Verbreed Gemeentelijk Rioleringplan 2016-2019 · samenwerking zijn gemaakt, heeft de gemeente...

Verbreed GemeentelijkRioleringplan 2016-2019Vastgesteld2 november 2015

Verbreed GemeentelijkRioleringplan 2016-2019Vastgesteld 2 november 2015

Inhoudsopgave

5Verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan 2016-2019

Samenvatting 1 WettelijkebasisvGRP 2 Regionalesamenwerking 3 Watisonzemissie,waarstaanweenwatgaanwedoen 4 Watkostdat 1 Inleiding 1.1 Aanleiding 1.2 Samenwerkingindeafvalwaterketen 1.3 Doelstellingengeldigheidsduur 1.4 Procesenbouwstenen 1.5 Leeswijzer

2 Wetgeving en beleid 2.1 Inleiding 2.2 Takenenbevoegdheden 2.3 Samenwerkingindeafvalwaterketen 2.4 Gemeentelijkebeleidskaders 2.5 Uitdagingenstedelijkwaterbeheer

3 Evaluatie SWR 2010-2015 3.1 Inleiding 3.2 Evaluatie2010-2015 3.3 Benchmarkriolering 3.4 Aandachtspuntenkomendeplanperiode

4 Visie en ambitie 4.1 Inleiding 4.2 Gewenstesituatie 4.3 Doelstellingenvoordeplanperiode2016-2019 5 Huidige situatie en functioneren van voorzieningen 5.1 Inleiding 5.2 Stedelijkregen-enafvalwatersystemen 5.3 Afvalwatersysteem 5.4 Regenwatersysteem 5.5 Grondwater 5.6 Oppervlaktewater 5.7 Beheer

6 Opgave, strategie en maatregelen 6.1 Inleiding 6.2 Opgave 6.3 Strategie 6.4 Maatregelen

7 Middelen en kostendekking 7.1 Inleiding 7.2 Personelemiddelen 7.3 Financiën

8 Voortgang 8.1 Inleiding 8.2 Operationelejaarprogramma’s 8.3 Monitoringdoelenenmaatregelen

1111111113

1515161717

21212526

292930

33333536373840

43434453

595959

555556

Samenvatting

1 WettelijkebasisvGRP

VooruligthetverbreedGemeentelijkRioleringsplan(vGRP) vandegemeenteTilburgvoordeplanperiode2016-2019.HetvGRPiseenwettelijkverplichtplanopbasisvandeWetmilieubeheer.HethuidigevGRP,opgenomenindeStructuurvisieWaterenRiolering2010-2015,loopteind2015afenisaanherzieningtoe.

HetvGRPiseenbeleids-enbeheerplandatophoofdlijnenweergeefthoedegemeenteinvullinggeeftaandegemeentelijkewatertaken.Dezehebbenbetrekkingopafvalwater,regenwaterengrondwater.DemaatregelenuithetvGRPwordenbetaalduitderioolheffing.HetvGRPvormtdusdeonderbouwingvoorderioolheffing.

2 Regionalesamenwerking

InhetBestuursakkoordwater2011(BAW 2011)islandelijkafgesprokenomintensieversamentewerkeninhet(afval)waterbeheer.OminvullingtegevenaandezeopgavewerktdegemeenteTilburgmetzevenomliggendegemeentenentweewaterschappensamenonderdenaam‘SamenwerkingDoelmatigWaterbeheerHartvanBrabant’.BijhetopstellenvanhetvGRPisgebruikgemaaktvanhetformatdatinhetkadervanderegionalesamenwerkingisontwikkeld.

3 Watisonzemissie,waarstaanweenwatgaanwedoen

Degemeenteisverantwoordelijkvoordekwaliteitvandeopenbareruimteenhetwoon-enleefmilieu.Devoorzieningenvoorstedelijkafvalwater,regen-engrondwaterdragendaaraanbij.Zewaarborgendemaatschappelijkebelangenophetgebiedvanbeschermingvandevolksgezondheid,zorgenvoordrogevoeten,schoonwaterenschonebodem.

In2009heeftderaadde‘Visieopwaterenrioleringsbeleidtot2027’vastgesteld.DezelangetermijnvisiewordtinditvGRPbevestigdengeactualiseerdomaantesluitenopopgedanekennis,voortschrijdendinzicht,maatschappelijkeontwikkelingen,klimaatveranderingenhetBestuursakkoordWateruit2011.Degewenstesituatiezieterzouit:

RobuustenklimaatbestendigOplangetermijnligtinheelTilburgeengescheidenrioolstelsel:regenwaterwordtvanafvalwatergescheidenenalleenafvalwaterwordtnaarderioolwaterzuiveringafgevoerd.Dekeuzevoorafkoppelen,deaanlegvanBlauweAders(structuur voor de inzameling van regenwater)enwaterparkenvoordeverwerkingvanregenwateruitmetnamedeoudestad(met een gemengd stelsel)leidttoteenbasisbeschermingtegenwateroverlast.Voordegebiedenwaaraleengescheidenstelselligt,isdebasisbescherminggrotendeelsoporde.InextremeneerslagsituatiesdragendeBlauweAdersbijaanhetverzachtenvandeoverlast,maarvoorkomenkunnenzijditniet.Hetbeleidiseropgerichtomschadealsgevolgvanwateroverlasttevoorkomen.Daarvoorzijnaanvullendemaatregelennodig.DeafgelopenjarenisinTilburgonderzoekgedaannaardeeffectenvanextremeregenvalopderioleringenbijdeoverstorten.Verderekennisvanhetfunctionerenvanhetrioolstelsel,devoorschaderisicovolleobjectenenkwetsbaregroepen,debetekenisvangroenendeinteractiemetdeopenbareruimtezijnvanbelang.Ookomdeanderegevolgenvanklimaatverandering(droogte en hitte)hethoofdtekunnenbieden.Hierligteenrelatiemethetplanvanaanpakklimaatadaptatie,datindemaakis.

DuurzaamDeafvalwaterketenverandert.Deafvalwaterketengaateengrotebijdrageleverenaandeverduurzamingvandesamenlevingenhetsluitenvanketensenkringlopen:waterschappenengemeentenzettenafvalominschonegrondstoffen,energieenschoonwater.Daarnaastligtereenopgaveomkostentebesparen.Datvraagtomslimmerinvestereninflexibelesystemen:oplossingendiepassenbijhetnatuurlijksysteemendebebouwdeomgeving.Degemeentewilmeebewegenmetdezeontwikkelingen,ookalsdatbetekentdatersomsvoorandereoplossingendanrioleringwordtgekozen.Hetgaatomeenmaatschappelijkmeestdoelmatigeinrichting,maatwerkafhankelijkvandeaardenhoeveelheidafvalstromenenlokaleomstandigheden(zoals landschap, ruimtelijke ordening en ecologische uitdagingen).Ditvraagtruimtevoorinnovatieenuitvoerenvanpilotprojecten.

BetaalbaarDekomendedecenniaisdetechnischelevensduurbereiktvaneengrootdeelvandegemengderioleringinTilburg.Andersdanbijaanlegvannieuweriolering(dekostenmakenonderdeeluitvandebouw),komendekostenvoorvervangingtenlastevanderioolheffing.MetdehuidigewijzevanfinancieringinTilburg(kapitaliserenvaninvesteringen)wordteengroteclaimopdetoekomstgelegd.Deveranderendeafvalwaterketen,maarookontwikkelingenzoalsbedrijvendiekiezenvooreigenzuivering,vragenomeenanderevisieopzowelhetvervangenvanrioleringalsdekostendekking.Omdebetaalbaarheidvanhetrioolstelselindetoekomsttegaranderenwordenverschillendeaspectennaderuitgewerkt,zoalsrealistischprogrammeren,risico-gestuurdbeheer,hetgebruikvananderetechnieken,terugwinnenvangrondstoffenenenergie,decentralezuiveringeneneenanderefinancieringssystematiek.

DoelmatigMaatregelenwordenpasuitgevoerdalszekeris,datzeinhetspecifiekegevalookeffecthebben.Datbetekentdatdekomendejarenwordtingezetophetnogmeerinzichtverkrijgeninhetfunctionerenvanhetrioolstelsel,demodellenteoptimaliserenenhetinformatiebeheeropordetekrijgenentehouden.Omdoelmatigeenefficiëntemaatregelentekunnennemen,wordthieropeengrotereschaalnaargekeken:hetwatersysteemhoudtzichimmersnietaandegrenzenvaneenstad.Deregiogemeentenenwaterschappenzijneenbelangrijkepartner.Overhedenzetteninopdemaatschappelijkmeestdoelmatigeoplossingenhetisnietdebedoelingelkaareenzijdignormenopteleggen.Gemeentenenwaterschappenwerkensamenindeafvalwaterketenomdekwaliteitvanhetwaterbeheerteverbeterenendekostenvoorburgersenbedrijvenbetaalbaartehouden.Degezamenlijkewerkzaamhedenbeslaaneenbreedterrein:vangezamenlijkaanbestedentothetafstemmenvaninvesteringsbeslissingen,vanhetuitwisselenvankennistotverminderenvanpersonelekwetsbaarheid.

VerbindendWaterkaningezetwordenalskwaliteitindeomgeving,voorhergebruikennuttigetoepassing.Waterkanbijdragenaandedoelenuitanderebeleidsvelden,zoalsklimaatadaptatie,duurzaamheid,verbeterenvandekwaliteitvandebiodiversiteitengroen/ecologie.Alshetgaatomdeinzetvan(relatief schoon)regenwater,kanditalleenvoordathetwaterineenbuisverdwijnt.Ditheefttemakenmetderisico’svoordevolksgezondheid.Nazuiveringineenwaterparkzijnallerleitoepassingenmogelijk.Initiatievenopditvlakzijneenaanvullingopdewettelijkezorgplichtentenaanzienvanverwerkingvanafvalwater,regenwaterengrondwater.Dezeproductenwordengefaciliteerd,mitsdezeduurzaamzijn,nietstrijdigmethetwater-enrioleringsbeleidengeenrisico’svoordevolksgezondheidmetzichmeebrengen.

Defocusvandemaatregelenligtdekomendejarenopdevolgendepunten:• Instandhoudenvanderioleringdoormiddelvandoelmatigbeheer.• Hetverkrijgenvanbeterinzichtinhetfunctionerenvanhetgemeentelijkwatersysteem,omdemeest

maatschappelijkverantwoordekeuzestemaken.Ditdoenwesamenmetonzewaterpartners.• Hetaanpakkenvanwateroverlastdoor: ◦Verdertegaanmetdoelgerichtafkoppelen,aanlegvanBlauweAdersenwaterparken. ◦Specifiekemaatregelenuittevoerenopwateroverlastlocaties ◦Meetewerkenaanhetklimaatbestendiginrichtenvandeopenbareruimte,onderanderedoorintegratie vanblauwengroen.

4 Watkostdat

BijdeopzetvanhetvGRP2016-2019ismeerdaninhetverledenaansluitinggezochttussendelastenendeheffingen.Hiervooriseennieuwkostendekkingsmodelopgezet.OokisbijdeopzetvanditvGRPnadrukkelijkgekekennaarderechtmatigheidvandediversemaatregelen.Hetgevolgdaarvanisdatereenverschuivingvanmaatregelenheeftplaatsgevondenvaninvesteringennaarexploitatie.DedoorrekeningenvandemaatregelenvanhetvGRPleidttoteenstijgingvandeheffingvan16%in2016(t.o.v. 2015).Dezestijgingisgrotendeelsteverklarendoordatderioolheffinglaagwordtgehoudendoorinzetvandeegalisatiereserve.Opverzoekvanhetcollegeisuitgewerkthoederioolheffingmetinzetvandeegalisatiereservegeleidelijkkangroeiennaareenkostendekkendtariefin2019.Optermijnzaldeheffingforsstijgenalsgevolgvangrootschaligevervangingsinvesteringen.Dekomendejarenwordtonderzochthoedepiekindeheffingafgevlaktkanworden.

1. Inleiding

1.1 Aanleiding

VanuitdeWetMilieubeheer(art. 10.33 Wm)endeWaterwet(Waterwet art. 3.4 t/m 3.6)heeftdegemeentedewettelijkezorgplichtenvoorafvalwater,regenwaterengrondwater.InhetverbreedGemeentelijkRioleringsplan(vGRP)formuleertdegemeenteTilburghoezijdezezorgplichteninvultenbetaalt.

Maarweinigmensenbeseffenhoebelangrijkrioleringis.Zohebbenrioleringendedrinkwatervoorzieningsindsde19deeeuwmeervoordevolksgezondheidbetekend,dandehelemedischewetenschapdaarna.Pasalshetmisdreigttegaanenerbijvoorbeeldstank-ofwateroverlastoptreedt,krijgtrioleringaandacht.Tochwordendagelijksveelinspanningenverrichtomdezekostbareinfrastructuurgoedtebeheren.OnderliggendvGRPlaatziendatgemeenteTilburghierbijvooruitkijktenmetrespectvoorhetverledenverderbouwtaaneenrobuustenflexibelwatersysteem.

DeOmgevingsvisieTilburg2040zegtdatTilburgin2040eengezondestadisomintewonenentewerkenendatwaterbijdraagtaaneenleefbareenduurzamewoonomgeving.MetdeuitvoeringvandemaatregelenvanditvGRPkomendezedoelstellingenweereenstapjedichterbij.

1.2 Samenwerkingindeafvalwaterketen

DebelangrijksteverschillenindebeleidskadersinvergelijkingmetdeStructuurvisieWaterenRiolering(waarin opgenomen het GRP 2010-2015)zijndeinvoeringvandeWaterwetin2009,deinvoeringvanhetBesluitlozingenbuiteninrichtingen(Blbi)in2011endeondertekeningvanhetBestuursakkoordWater(BAW)in2011.InhetBAWverklarenRijk,drinkwaterbedrijven,provincies,gemeentenenwaterschappenomintensiefmetelkaartegaansamenwerkenindeafvalwaterketen.Dezesamenwerkingmoetleidentotkwaliteitsverbetering,verminderingvandekwetsbaarheidenminder(meer)kosten:eendoelmatigereaanpakinhetafvalwaterbeheer.

OminvullingtegevenaandezeopgavewerktdegemeenteTilburgmetzevenomliggendegemeentenentweewaterschappensamenonderdenaam‘SamenwerkingDoelmatigWaterbeheerHartvanBrabant’ (paragraaf 2.3).

1.3 Doelstellingengeldigheidsduur

HetvGRPiseenbeleids-enbeheerplandatophoofdlijnendeinvullingvandegemeentelijkewatertakenweergeeft.DoormiddelvanhetvGRPlegtdegemeentevasthoehethuidigestelselwerkt,waterbetermoetenhoezijdatwilbereiken.

DeWetmilieubeheerschrijftvooreenvGRPgeengeldigheidsduurvoor,hierinwordtdegemeentevrijgelaten.Omhetzorgprocesvoorderioleringgaandetehoudeneninvullingtegevenaanafsprakendiebinnenderegionalesamenwerkingzijngemaakt,heeftdegemeenteTilburggekozenvooreengeldigheidsduurvanvierjaar:2016-2019. Deplanningshorizonreiktechterveelverderenbedraagt80jaar,ditisdevervangingstermijnvanderioleringinTilburg.Derioolheffingendelangetermijndoelstellingenzijnhieropgebaseerd.In2019wordtbekekenofhetinregionaalverbandhaalbaarisomeengezamenlijkafvalwaterplanoptestellen.VanuithetBestuursakkoordWateris2020genoemdalstoetsingsmomentvoordesamenwerkingindeafvalwaterketen.

1.4. Procesenbetrokkenen

ConformdeWetmilieubeheerisdegemeenteverantwoordelijkvoorhetrioolbeheer.Degemeenteisechternietdeenigespelerindeafvalwaterketen.

Dewaterschappenzijnbinnenhunbeheergebiedverantwoordelijkvoorhetwater-enzuiveringsbeheer.VoorTilburgzijnditwaterschapDeDommelenwaterschapBrabantseDelta.DeprovincieheefteenaanwijzingsbevoegdheidbijhetopstellenvanhetvGRP.DitvGRPistotstandgekomeninsamenwerkingmetdewaterschappen,BrabantWaterenRijkswaterstaat.Deprovincieheeftzichlatenvertegenwoordigendoordewaterschappen.Hiermeeisgewaarborgddatdegemeentelijkeplannenenmaatregelenafgestemdzijnmetdeplannenvanexternepartijen.VanzelfsprekendheeftbinnendegemeenteTilburgafstemmingplaatsgevondenmetvakgebiedenwaarvanuithetbeleidsveldwaterenrioleringraakvlakkenmeezijn,zoalsruimtelijkeordening,veiligheid,wijken,milieuengroen.

HetverbreedGemeentelijkRioleringsplanisnietvoordiscussievoorgelegdaandestad,omdat:• hetwettelijketakenbetreft,waarbijtechnische,

financiëleenefficiencyoverwegingendoorslaggevendzijnvoordeprioriteitstelling;

• ergeenextrawenseninhetplanzijnopgenomen,omdatzetekostbaarzijnenhiervoorgeenruimteisindefinanciëlekaders;

• hetgaatoverrobuustestructuren(eensamenhangendenveerkrachtiggeheel)diejenietelkevierjaarmoetheroverwegenenwaarjeooknietoppostzegelniveauanderekeuzesinkuntmaken.

• hetvGRPgeenconcretemaatregeleninspecifiekestratenofwijkenbevat(diestaanindeMeerjarenprogrammering),waardoorhetvGRPverafstaatvandebelevingswereldvanveelburgers.

Omwonendenwordenactiefbetrokkenophetmomentdatconcreteplannenwordenuitgewerktdievaninvloedzijnophundirectewoonomgeving.BijhetopstellenvanhetvGRPisgebruikgemaaktvanhetformatdatinhetkadervanderegionalesamenwerkingisontwikkeld.

1.5 Leeswijzer

HetvGRPisopgebouwdvolgensderichtlijnenvandeLeidraadRioleringvandeStichtingRIONEDmoduleA1050.NaastditinleidendehoofdstukbevathetvGRP7hoofdstukken.Inhoofdstuk2ishetwettelijkekadertoegelicht.Vervolgensisteruggebliktopdeafgelopenplanperiodeenzijnaandachtspuntengeformuleerdvoordeaankomendeperiode(hoofdstuk 3).DevisieenambitievandegemeenteTilburgstaaninhoofdstuk4.Hethuidigebeheerareaalendekwaliteitstoestandzijnbeschreveninhoofdstuk5.Hoofdstuk6behandeltdegemeentelijkeopgaveendewijzewaarophierinvullingaanisgegeven.Eenverantwoordingvandeinzetvanpersoneleenfinanciëlemiddelenstaatinhoofdstuk7.InhetslothoofdstukisweergegevenhoedevoortgangvanditvGRPwordtgemonitord.Achtergrondinformatiestaatindebijlagen.

2. Wetgeving en beleid

2.1 Inleiding

Indithoofdstukzijnkortdekadersbeschrevendietengrondslagliggenaanhetgemeentelijkwaterbeleid.Tevenswordtkortstilgestaanbijdeuitdagingenwaardegemeentevoorstaatophetgebiedvanwaterenriolering.Debelangrijkste wettenenbeleidskadersdietengrondslagliggenaanditvGRPzijndeEuropeseKaderrichtlijnWater,deWaterwet,deWetmilieubeheerendegemeentewet.Inbijlage2ishetwettelijkkadernadertoegelicht.

2.2 Takenenbevoegdheden

DezorgenverantwoordelijkhedenvoorhetwaterindegemeenteTilburgisinhandenvandegemeente,waterschappen,Rijkswaterstaat,provincieenperceeleigenaren.Iederepartijheefthierinzijneigenverplichtingenenbevoegdheden,zoalsvastgelegdinwetgevingofbeleid(zie tabel 1).

Actor Takenenbevoegdheden

EuropaRichtlijn2000/60/EGvanhetEuropeesParlementendeRaad(23 oktober 2000),aangeduidmetdewerknaamKaderrichtlijnwater(KRW)omvatdeEuropeserichtlijnomin2027hetoppervlaktewatertelatenvoldoenaaneenecologischeenchemischegoedetoestand.

RijkHetrijkisverantwoordelijkvoorhetnationalebeleidskaderendestrategischedoelenenmaatregelenvoorhetwaterbeheerinNederland.HetrijkisopstellervanhetNationaalWaterplan2009-2015,deWetMilieubeheerende Gemeentewet.

ProvincieNoord-Brabant

Deprovincieisverantwoordelijkvoordevertalingvanhetrijksbeleidnaareenregionaalbeleidskaderenvoorstrategischeregionaleopgaven.DeprovincieisopstellervanhetProvinciaalMilieu-enWaterplan2016-2021.

