een ar-boretum is natuurlijk een mooi begin.Hij streeft ernaar dat het Vredespad uit-gebreid zal worden met o.a. een plaatsvan samenkomst, coöperatieve spellen(al aangeboden door het Museum voorVrede en Geweldloosheid) en een WereldVredesvlam. Zijn motto is: Hoe meervredespaden in de wereld, hoe groter dekans dat de hele wereld een vredespad envredestuin gaat worden.

Onlineconflictbeheersingoefenen

Conflix is een nieuw online spel overvrede en conflict. Deelnemers aan

het spel krijgen spelenderwijs inzicht in

de belangen van verschillende partijentijdens een conflict. Direct spelen kan viawww.conflix.nl. Conflix besteedt aan-dacht aan thema’s zoals waterschaarste,grondbezit, cultuur en politieke invloed.In het spel – ontwikkeld in samenwer-king met studenten van de Hogeschoolvoor de Kunsten Utrecht – plaatsen deel-nemers gekleurde blokken op een veldmet de verschillende belangen van bevol-kingsgroepen. De speler moet conflicttussen deze groepen voorkomen doormet ieders belang rekening te houden.De levels worden steeds moeilijker: hetconflict voorkomen en rekening houdenmet de wensen van alle groepen wordtdaardoor een ingewikkelde opgave.

Verkiezing Journalistvoor de Vrede

Ook dit jaar wordt door het Huma-nistisch Vredesberaad (HVB) de

verkiezing voor de journalist voor de vre-de gehouden. Het HVB stelt het zeer opprijs als u uw kandidaat voor de prijs aanons bekend wilt maken.

Inmiddels zijn de volgende journalis-ten genoemd:

Steph Vaessen, Lex Runderkamp, PetraStienen, Pauline Bax, Thomas Erdbrink,Frederike Geerdink en Gie Gooris.

Mocht uw kandidaat niet in het rijtjevoorkomen geef zijn of haar naam zosnel mogelijk op en stuur een gemoti-veerde e-mail naar [email protected] onder vermelding “prijsvoor de journalist” of bel : 0648233329,of stuur een briefje: Postbus 235, 2300AELeiden

Vredesweek 2012

Dit jaar staat de Vredesweek in hetteken van onrecht en geweld rond

grondstoffen, zoals olie, goud en steen-kool. Het motto is: Powered by Peace. Zieook: www.ministerievanvrede.nl

Museum voor Vredeen Geweldloosheid

Van15 tot en met 23 september haalthet online Museum voor Vrede en

Geweldloosheid de Britse tentoonstelling‘A vision shared’ onder de titel Zicht opVrede naar ons land.

Meer info: www.vredesmuseum.nl oftelefonisch 015-785 01 37.


SIGNALERINGEN

door een breed scala aan maatschappelij-ke organisaties ondersteund waaronderde vakbeweging en veel vredesorganisa-ties. De inleiding van Jan leidde tot eengeanimeerde discussie, ook over de mo-gelijkheid om zoiets eveneens in Neder-land op te zetten.

In de ronde waarin iedereen naar vo-ren kon brengen waar hij mee bezig is enkon aangeven waar de samenwerkings-mogelijkheden zitten, moest iedereen hetdoen met slechts enkele minuten spreek-tijd. Het leverde een aardig beeld in vo-gelvlucht op van waarmee men bezig is inde vredesbeweging.

In vijf werkgroepjes werd vervolgensverder gebrainstormd: ‘Een mooi mozaï-ek’ (samenwerkingsstructuur vredesbe-weging), Communicatie en Nieuwsvoor-ziening, Internationale Samenwerking,Vredeseducatie, en Vredesweek 2012. En-kele werkgroepen presenteerden al aanhet eind van de bijeenkomst hun resulta-ten, andere komen nog met een schrifte-lijk verslag.

OPBRENGST VAN HET OVERLEGBesloten is allereerst, dat er jaarlijks eenbijeenkomst van vredesorganisaties

wordt belegd. In 2013 zal die georgani-seerd worden door de SVAG.

