MJOP

De schaatstechnische

ontwikkeling van talent

naar topschaatser

Schaatstrainerscongres 11 juni 2016

Wie?

Jetske Wiersma

• Bewegingswetenschappen (VU, Amsterdam)

• Projectleider MJOP

• Bondscoach Jong Oranje (Talentcoach)

Inhoud

• Inleiding MJOP KNSB

• Leerlijn Techniek

– Rechte eind

– Bocht

– Start

• Afronding

Talentontwikkeling

Fases Meerjarenopleidingsplan KNSB Langebaan

Leeftijd V M

FUNdament 4 – 8 4 – 9

Leren Schaatsen 8 – 11 9 – 12

Leren Trainen 11 – 15 12 – 16

Train Trainen 15 – 17 16 – 18

Trainen om te Presteren 17 – 23 18 – 23

Trainen voor de Top 19+ 19+

MJOP: visie over de ontwikkeling van een schaatser van jeugd naar

topsporter

*Gebaseerd op: LTAD (Balyi)

Achtergrond

• Hoe is het MJOP tot stand gekomen?

– Wetenschappelijke en theoretische modellen

– Werkgroepen: bundelen ervaringen van trainers,

experts en (ex)-topsporters

– Analyse logboeken/ testen/ prestaties

– Inzicht in loopbaan van ‘geslaagd’ talent

Doelstellingen MJOP

• Voorzetten topprestaties Nederlandse schaatsers door het optimaal

opleiden van talenten

• Niveau breedte schaatssport omhoog brengen

• Levenslang plezier en betrokkenheid in de schaatssport

• “Een gestructureerde, eenduidige en inzichtelijke opleidingsweg

bieden waarin handvatten voor alle trainers en coaches om

talentvolle sporters (langebaan schaatsers, shorttrackers, inline-

skaters en kunstrijders) te stimuleren en helpen ontwikkelen naar de

top.”

Aandachtspunten

• Ideaalbeeld

• Fysieke competentie: fundamentele bewegingsvaardigheden

(allround)

• Ontwikkelingsleeftijd > chronologische leeftijd

• Windows of opportunity

• Ontwikkeling naar de top is lange termijn proces

• Ontwikkeling van de sporter staat centraal, gaandeweg neemt de

focus op presteren toe

Leerlijnen (prestatiebepalende factoren)

• Techniek

• Fysiek

o Kracht

o Houdings- en bewegingsgevoel

(coördinatie)

o Mobiliteit

o Snelheid

o Uithoudingsvermogen

• Mentaal/ Prestatiegedrag

• Tactiek (en wedstrijden)

• Voeding

• Doping vrije sport

• Materiaal

• Topsport leefstijl

Basisprincipes Techniek

1. Recht op de schaatsen staan

2. Lijn teen-knie-sleutelbeen

3. Diep zitten

4. Zijwaarts afzetten

5. Valbeweging

Basisprincipe: Recht op de schaatsen

staan + lijn teen – knie – sleutelbeen

• Glijden met zo min mogelijk weerstand

• Spierkracht zo efficiënt mogelijk gebruiken

Fundament Leert recht op schaatsen staan

Leren Schaatsen Kan recht op de schaatsen staan en

leert lijn teen – knie – sleutelbeen

toepassen

Leren Trainen Heeft controle over lijn teen – knie -

sleutelbeen

Train Trainen Recht op de schaatsen staan en lijn

teen – knie – sleutelbeen is stabiel, ook

tijdens wedstrijden

Trainen om te

Presteren

Automatisme

Trainen voor de Top Zie vorige fase

Basisprincipe: Diep zitten

WAAROM?

• 70% van totale weerstand is luchtweerstand

• Bewegingsuitslag van de zijwaartse afzet ⇧ = power per slag ⇧

HOE?

