Faculté de Psychologie et desSciences de l’EducationFaculté de Psychologie et desSciences de l’Education

Wat leert evaluatieonderzoek ons over het gelijke onderwijskansenbeleid in

andere regio’s

Colloquium 'Tien jaar GOK-decreet'

16 November 2012

Université de Mons Nathanaël Friant | Service de Méthodologie et Formation / INAS 2

Structuur

1. Het onderwijssysteem in de Federatie Wallonië-Brussel (België)

2. Het compensatiebeleid: « meer geven aan zij die minder hebben »

3. Ontsnappen aan segregatie: convergerende oplossingen?

Université de Mons Nathanaël Friant | Service de Méthodologie et Formation / INAS 3

Het onderwijssysteem van de Federatie Wallonië-Brussel

Vrijheid van onderwijs

Quasi onderwijsmarkt (Dupriez & Maroy, 2000 ; Duru-Bellat & Meuret, 2001).

Onderlinge afhankelijkheden (Delvaux & Joseph, 2003)

Université de Mons Nathanaël Friant | Service de Méthodologie et Formation / INAS 4

Het onderwijssysteem van de Federatie Wallonië-Brussel

Université de Mons Nathanaël Friant | Service de Méthodologie et Formation / INAS 5

Het onderwijssysteem van de Federatie Wallonië-Brussel

Université de Mons Nathanaël Friant | Service de Méthodologie et Formation / INAS 6

Onderwijsvoorrangsbeleid: « meer geven aan zij die minder hebben»

• 1989-1998: Zones d’éducation prioritaire Zones Problemen bij de identificatie van de doelgroep

Université de Mons Nathanaël Friant | Service de Méthodologie et Formation / INAS 7

Onderwijsvoorrangsbeleid: « meer geven aan zij die minder hebben»

• 1998-2010: Positieve discriminatie

Onderwijsmissies: « Aan alle leerlingen gelijke sociale emancipatiekansen kunnen verzekeren »

Positieve discriminatie : « een onderscheid maken ten voordele van scholen van het gewoon basis- en secondaironderwijs georganiseerd of gesubsidieerd door de Federatie Wallonië-Brussel, op basis van sociale, economische, culturele en pedagogogische criteria »

Université de Mons Nathanaël Friant | Service de Méthodologie et Formation / INAS 8

Onderwijsvoorrangsbeleid: « meer geven aan zij die minder hebben»

• 1998-2010: Positieve discriminatie Wat ?

Extra personeel en fondsen Aan wie?

Scholen Ongeveer 12% van de leerlingen

Hoe zijn de scholen gekozen? Socio-economische status van de leerlingen De scholen zijn geklasseerd volgens de meest kansarme tot de meest

gegoede Door dit klassement zijn de eerste scholen geselectionneerd om een

totaal van 12% van de leerlingen te behalen in de Federatie Wallonië-Brussel

Université de Mons Nathanaël Friant | Service de Méthodologie et Formation / INAS 9

Onderwijsvoorrangsbeleid: « meer geven aan zij die minder hebben»

• 1998-2010: Positieve discriminatie Hoe zijn de scholen gekozen?

Université de Mons Nathanaël Friant | Service de Méthodologie et Formation / INAS 10

Onderwijsvoorrangsbeleid: « meer geven aan zij die minder hebben»

• 1998-2010: Positieve discriminatie Kritiek op identificatie van de doelgroep

Oplossing om definitieve etikettering van de scholen te voorkomen Indirecte maat van het socio-economisch statuut

Makkelijk Precies?

Geen « ethnische » of linguïstische identifactie van de doelgroep Politieke argumenten: geen etikettering Wetenschappelijke argumenten: draagt niet bij tot de identificatie van

de doelgroep Wat wordt er ondernomen?

Weinig richtlijnen Weinig beschrijvingen van de ondernomen pedagogische handelingen Hoofdzakelijk een vermindering van de grootte van de klassen

Université de Mons Nathanaël Friant | Service de Méthodologie et Formation / INAS 11

Onderwijsvoorrangsbeleid: « meer geven aan zij die minder hebben»

• 1998-2010: positieve discriminatie Welke resultaten zijn er?

Weinig evaluaties over de doeltreffendheid

Université de Mons Nathanaël Friant | Service de Méthodologie et Formation / INAS 12

Onderwijsvoorrangsbeleid: « meer geven aan zij die minder hebben»

• 1998-2010: positieve discriminatie De resultaten?

