2011 #3 VredesMagazine

• Aanpak voor vredeseducatie• Van de Franse naar de Facebook revolutie

Onderzoeksdossier:• Arabische lente

VredesMagazineJaargang 4 nummer 3 3e kwartaal 2011 Prijs euro 2,50

VredesMagazine3-2011-TMP 06-07-2011 15:04 Pagina 1

2 VREDESMAGAZINE nr. 3-2011

VVRREEDDEESSMMAAGGAAZZIINNEE 33ee KKWWAARRTTAAAALL 22001111 Uitgave van de vereniging VredesMedia waarin samenwerken: Haags Vredesplatform (HVP), Humanistisch Vredesbe-raad (HVB), Vereniging Pais, Samenwerkingsverband Stop de Wapenwedloop, Antimilitaristies Onderzoekskollektief VD AMOK, Women’s InternationalLeague for Peace and Freedom (WILPF) afdeling Nederland. In VredesMagazine zijn de tijdschriften Kernwapens Weg!, VD AMOK en de dikke nummers vanVredeskoerier ’t Kan Anders opgegaan. De dunne nummers van Vredeskoerier ’t Kan Anders blijven vier maal per jaar verschijnen. RREEDDAACCTTIIEE:: Jan Bervoets,Hans Feddema, Benno Houweling, Kees Kalkman, Klaas Meijer, Anke Polak, Jan Schaake, Guido Schokker, Barbara Smedema, Egbert Wever AAAANN DDIITT NNUUMMMMEERRWWEERRKKTTEENN NNAAAASSTT DDEE AAUUTTEEUURRSS MMEEEE:: Daan van der Burgh, David-Jan Donner, Jip van Dort, Chris Geerse, Wendela de Vries. De auteur is verantwoordelijk voorde inhoud van een geplaatst stuk. De tekst van artikelen mag worden overgenomen op voorwaarde van bronvermelding. Copyrights van foto’s en tekeningenberusten bij de desbetreffende fotograaf /illustrator. FFOOTTOORREEDDAACCTTIIEE:: Hans Bouton, Anne Vaillant MMEEDDEEWWEERRKKEENNDDEE FFOOTTOOGGRRAAFFEENN EENN IILLLLUUSSTTRRAATTOORREENN:: Kha-lid Albaih, Jan Bervoets, Joop Blom, Kate Dixon, Fotdmike, Benno Houweling, Aisha Mershani, Len Munnik, Bert Spiertz, Sylvia Wilbrink VVOORRMMGGEEVVIINNGG:: JimmySlothouwer DDRRUUKKKKEERR:: Drukkerij Mezclado, Tilburg AABBOONNNNEEMMEENNTTEENN:: Interesse of aanmelding voor een abonnement op Vredesmagazine kan kenbaar ge-maakt worden bij de redactie van VredesMagazine of bij een deelnemende organisatie. Een jaarabonnement op VredesMagazine (4 nummers) kost 10 euro.U kunt een abonnement nemen via [email protected] of 015 7850137. GGIIFFTTEENN:: Bedragen die abonnees overmaken boven het verschuldigde abon-nementsgeld worden beschouwd als gift voor het werk van de in VredesMagazine samenwerkende organisaties. CCOONNTTAACCTT VVRREEDDEESSMMEEDDIIAA:: Vlamingstraat82 2611 LA Delft, 015 7850137, [email protected], www.vredesmedia.nl. RREEDDAACCTTIIEEAADDRREESS:: Obrechtstraat 43 3572 EC Utrecht tel. 030 8901341 e-postinfo@ vredesmagazine.nl. Artikelen naar [email protected]. KKOOPPIIJJSSLLUUIITTIINNGG VVOOLLGGEENNDD NNUUMMMMEERR:: 15 augustus. Verschijningsdatum volgend num-mer: 14 september. IISSSSNN 11887766--00772244

Co

lo

fo

nc

om

me

nt

aa

r

Uit een actieverslag op de web-site van Ravage:Terwijl in Libië de strijdende partij-

en elkaar het graf in schieten met wapentuigvan het Europese wapenbedrijf EADS vond te-gelijkertijd in Amsterdam de jaarvergaderingvan aandeelhouders plaats. Om de vennoten ernog eens duidelijk aan te herinneren dat ze hungeld verdienen aan andermans dood & verderf,organiseerde Campagne tegen Wapenhandeleen protestactie bij het Okura Hotel in Amster-dam.Eén voor één kwamen de heren aangereden ombij de ingang van het hotel geconfronteerd teworden met een menselijke wegversperringdoor een vijftigtal vredesactivisten. Die warengeenszins van plan om de aandeelhouders eenmakkelijke doorgang te verlenen. Onder luidgejoel en gefluit poogden de zakenlieden hundure slee door de groep demonstranten temanoeuvreren, wat niet bepaald soepel verliep.Met protestborden, spandoeken, waterpistolen,houten geweren en camera’s omsloten deactivisten de auto’s als een zwerm bijen. Temidden van deze heksenketel bleven deaanwezige agenten opvallend laconiek. Opgemoedelijke toon werden de activistengemaand aan de kant te gaan staan.Om het de zakenlieden nog wat lastiger temaken lagen er plastic landmijnen op de weg.Steeds wanneer de security van het hotel deobjecten aan de kant schoof, werden de mijnenweer behendig terug op hun plaats geschoptdoor de betogers. Ondertussen was veelvuldigde leus ‘Bloed aan je handen’ te horen, al zal bijhet gros van de aandeelhouders het bloed onder

de nagels vandaan zijn gehaald bij zo’nontvangst.(Bron: www.ravagedigitaal.org/2011nieuws/mei/26/nws.php)

Omdat Libië rijk is aan olie kan het goedbetalen voor wapens. Vandaar dat dewapenindustrie er als de kippen bij wastoen het wapenembargo tegen Gaddafi in2004 werd opgeheven. In 2007 en 2009werd op een militaire basis bij Tripoli deLibyan Aviation Exhibition, LAVEXgeorganiseerd waar internationalevliegtuigbouwers (voornamelijk Frans enItaliaans) hun militaire toestellen enwapens probeerden te slijten. LAVEX 2011was al gepland voor oktober dit jaar.EADS is een Frans/Duits/Spaansconglomeraat waarvan het hoofdkantoorom belastingtechnische redenen inNederland is gevestigd. Het bedrijfproduceert onder meer vliegtuigen,helikopters en raketten en werkt ook meeaan de nucleaire raketten van het Franseleger. Sinds de opheffing van het embargoleverde EADS aan het Libische regimemilitaire voertuigen, stoorzenders,helikopters en MILAN3 antitankraketten.Het bedrijf had zelfs een vastevertegenwoordiger in Tripoli. Er is hevige concurrentie op de militaireluchtvaartmarkt en overal wordtbezuinigd op defensie. Airshows zijn eenmanier om de verkoop op te krikken,maar er gaat niets boven een echteoorlog. In de militaire pers wordt daar

geen geheim van gemaakt. De aanval opLibië is een uitgelezen kans is om te latenzien wat toestellen en hun bewapening inde praktijk waard zijn. Een medewerkervan een defensiebedrijf verklaart:“Iedereen kijkt naar Libië. Het is absoluuteen etalage.” En de uitgever van deLondense Defense Analysis Newsletterzegt: “Het kan geen kwaad om hetpredicaat used in combat te verwerven.Dat kan alleen maar goed doen.” EenAmerikaanse analist stelt zelfsoptimistisch: “Wat de afgelopen wekengebeurd is heeft de komende vijf jaarwaarschijnlijk positieve impact op dedefensie-industrie. Als het Amerikaanseleger wordt ingezet zoals in Libië (….) zalhet Congres minder snel gaan hakken inhet defensiebudget.”Op dit moment wordt Libië door deFransen bestookt met dezelfde Rafalegevechtsvliegtuigen die op de LAVEX airshow te zien waren. De Brittenbombarderen Libië met EurofighterTyphoon gevechtsvliegtuigen, gebouwddoor EADS samen met BAE enFinmeccanica. De Libische rebellenbeschikken over EADS MILAN3antitankraketten, die hen zijn geleverddoor Qatar.

Wendela de Vries

FOTO VOORPAGINA:

Ontmoetingsruimte IKV Pax Christi te Utrecht.

Foto: Jan Bervoets

Aandeelhouders EADS – bloedaan hun handen


VREDESMAGAZINE nr. 3-2011 3

inh

ou

dAANDEELHOUDERS EADS –BLOED AAN HUN HANDEN 2

Wendela de Vries

BEZUINIGINGEN OPDEFENSIE VERHULLEN KEUZES 4Het debat in de Tweede Kamer laat ziendat de inzet van defensiemiddelen meer en meerbepaald wordt door binnenlandse factoren

Jan Schaake

KUNDUZ MONITOR VOLGTPOLITIEMISSIE OP DE VOET 7Een nieuw blog over de NAVO-oorlog in Afghanistan

Daan van der Burgh

ONDERWIJS IN CONFLICTHANTERING 8Hoe kinderen vaardig wordenconflicten zonder geweld op te lossen

John Zant

BUDRUS 10Film over een Palestijns dorp inverzet tegen de aanleg van de scheidingsmuur

Jan Bervoets

VAN DE FRANSE NAAR DEFACEBOOK REVOLUTIE 12Waarom zijn sommige pogingen totgeweldloos burgerverzet succesvol en andere niet?

Henk Zandvliet

JOURNALIST VOOR DE VREDE 2011 13Het Humanistisch Vredesberaad kiest de negendekwaliteitsjournalist op het gebied van oorlog en vrede

Anke Polak

NIEUWE AANPAK VOORVREDESEDUCATIE IN OPKOMST 14Verslag van het symposium van de vereniging Pais

Benno Houweling

TE KOOP: 60 GEVECHTSTANKS, 1500 PK 15Welk land gaat onheil stichten methet oud ijzer van onze krijgsmacht?

Jacques Tuinder

LAAT NAVO-LAND NEDERLANDZICH INZETTEN VOOR VREDE 16We moeten onze energie richten op het tot standkomen van bestanden in Afghanistan en Libië

Hans Feddema

FOTOPAGINA’S BERT SPIERTZ 18Muurschilderingen in Belfast

DOSSIER: ARABISCHE LENTE 21Martin Broek, Jip van Dort, Kees Kalkman, Guidovan Leemput, Jan Schaake en Wendela de Vries

EN VERDER:

GEWELDLOOSHEID VOOR BEGINNERS 10SPRINGSTOF 17

Frank Slijper en Wendela de Vries

OVERZICHT VAN BIJ VREDESMAGAZINEAANGESLOTEN ORGANISATIES 20KORTE BERICHTEN 33

Chris Geerse

SIGNALERINGEN 35GEDICHT VAN GERRIT KOMRIJ 36HEDEN GEEN COLUMNS

Foto

: Joo

p B

lom

ACTIE BIJ AANDEELHOUDERS-VERGADERING EADS,

OKURAHOTEL AMSTERDAM, 26 MEI



daar juist graag critici van het gevoerdeontwikkelingsbeleid aan het woord.

Aan de bezuinigingen op defensie lagdan ook geen inhoudelijke of program-matische kritiek ten grondslag (hoewelde frequentie van kritische rapportenvan de Rekenkamer en evaluaties van re-cent gevoerde oorlogen daar wel alle aan-leiding toe geven!). De keuze om tot hetvoorgestelde bezuinigingspakket te ko-men werd louter ingegeven door de ge-volgen van de kredietcrisis. Om puur fi-nanciële redenen moest flink gesnedenworden en de toelichting was er vooraléén van cijfers. De linkse oppositie ver-weet het kabinet dat er geen enkele visieachter de bezuinigingen leek te zitten,terwijl juist een jaar eerder het eindrap-port van de in opdracht van het vorigekabinet uitgevoerde Verkenningen wasgepresenteerd waarin een aantal varian-ten waren opgenomen: een krijgsmachtdie vooral gericht was op de verdedigingvan het eigen grondgebied, een krijgs-macht die vooral elders vrede zou moe-ten brengen en een ‘veelzijdig inzetbare’krijgsmacht als meest omvattende enmeest kostbare variant. In de beleidsbriefliet het kabinet weten nog steeds te kie-zen voor die veelzijdig inzetbare krijgs-macht en de ambities van de krijgsmacht

onverkort te zullen handhaven, zij hetvoor minder geld. Dat leidde tot felle po-litieke discussie of dàt wel mogelijk was.De oppositie wilde zo’n beetje alle be-trokkenen bij de Verkenningen-studienaar de Kamer halen, maar in de praktijkverhulde deze discussie over de visieloos-heid van het kabinet dat er wel degelijkbepaalde politieke keuzes werden ge-maakt èn bleek eerlijk gezegd ook een ze-kere visieloosheid van links op de toe-komst van defensie.

ALTERNATIEVENNiet alleen Nederland kampt met ingrij-pende bezuinigingen op defensie, datgeldt ook voor de landen om ons heen.Niet in de laatste plaats Engeland enFrankrijk, die half juni lieten weten datde toen net drie maanden durende lucht-oorlog boven Libië eigenlijk al te kost-baar was voor beide landen om nog veellanger volgehouden te kunnen worden,laat staan dat zij op korte termijn nog an-dere ambities zouden kunnen verwezen-lijken. Ook de Nederlandse regering lietweten dat ze haar bijdrage aan ‘Libië’ nog

Op 8 april presenteerde het kabinet zijn langverwachte beleidsbrief DEFENSIE NA DE KREDIETCRISIS,waarineen historische bezuinigingsoperatie op het defensieapparaat werd gepresenteerd. Historischvanwege de omvang (ruim 1 miljard euro; ongeveer een achtste van het personeel moet er uit) maarook vanwege het feit dat het juist een rechtse regering was die de verantwoordelijkheid voor dezebezuinigingen nam. Maatregelen waar links – en ook de vredesbeweging – z’n vingers bij kon aflikken.De eerste protesten moesten dan ook van de minister zelf komen: Nederland zou z’n ambitieniveauniet meer kunnen halen. Eigenlijk waren deze bezuinigingen onverantwoord en zou een volgendkabinet de maatregelen zo snel mogelijk terug moeten draaien. En nadat de minister vanwege dezeuitspraken naar de Kamer werd geroepen vroeg hij zich in de media vertwijfeld af waarom dezemegabezuinigingen niet leidden tot de maatschappelijke protesten waar zijn collega-ministers zichwèl voor geplaatst zagen. Kennelijk, zo stelde hij teleurgesteld vast, was er in Nederland te weinigdraagvlak voor een goedfunctionerende krijgsmacht.

Er waren natuurlijk wel protesten,maar vooral vanuit de sectorendie een direct belang hebben bij

de instandhouding van de huidige om-vang van defensie: de verschillendekrijgsmachtonderdelen, militaire vak-bonden, de defensie-industrie, voor de-fensie werkende onderzoeksinstellingenen gemeentes als Den Helder, Assen en inNoord-Brabant waar de bezuinigingengrote gevolgen hebben voor de lokaleeconomie. De weerklank die hun protes-ten in de media en in de politiek vondenlaten zien dat het belang van de Neder-landse krijgsmacht vooral ook in Neder-land zelf ligt. Bij de hoorzitting die de Ka-mer organiseerde waren deze sectoren involle omvang aanwezig, terwijl de vre-desbeweging of vertegenwoordigers vande gebieden waar de Nederlandse krijgs-macht thans of in de nabije toekomstwordt ingezet, op de directeur van IKVPax Christi na, niet waren uitgenodigd.Bij de bezuinigingen op ontwikkelings-samenwerking waarbij het, percentueel,om tenminste eenzelfde bedrag gaat,ging het heel anders toe. Daar kwam desector zelf nauwelijks in opstand en wasin de media met moeite de noodkreetvan partners in de samenwerkingsregio’shoorbaar. In de hoorzitting liet de Kamer

Bezuinigingenop defensieverhullen keuzes

Tekening:Len Munnik



één keer kon verlengen, maar dat hetdaarna over en uit was. Met een politie-trainingsmissie in Kunduz, een operatietegen de piraten in de Arabische Golf enluchtmachtacties boven Libië is de grensook voor Nederland bereikt. Dat maaktdus duidelijk dat militaire operaties tenbehoeve van internationale vrede en vei-ligheid zo langzamerhand te kostbaar be-ginnen te worden en dat naarstig gezochtzou moeten worden naar alternatieven.Een gerichte inzet van diplomatieke mid-delen en ontwikkelingssamenwerking,bijvoorbeeld, om gewelddadige conflic-ten te voorkomen of tijdig in te dammen.Tegen de kostprijs van één straaljagerheeft Max van der Stoel jarenlang meteen kleine staf als Hoge Vertegenwoordi-ger voor de Nationale Minderheden bijde OVSE de uitbraak van tal van geweld-dadig etnische conflicten op het grond-gebied van de voormalige Sovjet-Unieweten te voorkomen. Nederland heeftzelf een vooral politieke bijdrage kunnenleveren aan het vredesproces in Soedanen gerichte ontwikkelingsactiviteitenkunnen de voedingsbodem voor het uit-

breken van lokale conflicten helpenvoorkomen. Helaas wordt juist ook hier-op door de huidige regering ingrijpendbezuinigd en komen ontwikkelingssa-menwerking en het diplomatieke net-werk vooral in dienst te staan van de ei-gen Nederlandse economische belangenen niet in die van de vrede en veiligheidvan anderen.

BEDRIJFSLEVENDe verschuiving van financiële middelenvan defensie naar buitenlandse zaken enontwikkelingssamenwerking om op eenandere, effectievere manier aan vrede enveiligheid bij te dragen is natuurlijk eenoud stokpaardje van de vredesbeweging.Tot dusverre één die vooral met idealisti-sche argumenten gevoerd moest worden.Maar nu de wereldwijde bezuinigingenop defensie (en het vastlopen van diversemilitaire operaties) het feitelijke faillietvan de militaire benadering aantonen,kunnen daar ook puur zakelijke en eco-nomische argumenten aan worden toe-gevoegd. Veel militairen die thans opstraat komen te staan zouden hun erva-

ring in conflictgebieden na enige om-scholing ook heel goed in kunnen zettenals veel minder kostbare en effectieveropererende burgervredeswerker. Dat zoueen flink verschil uitmaken bij de realise-ring van het internationale ambitieni-veau dat de politiek eigenlijk zoveel mo-gelijk wil handhaven. Opmerkelijk ge-noeg stelde werkgeversvoorzitter Wien-tjes tijdens de door de Kamer georgani-seerde hoorzitting ook al met zoveelwoorden dat de politiek (in zijn opvat-ting zelfs maar twee) verschillende mid-

delen heeft om invulling te geven aan deinternationale orde waarin het Neder-lands bedrijfsleven zijn werk moet doen:ontwikkelingssamenwerking en defen-sie. Hij ging in de rest van zijn betoog uit-sluitend in op het belang van defensievoor het Nederlands bedrijfsleven endaarmee komen we aan bij de eersteoverweging van nationale belang die weldegelijk achter de defensiebezuinigingenschuil gaat.

