2011 04-21 fisser tpack kennisnet vlootschouw

Technological Pedagogical Content Knowledge (TPACK)literatuurstudie, vragenlijstonderzoek en vervolg..

Petra Fisser (i.s.m. Joke Voogt (UT) & Jo Tondeur en Johan van Braak UGent)

Kennisnet VlootschouwUtrecht, 21 april 2011

Ronde Tafel Bijeenkomst van vandaag

Wie zitten er aan tafel?

Naam en rol/functie

Ervaringen met TPACK?

Overzicht van het onderzoek

Literatuuronderzoek

Vragenlijstonderzoek

Ideeën voor het vervolg

De betekenis van het model en het meten van TPACK

Professionaliseringstrajecten voor leraren

Uitgangspunten TPACK

Leraren geven les in zeer complexe, dynamische omgevingen

Dit vereist verschillende soorten gespecialiseerde kennis

Effectief onderwijs wordt grotendeels bepaald door het hebben en

kunnen toepassen van rijke, goed georganiseerde en geïntegreerde

kennis op verschillende gebieden, waaronder

Kennis van het inhoudsdomein (Content)

Kennis over de student, en hoe hij/zij denkt en leert (Pedagogy)

Kennis over technologie die het onderwijs kan ondersteunen

(Technology)

EN DE RELATIES TUSSEN DEZE ASPECTEN

Het TPACK model

Koehler & Mishra (2006):

De integratie van ICT in de

onderwijspraktijk is gebaat bij

een zorgvuldige afstemming

tussen vakinhoud, vakdidactiek

en de mogelijkheden van ICT

leraren die ICT willen

integreren moeten daarom

competent zijn op alle drie

domeinen en moeten kennis

hebben van de context waarin

zij lesgeven

Content knowledge•Kennis van feiten, concepten, theorieën en procedures•Verklarende kaders•“regels” voor bewijs-voering

Pedagogical knowledge•Voorkennis van leerlingen•Inzet van bronnen•Klassenmanagement •Ontwikkeling & implementatie van lessen•Evaluatie van leerprestaties

Technological Knowledge•Vaardigheden om specifieke ict-toepassingen te hanteren•In staat zijn om specifieke ict-toepassingen aan te leren en op waarde te schatten•Een functioneel begrip van ICT

Pedagogical Content Knowledge: Vakdidactiek, de kennis die de leraar heeft om het vak vorm te geven en aan te passen met het oog op instructie

Technological Content Knowledge:Kennis over relatie tussen technologie en vakinhoud en hoe vakinhoud op nieuwe manieren gepresenteerd kan worden

Technological Pedagogical Knowledge: Kennis over relatie tussen technologie en didactiek en hoe didactiek kan veranderen ten gevolge van ict

TPACK literatuurstudie: doel en vragen

Doel: stand van zaken met betrekking tot TPACK in

wetenschappelijke literatuur

Onderzoeksvragen:

1. Wat is de wetenschappelijke basis voor TPACK?

2. Wat zijn kenmerken van TPACK voor diverse vakgebieden

in het basis- en voortgezet onderwijs?

3. Hoe kunnen leraren worden ondersteund in de verwerving

van TPACK?

4. Hoe meet je TPACK?

TPACK literatuurstudie: methode

Systematisch zoekproces

Artikelen gevonden in

Eric, Scopus en Web of Science, Psychinfo

Education, Information and Technology Library

(EdITLIB van de AACE)

Wetenschappelijke publicaties van de TPACK wiki

(http://www.tpack.org ) en TPACK nieuwsbrief

Zoektermen: ‘TPCK’, ‘TPACK’, ‘Technological pedagogical

content knowledge’, ‘Koehler’ ‘Mishra’ ‘Harris’