Deprovincieistevensbevoegdgezagvoorvergunningverlening,hettoezichtenhandhavingvanonderstaandegrondwateronttrekkingenen-infiltraties:• Industriëleonttrekkingen>150.000m3• Grondwateronttrekkingent.b.v.drinkwaterwinning• Bodemenergiesystemen

TenaanzienvanhetvGRPheeftdeprovincieeenadviserendeentoetsenderol.DeprovinciekaneenaanwijzingopleggenindienertegenstrijdighedenzijntussenhetvGRPendeprovincialeplannen.

WaterschappenDeDommelenBrabantseDelta

Dewaterschappenzijnverantwoordelijkvoorhetoperationeleregionalewaterbeheer.Ditbetekentdatzijzorgenvoordrogevoeten(veiligheid),schoonenvoldoendewater.DevisiehieropendebijhorendemaatregelenzijnbeschrevenindeWaterbeheerplannen2016-2021.

Hetwaterschapheefteenzorgplichtvoordezuiveringvanstedelijkafvalwaterenisbevoegdgezagvoordirectelozingenopderioolwaterzuivering(RWZI)ennaarhetoppervlaktewater.Voordereguleringvanindirectelozingen(naar het riool)heefthetwaterschapeenadviserenderolnaargemeenten.

Hetwaterschapheefteenzorgplichtvoorhetbeheervanregionalewaterenenkeringen.Handelingeninhetoppervlaktewatersysteemregulerenwaterschappenmiddelsalgemeneregels,verordeningeneneenWatervergunning.Hetwaterschapisverantwoordelijkvoorvergunningverlening,toezichtenhandhavingvangrondwateronttrekkingeneninfiltratiesinhaarbeheergebied,metuitzonderingvandedriecategorieënwaarvoordeprovincieverantwoordelijkis

Omdewaterbelangenbijruimtelijkeontwikkelingenveiligtestellendoorlopenwaterschapengemeentebijalleruimtelijkeontwikkelingendewatertoetsprocedure.Hierbijwordto.a.toegezienopeenhydrologischneutraleinpassingvanontwikkelingen.Deresultatenhiervanwordenvastgesteldindewaterparagraaf(en vervolgens in het bestemmingsplan).Deindewaterparagraafvastgesteldeuitgangspuntenenrandvoorwaardenwordendoorbeidepartijennageleefdindeuitvoeringsfase.

TenaanzienvanhetvGRPheefthetwaterschapeenadviserenderol.

GemeenteTilburg

Degemeenteheeftdriezorgplichtent.a.v.stedelijkwaterbeheer:• Doelmatiginzamelenentransporterenvanstedelijkafvalwaternaareenzuiveringstechnisch

werk.• Doelmatigeinzamelingenverwerkingvanregenwaterdatperceelseigenarenredelijkerwijsniet

zelfkunnenverwerken.Eventueelkandegemeentehiervoormaatwerkvoorschriftenofeengebiedsverordeninginstellen.

• Treffenvanmaatregelenomstructureelnadeligegevolgenvandegrondwaterstandvoordeaandegrondgegevenbestemmingtevoorkomenofzoveelmogelijktebeperken.Voorwaardehierbijisdatdemaatregelendoelmatigzijnenniettotdezorgvanhetwaterschapofdeprovinciebehoren.Degemeentedienthetlokettezijnvoorgrondwatervraagstukkenbinnenhaarbeheersgebied.

Lozingenvan(afval)waterzijnperdoelgroepgeregeldvialozingenbesluiten.Bijdeverwerkingvan(afval)waterhoudtdegemeenterekeningmetdewettelijkevoorkeursvolgorde.

Volgensdewethebbengemeenteneenbelangrijketaakinhetvoorkomenvangraafschadeaankabelsenleidingen(WION)enhetbeschikbaarstellenvangegevensoverdeondergrond(BRO, 2015).InhetkadervanhetBesluitopdelijkbezorginghebbengemeenteneentoetsenderolindeontwateringvanbegraafplaatsen.

Perceeleigenaar

Deperceeleigenaarisverantwoordelijkvoordestaatvanzijnwoningenperceel.Ditbetekentdathijzelfverantwoordelijkisvoorhetopeigenperceeltreffenvanmaatregelenvoordeinzamelingvanstedelijkafvalwaterenovertollighemel-engrondwater.Pasalsdeperceeleigenaarzichredelijkerwijsnietkanontdoenvanhetovertolligehemel-engrondwater,isereentaakvoordegemeenteofhetwaterschap.Deperceeleigenaarheeftookeenzorgplicht.Ditbetekentdathijgeenhandelingenmagverrichtenwaarvanhijkanverwachtendatdezehetdoelmatigfunctionerenvan(water)voorzieningenbelemmeren.

Tabel 1: Taken en bevoegdheden (stedelijk) waterbeheer

2.3 Samenwerkingindeafvalwaterketen

Diverseoverheidsinstantieshebbentakenenbevoegdhedeninhetwaterbeheer.Ditvraagtomsamenwerkingenhetmakenvanafspraken.Dezesamenwerkingenisnietvrijblijvend.

Waterwet,artikel3.8

Waterschappenengemeentendragenzorgvoordemethetoogopeendoelmatigensamenhangendwaterbeheerbenodigdeafstemmingvantakenenbevoegdhedenwaaronderhetzelfstandigebeheervaninname,inzamelingenzuiveringvanafvalwater.

InhetBestuursakkoordWater(BAW 2011)zijnhetRijk,provincies,gemeenten,waterschappenendrinkwaterbedrijvenmaatregelenvooreendoelmatigwaterbeheerovereengekomen.

SamenwerkingdoelmatigwaterbeheerHartvanBrabantOminvullingtegevenaandeopgavenvanuitdeWaterwetenhetBestuursakkoordWaterwerktdegemeenteTilburgsamenmetzevenomliggendegemeentenentweewaterschappensamenineennetwerkorganisatieonderdenaam‘SamenwerkingDoelmatigWaterbeheerHartvanBrabant’(Dongen,Gilze-Rijen, Hilvarenbeek, Loon op Zand, Oisterwijk, Goirle, Waalwijk en waterschappen De Dommel enBrabantse Delta).

Genoemdepartijenhebbenop18april2013de‘SamenwerkingsovereenkomstDoelmatigWaterbeheerHartvanBrabant’ondertekend,inclusiefdebijbehorendeKadernotaenhetMeerjarenprogramma2013-2020.Hierinzijndeuitgangspuntenenambitiesvastgelegdvoordethema’s:Kosten,Kwaliteit,Kracht,Kenniseninnovatie,KlimaatenKringloop.Bijlage3bevatdesamenwerkingsovereenkomst.

AfvalwaterakkoordTilburg2007Ineeneerderstadiumhebbendegemeente,WaterschapdeDommelenWaterschapBrabantseDeltabilateraaleenAfvalwaterakkoordgesloten(november 2007).Inhetakkoordzijnconcreteafsprakengemaaktoverovernamepunten,afnameverplichtingenjaarlijksonderhoudskostenenvervangingsinvesteringenvanhetcomplexMoerenburg.Daarnaastzijnintentiesendoelstellingenvandesamenwerkingindeafvalwaterketenvastgelegd.HetAfvalwaterakkoordwordtherziennaafrondingvanhet“gezamenlijkonderzoekfunctionerenwatersysteem/afvalwaterketen”.

2.4 Gemeentelijkebeleidskaders

Hetgemeentelijkwaterbeleidwordtnietalleenbepaalddoorwet-enregelgeving.Ook(beleids)plannenvanuitanderegemeentelijketaakveldenstellenkaders.Hierondervolgteenkortoverzicht:• OmgevingsvisieTilburg2040• Coalitieakkoord2014-2018• Tilburgopweg2009 (Infra)• ProcesomtekomentothetMJP• TilburgBoomt• Gebiedsgerichtgrondwaterbeheer• BesluitBegrotingenVerantwoordingNotitieRiolering

BouwstenenvGRP• MeerjarenprogrammasamenwerkingDoelmatigwaterbeheerHartvanBrabant(2013-2020)• AfvalwaterakkoordTilburg-Waterschappen2007• BasisrioleringsplanTilburg2005• BasisrioleringsplanBerkel-Enschot2007• BasisrioleringsplanUdenhout2012• Meetplanriolering2012• Benchmarkrioleringszorg2010en2013

2.5 Uitdagingenstedelijkwaterbeheer

HieronderiseenaantalontwikkelingenbenoemdwaargedurendedelooptijdvanhetvGRPrekeningmeegehoudendientteworden.

Gezondheidsrisico’svanstedelijkwaterRioleringiseenbelangrijkevoorzieningvoordevolksgezondheid.Bijhetopstellenvanmaatregelenenhetontwikkelenentoepassenvannieuwesystemenmoetditaspectnietuithetoogwordenverloren.Dehoeveelheidenplaatsvanoverstortenisbelangrijkenbijafkoppelenmoetgoedwordengekekenwelkeoppervlakkenkunnenwordenafgekoppeldenofdiealdannietverontreinigdzijn.Bijafkoppelenverdwijnthetwaterveelaluiteindelijk“uithetzicht”indebodemofhetverdwijntzichtbaarinhetoppervlaktewater.Binnenbestaandevoorzieningenisonderzoeknodigomrisico’svoordevolksgezondheiduittesluiten.Ditgeldtookvoorfonteinen,bedriegertjes,wateropstraatenwaterinvijversenwadi’s.

KwaliteitleefomgevingKwaliteitvandeleefomgevingenintegraalbeheervandeopenbareruimtehebbeneensterkerelatie.Derioleringstaatnietopzichzelfenmaatregelenwordenintegraalafgestemdomoverlastvoorburgersenbedrijventeminimalisereneneenefficiëntebestedingvanmiddelentegaranderen.Ookhetvoorkomenvanwateroverlastenhetzorgenvoorschoonoppervlaktewaterverhogendekwaliteitvandeleefomgeving.

KlimaatontwikkelingHetklimaatverandert.Ditleidttotgroteonevenredigheidindeverdelingvanneerslag,metgrotereenheftigerebuienenlangereperiodenvandroogte.Hetbesefgroeitdatverwerkingvangrotehoeveelhedenneerslagnietalleeninrioolbuizenkanplaatsvinden.Ditvraagtaandachtvooreenveerkrachtigeneenrobuustewaterketen,dienaastmaatregeleninhetrioolstelselenhetstelselvanbekenenrivierenookingrijpenderuimtelijkmaatregelenzalvergen.Eenintegraleaanpakisnoodzakelijk.

Tilburgheeftdeambitieomeenklimaatbestendigestadtezijnenmeerwaterengroenindestadtebrengen.DitisvastgelegdinhetcoalitieakkoordendoorvertaaldindeOmgevingsvisieTilburg2040.Meerwaterengroenkaneenwateropgavedienen,zoalshetvoorkomenvannattevoetenenhetvergrotenvandebelevingvanwater.Meerwaterengroenindestadgaatookovernatuur,ecologie,biodiversiteit,inrichtingenbeheervandeopenbareruimte.Kortomleefbaarheidindestad.HetisdaarmeeeenbredeRO-aangelegenheiddievraagtomeenintegralebenadering.

AfhakenbedrijvenSteedsmeerbedrijvenkiezenervooromhuneigenafvalwaterlokaaltezuiveren,ingegevenvanuiteenverplichtingvanuithunmilieuvergunning,vanuitduurzaamheidsoverwegingenofomkostentebesparen.Derioleringenrioolwaterzuiveringzijnooitaangelegdvoorhettransporterenenzuiverenvanhuishoudelijkafvalwater.HetaansluitenvanbedrijvenhadalsvoordeeldatdelastenvanrioleringenRWZIoverveelbredereschoudersverdeeldkonworden.Sommigebedrijvenwerdenzelftegemoetgekomenomhunafvalwatertelozenopderiolering,omdathetafvalwaterstoffenbevatdiegunstigzijnvoorhetzuiveringsproces.Gemeenteenwaterschappenmoetensamenbepalenhoehiermeeomtegaan,omtevoorkomendateroptermijneenvoorburgersonbetaalbaarrioolstelselenrioolwaterzuiveringligt.

AlternatievesanitatieLandelijkwordenopkleineschaalnieuwesanitatievormenuitgeprobeerd,bijvoorbeeldeenaparteinzamelingvanurine.Ditzijninteressanteontwikkelingen,diebinnenhetsamenwerkingsverbandwordengevolgd.DegemeenteTilburghanteerthetuitgangspuntdatrioolvoorzieningenrobuustdienentezijn.Alternatievenwordenopgroteschaalpastoegepastalszevoldoendezijnbewezen.OpkleinereschaalstaatTilburgopenvoorhetuitvoerenvanpilotprojecten.

OntwikkelingenbuitengebiedInhetbuitengebiedzijneindvorigeeeuwmeteenflinkefinanciëleinspanningvoorzieningenvoorhetafvalwateraangelegd.Devraagishoedebestaandeinfrastructuurzoeffectiefmogelijkmoetwordenbeheerdenwateengoedeaanpakisbijdevervangingvandebestaandesystemen.Zowelhetbeheervanbestaandeinfrastructuuralsdevervangingdoormogelijkenieuwesystemenhebbendoordewenstoteengroteredoelmatigheideenandereinsteekgekregendaneindvorigeeeuw.

GrondstoffenenenergieDeafvalwaterketenkanduurzamerwordenbeheerddoor(aanvullende)winningvangrondstoffenenenergie.Afvalwaterwordtbeschouwdalsbronvanwaardevollegrondstoffen(o.a.fosfaat,cellulose,alginaatenbioplastics)enenergie(thermischenchemisch).Hetkennisniveauindesectoroverenergieproductieengrondstoffenwinningneemtsneltoeentechnologischeontwikkelingenleverennieuwekansenop.Binnenderegionalesamenwerkingwordtbijgedragenaannationaleonderzoeken(o.a.viaRionedenStowa)enkenniswordtonderlinggedeeld.Ontwikkelingenwordenactiefbijgehouden.

DuurzamefinancieringrioolstelselEengrootdeelvandekostenvoordegemeentelijkewatertakenbestaanuitrentelasten.Bijongewijzigdefinancieringsstructuur,waarbijrioolvervangingenenrenovatieover30jaarwordenafgeschreven,zalditaandeelindetoekomstforstoenemen.DegemeenteTilburghechtaanlagewoonlastenvoorhaarinwoners.Derioolheffingwordtlaaggehoudendoorhetinzettenvanoverschotuitdeexploitatie.Bekekenmoetwordenofdestrategieënomderentelastenoptermijnteverlagenendusookindetoekomstvaneenlage(re)heffingverzekerdtezijn,inTilburgtoegepastkunnenworden.

3. Evaluatie Structuurvisie Water en Riolering 2010-2015

3.1 Inleiding

MethetopstellenvandeSWRheefteenintegratievandrieplanvormenplaatsgevonden:hetWaterplanuit1997,hetWaterstructuurplanuit2002enhetgemeentelijkrioleringsplan.DeevaluatievandeSWRheeftineigenbeheerplaatsgevonden,zowelmetinternealsexternebetrokkenen.GeblekendatdeSWRheeftvoldaanaandeverwachtingen:waterenrioleringisbeterophetnetvliesgekomenbijcollega’s,bijexternewaterpartners,inplannenenbijprojecten.DeSWRisgebaseerdopeengedegenvisie,biedtgoedehandvatenenpraktischebeleidsregels.Continueringvandezesystematiekisgewenst,metaanvullingen/ofaanscherpingoponderdelen,gebaseerdopdeuitkomstenvanstudies,nieuweinzichtenenervaringvandeafgelopenjaren.

Dithoofdstukbevatdeevaluatievandegesteldeopgavenenfinanciëleenpersonelemiddelenophoofdlijnen,omzodesucces-enfaalfactorenteachterhalenendoortevertalennaarhetvGRP2016-2019.Zowelsuccessenalsdemeestproblematischeknelpuntenwordengenoemd.Waarnodigleidtdittotaanbevelingenvoordevolgendeplanperiode.Indebijlage5(Evaluatie maatregelen SWR 2010-2015)wordtpermaatregeluitdeSWReentoelichtinggegevenoverdestandvanzakenenvoorzoverrelevantconclusiesenaanbevelingenvoorhetvolgendeplan.

DeStructuurvisieWater-enRioleringhadmedetotdoelomdeimplementatievanhetwaterbeleidinruimtelijkeontwikkelingenterealiseren.Degemeentestreeftnaareeneffectiefwaterbeheereneenefficiëntplanvormingsproces.UitdeevaluatievandewatertoetsblijktdatdewaterpartnerstevredenzijnoverhetprocesmetdegemeenteTilburg.Welisereenwensomtekomentotverdereoptimalisatie.

3.2 Evaluatie2010-2015

DeopgavenIndeSWRzijndewateropgavenvoordeperiode2010-2015uitgewerkt,waarbijonderscheidisgemaaktinafval-,regen-,grond-,oppervlakte-engebruikswater.Indezeparagraafwordtperonderdeelbeschrevenwaterisgebeurdomdeopgaventerealiseren.

StedelijkafvalwaterDerioleringindegemeenteTilburgfunctioneertoverhetalgemeengoed.Delaatsteongezuiverdelozingeninhetwaterwingebiedzijnin2014aangepakt.Daarmeeis100%vandeafvalwaterproducerendelocatiesgerioleerd,aangeslotenopeenIBA(Individuele Behandeling Afvalwater) ofgesaneerd.

Tilburgvoldoetalsgeheelaandebasisinspanning.DoelvandeKRW/waterkwaliteitsspoorisomdevuilemmissieophetoppervlaktewatertoteenminimumtebeperken.Voordatbepaaldkanwordenwelkemaatregelenhiervoorgetroffenmoetenwordenaanderiooloverstorten,isinzichtnodigindewerkingvanhetrioleringssysteeminsamenhangmethetontvangendeoppervlaktewater.Samenmetdewaterschappenwordteenwaterketenmodelopgesteld,inplaatsvanhetperiodiekopstellenvaneenBasisrioleringsplan.Hiermeekunnenbeterevoorspellingenwordengedaanopbasisvandepraktijk,meetgegevensenhydrodynamischeberekeningenendaarmeedemaatregelentenaanzienvanbeschermingtegenoverstromingenvuilemissiedoelmatigerwordenbepaald.TijdensdeopstellingvanditvGRPwasdevalidatievanditmodelnognietafgerond,waardoorhetbenodigdeinzichtomtekomentothetformulerenvanmaatregelennognietisverkregen.

HetAfvalwaterakkoord(AWAK 2007)isaanactualisatietoe.Deopgenomenoptimalisatiestudieisin2014opgestartbinnendestudievanhetwaterketenmodelenwordtin2015-2016verderuitgevoerd,inverbandmetbeschikbaarheidvanmeetgegevens.HetAWAKwordtgeëvalueerdnaafrondingvandeoptimalisatiestudie.

Degemeenteinspecteertderioleringbij40jaarofouder.Afgelopenperiodehebbeneenaantalinstortingenplaatsgevondenvandevrijvervalrioleringdieminderdan40jaaroudis.Onderzochtwordtofeenanderestrategievoorhetinspecterengevolgdmoetworden.

RegenwaterHetgemengderioleringvoldoetnietoveralaandefunctioneleeisomwateropstraatbijeenneerslagmeteenherhalingstijdvan2jaartevoorkomen.IndeSWRisbeslotenomhetgemengderioolstelseldoelgerichtteontvlechten.EriseenstartgemaaktmetdoelgerichtafkoppelenendeaanlegvandeBlauweAderstructuur,waarmeeregenwaterondergrondsnaardewaterparkenwordtgetransporteerd.

Deafgelopenjarenzijnzoveelmogelijkkansenbenutomincombinatiemetanderewerkzaamheden(zoals wegonderhoud)leidingenaanteleggenenhetcreërenvandehoofdafvoervandeBlauweAders,metnamerichtingMoerenburgenNoordoost.MomenteeliseendeelvandeBlauweAderMoerenburgafvoerendnaarhetwaterparkLeijparkenviadenooduitlaatWethouderBaggermanlaan,opdePiushaven.Deoverigestukkenwerkentijdelijkalsbergingsriolen.

Naastafkoppelenheeftdegemeenterioolverzwaringenuitgevoerdbijdiverselocaties,conformonderbouwingindeBRP’s.Verderiseenby-passtercompensatievandevernauwingvandehoofdrioolSintJosephstraataangelegd.DeeffectenvandezewerkzaamhedenenvandeafkoppelplannenendestukkenBlauweAderszijnbijbenaderinginkaartgebrachtdoordeschachtenuitterekenenwaarwateropstraatontstaatbijdeuitgangs-endehuidigesituatie.ErzijngeenberekeningenbeschikbaarvanactuelerekenmodellenvanBerkel-EnschotenUdenhout.Hierisnauwelijksafgekoppeld,weliseenaantalhydraulischemaatregelenuitgevoerd.Inbijlage11zijndetabellenenbijhorendekaartenopgenomen.