Velen hebben zich namelijk al in deKamer of in de media verbaasd over hetfeit dat de enorme investeringen in hetJoint Strike Fighter (JSF) programmagrotendeels buiten schot zijn gebleven bijde, zogenaamd door financiële noodzaakingegeven bezuinigingen waarbij tien-duizend militairen op straat komen testaan en hele divisies bestaand materieelworden afgestoten. Minder zichtbaar inde media was dat er nog eens extra is be-zuinigd op bestaande onderdelen omgeld vrij te maken voor investeringen incyberwarfare en onbemensde militairevliegtuigen (UAV‘s). Met name tijdens dehoorzitting bleken hier grote belangenvan de Nederlandse defensie-industrieen daaraan gerelateerde onderzoeksin-stellingen achter te zitten. Bij de JSF is hetduidelijk dat bij de aanschaf van ge-

Niet alleen Nederland

kampt met ingrijpende

bezuinigingen op

defensie, dat geldt

ook voor de landen om

ons heen.



vechtsvliegtuigen zogenaamde compen-satieorders aan de Nederlandse (behoor-lijk verweven) defensie- en luchtvaartin-dustrie worden verleend. Ook bij cyber-warfare en UAV’s werd door het Neder-lands bedrijfsleven aangegeven dat op ditgebied veel Nederlandse expertise be-staat, die ook nog verder ontwikkeld kanworden en waartoe het vooral noodzake-lijk is dat, net als bij de JSF, voor systemengekozen wordt waar het bedrijfslevenook wat aan kan hebben en dus niet voorkant-en-klare producten die je van deplank zou kunnen kopen.

Toch was dit nog niet voldoende. Doorde om zich heen grijpende defensie-be-zuiniging in het Westen en aangescherp-te exportcriteria voor de groeimarktenelders in de wereld (met name in hetMidden-Oosten) zien veel Nederlandsedefensiebedrijven de toekomst somber

in. Als defensie dan toch zou moeten be-zuinigen, zo lieten zij de Kamer weten,dan zou vooral het onderhoud heel goeduitbesteed kunnen worden. Met tal vanvoorbeelden hield men de Kamer voordat het bedrijfsleven dat veel goedkoperen efficiënter kon dan defensie zelf en zozou in ieder geval ook een stuk wapen-technologische knowhow in Nederlandgehandhaafd kunnen blijven. Toen voor-al de VVD voor dit idee bleek warm te lo-pen en met name de PvdA nog niet over-tuigd was, werd laatstgenoemde gepaaidmet de toezegging dat de defensie-indus-trie daartoe ook afvloeiend militair per-soneel in dienst zou kunnen nemen. Eenwerkgelegenheidsproject, dus. Suggestiesvan D66 en GroenLinks dat er ook effi-ciency gehaald zou kunnen worden uitintensievere samenwerking op met nameEuropees niveau, waarbij het Europees

Defensie Agentschap (EDA) werd ge-noemd, werden zuinigjes bejegend. Hetging toch vooral om de eigen Nederland-se industrie, niet om de Europese. DatEDA vooral in ogen van D66 en Groen-Links een rol zou kunnen spelen in eenhogere efficiency van de Europese defen-sie, terwijl ze volgens haar eigen mandaatvooral een aanjaagfunctie zou moetenvervullen voor de Europese defensie-in-spanningen en ter bevordering van eenEuropese wapenindustrie, vergeten wedan maar even.

EIGEN GRONDGEBIEDEen tweede belangrijke overweging vannationaal belang werd vooral door dePVV uitgesproken, maar in de praktijkwel gesteund door VVD en CDA. PVV-woordvoerder Hernandez maakte in hetnotaoverleg duidelijk eigenlijk helemaalniets te voelen voor de officiële voorlig-gende variant ‘veelzijdig inzetbaar’(waaraan volgens Hillen toegevoegd zoumoeten worden: ‘maar tijdelijk evenniet’) en al helemaal niets voor de doorlinks (en in zekere zin ook door IKV PaxChristi) bepleite variant ‘vrede brengen’maar zich juist erg goed kon vinden in devariant ‘veilig blijven’, gericht op de ver-dediging van het eigen grondgebied dat,in zijn ogen, vooral werd bedreigd doorimmigranten en vluchtelingen uit niet-westerse landen. Hij diende, met steunvan de coalitiepartners, moties in dieachtereenvolgens de marechaussee zo-veel mogelijk moest ontzien, de halve-ring van het aantal zeewaardige patrouil-levaartuigen ongedaan maakte en eenaantal voor verkenning en bewaking ge-schikte helikopters aan de bezuinigings-slag deed ontsnappen. Alles gericht ophet op peil blijven en zo mogelijk uitbrei-den van vliegende controles rond de Ne-derlandse grenzen en van de EuropeseFrontex operaties ter bewaking van deEuropese buitengrenzen, zoals Neder-land ook nu al betrokken is bij de opera-tie van Frontex die vluchtelingen uitNoord-Afrika moet zien tegen te hou-den. Door anderen werd gezinspeeld opde inzet van deze vaartuigen en helikop-ters bij de operaties tegen de piraten in deArabische zee en voor diverse scenario’sin het Caraïbisch gebied. Ook daar heeftde Nederlandse krijgsmacht immers eni-ge nationale belangen te verdedigen.

Al met al dringt zich het beeld op dat‘rechts’, met deze enorme bezuinigingenop defensie, toch in hoge mate haar agen-da heeft kunnen doorvoeren, waarin het

nationale eigenbelang van bedrijfslevenen bewaking van de landsgrenzen tegenvreemde indringers aan haar trekken isgekomen. Door zich blind te staren op devorig jaar uitgebrachte en goed doortim-merde Verkenningen heeft ‘links’ zich indeze discussie grotendeels buiten spel la-ten zetten. Ontluisterend is dat tijdens dediscussie over de defensiebezuinigingenbij ‘links’ een duidelijke visie op de toe-komst van de krijgsmacht ontbreekt. Watdat betreft keerde het verwijt dat Groen-Links-woordvoerder El Fassed op deochtend van het Kamerdebat in de Volks-krant maakte dat aan de regeringsvoor-stellen geen visie ten grondslag lag als eenboemerang bij hem terug. Die visieloos-heid bij links bleek overigens al eerder bijde tamelijk willekeurig overkomendeopstellingen van de linkse politieke par-tijen bij de verschillende militaire opera-ties waarbij Nederland betrokken is. DePvdA was tegen Kunduz en voor Libië,terwijl het bij GroenLinks precies an-dersom is en met zelfs voor medestan-ders in de vredesbeweging veelal tamelijkonbegrijpelijke argumentaties. Het tot indetail uitgewerkte pleidooi van IKV PaxChristi om de Nederlandse krijgsmachtvooral in te zetten voor de beschermingvan de burgerbevolking in conflictgebie-den vond bij beide partijen niet echt ge-hoor. Het pleidooi vanuit de radicalerevredesbeweging om de bezuinigingen opdefensie te gebruiken voor een volledigeheroriëntatie van het Nederlands buiten-lands beleid en de daartoe noodzakelijkediplomatieke, ontwikkelings- en des-noods nog noodzakelijk geachte geweld-smiddelen resoneerde enkel in een ver-zuchting van PvdA-woordvoerster Eij-sink dat de Verkenningen een bredereanalyse had gegeven dan de tamelijksmalle discussie over de toekomst van dekrijgsmacht. Voor veel waarnemers zijnde meer dan 450 schriftelijke detaillisti-sche Kamervragen over de beleidsbriefeen teken aan de wand dat een vernieu-wende visie op internationale vrede enveiligheid ontbreekt en er verder gewor-steld wordt met een krijgsmacht, omdatdie er nu eenmaal is en er grote belangenmee gemoeid zijn. Als we het echt anderswillen, dan ligt hier een nog schone taakvoor de vredesbeweging.

Jan Schaake

PATROUILLESCHIP HOLLAND GEBOUWD BIJDAMEN IN VLISSINGEN, 2010



Wat voor website is KunduzMonitor?Kunduz Monitor is een kri-

tisch en informatief blog over de NAVO-oorlog in Afghanistan en de Nederlandsedeelname hieraan, de politietrainings-missie in Kunduz. Het is informatief,omdat de belangrijkste nieuwsberichtenop het blog worden geplaatst en er be-langrijke onderzoeksrapporten worden

besproken. Kunduz Monitor is ook eenkritisch blog. Actuele ontwikkelingen indeze oorlog worden van context voor-zien.

Wat is het doel van Kunduz Monitor?Kunduz Monitor wil iedereen objectieveinformatie aanreiken over de oorlog inAfghanistan en de Nederlandse Kunduz-missie. Daarnaast wil Kunduz Monitoreen aanvulling zijn op de berichtgevingin de Nederlandse media. Belang-rijke ontwikkelingen in Afghanistanworden niet opgemerkt of oppervlak-kig gepresenteerd. Hierdoor ontstaat

een vertekend beeld van de situatie.Een illustratief voorbeeld hiervan vind

ik dat voorbij wordt gegaan aan de wen-sen van de Afghanen. Tot nu toe heeftniet één journalist zichzelf de vraag ge-steld of de Afghanen wel zitten te wach-ten op de komst van de Nederlanders.Juist voor een missie die tot doel heeft deAfghanen te helpen is deze vraag rele-vant. Uit onderzoek blijkt dat de Afgha-nen helemaal geen voortzetting van deoorlog willen, maar serieuze onderhan-delingen met de opstandelingen. Dezemissie draagt juist bij aan verlenging vanhet conflict doordat er partij wordt geko-zen in de Afghaanse burgeroorlog. Dejournalisten hanteren doorgaans een watnauw, Nederlands perspectief op de mis-

sie. Daarom is deze belangrijke vraagblijven liggen.

Door wel context te bieden, maar ookdoor onder meer de internationale persen onafhankelijke NGO’s nauwkeurig tevolgen, probeert het blog een completerbeeld te geven van de oorlog. Ten slottewil Kunduz Monitor ook eigen onder-zoek doen, maar dat staat nog in de kin-derschoenen. Het blog is pas sinds aprilonline en is in ontwikkeling.

Hoe ontstond het idee voor het blog?Tijdens de debatten over de politietrai-ningsmissie in Kunduz deed het kabinet

Kunduz Monitor volgtpolitiemissie op de voet

veel toezeggingen om de nodige steunvan oppositiepartijen te krijgen. Nogalwat experts wijzen op de onhaalbaarheidvan die garanties, bijvoorbeeld dat dedoor Nederland opgeleide agenten nietmogen vechten tegen de Afghaanse ver-zetsgroepen. Zij achten de Afghaansepraktijk veel weerbarstiger dan de Ka-merleden zich voorstellen. Ook een grootdeel van de Nederlanders is tegen de mis-sie. Ondanks deze kritiek wordt de missietoch doorgezet. Reden te meer om dezekritisch te volgen en gedane garanties te-gen het licht te houden.

Hoeveel bezoekers heeft de site?Kunduz Monitor trekt gemiddeld perdag enkele tientallen bezoeken, maar ikzou graag zien dat dit toeneemt. Daar wilik de komende maanden flink werk vanmaken, bijvoorbeeld door opiniestukkente schrijven voor websites en kranten.Ook denk ik aan het maken van promo-tiemateriaal.

Met hoeveel mensen houdt je KunduzMonitor bij?Tot nu toe doe ik dat alleen, een aantaluren per dag. Helaas moet ik dan weleens een onderwerp laten liggen aange-zien tijd schaars is. Alle hulp is dan ookmeer dan welkom, want er is een hoop tedoen. Het Afghanistan Analysts Net-work, een onafhankelijke organisatie diebeleidsonderzoek doet over Afghanistan,publiceert bijvoorbeeld geregeld heel in-formatieve rapporten. Die zou ik graagvia Kunduz Monitor voor het Neder-landse publiek toegankelijk willen ma-ken door er korte samenvattingen van teschrijven, maar voorlopig heb ik daargeen tijd voor. Overigens is ook het op-sturen van artikelen die een aanvullingzijn op het aanbod van Kunduz Monitorwelkom.

Interview: Daan van der Burgh

Het blog Kunduz Monitor is te vinden op

www.kunduzmonitor.blogspot.com. Voor

vragen, opmerkingen of tips, stuur een e-mail

naar [email protected].

Op www.kunduzmonitor.blogspot.comverschijnen regelmatig berichten over de veelbesproken Nederlandse politiemissie inKunduz. Om wat meer te weten over deachtergrond van deze website hebben we deinitiatiefnemer Jip van Dort geïnterviewd.



Op school worden vooral intel-lectuele vaardigheden aange-leerd zoals taal en rekenen.

Mijn stelling is dat sociaal-emotionelescholing net zo noodzakelijk is als intel-lectuele scholing. Die zou moeten be-staan uit het leren van zowel sociale re-gels als sociaal-emotionele vaardighe-den.

SOCIALE REGELSJe mag niet slaan, schoppen, schelden,wapens dragen, eigendommen stukma-ken, pesten, vernederen, belachelijk ma-ken, dreigen, intimideren, discrimineren,etc. onder het motto “wat gij niet wiltdat u geschiedt, doet dat ook een anderniet.”

Sociale regels stellen en handhavenvormen volgens mij echter maar de helftvan het verhaal, noodzakelijk maar nietvoldoende. Zou het alleen bij corrigerenblijven, dan is er sprake van een autori-tair systeem dat uitsluitend gehoorzaam-heid aan de geboden en verboden eist.Kinderen leren dan wel gehoorzamen(vooral in aanwezigheid van de autori-teit), maar leren niet om op een anderemanier met hun woede en frustratie omte gaan dan gewelddadig. Zodra ze zelf ineen dominante positie komen, zullen zeook alleen maar autoritaire regels aananderen kunnen stellen en op hun beurtgehoorzaamheid eisen.

Het is onacceptabel dat er leerkrachtenzijn die zelf slecht zijn in taal en rekenen.Volgens mij is het even onacceptabel alsleerkrachten sociaal-emotionele vaar-digheden missen en aangewezen zijn

op eenzijdig en verkrampt autoritair ge-drag.

SOCIAAL-EMOTIONELEVAARDIGHEDENBij geweldloze conflicthantering zijn vol-gens mij de volgende sociaal-emotionelevaardigheden van belang:– verwoorden van eigen opvattingen, ge-

voelens en wensen– luisteren naar de opvattingen, gevoe-

lens en wensen van de ander– hanteren van tegenstellingen en con-

flicten– sluiten van compromissen– dragen van verantwoordelijkheid– samenwerken

Ieder onderdeel vormt een noodzakelijkevoorwaarde voor het volgende onder-deel.

VERWOORDENHet leren van sociaal-emotionele vaar-digheden begint met het mondig (asser-tief) maken van kinderen. Ze leren huneigen mening onder woorden te brengen,ze leren in woorden uit te drukken wat zevoelen en ze leren te formuleren wat zewel en wat ze niet willen. Het feit dat eenkind zijn opvattingen, gevoelens en wen-sen mag uiten en dat er ook naar wordtgeluisterd, geeft het kind de erkenningdat hij mag zijn zoals hij is. Dat geeft eenkind een gevoel van eigenwaarde, hetvoedt het zelfvertrouwen en bouwt eengevoel van eigen identiteit op. Dat ge-beurt allemaal niet of veel minder in au-toritaire situaties waarin een kind vooralmoet zwijgen, luisteren en gehoorzamen.Het kind ontwikkelt zich dan tot eensoort kopie van zijn gebieder.

LUISTERENAls je wilt dat een ander aandacht heeftvoor jou dan zul je ook de ander dat res-pect moeten betuigen. Door te luisterenkun je ontdekken dat de ander overeen-komsten met jou vertoont, of je kunt le-ren dat je tegen bepaalde zaken ook opeen andere manier kunt aankijken, of dat

het mogelijk is bepaalde gevoelens juistwel met anderen te delen. Je kunt lerendaar je waardering over uit te spreken ende ander een compliment te geven.

Je kunt ontdekken dat je ongelijk hadof dat wat je wilt, onmogelijk is. Voor le-ren toegeven en ongelijk bekennen is hetnoodzakelijk goed naar de argumentenvan anderen te luisteren. Door te luiste-ren kun je ook ontdekken dat de anderopvattingen, gevoelens of wensen heeftdie je onacceptabel vindt. Als je het con-tact met die ander wil voortzetten, zul jeeen manier moeten vinden om met dietegenstellingen om te gaan.

HANTEREN VAN TEGEN-STELLINGEN EN CONFLICTENAls een ander zich op een onacceptabelemanier gedraagt of onacceptabele din-gen zegt, is het zaak daar niet met fysiekof verbaal geweld op te reageren, maaronder woorden te brengen waar je hetniet mee eens bent en wat je niet bevalt inhet gedrag en de houding van de ander.

Het is belangrijk bij conflicten onder-scheid te maken in inhoudelijke aspectenen relationele aspecten (bejegening). Bij-voorbeeld, als de ander tegen je zegt: “Ikwil dat jij de deur dicht doet,” kun jedaarop op twee manieren antwoorden,inhoudelijk of relationeel. Je kunt ant-woorden, dat het juist lekker koel is dedeur open te laten (inhoudelijke reactie).Je kunt ook antwoorden dat je het nietprettig vindt gecommandeerd te worden(relationele reactie). Inhoudelijk reage-ren is makkelijker, omdat de inhoud al inwoorden is gegeven. Commentaar gevenop bejegening (metacommunicatie) isrelatief moeilijk, omdat je woorden moetzoeken voor het onprettige gevoel dat deander bij je teweeg heeft gebracht, nietdoor de inhoud van zijn woorden, maardoor een neerbuigende intonatie, dwin-gende gebaren en een bevelende woord-keuze. Als je de ander aanspreekt op zijnmanier van bejegening en als de anderprijs stelt op goede voortzetting van hetcontact, zal hij misschien zijn excusesaanbieden voor zijn houding en in het

Onderwijs in conflict-hantering

Vredesonderwijs/educatie kennen we inNederland al in vele vormen. Vaak is het zo datkinderen leren hoe anderen met hun conflictenomgaan of zijn omgegaan en wat daar goed offout aan is. Daarmee verwerven ze wel inzichtin conflicthantering, maar ontwikkelen nogniet de benodigde vaardigheden. Essentieel isvolgens mij kinderen te leren hoe ze door metelkaar te praten hun onderlinge conflictenzonder geweld kunnen oplossen.



vervolg zich op een meer gelijkwaardigemanier tegen je gedragen door iets te vra-gen in plaats van te bevelen.

Er kunnen vervolgens situaties bestaanwaarin twee mensen elkaar met alle res-pect bejegenen, maar inhoudelijk gezienhet volstrekt met elkaar oneens blijven,zelfs nadat ze zorgvuldig kennis hebbengenomen van elkaars argumenten. Jekunt dan definitief afscheid van elkaarnemen, maar zult iets onderling moetenregelen als je samen verder wilt, of als ermaar één besluit kan worden genomen.

