Verbreed Gemeentelijk Rioleringplan 2016-2019 · samenwerking zijn gemaakt, heeft de gemeente...
Transcript of Verbreed Gemeentelijk Rioleringplan 2016-2019 · samenwerking zijn gemaakt, heeft de gemeente...
Verbreed GemeentelijkRioleringplan 2016-2019Vastgesteld2 november 2015
Verbreed GemeentelijkRioleringplan 2016-2019Vastgesteld 2 november 2015
Inhoudsopgave
5Verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan 2016-2019
Samenvatting 1 WettelijkebasisvGRP 2 Regionalesamenwerking 3 Watisonzemissie,waarstaanweenwatgaanwedoen 4 Watkostdat 1 Inleiding 1.1 Aanleiding 1.2 Samenwerkingindeafvalwaterketen 1.3 Doelstellingengeldigheidsduur 1.4 Procesenbouwstenen 1.5 Leeswijzer
2 Wetgeving en beleid 2.1 Inleiding 2.2 Takenenbevoegdheden 2.3 Samenwerkingindeafvalwaterketen 2.4 Gemeentelijkebeleidskaders 2.5 Uitdagingenstedelijkwaterbeheer
3 Evaluatie SWR 2010-2015 3.1 Inleiding 3.2 Evaluatie2010-2015 3.3 Benchmarkriolering 3.4 Aandachtspuntenkomendeplanperiode
4 Visie en ambitie 4.1 Inleiding 4.2 Gewenstesituatie 4.3 Doelstellingenvoordeplanperiode2016-2019 5 Huidige situatie en functioneren van voorzieningen 5.1 Inleiding 5.2 Stedelijkregen-enafvalwatersystemen 5.3 Afvalwatersysteem 5.4 Regenwatersysteem 5.5 Grondwater 5.6 Oppervlaktewater 5.7 Beheer
6 Opgave, strategie en maatregelen 6.1 Inleiding 6.2 Opgave 6.3 Strategie 6.4 Maatregelen
7 Middelen en kostendekking 7.1 Inleiding 7.2 Personelemiddelen 7.3 Financiën
8 Voortgang 8.1 Inleiding 8.2 Operationelejaarprogramma’s 8.3 Monitoringdoelenenmaatregelen
7779
1111111113
1515161717
21212526
292930
33333536373840
43434453
595959
555556
Samenvatting
7Verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan 2016-2019
1 WettelijkebasisvGRP
VooruligthetverbreedGemeentelijkRioleringsplan(vGRP) vandegemeenteTilburgvoordeplanperiode2016-2019.HetvGRPiseenwettelijkverplichtplanopbasisvandeWetmilieubeheer.HethuidigevGRP,opgenomenindeStructuurvisieWaterenRiolering2010-2015,loopteind2015afenisaanherzieningtoe.
HetvGRPiseenbeleids-enbeheerplandatophoofdlijnenweergeefthoedegemeenteinvullinggeeftaandegemeentelijkewatertaken.Dezehebbenbetrekkingopafvalwater,regenwaterengrondwater.DemaatregelenuithetvGRPwordenbetaalduitderioolheffing.HetvGRPvormtdusdeonderbouwingvoorderioolheffing.
2 Regionalesamenwerking
InhetBestuursakkoordwater2011(BAW 2011)islandelijkafgesprokenomintensieversamentewerkeninhet(afval)waterbeheer.OminvullingtegevenaandezeopgavewerktdegemeenteTilburgmetzevenomliggendegemeentenentweewaterschappensamenonderdenaam‘SamenwerkingDoelmatigWaterbeheerHartvanBrabant’.BijhetopstellenvanhetvGRPisgebruikgemaaktvanhetformatdatinhetkadervanderegionalesamenwerkingisontwikkeld.
3 Watisonzemissie,waarstaanweenwatgaanwedoen
Degemeenteisverantwoordelijkvoordekwaliteitvandeopenbareruimteenhetwoon-enleefmilieu.Devoorzieningenvoorstedelijkafvalwater,regen-engrondwaterdragendaaraanbij.Zewaarborgendemaatschappelijkebelangenophetgebiedvanbeschermingvandevolksgezondheid,zorgenvoordrogevoeten,schoonwaterenschonebodem.
In2009heeftderaadde‘Visieopwaterenrioleringsbeleidtot2027’vastgesteld.DezelangetermijnvisiewordtinditvGRPbevestigdengeactualiseerdomaantesluitenopopgedanekennis,voortschrijdendinzicht,maatschappelijkeontwikkelingen,klimaatveranderingenhetBestuursakkoordWateruit2011.Degewenstesituatiezieterzouit:
RobuustenklimaatbestendigOplangetermijnligtinheelTilburgeengescheidenrioolstelsel:regenwaterwordtvanafvalwatergescheidenenalleenafvalwaterwordtnaarderioolwaterzuiveringafgevoerd.Dekeuzevoorafkoppelen,deaanlegvanBlauweAders(structuur voor de inzameling van regenwater)enwaterparkenvoordeverwerkingvanregenwateruitmetnamedeoudestad(met een gemengd stelsel)leidttoteenbasisbeschermingtegenwateroverlast.Voordegebiedenwaaraleengescheidenstelselligt,isdebasisbescherminggrotendeelsoporde.InextremeneerslagsituatiesdragendeBlauweAdersbijaanhetverzachtenvandeoverlast,maarvoorkomenkunnenzijditniet.Hetbeleidiseropgerichtomschadealsgevolgvanwateroverlasttevoorkomen.Daarvoorzijnaanvullendemaatregelennodig.DeafgelopenjarenisinTilburgonderzoekgedaannaardeeffectenvanextremeregenvalopderioleringenbijdeoverstorten.Verderekennisvanhetfunctionerenvanhetrioolstelsel,devoorschaderisicovolleobjectenenkwetsbaregroepen,debetekenisvangroenendeinteractiemetdeopenbareruimtezijnvanbelang.Ookomdeanderegevolgenvanklimaatverandering(droogte en hitte)hethoofdtekunnenbieden.Hierligteenrelatiemethetplanvanaanpakklimaatadaptatie,datindemaakis.
DuurzaamDeafvalwaterketenverandert.Deafvalwaterketengaateengrotebijdrageleverenaandeverduurzamingvandesamenlevingenhetsluitenvanketensenkringlopen:waterschappenengemeentenzettenafvalominschonegrondstoffen,energieenschoonwater.Daarnaastligtereenopgaveomkostentebesparen.Datvraagtomslimmerinvestereninflexibelesystemen:oplossingendiepassenbijhetnatuurlijksysteemendebebouwdeomgeving.Degemeentewilmeebewegenmetdezeontwikkelingen,ookalsdatbetekentdatersomsvoorandereoplossingendanrioleringwordtgekozen.Hetgaatomeenmaatschappelijkmeestdoelmatigeinrichting,maatwerkafhankelijkvandeaardenhoeveelheidafvalstromenenlokaleomstandigheden(zoals landschap, ruimtelijke ordening en ecologische uitdagingen).Ditvraagtruimtevoorinnovatieenuitvoerenvanpilotprojecten.
8
9Verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan 2016-2019
BetaalbaarDekomendedecenniaisdetechnischelevensduurbereiktvaneengrootdeelvandegemengderioleringinTilburg.Andersdanbijaanlegvannieuweriolering(dekostenmakenonderdeeluitvandebouw),komendekostenvoorvervangingtenlastevanderioolheffing.MetdehuidigewijzevanfinancieringinTilburg(kapitaliserenvaninvesteringen)wordteengroteclaimopdetoekomstgelegd.Deveranderendeafvalwaterketen,maarookontwikkelingenzoalsbedrijvendiekiezenvooreigenzuivering,vragenomeenanderevisieopzowelhetvervangenvanrioleringalsdekostendekking.Omdebetaalbaarheidvanhetrioolstelselindetoekomsttegaranderenwordenverschillendeaspectennaderuitgewerkt,zoalsrealistischprogrammeren,risico-gestuurdbeheer,hetgebruikvananderetechnieken,terugwinnenvangrondstoffenenenergie,decentralezuiveringeneneenanderefinancieringssystematiek.
DoelmatigMaatregelenwordenpasuitgevoerdalszekeris,datzeinhetspecifiekegevalookeffecthebben.Datbetekentdatdekomendejarenwordtingezetophetnogmeerinzichtverkrijgeninhetfunctionerenvanhetrioolstelsel,demodellenteoptimaliserenenhetinformatiebeheeropordetekrijgenentehouden.Omdoelmatigeenefficiëntemaatregelentekunnennemen,wordthieropeengrotereschaalnaargekeken:hetwatersysteemhoudtzichimmersnietaandegrenzenvaneenstad.Deregiogemeentenenwaterschappenzijneenbelangrijkepartner.Overhedenzetteninopdemaatschappelijkmeestdoelmatigeoplossingenhetisnietdebedoelingelkaareenzijdignormenopteleggen.Gemeentenenwaterschappenwerkensamenindeafvalwaterketenomdekwaliteitvanhetwaterbeheerteverbeterenendekostenvoorburgersenbedrijvenbetaalbaartehouden.Degezamenlijkewerkzaamhedenbeslaaneenbreedterrein:vangezamenlijkaanbestedentothetafstemmenvaninvesteringsbeslissingen,vanhetuitwisselenvankennistotverminderenvanpersonelekwetsbaarheid.
VerbindendWaterkaningezetwordenalskwaliteitindeomgeving,voorhergebruikennuttigetoepassing.Waterkanbijdragenaandedoelenuitanderebeleidsvelden,zoalsklimaatadaptatie,duurzaamheid,verbeterenvandekwaliteitvandebiodiversiteitengroen/ecologie.Alshetgaatomdeinzetvan(relatief schoon)regenwater,kanditalleenvoordathetwaterineenbuisverdwijnt.Ditheefttemakenmetderisico’svoordevolksgezondheid.Nazuiveringineenwaterparkzijnallerleitoepassingenmogelijk.Initiatievenopditvlakzijneenaanvullingopdewettelijkezorgplichtentenaanzienvanverwerkingvanafvalwater,regenwaterengrondwater.Dezeproductenwordengefaciliteerd,mitsdezeduurzaamzijn,nietstrijdigmethetwater-enrioleringsbeleidengeenrisico’svoordevolksgezondheidmetzichmeebrengen.
Defocusvandemaatregelenligtdekomendejarenopdevolgendepunten:• Instandhoudenvanderioleringdoormiddelvandoelmatigbeheer.• Hetverkrijgenvanbeterinzichtinhetfunctionerenvanhetgemeentelijkwatersysteem,omdemeest
maatschappelijkverantwoordekeuzestemaken.Ditdoenwesamenmetonzewaterpartners.• Hetaanpakkenvanwateroverlastdoor: ◦Verdertegaanmetdoelgerichtafkoppelen,aanlegvanBlauweAdersenwaterparken. ◦Specifiekemaatregelenuittevoerenopwateroverlastlocaties ◦Meetewerkenaanhetklimaatbestendiginrichtenvandeopenbareruimte,onderanderedoorintegratie vanblauwengroen.
4 Watkostdat
BijdeopzetvanhetvGRP2016-2019ismeerdaninhetverledenaansluitinggezochttussendelastenendeheffingen.Hiervooriseennieuwkostendekkingsmodelopgezet.OokisbijdeopzetvanditvGRPnadrukkelijkgekekennaarderechtmatigheidvandediversemaatregelen.Hetgevolgdaarvanisdatereenverschuivingvanmaatregelenheeftplaatsgevondenvaninvesteringennaarexploitatie.DedoorrekeningenvandemaatregelenvanhetvGRPleidttoteenstijgingvandeheffingvan16%in2016(t.o.v. 2015).Dezestijgingisgrotendeelsteverklarendoordatderioolheffinglaagwordtgehoudendoorinzetvandeegalisatiereserve.Opverzoekvanhetcollegeisuitgewerkthoederioolheffingmetinzetvandeegalisatiereservegeleidelijkkangroeiennaareenkostendekkendtariefin2019.Optermijnzaldeheffingforsstijgenalsgevolgvangrootschaligevervangingsinvesteringen.Dekomendejarenwordtonderzochthoedepiekindeheffingafgevlaktkanworden.
10
1. Inleiding
11Verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan 2016-2019
1.1 Aanleiding
VanuitdeWetMilieubeheer(art. 10.33 Wm)endeWaterwet(Waterwet art. 3.4 t/m 3.6)heeftdegemeentedewettelijkezorgplichtenvoorafvalwater,regenwaterengrondwater.InhetverbreedGemeentelijkRioleringsplan(vGRP)formuleertdegemeenteTilburghoezijdezezorgplichteninvultenbetaalt.
Maarweinigmensenbeseffenhoebelangrijkrioleringis.Zohebbenrioleringendedrinkwatervoorzieningsindsde19deeeuwmeervoordevolksgezondheidbetekend,dandehelemedischewetenschapdaarna.Pasalshetmisdreigttegaanenerbijvoorbeeldstank-ofwateroverlastoptreedt,krijgtrioleringaandacht.Tochwordendagelijksveelinspanningenverrichtomdezekostbareinfrastructuurgoedtebeheren.OnderliggendvGRPlaatziendatgemeenteTilburghierbijvooruitkijktenmetrespectvoorhetverledenverderbouwtaaneenrobuustenflexibelwatersysteem.
DeOmgevingsvisieTilburg2040zegtdatTilburgin2040eengezondestadisomintewonenentewerkenendatwaterbijdraagtaaneenleefbareenduurzamewoonomgeving.MetdeuitvoeringvandemaatregelenvanditvGRPkomendezedoelstellingenweereenstapjedichterbij.
1.2 Samenwerkingindeafvalwaterketen
DebelangrijksteverschillenindebeleidskadersinvergelijkingmetdeStructuurvisieWaterenRiolering(waarin opgenomen het GRP 2010-2015)zijndeinvoeringvandeWaterwetin2009,deinvoeringvanhetBesluitlozingenbuiteninrichtingen(Blbi)in2011endeondertekeningvanhetBestuursakkoordWater(BAW)in2011.InhetBAWverklarenRijk,drinkwaterbedrijven,provincies,gemeentenenwaterschappenomintensiefmetelkaartegaansamenwerkenindeafvalwaterketen.Dezesamenwerkingmoetleidentotkwaliteitsverbetering,verminderingvandekwetsbaarheidenminder(meer)kosten:eendoelmatigereaanpakinhetafvalwaterbeheer.
OminvullingtegevenaandezeopgavewerktdegemeenteTilburgmetzevenomliggendegemeentenentweewaterschappensamenonderdenaam‘SamenwerkingDoelmatigWaterbeheerHartvanBrabant’ (paragraaf 2.3).
1.3 Doelstellingengeldigheidsduur
HetvGRPiseenbeleids-enbeheerplandatophoofdlijnendeinvullingvandegemeentelijkewatertakenweergeeft.DoormiddelvanhetvGRPlegtdegemeentevasthoehethuidigestelselwerkt,waterbetermoetenhoezijdatwilbereiken.
DeWetmilieubeheerschrijftvooreenvGRPgeengeldigheidsduurvoor,hierinwordtdegemeentevrijgelaten.Omhetzorgprocesvoorderioleringgaandetehoudeneninvullingtegevenaanafsprakendiebinnenderegionalesamenwerkingzijngemaakt,heeftdegemeenteTilburggekozenvooreengeldigheidsduurvanvierjaar:2016-2019. Deplanningshorizonreiktechterveelverderenbedraagt80jaar,ditisdevervangingstermijnvanderioleringinTilburg.Derioolheffingendelangetermijndoelstellingenzijnhieropgebaseerd.In2019wordtbekekenofhetinregionaalverbandhaalbaarisomeengezamenlijkafvalwaterplanoptestellen.VanuithetBestuursakkoordWateris2020genoemdalstoetsingsmomentvoordesamenwerkingindeafvalwaterketen.
1.4. Procesenbetrokkenen
ConformdeWetmilieubeheerisdegemeenteverantwoordelijkvoorhetrioolbeheer.Degemeenteisechternietdeenigespelerindeafvalwaterketen.
Dewaterschappenzijnbinnenhunbeheergebiedverantwoordelijkvoorhetwater-enzuiveringsbeheer.VoorTilburgzijnditwaterschapDeDommelenwaterschapBrabantseDelta.DeprovincieheefteenaanwijzingsbevoegdheidbijhetopstellenvanhetvGRP.DitvGRPistotstandgekomeninsamenwerkingmetdewaterschappen,BrabantWaterenRijkswaterstaat.Deprovincieheeftzichlatenvertegenwoordigendoordewaterschappen.Hiermeeisgewaarborgddatdegemeentelijkeplannenenmaatregelenafgestemdzijnmetdeplannenvanexternepartijen.VanzelfsprekendheeftbinnendegemeenteTilburgafstemmingplaatsgevondenmetvakgebiedenwaarvanuithetbeleidsveldwaterenrioleringraakvlakkenmeezijn,zoalsruimtelijkeordening,veiligheid,wijken,milieuengroen.
12
13Verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan 2016-2019
HetverbreedGemeentelijkRioleringsplanisnietvoordiscussievoorgelegdaandestad,omdat:• hetwettelijketakenbetreft,waarbijtechnische,
financiëleenefficiencyoverwegingendoorslaggevendzijnvoordeprioriteitstelling;
• ergeenextrawenseninhetplanzijnopgenomen,omdatzetekostbaarzijnenhiervoorgeenruimteisindefinanciëlekaders;
• hetgaatoverrobuustestructuren(eensamenhangendenveerkrachtiggeheel)diejenietelkevierjaarmoetheroverwegenenwaarjeooknietoppostzegelniveauanderekeuzesinkuntmaken.
• hetvGRPgeenconcretemaatregeleninspecifiekestratenofwijkenbevat(diestaanindeMeerjarenprogrammering),waardoorhetvGRPverafstaatvandebelevingswereldvanveelburgers.
Omwonendenwordenactiefbetrokkenophetmomentdatconcreteplannenwordenuitgewerktdievaninvloedzijnophundirectewoonomgeving.BijhetopstellenvanhetvGRPisgebruikgemaaktvanhetformatdatinhetkadervanderegionalesamenwerkingisontwikkeld.
1.5 Leeswijzer
HetvGRPisopgebouwdvolgensderichtlijnenvandeLeidraadRioleringvandeStichtingRIONEDmoduleA1050.NaastditinleidendehoofdstukbevathetvGRP7hoofdstukken.Inhoofdstuk2ishetwettelijkekadertoegelicht.Vervolgensisteruggebliktopdeafgelopenplanperiodeenzijnaandachtspuntengeformuleerdvoordeaankomendeperiode(hoofdstuk 3).DevisieenambitievandegemeenteTilburgstaaninhoofdstuk4.Hethuidigebeheerareaalendekwaliteitstoestandzijnbeschreveninhoofdstuk5.Hoofdstuk6behandeltdegemeentelijkeopgaveendewijzewaarophierinvullingaanisgegeven.Eenverantwoordingvandeinzetvanpersoneleenfinanciëlemiddelenstaatinhoofdstuk7.InhetslothoofdstukisweergegevenhoedevoortgangvanditvGRPwordtgemonitord.Achtergrondinformatiestaatindebijlagen.
2. Wetgeving en beleid
15Verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan 2016-2019
2.1 Inleiding
Indithoofdstukzijnkortdekadersbeschrevendietengrondslagliggenaanhetgemeentelijkwaterbeleid.Tevenswordtkortstilgestaanbijdeuitdagingenwaardegemeentevoorstaatophetgebiedvanwaterenriolering.Debelangrijkste wettenenbeleidskadersdietengrondslagliggenaanditvGRPzijndeEuropeseKaderrichtlijnWater,deWaterwet,deWetmilieubeheerendegemeentewet.Inbijlage2ishetwettelijkkadernadertoegelicht.