• Duw knieën naar voren = enkelhoek ⇩

• Duw achterwerk naar beneden = kniehoek ⇩ (85˚-100˚)

• Buig bovenlichaam voorover (horizontaal), kantel bekken

achterover (navel intrekken), ontspan schouders en kijk

door wenkbrauwen naar voren = heuphoek ⇩ (10˚-20˚)

• Heupen en schouders zijn finishgericht en LZP op bal voet

Fundament Kniehoek van 120 graden, bolle rug,

gewicht achterop

Leren Schaatsen Kniehoek van 100 graden, bolle rug

(horizontaal), gewicht achterop

Leren Trainen Basishouding is onder controle

(enkelhoek zo klein mogelijk, kniehoek

90 graden)

Train Trainen Basishouding is ook onder controle

tijdens wedstrijden

Trainen om te

Presteren

Automatisme

Trainen voor de Top Zie vorige fase

Uitgangshouding

• K5: positie knie bijhaalbeen in de bijhaalfase en tijdens de

inzet van de valbeweging.

• K = knie

• 5: positie knie in een schaal van 0 tot 10

• Tijdens K5 positie: heupen horizontaal

Uitgangshouding

Waarom is dit de uitgangshouding?

• Bevordert ‘achterop zitten’

• Zorgt voor een moment van ontspanning na de afzet

• Bijhaalbeen kan vanuit deze positie goed bijdragen aan de

afzet

• Vanuit deze positie zelf goed controle over het sturen van je

schaats (heupstand)

Basisprincipe: Zijwaarts afzetten

Door tijdens het schaatsen goed zijwaarts af te zetten, creëer

je een voorwaartse snelheid.

Hierbij zijn de volgende aandachtspunten van belang:

1. Massa boven standbeen

2. Afzetten met hak voet

3. Werken vanuit afzet(been)

4. Kleine afzethoek

5. Eénbenig/ Samenwerking benen

6. Vermogen begin afzet

7. Bolle rug

Massa boven standbeen

• Begin pas met je nieuwe afzet nadat je je gewicht boven je

standbeen hebt. Deze massa heb je namelijk ‘gratis’ om je

valbeweging in te zetten.

• Lijn teen – knie – borstbeen/sleutelbeen

Fundament Sporter kan 5m glijden op 1 been

Leren Schaatsen Sporter kan met de schaatsen op 1 lijn

glijden (lange stand) met gewicht

verdeeld, kan 25m glijden op 1 been

Leren Trainen Sporter kan op 1 been slalommen in

basishouding, kan romp stabiel houden

Train Trainen Kan tijdens dynamische schaatsbeweging

gewicht naar 1 been verplaatsen

Trainen om te

Presteren

Heeft volledige controle over

massaverplaatsing

Trainen voor de Top Automatisme

Afzet

Alleen loodrecht op de rijrichting van de schaats kan door de

schaatser een kracht worden uitgeoefend die een component

heeft in de voorwaartse rijrichting.

• Effectief zijwaarts afzetten: loodrecht op de rijrichting duwen

met je hak

• Afzetbeen altijd leidend

• Naarmate afzet vordert: verplaatst de druk van de hak > bal

van de voet > voorvoet aan het einde van de afzet

Kleine afzethoek

• Afzethoek: hoek die het

ijzer maakt met het ijs (α)

• Tijdens het afzetten wordt

de afzethoek steeds kleiner

• Hoe dieper je zit, hoe

kleiner je afzethoek is, hoe

meer zijwaartse druk er

wordt gegenereerd (rode pijl)

• Voorwaartse snelheid ⇧

Eénbenige afzet: samenwerking benen

• Minder glijweerstand

• Meer snelheid creëren: lichaamsgewicht van het ene naar

het andere been verplaatsen zonder dat je deze

gewichtsverplaatsing onderbreekt

• Afzetbeen en bijhaalbeen altijd samenwerken en met de

juiste timing

• Tijdens de afzet van je ene been wordt het andere been

geleidelijk onder het lichaam getrokken. Pas aan het einde

van de afzet, wordt het bijhaalbeen op het ijs geplaatst

• Actie = reactie (struikeleffect)

Power begin afzet

• Het meeste vermogen wordt aan het begin van de afzet

geleverd

• Besteed er dus aandacht aan om zo snel mogelijk alle massa

boven je standbeen te krijgen en dan direct druk op te bouwen

voor je afzet

• Ga niet pas aan het einde van je afzet iets met je krachten

‘doen’.

Sturen van de schaats

• Bij plaatsen schaats wijst het ijzer automatisch iets naar buiten

door de zijwaartse afzet.