COMPROMISSEN SLUITENBij tegenstellingen en conflicten kunnenop verschillende manieren compromis-sen worden gesloten die voortgang in derelatie mogelijk maken:– Afspreken dat vandaag gebeurt wat de

een wil en morgen wat de ander wil.– Bij meerdere tegenstellingen een soort

uitruil doen, waarbij de een zijn zinkrijgt in dit onderwerp en de ander indat onderwerp.

– Besluiten dat elk voor zijn tweede optiekiest (second best), als men het daartoevallig wel over eens is.

– Afspreken dat als je toegeeft aan de an-der, die ander extra diensten of goede-ren levert ter compensatie.

– De tegenstelling laten rusten, omdatdie niet belangrijk genoeg is binnen derelatie.

Hoever je wilt gaan in het sluiten vancompromissen, hangt af van de matewaarin je voortgang van de relatie wenst.

VERANTWOORDELIJKHEIDHet is belangrijk dat kinderen zelf onder-linge afspraken maken over ruzie makenen pesten. Omdat ze zelf de regels hebbengemaakt en samen hebben afgesprokenzich eraan te houden, kunnen ze er elkaarook op aanspreken en elkaar corrigeren.Omdat de leerlingen de regels als vanhenzelf ervaren, voelen ze zich er ook aangecommitteerd; het zijn regels die ze zelfwillen en niet regels die ze door de leer-kracht opgelegd hebben gekregen. In eenautoritaire opvoedingssituatie blijft deverantwoordelijkheid grotendeels bij deleerkracht; de leerlingen voelen zich nietzelf verantwoordelijk en zijn zonder leer-kracht ook minder goed in staat zelfstan-dig die verantwoordelijkheid te nemen.

SAMENWERKENHet is belangrijk dat kinderen niet alleenleren goede prestaties te leveren en incompetitie leren het beste uit zichzelf tehalen, maar ook kennismaken met demeerwaarde van samenwerken boven in-dividuele inspanningen. Het al jong oefe-nen in de klas maakt kinderen vaardigvoor sociaal functioneren in groepen enwerken in teamverband. Ze leren tegen-stellingen te overwinnen en leren tot ge-

zamenlijke doelstellingen te geraken entot gezamenlijke afspraken over taakver-deling; ze leren verantwoordelijk te zijnvoor een gezamenlijk resultaat.

Het project “De Vreedzame School” –inmiddels op 400 scholen in Nederlandomarmd – is een goed voorbeeld van hoekinderen leren zelf of met hulp van me-diatie hun onderlinge conflicten op telossen; kinderen worden vertrouwd ge-maakt met een vredescultuur en opge-voed tot democratisch burgerschap.

Het bovenstaande vormt een raamwerkvoor een curriculum voor leerkrachten.Ik pleit niet voor aparte leerkrachtenvoor het vak “geweldloze conflicthante-ring” of “vredeseducatie.” Het enerzijdszelf leren en anderzijds leren doceren vansociaal-emotionele vaardigheden zou-den verplichte onderdelen moeten zijnvoor elke opleiding tot leerkracht. Voorgeweldloze conflicthantering zijn soci-aal-emotioneel vaardige mensen nodigdie de kunst van het constructief ruziemaken beheersen.

John Zant

FRAGMENT BIJDRAGEN VAN SCHOOL-KINDEREN AAN DE VREDESQUILT VAN

ZONNEGLOSIS. 5 MEI TENTOON-STELLING, DEN HAAG

Foto

: Jan

Ber

voet

s



Tijdens het filmfestival MOVIES THAT MATTER vanAmnesty International van 24 tot 31 maart inDen Haag werd herhaalde malen de film BUDRUS

vertoond van Julia Bacha, die in 2008 werdvervaardigd en het jaar daarop uitgebracht.

Budrus is een van de Palestijnsedorpen die in verzet kwamen te-gen de aanleg van de scheidings-

muur tussen Israël en Palestina. De filmbeschrijft hoe de bewoners zelf in hunbestaan werden aangetast, omdat demuur in 2002 dwars door hun olijfplan-

tages en door hun begraafplaats werd ge-projecteerd. De film begint dan ook methet rooien van de eerste bomen en hetverhaal van Ayed Morras, oud-strijdervan het volksfront. Hij neemt het initia-tief tot geweldloos massaverzet doorblokkades van de te gebruiken appara-tuur. Als de werkzaamheden daarna wor-den beschermd door Israëlische militai-ren leidt hij de doorbraak van hun cor-dons, een toonbeeld van geweldlozeweerbaarheid. Reden en uitgangspuntzijn heel praktisch: het Palestijnse volk isslachtoffer van onrecht en verzet zich

daartegen. Om dit duidelijk te makenmoet het volk zelf geen onrecht plegen,maar met acties van burgerlijke onge-hoorzaamheid hun recht eisen. Ayed ishierin geïnspireerd door Gandhi en Mar-tin Luther King.

SAMEN STERKDoordat Ayed Morras (ex-Fatah-strij-der) ook Hamas erin betrekt en eenvooraanstaande plaats in het verzet geeft(hijzelf is vrijdenker en verwerpt een the-ocratische regering) ontstaat er een een-heid, die nog sterker wordt als ook vrou-

Een film over het alternatiefvoor macht en geweld –en de Israëlische reactie

Foto

: Ais

ha M

ersh

ani

BUDRUS



wen aanbieden vooraan in het front testaan. Uiteindelijk sluiten ook groepenIsraëli zich aan, wat de Hamasleider ertoebrengt zijn vijandige opvattingen overjoden ingrijpend te herzien. Dat ook deIsraëli de militairen met hun aanwezig-heid confronteren is een zeer gewaar-deerde bijdrage. Uiteindelijk doen er ookandere buitenlanders mee, die blijk ge-ven van hun internationale solidariteit,de Palestijnse autoriteit komt langs enook afgevaardigden van politieke partij-en uit Europa. Men volgt de permanentestrijd tot aan de bezetting van Budrus,dat zelf tot militair gebied wordt ver-klaard, en de uiteindelijk gedeeltelijkeoverwinning, doordat het tracé van demuur richting Israël wordt verplaatst ende begraafplaats en olijfbomen wordengespaard. Intussen horen we hoe ook inandere dorpen verzetscomités zijn ge-vormd, die door Budrus worden ge-steund. De film eindigt met het berichtdat de muur zodanig wordt verplaatst dat80% van de olijfbomen en de begraaf-plaats behouden blijven, wat als een kleinsucces kan worden beschouwd.

WAARDE VAN FILM EN VERZETMaar de strijd gaat door, omdat zich inde loop der jaren over de gehele West-bank volkscomités hebben gevormd, dieonderling solidair zijn. De volkscomitésondersteunen en helpen elkaar: “Wij wil-len een menselijk doel bereiken, namelijkvrijheid en recht over de hele wereld.”Door de erkenning van Hamas als eenonderdeel van de bevolking wordt Ha-mas geïntegreerd. En de wederzijdsehulp kan zich ook uitstrekken tot Israël,tegenover welk land men zich wil gedra-gen als een goede buur, mits de eis vangelijke rechten tussen Israëli en Palestij-nen gerealiseerd is.

De film heeft de zeggingskracht vaneen documentaire zoals Rosa didn’t rise,de verfilming van de busboycot in Mont-gomery waarbij Martin Luther King voorhet eerst op de voorgrond trad. Het enigeverschil is dat Ayed Morras een van de ve-len is – hij is samen met anderen woord-voerder van een federatieve macht – endat het verzet van Budrus een afspiege-ling is van het werk van andere dorpenrond de muur of in de nabijheid vanagressieve nederzettingen. De historischewaarde wordt nog vergroot door nieuweresultaten: de Palestijnse Autoriteit heefteen verklaring afgegeven waarin het ge-

weld wordt afgezworen en een verzoe-ningsverdrag van het Palestijnse volks-front met Hamas weten te bewerkstelli-gen. De verklaring van de Palestijnse au-toriteit dat men handelt volgens “de wilvan het volk” moet worden beschouwdals een antwoord op hun acties.

REACTIESIntussen is de werkelijkheid voor devolkscomités tegen de muur, waaraan deIsraëlische propagandisten de naamAnarchists against the wall hebben gege-ven, minder rooskleurig. De Knesseth(het Israëlische parlement) heeft wettenaangenomen, waarbij Israëlische staats-burgers, die volgens het leger steun verle-nen aan ‘terroristen’ (lees: alle Palestij-nen) het staatsburgerschap kan wordenontzegd.

In de dorpen die vechten tegen demuur of de voortdurende landroof vannederzettingen oefent de bezetter eenware terreur uit. Abdallah Abu Ramehuit Ni’ilin, die door internationale drukis vrijgelaten uit ‘administratieve deten-tie’ roept nu in een open brief op actie tevoeren voor de vrijlating van de gebroe-ders Naji en Bassem Tamini uit Nabi Sa-leh, die zijn opgepakt na aangifte dooreen gemartelde 14-jarige jongen. Alleenin Nabi Saleh zijn 75 mensen van de 550inwoners opgepakt. In totaal zitten er nu6.000 Palestijnen vast in de Ofergevange-nis, deels ten onrechte veroordeeld voorhet gooien van stenen in een evidentschijnproces: bekentenissen worden af-gedwongen met het dreigement dat demilitairen gevangenen anders veel langerin ‘administratieve detentie’ zullen vast-houden.

Abdallah en de joodse organisatie An-archists against the wall roepen op tot fi-nanciële steun voor de verdediging enom druk uit te oefenen op het Ministerievan Buitenlandse Zaken, al dan niet insamenwerking met mensenrechten-organisaties.

Jan Bervoets

Info film: “Just Vision”, www.justvision.org,

e-mail [email protected],

tel. 001 2022326821

Info coördinatiecomité voor de strijd van

het volk: http://popularstruggle.org/

free-tamimis#act

Zie ook voor Nederlands initiatief:

www.sloopdemuur.nl

Geweldloosheidvoor beginners

Dit is het zevende stukje in onze serieover geweldloosheid die in de eersteplaats bedoeld is voor mensen die daarnog niet zoveel van weten of er zelfs watvreemd tegenaan kijken. Alle stukjeszijn geschreven door Hans Feddema eneerder verschenen in het boekje “BeterGeweldloos,” een uitgave van hetPlatform Vredescultuur (www.vredescultuur.nl). Het boekje is ook tedownloaden via: www.vredesmuseum.nl/download/inhoud.php

Geweldlozeactie

Geweldloosheid lijkt het meestingeburgerd, zeker indemocratische samenlevingen.

Ook mensen en organisaties die zich nietprincipieel geweldloos noemen, makengebruik van geweldloze strategieën. Datheet dan vaak maatschappelijke actie en isgericht op gerechtigheid, vrede enduurzaamheid. Kortom, acties die hetalgemeen belang dienen. Maarmaatschappelijke actie is niet altijdgeweldloos. Geweldloze actie maakt altijdgebruik van vreedzame middelen enmethoden.

Geweldloze actie kan verschillendevormen aannemen. Het kan symbolischzijn maar ook zeer krachtig en massaalvan aard. Soms gaat een actie gepaard metburgerlijke ongehoorzaamheid. Vormenvan geweldloze actie zijn petities, (stille)waken, sit-down acties, bezettingen,demonstraties op pleinen met veelspandoeken of in de vorm vanwandelmarsen op straat, stakingen,slimme sancties of een boycot. Vanuit degeweldloosheid kiest men alleen in hetuiterste geval voor een totale boycot enalleen als die tijdelijk is en elk momentweer kan worden opgeheven. Dit om detegenspeler niet het argument te gevenzich extra te moeten verharden, maar hemsteeds weer de kans te geven op een uitwegen op dialoog. Het laatste, de dialoog, iseen belangrijk onderdeel van geweldlozeactie.

HADJI KIJKT UIT OVER BUDRUS



Deze en veel andere voorbeeldenkomen aan de orde in Civil Re-sistance & Power Politics, een

reeks boeiende casestudies onder redac-tie van de Britse historici Adam Robertsen Timothy Garton Ash. Het centralethema is de complexe relatie tussen bur-gerverzet en andere machtsfactoren.Waarom zijn sommige pogingen totmassale geweldloze actie wel geslaagd enandere niet? En hoe kan het dat het op-treden van geweldloze bewegingen in een

aantal gevallen wordt gevolgd door hetuitbreken van een gewapend conflict, zo-als bijvoorbeeld gebeurde in Noord-Ier-

Van de Franse naar deFacebook revolutie

De recente ontwikkelingen in Noord-Afrika enhet Midden-Oosten voegen een nieuwhoofdstuk toe aan de geschiedenis vangeweldloos burgerverzet, die begon met dezoutmars van Gandhi in 1930. In een grootaantal landen hebben burgerbewegingen ertoegeleid dat koloniale machten werden gebrokenen dictatoriale regimes aan de kant werdengezet. We herinneren ons de islamitischerevolutie in Iran, de volksopstand op deFilippijnen tegen het regime van Marcos en devele bewegingen die leidden tot deineenstorting van het Sovjet imperium.Daarnaast waren er ook opstanden diegewelddadig werden onderdrukt zoals die vande studenten in China in 1989 en die van demonniken in Birma in 2007.

land, Kosovo en Georgië?Het optreden van de bewegingen die in

het boek aan de orde komen, wordt in deregel met verschillende termen aange-duid: burgerlijke ongehoorzaamheid,passief verzet, geweldloze actie. De au-teurs kiezen voor het begrip civil resistan-ce, omdat dit adequater beschrijft waarhet over gaat. Het gaat immers in demeeste gevallen niet primair om onge-hoorzaamheid en het afzien van het ge-bruik van geweld is lang niet altijd eenprincipiële keuze. Wel zijn de acties ‘ci-viel’ in de zin dat ze voortkomen uit debelangen en de verlangens van de samen-leving als geheel.

Burgerverzet, zo stelt Timothy GartonAsh in zijn slotbeschouwing, is een vormvan machtsuitoefening zonder geweld ofde dreiging daarmee en dat klinkt eigen-lijk net als whisky zonder alcohol. Kun-nen we niet beter de term ‘geweldloze re-volutie’ hanteren? De auteur maakt in ditverband melding van een debat in no-vember 1989 in Praag tussen de leidersvan wat toen al de ‘fluwelen revolutie’ ge-

noemd werd. Een van hen vroeg zich afof ze überhaupt wel van een revolutiezouden moeten spreken, omdat daar al-tijd de bijsmaak van geweld aan zit. Waartrouwens sprake was van veel geweld, zo-als in Roemenië met als dieptepunt deexecutie van Nicolae en Elena Ceausescu,was de directe uitkomst, de vervangingvan de ene groep communisten door deandere, in wezen helemaal niet zo revolu-tionair.

ANTI-COUPToch is het niet voor niets dat waarne-mers de geweldloze machtswisselingenaltijd willen voorzien van een toevoe-ging, zoals geleidelijke of vreedzame, ofvan iets aaibaars als anjer-, rozen- , tul-pen- of jasmijnrevolutie. Al met al zijn ervolgens Garton Ash voldoende beteke-nisvolle voorbeelden met duurzame ge-volgen om burgerverzet te zien als devroedvrouw van de geboorte van eennieuw soort revolutie, die zich wezenlijkonderscheidt van het Jacobijns-bolsje-wistische model van 1789 en 1917.

PRAAG, 1989

Burgerverzet, zo stelt

Timothy Garton Ash in zijn

slotbeschouwing, is een

vorm van macht-

suitoefening zonder geweld

of de dreiging daarmee



Maar wat is uiteindelijk de maatstafvoor succes? Is dat het bereiken van dedoelen die geweldloze leiders hebben ge-steld: zelfbestuur voor India, het eindevan de rassenscheiding in de VS en deapartheid in Zuid-Afrika, het einde vanhet communisme in centraal Europa, deonafhankelijkheid van Kosovo? Het pro-bleem is dat verschillende geweldloze ac-toren verschillende doelen hadden en datindividuele geweldloze actoren er somsmeerdere hadden. Als we succes afmetenaan het vestigen van een liberale demo-cratie, dan hanteren we een norm die be-slist niet door alle leiders van geweldlozeacties wordt gedeeld.

Met hun boek zeggen de auteurs voor-al te willen bijdragen aan kennis en aande verspreiding daarvan. Die kennis kanzowel van nut zijn voor hen die zich opgeweldloze wijze inzetten voor positievedoeleinden als voor dictators die elk ver-zet de kop willen indrukken. Dat dit laat-ste niet denkbeeldig is blijkt ook uit hetfeit dat Gene Sharp, de Amerikaanse in-spirator van veel geweldloze revoluties,onlangs naar aanleiding van zijn boekThe Anti-Coup om advies werd gebelddoor een van de machthebbers in West-Afrika die vreesde voor een staatsgreep.

Ongetwijfeld volgt binnen afzienbaretijd een nieuwe versie van Civil Resistan-ce & Power Politics waarin ook aandachtzal zijn voor de revoluties in Noord-Afri-ka. Het zou goed zijn als daarin wat uit-voeriger wordt ingegaan op de relatietussen de gebeurtenissen in de verschil-lende landen. Bekend is dat de bewegingOtpor in Servië van belang is geweestvoor de leiders van de geweldloze bewe-gingen in Oekraïne en Georgië. Zoalsook de monniken in Birma getraind zijndoor ervaringsdeskundigen uit Oost-Eu-ropa. Hoe belangrijk is die externe in-vloed en wat is de rol van de social media?Het is niet voor niets dat Amnesty Inter-national in het maartnummer van hetblad Wordt Vervolgd alweer een nieuwenaam heeft bedacht voor de Tunesischevolksopstand en de verbreiding daarvannaar de rest van de Arabische wereld: deFacebook revolutie.

Henk Zandvliet

Civil Resistance and Power Politics. The Experience of

Non-violent Action from Gandhi to the Present.

Adam Roberts and Timothy Garton Ash (red.)

978-0-19-955201-6 Oxford University Press

In september 2011 verschijnt een paperback-

versie, prijs £ 16,99.

Journalist voorde vrede 2011Steeds vaker gaan bijzondere

maatschappelijke initiatieven tenonder, te weinig deelnemers, te

weinig geld, te weinig animo. De vakbe-weging vecht voor het bestaan, burger-initiatieven worden keurig weggepoetst,ontwikkelingsorganisaties raken hun on-afhankelijkheid kwijt. Er blijven echtertwee machten overeind: de staat en demedia. Het zijn elkaars concurrentenmaar ook elkaars parasieten.

MACHT VAN DE MEDIAGebruiken media hun macht goed? Demacht voor de vrije mening of de machtom te overtuigen? Vertellen ze over hetgekleurde verhaal? Over verschillendeverborgen dubieuze samenwerkingsvor-men, over de waarheid, het ooggetuigen-verslag, het weerwoord, de financiëlebron? Of zijn media doorgeefluikjes vanpropagandisten, voorlichters of spindoc-tors? Houden zij de leugen collectief inleven?