2.2 Takenenbevoegdheden
DezorgenverantwoordelijkhedenvoorhetwaterindegemeenteTilburgisinhandenvandegemeente,waterschappen,Rijkswaterstaat,provincieenperceeleigenaren.Iederepartijheefthierinzijneigenverplichtingenenbevoegdheden,zoalsvastgelegdinwetgevingofbeleid(zie tabel 1).
Actor Takenenbevoegdheden
EuropaRichtlijn2000/60/EGvanhetEuropeesParlementendeRaad(23 oktober 2000),aangeduidmetdewerknaamKaderrichtlijnwater(KRW)omvatdeEuropeserichtlijnomin2027hetoppervlaktewatertelatenvoldoenaaneenecologischeenchemischegoedetoestand.
RijkHetrijkisverantwoordelijkvoorhetnationalebeleidskaderendestrategischedoelenenmaatregelenvoorhetwaterbeheerinNederland.HetrijkisopstellervanhetNationaalWaterplan2009-2015,deWetMilieubeheerende Gemeentewet.
ProvincieNoord-Brabant
Deprovincieisverantwoordelijkvoordevertalingvanhetrijksbeleidnaareenregionaalbeleidskaderenvoorstrategischeregionaleopgaven.DeprovincieisopstellervanhetProvinciaalMilieu-enWaterplan2016-2021.
Deprovincieistevensbevoegdgezagvoorvergunningverlening,hettoezichtenhandhavingvanonderstaandegrondwateronttrekkingenen-infiltraties:• Industriëleonttrekkingen>150.000m3• Grondwateronttrekkingent.b.v.drinkwaterwinning• Bodemenergiesystemen
TenaanzienvanhetvGRPheeftdeprovincieeenadviserendeentoetsenderol.DeprovinciekaneenaanwijzingopleggenindienertegenstrijdighedenzijntussenhetvGRPendeprovincialeplannen.
WaterschappenDeDommelenBrabantseDelta
Dewaterschappenzijnverantwoordelijkvoorhetoperationeleregionalewaterbeheer.Ditbetekentdatzijzorgenvoordrogevoeten(veiligheid),schoonenvoldoendewater.DevisiehieropendebijhorendemaatregelenzijnbeschrevenindeWaterbeheerplannen2016-2021.
Hetwaterschapheefteenzorgplichtvoordezuiveringvanstedelijkafvalwaterenisbevoegdgezagvoordirectelozingenopderioolwaterzuivering(RWZI)ennaarhetoppervlaktewater.Voordereguleringvanindirectelozingen(naar het riool)heefthetwaterschapeenadviserenderolnaargemeenten.
Hetwaterschapheefteenzorgplichtvoorhetbeheervanregionalewaterenenkeringen.Handelingeninhetoppervlaktewatersysteemregulerenwaterschappenmiddelsalgemeneregels,verordeningeneneenWatervergunning.Hetwaterschapisverantwoordelijkvoorvergunningverlening,toezichtenhandhavingvangrondwateronttrekkingeneninfiltratiesinhaarbeheergebied,metuitzonderingvandedriecategorieënwaarvoordeprovincieverantwoordelijkis
Omdewaterbelangenbijruimtelijkeontwikkelingenveiligtestellendoorlopenwaterschapengemeentebijalleruimtelijkeontwikkelingendewatertoetsprocedure.Hierbijwordto.a.toegezienopeenhydrologischneutraleinpassingvanontwikkelingen.Deresultatenhiervanwordenvastgesteldindewaterparagraaf(en vervolgens in het bestemmingsplan).Deindewaterparagraafvastgesteldeuitgangspuntenenrandvoorwaardenwordendoorbeidepartijennageleefdindeuitvoeringsfase.
TenaanzienvanhetvGRPheefthetwaterschapeenadviserenderol.
16
GemeenteTilburg
Degemeenteheeftdriezorgplichtent.a.v.stedelijkwaterbeheer:• Doelmatiginzamelenentransporterenvanstedelijkafvalwaternaareenzuiveringstechnisch
werk.• Doelmatigeinzamelingenverwerkingvanregenwaterdatperceelseigenarenredelijkerwijsniet
zelfkunnenverwerken.Eventueelkandegemeentehiervoormaatwerkvoorschriftenofeengebiedsverordeninginstellen.
• Treffenvanmaatregelenomstructureelnadeligegevolgenvandegrondwaterstandvoordeaandegrondgegevenbestemmingtevoorkomenofzoveelmogelijktebeperken.Voorwaardehierbijisdatdemaatregelendoelmatigzijnenniettotdezorgvanhetwaterschapofdeprovinciebehoren.Degemeentedienthetlokettezijnvoorgrondwatervraagstukkenbinnenhaarbeheersgebied.
Lozingenvan(afval)waterzijnperdoelgroepgeregeldvialozingenbesluiten.Bijdeverwerkingvan(afval)waterhoudtdegemeenterekeningmetdewettelijkevoorkeursvolgorde.
Volgensdewethebbengemeenteneenbelangrijketaakinhetvoorkomenvangraafschadeaankabelsenleidingen(WION)enhetbeschikbaarstellenvangegevensoverdeondergrond(BRO, 2015).InhetkadervanhetBesluitopdelijkbezorginghebbengemeenteneentoetsenderolindeontwateringvanbegraafplaatsen.
Perceeleigenaar
Deperceeleigenaarisverantwoordelijkvoordestaatvanzijnwoningenperceel.Ditbetekentdathijzelfverantwoordelijkisvoorhetopeigenperceeltreffenvanmaatregelenvoordeinzamelingvanstedelijkafvalwaterenovertollighemel-engrondwater.Pasalsdeperceeleigenaarzichredelijkerwijsnietkanontdoenvanhetovertolligehemel-engrondwater,isereentaakvoordegemeenteofhetwaterschap.Deperceeleigenaarheeftookeenzorgplicht.Ditbetekentdathijgeenhandelingenmagverrichtenwaarvanhijkanverwachtendatdezehetdoelmatigfunctionerenvan(water)voorzieningenbelemmeren.
Tabel 1: Taken en bevoegdheden (stedelijk) waterbeheer
2.3 Samenwerkingindeafvalwaterketen
Diverseoverheidsinstantieshebbentakenenbevoegdhedeninhetwaterbeheer.Ditvraagtomsamenwerkingenhetmakenvanafspraken.Dezesamenwerkingenisnietvrijblijvend.
Waterwet,artikel3.8
Waterschappenengemeentendragenzorgvoordemethetoogopeendoelmatigensamenhangendwaterbeheerbenodigdeafstemmingvantakenenbevoegdhedenwaaronderhetzelfstandigebeheervaninname,inzamelingenzuiveringvanafvalwater.
InhetBestuursakkoordWater(BAW 2011)zijnhetRijk,provincies,gemeenten,waterschappenendrinkwaterbedrijvenmaatregelenvooreendoelmatigwaterbeheerovereengekomen.
SamenwerkingdoelmatigwaterbeheerHartvanBrabantOminvullingtegevenaandeopgavenvanuitdeWaterwetenhetBestuursakkoordWaterwerktdegemeenteTilburgsamenmetzevenomliggendegemeentenentweewaterschappensamenineennetwerkorganisatieonderdenaam‘SamenwerkingDoelmatigWaterbeheerHartvanBrabant’(Dongen,Gilze-Rijen, Hilvarenbeek, Loon op Zand, Oisterwijk, Goirle, Waalwijk en waterschappen De Dommel enBrabantse Delta).
Genoemdepartijenhebbenop18april2013de‘SamenwerkingsovereenkomstDoelmatigWaterbeheerHartvanBrabant’ondertekend,inclusiefdebijbehorendeKadernotaenhetMeerjarenprogramma2013-2020.Hierinzijndeuitgangspuntenenambitiesvastgelegdvoordethema’s:Kosten,Kwaliteit,Kracht,Kenniseninnovatie,KlimaatenKringloop.Bijlage3bevatdesamenwerkingsovereenkomst.
17Verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan 2016-2019
AfvalwaterakkoordTilburg2007Ineeneerderstadiumhebbendegemeente,WaterschapdeDommelenWaterschapBrabantseDeltabilateraaleenAfvalwaterakkoordgesloten(november 2007).Inhetakkoordzijnconcreteafsprakengemaaktoverovernamepunten,afnameverplichtingenjaarlijksonderhoudskostenenvervangingsinvesteringenvanhetcomplexMoerenburg.Daarnaastzijnintentiesendoelstellingenvandesamenwerkingindeafvalwaterketenvastgelegd.HetAfvalwaterakkoordwordtherziennaafrondingvanhet“gezamenlijkonderzoekfunctionerenwatersysteem/afvalwaterketen”.
2.4 Gemeentelijkebeleidskaders
Hetgemeentelijkwaterbeleidwordtnietalleenbepaalddoorwet-enregelgeving.Ook(beleids)plannenvanuitanderegemeentelijketaakveldenstellenkaders.Hierondervolgteenkortoverzicht:• OmgevingsvisieTilburg2040• Coalitieakkoord2014-2018• Tilburgopweg2009 (Infra)• ProcesomtekomentothetMJP• TilburgBoomt• Gebiedsgerichtgrondwaterbeheer• BesluitBegrotingenVerantwoordingNotitieRiolering
BouwstenenvGRP• MeerjarenprogrammasamenwerkingDoelmatigwaterbeheerHartvanBrabant(2013-2020)• AfvalwaterakkoordTilburg-Waterschappen2007• BasisrioleringsplanTilburg2005• BasisrioleringsplanBerkel-Enschot2007• BasisrioleringsplanUdenhout2012• Meetplanriolering2012• Benchmarkrioleringszorg2010en2013
2.5 Uitdagingenstedelijkwaterbeheer
HieronderiseenaantalontwikkelingenbenoemdwaargedurendedelooptijdvanhetvGRPrekeningmeegehoudendientteworden.
Gezondheidsrisico’svanstedelijkwaterRioleringiseenbelangrijkevoorzieningvoordevolksgezondheid.Bijhetopstellenvanmaatregelenenhetontwikkelenentoepassenvannieuwesystemenmoetditaspectnietuithetoogwordenverloren.Dehoeveelheidenplaatsvanoverstortenisbelangrijkenbijafkoppelenmoetgoedwordengekekenwelkeoppervlakkenkunnenwordenafgekoppeldenofdiealdannietverontreinigdzijn.Bijafkoppelenverdwijnthetwaterveelaluiteindelijk“uithetzicht”indebodemofhetverdwijntzichtbaarinhetoppervlaktewater.Binnenbestaandevoorzieningenisonderzoeknodigomrisico’svoordevolksgezondheiduittesluiten.Ditgeldtookvoorfonteinen,bedriegertjes,wateropstraatenwaterinvijversenwadi’s.
KwaliteitleefomgevingKwaliteitvandeleefomgevingenintegraalbeheervandeopenbareruimtehebbeneensterkerelatie.Derioleringstaatnietopzichzelfenmaatregelenwordenintegraalafgestemdomoverlastvoorburgersenbedrijventeminimalisereneneenefficiëntebestedingvanmiddelentegaranderen.Ookhetvoorkomenvanwateroverlastenhetzorgenvoorschoonoppervlaktewaterverhogendekwaliteitvandeleefomgeving.
18
KlimaatontwikkelingHetklimaatverandert.Ditleidttotgroteonevenredigheidindeverdelingvanneerslag,metgrotereenheftigerebuienenlangereperiodenvandroogte.Hetbesefgroeitdatverwerkingvangrotehoeveelhedenneerslagnietalleeninrioolbuizenkanplaatsvinden.Ditvraagtaandachtvooreenveerkrachtigeneenrobuustewaterketen,dienaastmaatregeleninhetrioolstelselenhetstelselvanbekenenrivierenookingrijpenderuimtelijkmaatregelenzalvergen.Eenintegraleaanpakisnoodzakelijk.
Tilburgheeftdeambitieomeenklimaatbestendigestadtezijnenmeerwaterengroenindestadtebrengen.DitisvastgelegdinhetcoalitieakkoordendoorvertaaldindeOmgevingsvisieTilburg2040.Meerwaterengroenkaneenwateropgavedienen,zoalshetvoorkomenvannattevoetenenhetvergrotenvandebelevingvanwater.Meerwaterengroenindestadgaatookovernatuur,ecologie,biodiversiteit,inrichtingenbeheervandeopenbareruimte.Kortomleefbaarheidindestad.HetisdaarmeeeenbredeRO-aangelegenheiddievraagtomeenintegralebenadering.
AfhakenbedrijvenSteedsmeerbedrijvenkiezenervooromhuneigenafvalwaterlokaaltezuiveren,ingegevenvanuiteenverplichtingvanuithunmilieuvergunning,vanuitduurzaamheidsoverwegingenofomkostentebesparen.Derioleringenrioolwaterzuiveringzijnooitaangelegdvoorhettransporterenenzuiverenvanhuishoudelijkafvalwater.HetaansluitenvanbedrijvenhadalsvoordeeldatdelastenvanrioleringenRWZIoverveelbredereschoudersverdeeldkonworden.Sommigebedrijvenwerdenzelftegemoetgekomenomhunafvalwatertelozenopderiolering,omdathetafvalwaterstoffenbevatdiegunstigzijnvoorhetzuiveringsproces.Gemeenteenwaterschappenmoetensamenbepalenhoehiermeeomtegaan,omtevoorkomendateroptermijneenvoorburgersonbetaalbaarrioolstelselenrioolwaterzuiveringligt.
AlternatievesanitatieLandelijkwordenopkleineschaalnieuwesanitatievormenuitgeprobeerd,bijvoorbeeldeenaparteinzamelingvanurine.Ditzijninteressanteontwikkelingen,diebinnenhetsamenwerkingsverbandwordengevolgd.DegemeenteTilburghanteerthetuitgangspuntdatrioolvoorzieningenrobuustdienentezijn.Alternatievenwordenopgroteschaalpastoegepastalszevoldoendezijnbewezen.OpkleinereschaalstaatTilburgopenvoorhetuitvoerenvanpilotprojecten.
OntwikkelingenbuitengebiedInhetbuitengebiedzijneindvorigeeeuwmeteenflinkefinanciëleinspanningvoorzieningenvoorhetafvalwateraangelegd.Devraagishoedebestaandeinfrastructuurzoeffectiefmogelijkmoetwordenbeheerdenwateengoedeaanpakisbijdevervangingvandebestaandesystemen.Zowelhetbeheervanbestaandeinfrastructuuralsdevervangingdoormogelijkenieuwesystemenhebbendoordewenstoteengroteredoelmatigheideenandereinsteekgekregendaneindvorigeeeuw.
GrondstoffenenenergieDeafvalwaterketenkanduurzamerwordenbeheerddoor(aanvullende)winningvangrondstoffenenenergie.Afvalwaterwordtbeschouwdalsbronvanwaardevollegrondstoffen(o.a.fosfaat,cellulose,alginaatenbioplastics)enenergie(thermischenchemisch).Hetkennisniveauindesectoroverenergieproductieengrondstoffenwinningneemtsneltoeentechnologischeontwikkelingenleverennieuwekansenop.Binnenderegionalesamenwerkingwordtbijgedragenaannationaleonderzoeken(o.a.viaRionedenStowa)enkenniswordtonderlinggedeeld.Ontwikkelingenwordenactiefbijgehouden.
DuurzamefinancieringrioolstelselEengrootdeelvandekostenvoordegemeentelijkewatertakenbestaanuitrentelasten.Bijongewijzigdefinancieringsstructuur,waarbijrioolvervangingenenrenovatieover30jaarwordenafgeschreven,zalditaandeelindetoekomstforstoenemen.DegemeenteTilburghechtaanlagewoonlastenvoorhaarinwoners.Derioolheffingwordtlaaggehoudendoorhetinzettenvanoverschotuitdeexploitatie.Bekekenmoetwordenofdestrategieënomderentelastenoptermijnteverlagenendusookindetoekomstvaneenlage(re)heffingverzekerdtezijn,inTilburgtoegepastkunnenworden.
19Verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan 2016-2019
3. Evaluatie Structuurvisie Water en Riolering 2010-2015
21Verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan 2016-2019
3.1 Inleiding
MethetopstellenvandeSWRheefteenintegratievandrieplanvormenplaatsgevonden:hetWaterplanuit1997,hetWaterstructuurplanuit2002enhetgemeentelijkrioleringsplan.DeevaluatievandeSWRheeftineigenbeheerplaatsgevonden,zowelmetinternealsexternebetrokkenen.GeblekendatdeSWRheeftvoldaanaandeverwachtingen:waterenrioleringisbeterophetnetvliesgekomenbijcollega’s,bijexternewaterpartners,inplannenenbijprojecten.DeSWRisgebaseerdopeengedegenvisie,biedtgoedehandvatenenpraktischebeleidsregels.Continueringvandezesystematiekisgewenst,metaanvullingen/ofaanscherpingoponderdelen,gebaseerdopdeuitkomstenvanstudies,nieuweinzichtenenervaringvandeafgelopenjaren.
Dithoofdstukbevatdeevaluatievandegesteldeopgavenenfinanciëleenpersonelemiddelenophoofdlijnen,omzodesucces-enfaalfactorenteachterhalenendoortevertalennaarhetvGRP2016-2019.Zowelsuccessenalsdemeestproblematischeknelpuntenwordengenoemd.Waarnodigleidtdittotaanbevelingenvoordevolgendeplanperiode.Indebijlage5(Evaluatie maatregelen SWR 2010-2015)wordtpermaatregeluitdeSWReentoelichtinggegevenoverdestandvanzakenenvoorzoverrelevantconclusiesenaanbevelingenvoorhetvolgendeplan.
DeStructuurvisieWater-enRioleringhadmedetotdoelomdeimplementatievanhetwaterbeleidinruimtelijkeontwikkelingenterealiseren.Degemeentestreeftnaareeneffectiefwaterbeheereneenefficiëntplanvormingsproces.UitdeevaluatievandewatertoetsblijktdatdewaterpartnerstevredenzijnoverhetprocesmetdegemeenteTilburg.Welisereenwensomtekomentotverdereoptimalisatie.
3.2 Evaluatie2010-2015
DeopgavenIndeSWRzijndewateropgavenvoordeperiode2010-2015uitgewerkt,waarbijonderscheidisgemaaktinafval-,regen-,grond-,oppervlakte-engebruikswater.Indezeparagraafwordtperonderdeelbeschrevenwaterisgebeurdomdeopgaventerealiseren.
StedelijkafvalwaterDerioleringindegemeenteTilburgfunctioneertoverhetalgemeengoed.Delaatsteongezuiverdelozingeninhetwaterwingebiedzijnin2014aangepakt.Daarmeeis100%vandeafvalwaterproducerendelocatiesgerioleerd,aangeslotenopeenIBA(Individuele Behandeling Afvalwater) ofgesaneerd.
Tilburgvoldoetalsgeheelaandebasisinspanning.DoelvandeKRW/waterkwaliteitsspoorisomdevuilemmissieophetoppervlaktewatertoteenminimumtebeperken.Voordatbepaaldkanwordenwelkemaatregelenhiervoorgetroffenmoetenwordenaanderiooloverstorten,isinzichtnodigindewerkingvanhetrioleringssysteeminsamenhangmethetontvangendeoppervlaktewater.Samenmetdewaterschappenwordteenwaterketenmodelopgesteld,inplaatsvanhetperiodiekopstellenvaneenBasisrioleringsplan.Hiermeekunnenbeterevoorspellingenwordengedaanopbasisvandepraktijk,meetgegevensenhydrodynamischeberekeningenendaarmeedemaatregelentenaanzienvanbeschermingtegenoverstromingenvuilemissiedoelmatigerwordenbepaald.TijdensdeopstellingvanditvGRPwasdevalidatievanditmodelnognietafgerond,waardoorhetbenodigdeinzichtomtekomentothetformulerenvanmaatregelennognietisverkregen.
