Digitaalrijk onderwijs

Jurgen Marechal

Deel 2: TPaCK en SAMR

TPaCK en SAMR in de lesvoorbereiding

Dr. Ruben R. Puentedura integreert TPaCK (zie: Digitaalrijk onderwijs - Deel

1: TPaCK) met SAMR.

Waarom TPaCK en SAMR? Omdat het een raamwerk biedt en een

bewustwordingsmoment vóór de inzet van ict in de les, de

lesvoorbereiding, het formuleren van een opdracht, content ontwikkeling…

Kortom: als raamwerk voor professioneel, digitaalrijk onderwijs.

Het is een moment van professionele bewustwording. Het maakt inzichtelijk

hoe we ict in de lessen (willen) gebruiken, of het aansluit bij wat we

daadwerkelijk voor ogen hebben en hoe daarmee de leeropbrengsten

kunnen verbeteren.

TPaCK in schema:

SAMR in schema

SAMR Hoe kan het SAMR-model ingezet worden in het onderwijs?

SAMR is een model dat duidelijk moet maken welke inzet van ict een groter

of minder groot effect heeft op het onderwijs en de leeropbrengsten.

Het model, hieronder, moet van onder naar boven worden gelezen:

Substitution

Substitution: Het gebruik van nieuwe technologie voor een oud en

vertrouwde opdracht. Vervanging van een eerdere technologische vorm,

maar zonder verder iets te veranderen.

Bijvoorbeeld: Vroeger gebruikte u een typemachine en nu een

tekstverwerker, maar u gebruikt de extra mogelijkheden van de

tekstverwerker nog niet, dan gebruikt u de tekstverwerker enkel als

vervanging van de oude typemachine.

De ‘Substitution level’ zien we ook in het tabletonderwijs. De oude leer- en

werkboeken zijn digitaal voorhanden, maar in onderwijsvorm is soms nog

weinig verandering te zien. De tablet wordt als boek gebruikt, zonder iets te

veranderen en zonder de extra mogelijkheden van de tablet te gebruiken.

Augmentation

Augmentation: Het gebruik van nieuwe, uitgebreide technologie, voor

een oude en vertrouwde opdracht.

Het blijft een vervanging van een eerdere technologische vorm, maar nu

begint u zaken toe te voegen, die in de eerdere vorm nog niet mogelijk

waren.

Bijvoorbeeld: U gebruikt de tekstverwerker niet alleen maar als een

vervanger van de typemachine, maar begint ook de mogelijkheden te

ontdekken en te gebruiken, die eerder op de typemachine niet mogelijk

waren, zoals de spellingscontrole.

Modification Modification: Het gebruik van nieuwe technologie om een oude en

vertrouwde opdracht te veranderen en verder aan te passen.

Bijvoorbeeld: De tekstverwerker, met speciale functies, wordt nu

opgenomen in een netwerk van email, blogs en ‘social software’. Door de

aanpassing is het niet meer nodig om het document, dat met de

tekstverwerker vervaardigd is, te printen en te verspreiden op papier. Het

document is in plaats daarvan nu een onderdeel geworden van een

dynamisch groepsproces van schrijven, analyseren en denken.

In relatie tot de klas zien we nu een significante stijging van

leeropbrengsten, aldus dr. Ruben R. Puentedura.

Redefinition Redefinition: Het gebruik van nieuwe technologie om een nieuwe

opdracht te formuleren.

We hebben het hier echter niet alleen over het formuleren van nieuwe opdrachten. We hebben het hier over opdrachten die eerst niet mogelijk waren zonder de specifieke hulp van de ict.

In het voorbeeld van de tekstverwerker: we kunnen nu documenten gaan zien als ‘levende’ documenten. Documenten zijn niet meer statische stapels geprint papier, maar kunnen en worden nu continu, dynamisch, geherdefinieerd.

Er worden nu teksten gecreëerd, die voorheen niet geschreven zouden worden toen alles nog geprint moest worden. Nu worden er werkdocumenten gecreëerd, om mensen te inspireren en aan het denken te zetten. Meerdere mensen, op verschillende locaties en op verschillende tijdstippen, kunnen hun bijdragen leveren.