Media en democratie zijn nauw verwe-ven, dus noodzakelijk in onze samenle-ving. In de veranderende (digitale) we-reld rijst de vraag of de papieren krant ende bijbehorende journalisten nog nodigzijn voor het democratische proces.Steeds meer Nederlanders stemmen nuop basis van snelle informatiebronnen:radio, TV, weblog en stemwijzers. Hetaantal betalende krantenlezers neemt af.Een onderzoek in de VS toonde echteraan dat bestuurders in krantloze stedenlanger aanbleven aangezien er geen aan-dacht meer voor kritiek was. Ook de in-teractie met bestuurders ontbrak en mis-standen werden niet meer opgespoord.Weinig democratie dus.

ONDERZOEKDe rol van TV en kranten wordt zelfs nogkleiner in de toekomst. De jongere gene-ratie haalt het actuele nieuws van het in-ternet, en de ‘waarheid’ lijkt steeds onbe-langrijker te worden. Pers en politiek zijnnu meer verdacht dan ooit. Betekent dit

dat de journalist geen functie meer heeft?Of moet deze multifunctioneel worden(fotograaf en verslaggever en filmer ineen?) Plaatjes doen het steeds beter en de‘citizen journalistiek’ rukt op. Wordt dewereld nu verdeeld door een generatie-kloof? We moeten dit uitzoeken en kri-tisch blijven!

Diepgaande onderzoeksjournalistiekblijft dus hard nodig voor echte informa-tie, zelfs op het internet dat zich somsvoedt met kopieën. Hoor en wederhoorblijft een belangrijke voorwaarde voordemocratie.

Voor het Humanistisch Vredesberaadblijft goede informatie een basisbehoefteom onze doelstelling te bereiken – voor-komen van oorlogen en een rechtvaardi-ge wereld. Mensen kunnen zelf denken,anticiperen en beslissen over een wereldwaarop wij willen wonen. Daarom kie-zen we dit jaar alweer de negende ‘kwali-teitsjournalist’ die opvalt door publica-ties over oorlog en vrede. We dagen ook uuit om mee te kiezen en kandidaten voorte dragen op [email protected]

De eretitel Journalist voor de vrede zalworden bekendgemaakt op zondag 18september in Zoetermeer. Samen met Ci-ne-Utopia heeft het HumanistischVre-desberaad gekozen voor een filmvoor-stelling uit de serie: Movies that matter,waarna de prijs voor vredesjournalistiekzal worden uitgereikt.

We hopen u allen te zien op 18 septem-ber 2011!

Anke Polak

Actueel nieuws:

www.humanistischvredesberaad.nl

Adres voorstelling:

Utopolis, zaal 6, Oostwaarts 70, Zoetermeer

Media en democratie



Nieuwe aanpak voor vredes-educatiein opkomst

De vereniging Pais organiseerde op 28mei een symposium overvredeseducatie. De bijeenkomst wasvooral bedoeld als ontmoetingsplaatsvoor mensen die daarmee zelf actiefbezig zijn of zouden willen zijn. Ervond een levendige uitwisseling vanervaringen en ideeën plaats.

Lennart Vriens, emeritus hoogle-raar Vredeseducatie, belichtte detheorie en ontwikkeling van vre-

deseducatie. Hij vertelde dat vrede eenverantwoordelijkheid van mensen is,vrede maken kan je leren. Het betekenthet veranderen van jouw kijk op de we-reld, zowel in jouw binnen- als buitenwe-reld. Vroeger bestond vredeseducatievooral uit voorlichting over oorlog envrede en probeerde men dat onder ande-re te bereiken door internationale ont-moetingen, zoals bij sporten.

Na de Koude Oorlog ontstond, medeonder initiatief van de VN, een program-ma voor de opbouw van ‘Een cultuurvoor vrede en geweldloosheid’. Een cul-tuur van begrip, tolerantie en solidariteitwaar geweld geen vanzelfsprekend be-standdeel meer van is.

Louise Langelaan, docent Humanis-tisch Vormingsonderwijs, schreef en ver-telde over het leerwerkboek ‘Erasmusvoor de klas’ dat door rond 100 scholenin het land wordt gebruikt. Het boekjestaat vol eigentijdse vragen en opdrach-ten voor kinderen van 12 tot 14 jaar. Uit-gangspunten zijn een kritische houdingen verantwoordelijkheid. De vragen gaanbijvoorbeeld over: uiterlijk, vriendschap,religie, straf en beloning, de ideale sa-menleving, omgang met andere culturen.De dialoog is het belangrijkste onderdeelvan de opdrachten en de kinderen lerenzelf te denken want er zijn geen goede ofslechte antwoorden. Het gaat erom ver-der te kijken dan wat vanzelfsprekend isin onze cultuur, los te komen van eigenideeën en te leren luisteren naar anderen.

Hans Matheeuwsen van VredesburoEindhoven constateerde dat vredesedu-catie, zoals dat in de zeventiger en jarentachtig werd gebracht, niet meer werkt.Er is een andere aanpak qua vorm en in-houd nodig. Zelf sprak hij over het pro-ject Wereldreizigers, dat in ontwikkelingis. Het gaat daarin vooral over de dage-lijkse praktijk van de wereldburger. Trei-teren, vriendschap en geweld in het gezinleven veel meer bij kinderen en ouders.Een neergestoken jongen in Oss leiddedan ook direct tot een vraag om vredes-lessen. Hij wil graag een stabiel landelijknetwerk van alle mensen die aan vredes-educatie werken en daarnaast jaarlijkseen landelijk symposium om ervaringenuit te wisselen.

OUDERS EN SAMENLEVING Wim Robben van Stichting voor ActieveGeweldloosheid sprak over de gebeurte-nissen op scholengemeenschap Were Diin Valkenswaard. Toen in 2004 in DenHaag een conrector werd neergestoken,wilde men daar iets mee doen. In kortetijd ontstond een project, waar ook ou-ders en samenleving bij werden betrok-ken. Het droeg de naam “geweldloos deSTERkste”. Met als onderliggende bood-schap: “niet de geweldpleger is de sterk-

ste, maar degene die geweldloos weer-baar is”. Met groot enthousiasme leiddedit project tot: T-shirts, kwartetspel,wenskaarten, videoclip, toneelstuk,dansgroep, cd met liedjes, contact metTweede Kamer en Europees Parlement.In Denemarken heeft een school het pro-ject overgenomen. Nog steeds wordendaarmee ideeën uitgewisseld.

Geart en Anke Bosma van het Vredes-informatiecentrum Groningen gevenveel lessen op basisscholen. Zij pastenhun werkwijze ter plekke toe. “Eenkringspelletje maakt duidelijk dat jewaarneming afhankelijk is van je stand-punt,” vertelden zij. Na een wat lugubersprookje moesten de toehoorders aan-wijzen wie het meest en wie het minstschuldig was aan de dood van de konin-gin. Het bleek dat je daar heel verschil-lend tegenaan kunt kijken. Ten slottewerd de vraag gesteld: wat is erger: eenmoordenaar of een piloot van een bom-menwerper? Daar ontstond een discussieover. Kun je een dergelijk vraag wel be-antwoorden?

Benno Houweling

Meer informatie? www.vrede-leren.nl

Foto

: Ben

no H

ouw

elin

g

GESPREK NA KRINGSPELLETJE



Zijn de lezeressen en lezers van on-ze Vredeskoerier ook zo ge-schrokken, toen een berichtje on-

der deze kop in de krant verscheen? Ja,hoe kan ‘t anders? Goed, dezer dagen ishet dus bekend geworden, dat defensiehet voortaan moet doen zonder tanks.Alle 60 Leopards, ooit de modernste ge-vechtstank ter wereld, waarop de huza-ren destijds apetrots waren, worden stil-gezet. Ze droegen het stempel van onk-wetsbaarheid. Het gaat uiteraard om eenbezuinigingsoperatie. Het operationeelhouden van deze ‘boze draken’ kost zo’n90 miljoen euro per jaar... Voor dat be-drag is uiteraard een betere besteding envreedzamer bestemming te vinden!

Nu er inmiddels al veel denktanks zijnwegbezuinigd, is dan eindelijk het Minis-terie voor Dood en Verderf aan de beurt,lees ik nota bene op Bevrijdingsdag inmijn krantje. In een kennelijk ondoor-dachte opwelling (van tweebenige ezels?)zijn er in het verleden 60 gevechtstanksaangeschaft, die vanaf nu te koop wordenaangeboden op de tweedehands wapen-

markt. Ondoordacht, omdat het gaat omeen Leopard 2A6, die – ik citeer – “op vierkilometer afstand een terrorist van zijnezel kan schieten.” Ja, wat heb je daar ookaan in een land waar je vierbenige ezelsalleen nog maar vindt in Artis en op eenkinderboerderij?

Omdat je ze aan de straatstenen nietkwijt kunt, doen we deze tanks voor eenzacht prijsje weg. Welk land gaat er straksonheil mee stichten? Worden ze mis-schien ergens ingezet tegen burgerde-monstranten? We hadden er een verhittediscussie over in onze kringloopwinkel,die zich “De Groene Ezel” noemt (daarzijn ze overigens nog niet te koop aange-boden!). De reacties varieerden van:“Hoe moeten we ons nu in de toekomstverdedigen?” tot “Weg met dat oorlogs-tuig; opgeruimd staat netjes!” De vraag isook: komen de politieke partijen met eenC, die meer voor heil dan voor onheilzouden gaan – en die weet moeten heb-ben van ‘bijbelse recycling’ –, nu in hetgeweer voor een geweldloze kringloop-oplossing in de vorm van landbouw-

werktuigen, zoals bijv. ploegscharen?Mijn voorstel: gewoon naar Hoog-

ovens brengen. Dat zou tevens de werk-gelegenheid in onze zware industrie zeerten goede komen. Zestig keer zestig tonijzer en staal, dat is niet niks. Is dat geenforse injectie voor onze economie? Zo-veel gewichtige, edele metalen doe je tochniet voor een prikkie van de hand!

Ik las in een reactie van Wendela deVries, namens de Campagne tegen deWapenhandel: “Als de politie nieuwedienstpistolen aanschaft, worden de ou-de wapens verschroot, zodat ze niet inverkeerde handen kunnen vallen. Wijvinden dat ook een goed idee voor wa-pens die defensie afschaft. Bij de huidigehoge oud-ijzerprijs kan dat de schatkistnog best wat opleveren.”

Maar op de eerste plaats levert het ditop: die enge dingen hoeven dan niet ineen door een dictator geregeerd land meteen eng regiem ‘doorbraken te forcerenen tegenstanders verrassend in de flankaan te vallen’!

Jacques Tuinder

Foto

: fot

oarc

hief

AM

OK

LEOPARDTANK, MOURMELON,FRANKRIJK

TE KOOP:60 gevechtstanks,1500 pk



Laat NAVO-land Nederlandzich inzetten voor vrede

De G8, zeven westerse industrie-landen plus Rusland, beslotenonlangs in Deauville 20 mil-

jard dollar te geven aan Egypte en Tune-sië. De G8-leiders begrepen, dat naast de-mocratie ook nieuwe banen nodig zijn.Maar door wie en hoe worden die miljar-den over de mensen verdeeld? Daarvoorheb je na een omwenteling niet meteenpassende structuren. Dit geeft tevens aandat we moeten oppassen voor al te hogeverwachtingen over de Arabische lente.Ook in Europa hadden democratieënkinderziektes. Nederland gaf zichzelf eenlange leerperiode vanaf 1848, maar toenDuitsland in 1919 ineens een democratiewerd, ging het daarna een tijd mis. Ik benhoe dan ook positief over de steun van deG8 aan Egypte en Tunesië.

BURGERDODENMinder positief ben ik over onze rol inLibië. Burgers van Benghazi beschermen.Daarmee kreeg het Westen de Veilig-heidsraad mee voor VN-Resolutie 1973.Die beperkt zich tot het veiligstellen vanhet luchtruim van Libië, maar al vanafhet begin werd de resolutie misbruiktvoor bombardementen op regeringsge-bouwen, met daarbij tevens de ‘onver-mijdelijke’ burgerdoden. Nog ernstiger ishet steeds meer partij kiezen voor de re-bellen in de burgeroorlog. Niet alleen datde NAVO in feite fungeert als hun lucht-macht, maar ook dat het Westen hun eisvan regime change overneemt, ook al zitde oorlog in een patstelling. In plaats vaneen tweedeling te aanvaarden, willen derebellen liever het hele land en dus Gad-dafi weg hebben. Ik begrijp dat wel. Maarmoet het Westen zich als derde partij nietvooral richten op hoe het bloedvergietente doen stoppen en hoe te komen tot vre-de na een bestand?

Grondtroepen inbrengen wijst resolu-tie 1973 uitdrukkelijk af. Een extra redendat de slip of the tong in een radio-inter-view van GroenLinks-kamerlid MarikoPeters over mogelijke grondtroepen on-handig was. Ook omdat we dan volledigmee doen met het oorlog voeren, zij het

in Libië ten gunste van de rebellen, ter-wijl dat in Afghanistan nu juist tegen derebellen gebeurt. En waarom dan niet inJemen of Syrië? Zijn de regiems daar nieteven bruut?

“NOG EVEN VECHTEN”In Afghanistan gaat het de laatste tijdgaat het verre van goed. Aanslag na aan-slag en veel doden, ook door vergissingenvan Amerikaanse zijde. De oorlog is con-traproductief. De invloed van de Talibangroeit en de bevolking inclusief de krijgs-heren wordt steeds meer antiwesters.Verzoening lijkt de lijn van Obama. Maarhet Pentagon drukte ruim een jaar terug“het even nog hard vechten met 30.000militairen er bij” door. Iets wat extra dui-delijk maakt dat een politietraining inKunduz nooit iets civiels kan zijn. Lo-gisch dat Gates ook praat over “nog watmilitaire successen”. Maar duidelijk is,dat de Amerikanen er genoeg van heb-

ben, ook al willen ze hun exit zo min mo-gelijk doen lijken op een mislukking. Eenillusie, ook omdat na Vietnam bijna allemilitaire interventies mislukten. Onder-zoekers stelden dat vast. Misschien kanNederland, al of niet op instigatie vanD’66, GroenLinks en CU, en mogelijkmet inschakeling van de EU en de VN,zijn energie gaan richten op een bestandmet de Taliban of wanneer de Amerika-nen daar al mee bezig zijn, op een ver-snelling daarvan. En laten we als Neder-land, los van het argument van de bezui-nigingen, niet gaan kiezen voor een ver-dergaande deelname aan de oorlog in Li-bië. Maar ook daar voor een bestand.

Hans Feddema

Dr. Hans Feddema is antropoloog,publicist en medeoprichter van GroenLinks

en De Linker Wang



Springstof Samenstelling Frank Slijper (Campagne tegen wapenhandel)

Conferentie wapenindustrie op geheimelocatie in Amsterdam

Op 9 juni vond in Amsterdam dederde Netherlands Offsets Confe-

rence plaats. Deze conferentie richt zichop wapenfabrikanten in binnen- en bui-tenland die te maken hebben zogenaam-de compensatieverplichtingen. Dat zitzo: voor elk wapensysteem dat Neder-land in het buitenland koopt verplichthet de producent om voor een gelijk be-drag orders in Nederland te plaatsen(compensatieorders), liefst door Neder-landse bedrijven mee te laten bouwenaan het betreffende systeem. Op die ma-nier proberen vooral kleine en opko-mende industrielanden die zelf (nog)geen alomvattende wapenindustrie heb-ben deze in stand te houden of op te bou-wen.

Een paar van de grootste internationa-le bedrijven waren aanwezig, zoals hetAmerikaanse Lockheed Martin (F-16 en

JSF) en Northrop Grumman (onder-meer onbemande vliegtuigen). Promi-nent op de sprekerslijst was het Israëli-sche bedrijf Elbit, omstreden vanwege detechnologie die het levert ter bewakingvan de illegale Israëlisch-Palestijnsemuur en ook vanwege de drones – de on-bemande vliegtuigen van het type Her-mes 450 die bijvoorbeeld in de Gaza oor-log van 2009/2010 door het leger werdengebruikt voor bombardementen enmoordaanslagen. Elbit verdient ook al ja-ren goed aan orders van de Nederlandsekrijgsmacht: battlefield management sys-tems voor pantservoertuigen en de nu afte stoten Leopard tanks. Het pensioen-fonds van de Noorse overheid, een van degrootste ter wereld en een voorloper ophet gebied van ethische normen bij be-leggingen, heeft Elbit vanwege diens rolbij de scheidingsmuur uitgesloten van

beleggingen. Normaal vinden dergelijkeconferenties, net als wapenbeurzen, inbetrekkelijke openheid plaats. Zo niet indit geval. Pas na registratie en betalingvan de 445 euro entreegeld aan het orga-niserende Finca Defence Marketingwordt de precieze locatie van de confe-rentie bekend gemaakt. Vorig jaar voerdede Campagne tegen Wapenhandel actietegen de aanwezigheid van de conferen-tie in Amsterdam. Na vragen in de ge-meenteraad handhaafde interim-burge-meester Asscher het standpunt van zijnvoorganger Cohen dat dergelijke bijeen-komsten indruisen tegen Amsterdamsbeleid tegen agressie en geweld. Om diereden noemde hij de conferentie op Am-sterdamse bodem “onwenselijk”. Niette-min voegde hij er aan toe geen grondente hebben om ze te verbieden.

(met dank aan Mark Akkerman)

Veel landen in Europa bezuinigenmomenteel op defensie, zo ook Ne-

derland. Bewapening wordt versneld af-geschreven of helemaal afgeschaft. Datcreëert een fors aanbod op de internatio-nale markt voor tweedehands wapens.Wapenhandelaren klagen al dat het groteaanbod de prijs begint te drukken.

Ook Nederland zal een deel van zijn nuop non-actief gestelde wapensystemenwillen verkopen. De afgelopen jaren ver-kocht ons land grote hoeveelheden twee-dehands materieel aan Chili, Peru, Jorda-nië, Egypte en Bahrein. Vooral bij dielaatste twee bestemmingen werd pijnlijkduidelijk wat de consequenties van onzeexport kunnen zijn, toen het leger werdingezet tegen burgerdemonstranten. AlsNederland dictators bewapent, kan hetzichzelf medeplichtig maken aan men-senrechtenschendingen.

(Wendela de Vries, Volkskrant

opinie, 11 mei 2011)

Wapens naar Thailandondanks grensconflictIn de eerste maanden van dit jaar laaide

een jarenlang sluimerend conflictlangs de grens tussen Cambodja en Thai-land weer op; beide partijen beweren datde ander is begonnen. Van beide kantenis geschoten met klein en groot geschut.Thailand kreeg zware kritiek over zichheen toen bleek dat het ook clusterbom-men had afgevuurd, in weerwil vangroeiende internationale consensus overhet uitbannen van dit soort munitie. En-kele militairen zijn omgekomen en tien-duizenden burgers sloegen op de vlucht.Hoewel de strijd sinds begin mei geluwdis blijft de kwestie onopgelost. Indonesi-sche bemiddeling mocht vooralsnog nietbaten.