HetAfvalwaterakkoord(AWAK 2007)isaanactualisatietoe.Deopgenomenoptimalisatiestudieisin2014opgestartbinnendestudievanhetwaterketenmodelenwordtin2015-2016verderuitgevoerd,inverbandmetbeschikbaarheidvanmeetgegevens.HetAWAKwordtgeëvalueerdnaafrondingvandeoptimalisatiestudie.
Degemeenteinspecteertderioleringbij40jaarofouder.Afgelopenperiodehebbeneenaantalinstortingenplaatsgevondenvandevrijvervalrioleringdieminderdan40jaaroudis.Onderzochtwordtofeenanderestrategievoorhetinspecterengevolgdmoetworden.
22
RegenwaterHetgemengderioleringvoldoetnietoveralaandefunctioneleeisomwateropstraatbijeenneerslagmeteenherhalingstijdvan2jaartevoorkomen.IndeSWRisbeslotenomhetgemengderioolstelseldoelgerichtteontvlechten.EriseenstartgemaaktmetdoelgerichtafkoppelenendeaanlegvandeBlauweAderstructuur,waarmeeregenwaterondergrondsnaardewaterparkenwordtgetransporteerd.
Deafgelopenjarenzijnzoveelmogelijkkansenbenutomincombinatiemetanderewerkzaamheden(zoals wegonderhoud)leidingenaanteleggenenhetcreërenvandehoofdafvoervandeBlauweAders,metnamerichtingMoerenburgenNoordoost.MomenteeliseendeelvandeBlauweAderMoerenburgafvoerendnaarhetwaterparkLeijparkenviadenooduitlaatWethouderBaggermanlaan,opdePiushaven.Deoverigestukkenwerkentijdelijkalsbergingsriolen.
Naastafkoppelenheeftdegemeenterioolverzwaringenuitgevoerdbijdiverselocaties,conformonderbouwingindeBRP’s.Verderiseenby-passtercompensatievandevernauwingvandehoofdrioolSintJosephstraataangelegd.DeeffectenvandezewerkzaamhedenenvandeafkoppelplannenendestukkenBlauweAderszijnbijbenaderinginkaartgebrachtdoordeschachtenuitterekenenwaarwateropstraatontstaatbijdeuitgangs-endehuidigesituatie.ErzijngeenberekeningenbeschikbaarvanactuelerekenmodellenvanBerkel-EnschotenUdenhout.Hierisnauwelijksafgekoppeld,weliseenaantalhydraulischemaatregelenuitgevoerd.Inbijlage11zijndetabellenenbijhorendekaartenopgenomen.
Alsgevolgvanbezuinigingenin2011isderealisatietermijnvoordetotaleBlauweAderstructuuropgerektvan30naar40jaar.
IndeSWRisgekozenomtestartenmetdeuitwerkingenuitvoeringvandewaterparkenvanaf2016.Inhetkadervanwerkmakenmetwerkzijnwerkzaamhedenvooruitgehaald.HetwaterparkMoerenburgisontworpeninsamenhangmetdeontwikkelingvanhettweedehelofytenfiltervanwaterschapDeDommel.Derealisatiestaatvoor2016ophetprogramma.HetwaterparkLeijparkisuitgewerktenaangelegd.
Bijnieuwbouwenherstructureringwordenregenwaterenafvalwaterinprincipegescheidengehouden.Bijdezegescheidenrioolstelselskomenhelaasookfoutieveaansluitingenvoor.Waarpreciesenmetwelkgevolgisvaakalleenindirectbekend.Hieraanisteweinigaandachtbesteedalsgevolgvandecomplexiteit.
Optimalisatievanafkoppelgebiedenheeftplaatsgevonden.Datheefteenbesparingopgeleverdvangebiedenwaarafgekoppeldmoetwordenomhetdoeltebehalen.Deactualiseringvandeafvoerendeoppervlakkenendevalidatievanhetwaterketenmodelkanverdereaanscherpingvandegebiedsgrenzen,endaarmeedekosten,opleveren.
DemeerwaardevanafkoppelenmetdeaanlegvanBlauweAdersisonderzocht,tenopzichtevanhetdoorzettenvantraditioneelafkoppelbeleid,aangevuldmetconventionelemaatregelenindegemengderioleringmethetzelfdedoelbereik.DaaruitblijktdatdeaanlegvanBlauweAdersenwaterparkengoedkoperisentoteenrobuustersysteemleidt.VooraldeaanzienlijketoenamevandeafvoercapaciteitvandeBlauweAderszelfleverteentoegevoegdewaardebijhevigeneerslag,doordenooduitlatenophetWilhelminakanaalendewaterparkenaanderandenvanhetstedelijkgebied.HiermeevoldoetTilburgaandedoelstellingenspeeltinopdeklimaatverandering,waarbijdeneerslagintensieverwordt.ErvindtoverlegplaatsmetRijkswaterstaatonderwelkevoorwaardendenoodoverlatenophetWilhelminakanaalgerealiseerdmogenworden.
Uitonderzoekisgeblekendatwateropstraatbijeenneerslagmeteenherhalingstijdvan2jaarindeAlbionstraatniettevoorkomenismetafkoppelen.Debesteoplossingisomhiereenaantalriolentevergroteneneenrioolbassinaanteleggen.
MetdeBlauweAderswordtinheelTilburgwateropstraatbijeenneerslagmeteenherhalingstijdvan2jaarvoorkomen.DoorklimaatveranderingzullendebuienechterhevigerwordenenbijextremeresituatieszullenBlauweAdersnietvoldoendezijnomwateroverlasttevoorkomen.Erheefteeneersteonderzoeknaardeeffectenvanhevigeregenvalophetstedelijkgebiedplaatsgevonden.Daarbijzijnlocatiesinbeeldgebrachtwaaroverlastenschadeontstaat.Maatregelendoorandersinrichtenvandeopenbareruimteleverenhiernietvoldoendeoplossing.Welzijneenaantalno-regretmaatregelenbenoemd,dieoverlastkunnenverzachten.
23Verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan 2016-2019
Tijdensdeafgelopenplanperiodehebbeneenaantalforseneerslaggebeurtenissenplaatsgevonden,waaronderop26augustus2010en28juli2014.Metnamedeneerslaggebeurtenisin2014heeftopdiverselocatiesinTilburgaanzienlijkehindereninpandigeschadetotgevolggehad:Kapelstraat,Verdiplein,Vivaldistraat,Rueckertbaan(ontoegankelijkheid van het Tweestedenziekenhuis),Lijnsheike/deSchansendeLeharstraat.
GrondwaterIndeSWRzijneenaantalgebiedenbenoemdwaaropbasisvanmeldingenenervaringenvanbeheerderssprakezoukunnenzijnvangrondwateroverlast.Uiteenkwalitatieveanalyseblijktdatdegrondwateroverlastklachtennietverklaardkunnenwordenuitgrondwaterstandsmetingen.Waarschijnlijkishiersprakevanschijngrondwaterstandenalsgevolgvanstagnatieopleemlagen.Hierwordtdanookgeenvervolgaanpakmeeraangekoppeld,andersdanhetopordebrengenenonderhoudenvanhetgrondwatermeetnetenhetzorgenvooreengoedgegevensbeheer.
GebiedsgerichtgrondwaterbeheerDeBlauweAdersdragennaasthethoudenvandrogevoetenookbijaandedoelstelling‘bescherming’vangebiedsgerichtgrondwaterbeheer(Ggb).Inhetstedelijkgebiedliggendemeestegrondwaterverontreinigingen.DeBlauweAdersvoerenhetregenwaterafnaarwaterparken,waardoordeverspreidingssnelheidvandeverontreinigingeninhetstedelijkgebiedafneemt.Doorhetregenwateraanderandvanhetstedelijkgebiedteinfiltrerenwordthetverontreinigdgrondwaterteruggedruktonderhetstedelijkgebied.
OppervlaktewaterIndeSWRishetopstellenvaneenplanvanaanpakoppervlaktewaterkwaliteitopgenomenomeenantwoordtegevenopdevraagwelkemaatregelengenomenkunnenwordenomdekwaliteitvanhetoppervlaktewaterinTilburgteverbeteren.Hetverbeterenvanwaterkwaliteitismaatwerkperwaterpartijenbestaatmeestaluiteenbreedscalavan(beheer)maatregelen.Metnamehetstructureelbaggerenvanwatergangenbrengtflinkefinanciëleconsequentiesmetzichmee,omditgoedwegtezettenindeorganisatieiseenmeerjarenraminggemaaktvoordelooptijdvanhetvGRP.Voorwatergangendiedoordegemeenteinbeheerenonderhoudzijnovergedragenaandewaterschappenheeftdegemeenteontvangst-enverwerkings-ofafvoerplichtvoordebaggerspecie.Dekostenvoordeoverigewatergangen/waterpartijenvallenvolledigonderhetbeheervandegemeente.DeafgelopenperiodeiseenaantalbergingsvijversgebaggerdeninbeheerenonderhoudovergedragenaanwaterschapdeDommel.IndeBlaakeneendeelvandeReeshofhebbenbaggerwerkzaamhedenplaatsgevonden.
UithetKRW-procesin2009isgeblekendatdeaanpakvanoverstorteneenvandebelangrijksteopgavenisvoordegemeente.Waterschapengemeentemoetenhiervoorsameneentoetsingskaderopstellen.Deuitwerkingheeftnognietplaatsgevondenenwordtalsonderdeelvanhetwaterketenmodelopgepakt.Voordeperiode2016-2021wordtinhet2deStroomgebiedsbeheerplanMaasvooralingestokenopde4M-aanpak:Monitoren,Meten,ModellerenenMaatregelen.Erwordenpasmaatregelenvoorgesteldalservoldoendekennisvanhetsysteemis.HetmeetnetvanTilburgmoethiervoorwordenuitgebreid.DeaanlegvanBlauweAdersbetekenteenreductievandevuilemissie.UithydrodynamischeberekeningenblijktdatalleenaldeBlauweAderMoerenburgeenreductievan12%betekent.Daarbijisrekeninggehoudenmetdelichteverontreinigingvanstedelijkregenwater.DereductievandevuilemissievanalleblauweadersinTilburgwordtin2015uitgerekend.
HetWilhelminakanaalwordttussenhavenLovenensluisIIingrijpendaangepast,metgrotegeohydrologischeeffectenopdeomgeving.RecentisgeblekendatdeeffectengroterzijndanindeMER-studiein2009berekend.Destudienaareffectenenmitigerendemaatregelenwordennuinkorttijdsbestekherhaald.IndeplanperiodevandeSWRismeegewerktaanhetinzichtelijkmakenvandenadeligeeffectenenhetontwerpvanmitigerendemaatregelen.VoordefasenadepeilverlagingwerktTilburgsamenmetdewaterpartnersaandenazorgplannen.Daarbijwordendeeffectiviteitvandemitigerendemaatregelenenderisicobeheersingvastgelegdineenovereenkomst.Alsgevolgvandeontwikkelingenmoethetmonitoringsplanwordenaangepast.Bestuurlijkvaststellingisinafwachtingdaarvangeparkeerd.
Afgelopenperiodeisgeblekendatveel(zak)slotenzijndichtgeslibdmetoverlasttotgevolg.Onderhoudaan(zak)slotenwordtopad-hocbasisaangepakt.Gekekenmoetwordenoferstructureelonderhoudplaatsmoetvinden.
24
GebruikswaterIndeSWRisgestelddaterwettelijkgeenopgaveisvoorgebruikswater.Ditisvooralingestokenvanuitdeduurzaamheidsgedachteomwaterverspillingtevoorkomen.Erontstaatsteedsmeerbehoefteaanrecreatie-enzwemwater,zoalseenparticuliereaanvraagvoorhetWijkermeerenindePiushaven(stadsstrand).Ditlaatstekonnietwordengerealiseerd.
BeheerDeuitvoeringvandeSWRlooptachteropdeplanning,zowelwatbetreftdebeleidsonderzoekenalsdeconcretefysiekeprojecten(vervanging riolering en aanleg Blauwe Aders).DitlaatsteheefttemakenmetdecomplexiteitvanwerkzaamhedenendealgehelevertragingvanhetMeerjarenprogramma,waarbijderioleringsprojectenerinnegatievezinuitspringen.Knelpuntenindeuitvoeringvanonderzoekenwordenvooralervarenophetgebiedvancapaciteiteninformatiebeheer.
InformatiebeheerDeafgelopenjarenisgeblekendatzoweldefinanciëleadministratievandegemeentealshetgegevensbeheerzijngeorganiseerdopeenmanierdie‘ver’afstaatvandeuitvoeringspraktijk.Rapportagevindtvooralopfinanciëlecijfersplaats(is het geld wel uitgegeven),terwijlerweinigaandachtisvoordedaadwerkelijkeuitvoeringvanwerkzaamhedenhetrealiserenvandoelenvandeSWR.Hetbeheersysteemisverouderdenwordtnietmeerondersteunt.Doordereorganisatieenbezuinigingenisdeverantwoordelijkheidvoordedatastroomen-verwerkingverwaterd:aanleveringvanrevisiesisonvoldoendezowelkwantitatiefalskwalitatief,hetbeheerpakketvanderioolobjectenisachterhaald.
CapaciteitDedoorderaadvastgesteldeformatiediebenodigdisomhetmaatregelenpakketuitdeSWRuittevoerenisgedurendeeengrootdeelvandelooptijdvoor3ftenietingevuld,inmiddelsishettekortaanformatietenopzichtevanderekentoolvandeStichtingRionedopgelopentot5fte.TenopzichtevanvergelijkbaregemeenteninNederlandheeftTilburgweinigcapaciteitvoorwaterenrioleringenisdaarmeekwetsbaar.Erisweinigruimtevoorinnovatieenomintespelenopnieuweontwikkelingen.WerkzaamhedendieerdeafgelopenjarenzijnbijgekomenendiebijhetopstellenvandeSWRnietzijnvoorzien(project in het kader van Stedenband Matagalpa, Doelmatig Waterbeheer, klimaatadaptatie, herhaalde herprogrammering van het MJP en het oplossen van wateroverlastlocaties naar aanleiding van de hevige regenval in de zomer van 2014),zijnbinnendebestaandeformatieopgelostengaantenkostevananderewerkzaamheden.Nadereorganisatievan2012ligtdefocusvandegemeentenietophetuitvoeringvanhetmaatregelenpakketvandeSWR,maaropdefinanciëlesturingopprojectenendedoorontwikkelingnaareenregie-organisatie.Deuitvoeringvanwerkzaamhedenstaathierdooronderdruk,zowelwatbetreftrealiserenvanhetprogrammaopkortetermijn,alsweldekwaliteitvanhetbeheeroplangeretermijn.
MiddelenDeSWRisvastgesteldvooreenperiodevan6jaar.Budgettenzijnenerzijdsopgenomenopbasisvankentallen(zoals bij vervangingsinvesteringen),maaranderzijdsookingeschat.Binnenmargeskangeschovenwordenmetdebudgetten.Werkmakenmetwerkkanertoeleidentotverschuivingindeprogrammeringvanmaatregelen.Dezeflexibiliteittenaanzienvandeprogrammeringvandefysiekeprojectenisgewenst.DeonderzoeksprojectenuitdeSWRzijnopgenomenindeverantwoordingscyclusvanhetMJP.Diteenbelastinginhetrapporterenopafwijkingen,terwijlervanuitdeMJP-organisatienietopgestuurdkanworden.
DebudgettenvandeSWRzijnafkomstigvanderioolheffingendaarmeegeoormerktgeld.Datbetekentdatuitgavengekoppeldmoetenzijnaanmaatregelendiebetrekkinghebbenopdezorgplichtenvandegemeenteophetgebiedvanafvalwater,regenwater,grondwaterenoppervlaktewater.Ditdientopeentransparantewijzetegebeuren,zodathetmogelijkisverantwoordingafteleggen.Ditisnietdehuidigepraktijk,ervindteenafromingplaatsvan2,5%tenbehoevevannieuwemaatregelenindeopenbareruimte.Ditkunnenzowelrioleringsprojectenalsnietrioleringsprojectenzijn.Aljarenwordenbepaaldekostenpostenonrechtmatigopgenomenbijdeinvesteringen,zoalskostenvoorinspectieenhetuitvoerenvanonderzoeken.Rechtzettenhiervanleidttoteenverhogingvanderioolheffingopkortetermijn.Oplangetermijnheeftditechtereengunstigeffect,omdaterminderrenteenafschrijvingbetaaldhoeftteworden.
25Verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan 2016-2019
MetdeaanlegvanBlauweAdersheeftdegemeentegekozenvoorhetontzorgenvandeparticulierophetgebiedvandeverwerkingvanregenwater.Definancieringgebeurtvoorhetbestaandbebouwdgebiedvanuitderioolheffing,voornieuwbouwvanuitdegrondexploitatie.FinancieringvandeaanlegvanBlauweAdersuitdegrondexploitatieisnietgeregeldindeovereenkomstenvandegemeente,waardoorhetrisicobestaatdatontwikkelaarsnietbijdragenenalleBlauweAdersgefinancierdmoetenwordenvanuitderioolheffing.
Deafgelopenperiodeheefteenonderzoeknaardeaanpassingvanderioolheffingplaatsgevonden.Gekekenisofdebestaandeheffingsgrondslagaansluitbijde(verbrede)gemeentelijkezorgplichten.Vierbedrijvenaangegevenzelftotzuiveringvanhetafvalwaterovertewillengaan,maardebestaandeaansluitingwelwillenhandhavenomtegebruikenbijeventuelecalamiteiten.Dezeontwikkeling,waarvannietdenkbeeldigisdatdieindetoekomstmeerzalplaatsvinden,leidttoteenopbrengstendervingvoordegemeente.Devraagisopwelkewijzedezeinkomstendervingkanwordengedekt,alsmedeofdaarvooreventueeldebestaandeverordeningkanwordenaangepastvoorwatbetreftmetnamedeheffingsmaatstaf.Doeldaarvanistekomentoteenmeerrechtvaardigeverdelingvandelasten.Conclusiesvanhetonderzoekzijn:• Handhavenvandebestaandeheffingsmaatstaven:vastbedragvaneigenaarvoorhethebbenvaneenaansluiting
envandegebruikervoorhetgebruikvanderiolering.Juridischgeziengeeftdatdemeestezekerheid;• Opbrengstendervingdoorafhakenvanbedrijvenkanhetbestwordenverdisconteerdindetarievenvanzowel
deeigenarenalsdegebruikers(duszowelwoningenalsnietwoningen).Ditleidttoteenrelatiefgeringetariefstijgingvoorallebelastingplichtigen;
• Metbetrokkenpartijeneenprivaatrechtelijkeovereenkomstaangaanvoorhetophoudenvandemogelijkheiddebestaanderioleringtegebruikeningevalvancalamiteiten.
• Vangrootbelangisdatdegemeenteeentransparanteencorrecteonderbouwingvandekostenkanoverleggen,zekeralseenherzieningvandeheffingsmaatstaveneen(aanzienlijk)verschuivingvandetarieventotgevolgheeft.Ophetmomentvanonderzoekbeschiktedegemeentenietovereenvoldoendegespecificeerdoverzichtomwijzigingvandebestaandeheffingsgrondslagtekunnenonderbouwen.
3.3 Benchmarkriolering
DegemeenteheeftdeelgenomenaandelandelijkebenchmarkrioleringszorgvandestichtingRIONED,zowelin2010alsin2013.Degemeenterapportage2013isopgenomeninbijlage6.Debelangrijksteconclusieszijn:
• Dehoogtevanderioolheffingisrelatieflaagenzalop(middel)langetermijnnaarverwachtingflinkstijgenalsgevolgvangeplandevervangingsinvesteringen.
