Inge Cantatore

13-10-2016

Workshop

Ondervoeding Voedingsadviezen bij kanker

28-10-2016

Inhoud programma LESA

Landelijke eerstelijns samenwerking afspraken

Wanneer ben je ondervoed?

Soorten ondervoeding

Screenen op ondervoeding

Diagnostiek

Wat kun je doen?

Praktische tips

Wanneer schakel je diëtist in?

Samenwerkingsafspraken

Casus

28-10-2016

LESA, landelijke eerstelijns samenwerking afspraken

Aandacht voor ondervoeding bij risicogroepen is

van groot belang en samenwerkingsafspraken

zijn nodig

Ondervoeding komt in de thuiszorg en in de

verzorgingshuizen bij meer dan 20% van de cliënten voor.

SNAQ65+ en Gewicht- en gewichtsverlies65- zijn

geschikte instrumenten

Alle cliënten met ondervoeding moeten naar een diëtist worden verwezen

28-10-2016

LESA, landelijke eerstelijns samenwerking afspraken

Ondervoeding leidt tot meer complicaties bij medische behandelingen en verhoogde mortaliteit.

Bij onbedoeld gewichtsverlies kunnen mensen met een normaal gewicht of zelfs overgewicht toch ondervoed zijn.

Oedeem maskeert het gewichtsverlies.

Signalering van ondervoeding is bij uitstek een taak van verpleegkundigen en verzorgenden in de thuiszorg en de verzorgingshuizen.

De huisarts verwijst alle patiënten met ondervoeding naar een diëtist

28-10-2016

LESA

Ondervoeding

Signalering/Diagnostiek

Behandeling en begeleiding

28-10-2016

LESA

Noodzaak samenwerken

Transitie AWBZ naar WMO

Verschuiving van 3e/2e naar 1e/0- lijn

Patiënten met complexere zorgvragen blijven

langer thuis:

Zelfredzaamheid/eigen kracht van de patiënt

Druk op de 1e en 0e lijn is groter van voorheen

Ontstaan van wijkzorg netwerken/sociale

wijkteams.

28-10-2016

3e lijn

2e lijn

1e lijn

0e lijn Informele zorg

Zo

rgv

erz

eke

raa

rs

Ge

me

en

te

Overheid

28-10-2016

Wanneer ben je

ondervoed?

1. Ondervoeding 2. Signalering/Diagnostiek

3. Behandeling

28-10-2016

Wanneer ben je

ondervoed?

Meest gebruikte criteria voor ondervoeding:

Lage BMI

< 18,5 (< 65 jaar)

< 20 (≥ 65 jaar)

< 21 bij COPD

Onbedoeld gewichtsverlies

>10% onbedoeld gewichtsverlies in de laatste 6 maanden

> 5% in de laatste maand

28-10-2016

Wanneer ben je ondervoed

SNAQ

Snel en eenvoudig,

Wetenschappelijk basis

http://www.youtube.com/watch?v=aL8i_hFhwBc

1. Ondervoeding

2. Signalering/Diagnostiek 3. Behandeling

28-10-2016

Wanneer ben je

ondervoed?

Belang lichaamssamenstelling

Bepalen spiermassa!!

Bio Impedantie meting

Hand knijp kracht

28-10-2016

Oorzaken ondervoeding

Medische oorzaken:

- Ziektetoestand (inflammatie/koorts)

- Verminderde smaak, geur en eetlust

- Gebitsklachten

- Slikproblemen

- Ontregeling van honger- en verzadigingsgevoel

- Verstoorde vertering/absorptie

- Pijn

- Dementie

- Bijwerkingen van medicatie

- Verslavingsproblematiek

Fysieke oorzaken: - Verminderde mobiliteit

- Verminderde

mogelijkheid om

boodschappen te

(laten) doen en eten te

bereiden

- Vermoeidheid

Psychische factoren:

- Angst

- Depressie

- Verminderde

cognitie Sociale factoren: - Eenzaamheid

- Verdriet

- Armoede

Soort ondervoeding,

bepaalt het gevolg

28-10-2016

wasting: lage BMI,

gewichtsverlies

cachexie: spiermassa verlies,

inflammatie,

gewichtsverlies,

verminderde eetlust sarcopenie: veroudering inactiviteit, spiermassa verlies, inflammatie

Rol verpleegkundige

Screenen met de SNAQ 65+

Inschatting voedingsinname patiënt

Wat is genoeg??