De strijd draait om een gebied rond de11e-eeuwse tempel van Preah Vihear, diezwaar beschadigd zou zijn geraakt. Delenvan het grensgebied tussen beide landenzijn nooit duidelijk gemarkeerd.

De Thaise ‘geelhemden’ van de uiterstnationalistische PAD eisten een stevigeroptreden van het leger en het opstappen

van premier Abhisit Vejjajiva.Op 3 juli zijn er parlementsverkiezin-

gen in Thailand en in de aanloop zijn ge-ruchten over couppogingen niet van delucht. Niet zo vreemd ook: sinds de revo-lutie van 1932 greep het leger achttienkeer de macht, voor het laatst in 2006.

Al met al een verre van vreedzame si-tuatie, maar de Nederlandse regering zietal jaren geen enkel probleem in wapenex-porten naar Thailand. De afgelopen vijfjaar gaf het vergunningen voor wapenle-veranties met een totale waarde van meerdan vijftig miljoen euro, vooral voor ra-dar en vuurleidingapparatuur verkochtdoor Thales Nederland. In april – toenhet tempelconflict in alle hevigheidwoedde – meldde het bedrijf uit Hengelonog dat het met succes Flycatcher vuur-leiding moderniseert voor de Thaiselandmacht. Eind maart hadden Thalesen locale partner Loxley de luchtafweerop een Thais schietterrein getest. Volgenshet Thaise leger was de Flycatcher nieteerder zo succesvol geweest.

Verkopen ofverschroten



Tek

st: J

an S

chaa

ke. F

oto’

s: B

ert

Spie

rtz



BelfastDe wapens zwijgen, de verdeeldheid blijft.

Volkswijken als Falls en Shankill lijken

identiek maar koesteren de symbolen van weleer

van hun onderscheidende identiteit van katholieke

nationaliteit of protestantse loyaliteit.

En leven langs elkaar gescheiden door muren en

hekken: ‘Peace walls’ die de stad verdelen.



Het Vredesmagazine en zijn organisaties

VredesMagazine wordt gratis toegezondenaan leden van het HVP, Pais en ook aandonateurs van Stop de Wapenwedloop enVD AMOK. Als u VredesMagazineregelmatig op uw deurmat wilt vinden kuntu dus lid of donateur worden van één ofmeer van deze organisaties. Zie debeschrijvingen op deze pagina. Eenabonnement zonder ergens lid of donateurvan te worden is ook mogelijk via opgaveaan: VredesMagazine,Vlamingstraat 82, 2611 LA Delft of [email protected]

ProefabonnementGeef een jaarabonnement cadeau voor 10 euro (wordt niet automatisch verlengd)

De acceptgiro kan verzonden worden naar:

naam: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . adres: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . postcode/plaats:. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

VredesMagazine kan verzonden worden naar:

naam: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . adres: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . postcode/plaats:. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Opsturen naar VredesMagazine, Vlamingstraat 82, 2611 LA Delft of naar [email protected]

WILPF- WOMEN’S INTERNATIONALLEAGUE FOR PEACE AND FREEDOM Obrechtstraat 43, 3572 EC UtrechtTelefoon 023-5252201 / 030-2321745,e-mail: [email protected]

Op de website wilpf.nl wordt momenteel onder meer aandacht be-steed aan de bezuinigingen op defensie en Aletta Jacobs

HAAGS VREDESPLATFORMSecretariaat: Jan Bervoets, Valkenboskade 461,2563 JC Den Haag (tel 070-3922102)e-mail: [email protected] www.haagsvredesplatform.nl.

Het Haags Vredesplatform wacht een hete zomer zolang er nog wa-pens worden geleverd aan regeringen die op hun eigen volk schie-ten. En zolang het wapengebruik nog wordt verheerlijkt in vetera-nendagen en andere vormen van militair vertoon. Wij gaan er te-genaan!

VD AMOKOns adres: Obrechtstraat 433572 EC Utrecht030 8901341www.vdamok.nl

VD AMOK is de voortzetting van de samenwerking tussen deVereniging Dienstweigeraars (VD) en het AntimilitaristiesOnderzoekskollektief (AMOK).

We doen onderzoek op het gebied van oorlog en vrede enleveren zo een bijdrage tot een radicale vredesbeweging in de vormvan berichtgeving en analyses. Voor VredesMagazine maken wij deonderzoeksdossiers.

Giften ter ondersteuning van ons documentatiecentrum enkantoor (waar ook Vredesmagazine wordt gemaakt) zijn welkomop giro 5567607 t.n.v. VD AMOK Utrecht.

PAISDe vereniging Pais is de Nederlandse takvan War Resisters International. Onze wortelsgaan terug tot 1921, de naam Pais is veeljonger en ontstaan na vele fusies.

Pais staat voor het ideaal van een wereld zonder oorlog en voor eengeweldloze, duurzame en rechtvaardige samenleving. We zijndaarvoor op vele manieren actief in Nederland en via de WRI in dehele wereld.

Wilt u lid worden, ons steunen of zelf meedoen, kijk dan op:www.vredesbeweging.nl of bel: 015-785.01.37.

STOP DE WAPENWEDLOOPStop de wapenwedloop is van oorsprong een"samenwerkingsverband", ontstaan bij deopkomst van de massabewegingen, zoalstegen de neutronenbom aan het eind van dejaren zeventig jaren en die tegen de plaatsingvan kruisraketten, bijna 20 jaar geleden.

Het vraagstuk van de strijd tegen oorlog heeft vele facetten. Hoeoorlog bestreden moet worden, daarover zullen wel verschillendebenaderingen blijven bestaan. Maar deze strijd moet welplaatsvinden, en daartoe blijft een boven partijen en richtingenuitstijgende vredesbeweging een noodzaak.

HUMANISTISCH VREDESBERAADPostbus 235, 2300 AE Leiden, tel: 0648233329.e-post: [email protected]: www.humanistischvredesberaad.nl

Noem ons uw journalist voor de vrede 2011! kijk voor details oponze website.18 september: prijsuitreiking in Zoetermeer

Abonnee worden


ARABISCHE


AMOKVDOnderzoeksdossier

“It’s the economy, stupid” • Een haperendeoorlogsmachine • De val van Moebarak •

Geen wapens voor dictators! •Gratis bladenvoeden islamangst

Dit dossier is een product van VD AMOK. Redactie: Jip van Dort, Kees Kalkman

Afslu

iting

van

de R

amad

an. J

emen

, 200

9 Fo

to: K

ate

Dix

on

ARABISCHE

LENTE



AMOK OnderzoeksdossierVD

Arabische lente – ‘it’sthe economy, stupid’

In januari van dit jaar werd in Tunesië dictatorBen Ali verjaagd. Een maand later trof sterkeman Moebarak in Egypte hetzelfde lot. Nogeen maand later begon de militaire interventietegen Gaddafi in Libië. Ondertussen vinden ergrote demonstraties plaats, vaak met veledoden tot gevolg, in Syrië, Jemen, Bahrein enandere landen in de regio. Ofwel, de Arabischelente is in volle gang. Tijd voor een voorzichtigeanalyse. Een interview met politicoloog enMidden-Oostendeskundige aan de Universiteitvan Amsterdam Paul Aarts en Jan Schaake,pacifist en algemeen secretaris van Kerk enVrede, over omwentelingen, uitgeblevenomwentelingen en de lange, moeizame wegnaar democratie.

Hoe is de situatie momenteel inTunesië en Egypte? Hetverdrijven van een dictator is

een ding, maar een maatschappijhervormen iets heel anders. Defundamenten waarop de oude regimeshun macht baseerden, waaronder hetleger, blijven vaak gewoon intact. Vindt ermomenteel een sterke contrarevolutieplaats?PA: De contrarevolutionaire machinatiesin Tunesië, waar af en toe wel over ge-sproken wordt, zijn minimaal. Ik hoorwel eens mensen klagen dat te veel liedenvan het oude regime aan de touwtjestrekken, dat er nog op grotere schaal zui-veringen zouden moeten plaatsvinden.

Egypte lijkt mij een minder rooskleu-rig geval.We weten allemaal dat de machtvan het leger onverkort groot is. Politiek,maar ook in economisch opzicht, heefthet leger nog een enorm groot aandeel.Dat laatste zullen ze sowieso nooit opge-ven. Ik denk wel dat ze ooit bereid zullenzijn zich meer terug te trekken uit de po-litiek, maar dan wel op de achtergrondblijven meeblazen. Je zou je een soortontwikkeling kunnen voorstellen zoalsdie de afgelopen decennia heeft plaatsge-vonden in Turkije. Dat zou het best casescenario zijn voor Egypte.

De bevolking in Egypte is erg verdeeld

als het gaat om de vragen waar dit heengaat en wat de volgende noodzakelijkestappen zijn. Dat werd duidelijk bij hetreferendum over de grondwetswijzigin-gen waar tegen dik 70 procent “ja” zei,

terwijl het meer progressieve deel van dedemonstranten zegt dat het heel andersen langzamer had gemoeten. Dat is dui-

PAUL AARTS

Foto

: Joo

p B

lom



delijk een verschil van mening tussen demensen die gedemonstreerd hebben. Ditis zich nu aan het uitkristalliseren.

In Egypte kan het nog veel kanten op.Het zou ook kunnen, dat zou een worstcase scenario zijn, dat de baas van de mi-litaire overgangsregering zijn uniformaflegt en zich presidentskandidaat stelt.Dat wordt wel gesuggereerd. Het zougoed zijn als het leger teruggetrokkenblijft in de barakken, dat het civilisatie-proces van het leger verder doorzet. Maarwie dan vervolgens boven komt drijvenals leidende politieke kracht, dat wetenwe niet. Dat kan heel veel kanten opgaan.

Er wordt erg veel gespeculeerd over deMoslimbroederschap die nu in verschil-lende subpartijen uiteen is gevallen. Ikschat in dat de belangrijkste partij van debroederschap, Recht en Vrijheid, bij deverkiezingen veel stemmen gaat halen.Meer dan wij in het Westen, zal ik zomaar zeggen, ‘fijn’ vinden. Maar dat is nueenmaal hoe het gaat in Egypte en danmoeten we maar afwachten of die partij,anders dan ze herhaaldelijk heeft aange-geven, niet toch een presidentskandidaatnaar voren gaat schuiven.

JS: De kerkleiding en vooral ook de ou-dere generatie van de koptische kerkmeenden dat Moebarak de garantie was

om in een relatieve seculiere omgeving tekunnen blijven functioneren, terwijl dekoptische jongeren gewoon meeliepenop het Tahrirplein. Deze tweedeling zie jenog steeds. Wat je nu dan ook ziet isvooral een tweedeling tussen de jongeregeneratie en de oudere, waaronder de le-gerleiding en de elite van de Moslim-broederschap, die bezig zijn om hunmacht te bestendigen.

Revolutie maken is een ding, maar

daarna politiek gaan bedrijven is echt ietsheel anders. De aanstichters van de revol-tes spelen eigenlijk nauwelijks meer eenrol in dit follow-up proces, omdat ze zelfook te weinig een plan van aanpak had-den voor na die tijd en daar misschienook wel te verdeeld over waren. Dat ishun zwakte.

De laatste tijd vindt er in Egypte veelsektarisch geweld plaats tussen koptischechristenen en radicale, salafistischemoslims. Hoe duidt je dezegebeurtenissen?JS: Het is iets van kleine groepen. Hetvindt overigens niet alleen in Egypteplaats, je ziet het overal in het Midden-Oosten, bijvoorbeeld ook in Irak. Wemoeten verder uitkijken niet alleen te fo-cussen op de christelijke minderheden inde regio. Soefi’s in Egypte, die in de ogenvan salafisten en wahhabi’s niet in derechte leer zitten, zijn ook doelwit. Er zijnorganisaties die opkomen voor vervolgdechristenen en het Westen aansporen omhier paal en perk aan te stellen. Daarmoeten we erg voorzichtig mee zijn,want christenen in de regio geven aan datze nu al gezien worden als een vijfde co-lonne van het Westen. Dat moet niet ver-sterkt worden door een eenzijdig Westers

beleid. Ik wil benadrukken dat het kleinesplinters zijn die hierop uit zijn en hetwordt niet gesteund door de huidige le-gerleiding, daar zijn geen bewijzen voor.

PA: Je hebt de lusten en de lasten vandemocratisering. De lusten kennen weallemaal, maar een van de lasten komtdoordat je vrijer kunt opereren. Mis-schien is dit daar een onderdeel van. Jekunt je gemakkelijker uiten, je kunt vrij-er bewegen, de veiligheidsdiensten zittenniet meer meteen op je nek. Dat kan ditsoort bewegingen, hoe klein ze ook zijn,in de kaart spelen. Democratie is niet ri-sicovrij.

Westerse landen steunden al die jaren dedictators in de regio die zojuistomvergeworpen zijn en steunen nog altijdveel dictators die weigeren te vertrekken.Waarom deden en doen zij dit?PA: Tot voor kort steunden Europa, maarook de Verenigde Staten, Ben Ali en al dieandere mannen puur en alleen op basisvan het in stand houden van stabiliteit,het hele migratievraagstuk met betrek-king tot Noord-Afrika en, last but not le-ast (misschien wel in de eerste plaats), Is-raël. Het zijn allemaal landen die wel op

JAN SCHAAKE

Ik schat in dat de

belangrijkste partij van

de broederschap, Recht

en Vrijheid, bij de

verkiezingen veel

stemmen gaat halen.

Foto

: Joo

p B

lom



de een of andere manier met Israël eenakkoord hadden. Soms was dat een echtvredesakkoord, alhoewel een ‘koude vre-de,’ maar toch een akkoord. Bashar al-As-sad in Syrië bijvoorbeeld is een stabielefactor. Dat verklaart ook een beetje dehalfslachtige, de ambigue houding die wenu innemen ten opzichte van de nog zit-tende dictators. We zijn natuurlijk heelbenauwd, in het geval van Egypte, dat hetvredesakkoord op de helling gaat. De Ra-fah-overgang, de grensovergang tussenGaza en Egypte, is al open en Hamas enFatah zijn bij elkaar gekomen door be-middeling van Kairo. Dat maakt dat ‘wij’niet heel enthousiast die revoltes omar-men.

Sinds de NAVO-interventie in Libië is hetde opstandelingen in de regio niet meergelukt om dictators te verjagen. Hoe komtdat?PA: Autoritaire regimes zijn voortdurendin staat om zich aan te passen aan veran-derde omstandigheden. Soms op een ru-we manier, door geweld te gebruiken,maar soms door hele subtiele manieren.Door te coöpteren, een eigen civil societyte creëren, het buitenland te paaien, enz.Er is een hele reeks van mechanismen. Ikdenk dat de regimes die niet gevallenzijn, of niet aan het vallen zijn, hun lessenhebben getrokken uit Tunesië en Egypte.Dat geldt bijvoorbeeld voor Ali AbdullahSaleh in Jemen. Koning Abdullah in Sa-oedi-Arabië is een heel ander geval, om-dat hij heel veel geld heeft. Hij heeft in-middels meer dan honderd miljard uit-gegeven om de bevolking rustig te hou-den. Dat werkt tot op grote hoogte.

Bashar al-Assad in Syrië heeft dat geldniet. Hij heeft wel iets gedaan, maar dat iseen druppel op een gloeiende plaat. Maarer zijn twee kanten die in zijn voordeelwerken, ter bestendiging van zijn regime.De ene is gruwelijk veel geweld gebrui-ken. De andere is de angst die veel landenhebben voor wat er na hem komt. Watzijn de gevolgen daarvan voor de regio,voor Libanon, Israël en misschien ookwel voor Iran?

De zittende dictators zijn ontzettendgeschrokken van Ben Ali en Moebarak,dat de bevolking blijkbaar zo massaal inopstand kan komen en binnen een paarweken mensen de laan uit kan sturen.Dat leermoment is heel belangrijk.

JS: Een relativerende opmerking. Mis-schien vindt men dat het niet ver genoeggaat, maar de zoethoudertjes die het re-

gime uitdeelt, het feit dat de autoriteitenzoveel proberen toe te geven, is natuur-lijk ook een effect. Je zag op de televisie aldie omvallende dominostenen. Daaromzitten we nu allemaal te wachten op whois next, maar er gebeuren ook heel veeldingen los van dictators die ten val wor-den gebracht. Je moet uitkijken dat jeniet een te beperkt beeld krijgt van wateen revolte zou kunnen inhouden. Datgeldt ook voor Egypte. Ook al zal het le-ger straks misschien weer aan de machtkomen, er is wel iets gebeurd en dat zaldus doorwerken. Een bevolking die éénkeer heeft gemerkt dat zij er iets toe doen,zal dat niet zo maar loslaten.

Maakt het uit, met het oog op de kans opsucces, of de opstandelingen geweldgebruiken, zoals in Libië, dan welgeweldloos zijn, zoals in Tunesië enEgypte?JS: Ik blijf volhouden, desnoods als gelo-vige, dat het wel degelijk wat uitmaakt.Als er een overwegend geweldloze bewe-ging is zie je dat het leger moeite heeft omdaar op in te schieten. In Libië is het heelsnel omgevormd van een opstand naareen burgeroorlog, dan wel stammenoor-log. Twee milities die tegenover elkaarstaan. Militairen zijn er op getraind omdan terug te schieten.

PA: Het vervelendste voorbeeld vanhoe geweldloos verzet rücksichtslos, metveel geweld, onderdrukt kan worden isIran. Daar is nooit een schot gelost van-uit de oppositie, maar toch is het met veelsucces onderdrukt.

Welk effect heeft de Arabische lente op deIsraëlisch-Palestijnse verhoudingen?JS: Ik denk dat dat effect vrijwel nihil is.Als het gaat om het vredesproces dan zieik enkel een verharding aan Israëlischezijde, omdat het steeds onzekerder aanhet worden is. Aan Palestijnse kant looptde gewelddadige, maar vooral ook de ge-weldloze opstand al veel langer – zij ken-nen al een twintigjarige ‘lente’ – maarzonder dat het ergens tot veranderingleidt. Dat wordt mijns inziens niet be-spoedigd door de verdere ontwikkelin-gen in de Arabische wereld. Ik voel, eer-lijk gezegd, ook steeds meer die uitzicht-loosheid als ik hierover praat.

PA: Ik ben geneigd dat pessimisme tedelen, maar er zitten wel twee kantenaan. Het kan slechter gaan. Een NGO-medewerkster uit de regio vertelde mijover de angsten die ze heeft na de Arabi-

sche revoltes. Een van die angsten was Is-raël. Als Israël helemaal in het nauwwordt gedreven, legde ze uit, wie geeftons dan de garantie dat Israël toch nieteen keer gaat doen waar sommigen bangvoor zijn, namelijk het massaal deporte-ren van de Palestijnen? Juist door het ver-snellend effect van de revoltes, dat er din-gen aan het bewegen zijn, bracht dezeNGO-medewerkster dit als een van haarvrezen. Dit, het worst, worst-case scena-rio, leeft in meer kringen, geloof ik.