• Debeheerkostenvanderioleringzijnperkmsysteembuislagerdanhetlandelijkegemiddelde.• Erisdeafgelopenjarenweiniggeïnvesteerdinvervangingenverbeteringvanhetstelselenookvoor2013en
2014isdegeplandevervangingenrenovatieveelminderdaninvergelijkbaregemeenten.• Tilburgkendeafgelopenjarensituatiesmetwateroverlastenneemtzonodigpassendemaatregelenom
toekomstigewateroverlasttegentegaan.• Indeafgelopendecenniazijnmilieu-enwaterkwaliteitsdoelstellingensteedsbelangrijkergeworden.De
gemeentevoldoetvoor99%aandeemissieafsprakenmetdewaterbeheerder.• Tilburgheeftrelatiefweinigformatie,zowelinbinnen-alsbuitendienst(1,04ftet.o.v.2,06fteper100kmbuisbij
vergelijkbaregemeenten).• Tilburgkreegin2012inverhoudingmethetlandelijkgemiddeldeeenhoogaantalklachtenenmeldingen.• Tilburgheefteenrelatiefhogeuitvalsduur(34secperaansluiting,t.o.v.30gemiddeld)• InvergelijkingmetvergelijkbaregemeentenheeftTilburgveelgemaalstoringen,maarweinigverstoppingenen
weiniginstortingen.• Tilburgreinigteninspecteertderioleringrelatiefweinig• Tilburgheeftdeafgelopen2jaarrelatiefveelingezetopafkoppelenenisvanplandekomendetweejaarrelatief
veelaftekoppelen.• Tilburgheeft100%vanhaarinvesteringengekapitaliseerdenschrijftinvesteringenaanriolenin30jaaraf.Lange
afschrijvingstermijnengevenindetoekomsthogerentekosten.
26
3.4 Aandachtspuntenkomendeplanperiode
Indithoofdstukisteruggebliktopderioleringszorgindeplanperiode2010-2015.HieruitblijktdatderioleringinTilburgoverhetalgemeengoedfunctioneert,hetbeheerenonderhoudzijnplanmatigennoodzakelijkemaatregelenzijnuitgevoerd.Dehuidigewerkwijzezaldaaromgrotendeelswordenvoortgezetindeaankomendeplanperiode.Aandachtspuntenopbasisvandeevaluatieendebenchmarkvoordekomendeplanperiodezijn:
• Aanpakvanfoutieveaansluitingen.• UitbreidenvanhetmeetnettenbehoevevanhetwaterketenmodelenKRW.• Informatiebeheeropordebrengenenhouden.• RealiserenaanlegBlauweAdersenrioolvervanging.• FinancieringBlauweAders• EvaluerenenactualiserenAfvalwaterakkoord.• Inspectiefrequentievan40jaarvoorrioleringheroverwegen• Realistischerbegroten.• Aanpakkenwateroverlastalsgevolgvanextremeneerslag.• Optimaliserenwatertoetsproces.• Opordebrengenformatie.• Verminderenrentelasten/duurzamefinanciering.
27Verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan 2016-2019
4. Visie en ambitie
29Verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan 2016-2019
4.1 Inleiding
In2009isdevisieopwater-enrioleringsbeleidtot2027vastgesteld.Indievisiezijndezorgplichtenvoorafval-,hemel-engrondwateruitgewerktmethetoogopdeontwikkelingvaneenduurzaamwatersysteemvoorTilburgterbeschermingvandevolksgezondheidenvoorkomenvanschadealsgevolgvanwateroverlast.Dezevisiewordtbevestigdengeactualiseerdomaantesluitenopopgedanekennis,voortschrijdendinzicht,maatschappelijkeontwikkelingen,klimaatveranderingenhetBestuursakkoordWater.
4.2 Gewenstesituatie
RobuustenklimaatbestendigOplangetermijnligtinheelTilburgeengescheidenrioolstelsel:regenwaterwordtvanafvalwatergescheidenenalleenafvalwaterwordtnaarderioolwaterzuiveringafgevoerd.Dekeuzevoorafkoppelen,deaanlegvanBlauweAders(structuur voor de inzameling van hemelwater)enwaterparkenvoordeverwerkingvanregenwateruitmetnamedeoudestad (met een gemengd stelsel)leidttoteenbasisbeschermingtegenwateroverlast.Voordegebiedenwaaraleengescheidenstelselligt,isdebasisbescherminggrotendeelsoporde.InextremeneerslagsituatiesdragendeBlauweAdersbijaanhetverzachtenvandeoverlast,maarvoorkomenkunnenzijditniet.Hetbeleidiseropgerichtomschadealsgevolgvanwateroverlasttevoorkomen.Daarvoorzijnaanvullendemaatregelennodig.DeafgelopenjarenisinTilburgonderzoekgedaannaardeeffectenvanextremeregenvalopderioleringenbijdeoverstorten.Verderekennisvanhetfunctionerenvanhetrioolstelsel,devoorschaderisicovolleobjectenenkwetsbaregroepen,debetekenisvangroenendeinteractiemetdeopenbareruimtezijnvanbelang.Ookomdeanderegevolgenvanklimaatverandering(droogte en hitte)hethoofdtekunnenbieden.Hierligteenrelatiemethetplanvanaanpakklimaatadaptatiedatindemaakis.
DuurzaamDeafvalwaterketenverandert.Deafvalwaterketengaateengrotebijdrageleverenaandeverduurzamingvandesamenlevingenhetsluitenvanketensenkringlopen:waterschappenengemeentenzettenafvalominschonegrondstoffen,energieenschoonwater.Daarnaastligtereenopgaveomkostentebesparen.Datvraagtomslimmerinvestereninflexibelesystemen:oplossingendiepassenbijhetnatuurlijksysteemendebebouwdeomgeving.Degemeentewilmeebewegenmetdezeontwikkelingen,ookalsdatbetekentdatersomsvoorandereoplossingendanrioleringwordtgekozen.Hetgaatomeenmaatschappelijkmeestdoelmatigeinrichting,maatwerkafhankelijkvandeaardenhoeveelheidafvalstromenenlokaleomstandigheden(zoals landschap, ruimtelijke ordening en ecologische uitdagingen).Ditvraagtruimtevoorinnovatieenuitvoerenvanpilotprojecten.
BetaalbaarDekomendedecenniaisdetechnischelevensduurbereiktvaneengrootdeelvandegemengderioleringinTilburg.Andersdanbijaanlegvannieuweriolering(kostenmakenonderdeeluitvandebouw,komendekostenvoorvervangingtenlastevanderioolheffing.MetdehuidigewijzevanfinancieringinTilburg(kapitaliseren van investeringen)wordteengroteclaimopdetoekomstgelegd.Deveranderendeafvalwaterketen,maarookontwikkelingenzoalsbedrijvendiekiezenvooreigenzuivering,vragenomeenanderevisieopzowelhetvervangenvanrioleringalsdekostendekking.Omdebetaalbaarheidvanhetrioolstelselindetoekomsttegaranderenwordenverschillendeaspectennaderuitgewerkt,zoalsrealistischprogrammeren,risico-gestuurdbeheer,hetgebruikvananderetechnieken,terugwinnenvangrondstoffenenenergieendecentralezuiveringeneneenanderefinancieringssystematiek.
DoelmatigMaatregelenwordenpasuitgevoerdalszekerisdatzeinhetspecifiekegevalookeffecthebben.Datbetekentdatdekomendejarenwordtingezetophetnogmeerinzichtverkrijgeninhetfunctionerenvanhetrioolstelsel,hetoptimaliserenvanmodellenenhetinformatiebeheeropordetekrijgenentehouden.Omdoelmatigeenefficiëntemaatregelentekunnennemen,wordthieropeengrotereschaalnaargekeken:hetwatersysteemhoudtzichimmersnietaandegrenzenvaneenstad.Deregiogemeentenenwaterschappenzijnbelangrijkepartners.Overhedenzetteninopdemaatschappelijkmeestdoelmatigeoplossingenhetisnietdebedoelingelkaareenzijdignormenopteleggen.
30
Gemeentenenwaterschappenwerkensamenindeafvalwaterketenomdekwaliteitvanhetwaterbeheerteverbeterenendekostenvoorburgersenbedrijvenbetaalbaartehouden.Degezamenlijkewerkzaamhedenbeslaaneenbreedterrein:vangezamenlijkaanbestedentothetafstemmenvaninvesteringsbeslissingen,vanhetuitwisselenvankennistotverminderenvanpersonelekwetsbaarheid.
VerbindendWaterkaningezetwordenalskwaliteitindeomgeving,voorhergebruikennuttigetoepassing.Waterkanbijdragenaandedoelenuitanderebeleidsvelden,zoalsklimaatadaptatie,duurzaamheid,verbeterenvandekwaliteitvandebiodiversiteitengroen/ecologie.Alshetgaatomdeinzetvan(relatief schoon)regenwater,kanditalleenvoordathetwaterineenbuisverdwijnt.Ditheefttemakenmetderisico’svoordevolksgezondheid.Nazuiveringineenwaterparkzijnallerleitoepassingenmogelijk.Initiatievenopditvlakzijneenaanvullingopdewettelijkezorgplichtentenaanzienvanverwerkingvanafvalwater,regenwaterengrondwaterenwordengefaciliteerd,mitszeduurzaamzijn,nietstrijdigmethetwater-enrioleringsbeleidengeenrisico’svoordevolksgezondheidmetzichmeebrengen.
4.3 Doelstellingenvoordeplanperiode2016-2019
Dedoelstellingenvloeienvoortuitdewettelijketakendiedegemeenteheeft.Degemeenteisverantwoordelijkvoordekwaliteitvandeopenbareruimteenhetwoon-enleefmilieu.Devoorzieningenvoorstedelijkafvalwater,regen-engrondwaterdragendaaraanbij.Zekunnenmaatschappelijkebelangenwaarborgen,zoals:• Beschermingvandevolksgezondheid;degemeenteverwijderthetstedelijkeafvalwateruitdedirecte
leefomgeving;• Drogevoeten;doordeinzamelingenverwerkingvanregenwater(en mogelijk grondwater)verwijdertde
gemeenteovertolligwateruitdebebouwdeomgeving;• Schoonwatereneenschonebodem;doordeaanlegvanvoorzieningenvoorkomtdegemeentedatongezuiverd
stedelijkafvalwaterofverontreinigdregenwateropofindebodemofhetoppervlaktewaterterechtkomt.
Voordekomendeplanperiodewordtdelangetermijnvisiedoorvertaaldnaardevolgendedoelstellingen.
Stedelijkafvalwater• Beschermenvandevolksgezondheid.• Doelmatiginzamelenentransporterenvanstedelijkafvalwater.Maatregelenomknelpuntenoptelossenzijn
gebaseerdopinzichtinhetfunctionerenvandeafvalwaterketenenhetwatersysteem.• Voorkomenvanmilieuoverlastalsgevolgvanfoutieveaansluitingen.
Regenwater• Doelmatiginzamelenenverwerkenvanregenwaterdoorontvlechtingvanhetgemengdestelsel.• Voorkomenvanwateroverlast.• Bijdragenaanklimaatadaptatie.• Voorkomenvanmilieuoverlastalsgevolgvanoverstortenenfoutieveaansluitingen.
Grondwater• Voorkomenvanstructurelegrondwateroverlasten-onderlast,afgestemdopdefunctievanhetgebiedofobject.• DekwaliteitvandiepgrondwaterisconformdedoelstellingenvandeGrondwaterrichtlijnendeKaderrichtlijn
Water.Verspreidingvandiepegrondwaterverontreinigingwordtvoorkomen.Daarbijwordtdeaanpakgebiedsgerichtgrondwaterbeheergevolgd,tervoorkomingvanaantastingvankwetsbareobjecten.
• HetgrondwaterbeschermingsbeleidrondhetwaterwingebiedGilzerbaanwordtverbeterdconformhetprovinciaalbeleidstrategischegrondwatervoorraadenhetafsprakenkaderGebiedsdossierGilzerbaan.
Oppervlaktewater• Dewater(bodem)kwaliteitvandewaterlichamenDonge,Zandleij,VoorsteStroomenWilhelminakanaalvoldoet
aandenormenuitdeKaderrichtlijnWater,zowelquainrichtingalsgoedeecologischeenchemischetoestand.Vervuilingaandebronwordtvoorkomen.
• Debergings-enontwateringsfunctievanhetstedelijkoppervlaktewaterisgewaarborgddoorstructureelbeheer.• Dewaterkwaliteitsbelastingvandestadswaterendoorbewonersengebruikersbeperkenmethetoogop
waterbeleving(geen stank, geen risico voor volksgezondheid en geen dode vissen/eenden).
31Verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan 2016-2019
Beheer,organisatieenfinanciën• Doelmatigbeheerengebruikvanderiolering• Depersonelecapaciteitopordebrengenenhouden.• Duurzamefinancieringvanhetrioolstelselomdelastenindetoekomstbetaalbaartehouden.• Vroegtijdiginbrengenvanwaterbijruimtelijkeontwikkelingenviadewatertoets.
5. Huidige situatie en functioneren van voorzieningen
44% 44%
9% 3%
33Verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan 2016-2019
5.1 Inleiding
Dithoofdstukgeeftinzichtindebelangrijkstestelselkenmerkenvanhetstedelijkwatersysteemendealgemenekwaliteitstoestand.Dehuidigesituatievormtdaarmeehetvertrekpuntvoorhettevoerenbeleidvoordeplanperiode,zoalswordtbeschreveninhoofdstuk6.EenuitgebreidebeschrijvingvanhetTilburgsewater-enrioleringssysteemisopgenomeninbijlage4enafgebeeldopdetekeningHoofdstructuurWaterenRiolering(bijlage9).Daaropzijndeverschillendestelselsafgebeeldendebelangrijksteobjecten(interneenexterneoverstorten,gemalen,overslagriolen,enz),destedelijke,regionaleenrijkswaterenendebelangrijkstegegevensvandeinjectie-enlozingspunten.Zieookhetoverzicht(tabel)vandezepunteninhetkadervanhetBesluitLozingenBuitenInrichtingen,inbijlage8.
5.2 Stedelijkregen-enafvalwatersystemen
KenmerkenHetafvalwatersysteemvandegemeenteTilburgbestaatuitvierbemalingsgebieden:TilburgNoordwest,TilburgZuidoost,Berkel-EnschotenUdenhout.Indeoudestedelijkegebiedenbestaatderioleringuitgemengdestelsels.Deuitbreidingsgebiedenzijningerichtmet(verbeterd)gescheidenstelsels.InhetbuitengebiedligtdrukrioleringenpersleidingenvoortransportnaardeRWZI.Afbeelding1laatzienhoedeverschillendestelseltypenbinnendegemeenteTilburgzijnverdeeldvolgensderioleringslengte.
Afbeelding 1: Verdeling stelseltypen gemeente Tilburg naar lengte van de riolering
AFKORTINGEN:Vgs=verbeterdgescheidenstelselGem=gemengderioleringGs=gescheidenstelselPers=persleidingenDruk=drukrioleringRWA=regenwaterafvoerDWA=droogweerafvoer
Verdelingstelseltype
Vgs Gem Gs pers+druk
2010 - heden
0 50 100 150 200 250 300
1990 - 1999
1970 - 1979
1950 - 1959
voor 1940
34
Intabel2zijndekenmerkenvanhetwatersysteemvandegemeenteTilburgweergegeven(peildatum 2015).
Voorziening Eenheid Totaal
Riolering• Gemengd(vrijverval)• (Verbeterd)gescheidenDWA• (Verbeterd)gescheidenRWA• Persleiding• Drukriolering• Overslagriolen
KmKmKmKmKmKmKm
1183502296272317012
Gemalen Stuks 118
Pompendrukriolering Stuks 373
Externeoverstortputten(gemengd)• Tilburg• Berkel-Enschot• Udenhout
Stuks358
Randvoorzieningen• Tilburg• Berkel-Enschot• Udenhout
StuksStuksStuks
223
Bergingsvijvers Stuks 20*
Drogeretentievoorzieningen Stuks 151
Tabel 2: Kenmerken stedelijk watersysteem *Samengestelde systemen tellen als één (zoals Reeshof en Blaak).
Deleeftijdsopbouwvandecirca1170kilometervrijvervalrioleringisweergegeveninafbeelding2
Afbeelding 2: Leeftijdsopbouw vrijvervalriolering
Leeftijdsopbouwriolering
kilometerriolering
35Verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan 2016-2019
5.3 Afvalwatersysteem
KenmerkenHetafvalwatersysteembetreftdegemengderioleringendeafvalwaterrioleringvandegescheidenriolering.Hetafvalwatervandegescheidenstelselswordtverzameldtotopvoergemalen,meestalgelegeninofnabijhetgebiedwaarhetafvalwatervrijkomt.Dezeopvoergemalentransporterenhetafvalwatertotlozingspuntengelegenindebestaandegemengderiolering.
Hetafvalwatervandegemengderioolstelselsstroomtinprincipeondervrijvervalaftotdeovernamepunten,waarhetwaterschapDeDommelvoorverdereverwerkingzorgt.DezeovernamepuntenzijnhetinfluentgemaalvandeRWZITilburg,hetgemaalcomplexMoerenburgendeeindgemalenZwarteRijt(Berkel-Enschot) enGroenstraat(Udenhout).DezeinstallatiesenbijhorendepersleidingenzijninbeheerbijhetwaterschapdeDommel.Inhetbuitengebiedzorgtdrukrioleringvoordeafvoervanafvalwatertotdegewoneriolering.Deverspreidebebouwingisaangeslotenopminizuiveringen.Allepandenzijnaangeslotenopderioleringofeenvoorzieningmetvergelijkbaarrendement.
Bijnatweerstroomthetafvalwaterinprincipenaardeovernamepunten.Bijhevigeneerslagisdepompcapaciteitontoereikendendantredendegemeentelijkeriooloverstorteninwerking.
FunctionerenDoormiddelvanhetgemalenbesturingssysteem,hetklachtenmeldsysteem,meetgegevensBRP’senhetwaterketenmodelverkrijgtdegemeenteinzichtinhetfunctionerenvanhetafvalwatersysteem.Uitdepraktijkwaarnemingenblijktdathetafvalwaterstelseloverhetalgemeengoedfunctioneert.Erisonvoldoendeinzichtindemilieutechnischebelastingvanhetontvangendregionaaloppervlaktewater,gekoppeldaandefunctiesendeecologischewaarden.Dezeconstateringvereisteeneffectgerichteaanpakensamenwerkingmetdewaterbeheerders.Hiervoorwordthetwaterketenmodelingezet.Hetdoelisdatdegoedechemische/ecologischetoestandgehaaldengehoudenwordtconformdeKaderrichtlijnWater(KRW)endeafsprakeninhetkadervanWaterkwaliteitspoor.
ToetsinghuidigesituatieVrijwelallestelselsvoldoenaan‘geen(significant)wateropstraat’bijeenbuimeteenherhalingstijdvaneensin1jaar(T1).Echternietaaneenbuimeteenherhalingstijdvaneensin2jaar(T2).Tilburgtoetstdevrijvervalrioleringophetvoorkomenvan(significant)wateropstraatbijbelastingmetdetheoretischeBui08vandeLeidraadRiolering.GeblekenisdatBui08nietvoorallegebiedendemaatgevendeT2is.Hierwordtnaderonderzoeknaargedaan.Erisinhetverledengeennormvastgelegdvoorzwaardereneerslag,waarbijwateruithetrioolstelseltreedt.