Alsgevolgvanbezuinigingenin2011isderealisatietermijnvoordetotaleBlauweAderstructuuropgerektvan30naar40jaar.

IndeSWRisgekozenomtestartenmetdeuitwerkingenuitvoeringvandewaterparkenvanaf2016.Inhetkadervanwerkmakenmetwerkzijnwerkzaamhedenvooruitgehaald.HetwaterparkMoerenburgisontworpeninsamenhangmetdeontwikkelingvanhettweedehelofytenfiltervanwaterschapDeDommel.Derealisatiestaatvoor2016ophetprogramma.HetwaterparkLeijparkisuitgewerktenaangelegd.

Bijnieuwbouwenherstructureringwordenregenwaterenafvalwaterinprincipegescheidengehouden.Bijdezegescheidenrioolstelselskomenhelaasookfoutieveaansluitingenvoor.Waarpreciesenmetwelkgevolgisvaakalleenindirectbekend.Hieraanisteweinigaandachtbesteedalsgevolgvandecomplexiteit.

Optimalisatievanafkoppelgebiedenheeftplaatsgevonden.Datheefteenbesparingopgeleverdvangebiedenwaarafgekoppeldmoetwordenomhetdoeltebehalen.Deactualiseringvandeafvoerendeoppervlakkenendevalidatievanhetwaterketenmodelkanverdereaanscherpingvandegebiedsgrenzen,endaarmeedekosten,opleveren.

DemeerwaardevanafkoppelenmetdeaanlegvanBlauweAdersisonderzocht,tenopzichtevanhetdoorzettenvantraditioneelafkoppelbeleid,aangevuldmetconventionelemaatregelenindegemengderioleringmethetzelfdedoelbereik.DaaruitblijktdatdeaanlegvanBlauweAdersenwaterparkengoedkoperisentoteenrobuustersysteemleidt.VooraldeaanzienlijketoenamevandeafvoercapaciteitvandeBlauweAderszelfleverteentoegevoegdewaardebijhevigeneerslag,doordenooduitlatenophetWilhelminakanaalendewaterparkenaanderandenvanhetstedelijkgebied.HiermeevoldoetTilburgaandedoelstellingenspeeltinopdeklimaatverandering,waarbijdeneerslagintensieverwordt.ErvindtoverlegplaatsmetRijkswaterstaatonderwelkevoorwaardendenoodoverlatenophetWilhelminakanaalgerealiseerdmogenworden.

Uitonderzoekisgeblekendatwateropstraatbijeenneerslagmeteenherhalingstijdvan2jaarindeAlbionstraatniettevoorkomenismetafkoppelen.Debesteoplossingisomhiereenaantalriolentevergroteneneenrioolbassinaanteleggen.

MetdeBlauweAderswordtinheelTilburgwateropstraatbijeenneerslagmeteenherhalingstijdvan2jaarvoorkomen.DoorklimaatveranderingzullendebuienechterhevigerwordenenbijextremeresituatieszullenBlauweAdersnietvoldoendezijnomwateroverlasttevoorkomen.Erheefteeneersteonderzoeknaardeeffectenvanhevigeregenvalophetstedelijkgebiedplaatsgevonden.Daarbijzijnlocatiesinbeeldgebrachtwaaroverlastenschadeontstaat.Maatregelendoorandersinrichtenvandeopenbareruimteleverenhiernietvoldoendeoplossing.Welzijneenaantalno-regretmaatregelenbenoemd,dieoverlastkunnenverzachten.

Tijdensdeafgelopenplanperiodehebbeneenaantalforseneerslaggebeurtenissenplaatsgevonden,waaronderop26augustus2010en28juli2014.Metnamedeneerslaggebeurtenisin2014heeftopdiverselocatiesinTilburgaanzienlijkehindereninpandigeschadetotgevolggehad:Kapelstraat,Verdiplein,Vivaldistraat,Rueckertbaan(ontoegankelijkheid van het Tweestedenziekenhuis),Lijnsheike/deSchansendeLeharstraat.

GrondwaterIndeSWRzijneenaantalgebiedenbenoemdwaaropbasisvanmeldingenenervaringenvanbeheerderssprakezoukunnenzijnvangrondwateroverlast.Uiteenkwalitatieveanalyseblijktdatdegrondwateroverlastklachtennietverklaardkunnenwordenuitgrondwaterstandsmetingen.Waarschijnlijkishiersprakevanschijngrondwaterstandenalsgevolgvanstagnatieopleemlagen.Hierwordtdanookgeenvervolgaanpakmeeraangekoppeld,andersdanhetopordebrengenenonderhoudenvanhetgrondwatermeetnetenhetzorgenvooreengoedgegevensbeheer.

GebiedsgerichtgrondwaterbeheerDeBlauweAdersdragennaasthethoudenvandrogevoetenookbijaandedoelstelling‘bescherming’vangebiedsgerichtgrondwaterbeheer(Ggb).Inhetstedelijkgebiedliggendemeestegrondwaterverontreinigingen.DeBlauweAdersvoerenhetregenwaterafnaarwaterparken,waardoordeverspreidingssnelheidvandeverontreinigingeninhetstedelijkgebiedafneemt.Doorhetregenwateraanderandvanhetstedelijkgebiedteinfiltrerenwordthetverontreinigdgrondwaterteruggedruktonderhetstedelijkgebied.

OppervlaktewaterIndeSWRishetopstellenvaneenplanvanaanpakoppervlaktewaterkwaliteitopgenomenomeenantwoordtegevenopdevraagwelkemaatregelengenomenkunnenwordenomdekwaliteitvanhetoppervlaktewaterinTilburgteverbeteren.Hetverbeterenvanwaterkwaliteitismaatwerkperwaterpartijenbestaatmeestaluiteenbreedscalavan(beheer)maatregelen.Metnamehetstructureelbaggerenvanwatergangenbrengtflinkefinanciëleconsequentiesmetzichmee,omditgoedwegtezettenindeorganisatieiseenmeerjarenraminggemaaktvoordelooptijdvanhetvGRP.Voorwatergangendiedoordegemeenteinbeheerenonderhoudzijnovergedragenaandewaterschappenheeftdegemeenteontvangst-enverwerkings-ofafvoerplichtvoordebaggerspecie.Dekostenvoordeoverigewatergangen/waterpartijenvallenvolledigonderhetbeheervandegemeente.DeafgelopenperiodeiseenaantalbergingsvijversgebaggerdeninbeheerenonderhoudovergedragenaanwaterschapdeDommel.IndeBlaakeneendeelvandeReeshofhebbenbaggerwerkzaamhedenplaatsgevonden.

UithetKRW-procesin2009isgeblekendatdeaanpakvanoverstorteneenvandebelangrijksteopgavenisvoordegemeente.Waterschapengemeentemoetenhiervoorsameneentoetsingskaderopstellen.Deuitwerkingheeftnognietplaatsgevondenenwordtalsonderdeelvanhetwaterketenmodelopgepakt.Voordeperiode2016-2021wordtinhet2deStroomgebiedsbeheerplanMaasvooralingestokenopde4M-aanpak:Monitoren,Meten,ModellerenenMaatregelen.Erwordenpasmaatregelenvoorgesteldalservoldoendekennisvanhetsysteemis.HetmeetnetvanTilburgmoethiervoorwordenuitgebreid.DeaanlegvanBlauweAdersbetekenteenreductievandevuilemissie.UithydrodynamischeberekeningenblijktdatalleenaldeBlauweAderMoerenburgeenreductievan12%betekent.Daarbijisrekeninggehoudenmetdelichteverontreinigingvanstedelijkregenwater.DereductievandevuilemissievanalleblauweadersinTilburgwordtin2015uitgerekend.

HetWilhelminakanaalwordttussenhavenLovenensluisIIingrijpendaangepast,metgrotegeohydrologischeeffectenopdeomgeving.RecentisgeblekendatdeeffectengroterzijndanindeMER-studiein2009berekend.Destudienaareffectenenmitigerendemaatregelenwordennuinkorttijdsbestekherhaald.IndeplanperiodevandeSWRismeegewerktaanhetinzichtelijkmakenvandenadeligeeffectenenhetontwerpvanmitigerendemaatregelen.VoordefasenadepeilverlagingwerktTilburgsamenmetdewaterpartnersaandenazorgplannen.Daarbijwordendeeffectiviteitvandemitigerendemaatregelenenderisicobeheersingvastgelegdineenovereenkomst.Alsgevolgvandeontwikkelingenmoethetmonitoringsplanwordenaangepast.Bestuurlijkvaststellingisinafwachtingdaarvangeparkeerd.

Afgelopenperiodeisgeblekendatveel(zak)slotenzijndichtgeslibdmetoverlasttotgevolg.Onderhoudaan(zak)slotenwordtopad-hocbasisaangepakt.Gekekenmoetwordenoferstructureelonderhoudplaatsmoetvinden.

GebruikswaterIndeSWRisgestelddaterwettelijkgeenopgaveisvoorgebruikswater.Ditisvooralingestokenvanuitdeduurzaamheidsgedachteomwaterverspillingtevoorkomen.Erontstaatsteedsmeerbehoefteaanrecreatie-enzwemwater,zoalseenparticuliereaanvraagvoorhetWijkermeerenindePiushaven(stadsstrand).Ditlaatstekonnietwordengerealiseerd.

BeheerDeuitvoeringvandeSWRlooptachteropdeplanning,zowelwatbetreftdebeleidsonderzoekenalsdeconcretefysiekeprojecten(vervanging riolering en aanleg Blauwe Aders).DitlaatsteheefttemakenmetdecomplexiteitvanwerkzaamhedenendealgehelevertragingvanhetMeerjarenprogramma,waarbijderioleringsprojectenerinnegatievezinuitspringen.Knelpuntenindeuitvoeringvanonderzoekenwordenvooralervarenophetgebiedvancapaciteiteninformatiebeheer.

InformatiebeheerDeafgelopenjarenisgeblekendatzoweldefinanciëleadministratievandegemeentealshetgegevensbeheerzijngeorganiseerdopeenmanierdie‘ver’afstaatvandeuitvoeringspraktijk.Rapportagevindtvooralopfinanciëlecijfersplaats(is het geld wel uitgegeven),terwijlerweinigaandachtisvoordedaadwerkelijkeuitvoeringvanwerkzaamhedenhetrealiserenvandoelenvandeSWR.Hetbeheersysteemisverouderdenwordtnietmeerondersteunt.Doordereorganisatieenbezuinigingenisdeverantwoordelijkheidvoordedatastroomen-verwerkingverwaterd:aanleveringvanrevisiesisonvoldoendezowelkwantitatiefalskwalitatief,hetbeheerpakketvanderioolobjectenisachterhaald.

CapaciteitDedoorderaadvastgesteldeformatiediebenodigdisomhetmaatregelenpakketuitdeSWRuittevoerenisgedurendeeengrootdeelvandelooptijdvoor3ftenietingevuld,inmiddelsishettekortaanformatietenopzichtevanderekentoolvandeStichtingRionedopgelopentot5fte.TenopzichtevanvergelijkbaregemeenteninNederlandheeftTilburgweinigcapaciteitvoorwaterenrioleringenisdaarmeekwetsbaar.Erisweinigruimtevoorinnovatieenomintespelenopnieuweontwikkelingen.WerkzaamhedendieerdeafgelopenjarenzijnbijgekomenendiebijhetopstellenvandeSWRnietzijnvoorzien(project in het kader van Stedenband Matagalpa, Doelmatig Waterbeheer, klimaatadaptatie, herhaalde herprogrammering van het MJP en het oplossen van wateroverlastlocaties naar aanleiding van de hevige regenval in de zomer van 2014),zijnbinnendebestaandeformatieopgelostengaantenkostevananderewerkzaamheden.Nadereorganisatievan2012ligtdefocusvandegemeentenietophetuitvoeringvanhetmaatregelenpakketvandeSWR,maaropdefinanciëlesturingopprojectenendedoorontwikkelingnaareenregie-organisatie.Deuitvoeringvanwerkzaamhedenstaathierdooronderdruk,zowelwatbetreftrealiserenvanhetprogrammaopkortetermijn,alsweldekwaliteitvanhetbeheeroplangeretermijn.

MiddelenDeSWRisvastgesteldvooreenperiodevan6jaar.Budgettenzijnenerzijdsopgenomenopbasisvankentallen(zoals bij vervangingsinvesteringen),maaranderzijdsookingeschat.Binnenmargeskangeschovenwordenmetdebudgetten.Werkmakenmetwerkkanertoeleidentotverschuivingindeprogrammeringvanmaatregelen.Dezeflexibiliteittenaanzienvandeprogrammeringvandefysiekeprojectenisgewenst.DeonderzoeksprojectenuitdeSWRzijnopgenomenindeverantwoordingscyclusvanhetMJP.Diteenbelastinginhetrapporterenopafwijkingen,terwijlervanuitdeMJP-organisatienietopgestuurdkanworden.

DebudgettenvandeSWRzijnafkomstigvanderioolheffingendaarmeegeoormerktgeld.Datbetekentdatuitgavengekoppeldmoetenzijnaanmaatregelendiebetrekkinghebbenopdezorgplichtenvandegemeenteophetgebiedvanafvalwater,regenwater,grondwaterenoppervlaktewater.Ditdientopeentransparantewijzetegebeuren,zodathetmogelijkisverantwoordingafteleggen.Ditisnietdehuidigepraktijk,ervindteenafromingplaatsvan2,5%tenbehoevevannieuwemaatregelenindeopenbareruimte.Ditkunnenzowelrioleringsprojectenalsnietrioleringsprojectenzijn.Aljarenwordenbepaaldekostenpostenonrechtmatigopgenomenbijdeinvesteringen,zoalskostenvoorinspectieenhetuitvoerenvanonderzoeken.Rechtzettenhiervanleidttoteenverhogingvanderioolheffingopkortetermijn.Oplangetermijnheeftditechtereengunstigeffect,omdaterminderrenteenafschrijvingbetaaldhoeftteworden.

MetdeaanlegvanBlauweAdersheeftdegemeentegekozenvoorhetontzorgenvandeparticulierophetgebiedvandeverwerkingvanregenwater.Definancieringgebeurtvoorhetbestaandbebouwdgebiedvanuitderioolheffing,voornieuwbouwvanuitdegrondexploitatie.FinancieringvandeaanlegvanBlauweAdersuitdegrondexploitatieisnietgeregeldindeovereenkomstenvandegemeente,waardoorhetrisicobestaatdatontwikkelaarsnietbijdragenenalleBlauweAdersgefinancierdmoetenwordenvanuitderioolheffing.

Deafgelopenperiodeheefteenonderzoeknaardeaanpassingvanderioolheffingplaatsgevonden.Gekekenisofdebestaandeheffingsgrondslagaansluitbijde(verbrede)gemeentelijkezorgplichten.Vierbedrijvenaangegevenzelftotzuiveringvanhetafvalwaterovertewillengaan,maardebestaandeaansluitingwelwillenhandhavenomtegebruikenbijeventuelecalamiteiten.Dezeontwikkeling,waarvannietdenkbeeldigisdatdieindetoekomstmeerzalplaatsvinden,leidttoteenopbrengstendervingvoordegemeente.Devraagisopwelkewijzedezeinkomstendervingkanwordengedekt,alsmedeofdaarvooreventueeldebestaandeverordeningkanwordenaangepastvoorwatbetreftmetnamedeheffingsmaatstaf.Doeldaarvanistekomentoteenmeerrechtvaardigeverdelingvandelasten.Conclusiesvanhetonderzoekzijn:• Handhavenvandebestaandeheffingsmaatstaven:vastbedragvaneigenaarvoorhethebbenvaneenaansluiting

envandegebruikervoorhetgebruikvanderiolering.Juridischgeziengeeftdatdemeestezekerheid;• Opbrengstendervingdoorafhakenvanbedrijvenkanhetbestwordenverdisconteerdindetarievenvanzowel

deeigenarenalsdegebruikers(duszowelwoningenalsnietwoningen).Ditleidttoteenrelatiefgeringetariefstijgingvoorallebelastingplichtigen;

• Metbetrokkenpartijeneenprivaatrechtelijkeovereenkomstaangaanvoorhetophoudenvandemogelijkheiddebestaanderioleringtegebruikeningevalvancalamiteiten.

• Vangrootbelangisdatdegemeenteeentransparanteencorrecteonderbouwingvandekostenkanoverleggen,zekeralseenherzieningvandeheffingsmaatstaveneen(aanzienlijk)verschuivingvandetarieventotgevolgheeft.Ophetmomentvanonderzoekbeschiktedegemeentenietovereenvoldoendegespecificeerdoverzichtomwijzigingvandebestaandeheffingsgrondslagtekunnenonderbouwen.

3.3 Benchmarkriolering

DegemeenteheeftdeelgenomenaandelandelijkebenchmarkrioleringszorgvandestichtingRIONED,zowelin2010alsin2013.Degemeenterapportage2013isopgenomeninbijlage6.Debelangrijksteconclusieszijn:

• Dehoogtevanderioolheffingisrelatieflaagenzalop(middel)langetermijnnaarverwachtingflinkstijgenalsgevolgvangeplandevervangingsinvesteringen.

• Debeheerkostenvanderioleringzijnperkmsysteembuislagerdanhetlandelijkegemiddelde.• Erisdeafgelopenjarenweiniggeïnvesteerdinvervangingenverbeteringvanhetstelselenookvoor2013en

2014isdegeplandevervangingenrenovatieveelminderdaninvergelijkbaregemeenten.• Tilburgkendeafgelopenjarensituatiesmetwateroverlastenneemtzonodigpassendemaatregelenom

toekomstigewateroverlasttegentegaan.• Indeafgelopendecenniazijnmilieu-enwaterkwaliteitsdoelstellingensteedsbelangrijkergeworden.De

gemeentevoldoetvoor99%aandeemissieafsprakenmetdewaterbeheerder.• Tilburgheeftrelatiefweinigformatie,zowelinbinnen-alsbuitendienst(1,04ftet.o.v.2,06fteper100kmbuisbij

vergelijkbaregemeenten).• Tilburgkreegin2012inverhoudingmethetlandelijkgemiddeldeeenhoogaantalklachtenenmeldingen.• Tilburgheefteenrelatiefhogeuitvalsduur(34secperaansluiting,t.o.v.30gemiddeld)• InvergelijkingmetvergelijkbaregemeentenheeftTilburgveelgemaalstoringen,maarweinigverstoppingenen

weiniginstortingen.• Tilburgreinigteninspecteertderioleringrelatiefweinig• Tilburgheeftdeafgelopen2jaarrelatiefveelingezetopafkoppelenenisvanplandekomendetweejaarrelatief

veelaftekoppelen.• Tilburgheeft100%vanhaarinvesteringengekapitaliseerdenschrijftinvesteringenaanriolenin30jaaraf.Lange

afschrijvingstermijnengevenindetoekomsthogerentekosten.

3.4 Aandachtspuntenkomendeplanperiode

Indithoofdstukisteruggebliktopderioleringszorgindeplanperiode2010-2015.HieruitblijktdatderioleringinTilburgoverhetalgemeengoedfunctioneert,hetbeheerenonderhoudzijnplanmatigennoodzakelijkemaatregelenzijnuitgevoerd.Dehuidigewerkwijzezaldaaromgrotendeelswordenvoortgezetindeaankomendeplanperiode.Aandachtspuntenopbasisvandeevaluatieendebenchmarkvoordekomendeplanperiodezijn:

• Aanpakvanfoutieveaansluitingen.• UitbreidenvanhetmeetnettenbehoevevanhetwaterketenmodelenKRW.• Informatiebeheeropordebrengenenhouden.• RealiserenaanlegBlauweAdersenrioolvervanging.• FinancieringBlauweAders• EvaluerenenactualiserenAfvalwaterakkoord.• Inspectiefrequentievan40jaarvoorrioleringheroverwegen• Realistischerbegroten.• Aanpakkenwateroverlastalsgevolgvanextremeneerslag.• Optimaliserenwatertoetsproces.• Opordebrengenformatie.• Verminderenrentelasten/duurzamefinanciering.

4. Visie en ambitie

4.1 Inleiding

In2009isdevisieopwater-enrioleringsbeleidtot2027vastgesteld.Indievisiezijndezorgplichtenvoorafval-,hemel-engrondwateruitgewerktmethetoogopdeontwikkelingvaneenduurzaamwatersysteemvoorTilburgterbeschermingvandevolksgezondheidenvoorkomenvanschadealsgevolgvanwateroverlast.Dezevisiewordtbevestigdengeactualiseerdomaantesluitenopopgedanekennis,voortschrijdendinzicht,maatschappelijkeontwikkelingen,klimaatveranderingenhetBestuursakkoordWater.