Het is heel moeilijk om je hierin te ver-plaatsen, maar er komt misschien weleen Palestijnse staat die ook wel erkendwordt door meer staten als de Palestijnseautoriteit in september erkenning aan deVerenigde Naties zal vragen voor de eigenstaat. Dat brengt een extra dynamiek inhet geheel. De Verenigde Staten liggenaan de ketting van de Israël-lobby. Datheb je aan Obama gezien. Hij kan echtgeen kant op. Maar Europa heeft meerruimte om marges te gebruiken. Europazal gevraagd worden wat ze vinden vanhet recente akkoord tussen Hamas en Fa-tah. Hierdoor komt er misschien weerwat beweging. Op zijn minst komt erweer wat debat over de Israëlisch-Pales-tijnse kwestie.

Hoe schatten jullie de kans in dat delanden in de regio waar een omwentelingheeft plaatsgevonden een succesvolleovergang maken naar een (enigszins)democratische staat met respect voormensenrechten?JS: Ja, dat is haalbaar, maar gebeurt mis-schien niet vanzelf. Maar ik verbaas meerover hoe het Westen, vooral Europa,wel verbaal allerlei steun uitspreekt,maar vervolgens heel erg passief op dehanden blijft zitten. Binnenkort is er bij-voorbeeld een overleg van de Europeseministers van Buitenlandse Zaken overde regio. Het gaat over Libië, Syrië en Is-raël-Palestina, maar welke gezamenlijkepolitiek men ten opzichte van Tunesië enEgypte wil gaan voeren staat kennelijkniet op de agenda. Daar laat men een be-hoorlijke kans liggen.

Een voorbeeld hiervan is dat onzestaatssecretaris van Ontwikkelingssa-menwerking weigerde terug te komen opzijn besluit om de ontwikkelingshulp aanEgypte te beëindigen. Los van de vraag ofje dat wel of niet zou moeten doen, hetpuur niet willen of kunnen reageren ophet feit dat in Egypte een heel andere si-tuatie is ontstaan, waar je juist met ont-



wikkelingssamenwerking die democrati-seringskrachten fors zou kunnen onder-steunen, klinkt absurd.

We hebben net, een aantal weken gele-den, een conferentie van de IFOR-groe-pen in Europa gehad om binnenkort meteen missie naar Egypte te gaan om daarcontacten te leggen en te kijken of we opcivil society niveau iets zouden kunnendoen. De civil society in Egypte redt hetniet alleen. De regering zou, via civil so-ciety, heel veel kunnen doen voor Egypte,bijvoorbeeld het geven van trainingen,zodat politieke processen gesteund wor-den.

PA: Ik vind dit een slechte vraag. Erwordt namelijk te veel over democratise-ring gesproken alsof dat alleen maar eenpolitiek proces is. We vergeten eigenlijkdat het op Tahrirplein ging om waardig-heid, karama in het Arabisch. Dat woordheeft twee dimensies. Vrijheid van me-ningsuiting en ’s nachts niet van je bedgetild worden – politieke en civiele vrij-heden – maar de andere dimensie is mis-schien net zo belangrijk of zelfs nog be-langrijker: economische waardigheid. Eris veel werkeloosheid en armoede in deregio en het is raar dat in het debat daarzo weinig over gesproken wordt – net alsveel activisten zelf overigens. Men wil dedictator weg, en, kort door de bocht ge-zegd, dat was misschien wel het makke-lijkste. En het is in zekere zin ook makke-lijk om mevrouw Moebarak haar villa afte nemen of een paar ministers in de ge-vangenis te zetten. Hiervoor gebruiken

wij het begrip transitional justice.Maar iemand zei het laatst heel mooi:

een Egyptenaar die geen baan heeft kangeen transitional justice eten. Die wil eenbaan. En die banen komen er niet. Daar-voor is een herstructurering van het poli-tiek-economische systeem nodig en vanonze relaties met Egypte, maar ook Tu-nesië. Wij hebben een heel bizarre relatiemet de landen in Noord-Afrika. Tarief-barrières zijn omlaag gebracht, maardaar staan allerlei nieuwe kwaliteitseisentegenover. Dit is een probleem. In de lan-den zelf beheerst een kleine kliek van cro-ny capitalists [kapitalistische trawantenvan het regime – red. VM] de nationalewelvaart. Als die banen er niet komendan gaan we van een periode van euforienaar een fase van ontevredenheid, on-rust, instabiliteit en in dat soort fases kaner weer van alles en nog wat gebeuren.Het is raar dat hier zo weinig over ge-sproken wordt. It’s the economy, stupid.

Zouden de democratische omwentelingenzelf ook kunnen leiden tot economischehervormingen? PA: Ik mag hopen dat er voldoende drukvan onderop komt, maar met druk alleenkom je er niet. Je hebt ook mensen nodigdie nadenken, een elite om dat woordtoch maar te gebruiken, die door middelvan discussie en het opstellen van priori-teitenlijsten programma’s kan ontwikke-len. Maar het gaat toch vooral in de eersteplaats om de mensen die nu de economi-sche macht hebben, die vaak samenvalt

met politieke macht. Dat zit heel nauwmet elkaar verstrengeld in de meeste lan-den in de Arabische wereld. Als je dat nietuit elkaar trekt, dan gebeurt er niet zoveel. Dus je moet die politieke en econo-mische macht uit elkaar trekken. En datdoe je niet door te demonstreren op hetTahrirplein. Daar is veel meer voor no-dig. Er moeten vooral ideeën ontwikkeldworden.

Is met een dergelijke, erg ongelijkeverdeling van de welvaart een democratieniet mogelijk?PA: Inderdaad.

Tijdens de revolte in Egypte scandeerdenveel jongeren “nu kunnen we eindelijktrouwen.” Wordt een ander obstakel opweg naar democratiegevormd door dehoge verwachtingen die zijn gewekttijdens de omwentelingen?PA: Dat jongeren in de gehele Arabischewereld niet kunnen trouwen omdat zegeen geld of een baan hebben en geenhuis kunnen kopen, leidt tot enormefrustratie. Dat zal op een gegeven mo-ment naar buiten komen. Hóe? dat wetenwe niet, maar het is wel een tikkende tijd-bom. De komende tien jaar verandertdaar niks aan, want de bevolkingsgroei isnog steeds redelijk groot.

Wat zou de vredesbeweging kunnen doen?JS: Ik noemde al de civil society-missienaar Egypte. Onderdeel hiervan is ookdat in het najaar een conferentie wordtbelegd waar mensen uit Tunesië en Egyp-te worden uitgenodigd. Daar zullen zevertellen over hun ervaringen met ge-weldloosheid. Daarnaast is de vraag hoenu verder te gaan met de oorlog in Libië,die behoorlijk aan het vastlopen is. Omeen doorbraak te creëren moet de oorloggeïntensiveerd worden, of, en dat zoumijns inziens de positie van de vredesbe-weging moeten zijn, we moeten inzettenop een wapenstilstand en onderhande-lingen. Er zijn nog steeds groepen, deArabische Liga, Turkije, en de AfrikaanseUnie, die pogingen hiertoe doen. Maardaar is erg weinig belangstelling voorvanuit de internationale gemeenschap.Het lijkt erop dat het Westen toch sterkneigt naar een militaire oplossing. Het ismerkwaardig dat daar niet meer verzettegen is.

Het interview door Jip van Dort en KeesKalkman vond plaats op 19 mei.

Foto

: Joo

p B

lom




Resolutie 1973 gebiedt een vlieg-verbod boven Libië om de be-volking te beschermen tegen de

regering van Gaddafi, maar kan op ver-schillende manieren worden uitgelegd.Moest na het redden van de bevolkingvan Benghazi, 19 en 20 maart, voorrangworden gegeven aan een staakt-het-vu-ren en onderhandelingen met het be-wind van Gaddafi? In een deal met zijnregime zouden dan hervormingen in Li-bië kunnen worden doorgevoerd. Of be-tekent een vliegverbod een aanvalsoorlogdie duurt tot het regime van Gaddafi ver-nietigd is? Is er dan sprake van een totaleoverwinning? Kan dat alleen met lucht-acties en hoelang duurt dit? Wat zijn degevolgen daarvan voor de bevolking vanLibië, de toekomst van de staat Libië ende politieke ontwikkelingen in Noord-Afrika en de rest van het Midden-Oos-ten? Resolutie 1973 gaf de legitimeringom in te grijpen ten behoeve van de bur-gers van Benghazi, of de middelen pro-portioneel zijn en het juiste effect berei-ken is zeer de vraag.1 De vijf leden diezich van stemming onthielden, en daar-mee de voorstanders de gelegenheid ga-ven hun opvattingen militair kracht bij tezetten, waren behalve Rusland en Chinaook de opkomende grootmachten Brazi-lië en India en dé steunpilaar van de EU,Duitsland. Deze sterk bezette Veilig-heidsraad toonde aan dat de situatie inLibië als onduldbaar werd beschouwd,maar dat een praktische oplossing nietgemakkelijk te realiseren was. De ver-deeldheid over de uitwerking van de re-solutie trad onmiddellijk aan het licht.Behalve Veiligheidsraadlid Duitslandwas ook Turkije niet overtuigd en stemde

aanvankelijk niet in met een eenheidsbe-slissing van de NAVO.

KOPGROEPDe ramkoers werd ingezet door een kop-groep van politici uit drie NAVO-landen:minister van buitenlandse zaken Clintonvan de VS; Sarkozy en Juppé, respectieve-lijk president en minister van buiten-landse zaken van Frankrijk; en de Britsepremier Cameron. Ze benadrukten denoodzaak van humanitaire interventieten gunste van de opstandelingen inOost-Libië. In de VS was het, naast mi-nister Clinton,VN-ambassadeur Rice diedeze resolutie doordrukte in de Veilig-heidsraad. Minister van defensie Gates,de chef van staven admiraal Mullen enpresident Obama vreesden de gevolgenvan instellen van een vliegverbod, omdatzij wisten dat dit een aanvalsoorlog bete-kende. In de regering van de VS was be-gin maart al onenigheid over de Ameri-kaanse belangen ten opzichte van Libiëen de wijze van optreden tegen dictatorGaddafi. Achtergrond is niet alleen desombere toekomst van de oorlogen inIrak en Afghanistan/Pakistan, maarvooral de tanende economische Ameri-kaanse macht tegenover opkomende lan-den als China, India en Brazilië en Rus-land en Duitsland. Waarom weer de hogekosten van zo’n avontuur riskeren? Deopstanden in de Noordafrikaanse landenzijn belangrijker voor Europese landendan voor de VS, die veel meer belangenhebben in de Golfregio.

FRANKRIJKFrankrijk opende de oorlog door op za-terdagmiddag 19 maart een landmacht-

onderdeel van Gaddafi dat Benghazi di-rect bedreigde, te vernietigen. Daarmeewas de onmiddellijke dreiging tegenBenghazi teniet gedaan. Kort daarna be-gonnen de luchtbombardementen metkruisraketten vanaf Amerikaanse enBritse oorlogsbodems op zee. Aan heteinde van die dag waren 110 kruisraket-ten gebruikt en admiraal Mullen ver-klaarde dat de Libische luchtmacht prak-tisch was uitgeschakeld. Hoewel op datmoment een nieuwe politieke situatieontstond, werd niet aangedrongen op hetin resolutie 1973 noodzakelijk geachtestaakt-het-vuren. Zeker vanaf dat mo-ment wonnen de politici die met loutermilitaire middelen een snelle overwin-ning denken te kunnen halen het pleitvan de onderhandelaars. In feite was heteen eerste etappe in een oorlog waarvanop moment van schrijven het einde aller-minst in zicht is. Minister Clinton bena-drukte de noodzaak van deelname vanArabische landen. Er werd door de Ara-bische Liga en de GCC, Samenwerkings-raad van Golfstaten, wel lippendienst be-wezen, maar in de praktijk kwam nietveel terecht van dit verbond. De Franseagressie kan naast grootmachtaspiratiesverklaard worden door rijke de oliebron-

Een haperendeoorlogsmachine

Met Veiligheidsraadresolutie 1973 nam de NAVO een opdracht aan waarmee zij zichslecht raad weet. Bij de beslissing over verlenging van het NAVO-mandaat, half juni, is ernog geen einde aan het conflict in Libië. De discussie binnen de NAVO over de koers in ditconflict liep in maart al hoog op en laaide half juni opnieuw op. De Amerikaanse ministervan defensie Gates gaf de Europese NAVO-leden onder uit de zak. De NAVO is nietefficiënt genoeg en dat komt door gebrek aan politieke wil van de Europese leden. Datblijkt uit de oorlog in Libië.



nen in Oost-Libië die aan de vrije marktzouden toekomen. Libië is het 17de olie-producerende land ter wereld en de 3de

Afrikaanse olieproducent. Daarnaast ishet greep houden op massa’s toekomsti-ge Afrikaanse vluchtelingen een belang-rijk electoraal punt in tal van EU-landenen zeker in Frankrijk.

DE OORLOGNa veel vijven en zessen besloot de NAVOals organisatie de oorlogstaak op zich tenemen en te werken aan regime changedoor middel van oorlog. In totaal doen33 landen mee aan de operatie UnifiedProtector. In feite is een gelegenheidscoa-litie aan het werk, die sinds 23 maart destempel van de NAVO heeft en vanaf 27maart verantwoordelijk is voor de helemilitaire operatie, inclusief het afdwin-gen van het vliegverbod in het kader vanresolutie 1973. Op 14 en 15 april in Ber-lijn werden deze doelen in de NAVO vast-gelegd en werden alle tegenstribbelendelanden in het oorlogsstramien gebracht.Veel deelnemers aan de operatie beslotentot een caveat, NAVO-jargon voor eenbeperkte of aanvullende taak. De VS,Frankrijk, VK, België, Noorwegen, Cana-da, Italië en Denemarken, 8 van de 28 le-

den, bombarderen. De anderen beperkenzich tot andere taken die de mandatenvan de resoluties 1970 en 1973 opdroe-gen; het bewaken van het luchtruim inhet kader van het luchtverbod en het be-waken van het luchtruim en de Middel-landse Zee in het kader van het wape-nembargo. In totaal gaat het daarbij omveertien NAVO-landen, aangevuld metZweden, Qatar, de Verenigde ArabischeEmiraten en Jordanië.

Nederland legde zich toe op het bewa-ken van het Libische luchtruim en eendeel van de Middellandse Zee. In depraktijk bleek dat Nederlandse F-16’smeevlogen met bombarderende partnersom inlichtingen te verzamelen. MinisterHillen verklaarde in een overleg in decommissie van defensie van de TweedeKamer op 31 mei dat Nederland in devolgende periode met dit beleid moetdoorgaan. Nederland blijft tot 23 sep-tember deze taken uitvoeren, ondanks dedruk in de NAVO om te bombarderen.De Nederlandse positie is niet optimaalin de ogen van minister Hillen, die zichals lid van een minderheidsregeringmoet inhouden. Nederland doet “net on-der de top” mee, zoals hij het met tevre-denheid uitdrukt. Nederland heeft nog

net genoeg geld in de begroting om nogeen periode van het NAVO-mandaat meete doen, er is 15 miljoen euro begroot.Voor vervolgoperaties van welke aarddan ook, nog meer oorlog na septemberóf een vredesmissie, is geen geld meer.

Noorwegen deed mee aan de bombar-dementen, maar stopt om financiële re-denen. Denemarken heeft zijn munitieverschoten en daarom Nederland ge-vraagd F-16 munitie te mogen overne-men, het antwoord is nog niet bekend.Bulgarije stopt met patrouilles met be-hulp van een fregat in de Middellandsezee, eveneens om financiële redenen.

ONDERHANDELINGENVooral de Afrikaanse Unie (AU) bleefopenlijk werken aan een politieke oplos-sing, te beginnen met een staakt-het-vu-ren. In april nog werd een delegatie ge-stuurd, die niet slaagde.3 Eind mei ver-oordeelde een conferentie van de Afri-kaanse Unie de NAVO-oorlog tegen Li-bië. De Zuid-Afrikaanse president Zumadeed vervolgens nog een openlijke po-ging om tot een vergelijk te komen. Datleverde niets op. De AU wil dat de Libi-sche leiding plaats maakt voor een demo-cratisch bestuur in een nieuwe republiek.

Er zijn ook heimelijke pogingen. DeEngelse krant The Independent steldeeind mei dat de regering van Gaddafiontvankelijk is voor onderhandelingen.Op 10 juni stelde de krant een memoran-dum te hebben gezien dat onder leidingvan Griekenland tot stand is gekomen.4

Doel daarvan is een akkoord over hetvrijkomen van 20 miljard dollar uit deinternationaal bevroren Libische midde-len om aan de humanitaire noden van dehéle Libische bevolking tegemoet te kun-nen komen. Bronnen binnen de Libischeregering zeggen dat een dergelijke over-eenkomst de opening kan zijn tot eenstaakt-het-vuren en een proces waarnaGaddafi van de macht zal afzien. Vervol-gens zal een tijdelijke regering wordengevormd waarin ook leden van de oppo-sitie in Benghazi zitting kunnen hebben.

Een rapport van de International Cri-sis Group stelt ronduit dat deze oorlogniet te winnen is.5 Het onthoofden vande staat kan leiden tot een langdurigeoorlog van belangengroepen en stam-men, die doet denken aan Irak na hetontbinden van de Baath-partij in hetvoorjaar van 2003. Een gedisciplineerdeovergang naar de opbouw van een nieuw



staatsapparaat in Libië kan alleen via eenstaakt-het-vuren. Daar is Gaddafi bij no-dig. Dat betekent bovendien dat een pro-ces tegen Gaddafi voor het Internatio-naal Strafhof moet worden uitgesteld.Eerst moeten vredestroepen toezien op

dit staakt-het-vuren en daarbij humani-taire goederen het land inlaten. Hetstaakt-het-vuren moet uitmonden inverdere onderhandelingen over de vor-ming van een interim-regering voor deovergangsperiode en een overeenkomstover een routekaart naar de vorming vaneen definitieve, wettelijke, democratischerepubliek.

TUSSENBALANSNa bijna drie maanden oorlog variërenvolgens VN-onderzoekers de schattingenvan het aantal doden in Libië van 10.000tot 15.000.6 Op 6 juni verklaarde NAVOsecretaris-generaal Rasmussen dat deNAVO 10.000 vluchten heeft uitgevoerd,waarbij 8000 militaire doelen zijn aange-vallen waaronder 100 communicatiecen-tra, 700 munitieopslagplaatsen en 500tanks, pantservoertuigen en raketlan-ceerinstallaties.7 Ondanks dit geweld ishet front niet veel verschoven. De strijd-krachten van Gaddafi hebben net voor

Pinksteren zelfs de tegenaanval op Mis-urata geopend. Hoewel het hachelijk iseen voorspelling te doen, is het niet waar-schijnlijk dat het regime snel valt. Als datwel zo is, is een kant en klare overdrachtnaar een nieuwe macht ver te zoeken. Een

verloop van de oorlog zoals in Irak na deontbinding van de Baath-partij is eenreëel nachtmerriescenario.