DeTilburgsegemengderioleringbeschiktovereenforsebergingscapaciteit,maareengeringeafvoercapaciteit.Alsdebergingscapaciteitvolledigbenutis,danblijktdeafvoercapaciteitvandedrieoverstortenomwateropstraattevoorkomenonvoldoende,vooralbijbuienmeteenlageregenintensiteit.Gevolghiervanisdaterwateropstraatontstaatinderelatieflaaggelegengebiedendieopgroteafstandliggenvanderiooloverstorten,zoalsdeleninGoirke,TilburgNoordenKraaiven.
DeafvoersituatieinBerkel-EnschotenUdenhoutisgemiddeld.DehydraulischeknelpunteninBerkel-Enschotzijntewijtenaaneencombinatievanalgemeenslechtontworpenriolering(aan elkaar bouwen van riolering),kleingedimensioneerdriolering(waardoorongewensteopstuwing)endehoogteliggingvandelenvanhetgebied.DestelselsvanUdenhouthebbenknelpunteninverbandmetongewensteopstuwing.
Dehuidigeinzichtenoverdevuiluitworpvandegemengderioleringisgebaseerdoptheoretischeberekeningenmetderegenreeksenmetderekenmodellenvandebeschikbarebasisrioleringsplannen.Inbijlage8zijnallelozingspuntenweergegevenenhunsignificanteparameters(afmetingen, frequentie, enz).DevuilemissiegegevenszijnafkomstigvandelaatsteBRP’senzijndeelsgedateerd,aangezienerveelmaatregelenzijnuitgevoerddieeropinvloedhebben.Hetisoverigensnietbekendwaaraandeontvangendewaterenchemischenecologischmoetenvoldoen.DitmoetwordenuitgewerktinkadervanhetWaterkwaliteitsspoor.
36
5.4 Regenwatersystemen
KenmerkenIndegemeenteTilburgligtongeveer568kmgescheidenstelselwaarvan296kmregenwaterriool.HetgrootstegedeeltehiervanbevindtzichindewijkenBlaakenReeshof.Daarnaastzijnspecifiekeregenwaterbergings-voorzieningenaanwezig,zoalsnattebergingsvijvers (Groenewoud, ‘t Laar, Reeshof, Blaak, Dalem, Vossenberg en Loven),drogeberging(Vossenberg West II, Loven Noord I, Witbrand en Koolhoven).Andereregenwaterstelselslozenhetregenwaterdirectofviaeenknijpconstructieophetregionaalwatersysteem(Koningshoeve, Spinnerspark, Berkelse Akkers, De Mortel, Kreitenmolen)ofopeen (nagenoeg)absoluutsysteem(Tradepark 58, Kraaiven West). MetuitzonderingvanDeBlaakstroomthetregenwaterondervrijvervalrichtinghetoppervlaktewatersysteem.DeBlaakenKatsbogtewordenbemaalddoorhetgemaalRosepad,inbeheerbijhetwaterschapBrabantseDelta.
DeafkoppelplannenendeBlauweAderszijnnieuweregenwatersystemen,diewordenaangelegdomdegemengderioleringteontlasten.Deafkoppelplannenbeschikkenovereenbergings-/infiltratiesysteem,datoverlooptopdegemengderiolering.MetdeBlauweAderswordtdebasisafvoer(T2)vanhetregenwatergetransporteerdnaardestadsranden.Daarwordthetregenwatergeloosdopzogenaamdewaterparken,zoalsbijvoorbeeldLeijpark.Dezebergingsvoorzieningenzorgenvooreenprimairezuivering,infiltratieindebodemenvoerenpasbijvolledigevullingafnaarhetregionaleoppervlaktewatersysteem.Insommigepuntenvanhettracéwordennooduitlatenaangebrachtomdeeffectenvan(extreem)hevigeneerslagtemitigeren,zoalsbijvoorbeeldopdePiushaven(Wethouder Baggermanlaan).
FunctionerenTijdensdeafgelopenplanperiodehebbeneenaantalforseneerslaggebeurtenissenplaatsgevonden,waaronderop26augustus2010en28juli2014.Metnamedeneerslaggebeurtenisin2014heeftindegemeenteTilburgopdiverselocatiesaanzienlijkehindereninpandigeschadetotgevolggehad:Kapelstraat,Verdiplein,Vivaldistraat,Rueckertbaan(ontoegankelijkheid van het Tweestedenziekenhuis),Lijnsheike/deSchansendeLeharstraat.DewaargenomenknelpuntenkomengrotendeelsovereenmetdebekendeaandachtsgebiedenuithetBRP2005.Zoalseerdergeschetstzijndeknelpuntenhetgevolgvaneengebrekaanafvoercapaciteitinhettotalegemengdestelsel.Daarmeezijndeknelpuntennietoptelossenmetlokalemaatregelen.Aanhetoplossenvandezeknelpuntenwordtinhoofdstuk6aandachtbesteed.
Deregenwaterstelselsbijgescheidenrioleringzijnrobuusterdandegemengderiolering.Zebeschikkenoverhetalgemeenvanveelmeerbergingen/ofdeafvoerisgroter.Erzijngeenklachtenvanwateropstraat.Uithydrodynamischeberekeningenzijnwelgevoeligelocatiesbekend.
Devuilemissievanderegenwaterstelselsisonbekend.Erisookgeentoetsingskaderbeschikbaarvanderegenwaterriolering.Alleendaarwaarproblemenontstaaninbijvoorbeeldstadswaterenwordtadhocgekekennaardeproblemenendeaanpak,waarbijhetdenkstappenmodelvanSTOWAwordttoegepast.
ToetsinghuidigesituatieDegemeentevoldoetnognietoveralaandegesteldehydraulischeeis:geen(significant)wateropstraatbijneerslagmeteenherhalingstijdvan2jaar.Indeperiode2010-2015iseenbegingemaaktmetdeaanlegvanBlauweAdersdievoorzienineenbasisbeschermingbijneerslagmeteenherhalingstijdvan2jaar.Bijextremeneerslagkanderioleringhetaanbodvanregenwaternietaan,waardoordestedelijkegebiedengrootschaligkunnenoverstromen.Derioleringisdanvollediggevuldendaardoornagenoeguitgeschakeld.Datveroorzaakternstigehinderenindeergstegevallenschadeenoverlastingrotedelenvandestad.Bijsommigeriooloverstortenkansprakezijnvanhoogwaterbijhetregionalewatersysteem,metalsgevolgintredingvan(rioolvreemd)regionaalwaterinhetstelseleninhetergstegevalbelemmeringvandeafvoer.Datkanleidentotwateroverlast.OokdeaanlegvanBlauweAderskanditnietvoorkomen,ergaatweleenvertragendeenverzachtendewerkingvanuit,doordatdeBlauweAdersbeschikkenovereengroterebasisafvoer.DeBlauweAdershebbeneentoegevoegdewaardevoorhetvoorkomen/beperkenvanwateroverlastalshetsysteembeschiktovernooduitlaten.Degemeenteendewaterbeheerdershebbeneeninspanningsverplichtingomschadezoveelmogelijktevoorkomen/verzachten.Aanvullendemaatregelenzijnnietgerichtopdewerkingvanderiolering,maarhebbenvooraltemakenmetdeinrichtingvande(openbare)ruimte:bergingopstraateningroenezones,aanpakvanlaaggelegenstadsdelen,nooduitlaten,voorkomenvaninstromingvanoppervlaktewaterinderioleringenmanagementvancalamiteiten.
Gemeentegrens Tilburg
Systeembegrenzing
LEGENDA
Gemeentegrens Tilburg
Systeembegrenzing
LEGENDA
37Verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan 2016-2019
Eveneensalsbijdegemengderioleringgeldtdateronvoldoendeinzichtisindemilieutechnischebelastingvanhetregionaaloppervlaktewater.Deeisenzijngekoppeldaandefunctiesendeecologischewaarden.Ookvoordezesystemeniseeneffectgerichteaanpakensamenwerkingmetdewaterbeheerdersvereist.Hetdoelisdatdegesteldegoedechemische/ecologischetoestandgehaaldengehoudenwordtconformdeKaderrichtlijnWater(KRW)endeafsprakeninhetkadervanWaterkwaliteitspoor.Hetwaterketenmodelwordtingezetbijhetverkrijgenvanhetgewensteinzicht.
Aandachtspuntenvoordevolgendeperiodezijn:• Inzichtverschaffenindewerkingvandewaterketen. • Samenmetdewaterschappeninvullinggevenaanhetwaterkwaliteitspoor.• VerderuitwerkenenaanleggenvanBlauweAdersenwaterparken.• Inbeeldbrengenenaanpakkenwateroverlastlocaties.• Onderzoeknaargevoeligheidgescheidenstelsels.• Bijdragenaanklimaatadaptatie.HierligteennadrukkelijkrelatiemethetPlanvanaanpakKlimaatadaptatiedat
medio2015wordtafgerond. • Communicatiemetgebruikersvanderiolering.
5.5 Grondwater
KenmerkenBijdegemeentezijngeengrondwaterknelpuntenbekend.Degemeentebeschiktovereengrondwatermeetnetmet49primairepeilbuizen.Grondwatermetingenwordendaarnaastprojectmatiguitgevoerd,bijvoorbeeldvoorafgaandaanrioolvervangingenen/ofruimtelijkeontwikkelingen.
Derisico’svoorverspreidingvandediepegrondwaterverontreinigingwordenbeperktdoordein2013vastgesteldegebiedsgerichteaanpak.Dekeuzeomafgekoppeldregenwaternietgrootschaligteinfiltrerenindeoudestad,maaraftevoerenviaBlauweAdersnaarderandenvandestadmaaktonderdeeluitvandegebiedsgerichteaanpakgrondwaterbeheerTilburg.
Afbeelding 3: Contour gebiedsgericht grondwaterbeheer Tilburg
38
HuidigesituatieBinnendegemeenteisoveralsprakevanvoldoendeontwateringsdiepte.Erzijngeenklachtenvanstructureleknelpunten.
FunctionerenentoetsingDegewensteontzorgingvanhetgrondwatermeetnetvoorhetonderhoudvanpeilbuizen,hetopnemenvandata,devalidatievangegevensendeontsluitingdaarvanis(nog)nietgeregeld.Gevolgisdatdeoptimalisatienietisuitgevoerd,peilbuizennietwordenonderhouden,datanietwordengevalideerdenlangdurigemeetreeksenontbreken.
Doordeverdieping/verbredingenpeildalingvanhetWilhelminakanaaldalendegrondwaterenoppervlaktewaterpeilen.Gevolgisstructureelverdroging,verslechteringvanwaterkwaliteitenvandeleefomgeving.Erwordenmitigerendemaatregelenuitgewerkt.Risico’sdieoverblijvenwordenindenazorgfasegemonitordenkunneneventueeltotaanvullendemaatregelenleiden.
GrondwaterbeschermingKenmerkenAandeGilzerbaanonttrektBrabantWatergrondwatert.b.v.dedrinkwatervoorzieningvan110.000huishoudensenbedrijveninenrondTilburg.VoordebeschermingvandewinningzijnconformprovincialeMilieuVerordeningbeschermingszonesingesteld:hetwaterwingebied(60 dagen zone),grondwaterbeschermingsgebied(25 jaarszone) endeboringsvrijezone.In2011isvoordezewinningeenKRW-gebiedsdossiermeteenafsprakenkaderopgesteld.
FunctionerenentoetsingUitnieuweinzichtenoverdegeohydrologischeopbouwvanhetwaterwin-enintrekgebiedisgeblekendatdenatuurlijkeenbeleidsmatigebeschermingvandezebelangrijkewinningmindergoedisdandestijdsin1992bijdebepalingvandebeschermingszonesisaangenomen.Ditvaltookaftelezenaandeachteruitgangvandedaadwerkelijkekwaliteitvanhetonttrokkenwater.Ookvormthetlandgebruikbinnenhetwaterwingebiedeenrisico:erstaanparticulierenrecreatiewoningeninhetwaterwingebied,watinstrijdismetdeProvincialeMilieuverordening(PMV).DePMVsteltdaterinhetwaterwingebiedalleenbouwwerkeneninstallatiesmogenvoorkomentenbehoevevandedrinkwaterwinning.ConformdeKRWmagergeensprakezijnvanachteruitgangvandekwaliteitvanhetonttrokkengrondwaterendientdematevanzuiveringvanhetgrondwatert.b.v.dedrinkwatervoorzieningin2027zoveelmogelijktewordenbeperkt.
Aandachtspuntenvoordevolgendeplanperiode:• Opordebrengenenhoudenvanhetgrondwatermeetnet• Gegevensbeheer• Beschermingwaterwingebiedversterken
5.6 Oppervlaktewater
KenmerkenTilburgstaatnietbekendalseenwaterrijkegemeente.DebelangrijksteoppervlaktewaterenindegemeenteTilburgzijndevierKRW-waterlichamen:debekenOudeLeij/Donge(waterschap Brabantse Delta),Leij/VoorsteStroomenZandleij(waterschap de Dommel)enhetWilhelminakanaal(Rijkswaterstaat).Tilburgheeftvoordezewaterengeenbeheerstaak.DewoonwijkenBlaakenReeshofenbedrijventerreinVossenbergenKatsbogteliggenrelatieflaagineenbeekdalenzijndestijdsontwaterddoordeaanlegvansingelsdietevensdienenvoorregenwaterberging.DezewatersystemenstaaninverbindingmetKRWwaterlichaamdeDonge.Daarnaastiserop33andereplaatsenstadswateraanwezig,datwordtbeheerddoordegemeente.Inonderstaandefiguurisaangegevenwelkewaterhuishoudkundigewaterenerzijn(donkerblauw, donkergroen en paars),hetgemeentelijkbeheerhiervanwordtgefinancierduitderioolheffing,enwelkeoverigewateren:zandwinplassen(oranje),havens(lichtgroen)ensiervijvers(lichtblauw).Erisnogmeerwater,zoalsdeNoorderplasendeLangeJanenoudeIJsclubinMoerenburg,maardezezijnparticuliereigendomendaardoornietopdekaart.
39Verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan 2016-2019
FunctionerenentoetsingDewaterschappendeDommelenBrabantseDeltaenRijkswaterstaatzijnbeheerdervanhetoppervlaktewatersysteemindegemeenteTilburg.Dedoelenzijnvastgelegdindewaterbeheersplannenenhebbenbetrekkingopdrogevoeten,voldoendewater,natuurlijkwater,schoonwaterenmooiwater.
VolgensdeWaterwetisdegemeentewettelijkverplichtomdewaterhuishoudkundigefunctieteonderhouden.Indepraktijkbetekentditdatdegemeentehetmaaiselendebaggerafmoetvoerenvoordewaterenwaarvanhetbeheerisovergedragenaanhetwaterschap,tenwestenvanderingbaanwestBrabantseDelta,overigDommel.Voordeanderewaterhuishoudkundigewaterendientdegemeentebaggeren,maaienenafvoeruittevoeren.InTilburgisalleenhetmaaibeheervoorhetstadswaterstructureelgeregeld,baggerengeschiedtadhocalserbudgetisofurgentievanuitwaterhuishoudkundigefunctie.OmaandeWaterwettevoldoendientzowelhetmaaienalshetbaggerenstructureeltewordenopgenomeninhetvGRPenbekostigduitderioolheffing.Degemeenteiswettelijknietverplichtomwaterkwaliteitsproblemenzoalsblauwalgenbotulismeaantepakken.Oplossinghiervanismaatwerkperoppervlaktewater,waarmeebijhetwatersysteemdeBlaakeenbeginisgemaakt.
DaarnaastzijnerinTilburgookvijversaangelegdpuurvoordebelevingvanwater.Dezevijversbergengeenregenwater,zijngeenonderdeelvanderegenwaterriolering,enhebbengeenfunctievoordeafvoervanwateruithetbebouwdegebiednaarhetbekenstelselindeomgevingvanTilburg.Voordeinstandhoudingvandezevijverszijn,behoudensmaaienbovendewaterspiegel,geenbudgettengeraamdinzoweldeexploitatiealshetinvesteringsprogramma.Datachterstalligonderhoudtotproblemenleidt,blijktuitdein2014ontstanesituatiemetdeIJpelaarvijver.Deafdichtendefolievandezevijverisvergaan,waardoordevijverlekwaseneendikkesliblaagbovendewaterspiegelkwam.Ditheefttotstank,vis-eneendensterftegeleid.Devijverisinmiddelsgedemptenwordtvervangendooreenduurzamevijver.
Instandhoudingvansiervijversbetekent:jaarlijksoeverbeheer,hetoppeilhoudenvandevijverdoortoevoervandrinkwater,regenwaterofgrondwaterenhetopruimenvanzwerfafvalenkadavers,hetoptijdbaggerenvandesliblaag(1x per 12 jaar)omvoldoendewaterdieptetebehoudenennaca.30jaarhetvervangenvandefolieenherstellenvandeoeverbeschoeiing.Hetbeheervanniet-waterhuishoudkundigewaterenvaltbuitenhetvGRP,siervijvershorenbijgroenbeheer(en worden meegenomen in het beleidsplan groen)envaarwegenbijinfrastructuur.
Aandachtspuntenvoordekomendeplanperiode:• Samenmetdewaterschappeneenmeerjarenplanningvoorhetbaggerenopstellen.
Afbeelding 4: Overzichtskaart oppervlaktewater met gemeentelijke onderhoudsplicht.
40
5.7 Beheer
BeheervanhetrioolstelselHetbeheerenonderhoudvanhetgehelerioleringssysteeminTilburggebeurtvanuitdeafdelingRuimtelijkeUitvoering.Zijzettendecontractenuitvoorzowelhetdagelijksalshetkort-enlangcyclischonderhoud.Delangcyclischeactiviteitenwordenopgenomeninhetgemeentebredemeerjarenprogramma(MJP).
VrijvervalrioleringJaarlijkswordtcirca10%vanhetvrijvervalrioolstelselgereinigden3,5%geïnspecteerdmetcamera-inspectiesdoordebuis.HetverzamelenvaninspectiegegevensvindtplaatsopbasisvandeTilburgseinspectiemethodiek.Dezeisdeelsgebaseerdopleeftijdendeelsopgeplandewijk-ofwegreconstructies.Derioolinspectieswordenbeoordeeldopschadebeeldendiegeconstateerdzijnbijderioolinspectie.Opbasisvandebeoordelingwordenmaatregelengetroffenvoorvervangingofreparatie.Deherstelmaatregelenwordenopeenrationelemaniergenomen,waarbijrekeningwordtgehoudenmetaspectenoverdeliggingvanhetobjectindeafvalwaterketenendeopenbareruimte.Hetstrevenisomzoveelmogelijkreparatiesvanderioleringteverrichten.DegeconstateerdetoestandsaspectenzijnvastgelegdovereenkomstigNEN-EN13508-2‘Classificatiesysteembijvisueleinspectievanriolen’(2004) enaanvullendeclassificatieconformNEN3398‘Buitenriolering-onderzoekentoestandsbeoordelingvanobjecten’(2004).
InTilburgwordtervanuitgegaandateenrioolstrengpasbijeenleeftijdvan40jaargeïnspecteerdhoeftteworden.Uitdeevaluatieisgeblekendatdezewijzevaninspectieinsommigegevallenniettoereikendis.
Dedoelmatigheidvanrioolvervangingofreparatiewordtgekoppeldaanhetrisicoinhetstelsel.Degeplandemaatregelenvoorvervangingenrenovatiewordenafgestemdmetdeoverigedisciplinesindeopenbareruimte,zodatgezamenlijkopgetrokkenkanworden.Hierdoorwordterbespaardopdekostenenblijftdehindervoordeomgevingzobeperktmogelijk.
Dekwaliteitvanderioleringisoverhetalgemeengoed.Welkomenerrelatiefveelklachtenbinnenoverkolk-enhuisaansluitingen.Ditheeftveelaltemakenmetgresbuizenwaarwortelsingroeien.