In totaal 121 referenties gevonden, waarvan abstract gescreend

Doel screening:

alleen die artikelen selecteren die expliciet over TPACK gaan

zicht krijgen op de aard van de gevonden publicaties (empirisch

onderzoek, theoretische beschouwing, beschrijving van ontwerp)

zicht krijgen op de mate waarin verwacht kan worden dat het

artikel een bijdrage kan leveren aan de beantwoording van de

onderzoeksvragen

Van de 121 publicaties bleken er - op grond van de titel en het

abstract - 76 expliciet aan het eerste criterium te voldoen


Definitieve selectie

Alleen de artikelen uit tijdschriften met peer review (N=36)

Het artikel geeft op grond van het abstract naar verwachting

tenminste op een van de onderzoeksvragen antwoord

Het artikel beschrijft empirisch onderzoek en/of het artikel geeft

een theoretische beschouwing over TPACK

Op grond van deze criteria zijn 2 artikelen alsnog afgevallen

en 2 artikelen niet vindbaar

Totaal 32 artikelen gelezen en geanalyseerd op basis van vooraf

opgestelde vragenlijst

TPACK literatuurstudie: resultaten

Wetenschappelijke basis TPACK

Pedagogical Content Knowledge (“vakdidactiek”) van

Shulman als uitgangspunt

Toevoeging: Context

-> praktijkkennis, doceren is een complexe activiteit in een

gesitueerde context, waarvoor precieze kennis van de

doelgroep en de situatie nodig is

Toevoeging: Technology

-> recente en snelle ontwikkeling technologie en daarmee

om kunnen gaan


TPACK in basis- en voortgezet onderwijs

Onderzoek naar TPACK in vakken nog in de kinderschoenen:

fragmentarisch, kleinschalig en dekt niet alle vakgebieden

De leraar, zijn kennis en beslissingen ten aanzien van ICT

gebruik staat centraal

In dit opzicht onderscheidt het onderzoek zich van veel

vakdidactisch onderzoek, waarin meestal de focus ligt op het

leren van leerlingen met behulp van ICT


Voorbeelden TPACK in basis- en voortgezet onderwijs

Geschiedenis

Vakspecifieke ict-toepassing (PrimaryAccess)

Digitale documentaires bij geschiedenis in het vo

Digitale video bij geschiedenis/maatschappijleer/taal in het po

Wiskundeonderwijs

Vakspecifieke ict-toepassingen (applets, videocases, grafische

rekenmachine

Taal

Maken van webteksten op wiki, weblog, etc.

Ingaan op specifieke eigenschappen van digitale teksten


Ondersteuning van leraren

TPACK ontwikkelen: ontwikkelen van kennis en vaardigheden op

het gebied van ICT, didactiek, inhoud en met name de overlap en

interactie tussen deze drie domeinen

Kant-en-klare instructie op de losse domeinen van ICT,

vakdidactiek en vakinhoud weinig effectief als het uiteindelijke

doel ICT-integratie is

De K in TPACK staat voor “knowledge”/kennis, maar bij

ontwikkelen van TPACK ook vaardigheden en attitude nodig


Ondersteuning van leraren in opleiding

Via geïntegreerde, actieve aanpak

Samenwerken aan onderzoeken van mogelijkheden ict

Samenwerken aan het ontwerpen en ontwikkelen van zinvolle

“artifacten” (website, syllabus, opdrachten in een webgebaseerde

omgeving, etc.)

Vanaf begin opleiding samenhang laten zien tussen kennis over

specifieke ICT toepassingen en hun meerwaarde, de didactiek,

de inhoud, de doelgroep (de lerenden) en de context waarin dit in

praktijk gebracht moet worden


Ondersteuning van leraren in opleiding

leraren in opleiding willen

starten met luisteren naar een leraar of expert

daarna bezig gaan met een authentieke taak, waarbij

kennis in de praktijk toegepast wordt

daarna ervaringen delen en bediscussiëren met

medestudenten

en tot slot ervaringen bespreken met een expert

TPACK als onderwerp kan impliciet of expliciet aan bod

komen in de opleiding


Ondersteuning van leraren tijdens nascholing

Aandachtspunten vergelijkbaar met die in de lerarenopleiding

Aansluiten bij dagelijkse praktijk van leraren, zodat ze in hun

eigen comfortzone kunnen werken en die uit kunnen breiden

Learning Technology by Design of Docentontwerpteams:

TPACK ontwikkelen door werken aan authentieke vraagstukken

over technologie, didactiek en vakinhoud en door de interactieve

samenwerking tussen de deelnemers in de ontwerpteams


Het meten van TPACK

Meten in kleine onderzoeken gericht op specifieke didactische

aanpak of specifieke ICT-toepassing

Vragenlijsten met stellingen en open vragen over de ontwikkeling

van TPACK, de specifieke didactische aanpak of de specifieke

ICT-toepassing en de self-efficacy van docenten

Het TPACK-coderen van essays, (ontwerp)opdrachten,

aantekeningen van groepsdiscussies, e-mailverkeer en interviews

TPACK diagram positioning

Expert assessment, peer assessment, self-assessment


Het meten van TPACK

Instrumenten die minder gericht zijn op een specifieke

didactische aanpak of specifieke ICT-toepassing

TPACK Survey

(Schmidt, Baran, Thompson, Koehler, Shin en Mishra, 2009)

Online TPACK Survey

(Archambault en Crippen, 2009)

TPACK Rubric

(Harris & Hofer, 2010)

TPACK literatuurstudie: conclusies

Wetenschappelijk onderzoek naar TPACK nog maar net begonnen

TPACK veelbelovend, aansprekend en uitgaand van de professionaliteit van

de leraar

Nog niet voldoende aandacht voor opvattingen van leraren

Uitwerking voor specifieke vakgebieden nog fragmentarisch

TPACK vooral voor vo- en minder voor po leraren?

Ontwikkelen van TPACK

actief en integraal, in langer traject (niet via 1 vak of cursus)

op basis van praktijkproblemen

in docentontwerpteams

Meten van TPACK moet verder ontwikkeld worden

TPACK vragenlijstonderzoek

Onderzoek naar het “TPACK-gehalte” van pabostudenten

Gebruik gemaakt van TPACK Survey van Schmidt et al (2009)

Vertaald en aangepast aan Nederlandse context

Keuze voor een specifieke C: techniekonderwijs

Extra vragen toegevoegd aan PCK, TCK en TPK

Extra vragen over self-efficacy techniekonderwijs toegevoegd

Extra vragen over attitude ten aanzien van ICT toegevoegd

Getest bij kleine groep respondenten

Afgenomen bij (tot nu toe, begin april) 286 pabostudenten van 2

verschillende instellingen

Betrouwbaarheid vragenlijst α .92

TPACK vragenlijstonderzoek: resultaten

286 respondenten: 68 man (24%), 218 vrouw (76%)

leerjaar 1: 170 (59,4%)

leerjaar 2: 78 (27,3%)

leerjaar 3: 29 (10,1%)

leerjaar 4: 9 (3,1%)

Vooropleiding

MBO: 95 (33,2%)

HAVO: 169 (59,1%)

VWO: 18 (6,3%)

Anders: 4 (1,4%)

Profiel op vooropleiding

N&T: 9 (3,1%)

N&G: 45 (15,7%)

E&M: 83 (29,0%)

C&M: 77 (26,9%)

Anders: 69 (24,1%)


Van de 286 respondenten:

173 nog nooit een keuzeopdracht techniek gedaan

217 nog nooit het vak techniek gegeven op stageschool

Dus let op!

alle resultaten m.b.t. TPACK moeten gelezen worden in de

context van techniekonderwijs!

niet het meest populaire vak onder pabostudenten en

leerkrachten basisonderwijs


Gemiddelde totaal

Gemiddelde leerjaar 1




TKPKCKPCKTCKTPKTPCK

3,303,683,143,203,003,373,05

3,303,623,173,173,003,343,06

3,253,683,063,193,023,393,06

3,323,913,153,282,983,462,93

3,603,983,443,503,083,403,17

1=volledig oneens, 2=oneens, 3=noch eens/noch oneens, 4=eens, 5=helemaal eens


Maar: wat betekent dit? En kunnen we TPACK wel op deze manier

meten?