In dat licht komen de vrijmoedige op-merkingen van scheidend minister Gatesop een slecht moment. Gates aarzelde inmaart over het voeren van oorlog vooralvanwege de druk op de Amerikaanse be-groting en zijn opvatting dat Libië niethet eerste strategische belang van de VSis. De kern van zijn kritiek is dat Europe-se landen te weinig aan defensie beste-den, hoewel het veelgeplaagde Grieken-land en Albanië een pluim krijgen omdatzij 2% van het BNP aan defensie beste-den. Bovendien zijn veel landen te weinigeffectief met de beschikbare middelen,hoewel hij Noorwegen, Denemarken,België en Canada prees omdat ze “bovenhun gewicht boksen”. Gates wijst ook ophet gebrekkige gebruik van de NAVO-middelen. Het luchtmachtoperatiecen-trum kan 300 vluchten per dag afhande-len, maar haalt er amper 150, klaagt hij.

Als het aan Gates ligt moeten de VS zichberaden op de toekomst van de NAVO ende zwak presterende Europese landen.Onwillekeurig dwalen de gedachten bijhet horen van deze verzuchtingen af naarkoning Pyrrhus die in 279 voor Christusna de gewonnen slag bij Asculum steldedat “als ik nog één overwinning zal beha-len, ga ik ten onder”.8

Guido van Leemput,SP- Tweede Kamerfractie

buitenlandse zaken

1 Er zijn deskundigen in het internationalerecht die van oordeel zijn dat resolutie 1973geen rechtvaardiging is voor geweld. Bijvoor-beeld Resolutie 1973 en de interventie in Libië.Prof. Hans Kochler. Zie www.vrede.be/com-ponent/content/article/2131-resolutie-1973-en-de-interventie-in-libie-enkele-opmerkin-gen-van-prof-hans-kochler.

2. Libya Rebels Reject Ceasefire, War Continues,11 april 2011, zie news.antiwar.com/2011/05/31/zuma-gadhafi-ruled-out-leaving-country/.

3 Independent, 10 juni 2011, Gaddafi regimestaked 12bn on secret deal in bid to open peace-talks. Memo seen by The Independent revealsTripoli negotiations. Zie www.independent.co.uk/news/world/africa/gaddafi-regime-staked-16312bn-on-secret-deal-in-bid-to-open-peace-talks-2295343.html. Zie ookExclusive: Battered Libya sues for peace, 26 mei2011; www.independent.co.uk/news/world/africa/exclusive-battered-libya-sues-for-peace-2289133.html. Zie ook bericht 9 juniover brief van Gaddafi aan het Amerikaansecongres gestuurd met het aanbod te onder-handelen; ttp://blogs.aljazeera.net/liveblog/libya-jun-11-2011-1116.

4 International Crisis Group, Popular protest inNorth Africa and the Middle East (V): Makingsense of Libya. Middle East /North Afrika Re-port Nr 107 – 6 juni 2011 Zie: www.crisis-group.org/~/media/Files/Middle East NorthAfrica/North Africa/107 Popular Protest inNorth Africa and the Middle East V - MakingSense of Libya.ashx

5. Europe Diplomacy & Defence (the agenceEurope bulletin on CSDP and NATO), d.d. 7juni 2011, pagina 3.NATA/Libya: NATO couldcontribute to training future Libyan army.

6. Human Rights Council, Report of the Inter-national Commission of Inquiry to investiga-te all alleged violations of international hu-man rights law in the Libyan Arab Jamahi-riya*, 1 juni 2011, www2.ohchr.org/english/bodies/hrcouncil/docs/17session/A.HRC.17.44_AUV.pdf

7. Zie voor tekst speech Robert Gates; WallStreet Journal, 10 juni 2011;http://blogs.wsj.com/washwire/2011/06/10/transcript-of-defense-secretary-gatess-speech-on-natos-future/.

8. Zie voor beknopte geschiedenis van koningPyrrhus en de spreekwoordelijke Pyrrhus-overwinning; http://nl.wikipedia.org/wiki/Pyrrhus_van_Epirus.

Teke

ning

: Kha

lid

Alb

aih



Eind april spreekt Amy Holmes bijhet in Amsterdam gevestigdeTransnational Institute. Ze is

werkzaam aan de Amerikaanse Universi-teit in Kairo en maakte daar vanaf dagtwee de acties mee die tot het einde vanMoebarak leidden. De titel van haar in-leiding: Towards a Structural Explanationof the Egyptian Revolution.

Holmes verdeelt de periode die leidttot de val van Moebarak in twee perio-den: 25 tot 28 januari (de dag dat de rege-ring wordt vervangen) en 29 januaritot 11 februari (de dag dat Moebarakopstapt). De verklaring voor het snel-le succes legt ze bij het afbrokkelenvan vier verschillende steunpilaren vanMoebarak: de nationale elite, de militai-ren, de middenklasse en de VerenigdeStaten.

BREED VERZETDoor het hele land heen waren er stakin-gen en heel veel acties. Activisten vielenbijvoorbeeld zeker honderd politiebu-reaus aan. Het was een strijd van de ar-beiders en een steeds groter deel van demiddenklasse. De politie probeerde doorhet laten ontsnappen van gevangenen –en vervolgens afzijdig te blijven – hetland te destabiliseren. Ook de neutraliteitvan het leger plaatst Holmes in dit kader.Maar de demonstranten vulden het va-cuüm en regelden mensen die de ordegingen bewaken, waardoor veiligheid en

verkeer geregeld werden. Later organi-seerden ze ook noodhospitalen en de in-koop van verbandmiddelen.

Op 28 januari loopt Holmes het dannog lege Tahrirplein op. Op dat momentwoedt er op een van de Nijlbruggen eenkat-en-muisspel tussen de politie en de-monstranten die naar het plein willen.Holmes gaat met een Egyptische eenkantoor binnen dat grenst aan het plein.Vanaf het terras zien ze opeens “zover hetoog reikt” een massa mensen het pleinopkomen. Tijdens dit verhaal voel je haarangst en opgewonden siddering van datmoment nog. Met plezier vertelt ze overde tactische inzet van wachthuisjes envoertuigen om bescherming te biedentijdens de urenlange gevechten om hetplein. De oppositie heeft zijn kracht latenzien. Na de geslaagde verovering van hetplein begint de tweede fase: het opzettenvan sterkere structuren en toenemendesteun uit de middenklasse.

WEGVALLEN STEUN REGIMEOp 31 januari verklaart de op één na rijk-ste Egyptenaar, Naquib Sawiris, dat hij deopstand steunt. Sawiris werd eerder ge-passeerd toen de Egyptische economiegeprivatiseerd werd. Moebarak verloordaarmee ook zijn steun. Moebarak trachthet leger sterker aan zich te binden doorbelangrijke generaals binnen het kabinette halen. Ondanks deze herschikkingspeelt het leger juist een grote rol bij het

winnen van kracht door de oppositie.Dat het grotendeels afzijdig blijft, geeftde oppositie meer zelfvertrouwen.

Nog op 5 februari zegt VS-diplomaatFrank Wisner dat Moebarak aan demacht moet blijven om de bestuurlijkereorganisatie te leiden. Kort daarop gaande VS roepen dat er geen geweld magworden gebruikt en worden contactenmet hoge generaals verstevigd. De dagenvan Moebarak zijn dan geteld. De steunvan cruciale partijen is weggevallen.

Holmes besluit haar verhaal met eenpaar opmerkingen. Allereerst dat het devolksbeweging was die Moebarak vanzijn troon stootte. Verder waarschuwt zedat het leger de belangrijkste winnaar is.De protesten gaan door en dat daarbijsneuvelen nog steeds mensen. In de drieweken tot de val van Moebarak vielen er700 doden te betreuren. Vlak voor haartoespraak werden nog twee officieren ineen demonstratie gedood. De werkwijzevan de activisten heeft haar getroffen; dehumor bij het bespotten van de macht,de publieke bidstonden en de organisatiedie er stond toen ze nodig was.“Het ouderegime is nog niet verdwenen,” zo zegt zeniettemin aan het eind van haar presen-tatie.

Martin Broek

Op broekstukken.blogspot.com staat een iets

langer versie van dit artikel.


De val vanMoebarak

AMY HOLMESFoto

: Joo

p B

lom



Ons land leverde de afgelopenjaren onder meer tweede-hands pantservoertuigen aan

Egypte en Bahrein. De leveringen aanEgypte vond plaats ondanks de al 30 jaardurende noodtoestand, die presidentMoebarak de vrijheid gaf om naar eigengoeddunken te regeren. In 2010 noemdede Inspectie Ontwikkelingssamenwer-king en Beleidsevaluatie (IOB) in een be-leidsdoorlichting deze levering aanEgypte “het meest uitgesproken voorbeeldwaarbij het wapenexportbeleid op gespan-nen voet staat met de ambities van hetmensenrechtenbeleid.” De pantservoer-tuigen die aan Bahrein zijn geleverd von-den we terug op de Arabische nieuwszen-der Al Jazeera, in filmpjes van het ge-welddadig neerslaan van burgerprotes-ten door veiligheidstroepen.

Aan Jemen leverde Nederland van2008 tot 2010 onderdelen voor militairetrucks voor de landmacht, dat op datmoment bezig was om een interne op-stand te onderdrukken. Volgens de rege-ring was tegen de levering geen bezwaar,

het betrof immers geen nieuwe trucksmaar onderdelen voor trucks die Jementoch al had. “Er is derhalve geen sprakevan uitbreiding van de defensiecapaciteitvan het land.” Feit blijft natuurlijk dattrucks zonder reserveonderdelen niet rij-den en derhalve niet kunnen worden in-gezet bij het onderdrukken van de bevol-king.

Voor Libië gold tot 2004 een wape-nembargo. Dat werd opgeheven toenGaddafi zich bereid toonde mee te wer-ken aan het Lockerbieproces en IAEA-in-specties. En, misschien nog wel belang-

rijker, bereid was vluchtelingen tegen tehouden die de EU proberen binnen tekomen. Nederland leverde na het ophef-fen van het wapenembargo onderdelenvoor Chinook helikopters en bewakings-radars. De Chinooks zijn door Gaddafionder meer ingezet boven Tripoli.

Een onverwachte Nederlandse bijdra-

ge aan de strijd in Libië meldt de Interna-tional Herald Tribune. Kleine bootjesvan de Nederlandse scheepswerf Damenworden door de rebellen ingezet bij hetsmokkelen van voedsel, medicijnen enwapens. Damen had tot aan het uitbre-ken van de gevechten een vestiging inTripoli met 27 medewerkers.

Via Schiphol, Maastricht en de Rotter-damse haven voert Nederland ook enor-me hoeveelheden wapens door naar Ara-bische landen. Zo gingen er pistoolmi-trailleurs en munitie naar Jordanië. Hoe-wel er sinds 2008 voor wapendoorvoereen vergunning moet worden aange-vraagd, wordt een uitzondering gemaaktvoor wapenvrachten van of naar be-vriende landen (EU, NAVO en anderebondgenoten). Daardoor wordt ruim 90procent van de wapendoorvoer onge-controleerd doorgelaten.

Ook in andere Europese landen trokde wapenhandel-beerput door de Arabi-sche opstand veel aandacht. De Zweedsevredesgroep SPAS schrijft: “De Zweedsewapenexport naar niet-democratischelanden is in de periode 2006-2010 373%meer dan in 2001-2005. Vorig jaar ver-kocht Zweden voor 3.7 miljard kronenaan niet-democratische landen.” (Ca.332 miljoen Euro)

De Britse Campagne tegen Wapenhan-del meldt: “Libië en Bahrein waren in2010 op uitnodiging aanwezig op de (mi-litaire) luchtshow in Farnborough en in2009 op de DSEi wapenbeurs in Londen.Op de Libische wapenbeurs LibDex in2010 hadden de Britten het grootste pa-viljoen.”

De Italianen van Rete Italiana per il Di-sarmo volgden het spoor van 7.500 ka-nonnen, 1.900 geweren en 1.800 karabij-nen van de firma Beretta naar Libië, enspoorden ook hun financiers op, waar-onder verschillende buitenlandse ban-ken.

Naar aanleiding van de burgeropstan-den hebben veel Europese landen hunwapenexporten (tijdelijk) stilgelegd. Nietalleen uit overwegingen van mensen-rechten, zo liet een ambtenaar van Bui-


Geen wapensvoor de dictators!

Ondanks het EU-beleid om geen wapens teverkopen die kunnen worden ingezet bijonderdrukking, heeft ook Nederland wapensaan Arabische regimes geleverd. Pas als debevolking in opstand durft te komen stellen weeen wapenembargo in. Maar dat is dannatuurlijk mosterd na de maaltijd.

Nederlandse leveranties aan de Arabische wereldgroter dan 5 miljoen euro (periode 2004-2009)Egypte 1995 PantservoertuigenEgypte 2005 Pantservoertuigen YPREgypte 2007 RadarapparatuurJordanië 2003 Mobiel geschut (door faillissement RDM vervallen)Jordanië 2009 F-16 onderdelenMarokko 2009 Marineschepen Oman 2006 Radarapparatuur Oman 2007 Radarapparatuur Saoedi-Arabië 2003 Patrouilleschepen VAE 1997 Fregatten (2e hands)VAE 2009 Raketlanceeerinrichtingen

Foto

: fot

dmik

e



tenlandse Zaken zich ontvallen, maarook om praktische redenen. Vergunnin-gaanvragen voor een wapenexport kun-nen niet worden beoordeeld in deze in-stabiele situatie: het is niet helemaal dui-delijk aan wie de wapens verkocht wor-den.

DE ENE DICTATUUR ISDE ANDERE NIETTerwijl de wapenhandel naar veel landennu wordt ‘aangehouden,’ wordt aan Sa-oedi-Arabië onbekommerd geleverd. Sa-oedi-Arabië probeert niet eens de schijnvan democratie op te houden en schendtop grove wijze de mensenrechten, metname vrouwenrechten en de rechten vanAziatische arbeidsmigranten, van wie hetpaspoort vaak meteen bij aankomstwordt ingenomen. Dat weerhoudt Euro-pa er niet van om het land tot grote wa-penklant te maken.

Thales Nederland leverde voor 10 mil-joen euro communicatieapparatuurvoor tanks van het Saoedische leger. In2010 gaf Nederland een vergunning vooronderdelen van pantservoertuigen t.w.v.2,2 miljoen euro. Ook defensiereusEADS doet goede zaken met de Saoedi’s.De afgelopen jaren verkocht het ondermeer 72 Eurofighter gevechtsvliegtuigen,6 Airbus A330 militaire transportvlieg-tuigen, 1 raketbesturingssysteem (SA-MOC) en verder Storm Shadow kruisra-ketten. Saoedi-Arabië is zo rijk dat het

wapens koopt waar het niets aan heeft. Erzijn bijvoorbeeld niet genoeg piloten omalle gevechtsvliegtuigen te kunnen vlie-gen.

Tot nu toe kijkt Nederland bij het afge-ven van een wapenexportvergunninguitsluitend of dit specifieke wapen directkan worden ingezet bij een mensenrech-tenschending, niet naar de aard van hetregime waaraan verkocht wordt. Erwordt niet meegewogen dat elke dicta-tuur uiteindelijk, als zijn bevolking inopstand komt, het leger zal inzetten omzichzelf te handhaven.

Samen met andere organisaties (Am-nesty International, IKV Pax Christi enOxfam Novib) schreef de Campagne te-gen Wapenhandel hierover een brief aande Tweede Kamer. Ook werd met indivi-duele Kamerleden gesproken, werdenhandtekeningen verzameld onder de pe-titie “Geen wapens voor dictators” en iseen ingezonden brief aan De Volkskrantgeschreven. In een roerig Kamerdebat op24 maart riepen Kamerleden de ministervan Buitenlandse Zaken Rosenthal enstaatssecretaris van ELI Bleeker ter ver-antwoording. Verhoeven van D66 zei hetzo: “Dit debat valt samen met de werke-lijkheid in Noord-Afrika en het Midden-Oosten. (…) Uiteraard hebben landenhet recht zich te verdedigen, maar bij ver-keerde intenties gelden strenge grenzenen zeker bij dictaturen.” En SP-er VanDijk stelde: “Er moet een embargo ko-men op de export van wapens en wapen-onderdelen naar alle landen in Noord-Afrika en het Midden-Oosten waar de re-

gering in conflict is met de eigen bevol-king. (…) Daarmee wordt voorkomendat Nederland zich rot moet schamen,zoals voor de huidige toestand.”

In reactie zei staatsecretaris Bleeker:“De ontwikkelingen in een aantal landenzijn zodanig dat de gedachte dat je onver-kort je wapenexportbeleid op alle puntenzonder zelfkritiek kunt doorzetten, on-verstandig is. Ook bij ons is er dus de be-reidheid om ons op een aantal punten teheroriënteren.”

Het is nu natuurlijk afwachten of ditmea culpa zich werkelijk in beleidsveran-dering vertaalt. Een testcase wordt bij-voorbeeld de verkoop van de tweede-hands tanks die Nederland in het kadervan de bezuinigingen wil afstoten. Hetprobleem is dat de wapenexportregelszeer ruim zijn geformuleerd, en boven-dien ook nog eens Europees zijn vastge-legd. Bij elke verandering kan de regeringzich verschuilen achter 26 andere EU-landen. Want als er geen gezamenlijk Eu-ropees beleid is zou de concurrentieposi-tie van de Nederlandse defensie-indus-trie ernstig in gevaar komen, zo vindtvooral de defensie-industrie. De vraag isnatuurlijk, of die concurrentiepositiezwaarder moet wegen dan mensenrech-ten en democratische ontwikkeling.

Wendela de Vries

Tabellen afkomstig uit Nederlandse wapenexport

en doorvoer naar Arabische landen en Iran door

Martin Broek.

Zie: www/stopwapenhandel.org/node/1083

Financiële omvang exporten Arabische landenLand 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 TotaalAlgerije 0.82 0.82Bahrein 0.23 0.23∫ 1.54 0.05 0.86 0.27 0.24 8.67 1.02 0.04 0.22 1.9 0.03 15.3Egypte 111.93 0.14 0.23 0.82 1.23 0.14 0.03 40.36 0.29 14.69 3.39 1.27 174.52IranJemen 0.15 0.97 0.54 2.03 3.69Jordanië 1.18 15.20 0.03 0.67 2.76 29.1 48.94Koeweit 1.54 0.03 0.05 0.68 2.17 3.25 7.72LibiëMarokko 0.04 0.12 0.32 0.32 1 2.18 0.1 0.54 0.13 0.18 0.04 555 559.97Oman 1.02 2.36 0.05 0.02 2.58 20.01 101.23 3.5 0.62 131.39Qatar 2.95 1.59 0.27 0.41 0.95 1.58 1.09 0.32 0.53 0.05 0.15 0.54 0,21 10.43S-Arabië 0.2 2.18 20.98 0.78 0.01 7.74 1.92 5.76 39.57Tunesië 1.04 0.05 0.02 0.74 1.85VAE 368.88 7.26 0.23 0.82 1.41 3.39 0.25 0.44 0.31 1.93 1.27 0.28 9.07 395.54

Gebaseerd op exportcijfers van het ministerie van Economische Zaken. Hierin zitten niet de tijdelijke vergunningen retour-na-reparaties.