GemalenendrukrioleringHetonderhoudvandedrukrioleringwordtbinnendegemeenteontzorgd.Hetinspecterenenonderhoudenvangemalenwordtverrichtdoordeeigendienstvandegemeente.Hiermeewordtvoorkomendatdekennisvandeonderlingesamenwerkingvandegemalenverlorengaat.Pompstoringenwordentijdigopgelost.Aandachtspuntenzijnhetontbrekenvaneencalamiteitenplaneneenincidentenplan.
IBA’sAlleaanwezigenIBA’s(Individuele Behandeling van Afvalwater) wordenbeheerdenonderhoudendoordewaterschappen.WaterschapDeDommelbeheert2IBA’sinTilburgenWaterschapBrabantseDeltaheefter19inbeheer.
RioolbezinktanksbijMoerenburgenbijRWZITilburgDevoormaligezuiveringsinstallatieTilburgZuidoostisin2004geamoveerd.HiervoorisindeplaatshetgemaalcomplexMoerenburgopgericht.Ditcomplexbestaatuit4vijzels,2regenwaterbezinktankseneenhelofytensysteem.InhetAfvalwaterakkoord(2007)isdeoverdrachtvanRBT2aanhetwaterschapDeDommelvastgelegd.Degemeenteheefthiereenafkoopsomvoorbetaald.HetwaterschapmoetdeRBTinstandhouden,danwelherstellenvandebergingscapaciteitbijeventueelherstructureringofombouw.
TerplaatsevandezuiveringsinstallatieTilburgwordthetafvalwaterviaviervijzelsvanhetinfluentgemaalgeloosdopdezuiveringsinrichting.Devierdevijzelwordtingezetbijlangdurigeregenvalenloostdirectoptweebufferbassins(BBT1en-2).Dezeafvoer-enbergingscapaciteitwordeningezetomwateroverlastinhetstedelijkegebiedenvanTilburgNoordtevoorkomen.HeteffluentenhetovertolligeafvalwatervandeoverloopvandebufferbassinswordtviadeeffluentvijvervandezuiveringsinstallatieopdeZandleijgeloosd.Dewerking/optimalisatievande4evijzelenbijhorendeBBT1en-2isonderwerpvanstudieindeketenmodel.
41Verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan 2016-2019
OppervlaktewaterDegemeentebeheert212haoppervlaktewater,vijversensloten.Ditonderhoudwordtuitgevoerddoordezeéénátweekeerperjaartemaaien.Eendeelvanhetoppervlaktewatermeteenwaterhuishoudkundigefunctie(berging en/of ontwatering)isinbeheerenonderhoudbijdewaterschappen,zoalsaangegeveninparagraaf5.5.Degemeentezorgtdanvoorhetafvoerenvanhetmaaiselenhetbeheervanhetdrogedeelvandeoevers.
InformatiebeheerMetingenanalyseTilburgverzameltriooloverstortgegevensomdatditinhetkadervandeWVOalsvergunningsvoorwaardeverplichtisgesteld.Naastdeoverstortgegevenszijnermeetpunteninhetstelselaangelegdomeenbeterbeeldtekrijgenvandewerkingvanhetstelsel.Indekomendeplanperiodewordtditmeetsysteemgeoptimaliseerd,onderanderetenbehoevevanhetleverenvaninformatievoorhetwaterketenmodel.AanpassingenbeheervanhetmeetsysteemwordtsamenmetwaterschapdeDommeluitgevoerd.Degemeentezorgtvoordeaanschafvandemeetapparatuurenhetwaterschapdoethetonderhoudenverwerktdemeetgegevens(besluit college d.d. 11-12-2012). NeerslaggegevenswordeningewonnendoorgebruiktemakenvaneenapplicatievanHydronet.
GegevensbeheerOmdejuisteinputaangegevenstehebbenvooronderzoekendienendeareaalgegevenscompleetenopordetezijn.DeWetmilieubeheerschrijftvoordatbijdegemeentebekendmoetzijnwelkerioleringsvoorzieningenaanwezigzijneninwelkestaatzijverkeren.OokdeWIONschrijftvoordatdeaanwezigerioleringsvoorzieningeninbeeldmoetenzijn.Zonderdezegegevensiseffectieve(be)sturingnietmogelijkenkandedoelmatigheidnietwordengewaarborgd.Degemeentebeschiktovereenrioolbeheersysteemmetdevastegegevensvanderiolering.Ditsysteemisverouderdendienttewordenvervangen.Eengoedgevuldenactueelgehoudenbeheersysteem,helptdegemeentekeuzestemakenvoordelangetermijnenbiedtmogelijkhedenomnoodzakelijkeingrepenopanderemaatregelenindefysiekeleefomgevingaftestemmen.
BesluitlozingenbuiteninrichtingenMethetinwerkingtredenvandeWaterwetzijndiversevergunningenstelselshervormd.MethetBesluitlozin-genbuiteninrichtingen(Blbi)komtdeWVO-vergunning,dievoorheenvooroverstortennodigwas,tevervallen.Inplaatsvanvergunningenenhandhavingligtdenadruknuophetmakenvanafspraken.HetmiddelenplatformwaarindezeafsprakenwordengemaaktishetvGRP,waarinallegemeentelijkelozingenvanuitafvalwaterstelsels,regenwaterstelsel(op de bodem of opper vlaktewater)envanuitalternatievesystemenmoetenzijnopgenomen.Degegevensvandeoverstortenenregenwateruitlatenzijnvastgelegdinbijlage8en9(lijst en tekening).
Aandachtspuntenvoordevolgendeperiode:• Onderzoeknaarrisicogestuurdbeheer• Opordebrengenenhoudeninformatiebeheer
6. Opgave, strategie en maatregelen
43Verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan 2016-2019
6.1 Inleiding
Indithoofdstukisopbasisvandeevaluatie,devisie,dedoelstellingenendetoetsingvandehuidigesituatiedeopgave,strategieenmaatregelenvoordekomendeplanperiodegeformuleerd.Demaatregelenenactiviteitendiemoetenwordenuitgevoerdzijnuitgewerktinfactsheets,diealsbijlage13zijnopgenomen.
6.2 Opgaven
Intabel3zijndeopgavenenaandachtspuntenvoordekomendeplanperiodeopgesomd.Inparagraaf6.3isdestrategiebeschrevenominvullingtegevenaandezeopgaveenaandachtspunteneninparagraaf6.4debijbehorendemaatregelen/activiteiten.
Doelen Opgavenenaandachtspunten
Stedelijkafvalwater 1.Beschermenvolksgezondheid Aansluitennieuwepanden
Behereneninstandhoudengemengderioleringenafvalwaterrioleringvanhetgemengdestelsel
2.Doelmatiginzamelenentransporterenstedelijkafvalwater
Inzichtverkrijgeninfunctionerenstedelijkwatersysteem
3.Voorkomenmilieuoverlast Inzichtverkrijgeninknelpuntenfoutieveaansluitingenenmaatregelenformuleren
Regenwater 4.Doelmatiginzamelenenverwerkenregenwater
Verderontvlechten/afkoppelenbestaandgemengdestelsel
Hydraulischemaatregelen
BehereneninstandhoudenregenwaterrioleringgescheidenstelselsenBlauweAders
5.Voorkomenvanwateroverlast Inzichtverkrijgeninknelpuntenenmaatregelenformuleren
Aanpakwateroverlastsituaties
6.Bijdragenaanklimaatadaptie IntegralebenaderingmetgroenenandereaspectenopenbareruimtebijMJP-projecten
7.Voorkomenmilieuoverlast Inzichtverkrijgeninknelpuntenfoutieveaansluitingenenoverstortenenmaatregelenformuleren
Grondwater 8.Voorkomenstructurelegrondwaterwateronderlasten-overlast
Hydrologischneutraalontwikkelen
Monitoringgrondwaterstanden
9.Kwaliteitdiepegrondwateroporde Grondwaterverontreinigingnietverderverspreidenalsgevolgvaninfiltratievanregenwater
10.VerbeterenbescherminggrondwaterbeschermingpompstationGilzerbaan
UitvoerenafsprakenkaderGebiedsdossierGilzerbaan
44
Doelen Opgavenenaandachtspunten
Oppervlaktewater 11.Water(bodem)kwaliteitvoldoetaandenormenKaderrichtlijnWater
Inzichtverkrijgeninknelpuntenenmaatregelenformuleren
12.Waarborgenvandebergings-enontwateringsfunctievanhetstedelijkoppervlaktewater
Structureelbeheer
13.Beperkenwaterkwaliteitsbelastingstadswateren
Beperkenvuiluitworp
Geleidelijkverbeterenvandekwaliteit
Organisatieenfinanciën 14.Doelmatigbeleid,beheerengebruikriolering
Samenwerkenindeafvalwaterketen
Ruimtevoorinnovatie
Communicatiemetburgersengebruikersriolering
Opordebrengenenhoudenvanhetinformatiebeheer
Optimaliserenwatertoets
15.Duurzamefinanciering Geleidelijkestijgingrioollastenalsgevolgvanpiekinvervangingsinvesteringeninplaatsvanextremeheffingrond2040
16.Personelecapaciteitopordebrengenenhouden
VoldoendecapaciteitbijRuimteenRuimtelijkeUitvoeringvoordeuitvoeringvanhetvGR
Tabel 3: Opgaven vGRP Tilburg 2016-2019
6.3 Strategie
6.3.1 StedelijkafvalwaterInzamelingafvalwaterNieuweafvalwaterlozersdienentevoldoenaanderegelsvandelozingenbesluiten.Deaanlegkostenvaneenaansluitingopeenvoorzieningzijnvoorrekeningvandeaanvrager/initiatiefnemer.Nieuwerioleringwordtaangelegdvolgensdegeldenderichtlijnen.Bijbouwprojecten,zowelindebestaandestad(inbreiding en herstructurering)alsinuitbreidingsgebiedenwordeninprincipe(verbeterd) gescheidenstelselaangelegd.OpdelangetermijnvervangtdegemeenteTilburghetgemengdestelseldooreenzoveelmogelijkgescheidenrioolsysteem.
InhetbuitengebiedwordtkleinschaligenieuwbouwaangeslotenopdrukrioleringofIBA.Lozingvanregenwaterhieropisniettoegestaan.GeziendebeperktehoeveelheiddrukrioleringenIBA’sinTilburgisbijvervangingaltijdsprakevanmaatwerk,waarbijdoelmatigheidtussenfunctionerenenkostenwordenafgewogen.
Landelijkwordenopkleineschaalnieuwesanitatievormenuitgeprobeerd,bijvoorbeeldeenaparteinzamelingvanurineendecentralezuivering.Ditzijninteressanteontwikkelingen,diebinnenhetsamenwerkingsverbandwordengevolgd.Tilburghanteerthetuitgangspuntdatrioolvoorzieningenrobuustdienentezijn.Grootschaligealternatievenwordenpastoegepastalszevoldoendezijnbewezen.Tilburgstaatopenommeetewerkenaanpilots.Uitgangspuntisdatditgebeurtbinnendegeldendewet-enregelgeving(zie factsheet innovatie).
45Verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan 2016-2019
VuiluitworpenfunctionerenstedelijkwatersysteemDeinzamelingenhettransportvanstedelijkafvalwaterindegemeenteTilburgleidtniettotvolksgezondheid-ofmilieuproblemen.Lozingenvanuithetrioolstelselzijnonvermijdbaar.Gemeenteenwaterschappenzorgenergezamenlijkvoordatdeeffectenophet(water)milieuaanvaardbaarzijn.Hiertoevolgenzijeenimmissiegerichteaanpakmetkosteneffectievemaatregelen,inplaatsvanhettraditionelenormgerichtespoor.Inzichtinhetfunctionerenvanhetstedelijkewatersysteemishiervooressentieel.Hetbestaandemeetsysteemwordthiervooruitgebreid(zie factsheet waterketenmodel en meet- en monitoringsprogramma). Toepassingvanleidingenmetei-profielenenschachtenmeteenstroomprofielbijgemengderioleringhebbendevoorkeurbijrioolvervangingvooreenoptimaledoorstroomendragenbijaandereductievandevuiluitworp.DWA-engemengderioolgemalenwordenaltijdontworpenmeteenbovenbouwomdebedrijfszekerheidteborgenDithelptomstoringentevoorkomenendraagtbijaandegezondheidenalgemenehygiënevandewerkomstandighedenvanonderhoudspersoneel.
OptimaliserenoverstortenOverstortenvanhetgemengdestelselhebbeninvloedopdewaterkwaliteitvanhetontvangendoppervlaktewater.DebelangrijksteactiesvoorgemeentenominvullingtegevenaandedoelenvandeKRWtevoldoenisdeaanpakvandezeoverstorten.DeimpactvandeoverstorteninTilburgisnognietinbeeld.Tilburgheeftmetdewaterschappenafgesprokende4M-aanpak(4M staat voor monitoren, meten, modelleren en maatregelen)tehanterenbijhetoptimaliserenvanoverstorten.Opdezemanierwordtbekekenofoverstortendaadwerkelijkeenimpacthebbenophetwatersysteem(gericht op de functie van het oppervlaktewater),watdeaardvandieimpactis,welkemaatregelengenomenkunnenwordenenwelkeaanpakdoelmatigis:inhetrioolstelselofinhetwatersysteem.Eventuelemaatregelenkunnenindevolgendeplanperiodewordengeprogrammeerd(zie factsheet KRW).
FoutieveaansluitingenIngebiedenmeteengescheidenstelselkomenfoutieveaansluitingenvoor(afvalwater op regenwaterriolen of regenwater op gemengde riolering).Ditkanleidentotwaterkwaliteitsproblemeninontvangendoppervlaktewaterofcapaciteitsproblemeninhetrioolstelsel.DegemeenteTilburgkiestervooromsamenmetwaterschappentebepalenwaarerdaadwerkelijksprakeisvaneenknelpuntendanpastegaanonderzoekenenwerkenaaneenoplossing.Foutieveaansluitingenzonderimpactophetoppervlaktewater,rioolstelselen/ofleefomgevingwordeninprincipenietaangepakt(factsheet aanpak foutieve aansluitingen).
OnderhoudenvervangingOmhetstedelijkewatersysteemgoedtelatenfunctionerenwordtonderhouduitgevoerd.Voorbeeldenhiervanzijnhetreinigenvanriolen,kolken,gemalenenhetuitvoerenvanreparaties.Traditioneelwordendezeonderhoudsactiviteitenvolgenseenvastefrequentieuitgevoerd.Hetnutennoodzaakvaneenvastefrequentieislandelijksteedsmeeronderwerpvandiscussie.Tijdensdeaankomendeplanperiodewordendemogelijkhedenonderzochtomeenmeerrisicogestuurde/gedifferentieerdebenaderingintevoeren.Hierdoorkunnenmogelijkkostenwordenbespaarden/ofknelpuntlocatiesintensieverwordenonderhouden.Opbasisvandeinspectieresultaten,klachtenenverbeteringsopgavenwordteeninvesteringsprogrammavoorhetvervangenenrenoverenvandebestaanderioleringopgesteld.Hierdoorisdegemeenteinstaatomwerkzaamhedenindeopenbareruimteintegraalaftestemmen.Vervangingvanderioleringvindtzoveelmogelijkplaatsincombinatiemetweg-en/ofstadsvernieuwings-werkzaamheden.Opdezemanierbespaartdegemeentekostenenwordthindertoteenminimumbeperkt.Perprojectwordtdeafweginggemaakttussenvervangenenrelinen.Factorendiedaarbijeenrolspelenzijnonderanderedeplanningvananderewerkzaamhedenindeopenbareruimte,hetaldannietmoetenvervangenvanhuisaansluitingenendeverwachtelevensduurvaneenwijk(zie factsheets Beheer algemeen, Vrijvervalriolering reparatie/renovatie/vervanging, Gemalen reparatie/renovatie/vervanging, Drukriolering reparatie/renovatie/vervanging, Onderhoud IBA’s, Kolk- en huisaansluitingen reiniging en vervanging).
DuurzameafvalwaterketenVooreenmeerduurzame,milieuvriendelijkerinrichtingvandeafvalwaterketenwordtoptermijngedachtaanhergebruikvanafvalwater.Afvalwaterwordthierinnietmeerbeschouwdalsafvalmaaralseenbronvanreststoffen(zoals organische stof, energie en fosfaat).OpdeRWZIkomendeverschillendewaterstromenbijelkaar,enlogischerwijswordtdezeingerichtvoordeelstroombehandelingenwarmte-koppeling.Waterschapontwikkeltde‘Energiefabriek’opdelocatievandeRWZITilburg.Dezeinvesteringenhebbeneenaanzienlijketerugverdientijdenzijnafhankelijkvaneencontinueaanvoervanafvalwater.
46
OptermijnishetinTilburg,geziendeomvangvandewaterstromen,interessantomteonderzoekenofdeterugwinningvanenergieengrondstoffenopwijkniveaukosteneffectiefkanzijn.Ditraaktaanallerleidiscussies(afkoppelen, gescheiden sanitatie, ed).DewaterschappenendegemeentezoekenvroegtijdigafstemmingbijdetoekomstigekeuzeseninvesteringendieconsequentieskunnenhebbenvoorhetomgaanmetafvalwaterinTilburgopeendoelmatigeafwegingtekunnenmaken.
AfvalwaterakkoordDegemeenteendebeidewaterschappenhebbenin2007eenAfvalwaterakkoordafgesloten.Hierinzijnafsprakengemaaktoverovernamepunten,afnameverplichting,afkooponderhoudcomplexMoerenburg.TevensisdeintentieuitgesprokenomeenoptimalisatiestudieuittevoerenoverdeafstemmingtussenhetrioolSwaardven (gemeente) endeRWZI(ws Dommel).Daarbijgaatheteromdebestaandecapaciteitzooptimaalmogelijktebenutten.Mogelijkewinstpuntenzijnhetvoorkomenvanwateroverlastindestadenopdezuiveringevenalshetoverbodigmakenvanuitbreidingvandecapaciteitvandeinstallaties.Destudieisopgepaktenwordtuitgevoerdnadathetwaterketenmodelisgeoptimaliseerd(medio 2015).DeuitkomstenvandeoptimalisatiestudiekunnentotaanpassingvandeafsprakeninhetAfvalwaterakkoordleiden.WaterschappenengemeentenhebbenafgesprokendathetAfvalwaterakkoordgeëvalueerdwordtnaafrondingvandeoptimalisatiestudie(zie factsheet AWAK).
6.3.2 RegenwaterVerwerkingregenwaterVertrekpuntishetprincipedatstedelijkafval-enregenwatergescheidenwordeningezameld.Tilburggaatdekomendejarendoormetgrootschaligeafkoppelenenontvlechtenvanhetgemengdestelsel,aanlegvanBlauweAdersenwaterparken.Oplangetermijnishetstrevenallesaftekoppeleneneenvollediggescheidenstelseltehebben.Inverbandmetleefbaarheidenhetaanpassenaandeklimaatveranderingwordtermeerwaardegehechtaanminderverharden,water (in combinatie met groen)indestadenwaarmogelijkzalditonderdeelvandestructuurworden,indevormvanzichtbaarafvoerenentijdelijkebergingvanregenwateringroenvoorziening.Alshetregenwatereenmaalindebuiszit,ishetongeschiktvoorgebruikwaarbijdirectofindirectcontactmetmensenmogelijkis,inverbandmethetbeschermenvandevolksgezondheid(zie factsheets Onderzoek Blauwe Aders en aanleg Blauwe Aders en waterparken).