Op de ‘Redefinition level’ zien we de meest significante stijging van de leeropbrengsten, aldus dr. Ruben R. Puentedura.

Een concreet voorbeeld Kernvak: Engels

Literatuur: Macbeth

Bron: iTunes U: Dr. Ruben R. Puentedura

Macbeth: Substitution

U gebruikt NoteShare (of ELO, Facebook,…), ‘drag and drop’ verschillende

links van het internet, met bijvoorbeeld de originele tekst van Macbeth,

kritische essays, de Globe Theatre (Shakespeare Macbeth stage directions)

en klassieke verfilmingen van Macbeth…

Dit is, met behulp van ict, een vervanging van de oude lees- en

opdrachtenlijst, waar we vroeger de bibliotheek, mediatheek en mogelijk

de videotheek voor gebruikten. Het is fijn en gemakkelijk dat een les op

deze manier, met behulp van ict, alles bij elkaar kan brengen, Maar het

gaat niet verder dan de ‘Substitution level’.

Macbeth: Augmentation

Er is hier in de opdracht van Shakespeare maar een kleine wijziging nodig

om het niveau van vervanging te ontstijgen, namelijk de les uitbreiden met

datgene wat voorheen niet voorhanden was in de bibliotheek,

mediatheek of videotheek.

In NoteShare wordt bijvoorbeeld een link gezet van de Shakespeare Flickr

Group. De leerlingen kunnen nu zien hoe mensen over de gehele wereld

van Shakespeare genieten en hem, en meer specifiek, Macbeth in beeld

brengen.

Leerlingen kunnen ook via de les in contact worden gebracht met

verschillende blogs. Onderzoekblogs die leerlingen laten zien wat nu de

algemene consensus, met betrekking tot Shakespeare en Macbeth is, en

waar er juist grote meningsverschillen zijn. Of de meer sociale blogs,

waardoor een dialoog over Shakespeare en Macbeth mogelijk is met

onderzoekers, toneelspelers, fans,… en dat alles in het Engels natuurlijk.

Op de ‘Substitution level’ zal er in de klas nog niet meteen veel

verandering optreden in leerlingengedrag en leeropbrengsten. Sommige

vervangingen mogen goed en belangrijk ogen, maar verwacht u er als

leerkracht nog niet te veel van.

Op de ‘Augmentation level’ gaat dit al enigszins beter en zien we

verandering in de resultaten van de leerlingen.

Maar het begint pas op het volgende niveau interessant te worden en dat

is de ‘Modification level’. De opdracht die geformuleerd werd is wezenlijk

aan het veranderen door de introductie van nieuw en aangepast gebruik

van ict.

Macbeth: Modification Er zijn verschillende routes om de ‘Modification level’ te bereiken. Een

manier is visualisering. Tegenwoordig zijn er door de ict mogelijkheden om

complexe informatie te visualiseren.

In een moeilijk stuk als Macbeth zijn er, naast de verhaallaag, meerdere

betekenislagen. De betekenislagen zijn op verschillende manieren

‘gecodeerd’, ‘versleuteld’ in het toneelstuk, zoals door de herhaling en de

veelvuldigheid van bepaalde woorden.

Visualisatie van woorden kan helpen de betekenislagen op het spoor te

komen en te illustreren. De woorden zijn met sites als ManyEyes te

visualiseren door ze te bewerken als ‘Word Clouds’, ‘Word Visualization’,

‘Data Visualization’.

Het woord ‘Blood’ komt vaak in Macbeth voor, net als het woord ‘Time’ en

‘Fear’. Dit is interessant als u de verschillende fasen van het toneelstuk

bekijkt en het belangrijkste motief van Macbeth wilt bespreken.

Ict maakt op de ‘Modification level’ een nieuwe manier van lesgeven en

leren mogelijk naast en niet in plaats van de al beproefde methoden. Ict

en het digitaliseren van leren is een hulpmiddel van goed onderwijs, geen

doel.