We weten dat de cirkels in het model met elkaar interacteren

Kunnen we wel aannemen dat bijvoorbeeld

TK+CK=TCK,

TK+PK=TPK of dat

PCK+TK=TPCK?

en is het zo dat TPK+TCK+PCK=TPCK?


Clusteranalyse (eerste resultaten) laat zien dat

TK vormt wel 1 schaal

PK vormt wel 1 schaal

PCK en CK worden gecombineerd

TCK en TPK worden gedeeltelijk gecombineerd

TPCK wordt uit elkaar gehaald in 2 schalen

Voorbeeld van een vraag uit TPCK 1:

“Ik kan natuur en techniek lessen geven waarbij ICT, vakinhoud en didactiek op een juiste

manier zijn geïntegreerd ”

Voorbeeld van een vraag uit TPCK 2:

“Ik toon leiderschap door anderen binnen mijn school te helpen om vakinhoud, ICT en

didactiek te combineren”


Kunnen we dan iets zeggen over de pabostudenten en hun TPACK in

relatie tot techniekonderwijs?

Geslacht correleert met TK, PCK-CK, TCK-TPK en TPCK1 en 2 Mannen schatten zichzelf hoger in dan vrouwen als het gaat om ICT,

techniek, de integratie van ICT in techniekonderwijs en zien zichzelf

meer als leider dan vrouwen

Leerjaar correleert met PK

Hoe verder je bent in de studie hoe vertrouwder je je voelt op het

gebied van algemene didactiek

Profiel op de vooropleiding correleert met TK en PCK-CK

Als je een N-profiel hebt gehad bij je vooropleiding schat je jezelf hoger

in op het gebied van ICT, techniek en vakdidactiek van techniekonderwijs

TPACK: ideeën voor het vervolg

De betekenis van het model en het meten van TPACK

Meer onderzoek is nodig

eigen (praktijk)onderzoek

verder analyseren van de resultaten op de vragenlijst

meer aandacht voor attitude nodig

ontwikkelen nieuwe vragenlijst?

naast vragenlijst ook gebruik maken van instrumenten om lesplannen te

beoordelen en observaties uit te voeren

longitudinaal en op meerdere momenten meten

Nu: op basis van resultaten op de vragenlijst en een analyse van de curricula

van de pabo’s aanbevelingen doen voor een betere ict-integratie in het pabo-

onderwijs

TPACK: ideeën voor het vervolg

Professionaliseringstrajecten voor leraren (in opleiding)

Voorbeeld: project “Twente’s got Talent” waarin leraren

in een team samenwerken aan de ontwikkeling van

techniekonderwijs dat ondersteund wordt met ict-toepassingen

werken aan de hand van een duidelijke fasering (ADDIE)

ondersteuning krijgen van een vakdocent van de pabo en/of

een onderwijskundige en/of een ict-expert

Voor- en achteraf de TPACK-vragenlijst invullen

Vergelijkbare voorbeelden uit promotieonderzoek in Ghana,

Tanzania en Koeweit (en binnenkort ook in Nederland?)

TPACK, de volgende stappen

Doorlopend overleg met ontwikkelaars van het TPACK model & de

TPACK vragenlijst

Nederlandse vertaling (en aanpassing) van verschillende TPACK

meetinstrumenten

Inzetten van de instrumenten op pabo’s, lerarenopleidingen en op

scholen (niet beperkt tot techniekonderwijs!)

Praktijkonderzoek rondom TPACK en docentontwerpteams in

Nederland en Vlaanderen, maar ook in Koeweit, Ghana, Tanzania, ….

Meer informatie? http://www.tpack.nl

[email protected]

2011 04-21 fisser tpack kennisnet vlootschouw

Education

Transcript of 2011 04-21 fisser tpack kennisnet vlootschouw