Bui08blijktnietinallegevallendemaatgevendeT2tezijn.Hiervindtnaderonderzoekplaats.Opsommigelocatiesisdewateroverlastbijneerslagmeteenherhalingstijdvan2jaarnietoptelossendoorgrootschaligaftekoppelen.Hetisdandoelmatigeromgerichtehydraulischemaatregelentetreffen.VoordeAlbionstraatisditnaderuitgewerktenkandemaatregelwordengeprogrammeerdinhetMJP(zie factsheet Albionstraat).Vooranderelocaties(Oude Lind, Hilvarenbeekseweg, evenemententerrein ‘t Laar en Kraaiven)geldtdatdemaatregelenwordengebaseerdopdeberekeningenmethetwaterketenmodel.
BijdeaanlegvanBlauweAderswordtzoveelmogelijkmeegeliftmetontwikkelingenendeprogrammeringvanhetMJP.Losdaarvanhanteertdegemeentedevolgendeprioritering:• Oplossenurgentehydraulischeknelpunten.• Opvangenvanreedsafgekoppeldegebieden.• Afrondenvan‘losse’trajecten.
Voordebestaandegescheidenstelselswordtmethetwaterketenmodelgetoetstofdezeoveralneerslagmeteenherhalingstijdvan2jaaraankunnen.Hiervoorwordthetmeetnetuitgebreid.Uitmeldingenistotnutoenietgeblekendatersprakeisvanwateroverlastbijgescheidenstelsels.
Bijbedrijventerreinenisinhetalgemeensprakevangrotedakoppervlakkenenveelterreinverhardingmeteenmogelijkhogevervuilingsgraad.Devoorkeurvoordergelijkebedrijventerreinenislozingvandakwaterviagescheidenrioleringopoppervlaktewater,voorhetoverigeregenwaterwordteenduurzaamverbeterdgescheidenstelseltoegepast.VoorbepaaldebedrijfsactiviteitenwordenextrazuiveringsvoorzieningengeëistinhetkadervanhetActiviteitenbesluit.
Inhetkadervanhetklimaatbestendiginrichten,hetoptimaliserenvanhetwatertoetsprocesendeinwerkingtredenvandeKeur2015vandewaterschappeniseennieuwebeslisboomgemaaktvoorhetomgaanmetregenwaterbijruimtelijkeontwikkelingenenbouwplannen.Debeslisboommeteenuitgebreideretoelichtingenkaartenzijnopgenomeninbijlagen12en12a.Deachterliggendefilosofiebijdezebenaderingisdekeuzevoordoelmatige
47Verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan 2016-2019
maatregelen,gebaseerdopwerkelijkeeffectenenrisico’sinhetwatersysteem,waarbijgemeentenenwaterschappenindegeestvandeWaterwetsamenaandelatstaan.Debelangrijksteenuitgangspuntenzijndat:
• Kenmerkenenknelpuntenvanzowelhetregionale(stroomgebiedsbenadering) alshetstedelijkewatersysteemwordenbetrokkenindeafweging.
• Opgavennietwordenafgewenteld:oplossingenopdeeneplaatsmogennietleidentotproblemenelders;maarandersomook:problemenindeeneplaatsmogennietafgewenteldwordendooreldersnormatieveoplossingenopteleggen.
• Gekozen wordt voor robuuste (zo min mogelijk onderhoudsstaat gevoelig) oplossingen; doelmatig enmaatschappelijke-kostenbewustomgaanmetaanlegentoekomstigebeheerenonderhoudvanhetwatersysteem;voorkomenvanversnipperingenonbeheersbarerioolvoorzieningen
• Deregenwateropgaveisgebaseerdopdetritsvasthouden-bergen-afvoerenenbestaatuit:○Vasthouden:doorlatendegoten,groenedaken,infiltratieinterreinverlagingeningroen,enz.○(Verzamelen +)Bergen:overtolligregenwaterwordtverzameldengeborgen(bergingsopgave)inhetstedelijkewatersystemen○Afvoeren:bijvolledigbenutteberging,kanhetovertolligregenwaterafgevoerdwordennaarderegionaleoppervlaktewaterenviaoverstortenennooduitlatenomwateroverlasttevoorkomen
• Omhetrisico’sopernstigehinderen/ofwateroverlastbijextreemneerslagteverkleinenwordtdefaalberekeningmetderegenduurlijnT100+10%gehanteerd.
IndegeestvandeStructuurvisieWaterenRioleringwordenkleinschaligeinfiltratievoorzieningengeweerd.Bestaandekleinschaligeinfiltratievoorzieningenwordtgehandhaafdtotheteindelevensduurdandaarnaniethersteld.Deuitgangspuntenenbeslisboomgeldennietalleeninhetkadervanwatertoets,maarookbijaanpassingenzonderbestemmingsplanwijziging.Uitgangspuntenenrandvoorwaardendiewordenvastgesteldindewaterparagraafwordendoorgemeenteenwaterschappennageleefdindeuitvoeringsfase.
BeschermingsniveauOmdatdecapaciteitvanhetrioleringssysteemvanuiteconomischoogpuntisbeperkt,kanhetvoorkomendatwateropstraatoptreedt.Hierbijkanonderscheidwordengemaaktinhinder,ernstigehinderenoverlast.
StichtingRIONED:Normenwateroverlast
Tijdenshevigeneerslagkaner‘wateropstraat’optreden.Bij‘wateropstraat’wordtonderscheidgemaaktin3verschillendegradaties:
Hinder:kortdurendbeperktehoeveelheden‘wateropstraat’,meteenduurindeordevan15-30minuten.Ernstigehinder:forsehoeveelheden‘wateropstraat’,ondergelopentunnels,opdrijvendeputdeksels,meteenduurindeordevan30-120minuten.Overlast: langdurigerenopgrotereschaal‘wateropstraat’,waterinwinkels,woningenmetmateriëleschadeenmogelijkookernstigebelemmeringvanhet(economische)verkeer.
Ingevalvanhinderwordennietdirectmaatregelengetroffen,erwordteenberoepgedaanophetacceptatievermogenvandeburgersenaanpassingvanhungedrag(o.a. aanpassen rijgedrag om het golven van water te voorkomen).
Ingevalvanernstigehindermeteenfrequentievanoptredenvanca.1xper2jaartreftdegemeentebijdeuitvoeringvanreconstructiewerkenzodanigemaatregelen,datdekansophetoptredenvanernstigehinderaanmerkelijkkleinerwordt.
Ingevalvanoptredenvanoverlastmetschadetotgevolgtreftdegemeente(tijdelijke)bovengrondsekostenefficiëntemaatregelenomhetrisicoopschadetebeperken.Tervoorkomingvanstructureleoverlastonderzoektdegemeenteoorzakenenoplossingsrichtingenenbrengtdeze,mitsdoelmatig,tenuitvoer.Vooralsnogblijvenwedebestaanderioleringtoetsenaandehandvanneerslagextremenenderisico’sdiedaarmeegepaardgaanmetbetrekkingtotschadeaanwoningenengebouwen.Bijhetontwerpbetrekkenwezoveelmogelijkdeopenbareruimte(zie Klimaatverandering).
48
KlimaatveranderingDeklimaatveranderingheeftoptweemanierenraakvlakkenmetderioleringszorg:enerzijdsdeopgaveomwateroverlasttevoorkomen,anderzijdshetmeewerkenaaneenklimaatbestendigeinrichtingvandestad.
Voorkomenwateroverlast(stedelijkewateropgave)Degemeentewildeeffectenvanhevigeneerslagzogoedmogelijkkunneninschatten.Hiermeewordtinzichtelijkopwelkelocatieshardnekkigeknelpuntenkunnenoptreden.Hetisnietmogelijkomextremeneerslagvolledigondergrondsteverwerken.Decapaciteitvanhetrioolstelselishiervoorontoereikendenditisbovendienergkostbaar.DeaanlegvanBlauweAdersheeftweleenverzachtendeffectophevigeneerslag.Deoplossingwordtdaaromvooralgezochtinslimmebovengrondsemaatregelen,zoalsbergingopstraat,ingroenvoorzieningenenhetstroomlijnenvanoppervlakkigeafvoer.Deuiteindelijkekeuzevoordewijzevanomgaanmetafvloeiendregenwaterwordtoplokaalniveaubepaaldopbasisvaneenintegraleafweging.Alsgevolgvandewateroverlastvanjuli2014zijnalconcretemaatregelenuitgewerktvooreenaantalgebieden:Kapelstraat,Verdiplein/ComponistenlaanenLijnsheike/DeSchans(zie factsheets).
Voorderestvandestadgeldtdatdegemeentealsvervolgopdeeerdereverkenningvanwateroverlastlocaties(WOLK)dekomendeplanperiode2Dberekeningenuitvoertmethetwaterketenmodel(zie factsheet Stedelijke Wateropgave).Hierbijwordtverderingezoomdopwateroverlastlocatiesen‘verdachte’locatiesdoordeinteractietussenregenwateroverlastenrioleringgoedteberekenen.Ditgeldtzowelvoordegemengdealsdegescheidenstelsels.Bijdezeberekeningenwordto.a.ookrekeninghoudenmetbelemmeringvanoverstortendoorhogewaterstandenvanhetregionaaloppervlaktewater.Daarnaastdienenkwetsbareobjecteninbeeldgebrachtteworden.Uiteindelijkmoeteenafwegingplaatsvindentussendekosteneneffectiviteitvanmaatregeleninrelatietotderisicoopschade.
KlimaatbestendiginrichtenopenbareruimteIncombinatiemetreguliereonderhouds-envervangingsmaatregelenwordtgetrachthetrioleringssysteemendebijbehorendeopenbareruimtezoveelmogelijkklimaatbestendiginterichten.Ditbetekentdateringespeeldwordtopdeverwachteklimaatontwikkelingendieresultereninhevigereneerslag,langeredrogeperiodenenstijgingvandetemperatuur.Deafwegingrondomhettreffenvandergelijkemaatregelenwordeninsamenspraakmetanderedisciplines(bijvoorbeeld ruimtelijke ordening en beheer openbare ruimte)gemaakt.Daarbijwordtzoveelmogelijkmeegeliftmetreedsgeplandewerkzaamhedenindeopenbareruimte.Hetgaatdanomhetzichtbaarmakenvanwater,hetvergrotenvandebelevingvanwater,deintegratievanwaterengroen.Vanuitderioleringszorgwordenurenenmiddelenbeschikbaargesteldvoordeverdereuitwerking(zie factsheet klimaatadaptatie).Inhetplanvanaanpakklimaatadaptatiekomtditookaandeorde.ConcreetzijneropbasisvanhetMeerjarenprogrammaeenaantallocatiesbenoemdwaarbekekenwordtofhet(nog) mogelijkisadaptievemaatregelenmeetekoppelen.Deervaringendiedekomendetweejaarwordenopgedaan,kunnengebruiktwordenomtekijkenhoeklimaatadaptiefinrichtenbrederweggezetkanworden,welkemiddelennodigzijnenhoedebekostiginggeregeldmoetworden.
Belangrijkisdebestaandebergingopstraattehandhavenbij(her)inrichtingvanen/ofaanpassingenindeopenbareruimte.Bij(her)inrichtingenaanpassingenindeopenbareruimtewordtsteedsvakerdehoogtevanhetmaaiveldaangepast(veelal om esthetische overwegingen).Hierdoorleidteventueelwateropstraatmakkelijkertotschadebijhevigeneerslagdanindeoorspronkelijkesituatie.
CommunicatiemetdeburgerHetverstrekkenvaninformatieaanburgersoverdewerkingvanrioleringenregenwatersystemenisnoodzakelijk.Hetgedragvanburgersbepaaltingrotemateofregenwatervoorzieningenookdaadwerkelijkgoedzijnvoorhetmilieuenheeftinvloedophetzuiveringsrendementvanderioolwaterzuivering.Daarnaastzaldeperceptievandeburgermoetenveranderen.Hinderzalvakeroptreden,maaroverlastenschadeproberenwezoveelmogelijktevoorkomen.Burgerskunnenzelfbijdragenaanhetverwerkenvanregenwaterdoorhetverminderenvanverhardoppervlak,hetafkoppelenvanregenwater,deaanlegvangroenedaken,ed.Indeaankomendeplanperiodewordtdecommunicatienaardeburgersgeïntensiveerd,waarbijdeintegratieplaatsvindtmethetbeleidsveldgroenenklimaatadaptatie(zie factsheet communicatie).
49Verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan 2016-2019
CalamiteitenplanHetisnietuittesluitendatcalamiteitenzoalsindezomervan2014vakeroptreden.BinnendeafdelingVeiligheidenWijkeniseendraaiboekwateroverlastopgesteld(Specifieke bijlage op basis van het regionale plan Rioleringen). Hierinwordtingegaanopdeinterneafstemmingendeafstemmingmetdewaterpartners(de waterschappen)bijdreigendesituatiesenopschaling,deondersteuningvandebewonersennazorg.Opbasisvandeevaluatievandewateroverlastinjuli2014wordeneenaantalfysiekemaatregelenvoorgestelddiehethandelenincrisissituatieskunnenondersteunen(zie factsheet maatregelen voor crisisituaties).
HydraulischemaatregelenDekomendeperiodewordeneenaantalverbetermaatregelenaanderioleringuitgevoerd(hydraulische maatregelen),metnameinUdenhout.Ditzijnno-regretmaatregelen,opbasisvanhetBRP (zie factsheet Hydraulische maatregelen Udenhout).
6.3.3 GrondwaterVanwegedebodemopbouwenwaterhuishoudingindegemeenteTilburgkomengrondwaterproblemennauwelijksvoor.Bijplanologischewijzigingendoorlopengemeenteenwaterschappeneenwatertoetsprocedure.Hierbijwordendewaterhuishoudkundigerandvoorwaardeneneffectenvannieuweontwikkelingenvastgesteldenbeoordeeld.Doormiddelvandewatertoetsprocedurewordtindebestemmingsfasevoorkomendat‘natte’gebiedenbebouwdwordenen/ofdatonvoldoendeontwateringsmaatregelenwordengetroffen.Hydrologischneutraalontwikkelenbijuitbreidingenvoorkomtdatruimtelijkeontwikkelingenleidentotveranderingeninhet(grond)watersysteem,waardoornegatieveeffectenalsgevolgvandezeingrepen(veranderende grondwaterspiegels). OntwateringsnormenInhetbebouwdegebiedkomtgeengrondwateroverlastvoor.Degemeentezorgtvoorinstandhoudenvan(voor zover aanwezig)deontwateringsfunctievansingelsendrainage.Innieuwbouwgebiedenzijndaarbijdeontwateringsdieptenuittabel4 hetteeisenminimum.Deontwateringsdieptengeldenalseeninspanningsplicht.Degemeentekannietverantwoordelijkwordengesteldvoorhethandhavenvandegenoemdewaarden.Doorinnieuwbouwsituaties(extra)hogepeilhoogtentehanterenwordthetrisicoopgrondwateroverlastverderbeperkt,mitsditmogelijkismetdeomliggendepercelenenaangrenzendopenbaargebied.
Functie Minimaalbenodigdeontwatering(m,t.o.v.gemiddeldhoogstegrondwaterstand)
Bebouwingmetkruipruimte* 0,9Bebouwingmetwater-envochtdichtevloeren* 0,7Tuinen/groenvoorzieningen 0,5Hoofdwegen** 1.0Secundairewegenenwoonstraten** 0,9
Tabel 4: Minimale ontwateringsdiepten bij nieuwbouw. *t.o.v.onderkantvloer;**t.o.v.dekruinvandeweg
GrondwatermeetnetOmtekunnenvoldoenaandegemeentelijkezorgplichtvoorgrondwaterheeftdegemeenteinhetverledeneengrondwatermeetnetingericht.Voorgrotedelenvanhetbebouwdegebiedzijnlangdurigerekenreeksenbeschikbaar.Ditgeeftvoordezedelenvandestadeengoedbeeldvandeontwikkelingvandegrondwaterstanden.Bijhetstructureelbeheervanhetmeetnetisdelaatstejareneenachterstandopgelopen.Ditiswelvangrootbelangomuitsprakenovergrondwateroverlasttekunnendoen.In2015zijnafsprakengemaaktoverhetontzorgenvanhetbeheervanhetmeetnetdooreensamenwerkingvanBrabantWaterenwaterschapDeDommel.Indefactsheetgrondwatermeetnetzijndezeafsprakenuitgewerkt.Degemeenteishetaanspeekpuntinsituatiesmetgrondwateroverlastenmoetdanalsregisseuroptreden.MeldingenvanhetCentraalMeldpuntwordengeanalyseerd.Knelpuntenwordenonderzocht,zodatsamenmetdeperceeleigenaaractiefeenoplossinggevondenkanworden(maatwerk).Inhetkadervandewetgevingisdegemeenteverplichtalsloketoptetredennaarhaarinwonersenmoetzijinformatieovergrondwaterstandenontsluitenvoorburgersenbedrijven.DegrondwateronderlastdieontstaatdoordepeilverlaginginhetWilhelminakanaalwordtbeheerstdoormiddelvannazorgplannen (zie factsheet Nazorgplan Wilhelminakanaal).
50
GrondwaterbeschermingNaardehuidigeinzichtenpastdematevangrondwaterbeschermingnietbijdeomvangendekwetsbaarheidvandezedrinkwaterwinning.Daaromisin2015eenprocesgestartomteverkennenhoedebeschermingkanwordenverbeterd,zodatvoldaanwordtaandedoelstellingenvandeKRWvoordrinkwaterwinning.Regievoerderisdeprovincie,betrokkenzijnBrabantWater,Tilburg,GoirleenBrabantseDelta.Doordebetrokkenbestuurdersisin2015beslotenteverkennenofaanvullendebeschermingkanwordengerealiseerddoorhetlandgebruikbinnenhetwaterwingebiedteverduurzamen,dekwetsbaarheidvandewinningteverminderenenhetgrondwaterbeschermingsgebieduittebreidenbinnendebegrenzingvandeboringsvrijezone.DaarmeewordtdewegvrijgemaaktvooreenintegralegebiedsoplossingindegeestvandeontwikkelingvanhetStadsbos013,waarhetwaterwingebieddeelvanuitmaakt(zie factsheet Grondwater-bescherming waterwinning Gilzerbaan).
GebiedsgerichtgrondwaterbeheerInhetkadervanklimaatadaptiefinrichtenencompenserenvandetoenamevanverhardingingebiedenwaargeengescheidenstelselligtenwaaraansluitenopdeblauweadersgeenoptieis,kanhetzijndatinfiltratievoorzieningenwordenaangelegd.Alsdeeffectenvaninfiltratieopaanwezigebodemverontreinigingonacceptabelzijnwordtdeinfiltratievoorzieningwordenaangelegdalseenwaterdichtebergingsvoorzieningmeteenvertraagdeledigingsafvoer.Voordeuitvoeringvanhetgebiedsgerichtgrondwaterbeheerkandegebiedsbeheerderonderzoekenofdeblauweadersgebruiktkunnenwordenvoordeafvoervanlichtverontreinigdgrondwatervantijdelijkebemalingen,bijgrondwaterstandbeheerofvan(toekomstige)beheermaatregelen.Vanuitderioleringszorgkunneneisenwordengesteldaandekwaliteitvanhetaftevoerenwater.
Handelenbijgrondwaterproblemen Vandeperceelseigenarenwordtverwachtdatzijbijeventuelegrondwaterproblemendevereiste(waterhuishoudkundige en/of bouwkundige)maatregelennemen.Degemeentetoetsgeenbouwpeilen,inhetkadervandewatertoetswordenderandvoorwaardenmeegegeven.
Degemeentetreftalleenmaatregelenindiensprakeisvanstructureelnadeligegevolgenvandegrondwaterstandvoordefunctievanhetgebiedenindienhettreffenvanmaatregelendoelmatigis.Somswordtoverlastveroorzaaktdoorschijngrondwaterspiegels.Danisersprakevanstagnerendregenwaterindeneerwaartsestromingnaarhetgrondwater.Oplossenvandergelijkssituatiesisvoorrekeningvandegrondeigenaar.Devoorkeursvolgordevoorhetlozenovertolligegrondwateris:regenwaterstelsel,oppervlaktewater,gemengderiolering.AangezienergeensprakeisvanstructurelegrondwateroverlastindegemeenteTilburgiseringevalvaneenmeldingaltijdsprakevanmaatwerk.