De nieuwe mogelijkheden kunnen ingezet worden om de kern van

Macbeth op een andere manier op het spoor te komen, door woorden te

visualiseren, de uitkomst hiervan te bespreken en eventueel gemotiveerd

te weerleggen of te bevestigen.

Macbeth: Redefinition

We hebben het hier over een totaal nieuwe opdracht creëren, een

opdracht die voorheen, zonder ict, niet mogelijk was.

Leerlingen kunnen nu met alle kennis die zij hebben opgedaan tijdens de

‘Substitution level’ (verschillende links), de ‘Augmentation level’ (extra links

en uitbreidingen) en de ‘Modification level’ (nieuw ‘ict-gereedschap’), nu

zelf het stuk van Macbeth opvoeren op het internet, met een site als

UpStage, Second Life of YouTube… ‘Redefinition level’.

Natuurlijk konden leerlingen altijd al Macbeth als toneelstuk opvoeren.

Maar dat konden ze normaal gesproken niet voor zo’n breed en divers

publiek doen, als op het internet. Het bleef vroeger beperkt tot de school,

de familie en de vriendenkring.

Hier biedt het internetpubliek een nieuwe dimensie aan het onderwijs.

Leerlingen krijgen directe feedback, vanuit verschillende, vaak verrassende

invalshoeken. Ook krijgen ze feedback vanuit de eigen ‘peer group’ en de

vaak, maar zeker niet altijd, vertrouwde ‘social media’.

Voorheen was deze vorm van werken niet denkbaar of in ieder geval niet

uitvoerbaar. En met een medium dat een totaal andere dimensie

aanbrengt dan de opvoering in de klas, op school of thuis. In deze vorm

heeft de les de ‘Redefinition level’ bereikt.

Productiviteit en Transformatie

Vanwege het grote verschil in leeropbrengsten maakt dr. Ruben R.

Puentedura onderscheid tussen twee integratieprocessen van ict-

technologie in het onderwijs: productiviteit en transformatie, vandaar de

stippellijn in het SAMR-Model.

Binnen het eerst integratieproces, productiviteit, zijn de eerste twee

stappen te zetten: 1.Substitution en 2. Augmentation. Binnen het tweede

integratieproces, transformatie, zijn de volgende twee stappen te zetten: 3.

Modification en 4. Redefinition.

Voor de duidelijkheid: dr. Ruben R. Puentedura ziet de meest significante

stijging in leeropbrengen tijdens de Modification en Redefinition level’.

SAMR in schema

TPaCK en SAMR

TK – Substitution/Augmentation

TK (als voorbeeld) is technologie in het algemeen.

De rekenmachine op een Apple apparaat is enkel een vervanging van de

fysieke rekenmachine. Spreadsheets hebben de mogelijkheid voorbij de

‘Substitution level’ te gaan en kunnen gemakkelijk naar de uitbreiding van

de fysieke rekenmachine gaan of zelfs hogere levels. Maar omdat ze

zoveel op de oude rekenmachine lijken, blijven ze vaak in de lagere levels

steken.

TK – Modification/Redefinition Leerlingen kunnen door het integreren van ict in de les niet alleen

consumenten van de wiskunde worden maar zelfs producenten. Er is

‘gereedschap’ voorhanden dat leerlingen laat nadenken en ontdekken

op de ‘Modification en Redefinition level’, zoals NetLogo of de

internetomgeving voor dynamische wiskunde. Aan de hand van deze

toepassingen worden niet enkel uitkomsten vastgesteld maar worden er,

door in te grijpen in een bestaand model, de mogelijke uitkomsten

aangepast of worden er zelfs vanuit het niets nieuwe modellen

gecreëerd.

Centrale vraag bij het ontwerpen van een les vanuit TK perspectief luidt:

Welke ict vorm (Technologie) wil ik gebruiken en in hoeverre weet ik daar

genoeg van?

TPaCK en SAMR Het voorbereiden van een les volgens TPaCK, gaat niet alleen om de ict-

Technologische Kennis, maar vooral om de wisselwerking met de

Pedagogische en de Content Kennis.