4.2 Gewenstesituatie

RobuustenklimaatbestendigOplangetermijnligtinheelTilburgeengescheidenrioolstelsel:regenwaterwordtvanafvalwatergescheidenenalleenafvalwaterwordtnaarderioolwaterzuiveringafgevoerd.Dekeuzevoorafkoppelen,deaanlegvanBlauweAders(structuur voor de inzameling van hemelwater)enwaterparkenvoordeverwerkingvanregenwateruitmetnamedeoudestad (met een gemengd stelsel)leidttoteenbasisbeschermingtegenwateroverlast.Voordegebiedenwaaraleengescheidenstelselligt,isdebasisbescherminggrotendeelsoporde.InextremeneerslagsituatiesdragendeBlauweAdersbijaanhetverzachtenvandeoverlast,maarvoorkomenkunnenzijditniet.Hetbeleidiseropgerichtomschadealsgevolgvanwateroverlasttevoorkomen.Daarvoorzijnaanvullendemaatregelennodig.DeafgelopenjarenisinTilburgonderzoekgedaannaardeeffectenvanextremeregenvalopderioleringenbijdeoverstorten.Verderekennisvanhetfunctionerenvanhetrioolstelsel,devoorschaderisicovolleobjectenenkwetsbaregroepen,debetekenisvangroenendeinteractiemetdeopenbareruimtezijnvanbelang.Ookomdeanderegevolgenvanklimaatverandering(droogte en hitte)hethoofdtekunnenbieden.Hierligteenrelatiemethetplanvanaanpakklimaatadaptatiedatindemaakis.

DuurzaamDeafvalwaterketenverandert.Deafvalwaterketengaateengrotebijdrageleverenaandeverduurzamingvandesamenlevingenhetsluitenvanketensenkringlopen:waterschappenengemeentenzettenafvalominschonegrondstoffen,energieenschoonwater.Daarnaastligtereenopgaveomkostentebesparen.Datvraagtomslimmerinvestereninflexibelesystemen:oplossingendiepassenbijhetnatuurlijksysteemendebebouwdeomgeving.Degemeentewilmeebewegenmetdezeontwikkelingen,ookalsdatbetekentdatersomsvoorandereoplossingendanrioleringwordtgekozen.Hetgaatomeenmaatschappelijkmeestdoelmatigeinrichting,maatwerkafhankelijkvandeaardenhoeveelheidafvalstromenenlokaleomstandigheden(zoals landschap, ruimtelijke ordening en ecologische uitdagingen).Ditvraagtruimtevoorinnovatieenuitvoerenvanpilotprojecten.

BetaalbaarDekomendedecenniaisdetechnischelevensduurbereiktvaneengrootdeelvandegemengderioleringinTilburg.Andersdanbijaanlegvannieuweriolering(kostenmakenonderdeeluitvandebouw,komendekostenvoorvervangingtenlastevanderioolheffing.MetdehuidigewijzevanfinancieringinTilburg(kapitaliseren van investeringen)wordteengroteclaimopdetoekomstgelegd.Deveranderendeafvalwaterketen,maarookontwikkelingenzoalsbedrijvendiekiezenvooreigenzuivering,vragenomeenanderevisieopzowelhetvervangenvanrioleringalsdekostendekking.Omdebetaalbaarheidvanhetrioolstelselindetoekomsttegaranderenwordenverschillendeaspectennaderuitgewerkt,zoalsrealistischprogrammeren,risico-gestuurdbeheer,hetgebruikvananderetechnieken,terugwinnenvangrondstoffenenenergieendecentralezuiveringeneneenanderefinancieringssystematiek.

DoelmatigMaatregelenwordenpasuitgevoerdalszekerisdatzeinhetspecifiekegevalookeffecthebben.Datbetekentdatdekomendejarenwordtingezetophetnogmeerinzichtverkrijgeninhetfunctionerenvanhetrioolstelsel,hetoptimaliserenvanmodellenenhetinformatiebeheeropordetekrijgenentehouden.Omdoelmatigeenefficiëntemaatregelentekunnennemen,wordthieropeengrotereschaalnaargekeken:hetwatersysteemhoudtzichimmersnietaandegrenzenvaneenstad.Deregiogemeentenenwaterschappenzijnbelangrijkepartners.Overhedenzetteninopdemaatschappelijkmeestdoelmatigeoplossingenhetisnietdebedoelingelkaareenzijdignormenopteleggen.

Gemeentenenwaterschappenwerkensamenindeafvalwaterketenomdekwaliteitvanhetwaterbeheerteverbeterenendekostenvoorburgersenbedrijvenbetaalbaartehouden.Degezamenlijkewerkzaamhedenbeslaaneenbreedterrein:vangezamenlijkaanbestedentothetafstemmenvaninvesteringsbeslissingen,vanhetuitwisselenvankennistotverminderenvanpersonelekwetsbaarheid.

VerbindendWaterkaningezetwordenalskwaliteitindeomgeving,voorhergebruikennuttigetoepassing.Waterkanbijdragenaandedoelenuitanderebeleidsvelden,zoalsklimaatadaptatie,duurzaamheid,verbeterenvandekwaliteitvandebiodiversiteitengroen/ecologie.Alshetgaatomdeinzetvan(relatief schoon)regenwater,kanditalleenvoordathetwaterineenbuisverdwijnt.Ditheefttemakenmetderisico’svoordevolksgezondheid.Nazuiveringineenwaterparkzijnallerleitoepassingenmogelijk.Initiatievenopditvlakzijneenaanvullingopdewettelijkezorgplichtentenaanzienvanverwerkingvanafvalwater,regenwaterengrondwaterenwordengefaciliteerd,mitszeduurzaamzijn,nietstrijdigmethetwater-enrioleringsbeleidengeenrisico’svoordevolksgezondheidmetzichmeebrengen.

4.3 Doelstellingenvoordeplanperiode2016-2019

Dedoelstellingenvloeienvoortuitdewettelijketakendiedegemeenteheeft.Degemeenteisverantwoordelijkvoordekwaliteitvandeopenbareruimteenhetwoon-enleefmilieu.Devoorzieningenvoorstedelijkafvalwater,regen-engrondwaterdragendaaraanbij.Zekunnenmaatschappelijkebelangenwaarborgen,zoals:• Beschermingvandevolksgezondheid;degemeenteverwijderthetstedelijkeafvalwateruitdedirecte

leefomgeving;• Drogevoeten;doordeinzamelingenverwerkingvanregenwater(en mogelijk grondwater)verwijdertde

gemeenteovertolligwateruitdebebouwdeomgeving;• Schoonwatereneenschonebodem;doordeaanlegvanvoorzieningenvoorkomtdegemeentedatongezuiverd

stedelijkafvalwaterofverontreinigdregenwateropofindebodemofhetoppervlaktewaterterechtkomt.

Voordekomendeplanperiodewordtdelangetermijnvisiedoorvertaaldnaardevolgendedoelstellingen.

Stedelijkafvalwater• Beschermenvandevolksgezondheid.• Doelmatiginzamelenentransporterenvanstedelijkafvalwater.Maatregelenomknelpuntenoptelossenzijn

gebaseerdopinzichtinhetfunctionerenvandeafvalwaterketenenhetwatersysteem.• Voorkomenvanmilieuoverlastalsgevolgvanfoutieveaansluitingen.

Regenwater• Doelmatiginzamelenenverwerkenvanregenwaterdoorontvlechtingvanhetgemengdestelsel.• Voorkomenvanwateroverlast.• Bijdragenaanklimaatadaptatie.• Voorkomenvanmilieuoverlastalsgevolgvanoverstortenenfoutieveaansluitingen.

Grondwater• Voorkomenvanstructurelegrondwateroverlasten-onderlast,afgestemdopdefunctievanhetgebiedofobject.• DekwaliteitvandiepgrondwaterisconformdedoelstellingenvandeGrondwaterrichtlijnendeKaderrichtlijn

Water.Verspreidingvandiepegrondwaterverontreinigingwordtvoorkomen.Daarbijwordtdeaanpakgebiedsgerichtgrondwaterbeheergevolgd,tervoorkomingvanaantastingvankwetsbareobjecten.

• HetgrondwaterbeschermingsbeleidrondhetwaterwingebiedGilzerbaanwordtverbeterdconformhetprovinciaalbeleidstrategischegrondwatervoorraadenhetafsprakenkaderGebiedsdossierGilzerbaan.

Oppervlaktewater• Dewater(bodem)kwaliteitvandewaterlichamenDonge,Zandleij,VoorsteStroomenWilhelminakanaalvoldoet

aandenormenuitdeKaderrichtlijnWater,zowelquainrichtingalsgoedeecologischeenchemischetoestand.Vervuilingaandebronwordtvoorkomen.

• Debergings-enontwateringsfunctievanhetstedelijkoppervlaktewaterisgewaarborgddoorstructureelbeheer.• Dewaterkwaliteitsbelastingvandestadswaterendoorbewonersengebruikersbeperkenmethetoogop

waterbeleving(geen stank, geen risico voor volksgezondheid en geen dode vissen/eenden).

Beheer,organisatieenfinanciën• Doelmatigbeheerengebruikvanderiolering• Depersonelecapaciteitopordebrengenenhouden.• Duurzamefinancieringvanhetrioolstelselomdelastenindetoekomstbetaalbaartehouden.• Vroegtijdiginbrengenvanwaterbijruimtelijkeontwikkelingenviadewatertoets.

5. Huidige situatie en functioneren van voorzieningen

44% 44%

5.1 Inleiding

Dithoofdstukgeeftinzichtindebelangrijkstestelselkenmerkenvanhetstedelijkwatersysteemendealgemenekwaliteitstoestand.Dehuidigesituatievormtdaarmeehetvertrekpuntvoorhettevoerenbeleidvoordeplanperiode,zoalswordtbeschreveninhoofdstuk6.EenuitgebreidebeschrijvingvanhetTilburgsewater-enrioleringssysteemisopgenomeninbijlage4enafgebeeldopdetekeningHoofdstructuurWaterenRiolering(bijlage9).Daaropzijndeverschillendestelselsafgebeeldendebelangrijksteobjecten(interneenexterneoverstorten,gemalen,overslagriolen,enz),destedelijke,regionaleenrijkswaterenendebelangrijkstegegevensvandeinjectie-enlozingspunten.Zieookhetoverzicht(tabel)vandezepunteninhetkadervanhetBesluitLozingenBuitenInrichtingen,inbijlage8.

5.2 Stedelijkregen-enafvalwatersystemen

KenmerkenHetafvalwatersysteemvandegemeenteTilburgbestaatuitvierbemalingsgebieden:TilburgNoordwest,TilburgZuidoost,Berkel-EnschotenUdenhout.Indeoudestedelijkegebiedenbestaatderioleringuitgemengdestelsels.Deuitbreidingsgebiedenzijningerichtmet(verbeterd)gescheidenstelsels.InhetbuitengebiedligtdrukrioleringenpersleidingenvoortransportnaardeRWZI.Afbeelding1laatzienhoedeverschillendestelseltypenbinnendegemeenteTilburgzijnverdeeldvolgensderioleringslengte.

Afbeelding 1: Verdeling stelseltypen gemeente Tilburg naar lengte van de riolering

AFKORTINGEN:Vgs=verbeterdgescheidenstelselGem=gemengderioleringGs=gescheidenstelselPers=persleidingenDruk=drukrioleringRWA=regenwaterafvoerDWA=droogweerafvoer

Verdelingstelseltype

Vgs Gem Gs pers+druk

2010 - heden

0 50 100 150 200 250 300

1990 - 1999

1970 - 1979

1950 - 1959

voor 1940

Intabel2zijndekenmerkenvanhetwatersysteemvandegemeenteTilburgweergegeven(peildatum 2015).

Voorziening Eenheid Totaal

Riolering• Gemengd(vrijverval)• (Verbeterd)gescheidenDWA• (Verbeterd)gescheidenRWA• Persleiding• Drukriolering• Overslagriolen

KmKmKmKmKmKmKm

1183502296272317012

Gemalen Stuks 118

Pompendrukriolering Stuks 373

Externeoverstortputten(gemengd)• Tilburg• Berkel-Enschot• Udenhout

Stuks358

Randvoorzieningen• Tilburg• Berkel-Enschot• Udenhout

StuksStuksStuks

Bergingsvijvers Stuks 20*

Drogeretentievoorzieningen Stuks 151

Tabel 2: Kenmerken stedelijk watersysteem *Samengestelde systemen tellen als één (zoals Reeshof en Blaak).

Deleeftijdsopbouwvandecirca1170kilometervrijvervalrioleringisweergegeveninafbeelding2

Afbeelding 2: Leeftijdsopbouw vrijvervalriolering

Leeftijdsopbouwriolering

kilometerriolering

5.3 Afvalwatersysteem

KenmerkenHetafvalwatersysteembetreftdegemengderioleringendeafvalwaterrioleringvandegescheidenriolering.Hetafvalwatervandegescheidenstelselswordtverzameldtotopvoergemalen,meestalgelegeninofnabijhetgebiedwaarhetafvalwatervrijkomt.Dezeopvoergemalentransporterenhetafvalwatertotlozingspuntengelegenindebestaandegemengderiolering.

Hetafvalwatervandegemengderioolstelselsstroomtinprincipeondervrijvervalaftotdeovernamepunten,waarhetwaterschapDeDommelvoorverdereverwerkingzorgt.DezeovernamepuntenzijnhetinfluentgemaalvandeRWZITilburg,hetgemaalcomplexMoerenburgendeeindgemalenZwarteRijt(Berkel-Enschot) enGroenstraat(Udenhout).DezeinstallatiesenbijhorendepersleidingenzijninbeheerbijhetwaterschapdeDommel.Inhetbuitengebiedzorgtdrukrioleringvoordeafvoervanafvalwatertotdegewoneriolering.Deverspreidebebouwingisaangeslotenopminizuiveringen.Allepandenzijnaangeslotenopderioleringofeenvoorzieningmetvergelijkbaarrendement.

Bijnatweerstroomthetafvalwaterinprincipenaardeovernamepunten.Bijhevigeneerslagisdepompcapaciteitontoereikendendantredendegemeentelijkeriooloverstorteninwerking.

FunctionerenDoormiddelvanhetgemalenbesturingssysteem,hetklachtenmeldsysteem,meetgegevensBRP’senhetwaterketenmodelverkrijgtdegemeenteinzichtinhetfunctionerenvanhetafvalwatersysteem.Uitdepraktijkwaarnemingenblijktdathetafvalwaterstelseloverhetalgemeengoedfunctioneert.Erisonvoldoendeinzichtindemilieutechnischebelastingvanhetontvangendregionaaloppervlaktewater,gekoppeldaandefunctiesendeecologischewaarden.Dezeconstateringvereisteeneffectgerichteaanpakensamenwerkingmetdewaterbeheerders.Hiervoorwordthetwaterketenmodelingezet.Hetdoelisdatdegoedechemische/ecologischetoestandgehaaldengehoudenwordtconformdeKaderrichtlijnWater(KRW)endeafsprakeninhetkadervanWaterkwaliteitspoor.

ToetsinghuidigesituatieVrijwelallestelselsvoldoenaan‘geen(significant)wateropstraat’bijeenbuimeteenherhalingstijdvaneensin1jaar(T1).Echternietaaneenbuimeteenherhalingstijdvaneensin2jaar(T2).Tilburgtoetstdevrijvervalrioleringophetvoorkomenvan(significant)wateropstraatbijbelastingmetdetheoretischeBui08vandeLeidraadRiolering.GeblekenisdatBui08nietvoorallegebiedendemaatgevendeT2is.Hierwordtnaderonderzoeknaargedaan.Erisinhetverledengeennormvastgelegdvoorzwaardereneerslag,waarbijwateruithetrioolstelseltreedt.

DeTilburgsegemengderioleringbeschiktovereenforsebergingscapaciteit,maareengeringeafvoercapaciteit.Alsdebergingscapaciteitvolledigbenutis,danblijktdeafvoercapaciteitvandedrieoverstortenomwateropstraattevoorkomenonvoldoende,vooralbijbuienmeteenlageregenintensiteit.Gevolghiervanisdaterwateropstraatontstaatinderelatieflaaggelegengebiedendieopgroteafstandliggenvanderiooloverstorten,zoalsdeleninGoirke,TilburgNoordenKraaiven.

DeafvoersituatieinBerkel-EnschotenUdenhoutisgemiddeld.DehydraulischeknelpunteninBerkel-Enschotzijntewijtenaaneencombinatievanalgemeenslechtontworpenriolering(aan elkaar bouwen van riolering),kleingedimensioneerdriolering(waardoorongewensteopstuwing)endehoogteliggingvandelenvanhetgebied.DestelselsvanUdenhouthebbenknelpunteninverbandmetongewensteopstuwing.

Dehuidigeinzichtenoverdevuiluitworpvandegemengderioleringisgebaseerdoptheoretischeberekeningenmetderegenreeksenmetderekenmodellenvandebeschikbarebasisrioleringsplannen.Inbijlage8zijnallelozingspuntenweergegevenenhunsignificanteparameters(afmetingen, frequentie, enz).DevuilemissiegegevenszijnafkomstigvandelaatsteBRP’senzijndeelsgedateerd,aangezienerveelmaatregelenzijnuitgevoerddieeropinvloedhebben.Hetisoverigensnietbekendwaaraandeontvangendewaterenchemischenecologischmoetenvoldoen.DitmoetwordenuitgewerktinkadervanhetWaterkwaliteitsspoor.

5.4 Regenwatersystemen

KenmerkenIndegemeenteTilburgligtongeveer568kmgescheidenstelselwaarvan296kmregenwaterriool.HetgrootstegedeeltehiervanbevindtzichindewijkenBlaakenReeshof.Daarnaastzijnspecifiekeregenwaterbergings-voorzieningenaanwezig,zoalsnattebergingsvijvers (Groenewoud, ‘t Laar, Reeshof, Blaak, Dalem, Vossenberg en Loven),drogeberging(Vossenberg West II, Loven Noord I, Witbrand en Koolhoven).Andereregenwaterstelselslozenhetregenwaterdirectofviaeenknijpconstructieophetregionaalwatersysteem(Koningshoeve, Spinnerspark, Berkelse Akkers, De Mortel, Kreitenmolen)ofopeen (nagenoeg)absoluutsysteem(Tradepark 58, Kraaiven West). MetuitzonderingvanDeBlaakstroomthetregenwaterondervrijvervalrichtinghetoppervlaktewatersysteem.DeBlaakenKatsbogtewordenbemaalddoorhetgemaalRosepad,inbeheerbijhetwaterschapBrabantseDelta.

DeafkoppelplannenendeBlauweAderszijnnieuweregenwatersystemen,diewordenaangelegdomdegemengderioleringteontlasten.Deafkoppelplannenbeschikkenovereenbergings-/infiltratiesysteem,datoverlooptopdegemengderiolering.MetdeBlauweAderswordtdebasisafvoer(T2)vanhetregenwatergetransporteerdnaardestadsranden.Daarwordthetregenwatergeloosdopzogenaamdewaterparken,zoalsbijvoorbeeldLeijpark.Dezebergingsvoorzieningenzorgenvooreenprimairezuivering,infiltratieindebodemenvoerenpasbijvolledigevullingafnaarhetregionaleoppervlaktewatersysteem.Insommigepuntenvanhettracéwordennooduitlatenaangebrachtomdeeffectenvan(extreem)hevigeneerslagtemitigeren,zoalsbijvoorbeeldopdePiushaven(Wethouder Baggermanlaan).

FunctionerenTijdensdeafgelopenplanperiodehebbeneenaantalforseneerslaggebeurtenissenplaatsgevonden,waaronderop26augustus2010en28juli2014.Metnamedeneerslaggebeurtenisin2014heeftindegemeenteTilburgopdiverselocatiesaanzienlijkehindereninpandigeschadetotgevolggehad:Kapelstraat,Verdiplein,Vivaldistraat,Rueckertbaan(ontoegankelijkheid van het Tweestedenziekenhuis),Lijnsheike/deSchansendeLeharstraat.DewaargenomenknelpuntenkomengrotendeelsovereenmetdebekendeaandachtsgebiedenuithetBRP2005.Zoalseerdergeschetstzijndeknelpuntenhetgevolgvaneengebrekaanafvoercapaciteitinhettotalegemengdestelsel.Daarmeezijndeknelpuntennietoptelossenmetlokalemaatregelen.Aanhetoplossenvandezeknelpuntenwordtinhoofdstuk6aandachtbesteed.

Deregenwaterstelselsbijgescheidenrioleringzijnrobuusterdandegemengderiolering.Zebeschikkenoverhetalgemeenvanveelmeerbergingen/ofdeafvoerisgroter.Erzijngeenklachtenvanwateropstraat.Uithydrodynamischeberekeningenzijnwelgevoeligelocatiesbekend.