PROTEST BIJ DSEI WAPENBEURS IN LONDEN,SEPTEMBER 2007




Ruim de helft van de meer dan900 ondervraagden (59 pro-cent) maakt zich in zeer grote of

enige mate zorgen over de gevolgen vande ontwikkelingen in de regio voor deNederlandse samenleving. Van henvreest ongeveer twee/derde voor radica-lisering en dreiging van terrorisme.Treinreizigers die geregeld de gratis dag-bladen lezen begrijpen waar deze angstvandaan komt.

RADICALE VERENVeel van die angst richt zich momenteelop de Egyptische Moslimbroederschap,die bij de verkiezingen in septemberwaarschijnlijk relatief veel politieke in-vloed zal verwerven. In de gratis mediakomen vooral veel figuren aan bod diebeweren dat de Moslimbroederschap eenheel radicale, onbetrouwbare en (poten-tieel) terroristische club is. Politici die hettegendeel beweren, maar ook Midden-Oostenexperts, die veelal van meningzijn dat de Moslimbroederschap hun ra-dicale veren hebben afgeschud, wordenvolledig genegeerd. Dat blijkt na bestu-dering van de berichtgeving in de maan-den januari tot juni 2011 over de Mos-limbroederschap in gratis dagbladen Me-tro, Sp!ts en de Pers, samen goed voor eenoplage van meer dan een miljoen.

In Metro worden in deze periode vierfiguren opgevoerd die claimen dat er eengroot gevaar uitgaat van de Moslimbroe-derschap. De Israëlische president Shi-mon Peres waarschuwt voor het “doem-scenario” dat “als de Moslimbroeder-schap wordt verkozen, ze geen vrede(zullen) brengen.” (05/02) Glenn Beck,een aartsconservatieve Amerikaanse tv-presentator, interpreteert de machtswis-seling in Egypte op geheel eigen, radicale

wijze: “Dit is het verhaal van iedereen dieooit hoopte op de fundamentele ver-woesting van de westerse manier van le-ven.” In hetzelfde artikel noemt de Repu-blikeinse politiek strateeg Newt Gingrichde Moslimbroederschap niets minderdan “een aartsvijand van onze bescha-ving.” (14/02) Oud-secretaris-generaalvan de Verenigde Naties, de EgyptenaarBoutros Boutros-Ghali, gaat zelfs zo verde Broederschap op gelijke voet te stellenmet het fascisme en nazisme. (04/03)

GOEDKOOPDe berichtgeving in Sp!ts laat een verge-lijkbaar, ongebalanceerd beeld zien. Tweekeer komt Geert Wilders aan het woord.Net na de val van Mubarak spreekt hij dehoop uit “dat ze er geen islamitische dic-tatuur voor in de plaats krijgen.” (11/02)Even later, in een uitgebreid interview, isWilders niet minder duidelijk: “Ik denkdat wat er voor [de dictatuur] in de plaatskomt, wel eens veel erger zou kunnenzijn.” (28/02) VVD’er en Europarlemen-tariër Hans van Baalen gaat heel ver inzijn veroordeling van de Broederschap.Hij is van mening “dat de tentakels vande haat en geweld predikende Moslim-broederschap Israël zullen wurgen. Alsde Europese Unie niet als de wiedeweer-ga ingrijpt, zullen ze tot in Nederland rei-ken,” aldus Sp!ts. Van Baalens conclusie:“Het is vijf voor twaalf, we moeten zor-gen dat deze club niet de verkiezingenwint.” (07/05)

De artikelen in de Pers, ook al prijst dekrant zichzelf graag aan als “gratis, maarniet goedkoop,” zijn eveneens sterk uitbalans. Het bovengenoemde stuk over deIsraëlische President, evenals de reactievan Wilders op Moebarak’s aftreden enhet interview met Wilders, verschenenook in de Pers. (05/02, 11/02 en 28/02)Naast Wilders geeft ook Joël Voorde-wind, Kamerlid van de ChristenUnie,een reactie op het aftreden van de Egyp-tische dictator: “Ik hoop en bid dat diteen eerste stap is naar een werkelijk vrij

Egypte waarin christen en moslim naastelkaar kunnen leven. Daarbij moeten wealert zijn en blijven op de tegengesteldedoelen van de Moslimbroederschap, dieeen heel ander Egypte nastreeft.” (11/02)

Slechts een enkele keer komt een Mos-limbroeder zelf (kort) aan het woord diebovenstaande beschuldigingen ontkentof wordt een figuur opgevoerd die be-weert dat het wel meevalt met de Mos-limbroederschap, maar dit soort bron-nen worden door de kranten wantrou-wend benaderd, tegengesproken of alscontroversieel weggezet. Sowieso staathet aantal nuancerende stukken niet inverhouding tot de wantrouwende gelui-den. Het resultaat: de gratis dagbladenvoeden de angst voor de islam.

Jip van Dort

jip-van-dort.blogspot.comkunduzmonitor.blogspot.com

Gratis dagbladenvoeden islamangst

Veel Nederlanders bekijken de recenteontwikkelingen in de Arabische wereld metargusogen. Dat blijkt uit een enquête van april2011 in opdracht van FORUM, het Instituut voorMulticulturele Vraagstukken.

Het Fonds Vredes

Projekten steunt het

Vredesmagazine.

Steunt u nu het Fonds

Vredes Projekten door

een bijdrage op

rekening 4738565.

Voor informatie:

www.fondsvredesprojekten.nl



KORTE BERICHTEN

Demonstratiestegen dienstplichtin Rusland

Er wordt in Rusland openlijk gepro-testeerd tegen de dienstplicht; met

name tegen de uitzending van dienst-plichtige soldaten voor de ‘ordehandha-ving’ in Tsjetsjenië en Ingoesjetië.

Het uitzenden van dienstplichtigennaar de Kaukasus is in strijd met de af-spraken die er voor hen bestaan: volgensde wettelijke regels zouden er alleen be-roepsmilitairen heen mogen worden ge-zonden. De belangrijkste reden omdienstplichtigen toch naar de Kaukasuste sturen is dat zij minder kosten dan be-roepsmilitairen. Er zijn meer dienst-plichtigen beschikbaar en bovendien zijnberoepsmilitairen mondiger wanneerhet om hun rechten gaat. Die zijn vooralhinderlijk als – zoals gebruikelijk – desoldij in de Kaukasus niet wordt uitbe-taald. Officiële instanties beloven echterdat dienstplichtigen dergelijke uitzen-dingen niet te vrezen hebben.

Intussen heeft de Russische pers be-richten gepubliceerd over de dood vandiverse dienstplichtigen als gevolg van destrijd tegen “rebellen.” In Petrograd zijnnu 150 mensen de straat op gegaan meteen spandoek “zeg nee tegen de dienst-plicht”om tegen deze situatie te proteste-ren. Ook elders in Rusland wordt gede-monstreerd. Aangezien er volgend jaarverkiezingen zijn, beginnen ook politiekepartijen als Yabloko er zich mee te be-moeien. Volgens War Resisters’ Interna-tional zullen wij in de toekomst hieroverbeslist meer vernemen.

Wilt u vredeslessengeven opbasisscholen?

Het VredesInformatieCentrum ver-zorgt vredeslessen op vele basis-

scholen. Het heeft daarvoor een succes-volle methode ontwikkeld. Meer leerlin-gen in het hele land zouden daarvankunnen genieten als er meer vrijwilligerszouden zijn om de lessen te geven.

Zie je het belang van een goede vredes-educatie in en wil je iets doen? Kijk daneens op www.vredesinformatiecentrum.nl of bel 050-313.32.47. Nieuwe vrijwilli-gers hoeven niet bang te zijn er alleenvoor te staan. Ze krijgen een goede bege-leiding en gaan pas na verloop van tijd al-leen lesgeven.

Pleinbezetting inPolen als protesttegen de oorlog

De pleinbezettingen van de Arabi-sche lente, nu ook in Spanje en

zelfs op de Dam in Amsterdam, waaienover naar Polen. Ditmaal als een actie te-gen de oorlog en de milieuvervuiling. Erwordt geprotesteerd tegen alle sociale af-spraken die de armoede bevorderen,maar ook tegen defensieafspraken in hetkader van de NAVO, tegen onderhande-lingen over de overbrenging van F-16’suit Italië naar Polen en tegen de exploita-tie van schaliegas door Amerikaanse be-drijven als Halliburton.

400 klachten tegenBelgischeoorlogseconomie

In België kan iedere burger bij de over-heid een klacht indienen tegen wan-

praktijk. Vredesactie riep daarom op omklachten in te dienen tegen bedrijven diein België actief zijn en hun winsten halenuit de exploitatie van door Israël bezettegebieden in Palestina.

Van Hasselt tot Diksmuide, van Eeklotot Aarlen, in meer dan 20 gemeentenverspreid over België stapten in mei on-geveer 400 mensen naar het politiekan-toor. Ze legden er persoonlijk een klachtneer tegen Agrexco en haar partners.Agrexco koopt landbouwgoederen uit il-legale Israëlische nederzettingen in bezetPalestijns gebied en verkoopt ze in Bel-gië.

Deze handel profiteert van onderdruk-king en uitbuiting van duizenden Pales-tijnen. Agrexco overtreedt met deze han-del het internationaal humanitaire recht.

De overheid kan dit stoppen door ge-woon de wet toe te passen. Winst slaanuit ernstige mensenrechtenschendingenis immers illegaal.

Meer info: www.vredeactie.be.

NieuwevredeswebsiteNeed4Peace

Sinds kort is er een nieuwe vredes-website online. Twee idealistische

internetcreatievelingen ontwikkelden desite www.need4peace.com. De site toontfoto’s van mensen die het welbekendevredesteken geven en dat met een state-ment motiveren. Verder biedt de sitemensen de gelegenheid om hun eigenplannen te presenteren voor een bijdrageaan een betere en vreedzamere wereld.Ook kunnen bedrijven zich aanmeldenom deze plannen te sponsoren.

Verslag Decenniumvoor een Cultuurvan Vrede enGeweldloosheidverschenen

Bij het Platform Vredescultuur ver-scheen onlangs een uitgebreid ver-

slag van de vele activiteiten van het Plat-form en zijn lidorganisaties in het doorde VN uitgeroepen Internationale De-cennium voor een Cultuur van Vrede enGeweldloosheid (2001-2010). Het 25bladzijden tellende verslag met vele illus-traties is te downloaden als pdf (2,3 MB)van: www.vredesbeweging.nl/archief/2011/decenniumverslag.pdf.

Welk idee verandertjouw wereld?

Op de website van Upact (www.upact.nl) zijn negen creatieve

voorstellen gepresenteerd voor projectendie informatie uitgeven over de oorzakenvan conflicten en de mogelijkheden om



bij te dragen aan duurzame vrede. Als udit leest zijn er drie gekozen om uit tevoeren.

De voorstellen zijn het resultaat vanproject Kruisbestuiving – waarin 50mensen met verschillende leeftijden enachtergrond samenwerkten. De voorstel-len zijn erg gevarieerd. Ze gaan over vra-gen als: Wat zou jij doen als je door road-blocks niet naar de dokter kunt? ZoudenNederlandse vissers ook zeerover wordenals hun viswateren door anderen leegge-vist werden en hun kusten volgestort metchemisch afval? Wat zit er achter degoedkope prijs die we in de supermarktbetalen?

Paasmars tegenuraniumverrijkingen wapenproductie

Zo’n 100 mensen namen op Paas-maandag deel aan de jaarlijkse Paas-

mars voor Vrede en Ontwapening die ditjaar in Almelo werd gelopen. Een uitge-breid verslag met veel foto’s vindt uop:vredessite.nl / nieuws / 2011 / paasmars.html

Bush hoort voor hetInternationaalStrafhof

Oud-president Bush zou voor hetInternationaal Strafhof moeten

worden gedaagd voor het nodeloos be-ginnen van een oorlog tegen Irak. Dit isde mening van het toenmalige hoofd vanhet Internationale Atoomagentschap el-Baradei.

In zijn boek The Age of Deceptionschrijft el-Baradei, dat Bush en zijn me-dewerkers zich schuldig hebben gemaaktaan een groteske verdraaiing van de wer-kelijkheid in de aanloop naar de invasievan Irak in 2003. Zij bleven volhouden

dat Irak beschikte over massavernieti-gingswapens ondanks de bewijzen vanhet tegendeel die de inspecteurs van el-Baradei gevonden hadden.

El-Baradei schrijft niet alleen over hetverleden, hij analyseert ook de mogelijk-heid van toenadering tot Iran, waarbij hijiedere hardline ideologie verwerpt.

Het boek van el-Baradei is inmiddelsook in Nederlandse vertaling verschenenbij Uitgeverij Balans onder de titel Jarenvan Misleiding.

TentoonstellingenMuseum voor Vredeen Geweldloosheid

1t/m 29 sept.: 1.000 Vredesvrouwenin Drachten-Ureterp

2 t/m 30 sept.: Gandhi in Vinkeveen1 t/m 31 okt.: Gandhi in Den HaagMeer info: www.vredesmuseum.nl/

info/agenda.php of 015-785.01.37

Op 29 april kreeg Nico Faber eenkoninklijke onderscheiding. Hij

werd lid in de Orde van Oranje Nassau.Voor zover ons bekend is dit pas detweede keer dat iemand vanwege werkals vredesactivist een lintje krijgt.

De burgemeester van Leiden sprakmet waardering over het verzet van Ni-co in 1949 tegen de troepenzendingennaar Indonesië, over zijn dienstweige-

ring en over de vele keren dat hij wegensdeelname aan vredesdemonstraties inde politiecel belandde.

Verder noemde hij het vele werk datNico, zowel plaatselijk als landelijk,voor de vredesbeweging heeft gedaan.Daarbij besteedde hij onder meer aan-dacht aan het werk van Nico voor hetMuseum voor Vrede en Geweldloos-heid.

Als secretaris van Pais was en is Nicoactief in het bevorderen van samenwer-king binnen de vredesbeweging. Zo washij intensief betrokken bij het tot standkomen van VredesMagazine.

Nico is blij met de onderscheiding enziet die niet zozeer als een eer voor zich-zelf als wel als een erkenning van degrote betekenis van de vredesbewegingvoor de toekomst van de samenleving.

Nico Faber krijgt lintje voor zijn vredeswerk



SIGNALERINGEN

neerde CIA-er, die werkt aan een boekover ondervragingstechnieken.

Carle werkte in 2005 na een carrièrebinnen de CIA als contraterrorisme ex-pert voor de National Intelligence Coun-cil, een orgaan dat materiaal van diverseinlichtingendiensten verwerkt tot evalu-atierapporten. Hij werd op een dag aan-gesproken door zijn baas, David Low, dienet terugkwam van het Witte Huis enhem vroeg om informatie over Juan Colete verzamelen. Low zou gezegd hebben:“Het Witte Huis wil hem te grazen ne-men,” en: “Wat denk je dat we over hemweten of kunnen uitvinden dat hem indiskrediet kan brengen? Drinkt hij? Watvoor opvattingen heeft hij? Is hij ge-trouwd?” Carle weigerde deze opdrachten stapte naar de directeur, die hem ver-zekerde, “dat we nooit betrokken willenworden bij iets dergelijks.”

Daarmee leek de zaak afgedaan, maareen paar maanden later vroeg een collegaaan Carle om te kijken naar een e-maildie hij van een CIA-analist had gekregen.De analist vroeg advies over een op-dracht om informatie over Juan Cole teverzamelen.

Rond deze tijd waren conservatievecritici van Cole bezig met een kampanjeom zijn benoeming aan de universiteitvan Yale te blokkeren, omdat hij anti-Amerikaans en anti-Israël zou zijn. Debenoeming ging uiteindelijk niet door enCole bleef lesgeven aan de universiteitvan Ann Arbor.

Hoewel laconiek over de onthulling(“Ze zullen zich verbaasd hebben overhet saaie leven dat ik leid.”) neemt hij dezaak niet licht op en heeft een beroep ophet Congres gedaan een onderzoek in testellen.

Cole houdt sinds 2002 het blog Infor-med Comment bij, één van de bestebronnen om de ontwikkelingen in hetMidden-Oosten en Zuid-Azië te volgen.Hij kent Arabisch, Perzisch en Urdu enkan zo voor veel lezers ontoegankelijkebronnen ontsluiten. Het blog heeft veelaandacht voor sociaaleconomische enmilitaire factoren en verhelderende car-tografie.

Een compliment voor buitenlandse za-ken dat ze in deze tijden zo’n interessantedissident hebben uitgenodigd.

Kees Kalkman

Informed Comment:http://www.juancole.com/New York Times, Ex-Spy alleges BushWhite House sought to discredit critic:http://www.nytimes.com/2011/06/16/us/politics/16cole.html.

Op 16 juni werd de Henriettevan Lynden lezing van het mi-nisterie van buitenlandse za-

ken gehouden door de AmerikaanseMidden-Oosten expert prof. Juan Cole,een van de bekendste critici van het bui-tenlandse beleid van president Bush.Voor een volle zaal met overwegend aca-demisch en buitenlandse zaken publiekhield Cole een boeiend en levendig ver-haal over de ontstaansgronden van deArabische lente, waarvan hij de wortelstraceerde tot in het koloniale tijdperk.

Toevalligerwijs was Cole de dag ervoorin het nieuws gekomen door de onthul-ling in de New York Times dat het WitteHuis destijds de CIA had aangezet ombelastend materiaal over hem te verza-melen vanwege zijn kritiek op de Irak-oorlog. Als dit klopt zou het beslist on-wettig zijn geweest, want het is de CIAverboden om tegen Amerikaanse burgersop hun eigen grondgebied te spioneren.

Het verhaal in de Times is afkomstigvan James Risen, een van de beste ver-slaggevers in de VS op het gebied van deinlichtingendiensten. Het bevat het re-laas van Glenn L. Carle, een gepensio-

Juan Cole en de CIA

Op paasmaandag 25 april werd doorKerk en Vrede en de vredes-

platforms uit Enschede en Den Haag eenPaasmars gehouden in Almelo, waar deuraniumverrijkingsfabriek Urenco isgevestigd. Dit jaar was zij gericht tegen detoepassing van kernenergie. Uranium-verrijking is essentieel voor deontwikkeling van atoomwapens, dus wasdeze mars als vanouds een protest tegenwapenindustrie. De tocht werdverlevendigd door Clolonel met hunlekkende kernraket. Diverse enthousiastedeelnemers, waaronder het collectiefRampenplan dat voor de catering zorgde,vertrokken na de mars naar Borssele waardie nacht een wake werd gehouden.Fo

to: J

an B

ervo

ets


2011 #3 VredesMagazine

Documents

Transcript of 2011 #3 VredesMagazine