Dr. Ruben Puentedura geeft hierbij aan dat er niets mis is met de lagere

niveaus binnen het SAMR-Model en dat elk niveau zijn doel en betekenis

kan hebben in een lessencyclus: SAMR and TPaCK in Action

Praktische tips

Zelf aan de slag met TPaCK

Het TPaCK-spel

Ict-bekwaamheid met Kennisnet

The TPaCK-game

Het toepassen van SAMR

De juiste app zoeken met SAMR

SAMR gebruiken tijdens uw lessen

iPad apps geclassificeerd met SAMR

Vragen die u uzelf kunt stellen bij TK: Is het technologisch gereedschap dat ik wil gebruiken bruikbaar op alle levels

van het SAMR-Model, of is het daarin beperkt? Bijvoorbeeld met een digitale

rekenmachine kom je niet veel verder dan de ‘Substitution level’. Dat hoeft

niet erg te zijn, zolang u zich er maar bewust van bent.

Is het technologisch gereedschap op de S/A, of de M/R level? Als leerkracht

zet u hier een stap achteruit, los van pedagogiek en content. Vergelijk de

nieuwe, te gebruiken ict toepassing met oudere technologische

toepassingen, om de level op het SAMR-Model te bepalen.

Is het technologisch gereedschap geschikt om de opdracht uit te voeren of

zijn er nog andere mogelijkheden voorhanden, die de taak beter zouden

kunnen aanpakken, of flexibeler zijn in het ontdekken van alle levels van het

SAMR-Model? Door tijd te investeren, aan de hand van TPaCK en SAMR, komt

u niet voor verrassingen te staan. Zorg dat u de ict toepassing vindt met alle

mogelijkheden die u in gedachten hebt, anders wordt u geblokkeerd in uw

denkproces.

Vragen die u uzelf kunt stellen bij TPaCK:

Is de opdracht zoals omschreven in de lessencyclus in essentie

vergelijkbaar met een traditionele lesactiviteit (S/A), of representeert het

een substantiële transformatie (M/R)?

Is de lesactiviteit in essentie gelimiteerd in zijn potentiële omvang, of opent

het nieuwe wegen voor toekomstige lesactiviteiten, om op voort te

bouwen?

Hoe kan ik mijn bestaande lesactiviteiten aanpassen om de volgende level

van SAMR toe te kunnen passen, in plaats van helemaal op nieuw te

moeten beginnen?

SAMR: productiviteit transformatie

Substitution

Wat levert het mij op om de oudere technologie te vervangen met de

nieuwe technologie?

Substitution naar Augmentation

Heb ik een verbetering, uitbreiding toegevoegd aan het taakproces dat

voorheen niet mogelijk was met de oudere technologie?

Hoe kan de verbetering, uitbreiding van de opdracht, een bijdrage leveren

aan mijn lesontwerp?

Augmentation naar Modification

Hoe heb ik de oorspronkelijke opdracht aangepast?

Is de aanpassing fundamenteel afhankelijk van de nieuwe technologie?

In hoeverre kan de aanpassing een bijdrage leveren aan mijn lesontwerp?

Modification naar Redefinition

Hoe luidt de door mij geformuleerde nieuwe, geherdefinieerde opdracht?

Blijft er een onderdeel van de originele opdracht behouden?

Waarom is de nieuwe, geherdefinieerde opdracht enkel mogelijk gemaakt

door gebruik te maken van de nieuwe technologie?

Hoe kan de nieuwe, geherdefinieerde opdracht een bijdrage leveren aan

mijn lesontwerp?

Tot slot

Wil je meedenken, meedoen,... Meld je dan aan bij onze groep op LinkedIn:

DigiWeet, Like ons: DigiWeet op Facebook of stuur een Tweet: DigiWeet op

Twitter

Jurgen Marechal

OMO-Scholengroep, Helmond

DigiWeet, het KennisNetwerk ‘Digitaliseren van leren’ van OMO, te Tilburg