• Voor volgende afzet: schaats weer terugsturen evenwijdig aan de

rijrichting.

HOE?

• Gewicht zo snel mogelijk van: buitenkant schaats (waar hij op

terechtkomt bij plaatsing) > recht bovenop je schaats (glijfase) >

binnenkant van je schaats

• Leun met je gewicht tegen de binnenkant van je schaats.

• Door deze druk (vanuit de hak) + ronding ijzer, zal je schaats

terugsturen naar de ideale lijn (afzetfase).

Fundament Kan 15m afleggen door afzetten met 1 been

(ijzers op het ijs)

Leren Schaatsen Leert druk te leveren aan begin van de afzet,

zijwaarts afzetten en terugsturen

Leren Trainen Kan na zijwaartse afzet, terugsturen dmv

lichaamszwaartepunt verplaatsen, leert

éénbenig schaatsen

Train Trainen Verbetert afzethoek, kan éénbenig

schaatsen

Trainen om te

Presteren

Optimaliseert timing van de afzet (ook in

wedstrijden) en heeft controle op maximale

snelheden

Trainen voor de Top Optimaliseert/ perfectioneert timing afzet

per afstand

Bolle rug

• Zijwaarts afzetten wordt makkelijker met een bolle rug

• Bekken achterover kantelen (navel intrekken)

• Bovenlichaam voorover buigen

• Schouders ontspannen naar beneden laten hangen

• Hoofd in verlengde van romp: door wenkbrauwen naar voren

kijken

• Meest aerodynamisch houding

Basisprincipe: Valbeweging

• Lichaamsgewicht van het ene naar het andere been

verplaatsen

• Bijhaalbeen pas op het ijs plaatsen aan het einde van je

afzet, zodat je als het ware ‘zijwaarts valt’ of ‘springt’

• Afzetheup- en schouder naar beneden duwen om de

afzet te ondersteunen

• Door de valbeweging wordt het schaatsen soepel en

dynamisch en gebruik je de snelheid die daarmee

gecreëerd wordt optimaal

Fundament Leert gewicht van ene op andere been

verplaatsen

Leren Schaatsen Leert met armen los en op de rug gewicht

verplaatsen

Leren Trainen Kan sturen dmv lichaamszwaartepunt

verplaatsing en daardoor valbeweging

uitvoeren

Train Trainen Valbeweging verbeteren, door éenbenige

uitvoering en dynamisch bewegen

Trainen om te

Presteren

Optimaliseert valbeweging en timing

Trainen voor de Top Optimaliseert/ perfectioneert timing afzet

per afstand

Heup – en schouderstand

Heup- en schouderstand zijn van belang om:

• Massa boven het standbeen te verzamelen

• Effectief te kunnen afzetten

• Valbeweging te stimuleren

• Moment van ontspanning te creëren

Heupen en schouders altijd finishgericht

Geen ‘hup’-beweging van de schouders

Gestreefd naar horizontaal bovenlichaam

Heupbeweging controleren, op juiste

moment naar beneden duwen

Overkomen?

Overkomen houdt in dat je met je lichaamsgewicht aan

de buitenkant van je schaats komt te hangen

• Geen positieve bijdrage aan het maken van snelheid

• Snelheid maken: met je gewicht tegen binnenkant ijzer

aanleunen (afzetfase)

• Overkomen = gevolg van een goede zijwaartse afzet

• Overkomen laten gebeuren, maar als gevolg van de

zijwaartse afzet en geen doel op zich

Armzwaai

Kan bepalend zijn voor:

•Ritme van je slag

•Kracht van je slag

•Richting waarin je schaatst

Ontspannen beweging vanuit schouders

Ondersteund afzet

Indien armen op de rug: ellebogen ontspannen laten rusten

langs de rug.

Fundament Sporter doet kennis op met balans- en

coördinatie-oefeningen en leert armen

daarbij effectief te gebruiken (impliciet).

Leren Schaatsen 25 meter in de schaatshouding (kniehoek

tussen 90-100 graden) glijden op één been

met de handen op de rug en recht op de

schaats (linker en rechter been).

Leren Trainen De sporter kan zijn armen ritme- en

afzetondersteunend gebruiken waarbij de

romphouding stabiel blijft.