Eerste voorstel aanpassing in de voeding

Tijdig doorsturen naar de diëtist

28-10-2016

1. Ondervoeding

2. Signalering/Diagnostiek 3. Behandeling

Behandel op tijd!

28-10-2016

Meer kans op infecties

(verminderde darmwerking

en verlaagde weerstand)

Ondervoeding

Afname gewicht

en

spiermassa

Hogere

mortaliteit

Meer kans op complicaties

Afname kwaliteit van leven

Verminderde

wondgenezing/

toename kans

decubitus

Langere opnameduur

Hogere behandelingskosten

Behandel op tijd!

Wat is voldoende?

Is dit genoeg?

Of dit?

Of dit?

28-10-2016

1. Ondervoeding

2. Signalering/Diagnostiek

3. Behandeling

Aanbevolen hoeveelheden

basis

28-10-2016

Wat is een goede

broodmaaltijd? een heel bord:

2 boterhammen

besmeerd met margarine

2 x vleeswaren / kaas beleg

een melkproduct

een half bord:

1 boterham

zoet beleg

een melkproduct

een kwart bord:

1 boterham of beschuit of cracker

zoet beleg

geen melkproduct Te

weinig

Redelijk

Genoe

g

28-10-2016

Wat is een goede warme

maaltijd? een heel bord:

3-4 aardappels

200 à 300 gram groente

portie vlees (75 – 100 gram)

150 ml nagerecht (melkproduct)

een half bord:

1 à 2 aardappels

100 gram groente

een klein stukje vlees (50 gram)

100 ml nagerecht (melkproduct)

een kwart bord:

1 aardappel

een klein beetje groente

geen vlees en wel een melkproduct als nagerecht OF

een klein stukje vlees en geen nagerecht

Genoe

g

Redelijk

Te

weinig 28-10-2016

Wanneer is er een

probleem?

Als de cliënt in een week meer dan 3 dagen te

weinig heeft gegeten

Als de cliënt langer dan een week redelijk eet

28-10-2016

Wanneer is er een

probleem?

Maar ook als er sprake is van:

Problemen met boodschappen doen

Problemen met koken

Problemen met eten

Slikken, kauwen

Geen eetlust, misselijkheid

Vermoeidheid

Lege koelkast

Restjes?

Producten over de houdbaarheidsdatum?

Voorraad?

28-10-2016

Wat kun je doen?

Let op gezond eetgedrag:

Ga aan tafel zitten/tv uit;

Neem de tijd

Eet rustig en kauw goed;

Eet meerdere keren per dag:

3 hoofdmaaltijden en 3 tussenmaaltijden

Probeer samen met anderen te eten

Gebruik warme maaltijd in de middag

28-10-2016

Wat kun je doen?

Kies altijd voor volle producten

Adviseer geen light!

Besmeer brood royaal

Gebruik dubbel broodbeleg (kaas/worst)

Gebruik extra boter, olie of room door pap of soep of puree

Liever glas (karne)melk ipv een glas limonade

Zorg voor voldoende variatie

warm/koud, zoet/hartig

28-10-2016

Wat kun je doen?

Kies energie + eiwitrijke tussendoortjes:

Chocolademelk met slagroom

(Zelfgemaakt) milkshake: ijs, slagroom, fruit

Handje nootjes

Cracker met zalm

Stukjes kaas/worst

Gekookt eitje

Huzarenslaatje

Linzensoep

28-10-2016

Wat kun je doen?

Schakel op tijd de diëtist in

In de 1ste lijn:

Minimaal 3 uur vergoeding via de basisverzekering!