Systeemeffecten? (Bouchat et al., 2005) De labelling « positieve discriminatie » beïnvloedt niet de keuze van de

school De socio-economische samenstelling van de school doet dat wel

Belangrijk probleem: segregratie tussen de scholen Positieve discriminatie heeft niet als doel om segregatie af te bouwen

Université de Mons Nathanaël Friant | Service de Méthodologie et Formation / INAS 13

Université de Mons Nathanaël Friant | Service de Méthodologie et Formation / INAS 14

• Twee voorziene oplossingen Handelingen over de inschrijvingsprocedure in het secondair

onderwijs 2008: Inschrijvingsdecreet : « eerste aangekomen, eerste bediend » 2009: Sociale mix decreet : voorrangsregels en loting 2010: Inschrijvingsdecreet : voorrangsregels en collectieve

voorkeursbehandeling

Aanpassing van het onderwijsvoorrangsbeleid Directe verbinding van het extra personneel tot de socioeconomische

samenstelling van de scholen Een te bestuderen oplossing (Demeuse et al., 2007)

De segregatie afbouwen: convergerende oplossingen ?

Université de Mons Nathanaël Friant | Service de Méthodologie et Formation / INAS 15

• Bevorderen van de sociale mix door een gedifferentieerde financiering: een te bestuderen oplossing Algemene formule van attributie van de middelen in functie van

de behoeften Gelijkheidsfunctie Bevorderingsfunctie

Wat scholen zoeken Bestede middelen maximaliseren aansporen van het recruteren van

gedefavoriseerde leerlingen Recruteren van « goede » leerlingen compenseren van de recrutering van

minder gefavoriseerde leerlingen door menselijke middelen Meerdere scenarios

De segregatie afbouwen: convergerende oplossingen ?

Université de Mons Nathanaël Friant | Service de Méthodologie et Formation / INAS 16

De segregatie afbouwen: convergerende oplossingen ?

• Bevorderen van de sociale mix door een gediffentieerde financiering: een te bestuderen oplossing

-50,00%

-40,00%

-30,00%

-20,00%

-10,00%

0,00%

10,00%

20,00%

30,00%

40,00%

50,00%

-3 -2,5 -2 -1,5 -1 -0,5 0 0,5 1 1,5 2

SES

accr

ois

sem

ent

Scenario « Robin des bois »:

Gelijkheidsfunctie en

bevorderingsfunctie

Université de Mons Nathanaël Friant | Service de Méthodologie et Formation / INAS 17

Onderwijsvoorrangsbeleid: « meer geven aan zij die minder hebben»

• 2010: een gedifferentieerde omkadering Alleen de gelijkheidsfunctie

Université de Mons Nathanaël Friant | Service de Méthodologie et Formation / INAS 18

Onderwijsvoorrangsbeleid: « meer geven aan zij die minder hebben»

• 2010: een gedifferentieerde omkadering Hetzelfde principe als voor de positieve discriminatie Meer middelen Meer vooruitgang De « Robin des bois » discussie

Gelimiteerd budget Politieke onmogelijkheid van zo’n herverdeling

Université de Mons Nathanaël Friant | Service de Méthodologie et Formation / INAS 19

Discussie

• Is het compensatiebeleid voldoende? De effecten zijn weinig gekend Segregatieproblemen

• Hoe segregatie voorkomen? Reguleren van de inschrijving Integreren van PEP in het herverdelingsmechanisme

• Evaluatiebehoefte Wat is de te verwachten doelstelling van deze metingen? Hoe gaan we de te verwachten doelstelling evalueren? Wat te doen als het doel bereikt is?

Université de Mons Nathanaël Friant | Service de Méthodologie et Formation / INAS 20

Demeuse, M., Frandji, D., Greger, D., & Rochex, J.-Y. (Eds) (2008). Les  politiques d’éducation  prioritaire  en  Europe : Conceptions,  mises  en  œuvre,  débats. Lyon: INRP.

Université de Mons Nathanaël Friant | Service de Méthodologie et Formation / INAS 21

Demeuse, M., Frandji, D., Greger, D., & Rochex, J.-Y. (Eds) (2012). Education policies  and  inequalities  in  Europe. Houndmills Basingstoke Hampshire: Palgrave Macmillan.

Université de Mons Nathanaël Friant | Service de Méthodologie et Formation / INAS 22

Demeuse, M., Frandji, D., Greger, D., & Rochex, J.-Y. (Eds) (2012). Les  politiques d’éducation prioritaire en Europe, tome II : Quel  devenir  pour  l’égalité  scolaire. Lyon: ENS Editions.