Train Trainen Verbeterd, optimaliseert

afzetondersteunende armbeweging

Trainen om te

Presteren

Optimaliseert en automatiseert

Trainen voor de Top Automatisch

Bocht

Ingang bocht

• Op je rechterbeen zoveel mogelijk rechtdoor (evenwijdig

aan de rijrichting)

• Tijdens afzet rechterbeen ga je met je gewicht naar het

middelpunt van de bocht hangen en probeer je je

linkerbeen zo laat mogelijk te plaatsen

Techniek bocht

• Lichaamszwaartepunt in de bocht

• Eénbenige dynamische samenwerking benen

• Enkelhoek klein houden

• Lijn enkel-knie-borstbeen/sleutelbeen

• Vermogen begin afzet

• Sturen: afzetten loodrecht op rijrichting

Fundament Kan op 2 benen door kleine bocht

(linksom+rechtsom), met buitenste

been steppen

Leren Schaatsen Kan een bocht vloeiend linksom lopen

(leert ook rechtsom)

Leren Trainen Kan hangen in de bocht (LZP aan

binnenkant), behoudt lijn teen – knie –

sleutelbeen, éénbenig

Train Trainen Kan bocht goed aansnijden (op rechts

rechtdoor), kan juiste bochtlijn rijden,

éénbenig en dynamisch

Trainen om te Presteren Optimaliseert bochttechniek

Trainen voor de Top Optimaliseert/ perfectioneert

bochttechniek per afstand

Start

Starthouding

• Positie aannemen die voor jou een stabiel gevoel geeft en

vanaf waar je zo snel mogelijk weg kan komen

Tips:

• Voorste schaats dichtbij of tegen de startlijn

• Achterste schaats met de scherpe binnenkant van het ijzer

vastzetten in het ijs (enkel/knie naar beneden duwen)

loodrecht op de toekomstige afzetrichting

• Lichaamszwaartepunt middenin het steunvlak tussen je

schaatsen

Starthouding (2)

• Bij “klaar”: enkelhoek, kniehoek en heuphoek verkleinen:

Kies houding van waaruit jij zo snel mogelijk weg kunt starten

• Lichaamszwaartepunt verplaatsen: Vaak is de voorkeur om

met je gewicht iets meer op je voorste voet de leunen, zodat

wanneer deze wordt opgetild voor de eerste pas, je direct een

voorwaartse valsnelheid “gratis” meekrijgt

• Heup en schouders zoveel mogelijk finishgericht

Verloop start

• Eerste pas: op binnenkant ijzer zodat

je tegen vast punt kan afzetten

• Knie omhoog onder

lichaamszwaartepunt

• Hoofd in verlengde romp

• Eerst passen op binnenkanten

‘springen’, dan geleidelijk aan steeds

meer recht boven schaats

• Steeds dieper zitten en slag

verlengen

De start: focus per fase MJOP

FUNdament Vaardigheidspaspoort t/m niveau 4: starten (op

commando), stilstaan, stoppen, vallen, opstaan,

Leren Schaatsen Vaardigheidspaspoort t/m niveau 7: sporter leert

startprocedure en de overgang van ‘rennen’ naar

schaatsen

Leren Trainen Sporter leert techniek van meerder soorten starts,

leert op het juiste moment druk leveren op het ijs,

leert actief knieën en armen ondersteunend in te

zetten

De start: focus per fase MJOP

Train Trainen Sporter gaat start die voor hem het snelste is

verbeteren, leert in vloeiende beweging tijdens de

versnelling het lichaamszwaartepunt van recht

naar voren (met rijrichting mee) steeds meer

zijwaarts bewegen.

Trainen om te Presteren Starthouding en reactiesnelheid verbeteren,

technische vaardigheden opgedaan in training

toepassen in wedstrijden, kan start zelf kritisch

analyseren en verbeteren.

Trainen voor de Top Start altijd met volle overtuiging, onder alle

omstandigheden uitvoeren. Kan zijn techniek

perfectioneren en automatiseren.

Vragen?

E-MAIL: J.WIERSMA@KNSB.NL

WEBSITE: WWW.KNSB.NL