Devuilemissievanderegenwaterstelselsisonbekend.Erisookgeentoetsingskaderbeschikbaarvanderegenwaterriolering.Alleendaarwaarproblemenontstaaninbijvoorbeeldstadswaterenwordtadhocgekekennaardeproblemenendeaanpak,waarbijhetdenkstappenmodelvanSTOWAwordttoegepast.

ToetsinghuidigesituatieDegemeentevoldoetnognietoveralaandegesteldehydraulischeeis:geen(significant)wateropstraatbijneerslagmeteenherhalingstijdvan2jaar.Indeperiode2010-2015iseenbegingemaaktmetdeaanlegvanBlauweAdersdievoorzienineenbasisbeschermingbijneerslagmeteenherhalingstijdvan2jaar.Bijextremeneerslagkanderioleringhetaanbodvanregenwaternietaan,waardoordestedelijkegebiedengrootschaligkunnenoverstromen.Derioleringisdanvollediggevuldendaardoornagenoeguitgeschakeld.Datveroorzaakternstigehinderenindeergstegevallenschadeenoverlastingrotedelenvandestad.Bijsommigeriooloverstortenkansprakezijnvanhoogwaterbijhetregionalewatersysteem,metalsgevolgintredingvan(rioolvreemd)regionaalwaterinhetstelseleninhetergstegevalbelemmeringvandeafvoer.Datkanleidentotwateroverlast.OokdeaanlegvanBlauweAderskanditnietvoorkomen,ergaatweleenvertragendeenverzachtendewerkingvanuit,doordatdeBlauweAdersbeschikkenovereengroterebasisafvoer.DeBlauweAdershebbeneentoegevoegdewaardevoorhetvoorkomen/beperkenvanwateroverlastalshetsysteembeschiktovernooduitlaten.Degemeenteendewaterbeheerdershebbeneeninspanningsverplichtingomschadezoveelmogelijktevoorkomen/verzachten.Aanvullendemaatregelenzijnnietgerichtopdewerkingvanderiolering,maarhebbenvooraltemakenmetdeinrichtingvande(openbare)ruimte:bergingopstraateningroenezones,aanpakvanlaaggelegenstadsdelen,nooduitlaten,voorkomenvaninstromingvanoppervlaktewaterinderioleringenmanagementvancalamiteiten.

Gemeentegrens Tilburg

Systeembegrenzing

LEGENDA

Gemeentegrens Tilburg

Systeembegrenzing

LEGENDA

Eveneensalsbijdegemengderioleringgeldtdateronvoldoendeinzichtisindemilieutechnischebelastingvanhetregionaaloppervlaktewater.Deeisenzijngekoppeldaandefunctiesendeecologischewaarden.Ookvoordezesystemeniseeneffectgerichteaanpakensamenwerkingmetdewaterbeheerdersvereist.Hetdoelisdatdegesteldegoedechemische/ecologischetoestandgehaaldengehoudenwordtconformdeKaderrichtlijnWater(KRW)endeafsprakeninhetkadervanWaterkwaliteitspoor.Hetwaterketenmodelwordtingezetbijhetverkrijgenvanhetgewensteinzicht.

Aandachtspuntenvoordevolgendeperiodezijn:• Inzichtverschaffenindewerkingvandewaterketen. • Samenmetdewaterschappeninvullinggevenaanhetwaterkwaliteitspoor.• VerderuitwerkenenaanleggenvanBlauweAdersenwaterparken.• Inbeeldbrengenenaanpakkenwateroverlastlocaties.• Onderzoeknaargevoeligheidgescheidenstelsels.• Bijdragenaanklimaatadaptatie.HierligteennadrukkelijkrelatiemethetPlanvanaanpakKlimaatadaptatiedat

medio2015wordtafgerond. • Communicatiemetgebruikersvanderiolering.

5.5 Grondwater

KenmerkenBijdegemeentezijngeengrondwaterknelpuntenbekend.Degemeentebeschiktovereengrondwatermeetnetmet49primairepeilbuizen.Grondwatermetingenwordendaarnaastprojectmatiguitgevoerd,bijvoorbeeldvoorafgaandaanrioolvervangingenen/ofruimtelijkeontwikkelingen.

Derisico’svoorverspreidingvandediepegrondwaterverontreinigingwordenbeperktdoordein2013vastgesteldegebiedsgerichteaanpak.Dekeuzeomafgekoppeldregenwaternietgrootschaligteinfiltrerenindeoudestad,maaraftevoerenviaBlauweAdersnaarderandenvandestadmaaktonderdeeluitvandegebiedsgerichteaanpakgrondwaterbeheerTilburg.

Afbeelding 3: Contour gebiedsgericht grondwaterbeheer Tilburg

HuidigesituatieBinnendegemeenteisoveralsprakevanvoldoendeontwateringsdiepte.Erzijngeenklachtenvanstructureleknelpunten.

FunctionerenentoetsingDegewensteontzorgingvanhetgrondwatermeetnetvoorhetonderhoudvanpeilbuizen,hetopnemenvandata,devalidatievangegevensendeontsluitingdaarvanis(nog)nietgeregeld.Gevolgisdatdeoptimalisatienietisuitgevoerd,peilbuizennietwordenonderhouden,datanietwordengevalideerdenlangdurigemeetreeksenontbreken.

Doordeverdieping/verbredingenpeildalingvanhetWilhelminakanaaldalendegrondwaterenoppervlaktewaterpeilen.Gevolgisstructureelverdroging,verslechteringvanwaterkwaliteitenvandeleefomgeving.Erwordenmitigerendemaatregelenuitgewerkt.Risico’sdieoverblijvenwordenindenazorgfasegemonitordenkunneneventueeltotaanvullendemaatregelenleiden.

GrondwaterbeschermingKenmerkenAandeGilzerbaanonttrektBrabantWatergrondwatert.b.v.dedrinkwatervoorzieningvan110.000huishoudensenbedrijveninenrondTilburg.VoordebeschermingvandewinningzijnconformprovincialeMilieuVerordeningbeschermingszonesingesteld:hetwaterwingebied(60 dagen zone),grondwaterbeschermingsgebied(25 jaarszone) endeboringsvrijezone.In2011isvoordezewinningeenKRW-gebiedsdossiermeteenafsprakenkaderopgesteld.

FunctionerenentoetsingUitnieuweinzichtenoverdegeohydrologischeopbouwvanhetwaterwin-enintrekgebiedisgeblekendatdenatuurlijkeenbeleidsmatigebeschermingvandezebelangrijkewinningmindergoedisdandestijdsin1992bijdebepalingvandebeschermingszonesisaangenomen.Ditvaltookaftelezenaandeachteruitgangvandedaadwerkelijkekwaliteitvanhetonttrokkenwater.Ookvormthetlandgebruikbinnenhetwaterwingebiedeenrisico:erstaanparticulierenrecreatiewoningeninhetwaterwingebied,watinstrijdismetdeProvincialeMilieuverordening(PMV).DePMVsteltdaterinhetwaterwingebiedalleenbouwwerkeneninstallatiesmogenvoorkomentenbehoevevandedrinkwaterwinning.ConformdeKRWmagergeensprakezijnvanachteruitgangvandekwaliteitvanhetonttrokkengrondwaterendientdematevanzuiveringvanhetgrondwatert.b.v.dedrinkwatervoorzieningin2027zoveelmogelijktewordenbeperkt.

Aandachtspuntenvoordevolgendeplanperiode:• Opordebrengenenhoudenvanhetgrondwatermeetnet• Gegevensbeheer• Beschermingwaterwingebiedversterken

5.6 Oppervlaktewater

KenmerkenTilburgstaatnietbekendalseenwaterrijkegemeente.DebelangrijksteoppervlaktewaterenindegemeenteTilburgzijndevierKRW-waterlichamen:debekenOudeLeij/Donge(waterschap Brabantse Delta),Leij/VoorsteStroomenZandleij(waterschap de Dommel)enhetWilhelminakanaal(Rijkswaterstaat).Tilburgheeftvoordezewaterengeenbeheerstaak.DewoonwijkenBlaakenReeshofenbedrijventerreinVossenbergenKatsbogteliggenrelatieflaagineenbeekdalenzijndestijdsontwaterddoordeaanlegvansingelsdietevensdienenvoorregenwaterberging.DezewatersystemenstaaninverbindingmetKRWwaterlichaamdeDonge.Daarnaastiserop33andereplaatsenstadswateraanwezig,datwordtbeheerddoordegemeente.Inonderstaandefiguurisaangegevenwelkewaterhuishoudkundigewaterenerzijn(donkerblauw, donkergroen en paars),hetgemeentelijkbeheerhiervanwordtgefinancierduitderioolheffing,enwelkeoverigewateren:zandwinplassen(oranje),havens(lichtgroen)ensiervijvers(lichtblauw).Erisnogmeerwater,zoalsdeNoorderplasendeLangeJanenoudeIJsclubinMoerenburg,maardezezijnparticuliereigendomendaardoornietopdekaart.

FunctionerenentoetsingDewaterschappendeDommelenBrabantseDeltaenRijkswaterstaatzijnbeheerdervanhetoppervlaktewatersysteemindegemeenteTilburg.Dedoelenzijnvastgelegdindewaterbeheersplannenenhebbenbetrekkingopdrogevoeten,voldoendewater,natuurlijkwater,schoonwaterenmooiwater.

VolgensdeWaterwetisdegemeentewettelijkverplichtomdewaterhuishoudkundigefunctieteonderhouden.Indepraktijkbetekentditdatdegemeentehetmaaiselendebaggerafmoetvoerenvoordewaterenwaarvanhetbeheerisovergedragenaanhetwaterschap,tenwestenvanderingbaanwestBrabantseDelta,overigDommel.Voordeanderewaterhuishoudkundigewaterendientdegemeentebaggeren,maaienenafvoeruittevoeren.InTilburgisalleenhetmaaibeheervoorhetstadswaterstructureelgeregeld,baggerengeschiedtadhocalserbudgetisofurgentievanuitwaterhuishoudkundigefunctie.OmaandeWaterwettevoldoendientzowelhetmaaienalshetbaggerenstructureeltewordenopgenomeninhetvGRPenbekostigduitderioolheffing.Degemeenteiswettelijknietverplichtomwaterkwaliteitsproblemenzoalsblauwalgenbotulismeaantepakken.Oplossinghiervanismaatwerkperoppervlaktewater,waarmeebijhetwatersysteemdeBlaakeenbeginisgemaakt.

DaarnaastzijnerinTilburgookvijversaangelegdpuurvoordebelevingvanwater.Dezevijversbergengeenregenwater,zijngeenonderdeelvanderegenwaterriolering,enhebbengeenfunctievoordeafvoervanwateruithetbebouwdegebiednaarhetbekenstelselindeomgevingvanTilburg.Voordeinstandhoudingvandezevijverszijn,behoudensmaaienbovendewaterspiegel,geenbudgettengeraamdinzoweldeexploitatiealshetinvesteringsprogramma.Datachterstalligonderhoudtotproblemenleidt,blijktuitdein2014ontstanesituatiemetdeIJpelaarvijver.Deafdichtendefolievandezevijverisvergaan,waardoordevijverlekwaseneendikkesliblaagbovendewaterspiegelkwam.Ditheefttotstank,vis-eneendensterftegeleid.Devijverisinmiddelsgedemptenwordtvervangendooreenduurzamevijver.

Instandhoudingvansiervijversbetekent:jaarlijksoeverbeheer,hetoppeilhoudenvandevijverdoortoevoervandrinkwater,regenwaterofgrondwaterenhetopruimenvanzwerfafvalenkadavers,hetoptijdbaggerenvandesliblaag(1x per 12 jaar)omvoldoendewaterdieptetebehoudenennaca.30jaarhetvervangenvandefolieenherstellenvandeoeverbeschoeiing.Hetbeheervanniet-waterhuishoudkundigewaterenvaltbuitenhetvGRP,siervijvershorenbijgroenbeheer(en worden meegenomen in het beleidsplan groen)envaarwegenbijinfrastructuur.

Aandachtspuntenvoordekomendeplanperiode:• Samenmetdewaterschappeneenmeerjarenplanningvoorhetbaggerenopstellen.

Afbeelding 4: Overzichtskaart oppervlaktewater met gemeentelijke onderhoudsplicht.

5.7 Beheer

BeheervanhetrioolstelselHetbeheerenonderhoudvanhetgehelerioleringssysteeminTilburggebeurtvanuitdeafdelingRuimtelijkeUitvoering.Zijzettendecontractenuitvoorzowelhetdagelijksalshetkort-enlangcyclischonderhoud.Delangcyclischeactiviteitenwordenopgenomeninhetgemeentebredemeerjarenprogramma(MJP).

VrijvervalrioleringJaarlijkswordtcirca10%vanhetvrijvervalrioolstelselgereinigden3,5%geïnspecteerdmetcamera-inspectiesdoordebuis.HetverzamelenvaninspectiegegevensvindtplaatsopbasisvandeTilburgseinspectiemethodiek.Dezeisdeelsgebaseerdopleeftijdendeelsopgeplandewijk-ofwegreconstructies.Derioolinspectieswordenbeoordeeldopschadebeeldendiegeconstateerdzijnbijderioolinspectie.Opbasisvandebeoordelingwordenmaatregelengetroffenvoorvervangingofreparatie.Deherstelmaatregelenwordenopeenrationelemaniergenomen,waarbijrekeningwordtgehoudenmetaspectenoverdeliggingvanhetobjectindeafvalwaterketenendeopenbareruimte.Hetstrevenisomzoveelmogelijkreparatiesvanderioleringteverrichten.DegeconstateerdetoestandsaspectenzijnvastgelegdovereenkomstigNEN-EN13508-2‘Classificatiesysteembijvisueleinspectievanriolen’(2004) enaanvullendeclassificatieconformNEN3398‘Buitenriolering-onderzoekentoestandsbeoordelingvanobjecten’(2004).

InTilburgwordtervanuitgegaandateenrioolstrengpasbijeenleeftijdvan40jaargeïnspecteerdhoeftteworden.Uitdeevaluatieisgeblekendatdezewijzevaninspectieinsommigegevallenniettoereikendis.

Dedoelmatigheidvanrioolvervangingofreparatiewordtgekoppeldaanhetrisicoinhetstelsel.Degeplandemaatregelenvoorvervangingenrenovatiewordenafgestemdmetdeoverigedisciplinesindeopenbareruimte,zodatgezamenlijkopgetrokkenkanworden.Hierdoorwordterbespaardopdekostenenblijftdehindervoordeomgevingzobeperktmogelijk.

Dekwaliteitvanderioleringisoverhetalgemeengoed.Welkomenerrelatiefveelklachtenbinnenoverkolk-enhuisaansluitingen.Ditheeftveelaltemakenmetgresbuizenwaarwortelsingroeien.

GemalenendrukrioleringHetonderhoudvandedrukrioleringwordtbinnendegemeenteontzorgd.Hetinspecterenenonderhoudenvangemalenwordtverrichtdoordeeigendienstvandegemeente.Hiermeewordtvoorkomendatdekennisvandeonderlingesamenwerkingvandegemalenverlorengaat.Pompstoringenwordentijdigopgelost.Aandachtspuntenzijnhetontbrekenvaneencalamiteitenplaneneenincidentenplan.

IBA’sAlleaanwezigenIBA’s(Individuele Behandeling van Afvalwater) wordenbeheerdenonderhoudendoordewaterschappen.WaterschapDeDommelbeheert2IBA’sinTilburgenWaterschapBrabantseDeltaheefter19inbeheer.

RioolbezinktanksbijMoerenburgenbijRWZITilburgDevoormaligezuiveringsinstallatieTilburgZuidoostisin2004geamoveerd.HiervoorisindeplaatshetgemaalcomplexMoerenburgopgericht.Ditcomplexbestaatuit4vijzels,2regenwaterbezinktankseneenhelofytensysteem.InhetAfvalwaterakkoord(2007)isdeoverdrachtvanRBT2aanhetwaterschapDeDommelvastgelegd.Degemeenteheefthiereenafkoopsomvoorbetaald.HetwaterschapmoetdeRBTinstandhouden,danwelherstellenvandebergingscapaciteitbijeventueelherstructureringofombouw.

TerplaatsevandezuiveringsinstallatieTilburgwordthetafvalwaterviaviervijzelsvanhetinfluentgemaalgeloosdopdezuiveringsinrichting.Devierdevijzelwordtingezetbijlangdurigeregenvalenloostdirectoptweebufferbassins(BBT1en-2).Dezeafvoer-enbergingscapaciteitwordeningezetomwateroverlastinhetstedelijkegebiedenvanTilburgNoordtevoorkomen.HeteffluentenhetovertolligeafvalwatervandeoverloopvandebufferbassinswordtviadeeffluentvijvervandezuiveringsinstallatieopdeZandleijgeloosd.Dewerking/optimalisatievande4evijzelenbijhorendeBBT1en-2isonderwerpvanstudieindeketenmodel.

OppervlaktewaterDegemeentebeheert212haoppervlaktewater,vijversensloten.Ditonderhoudwordtuitgevoerddoordezeéénátweekeerperjaartemaaien.Eendeelvanhetoppervlaktewatermeteenwaterhuishoudkundigefunctie(berging en/of ontwatering)isinbeheerenonderhoudbijdewaterschappen,zoalsaangegeveninparagraaf5.5.Degemeentezorgtdanvoorhetafvoerenvanhetmaaiselenhetbeheervanhetdrogedeelvandeoevers.

InformatiebeheerMetingenanalyseTilburgverzameltriooloverstortgegevensomdatditinhetkadervandeWVOalsvergunningsvoorwaardeverplichtisgesteld.Naastdeoverstortgegevenszijnermeetpunteninhetstelselaangelegdomeenbeterbeeldtekrijgenvandewerkingvanhetstelsel.Indekomendeplanperiodewordtditmeetsysteemgeoptimaliseerd,onderanderetenbehoevevanhetleverenvaninformatievoorhetwaterketenmodel.AanpassingenbeheervanhetmeetsysteemwordtsamenmetwaterschapdeDommeluitgevoerd.Degemeentezorgtvoordeaanschafvandemeetapparatuurenhetwaterschapdoethetonderhoudenverwerktdemeetgegevens(besluit college d.d. 11-12-2012). NeerslaggegevenswordeningewonnendoorgebruiktemakenvaneenapplicatievanHydronet.

GegevensbeheerOmdejuisteinputaangegevenstehebbenvooronderzoekendienendeareaalgegevenscompleetenopordetezijn.DeWetmilieubeheerschrijftvoordatbijdegemeentebekendmoetzijnwelkerioleringsvoorzieningenaanwezigzijneninwelkestaatzijverkeren.OokdeWIONschrijftvoordatdeaanwezigerioleringsvoorzieningeninbeeldmoetenzijn.Zonderdezegegevensiseffectieve(be)sturingnietmogelijkenkandedoelmatigheidnietwordengewaarborgd.Degemeentebeschiktovereenrioolbeheersysteemmetdevastegegevensvanderiolering.Ditsysteemisverouderdendienttewordenvervangen.Eengoedgevuldenactueelgehoudenbeheersysteem,helptdegemeentekeuzestemakenvoordelangetermijnenbiedtmogelijkhedenomnoodzakelijkeingrepenopanderemaatregelenindefysiekeleefomgevingaftestemmen.

BesluitlozingenbuiteninrichtingenMethetinwerkingtredenvandeWaterwetzijndiversevergunningenstelselshervormd.MethetBesluitlozin-genbuiteninrichtingen(Blbi)komtdeWVO-vergunning,dievoorheenvooroverstortennodigwas,tevervallen.Inplaatsvanvergunningenenhandhavingligtdenadruknuophetmakenvanafspraken.HetmiddelenplatformwaarindezeafsprakenwordengemaaktishetvGRP,waarinallegemeentelijkelozingenvanuitafvalwaterstelsels,regenwaterstelsel(op de bodem of opper vlaktewater)envanuitalternatievesystemenmoetenzijnopgenomen.Degegevensvandeoverstortenenregenwateruitlatenzijnvastgelegdinbijlage8en9(lijst en tekening).

Aandachtspuntenvoordevolgendeperiode:• Onderzoeknaarrisicogestuurdbeheer• Opordebrengenenhoudeninformatiebeheer

6. Opgave, strategie en maatregelen

6.1 Inleiding

Indithoofdstukisopbasisvandeevaluatie,devisie,dedoelstellingenendetoetsingvandehuidigesituatiedeopgave,strategieenmaatregelenvoordekomendeplanperiodegeformuleerd.Demaatregelenenactiviteitendiemoetenwordenuitgevoerdzijnuitgewerktinfactsheets,diealsbijlage13zijnopgenomen.

6.2 Opgaven

Intabel3zijndeopgavenenaandachtspuntenvoordekomendeplanperiodeopgesomd.Inparagraaf6.3isdestrategiebeschrevenominvullingtegevenaandezeopgaveenaandachtspunteneninparagraaf6.4debijbehorendemaatregelen/activiteiten.

