Is het nog steeds nodig, al die aandacht voor diversiteit? Werkt dat niet juist stigmatiserend?‘Collectief gedrag ontstaat niet uit zichzelf. Mensen zijn aartsconservatief. Ze willen niet veranderen. Soms gaat diversiteit vanzelf, soms is het nodig om diversiteit instru-menteel of beleidsmatig in te zetten. Dat is bijvoorbeeld vijftien jaar geleden bij de politie gebeurd. Door positieve discriminatie kwamen er opeens heel veel allochtone agen-ten erbij. Of het gebeurt in de vorm van het quotum om meer vrouwen aan de top te krij-gen. Diversiteit inzetten als beleidsinstrument kent twee kanten; een stigmatiserende kant en een goede kant. Dat is heel dubbel. We hebben blijkbaar een prikkel van buitenaf

nodig; de oude structuren houden zichzelf in stand en laten nieuwe structuren niet toe.’

Diversiteit als instrument voor one big happy samenleving? ‘Het verlangen naar volledige sociale cohesie is eigenlijk een enge gedachte. Het verlangen naar één samenleving, één volk, een eenheid is een oud concept van de samenleving. We zijn allemaal verschillend. Sociale cohesie zoals nazi’s, hooligans of rechts- en links-extremisten dat hebben, dat vinden we

ook weer niet leuk. Mensen hebben ruimte nodig. Ruimte maar ook vriendschappen.’

Hoe draag je in je lessen bij aan het diversiteitvraagstuk?‘In mijn vak wil ik vanuit bijvoorbeeld fo-tografie laten zien hoe beeldvorming werkt. Als we de camera van een fotograaf aan de gefotografeerde zelf geven, dan krijg je heel andere beelden te zien. Dan komt hun zelfbeeld naar voren en niet zijn imago zoals de fotograaf diegene ziet. Toen ik aan leerlingen van de middelbare school vroeg: “Wat vind je een fijne plek in Amsterdam?” kreeg ik allemaal foto’s van rustige straten met veel bomen en weinig coffeeshops en politie. Maar als je in de me-

dia over “de jeugd” leest, dan zie je beelden met politie en drukke straten vol coffeeshops en snackbars. Dat is vaak het imago dat hun opgelegd wordt. Je identiteit bestaat uit een zelfbeeld en een imago. Het imago wordt bepaald door de samenleving. Als je vaak hoort van de samenleving dat je vreselijk bent, dan heeft dat effect op je zelfbeeld. Hoe meer je kan ontsnappen aan je imago, hoe meer je je ei-gen verhaal kunt vertellen. Hoe meer je zelf de regie hebt, zelf kan articuleren wat je wilt,

je eigen concept kan bepalen. Ik wil mijn studenten zelf hun verhaal laten vertellen en hun een podium geven om dit te doen.’

In hoeverre speelt jouw achtergrond een rol in de manier waarop jij je studenten benadert?‘Ik ben op mijn twintigste uit Iran vertrok-ken. Ik mocht er mijn middelbare school niet afmaken. Dat heb ik uiteindelijk in Nederland gedaan. Ik zie bij de allochtone studenten, net zoals bij mezelf destijds, hoe ze constant moeten vechten om ruimte voor zichzelf te krijgen. Veel allochtone studenten zijn goed gebekt. Ze durven aan te geven wat ze willen en hoe ze het willen. Maar dwars door hun harde gepraat voel ik ook de pijn. Het gevecht om de erkenning. Als ik een excellente student zie, dan denk ik: die moeten we niet zomaar laten gaan. Een ander zou misschien zeggen: die doet het goed, net zo goed als andere studenten. Maar ik weet dat ze meer gevochten heb-ben dan een gemiddelde Nederlander. Dat herken ik. De gevoeligheid zie ik wel. Als ze heel trots zijn op het moment dat ze afgestu-deerd zijn, dan is dat terecht. De stappen die ze gemaakt hebben zijn groot.’

Hoe kunnen autochtone docenten, die niet jouw achtergrond hebben, het beste omgaan met het diversiteitvraagstuk? ‘Mensen denken: als ik een cursus Marok-kaanse cultuur doe, dan snap ik Marokka-nen, dan ben ik klaar. Maar dat is onzin. De Nederlandse cultuur en zijn oude homogeni-

teit zijn in hoog tempo aan het veranderen. Daardoor wordt niet alleen diversiteit belang-rijker maar ook de kunst om het oude los te laten en het nieuwe te beginnen. Je moet jezelf de vraag stellen hoe je je wilt verhou-den ten opzichte van deze veranderingen. Wat wordt jouw aandeel? Laat je de verandering toe of blijf je star zitten waar je zit?’ n

Sharog en Challenging Diversityn Sharog Heshmat Manesh, geboren in

1962 in Ahvaz, Iran, is socioloog, docent en als onderzoeker verbonden aan het lectoraat Burgerschap & Culturele Dynamiek. Hij publiceerde onder meer Zoon van de zon, een geschiedenis van de Iraanse cinema 1904-1996 (1997) en Iran (2008). Andere publicaties zijn Mijn bankje aan de kade (2008) en Opstandige dauw (2009), een vertaling van de gedich-ten van de Iraanse dichter Ahmad Shamlu.

n Manesh heeft op 6 november in Utrecht de eerste Challenging Diversity Award ontvangen. Deze award, een initiatief van arbeidsmarkt- en opleidingsfonds Zestor en Expertisecentrum Diversiteitsbeleid (Echo), wordt uitgereikt aan een profes-sional die werkzaam is in het hbo en zich succesvol inzet voor diversiteit binnen zijn of haar hogeschool. Manesh mag deelnemen aan de studiereis van Echo naar University of California, Los Angeles óf hij mag deelnemen aan twee internatio-nale conferenties.

Docent en onderzoeker Sharog Heshmat Manesh heeft de Challenging Diversity Award ontvangen voor zijn inzet

voor diversiteit. ‘Ik wil mijn studenten een podium geven om zelf hun verhaal te vertellen.’ Jobien Groen

‘Mensen hebben ruimte nodig’

interview

Beeld Jan-Maarten Hupkes

‘Dwars door hun harde gepraat voel ik de pijn’

havana 11