Université de Mons Nathanaël Friant | Service de Méthodologie et Formation / INAS 23

Bakker, J., Denessen, E., Peters, D, & Walraven, G. (Eds.) (2010). International perspectives  on  countering  school segregation. Apeldoorn: Garant.

Université de Mons Nathanaël Friant | Service de Méthodologie et Formation / INAS 24

Nicaise, I., & Desmedt, E. (Eds.) (2008). Gelijke kansen op school : het kan! Zestien sporen  voor  praktijk  en  beleid. Deurne: Plantyn.

Université de Mons Nathanaël Friant | Service de Méthodologie et Formation / INAS 25

Friant, N. (2012). Vers une école plus juste: Entre  description,  compréhension  et gestion du système. (thèse de doctorat en sciences psychologiques et de l’éducation). Université de Mons, Mons. Retrieved 2012-11-15 from http://tel.archives-ouvertes.fr/tel-00752087

Université de Mons Nathanaël Friant | Service de Méthodologie et Formation / INAS 26

Dank u!

Nathanaël Friant AssistantInstitut d'Administration ScolaireFaculté de Psychologie et des Sciences de l'Education Université de Mons (UMONS)Académie Universitaire Wallonie-BruxellesPlace du Parc 18, B-7000 MonsBelgique +32 (0)65 37 31 94 E-mail : nathanael.friant@umons.ac.beWeb : http://www.umons.ac.be/inasTwitter : https://twitter.com/NathanaelFriant Actualité : http://inas-umh.blogspot.com

Université de Mons Nathanaël Friant | Service de Méthodologie et Formation / INAS 27

ReferentiesBouchat, T. M., Delvaux, B., & Hindryckx, G. (2005). Discrimination positive et mobilité scolaire. Rapport de recherche, Cerisis-UCL et

SPE-ULg.Delvaux, B., & Joseph, M. (2003). Les espaces locaux d’interdépendance entre écoles: étude de cas en Belgique francophone (Rapport

de recherche). Charleroi: CERISIS - UCL. Retrieved from http://www.uclouvain.be/cps/ucl/doc/cris/documents/RapportUEens.pdf

Demeuse, M., & Friant, N. (2012). Evaluer les politiques d’éducation prioritaire en Europe: Un défi méthodologique. Revue Suisse des Sciences de l’Education, 34(1), 39-55.

Demeuse, M., Derobertmasure, A., Friant, N., Herremans, T., Monseur, C., Uyttendaele, S., & Verdale, N. (2007). Étude exploratoire sur la mise en œuvre de nouvelles mesures visant à lutter contre les phénomènes de ségrégation scolaire et d’iniquité au sein du système éducatif de la Communauté française de Belgique (Rapport de recherche). Bruxelles: Gouvernement de la Communauté française de Belgique. Retrieved from http://www.enseignement.be/download.php?do_id=5203&do_check=

Demeuse, M., Friant, N., & Nicaise, I. (2008). Onderwijsvoorrangsbeleid : extra investeren in de zwaksten. Gelijke kansen op school : Het kan ! Mechelen: Plantyn.

Demierbe, C., Demeuse, M., & Friant, N. (2008). Quelle évaluation des politiques d’éducation prioritaire en Europe? Actes du colloque international “Efficacité et Equité en Education.” Rennes: Université Rennes 2.

Dupriez, V., & Maroy, C. (2000). La régulation dans les systèmes scolaires. Revue française de pédagogie, (130), 73-87. doi:10.3406/rfp.2000.1054

Duru-Bellat, M., & Meuret, D. (2001). Nouvelles formes de régulation dans les systèmes éducatifs étrangers: autonomie et choix des établissements scolaires. Revue française de pédagogie, 135, 173-221.

Friant, N., Demeuse, M., Aubert-Lotarski, A., & Nicaise, I. (2008). En Belgique. Deux modes de régulation des effets d’une logique de quasi-marché. M. Demeuse, D. Frandji, D. Greger, J-Y. Rochex (Eds). Les politiques d’éducation prioritaire en Europe : Conceptions, mises en œuvre, débats (pp. 87-132). Lyon: INRP.

Littré, F., Demeuse, M., Derobertmasure, A., Friant, N., & Nicaise, I. (2008). Muren Slopen : De segregatie in het onderwijs afbouwen. Gelijke kansen op school : Het kan ! Mechelen: Plantijn.