Doelen Opgavenenaandachtspunten

Stedelijkafvalwater 1.Beschermenvolksgezondheid Aansluitennieuwepanden

Behereneninstandhoudengemengderioleringenafvalwaterrioleringvanhetgemengdestelsel

2.Doelmatiginzamelenentransporterenstedelijkafvalwater

Inzichtverkrijgeninfunctionerenstedelijkwatersysteem

3.Voorkomenmilieuoverlast Inzichtverkrijgeninknelpuntenfoutieveaansluitingenenmaatregelenformuleren

Regenwater 4.Doelmatiginzamelenenverwerkenregenwater

Verderontvlechten/afkoppelenbestaandgemengdestelsel

Hydraulischemaatregelen

BehereneninstandhoudenregenwaterrioleringgescheidenstelselsenBlauweAders

5.Voorkomenvanwateroverlast Inzichtverkrijgeninknelpuntenenmaatregelenformuleren

Aanpakwateroverlastsituaties

6.Bijdragenaanklimaatadaptie IntegralebenaderingmetgroenenandereaspectenopenbareruimtebijMJP-projecten

7.Voorkomenmilieuoverlast Inzichtverkrijgeninknelpuntenfoutieveaansluitingenenoverstortenenmaatregelenformuleren

Grondwater 8.Voorkomenstructurelegrondwaterwateronderlasten-overlast

Hydrologischneutraalontwikkelen

Monitoringgrondwaterstanden

9.Kwaliteitdiepegrondwateroporde Grondwaterverontreinigingnietverderverspreidenalsgevolgvaninfiltratievanregenwater

10.VerbeterenbescherminggrondwaterbeschermingpompstationGilzerbaan

UitvoerenafsprakenkaderGebiedsdossierGilzerbaan

Doelen Opgavenenaandachtspunten

Oppervlaktewater 11.Water(bodem)kwaliteitvoldoetaandenormenKaderrichtlijnWater

Inzichtverkrijgeninknelpuntenenmaatregelenformuleren

12.Waarborgenvandebergings-enontwateringsfunctievanhetstedelijkoppervlaktewater

Structureelbeheer

13.Beperkenwaterkwaliteitsbelastingstadswateren

Beperkenvuiluitworp

Geleidelijkverbeterenvandekwaliteit

Organisatieenfinanciën 14.Doelmatigbeleid,beheerengebruikriolering

Samenwerkenindeafvalwaterketen

Ruimtevoorinnovatie

Communicatiemetburgersengebruikersriolering

Opordebrengenenhoudenvanhetinformatiebeheer

Optimaliserenwatertoets

15.Duurzamefinanciering Geleidelijkestijgingrioollastenalsgevolgvanpiekinvervangingsinvesteringeninplaatsvanextremeheffingrond2040

16.Personelecapaciteitopordebrengenenhouden

VoldoendecapaciteitbijRuimteenRuimtelijkeUitvoeringvoordeuitvoeringvanhetvGR

Tabel 3: Opgaven vGRP Tilburg 2016-2019

6.3 Strategie

6.3.1 StedelijkafvalwaterInzamelingafvalwaterNieuweafvalwaterlozersdienentevoldoenaanderegelsvandelozingenbesluiten.Deaanlegkostenvaneenaansluitingopeenvoorzieningzijnvoorrekeningvandeaanvrager/initiatiefnemer.Nieuwerioleringwordtaangelegdvolgensdegeldenderichtlijnen.Bijbouwprojecten,zowelindebestaandestad(inbreiding en herstructurering)alsinuitbreidingsgebiedenwordeninprincipe(verbeterd) gescheidenstelselaangelegd.OpdelangetermijnvervangtdegemeenteTilburghetgemengdestelseldooreenzoveelmogelijkgescheidenrioolsysteem.

InhetbuitengebiedwordtkleinschaligenieuwbouwaangeslotenopdrukrioleringofIBA.Lozingvanregenwaterhieropisniettoegestaan.GeziendebeperktehoeveelheiddrukrioleringenIBA’sinTilburgisbijvervangingaltijdsprakevanmaatwerk,waarbijdoelmatigheidtussenfunctionerenenkostenwordenafgewogen.

Landelijkwordenopkleineschaalnieuwesanitatievormenuitgeprobeerd,bijvoorbeeldeenaparteinzamelingvanurineendecentralezuivering.Ditzijninteressanteontwikkelingen,diebinnenhetsamenwerkingsverbandwordengevolgd.Tilburghanteerthetuitgangspuntdatrioolvoorzieningenrobuustdienentezijn.Grootschaligealternatievenwordenpastoegepastalszevoldoendezijnbewezen.Tilburgstaatopenommeetewerkenaanpilots.Uitgangspuntisdatditgebeurtbinnendegeldendewet-enregelgeving(zie factsheet innovatie).

VuiluitworpenfunctionerenstedelijkwatersysteemDeinzamelingenhettransportvanstedelijkafvalwaterindegemeenteTilburgleidtniettotvolksgezondheid-ofmilieuproblemen.Lozingenvanuithetrioolstelselzijnonvermijdbaar.Gemeenteenwaterschappenzorgenergezamenlijkvoordatdeeffectenophet(water)milieuaanvaardbaarzijn.Hiertoevolgenzijeenimmissiegerichteaanpakmetkosteneffectievemaatregelen,inplaatsvanhettraditionelenormgerichtespoor.Inzichtinhetfunctionerenvanhetstedelijkewatersysteemishiervooressentieel.Hetbestaandemeetsysteemwordthiervooruitgebreid(zie factsheet waterketenmodel en meet- en monitoringsprogramma). Toepassingvanleidingenmetei-profielenenschachtenmeteenstroomprofielbijgemengderioleringhebbendevoorkeurbijrioolvervangingvooreenoptimaledoorstroomendragenbijaandereductievandevuiluitworp.DWA-engemengderioolgemalenwordenaltijdontworpenmeteenbovenbouwomdebedrijfszekerheidteborgenDithelptomstoringentevoorkomenendraagtbijaandegezondheidenalgemenehygiënevandewerkomstandighedenvanonderhoudspersoneel.

OptimaliserenoverstortenOverstortenvanhetgemengdestelselhebbeninvloedopdewaterkwaliteitvanhetontvangendoppervlaktewater.DebelangrijksteactiesvoorgemeentenominvullingtegevenaandedoelenvandeKRWtevoldoenisdeaanpakvandezeoverstorten.DeimpactvandeoverstorteninTilburgisnognietinbeeld.Tilburgheeftmetdewaterschappenafgesprokende4M-aanpak(4M staat voor monitoren, meten, modelleren en maatregelen)tehanterenbijhetoptimaliserenvanoverstorten.Opdezemanierwordtbekekenofoverstortendaadwerkelijkeenimpacthebbenophetwatersysteem(gericht op de functie van het oppervlaktewater),watdeaardvandieimpactis,welkemaatregelengenomenkunnenwordenenwelkeaanpakdoelmatigis:inhetrioolstelselofinhetwatersysteem.Eventuelemaatregelenkunnenindevolgendeplanperiodewordengeprogrammeerd(zie factsheet KRW).

FoutieveaansluitingenIngebiedenmeteengescheidenstelselkomenfoutieveaansluitingenvoor(afvalwater op regenwaterriolen of regenwater op gemengde riolering).Ditkanleidentotwaterkwaliteitsproblemeninontvangendoppervlaktewaterofcapaciteitsproblemeninhetrioolstelsel.DegemeenteTilburgkiestervooromsamenmetwaterschappentebepalenwaarerdaadwerkelijksprakeisvaneenknelpuntendanpastegaanonderzoekenenwerkenaaneenoplossing.Foutieveaansluitingenzonderimpactophetoppervlaktewater,rioolstelselen/ofleefomgevingwordeninprincipenietaangepakt(factsheet aanpak foutieve aansluitingen).

OnderhoudenvervangingOmhetstedelijkewatersysteemgoedtelatenfunctionerenwordtonderhouduitgevoerd.Voorbeeldenhiervanzijnhetreinigenvanriolen,kolken,gemalenenhetuitvoerenvanreparaties.Traditioneelwordendezeonderhoudsactiviteitenvolgenseenvastefrequentieuitgevoerd.Hetnutennoodzaakvaneenvastefrequentieislandelijksteedsmeeronderwerpvandiscussie.Tijdensdeaankomendeplanperiodewordendemogelijkhedenonderzochtomeenmeerrisicogestuurde/gedifferentieerdebenaderingintevoeren.Hierdoorkunnenmogelijkkostenwordenbespaarden/ofknelpuntlocatiesintensieverwordenonderhouden.Opbasisvandeinspectieresultaten,klachtenenverbeteringsopgavenwordteeninvesteringsprogrammavoorhetvervangenenrenoverenvandebestaanderioleringopgesteld.Hierdoorisdegemeenteinstaatomwerkzaamhedenindeopenbareruimteintegraalaftestemmen.Vervangingvanderioleringvindtzoveelmogelijkplaatsincombinatiemetweg-en/ofstadsvernieuwings-werkzaamheden.Opdezemanierbespaartdegemeentekostenenwordthindertoteenminimumbeperkt.Perprojectwordtdeafweginggemaakttussenvervangenenrelinen.Factorendiedaarbijeenrolspelenzijnonderanderedeplanningvananderewerkzaamhedenindeopenbareruimte,hetaldannietmoetenvervangenvanhuisaansluitingenendeverwachtelevensduurvaneenwijk(zie factsheets Beheer algemeen, Vrijvervalriolering reparatie/renovatie/vervanging, Gemalen reparatie/renovatie/vervanging, Drukriolering reparatie/renovatie/vervanging, Onderhoud IBA’s, Kolk- en huisaansluitingen reiniging en vervanging).

DuurzameafvalwaterketenVooreenmeerduurzame,milieuvriendelijkerinrichtingvandeafvalwaterketenwordtoptermijngedachtaanhergebruikvanafvalwater.Afvalwaterwordthierinnietmeerbeschouwdalsafvalmaaralseenbronvanreststoffen(zoals organische stof, energie en fosfaat).OpdeRWZIkomendeverschillendewaterstromenbijelkaar,enlogischerwijswordtdezeingerichtvoordeelstroombehandelingenwarmte-koppeling.Waterschapontwikkeltde‘Energiefabriek’opdelocatievandeRWZITilburg.Dezeinvesteringenhebbeneenaanzienlijketerugverdientijdenzijnafhankelijkvaneencontinueaanvoervanafvalwater.

OptermijnishetinTilburg,geziendeomvangvandewaterstromen,interessantomteonderzoekenofdeterugwinningvanenergieengrondstoffenopwijkniveaukosteneffectiefkanzijn.Ditraaktaanallerleidiscussies(afkoppelen, gescheiden sanitatie, ed).DewaterschappenendegemeentezoekenvroegtijdigafstemmingbijdetoekomstigekeuzeseninvesteringendieconsequentieskunnenhebbenvoorhetomgaanmetafvalwaterinTilburgopeendoelmatigeafwegingtekunnenmaken.

AfvalwaterakkoordDegemeenteendebeidewaterschappenhebbenin2007eenAfvalwaterakkoordafgesloten.Hierinzijnafsprakengemaaktoverovernamepunten,afnameverplichting,afkooponderhoudcomplexMoerenburg.TevensisdeintentieuitgesprokenomeenoptimalisatiestudieuittevoerenoverdeafstemmingtussenhetrioolSwaardven (gemeente) endeRWZI(ws Dommel).Daarbijgaatheteromdebestaandecapaciteitzooptimaalmogelijktebenutten.Mogelijkewinstpuntenzijnhetvoorkomenvanwateroverlastindestadenopdezuiveringevenalshetoverbodigmakenvanuitbreidingvandecapaciteitvandeinstallaties.Destudieisopgepaktenwordtuitgevoerdnadathetwaterketenmodelisgeoptimaliseerd(medio 2015).DeuitkomstenvandeoptimalisatiestudiekunnentotaanpassingvandeafsprakeninhetAfvalwaterakkoordleiden.WaterschappenengemeentenhebbenafgesprokendathetAfvalwaterakkoordgeëvalueerdwordtnaafrondingvandeoptimalisatiestudie(zie factsheet AWAK).

6.3.2 RegenwaterVerwerkingregenwaterVertrekpuntishetprincipedatstedelijkafval-enregenwatergescheidenwordeningezameld.Tilburggaatdekomendejarendoormetgrootschaligeafkoppelenenontvlechtenvanhetgemengdestelsel,aanlegvanBlauweAdersenwaterparken.Oplangetermijnishetstrevenallesaftekoppeleneneenvollediggescheidenstelseltehebben.Inverbandmetleefbaarheidenhetaanpassenaandeklimaatveranderingwordtermeerwaardegehechtaanminderverharden,water (in combinatie met groen)indestadenwaarmogelijkzalditonderdeelvandestructuurworden,indevormvanzichtbaarafvoerenentijdelijkebergingvanregenwateringroenvoorziening.Alshetregenwatereenmaalindebuiszit,ishetongeschiktvoorgebruikwaarbijdirectofindirectcontactmetmensenmogelijkis,inverbandmethetbeschermenvandevolksgezondheid(zie factsheets Onderzoek Blauwe Aders en aanleg Blauwe Aders en waterparken).

Bui08blijktnietinallegevallendemaatgevendeT2tezijn.Hiervindtnaderonderzoekplaats.Opsommigelocatiesisdewateroverlastbijneerslagmeteenherhalingstijdvan2jaarnietoptelossendoorgrootschaligaftekoppelen.Hetisdandoelmatigeromgerichtehydraulischemaatregelentetreffen.VoordeAlbionstraatisditnaderuitgewerktenkandemaatregelwordengeprogrammeerdinhetMJP(zie factsheet Albionstraat).Vooranderelocaties(Oude Lind, Hilvarenbeekseweg, evenemententerrein ‘t Laar en Kraaiven)geldtdatdemaatregelenwordengebaseerdopdeberekeningenmethetwaterketenmodel.

BijdeaanlegvanBlauweAderswordtzoveelmogelijkmeegeliftmetontwikkelingenendeprogrammeringvanhetMJP.Losdaarvanhanteertdegemeentedevolgendeprioritering:• Oplossenurgentehydraulischeknelpunten.• Opvangenvanreedsafgekoppeldegebieden.• Afrondenvan‘losse’trajecten.

Voordebestaandegescheidenstelselswordtmethetwaterketenmodelgetoetstofdezeoveralneerslagmeteenherhalingstijdvan2jaaraankunnen.Hiervoorwordthetmeetnetuitgebreid.Uitmeldingenistotnutoenietgeblekendatersprakeisvanwateroverlastbijgescheidenstelsels.

Bijbedrijventerreinenisinhetalgemeensprakevangrotedakoppervlakkenenveelterreinverhardingmeteenmogelijkhogevervuilingsgraad.Devoorkeurvoordergelijkebedrijventerreinenislozingvandakwaterviagescheidenrioleringopoppervlaktewater,voorhetoverigeregenwaterwordteenduurzaamverbeterdgescheidenstelseltoegepast.VoorbepaaldebedrijfsactiviteitenwordenextrazuiveringsvoorzieningengeëistinhetkadervanhetActiviteitenbesluit.

Inhetkadervanhetklimaatbestendiginrichten,hetoptimaliserenvanhetwatertoetsprocesendeinwerkingtredenvandeKeur2015vandewaterschappeniseennieuwebeslisboomgemaaktvoorhetomgaanmetregenwaterbijruimtelijkeontwikkelingenenbouwplannen.Debeslisboommeteenuitgebreideretoelichtingenkaartenzijnopgenomeninbijlagen12en12a.Deachterliggendefilosofiebijdezebenaderingisdekeuzevoordoelmatige

maatregelen,gebaseerdopwerkelijkeeffectenenrisico’sinhetwatersysteem,waarbijgemeentenenwaterschappenindegeestvandeWaterwetsamenaandelatstaan.Debelangrijksteenuitgangspuntenzijndat:

• Kenmerkenenknelpuntenvanzowelhetregionale(stroomgebiedsbenadering) alshetstedelijkewatersysteemwordenbetrokkenindeafweging.

• Opgavennietwordenafgewenteld:oplossingenopdeeneplaatsmogennietleidentotproblemenelders;maarandersomook:problemenindeeneplaatsmogennietafgewenteldwordendooreldersnormatieveoplossingenopteleggen.

• Gekozen wordt voor robuuste (zo min mogelijk onderhoudsstaat gevoelig) oplossingen; doelmatig enmaatschappelijke-kostenbewustomgaanmetaanlegentoekomstigebeheerenonderhoudvanhetwatersysteem;voorkomenvanversnipperingenonbeheersbarerioolvoorzieningen

• Deregenwateropgaveisgebaseerdopdetritsvasthouden-bergen-afvoerenenbestaatuit:○Vasthouden:doorlatendegoten,groenedaken,infiltratieinterreinverlagingeningroen,enz.○(Verzamelen +)Bergen:overtolligregenwaterwordtverzameldengeborgen(bergingsopgave)inhetstedelijkewatersystemen○Afvoeren:bijvolledigbenutteberging,kanhetovertolligregenwaterafgevoerdwordennaarderegionaleoppervlaktewaterenviaoverstortenennooduitlatenomwateroverlasttevoorkomen

• Omhetrisico’sopernstigehinderen/ofwateroverlastbijextreemneerslagteverkleinenwordtdefaalberekeningmetderegenduurlijnT100+10%gehanteerd.

IndegeestvandeStructuurvisieWaterenRioleringwordenkleinschaligeinfiltratievoorzieningengeweerd.Bestaandekleinschaligeinfiltratievoorzieningenwordtgehandhaafdtotheteindelevensduurdandaarnaniethersteld.Deuitgangspuntenenbeslisboomgeldennietalleeninhetkadervanwatertoets,maarookbijaanpassingenzonderbestemmingsplanwijziging.Uitgangspuntenenrandvoorwaardendiewordenvastgesteldindewaterparagraafwordendoorgemeenteenwaterschappennageleefdindeuitvoeringsfase.

BeschermingsniveauOmdatdecapaciteitvanhetrioleringssysteemvanuiteconomischoogpuntisbeperkt,kanhetvoorkomendatwateropstraatoptreedt.Hierbijkanonderscheidwordengemaaktinhinder,ernstigehinderenoverlast.

StichtingRIONED:Normenwateroverlast

Tijdenshevigeneerslagkaner‘wateropstraat’optreden.Bij‘wateropstraat’wordtonderscheidgemaaktin3verschillendegradaties:

Hinder:kortdurendbeperktehoeveelheden‘wateropstraat’,meteenduurindeordevan15-30minuten.Ernstigehinder:forsehoeveelheden‘wateropstraat’,ondergelopentunnels,opdrijvendeputdeksels,meteenduurindeordevan30-120minuten.Overlast: langdurigerenopgrotereschaal‘wateropstraat’,waterinwinkels,woningenmetmateriëleschadeenmogelijkookernstigebelemmeringvanhet(economische)verkeer.

Ingevalvanhinderwordennietdirectmaatregelengetroffen,erwordteenberoepgedaanophetacceptatievermogenvandeburgersenaanpassingvanhungedrag(o.a. aanpassen rijgedrag om het golven van water te voorkomen).

Ingevalvanernstigehindermeteenfrequentievanoptredenvanca.1xper2jaartreftdegemeentebijdeuitvoeringvanreconstructiewerkenzodanigemaatregelen,datdekansophetoptredenvanernstigehinderaanmerkelijkkleinerwordt.

Ingevalvanoptredenvanoverlastmetschadetotgevolgtreftdegemeente(tijdelijke)bovengrondsekostenefficiëntemaatregelenomhetrisicoopschadetebeperken.Tervoorkomingvanstructureleoverlastonderzoektdegemeenteoorzakenenoplossingsrichtingenenbrengtdeze,mitsdoelmatig,tenuitvoer.Vooralsnogblijvenwedebestaanderioleringtoetsenaandehandvanneerslagextremenenderisico’sdiedaarmeegepaardgaanmetbetrekkingtotschadeaanwoningenengebouwen.Bijhetontwerpbetrekkenwezoveelmogelijkdeopenbareruimte(zie Klimaatverandering).

KlimaatveranderingDeklimaatveranderingheeftoptweemanierenraakvlakkenmetderioleringszorg:enerzijdsdeopgaveomwateroverlasttevoorkomen,anderzijdshetmeewerkenaaneenklimaatbestendigeinrichtingvandestad.