Afhankelijk van aanvullende verzekering extra tijd

Eigen risico

Huisbezoek is mogelijk,

liefst samen met u en de mantelzorger.

28-10-2016

Wat kun je doen?

VIND EEN DIETIST OP:

http://www.stuurgroepondervoeding.nl/dietisten

https://www.nvdietist.nl/ik-wil-naar-de-dietist/ik-wil-

naar-de-dietist

28-10-2016

Wat doet de diëtist

Voedingsanamnese

Intake: berekening voedingsstoffen

Rekening houden met beleving/emoties

Antropometrische gegevens

SNAQ/Bio-Impedantie Meting/Hand knijpkracht

Biochemische gegevens (o.a. CRP!)

Berekenen van de voedingsintake + de

behoefte

28-10-2016

1. Ondervoeding

2. Signalering/Diagnostiek 3. Behandeling

Berekening

voedingsbehoefte

100%: intake continueren

75 – 100%: eiwit- en energierijke voeding in de

vorm van verrijkte hoofdmaaltijden, tussentijdse

verstrekkingen en eventueel drinkvoeding.

50% – 75%: drink- en/ of sondevoeding naast

eiwit- en energierijke voeding.

Intake lager dan 50%: volledige sondevoeding

aangewezen aangevuld met wat per os mogelijk

is.

28-10-2016

Wat doet de diëtist

Individueel plan

Motiverende gesprekstechnieken

Berekenen van de intake en behoefte

Lijst met “energie en eiwitrijke” producten opstellen

Frequente maaltijden goed spreiden over de dag

Plannen van de maaltijden

Aanvullende drinkvoeding/sondevoeding

Proefpakket

Machtiging regelen

28-10-2016

1. Ondervoeding 2. Signalering/Diagnostiek

3. Behandeling

Wat doet de 1ste lijn diëtist?

Hulp bij boodschappen?

Inzet mantelzorger/maatje/vrijwilliger

Online boodschappen bestellen?

Advies:

Producten van Carrezo

Protino/Bouwsteentjes

Hulp bij warme maaltijd?

Inzet Maaltijdservice? Apetito//VersaanTafel

Aanbod Buurthuis?

Maaltijden van de slager?

28-10-2016

Wat doet de diëtist?

Inzet aanvullende drinkvoeding/sondevoeding

Diverse soorten en smaken:

Energie verrijkt/met vezel

Energie/eiwit verrijkt/met vezel

Geconcentreerde drinkvoeding/met vezel

Ziekte specifiek

Modules/Mixtures

28-10-2016

Wat doet de diëtist

Doel behandeling

Voedingsintake naar 100 % behoefte brengen

Voorkomen complicaties ondervoeding

Beweging

Multidisciplinaire aanpak!

28-10-2016

Samenwerkingsafspraken

Inventariseer de sociale kaart in de regio en de lokale initiatieven.

Stem beleid, werkwijze en verantwoordelijkheden af

Signalering

Weegbeleid

Manier van communicatie (mail/telefoon etc) + terugrapportage

Wat te doen bij stagnerend herstel

Wie heeft de regie, wie is aanspreekpunt voor de patiënt en

mantelzorgers.

28-10-2016

Samenwerkingsafspraken

Organiseer Multidisciplinair overleg!

Wijkverpleging

Fysiotherapeut

Ergotherapeut

Logopedist?

Organiseer dit structureel:

1 x per 6-8 weken?

28-10-2016

Tot slot…….. een casus

28-10-2016

http://www.rtvoost.nl/nieuws/default.aspx?nid=169314&cat=1#.U

vpwhHW9FYs.email

Tot slot……..een casus

Wat vindt u van deze ontwikkeling?

Heeft meneer Timmerman risico op

ondervoeding?

Welke signalen zijn belangrijk in de herkenning

van ondervoeding bij deze groep?

Wat valt er volgens u nog te verbeteren in de zorg rondom ondervoede cliënten

Korte termijn

Lange termijn

28-10-2016

Vragen?

28-10-2016