Vredesorganisaties worden aangera-den een bijdrage te leveren aan de Vre-desweek. De Vredesweek is een initiatiefvan IKV Pax Christi (www.ministerie-vanvrede.nl/vredesweek-2012). IKV PaxChristi stelt deelname van andere (plaat-selijke afdelingen van) vredesorganisa-ties op prijs. Zo is er ruimte om van deVredesweek ook echt een activiteit van dehele vredesbeweging te maken.

In klein comité wordt verder gepraatover betere afstemming binnen de be-staande communicatiestructuur van devredesbeweging, vergroting van de be-kendheid ervan en eventuele toevoegingvan nog ontbrekende elementen. In af-wachting daarvan wordt aanbevolen datalle mensen die actief zijn binnen de vre-desbeweging zich abonneren op De Vre-deslijst (vredessite.nl/vredeslijst/) enVredesNieuws (www.vredesbeweging.nl/nieuws/aanmelden.php) en daar ook ge-bruik van maken voor het publiceren vanhun nieuwsberichten, aankondigingen,ideeën, enz. De Vredeslijst is ook bedoeldvoor onderlinge discussie. Verder is heterg wenselijk dat alle evenementen, bij-eenkomsten en dergelijke vroegtijdig opde Vredesagenda (www.aktieagenda.nl/)komen.

Chris Geerse

De complete bijeenkomst is opgenomen en te

beluisteren op: www.vredesbeweging.nl

Vredesbeweging Pais organiseerdeop 2 juni een bijeenkomst overde (on)mogelijkheden van sa-

menwerking. Iedereen die actief is bin-nen de vredesbeweging was uitgenodigd.De opkomst was groter dan verwacht: 53mensen, actief in ca. 35 vredesorganisa-ties.

Met zijn inleiding ging Pais-bestuurs-lid Chris Geerse in op het grote aantal,meest kleine, vredesorganisaties. Is heteen teken van grote bloei of is het nood-zakelijk te fuseren? Chris pleit voor on-derlinge afstemming en samenwerkingzodat een mooi mozaïek ontstaat dat devredesbeweging een gezicht naar buitengeeft.

Jan Van Criekinge, eindredacteur vanDe Wereld Morgen (www.dewereldmor-gen.be), vertelde over het functionerenen de totstandkoming van deze Vlaamsenieuwssite. Met een kleine betaalde re-dactie en vele freelancers en burgerjour-nalisten, wordt in feite een digitaal dag-blad gemaakt dat anders dan de gewonedagbladen veel aandacht besteed aannieuws en meningen uit progressieve/al-ternatieve kring. De Wereld Morgen isredactioneel onafhankelijk maar wordt

Samenwerking binnende Vredesbeweging

Vredesactivisten vanKernwapenvrij.nu

fietsten eind mei van Büchelin Duitsland via Volkel naarKleine-Brogel in België.Drie plekken waarAmerikanen kernwapensbewaren. Het moderniserenvan de 20 kernwapens inVolkel kost 300 miljoen.Nederland zou daar ook aanmoeten bijdragen. In Volkelwerden de fietsers niet tewoord gestaan. Gelukkig wasAtoomvrijstaat wel open. Fo

to: A

ndré

van

der

Lin

den

Ze komen onder stenen vandaan

Ze komen onder stenen vandaan

onder bunkers die

overwoekerd met gras en gele brem

genoemd werden:

het verslagen verleden

Ze zeggen dat de mens slecht is

om hun eigen misdaden te rechtvaardigen

Ze spreken over schaarste

om hun vele diefstallen te camoufleren

Ze beweren dat vrede en veiligheid niet vanzelfsprekend zijn

om hun verantwoordelijkheid voor de komende oorlogen te verbergen

Ze hebben het over geestelijke vrijheid

om te kunnen zwijgen over economische afhankelijkheid

Ze groeien uit de schoot

Die zich onwetend houdt

Ze drommen tevoorschijn

vermomd

in de vele vergeten uniformen

van leugens die zo oud zijn

dat ze nieuw lijken te glanzen

Anoniem gepubliceerd in Gramschap 27, dec. 1981

2012 #3 VredesMagazine

Documents

Transcript of 2012 #3 VredesMagazine