Voorkomenwateroverlast(stedelijkewateropgave)Degemeentewildeeffectenvanhevigeneerslagzogoedmogelijkkunneninschatten.Hiermeewordtinzichtelijkopwelkelocatieshardnekkigeknelpuntenkunnenoptreden.Hetisnietmogelijkomextremeneerslagvolledigondergrondsteverwerken.Decapaciteitvanhetrioolstelselishiervoorontoereikendenditisbovendienergkostbaar.DeaanlegvanBlauweAdersheeftweleenverzachtendeffectophevigeneerslag.Deoplossingwordtdaaromvooralgezochtinslimmebovengrondsemaatregelen,zoalsbergingopstraat,ingroenvoorzieningenenhetstroomlijnenvanoppervlakkigeafvoer.Deuiteindelijkekeuzevoordewijzevanomgaanmetafvloeiendregenwaterwordtoplokaalniveaubepaaldopbasisvaneenintegraleafweging.Alsgevolgvandewateroverlastvanjuli2014zijnalconcretemaatregelenuitgewerktvooreenaantalgebieden:Kapelstraat,Verdiplein/ComponistenlaanenLijnsheike/DeSchans(zie factsheets).

Voorderestvandestadgeldtdatdegemeentealsvervolgopdeeerdereverkenningvanwateroverlastlocaties(WOLK)dekomendeplanperiode2Dberekeningenuitvoertmethetwaterketenmodel(zie factsheet Stedelijke Wateropgave).Hierbijwordtverderingezoomdopwateroverlastlocatiesen‘verdachte’locatiesdoordeinteractietussenregenwateroverlastenrioleringgoedteberekenen.Ditgeldtzowelvoordegemengdealsdegescheidenstelsels.Bijdezeberekeningenwordto.a.ookrekeninghoudenmetbelemmeringvanoverstortendoorhogewaterstandenvanhetregionaaloppervlaktewater.Daarnaastdienenkwetsbareobjecteninbeeldgebrachtteworden.Uiteindelijkmoeteenafwegingplaatsvindentussendekosteneneffectiviteitvanmaatregeleninrelatietotderisicoopschade.

KlimaatbestendiginrichtenopenbareruimteIncombinatiemetreguliereonderhouds-envervangingsmaatregelenwordtgetrachthetrioleringssysteemendebijbehorendeopenbareruimtezoveelmogelijkklimaatbestendiginterichten.Ditbetekentdateringespeeldwordtopdeverwachteklimaatontwikkelingendieresultereninhevigereneerslag,langeredrogeperiodenenstijgingvandetemperatuur.Deafwegingrondomhettreffenvandergelijkemaatregelenwordeninsamenspraakmetanderedisciplines(bijvoorbeeld ruimtelijke ordening en beheer openbare ruimte)gemaakt.Daarbijwordtzoveelmogelijkmeegeliftmetreedsgeplandewerkzaamhedenindeopenbareruimte.Hetgaatdanomhetzichtbaarmakenvanwater,hetvergrotenvandebelevingvanwater,deintegratievanwaterengroen.Vanuitderioleringszorgwordenurenenmiddelenbeschikbaargesteldvoordeverdereuitwerking(zie factsheet klimaatadaptatie).Inhetplanvanaanpakklimaatadaptatiekomtditookaandeorde.ConcreetzijneropbasisvanhetMeerjarenprogrammaeenaantallocatiesbenoemdwaarbekekenwordtofhet(nog) mogelijkisadaptievemaatregelenmeetekoppelen.Deervaringendiedekomendetweejaarwordenopgedaan,kunnengebruiktwordenomtekijkenhoeklimaatadaptiefinrichtenbrederweggezetkanworden,welkemiddelennodigzijnenhoedebekostiginggeregeldmoetworden.

Belangrijkisdebestaandebergingopstraattehandhavenbij(her)inrichtingvanen/ofaanpassingenindeopenbareruimte.Bij(her)inrichtingenaanpassingenindeopenbareruimtewordtsteedsvakerdehoogtevanhetmaaiveldaangepast(veelal om esthetische overwegingen).Hierdoorleidteventueelwateropstraatmakkelijkertotschadebijhevigeneerslagdanindeoorspronkelijkesituatie.

CommunicatiemetdeburgerHetverstrekkenvaninformatieaanburgersoverdewerkingvanrioleringenregenwatersystemenisnoodzakelijk.Hetgedragvanburgersbepaaltingrotemateofregenwatervoorzieningenookdaadwerkelijkgoedzijnvoorhetmilieuenheeftinvloedophetzuiveringsrendementvanderioolwaterzuivering.Daarnaastzaldeperceptievandeburgermoetenveranderen.Hinderzalvakeroptreden,maaroverlastenschadeproberenwezoveelmogelijktevoorkomen.Burgerskunnenzelfbijdragenaanhetverwerkenvanregenwaterdoorhetverminderenvanverhardoppervlak,hetafkoppelenvanregenwater,deaanlegvangroenedaken,ed.Indeaankomendeplanperiodewordtdecommunicatienaardeburgersgeïntensiveerd,waarbijdeintegratieplaatsvindtmethetbeleidsveldgroenenklimaatadaptatie(zie factsheet communicatie).

CalamiteitenplanHetisnietuittesluitendatcalamiteitenzoalsindezomervan2014vakeroptreden.BinnendeafdelingVeiligheidenWijkeniseendraaiboekwateroverlastopgesteld(Specifieke bijlage op basis van het regionale plan Rioleringen). Hierinwordtingegaanopdeinterneafstemmingendeafstemmingmetdewaterpartners(de waterschappen)bijdreigendesituatiesenopschaling,deondersteuningvandebewonersennazorg.Opbasisvandeevaluatievandewateroverlastinjuli2014wordeneenaantalfysiekemaatregelenvoorgestelddiehethandelenincrisissituatieskunnenondersteunen(zie factsheet maatregelen voor crisisituaties).

HydraulischemaatregelenDekomendeperiodewordeneenaantalverbetermaatregelenaanderioleringuitgevoerd(hydraulische maatregelen),metnameinUdenhout.Ditzijnno-regretmaatregelen,opbasisvanhetBRP (zie factsheet Hydraulische maatregelen Udenhout).

6.3.3 GrondwaterVanwegedebodemopbouwenwaterhuishoudingindegemeenteTilburgkomengrondwaterproblemennauwelijksvoor.Bijplanologischewijzigingendoorlopengemeenteenwaterschappeneenwatertoetsprocedure.Hierbijwordendewaterhuishoudkundigerandvoorwaardeneneffectenvannieuweontwikkelingenvastgesteldenbeoordeeld.Doormiddelvandewatertoetsprocedurewordtindebestemmingsfasevoorkomendat‘natte’gebiedenbebouwdwordenen/ofdatonvoldoendeontwateringsmaatregelenwordengetroffen.Hydrologischneutraalontwikkelenbijuitbreidingenvoorkomtdatruimtelijkeontwikkelingenleidentotveranderingeninhet(grond)watersysteem,waardoornegatieveeffectenalsgevolgvandezeingrepen(veranderende grondwaterspiegels). OntwateringsnormenInhetbebouwdegebiedkomtgeengrondwateroverlastvoor.Degemeentezorgtvoorinstandhoudenvan(voor zover aanwezig)deontwateringsfunctievansingelsendrainage.Innieuwbouwgebiedenzijndaarbijdeontwateringsdieptenuittabel4 hetteeisenminimum.Deontwateringsdieptengeldenalseeninspanningsplicht.Degemeentekannietverantwoordelijkwordengesteldvoorhethandhavenvandegenoemdewaarden.Doorinnieuwbouwsituaties(extra)hogepeilhoogtentehanterenwordthetrisicoopgrondwateroverlastverderbeperkt,mitsditmogelijkismetdeomliggendepercelenenaangrenzendopenbaargebied.

Functie Minimaalbenodigdeontwatering(m,t.o.v.gemiddeldhoogstegrondwaterstand)

Bebouwingmetkruipruimte* 0,9Bebouwingmetwater-envochtdichtevloeren* 0,7Tuinen/groenvoorzieningen 0,5Hoofdwegen** 1.0Secundairewegenenwoonstraten** 0,9

Tabel 4: Minimale ontwateringsdiepten bij nieuwbouw. *t.o.v.onderkantvloer;**t.o.v.dekruinvandeweg

GrondwatermeetnetOmtekunnenvoldoenaandegemeentelijkezorgplichtvoorgrondwaterheeftdegemeenteinhetverledeneengrondwatermeetnetingericht.Voorgrotedelenvanhetbebouwdegebiedzijnlangdurigerekenreeksenbeschikbaar.Ditgeeftvoordezedelenvandestadeengoedbeeldvandeontwikkelingvandegrondwaterstanden.Bijhetstructureelbeheervanhetmeetnetisdelaatstejareneenachterstandopgelopen.Ditiswelvangrootbelangomuitsprakenovergrondwateroverlasttekunnendoen.In2015zijnafsprakengemaaktoverhetontzorgenvanhetbeheervanhetmeetnetdooreensamenwerkingvanBrabantWaterenwaterschapDeDommel.Indefactsheetgrondwatermeetnetzijndezeafsprakenuitgewerkt.Degemeenteishetaanspeekpuntinsituatiesmetgrondwateroverlastenmoetdanalsregisseuroptreden.MeldingenvanhetCentraalMeldpuntwordengeanalyseerd.Knelpuntenwordenonderzocht,zodatsamenmetdeperceeleigenaaractiefeenoplossinggevondenkanworden(maatwerk).Inhetkadervandewetgevingisdegemeenteverplichtalsloketoptetredennaarhaarinwonersenmoetzijinformatieovergrondwaterstandenontsluitenvoorburgersenbedrijven.DegrondwateronderlastdieontstaatdoordepeilverlaginginhetWilhelminakanaalwordtbeheerstdoormiddelvannazorgplannen (zie factsheet Nazorgplan Wilhelminakanaal).

GrondwaterbeschermingNaardehuidigeinzichtenpastdematevangrondwaterbeschermingnietbijdeomvangendekwetsbaarheidvandezedrinkwaterwinning.Daaromisin2015eenprocesgestartomteverkennenhoedebeschermingkanwordenverbeterd,zodatvoldaanwordtaandedoelstellingenvandeKRWvoordrinkwaterwinning.Regievoerderisdeprovincie,betrokkenzijnBrabantWater,Tilburg,GoirleenBrabantseDelta.Doordebetrokkenbestuurdersisin2015beslotenteverkennenofaanvullendebeschermingkanwordengerealiseerddoorhetlandgebruikbinnenhetwaterwingebiedteverduurzamen,dekwetsbaarheidvandewinningteverminderenenhetgrondwaterbeschermingsgebieduittebreidenbinnendebegrenzingvandeboringsvrijezone.DaarmeewordtdewegvrijgemaaktvooreenintegralegebiedsoplossingindegeestvandeontwikkelingvanhetStadsbos013,waarhetwaterwingebieddeelvanuitmaakt(zie factsheet Grondwater-bescherming waterwinning Gilzerbaan).

GebiedsgerichtgrondwaterbeheerInhetkadervanklimaatadaptiefinrichtenencompenserenvandetoenamevanverhardingingebiedenwaargeengescheidenstelselligtenwaaraansluitenopdeblauweadersgeenoptieis,kanhetzijndatinfiltratievoorzieningenwordenaangelegd.Alsdeeffectenvaninfiltratieopaanwezigebodemverontreinigingonacceptabelzijnwordtdeinfiltratievoorzieningwordenaangelegdalseenwaterdichtebergingsvoorzieningmeteenvertraagdeledigingsafvoer.Voordeuitvoeringvanhetgebiedsgerichtgrondwaterbeheerkandegebiedsbeheerderonderzoekenofdeblauweadersgebruiktkunnenwordenvoordeafvoervanlichtverontreinigdgrondwatervantijdelijkebemalingen,bijgrondwaterstandbeheerofvan(toekomstige)beheermaatregelen.Vanuitderioleringszorgkunneneisenwordengesteldaandekwaliteitvanhetaftevoerenwater.

Handelenbijgrondwaterproblemen Vandeperceelseigenarenwordtverwachtdatzijbijeventuelegrondwaterproblemendevereiste(waterhuishoudkundige en/of bouwkundige)maatregelennemen.Degemeentetoetsgeenbouwpeilen,inhetkadervandewatertoetswordenderandvoorwaardenmeegegeven.

Degemeentetreftalleenmaatregelenindiensprakeisvanstructureelnadeligegevolgenvandegrondwaterstandvoordefunctievanhetgebiedenindienhettreffenvanmaatregelendoelmatigis.Somswordtoverlastveroorzaaktdoorschijngrondwaterspiegels.Danisersprakevanstagnerendregenwaterindeneerwaartsestromingnaarhetgrondwater.Oplossenvandergelijkssituatiesisvoorrekeningvandegrondeigenaar.Devoorkeursvolgordevoorhetlozenovertolligegrondwateris:regenwaterstelsel,oppervlaktewater,gemengderiolering.AangezienergeensprakeisvanstructurelegrondwateroverlastindegemeenteTilburgiseringevalvaneenmeldingaltijdsprakevanmaatwerk.

BronneringenBijeenbronneringwordttijdelijkgrondwateraandebodemonttrokkenomdegrondwaterstandteverlagen.Zokunnenwerkzaamheden,zoalsdeaanlegvanbouwwerkenenkabelsenleidingen,droogwordenuitgevoerd.Voorzowelhetonttrekkenvangrondwateralshetlozenvanhetopgepomptegrondwateropoppervlaktewatergeldtdathetwaterschaphiervoorhetbevoegdgezagis.Voorlozingvanbronneringswateropderioleringisdegemeentehetbevoegdgezagis.Uitgangspuntisdatschoonbronneringswaternietophetrioolwordtgeloosd,maarterugwordtgebrachtindebodemofafgevoerdwordtnaaroppervlaktewater.Indepraktijkisditnietaltijdmogelijk.Inditgevalkanondervoorwaardentoestemmingverleendwordenomophetriooltelozen.Hierovervindtafstemmingplaatsmethetwaterschap. 6.3.4 OppervlaktewaterSamenmetdewaterschappengeeftdegemeenteTilburginvullingaandedoelenvandeKaderrichtlijnWateromtekomentoteengezondoppervlaktewatersysteem.Gemeentelijkemaatregelenzijnhetbeperkenvandevuiluitworpvanriolering(o.a. afkoppelen),duurzameonkruidbestrijding,hetmonitorenvandeafvalwaterketenendeaanlegvanecologischeverbindingszones.

Dewettelijketaakvandegemeentevoorstadswaterbeheerheeftbetrekkingophetinstandhoudenvandewaterhuishoudkundigefunctie,oftewelhetwaterkwantiteitsbeheer:behoudvandoorstroomprofielenbergingscapaciteit.Jaarlijkswordenwatergangengemaaiden1maalper12jaargebaggerd.Grotestadswateren,zoalsdesingelsinReeshofenBlaakmaarookdebergingsvijveraandeBerglandwegzijninbeheerenonderhoudbijeenwaterschap.Degemeenteheefteenontvangst-enafvoerplichtvoormaaiselen

baggerspecie.KleinerestadswaterenmeteenwaterhuishoudkundigefunctieonderhoudtdegemeenteTilburgzelf(maaien, baggeren inclusief afvoer).Dewaterschappenzijnverantwoordelijkvoordewaterkwaliteit.Degemeenteheefteentaakalservolksgezondheidsrisico’soptreden,zoalshetplaatsenvanattentiebordenbijblauwalgenruimenvankadaversbijbotulisme(zie factsheet Stadswaterbeheer) .

Voordekomendeplanperiodewordtingezetopeengeleidelijkverbeterenvandewaterkwaliteitvanstadswaterendoorhetuitvoerenvanwatersysteemanalysesenintegralebuurtgerichteaanpakensamenwerkingmetpartnersindestad,zoalshengelsportverenigingRuischvoornenomwonenden.Ditismaatwerkpervijver,waarbijdecombinatiewordtgezochtmetdeaanlegecologischeoeversvoorbiodiversiteit.

Ookvoordrogewaterbergingenwordtbeleidvoorbeheeropgesteld,dezekunnennietwordenovergedragenaanhetwaterschapenblijvenvollediginbeheerbijgemeente.Inhetkadervanhetwatertoetsprocesgeldtdatstadswatermeteenwaterhuishoudkundigefunctieendrogewaterberging (anders dan leidingen)in(beheer)bestemmingsplannenwordenvastgelegd.DeaanlegvanecologischeverbindingszonesvaltbinnenhetgroenbeleidvandegemeenteTilburg.Degemeentewerkthierbijnauwsamenmetdewaterschapen.

KaderrichtlijnwaterIn het 2de Stroomgebiedsbeheerplan (SGBP2) beschrijven de gezamenlijkeNederlandsewaterbeheerderswat ze indeperiode2016-2021doenomaandedoelenvandeKaderrichtlijnWatertevoldoen.DegemeenteTilburgheeft,in samenspraakmetWaterschap De Dommel, als maatregel voor het SGBP2 de ‘4M-aanpak’ (Monitoren, Meten, Modelleren en Maatregelen)opgevoerd.Deperiode2016-2021wordtbenutomdoormetenenmonitoreninzichttekrijgeninwelkemaatregelendoeltreffendwordengeachtomdooruitvoeringinhet3deSGBP,2021-2027,degoedechemischeenecologischetoestandvandeKRWwaterlichamentebereiken.IndefactsheetKRWisaangegevenwelkeaanvullingopdehuidigemeetnettennodigis,ominvullingaandeKRW-afspraaktegeven.

6.3.5 BeheerDehuidigerioolsystemenwordenongewijzigdopordegehoudendoorindedagelijksepraktijkdemaatstavenuitdeDoFeMaMe-methodiekleidendaantehouden(zie bijlage 7).

Debasisvanhetbeheer-enonderhoudsprocesvoorbestaandevoorzieningen,bestaatuitdevolgendeviertypenactiviteitendietelkensopnieuwmoetenwordendoorlopen:• Onderzoek;• Beoordelenuitkomstenonderzoek;• Planvormingonderhouds-envervangingsmaatregelen;• Uitvoeringmaatregelen.

Bijdeplanvormingvoordevervangingsinvesteringenwordtrekeninggehoudenmetanderewerkzaamhedenindestad,waarbijgetrachtwordtomzoveelmogelijkwerkmetwerktemaken.

Doordathetrioolstelselzichdekomendejarenverderzaluitbreidennemendebeheer-enonderhoudswerkzaamhedenindegemeentetoe.Debelangrijksteuitbreidingenvoordekomendejarenzijn:• deaanlegvannieuwewoonwijken,zoalsdeOverhoekenindekernBerkel-Enschot;• deomvormingStappegoornaarwoongebied;• deontwikkelingvanKempenbaan;• deontwikkelingenindeOostkamer;• enhetontstaanvanverschillendetypenrioolsystemeninbestaandstedelijkgebied,alsgevolgvanhet

ontvlechtenvanregenwaterenafvalwaterinbestaandstedelijkgebied(Blauwe Aders).

OnderzoekenstrategieDegemeentegaatdeonderhoudsactiviteitenenvervangingsinvesteringensteedsmeerbaserenoprisicogestuurdbeheer.Hierbijhoortookeenandereinspectiestrategie.Deinspectiefrequentiezalo.a.bepaaldwordendoordeleeftijdentoestandvandeobjecten,defunctievanhetobjectinderioleringendeliggingvanhetobjectindeopenbareruimte.Dereinigingsfrequentiewordtafgestemdopdematevanvervuilingvanderiolering.Geblekenisdatinsommigedelenvandestadderioleringnauwelijksvervuildis.Inanderedelenindestadzouvakergereinigdmoetenworden.Indekomendeplanperiodewordennieuwestrategieënuitgedachtvoorinspectieenreiniging.

30.000.000

20.000.000

5.000.000

25.000.000

15.000.000

10.000.000

Hierbijwordt,samenmetanderespelersindeopenbareruimte,hetrisico-gestuurdbeheerverderontwikkeld.Eenanderewijzevanbeheerenomgaanmetvervangingenisnodigomdeteverwachtenvervangingspiekvanaf2025tebeheersen(zie afbeelding 5).

Afbeelding 5: Vervangingsopgave uitgezet op basis van technische levensduur

BeheerenonderhoudoppervlaktewaterIndekomendeplanperiodewordthetplanmatigbeherenvandebergingsvijversverderuitgeroldopbasisvanhetopgesteldeonderhoudsplan.Hetbeheervanwatergangenwordtvooralsnogreactiefaangepakt.Indekomendeplanperiodezalonderzochtwordenofhetonderhoudplanmatigopgepaktkanworden.

InformatiebeheerOmdetakenindeafvalwaterketenzogoedmogelijkuittevoerenishetvangrootbelangdatallebenodigdegegevensvanonzeriool-enwaterhuishoudkundigeobjectenbeschikbaarzijn.Degegevensmoetenactueel,betrouwbaarengoedtoegankelijkzijn.Debeschikbaregegevensopditmomentsluitennietaltijdgoedaanbijdevraagvandegebruikers.Omdeaansluitingteherstellenmoeteneropeenaantalfronteninhaalslagengemaaktworden.Zoalsdeaanschafvaneennieuwbeheersysteem(gemeentebreed),hetmakenvantaakafsprakenenhetopschonenenaanvullenvandeareaalgegevens.Voordekomendeperiodeisditeengroteopgave(zie factsheet informatiebeheer).

6.3.6OverigeWatertoetsHetwatertoetsprocesisgeoptimaliseerdaandehandvandebeslisboomwatertoetsendeKeur2015vandewaterschappen.Eengedegenkennisvanhetwatersysteemisvangrootbelangommaatschappelijkverantwoordeopgaventebepalen.Deuitwerkingvanhetwaterketenmodelvandegemeenteendewatersysteemanalysesvandewaterschappenmoetendeafwegingvaninputvoorzien(zie factsheets watertoets en waterketenmodel).

InnovatieDeafvalwaterketenverandert.Deafvalwaterketengaateengrotebijdrageleverenaandeverduurzamingvandesamenlevingenhetsluitenvanketensenkringlopen.Degemeentewilmeebewegenmetdezeontwikkelingen.Ditvraagtruimtevoorinnovatieenuitvoerenvanpilotprojecten(zie factsheet innovatie).Bijinnovatiezijndrieniveausteonderscheiden;1. Innovatiesopproductniveau2. Innovatiesindeketen3. Innovatiesopthema’s

Uitgangspuntenvoorhetdeelnemenaaninnovatieveprojecten(van anderen)zijn:• Zoweloverheid,ondernemeralsonderwijsbetrokken,erzitenergieinhetproject• Ermoeteenconcretevraagtengrondslagliggenaanhetproject• Projectmoetbijdrageaandetransitienaareenduurzameresamenleving.• Eriseenduidelijkeafbakeningvandoelenenverantwoordelijkheden.

vrijvervalgemalentotaal

Uitgangspuntenvoorconcretetoepassingzijn:• Ervindtafstemmingplaatsmetketenpartners(o.a. gemeenten, waterschap, eindverwerking).• Erisaandachtvooroptimaleinrichtingvanhetafvalwatersysteem.• Elkaargeenschadeberokkenen.• Delenvankostenenbatenbijgezamenlijketrajecten.

CommunicatieInTilburgwordenmaatregelenuitgevoerddieregionaalenlandelijkuniekzijn:hetiseenstimulansvoordestadendemedewerkersalshieraandachtaangegevenkanworden.IndefactsheetCommunicatiewordeneenaantalactiviteitenbenoemdvoordeplanperiode.

NazorgplanVerbredingWilhelminakanaalHetnazorgplanVerbredingWilhelminakanaalwordtaangepastnaafrondingvandegeohydrologischestudieenkeuzevoormitigerendemaatregelen.Debedoelingisdathetnazorgplandoordebetrokkenpartijenbestuurlijkwordtvastgesteld(zie factsheet nazorgplan Wilhelminakanaal).

6.4 Maatregelen

Indezeparagraafisweergegevenwelkeactiviteitenen/ofmaatregelendegemeenteTilburgverrichtominvullingtegevenaandeopgavenenstrategie.Inbijlage??ispermaatregeleenfactsheetopgenomen,meteenkorteomschrijving,planningeninzichtinbenodigdemiddelenencapaciteit.

1 Waterketenmodel2 OnderzoekBlauweAders3 Stedelijkwateropgave4 AanlegvanBlauweAdersenwaterparken5 HydraulischemaatregelenUdenhout6 AanpakwateroverlastVerdiplein/Componistenlaan7 AanpakwateroverlastKapelstraat8 AanpakwateroverlastbedrijventerreinAlbionstraat9 AanpakwateroverlastLijnsheike-DeSchans10 Stadswaterbeheer11 KaderrichtlijnWater(KRW):4M-aanpak12 Meet-enmonitoringprogramma13 Aanpakfoutieveaansluitingenriolering14 Informatiebeheer:gegevensoporde15 Grondwatermeetnet16 Watertoetsenbijdrageaanruimtelijkeplannen17 NazorgplanWilhelminakanaal18 Communicatie19 Innovatie20 Bijdragenaanklimaatadaptatie21 GrondwaterbeschermingwaterwinningGilzerbaan22 Beheeralgemeen23 Vrijvervalrioleringreparatie/renovatie/vervanging24 Gemalenreparatie/renovatie/vervanging25 Drukrioleringreparatie/renovatie/vervanging26 OnderhoudIBA’s27 Kolk-enhuisaansluitingreinigenenvervanging28 Vastelasten29 Retentievoorziening‘tLaar30 BergingVossenberg31 Doelmatigwaterbeheer32 Coördinatiewaterbeleid33 Maatregelenvoorcrisissituaties34 ActualiserenAfvalwaterakkoord35 OpstellenvGRP2020

Tabel 5: Projecten, onderzoeken en activiteiten 2016-2019 (zie factsheets bijlage 13)

7. Middelen en kostendekking

7.1Inleiding

Indithoofdstukwordtnaderingegaanopdenoodzakelijkfinanciëleenpersonelemiddelenvoordeuitvoeringvandegemeentelijkewatertaken.Aangegevenwordtopwelkewijzedekostenvoordegemeentelijkewatertakenindekomendeplanperiodegedektgaanworden.

7.2Personelemiddelen

Momenteeliservoordeuitvoeringvandebeleids-enbeheerstakenvandegemeente11,17ftebeschikbaar.Hetbetrefthierdetakenvoorhetbeleid,bijdrageaanruimtelijkeplannen,plantoetsing,opdrachtgever,rioolbeheerder,toezichthouder,aansturingvandebuitendienstenadviesvanoverigeafdelingen.Hetuitvoerenvanhydraulischeberekeningenenonderzoekenbesteedtdegemeentegrotendeelsuit.

LeidraadrioleringIndeLeidraadRioleringzijninmoduleD2000‘Personeleaspectenvangemeentelijkerioleringszorg’kengetallenopgenomenvoordebenodigdearbeidsinspanning.Opbasisvandezekengetalenendegemeentelijkesituatiekandebenodigdepersoneleformatiewordenberekend.Deuitkomstenhiervanzijngeennormenwaaraaneengemeentemoetvoldoen,maarzijnweleenbruikbareindicatie.Bijdezeanalyseisrekeninggehoudenmet:1. Deomvangvandegemeente;2. Dehoeveelheidrioleringdieinbeheerisbijdegemeente;3. Deverdelingvanwerkzaamhedendiedegemeentezelfuitvoertenwerkzaamhedendiezeuitbesteedt;4. Dewijzewaaropdegemeentehaarwatertakenorganisatorischheeftondergebracht.DebenodigdepersonelecapaciteitvoordegemeenteTilburgkomtopbasisvandeLeidraadRioleringop14,5fte(hierinisgeencapaciteitmeegenomenvoorbijdrageaanruimtelijkeplannenenplantoetsing).

BenchmarkUiteenvergelijkingvandebeschikbareendetheoretischbenodigdecapaciteitblijktdatdegemeentenietbeschiktoverdepersonelemiddelenomdeinditvGRPgesteldedoelentekunnenrealiseren.Hettekortbedraagtruim4fte.DittekortiseveneenstijdensdeBenchmarkRioleringszorggeconstateerd(paragraaf3.3)enwordtookindepraktijkdoordebetrokkenmedewerkerservaren.Ditgeldtoverdehelelinievanderioleringszorg:planvorming,onderzoek,onderhoud,voorbereidenvanmaatregelenenfacilitair.Eenbenchmarkmetgemeentenmeteenvergelijkbarematevanverstedelijking(opbasisvandeBenchmarkRioleringszorg)laatziendatdegemeenteTilburgoveraanzienlijkminderpersonelecapaciteitvoordewatertakenbeschiktalsvergelijkbaregemeenten.

Afbeelding 6: Personeelskosten per km systeembuis in euro’s, zeer sterk verstedelijkte gemeenten (bron: benchmark Rioned, 2013)

Derioleringiseenbehoorlijkrobuustsysteemmeteenlangelevensduur.Hetduurtenigetijdvoordatdegevolgenvanonvolledigbeheerofverkeerdekeuzesbijaanlegzichmanifesteren.Mogelijkerisico’szijn,naastzichtbaregevolgenzoalswateroverlastofwegverzakkingen,datonderzoekenenoptimalisatiestudiesnietwordenuitgevoerd,metalsgevolgdatverkeerdeofduremaatregelenwordengetroffen,detoenamevandemilieubelastingdooreenslechtfunctionerendesystemen,vertragingindeuitvoeringvanmaatregelen,kansoponnodighogekostendoorverkeerdekeuzesalsgevolgvanonvoldoendegegevensbeheerenonvoldoenderuimtevoorinnovatieencommunicatie.Dezeerkrappeformatiewordtalseenrisicogezien.DemaatregelendiebijditvGRPhorenzijnafgestemdopdebestaandeformatie.DedoorrekeningtenbehoevevanderioolheffingisgebaseerdopdehuidigeformatiebijdeafdelingenRuimte,Ruimtelijkeuitvoering(na reorganisatie 1-1-2016)enGeo-informatieenaangevuldmet1ftetenbehoevevanklimaatadaptatie.

7.3 Financiën

AlgemeenBijdeopzetvanhetvGRP2016-2020ismeerdaninhetverledenaansluitinggezochttussendelastenendeheffingen.Hiervooriseenvolledignieuwkostendekkingsmodelopgezet.Hierdoorishetnumogelijkisdiversescenario’soptezetten,waarbijheteffectopderioolheffingdirectzichtbaarwordt.Opditmomentzijnereenaantalbasisscenario’suitgewerkt.

BijdeopzetvanditvGRPisooknadrukkelijkgekekennaarderechtmatigheidvandediversemaatregelen.Hetgevolgdaarvanisdatereenverschuivingvanmaatregelenplaatsgevondenheeftvaninvesteringennaarexploitatie.Ditbetreftonderzoekenenrioolreparatieswelkevoorheenalsinvesteringopgenomenzijn.Hetgevolghiervanisweleenstijgingvandeexploitatiekostenmetca.€900.000,-.OnderzoeksbudgettenwordenvoortaanbeheerddoordeafdelingRuimte,waardoorvoorkomenwordtdatzeonderdeeluitmakenvandebudgetcyclusvanhetMeerjarenprogramma.

ExploitatieDeinalsexploitatieopgenomenbudgettenzijnallengetoetstoprechtmatigheid.Erisgekozenvooreenverdelingindeonderstaandehoofdgroepen.Deadministratiewordtzoingerichtdat,daarwaarvantoepassing,eenverdelingtussencorrectiefonderhoudenplanmatigonderhoudgemaaktkanworden.Deramingvandehoogtevandebudgettenistotstandgekomeninnauwoverlegmetdeuitvoerendeafdelingenenvanuiteenanalysevanderealisatieindeafgelopenjarenincombinatiemeteendoorkijknaartoekomstmetalsbasisdegegevensinhetbeheersysteem.

Omschrijving 2016 2017 2018 2019 2020

Hoofdriolering 1.717.500 1.717.500 1.717.500 1.717.500 1.717.500

HuisenKolkaansluitingen 580.000 580.000 580.000 580.000 580.000

Drukrioleringengemalen 260.000 310.000 260.000 260.000 260.000

IBA’s 3.750 3.750 3.750 3.750 3.750

Stedelijkewaterpartijeno.a.baggeren 826.500 237.000 448.000 300.000 300.000

Onderzoeken 350.000 350.000 350.000 350.000 350.000

Vastelasten 412.425 412.425 412.425 412.425 412.425

Diversen 523.000 377.000 377.000 377.000 377.000

Organisatiekosteninformatievoorziening 88.000 88.000 88.000 88.000 88.000

OrganisatiekostenRuimte 446.198 446.198 446.198 446.198 446.198

OrganisatiekostenRUV 1.047.000 1.047.000 1.047.000 1.047.000 1.047.000

Totaal 6.254.373 5.568.873 5.729.873 5.581.873 5.581.873

InvesteringenVoorderamingvandeinvesteringsbudgettenisuitgegaanvandegegevensinhetbeheersysteem.Voorde2016t/m2019ishiervooraangeslotenbijdeprogrammeringvanhetMJP2015ev.Demeesteriolenzijninde50jarengebouwd.Detechnischelevensduurisca.80jaar.Hetgevolghiervanisdaterininvesteringspiekaankomt.Van2035t/m2059iserjaarlijksgemiddeldca.€19mlnperjaar.Indescenario’sisgezochtnaareenmanieromdeheffingdaargeleidelijknaartoetelatengroeiendanwelviadirectteinvesterendepiekaftevlakken.

DuurzamefinancieringBijdeaanlegwordtrioleringgefinancierdvanuitdegrondexploitatie,bijvervangingvanuitderioolheffing.RioleringinTilburgwordtaangelegdvoor80jaar,investeringenwordenafgeschrevenin30jaar.Tilburgspaartnietvoorvervangingvanriolering.Destijgingvanderioolheffingisvooralhetgevolgvangrootschaligevervangingsinvesteringendekomendedecenniaendedaarbijhorendekapitaallasten(het aandeel van de rente-component in de heffing wordt steeds groter).Erzijneenaantalknoppenwaaraangedraaidkanwordenomdehoogtevanderioolheffingoptermijntebeïnvloeden.Deconclusienahetdoorrekenenvaneenaantalscenario’sis,dathetopditmomentnietmogelijkiseenomslagtemakenindewijzevanfinanciering(bijvoorbeeld richting direct afschrijven van investeringen en daarmee beperken van kapitaallasten) alsgevolgvandewensdeheffinglaagtehouden.

Tervoorbereidingvandeprogrammabegroting2016endebesluitvormingoverhetvGRPisaanhetcollegegevraagdeenrichtinggevendeuitspraaktedoenoverderioolheffingvoor2016enverder.Hetcollegeheeftgevraagdhetscenariouittewerken,waarbijgeleidelijkaantoegegroeidwordtnaarhetdaadwerkelijketariefin2019.Hiervoorwordtindejaren2016t/m2019eengedeeltevandeegalisatiereserveingezetvoordempingvanhettarief.Hetgevolgisin2016eenstijgingvanca.4%enindejaren2017-2019eenstijgingvanrondde7%.Hierdoorwordtin2019eengemiddeldtariefperhuishoudenbereiktvanca.€143,-.Hetrestantvandeegalisatiereservekaningezetwordenvoorafvlakkingvanpiekenvanaf2020.OmdatdeafvalstoffenheffingforsdaaltendeOZBstijgtmet2,5%stijgendetotalewoonlastenmet0,9%.

Rioolheffing basisjaar(2015) 2016 2017 2018 2019 2020 2021

Gemiddeldhuishouden

111,3 116,97 125,61 133,87 143,76 150,51 153,62

Totaleheffingopbrengst

13.475.294,10 14.183.268,21 15.312.751,33 16.407.071,78 17.618.268,93 18.446.203,22 18.826.835,38

Stijging%t.o.v.2015

4,69% 12,42% 19,82% 28,66% 34,71% 37,49%

Stijging%t.o.v.vorigjaar

4,69% 7,39% 6,58% 7,38% 4,70% 2,06%

EgalreseveRioolheffing

2016 2017 2018 2019 2020 2021

Ontrekkingoverige

-2.200.000,00 -1.500.000,00 -1.400.000,00 -50.000,00 0,00 0,00

Persaldo -2.200.000,00 -1.500.000,00 -1.400.000,00 -50.000,00 0,00 0,00

Nieuwsaldoreserve

7.222.141,00 5.022141,00 3.522.141,00 2.122.141,00 1.622.141.00 1.622.141,00 1.622.141,00

8. Voortgang

8.1 Inleiding

Hetisonmogelijkomindetoekomsttekijken.Veranderendinzicht,werkmakenmetwerkennieuweinformatieofregelgevingkunnenleidentoteenvoorstelvoorverschuivingenaanpassingvandeplanningendemaatregelen.Omderioolheffingzodoelmatigmogelijktebestedenendeuitgezettekoerstebewakenwordenverschillendecontrolemechanismeningezet.

8.2 JaarlijksUitvoeringsprogramma

HetvGRPisgeenstatischdocument.Jaarlijkswordenwerkzaamhedeneninspectiesuitgevoerd.Ditkanleidentoteenverschuivingenaanpassingvandeplanning.UiteindelijkemaatregelenwordengeprogrammeerdinkadervanMeerjarenprogrammaTilburgenhetjaarlijksuitvoeringsprogramma.Indattrajectvindtdeafstemmingmetandereprojectenindeopenbareruimteplaats.

8.3 Monitoringdoelenenmaatregelen

MonitoringvandevoortgangvandeuitvoeringvanhetvGRPvindtplaatsinafstemmingsoverleggentussendeafdelingenRuimteenRuimtelijkeUitvoeringenmetbeidewaterschappen (zie factsheet coördinatie waterbeleid).

BestuurlijkTijdensdejaarlijksebestuurlijkeoverleggenmetdebeidewaterschappenBrabantseDeltaenDeDommelwordtdevoortgangvandeafgesprokenmaatregelenenactiviteitenbewaakt.

VoordesamenwerkingDoelmatigwaterbeheerinderegioHartvanBrabantgeldthetzelfde.HierwordtdevoortgangbewaaktvanhetvastgesteldeMeerjarenprogramma2013-2020indejaarlijksebestuurlijkebijeenkomst.

AmbtelijkNaastdebestuurlijkeinteractievindterfrequentambtelijkoverlegtussendegemeentenenwaterschappenplaats.Ditbetreffenzowelbilateraleafstemmingenalsgezamenlijkebijeenkomsteninhetsamenwerkingsverband.

AfvalwaterakkoordHetvigerendeafvalwaterakkoordtussendegemeenteTilburgenwaterschappenwordtnaafrondingvandeoptimalisatiestudiegeëvalueerdengeactualiseerd.

BIJLAGEN

Bijlage 1 Begrippenendefinities

Bijlage 2 Wetgevingenbeleid

Bijlage 3 SamenwerkingsovereenkomstHartvanBrabant

Bijlage 4 Fysiekeomgeving

Bijlage 5 EvaluatiemaatregelenSWR2009-2015

Bijlage 6 GemeenterapportBenchmarkRioleringszorg2013

Bijlage 7 Doelen,Functioneleeisen,MaatstavenenMeetmethoden

Bijlage 8 OverzichtlozingspuntenrioolstelselgemeenteTilburg

Bijlage 9 OverzichtskaartrioolstelselgemeenteTilburg

Bijlage 10 Kaartafkoppelgebieden

Bijlage 11 Voortgangafkoppelen

Bijlage 12 Uitgangspuntenenbeslisboomwatertoets

Bijlage 12a Kaartbijbeslisboomwatertoets

Bijlage 13 Factsheetsmaatregelen

Bijlage 13a Onderbouwingkostenstadswaterbeheer

Bijlage 14 Reactiewaterpartners Bijlage 15 VaststellingsbesluitGemeenteraad

COLOFON:

Tekst en vormgeving: afdeling Ruimte, gemeente TilburgFoto’s: Beeldenbank gemeete Tilburg, Michel van MunsterMeer info: kijk voor algemene vragen op: www. tilburg.nl

Verbreed Gemeentelijk Rioleringplan 2016-2019 · samenwerking zijn gemaakt, heeft de gemeente...

Documents

Transcript of Verbreed Gemeentelijk Rioleringplan 2016-2019 · samenwerking zijn gemaakt, heeft de gemeente...

Gemeentelijk Waterplan Bodegraven

Gemeentelijk vastgoedbeheer

Databank Gemeentelijk Groenbeheer geeft inzicht

Gemeentelijk infoblad - heers.be

Gemeentelijk informatieblad Maasmechelen - 2009-06

Verduurzaming gemeentelijk vastgoed

eHealth in gemeentelijk domein

Gemeentelijk informatieblad Maasmechelen

Gemeentelijk infoblad april 2015

VERBREED GEMEENTELIJK RIOLERINGSPLAN PLUS UDEN 2017 - …€¦ · VERBREED GEMEENTELIJK RIOLERINGSPLAN PLUS UDEN 2017 - 2021 3 SAMENVATTING Voor u ligt het verbreed Gemeentelijk RioleringsPlan

Gemeentelijk Fietsbeleid

Gemeentelijk Ruimtelijk uitvoeringsplan Weefstraat - Heerweg...Gemeentelijk Ruimtelijk uitvoeringsplan Weefstraat - Heerweg Stedenbouwkundige voorschriften: ontwerp 184593_SV_LCR_DEF

Gemeentelijk reglement inzake

Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen Jaarverslag 2004

Impactanalyse berichtenstromen en het Gemeentelijk ...

Thema avonden gemeentelijk ruimtelijk structuurplan

Alterra benchmarken databank gemeentelijk groenbeheer

Gemeentebestuur De Haan GEMEENTELIJK ...

Gemeentelijk infoblad februari 2015

Gemeentelijk gebiedsgericht ruimtelijk uitvoeringsplan GGR ...