BronneringenBijeenbronneringwordttijdelijkgrondwateraandebodemonttrokkenomdegrondwaterstandteverlagen.Zokunnenwerkzaamheden,zoalsdeaanlegvanbouwwerkenenkabelsenleidingen,droogwordenuitgevoerd.Voorzowelhetonttrekkenvangrondwateralshetlozenvanhetopgepomptegrondwateropoppervlaktewatergeldtdathetwaterschaphiervoorhetbevoegdgezagis.Voorlozingvanbronneringswateropderioleringisdegemeentehetbevoegdgezagis.Uitgangspuntisdatschoonbronneringswaternietophetrioolwordtgeloosd,maarterugwordtgebrachtindebodemofafgevoerdwordtnaaroppervlaktewater.Indepraktijkisditnietaltijdmogelijk.Inditgevalkanondervoorwaardentoestemmingverleendwordenomophetriooltelozen.Hierovervindtafstemmingplaatsmethetwaterschap. 6.3.4 OppervlaktewaterSamenmetdewaterschappengeeftdegemeenteTilburginvullingaandedoelenvandeKaderrichtlijnWateromtekomentoteengezondoppervlaktewatersysteem.Gemeentelijkemaatregelenzijnhetbeperkenvandevuiluitworpvanriolering(o.a. afkoppelen),duurzameonkruidbestrijding,hetmonitorenvandeafvalwaterketenendeaanlegvanecologischeverbindingszones.
Dewettelijketaakvandegemeentevoorstadswaterbeheerheeftbetrekkingophetinstandhoudenvandewaterhuishoudkundigefunctie,oftewelhetwaterkwantiteitsbeheer:behoudvandoorstroomprofielenbergingscapaciteit.Jaarlijkswordenwatergangengemaaiden1maalper12jaargebaggerd.Grotestadswateren,zoalsdesingelsinReeshofenBlaakmaarookdebergingsvijveraandeBerglandwegzijninbeheerenonderhoudbijeenwaterschap.Degemeenteheefteenontvangst-enafvoerplichtvoormaaiselen
51Verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan 2016-2019
baggerspecie.KleinerestadswaterenmeteenwaterhuishoudkundigefunctieonderhoudtdegemeenteTilburgzelf(maaien, baggeren inclusief afvoer).Dewaterschappenzijnverantwoordelijkvoordewaterkwaliteit.Degemeenteheefteentaakalservolksgezondheidsrisico’soptreden,zoalshetplaatsenvanattentiebordenbijblauwalgenruimenvankadaversbijbotulisme(zie factsheet Stadswaterbeheer) .
Voordekomendeplanperiodewordtingezetopeengeleidelijkverbeterenvandewaterkwaliteitvanstadswaterendoorhetuitvoerenvanwatersysteemanalysesenintegralebuurtgerichteaanpakensamenwerkingmetpartnersindestad,zoalshengelsportverenigingRuischvoornenomwonenden.Ditismaatwerkpervijver,waarbijdecombinatiewordtgezochtmetdeaanlegecologischeoeversvoorbiodiversiteit.
Ookvoordrogewaterbergingenwordtbeleidvoorbeheeropgesteld,dezekunnennietwordenovergedragenaanhetwaterschapenblijvenvollediginbeheerbijgemeente.Inhetkadervanhetwatertoetsprocesgeldtdatstadswatermeteenwaterhuishoudkundigefunctieendrogewaterberging (anders dan leidingen)in(beheer)bestemmingsplannenwordenvastgelegd.DeaanlegvanecologischeverbindingszonesvaltbinnenhetgroenbeleidvandegemeenteTilburg.Degemeentewerkthierbijnauwsamenmetdewaterschapen.
KaderrichtlijnwaterIn het 2de Stroomgebiedsbeheerplan (SGBP2) beschrijven de gezamenlijkeNederlandsewaterbeheerderswat ze indeperiode2016-2021doenomaandedoelenvandeKaderrichtlijnWatertevoldoen.DegemeenteTilburgheeft,in samenspraakmetWaterschap De Dommel, als maatregel voor het SGBP2 de ‘4M-aanpak’ (Monitoren, Meten, Modelleren en Maatregelen)opgevoerd.Deperiode2016-2021wordtbenutomdoormetenenmonitoreninzichttekrijgeninwelkemaatregelendoeltreffendwordengeachtomdooruitvoeringinhet3deSGBP,2021-2027,degoedechemischeenecologischetoestandvandeKRWwaterlichamentebereiken.IndefactsheetKRWisaangegevenwelkeaanvullingopdehuidigemeetnettennodigis,ominvullingaandeKRW-afspraaktegeven.
6.3.5 BeheerDehuidigerioolsystemenwordenongewijzigdopordegehoudendoorindedagelijksepraktijkdemaatstavenuitdeDoFeMaMe-methodiekleidendaantehouden(zie bijlage 7).
Debasisvanhetbeheer-enonderhoudsprocesvoorbestaandevoorzieningen,bestaatuitdevolgendeviertypenactiviteitendietelkensopnieuwmoetenwordendoorlopen:• Onderzoek;• Beoordelenuitkomstenonderzoek;• Planvormingonderhouds-envervangingsmaatregelen;• Uitvoeringmaatregelen.
Bijdeplanvormingvoordevervangingsinvesteringenwordtrekeninggehoudenmetanderewerkzaamhedenindestad,waarbijgetrachtwordtomzoveelmogelijkwerkmetwerktemaken.
Doordathetrioolstelselzichdekomendejarenverderzaluitbreidennemendebeheer-enonderhoudswerkzaamhedenindegemeentetoe.Debelangrijksteuitbreidingenvoordekomendejarenzijn:• deaanlegvannieuwewoonwijken,zoalsdeOverhoekenindekernBerkel-Enschot;• deomvormingStappegoornaarwoongebied;• deontwikkelingvanKempenbaan;• deontwikkelingenindeOostkamer;• enhetontstaanvanverschillendetypenrioolsystemeninbestaandstedelijkgebied,alsgevolgvanhet
ontvlechtenvanregenwaterenafvalwaterinbestaandstedelijkgebied(Blauwe Aders).
OnderzoekenstrategieDegemeentegaatdeonderhoudsactiviteitenenvervangingsinvesteringensteedsmeerbaserenoprisicogestuurdbeheer.Hierbijhoortookeenandereinspectiestrategie.Deinspectiefrequentiezalo.a.bepaaldwordendoordeleeftijdentoestandvandeobjecten,defunctievanhetobjectinderioleringendeliggingvanhetobjectindeopenbareruimte.Dereinigingsfrequentiewordtafgestemdopdematevanvervuilingvanderiolering.Geblekenisdatinsommigedelenvandestadderioleringnauwelijksvervuildis.Inanderedelenindestadzouvakergereinigdmoetenworden.Indekomendeplanperiodewordennieuwestrategieënuitgedachtvoorinspectieenreiniging.
2016
2018
2020
2022
2024
2028
2030
2032
2034
2036
2038
2040
2042
2044
2046
2048
2050
2052
2054
2056
2058
2060
2062
2064
2066
2068
2070
2072
2074
2076
2078
2080
2026
2082
2084
2086
2088
2090
2092
2094
30.000.000
20.000.000
5.000.000
25.000.000
15.000.000
10.000.000
52
Hierbijwordt,samenmetanderespelersindeopenbareruimte,hetrisico-gestuurdbeheerverderontwikkeld.Eenanderewijzevanbeheerenomgaanmetvervangingenisnodigomdeteverwachtenvervangingspiekvanaf2025tebeheersen(zie afbeelding 5).
Afbeelding 5: Vervangingsopgave uitgezet op basis van technische levensduur
BeheerenonderhoudoppervlaktewaterIndekomendeplanperiodewordthetplanmatigbeherenvandebergingsvijversverderuitgeroldopbasisvanhetopgesteldeonderhoudsplan.Hetbeheervanwatergangenwordtvooralsnogreactiefaangepakt.Indekomendeplanperiodezalonderzochtwordenofhetonderhoudplanmatigopgepaktkanworden.
InformatiebeheerOmdetakenindeafvalwaterketenzogoedmogelijkuittevoerenishetvangrootbelangdatallebenodigdegegevensvanonzeriool-enwaterhuishoudkundigeobjectenbeschikbaarzijn.Degegevensmoetenactueel,betrouwbaarengoedtoegankelijkzijn.Debeschikbaregegevensopditmomentsluitennietaltijdgoedaanbijdevraagvandegebruikers.Omdeaansluitingteherstellenmoeteneropeenaantalfronteninhaalslagengemaaktworden.Zoalsdeaanschafvaneennieuwbeheersysteem(gemeentebreed),hetmakenvantaakafsprakenenhetopschonenenaanvullenvandeareaalgegevens.Voordekomendeperiodeisditeengroteopgave(zie factsheet informatiebeheer).
6.3.6OverigeWatertoetsHetwatertoetsprocesisgeoptimaliseerdaandehandvandebeslisboomwatertoetsendeKeur2015vandewaterschappen.Eengedegenkennisvanhetwatersysteemisvangrootbelangommaatschappelijkverantwoordeopgaventebepalen.Deuitwerkingvanhetwaterketenmodelvandegemeenteendewatersysteemanalysesvandewaterschappenmoetendeafwegingvaninputvoorzien(zie factsheets watertoets en waterketenmodel).
InnovatieDeafvalwaterketenverandert.Deafvalwaterketengaateengrotebijdrageleverenaandeverduurzamingvandesamenlevingenhetsluitenvanketensenkringlopen.Degemeentewilmeebewegenmetdezeontwikkelingen.Ditvraagtruimtevoorinnovatieenuitvoerenvanpilotprojecten(zie factsheet innovatie).Bijinnovatiezijndrieniveausteonderscheiden;1. Innovatiesopproductniveau2. Innovatiesindeketen3. Innovatiesopthema’s
Uitgangspuntenvoorhetdeelnemenaaninnovatieveprojecten(van anderen)zijn:• Zoweloverheid,ondernemeralsonderwijsbetrokken,erzitenergieinhetproject• Ermoeteenconcretevraagtengrondslagliggenaanhetproject• Projectmoetbijdrageaandetransitienaareenduurzameresamenleving.• Eriseenduidelijkeafbakeningvandoelenenverantwoordelijkheden.
vrijvervalgemalentotaal
53Verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan 2016-2019
Uitgangspuntenvoorconcretetoepassingzijn:• Ervindtafstemmingplaatsmetketenpartners(o.a. gemeenten, waterschap, eindverwerking).• Erisaandachtvooroptimaleinrichtingvanhetafvalwatersysteem.• Elkaargeenschadeberokkenen.• Delenvankostenenbatenbijgezamenlijketrajecten.
CommunicatieInTilburgwordenmaatregelenuitgevoerddieregionaalenlandelijkuniekzijn:hetiseenstimulansvoordestadendemedewerkersalshieraandachtaangegevenkanworden.IndefactsheetCommunicatiewordeneenaantalactiviteitenbenoemdvoordeplanperiode.
NazorgplanVerbredingWilhelminakanaalHetnazorgplanVerbredingWilhelminakanaalwordtaangepastnaafrondingvandegeohydrologischestudieenkeuzevoormitigerendemaatregelen.Debedoelingisdathetnazorgplandoordebetrokkenpartijenbestuurlijkwordtvastgesteld(zie factsheet nazorgplan Wilhelminakanaal).
6.4 Maatregelen
Indezeparagraafisweergegevenwelkeactiviteitenen/ofmaatregelendegemeenteTilburgverrichtominvullingtegevenaandeopgavenenstrategie.Inbijlage??ispermaatregeleenfactsheetopgenomen,meteenkorteomschrijving,planningeninzichtinbenodigdemiddelenencapaciteit.
1 Waterketenmodel2 OnderzoekBlauweAders3 Stedelijkwateropgave4 AanlegvanBlauweAdersenwaterparken5 HydraulischemaatregelenUdenhout6 AanpakwateroverlastVerdiplein/Componistenlaan7 AanpakwateroverlastKapelstraat8 AanpakwateroverlastbedrijventerreinAlbionstraat9 AanpakwateroverlastLijnsheike-DeSchans10 Stadswaterbeheer11 KaderrichtlijnWater(KRW):4M-aanpak12 Meet-enmonitoringprogramma13 Aanpakfoutieveaansluitingenriolering14 Informatiebeheer:gegevensoporde15 Grondwatermeetnet16 Watertoetsenbijdrageaanruimtelijkeplannen17 NazorgplanWilhelminakanaal18 Communicatie19 Innovatie20 Bijdragenaanklimaatadaptatie21 GrondwaterbeschermingwaterwinningGilzerbaan22 Beheeralgemeen23 Vrijvervalrioleringreparatie/renovatie/vervanging24 Gemalenreparatie/renovatie/vervanging25 Drukrioleringreparatie/renovatie/vervanging26 OnderhoudIBA’s27 Kolk-enhuisaansluitingreinigenenvervanging28 Vastelasten29 Retentievoorziening‘tLaar30 BergingVossenberg31 Doelmatigwaterbeheer32 Coördinatiewaterbeleid33 Maatregelenvoorcrisissituaties34 ActualiserenAfvalwaterakkoord35 OpstellenvGRP2020
Tabel 5: Projecten, onderzoeken en activiteiten 2016-2019 (zie factsheets bijlage 13)
7. Middelen en kostendekking
4000
3500
3000
2500
2000
1500
1000
500
0
Amst
erda
m
Beve
rwijk
Delft
Den
Haag
Rijsw
ijk
Rotte
rdam
Tilb
urg
Utr
echt
Vlaa
rdin
gen
55Verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan 2016-2019
7.1Inleiding
Indithoofdstukwordtnaderingegaanopdenoodzakelijkfinanciëleenpersonelemiddelenvoordeuitvoeringvandegemeentelijkewatertaken.Aangegevenwordtopwelkewijzedekostenvoordegemeentelijkewatertakenindekomendeplanperiodegedektgaanworden.
7.2Personelemiddelen
Momenteeliservoordeuitvoeringvandebeleids-enbeheerstakenvandegemeente11,17ftebeschikbaar.Hetbetrefthierdetakenvoorhetbeleid,bijdrageaanruimtelijkeplannen,plantoetsing,opdrachtgever,rioolbeheerder,toezichthouder,aansturingvandebuitendienstenadviesvanoverigeafdelingen.Hetuitvoerenvanhydraulischeberekeningenenonderzoekenbesteedtdegemeentegrotendeelsuit.
LeidraadrioleringIndeLeidraadRioleringzijninmoduleD2000‘Personeleaspectenvangemeentelijkerioleringszorg’kengetallenopgenomenvoordebenodigdearbeidsinspanning.Opbasisvandezekengetalenendegemeentelijkesituatiekandebenodigdepersoneleformatiewordenberekend.Deuitkomstenhiervanzijngeennormenwaaraaneengemeentemoetvoldoen,maarzijnweleenbruikbareindicatie.Bijdezeanalyseisrekeninggehoudenmet:1. Deomvangvandegemeente;2. Dehoeveelheidrioleringdieinbeheerisbijdegemeente;3. Deverdelingvanwerkzaamhedendiedegemeentezelfuitvoertenwerkzaamhedendiezeuitbesteedt;4. Dewijzewaaropdegemeentehaarwatertakenorganisatorischheeftondergebracht.DebenodigdepersonelecapaciteitvoordegemeenteTilburgkomtopbasisvandeLeidraadRioleringop14,5fte(hierinisgeencapaciteitmeegenomenvoorbijdrageaanruimtelijkeplannenenplantoetsing).
BenchmarkUiteenvergelijkingvandebeschikbareendetheoretischbenodigdecapaciteitblijktdatdegemeentenietbeschiktoverdepersonelemiddelenomdeinditvGRPgesteldedoelentekunnenrealiseren.Hettekortbedraagtruim4fte.DittekortiseveneenstijdensdeBenchmarkRioleringszorggeconstateerd(paragraaf3.3)enwordtookindepraktijkdoordebetrokkenmedewerkerservaren.Ditgeldtoverdehelelinievanderioleringszorg:planvorming,onderzoek,onderhoud,voorbereidenvanmaatregelenenfacilitair.Eenbenchmarkmetgemeentenmeteenvergelijkbarematevanverstedelijking(opbasisvandeBenchmarkRioleringszorg)laatziendatdegemeenteTilburgoveraanzienlijkminderpersonelecapaciteitvoordewatertakenbeschiktalsvergelijkbaregemeenten.
Afbeelding 6: Personeelskosten per km systeembuis in euro’s, zeer sterk verstedelijkte gemeenten (bron: benchmark Rioned, 2013)
56
Derioleringiseenbehoorlijkrobuustsysteemmeteenlangelevensduur.Hetduurtenigetijdvoordatdegevolgenvanonvolledigbeheerofverkeerdekeuzesbijaanlegzichmanifesteren.Mogelijkerisico’szijn,naastzichtbaregevolgenzoalswateroverlastofwegverzakkingen,datonderzoekenenoptimalisatiestudiesnietwordenuitgevoerd,metalsgevolgdatverkeerdeofduremaatregelenwordengetroffen,detoenamevandemilieubelastingdooreenslechtfunctionerendesystemen,vertragingindeuitvoeringvanmaatregelen,kansoponnodighogekostendoorverkeerdekeuzesalsgevolgvanonvoldoendegegevensbeheerenonvoldoenderuimtevoorinnovatieencommunicatie.Dezeerkrappeformatiewordtalseenrisicogezien.DemaatregelendiebijditvGRPhorenzijnafgestemdopdebestaandeformatie.DedoorrekeningtenbehoevevanderioolheffingisgebaseerdopdehuidigeformatiebijdeafdelingenRuimte,Ruimtelijkeuitvoering(na reorganisatie 1-1-2016)enGeo-informatieenaangevuldmet1ftetenbehoevevanklimaatadaptatie.
7.3 Financiën
AlgemeenBijdeopzetvanhetvGRP2016-2020ismeerdaninhetverledenaansluitinggezochttussendelastenendeheffingen.Hiervooriseenvolledignieuwkostendekkingsmodelopgezet.Hierdoorishetnumogelijkisdiversescenario’soptezetten,waarbijheteffectopderioolheffingdirectzichtbaarwordt.Opditmomentzijnereenaantalbasisscenario’suitgewerkt.
BijdeopzetvanditvGRPisooknadrukkelijkgekekennaarderechtmatigheidvandediversemaatregelen.Hetgevolgdaarvanisdatereenverschuivingvanmaatregelenplaatsgevondenheeftvaninvesteringennaarexploitatie.Ditbetreftonderzoekenenrioolreparatieswelkevoorheenalsinvesteringopgenomenzijn.Hetgevolghiervanisweleenstijgingvandeexploitatiekostenmetca.€900.000,-.OnderzoeksbudgettenwordenvoortaanbeheerddoordeafdelingRuimte,waardoorvoorkomenwordtdatzeonderdeeluitmakenvandebudgetcyclusvanhetMeerjarenprogramma.
ExploitatieDeinalsexploitatieopgenomenbudgettenzijnallengetoetstoprechtmatigheid.Erisgekozenvooreenverdelingindeonderstaandehoofdgroepen.Deadministratiewordtzoingerichtdat,daarwaarvantoepassing,eenverdelingtussencorrectiefonderhoudenplanmatigonderhoudgemaaktkanworden.Deramingvandehoogtevandebudgettenistotstandgekomeninnauwoverlegmetdeuitvoerendeafdelingenenvanuiteenanalysevanderealisatieindeafgelopenjarenincombinatiemeteendoorkijknaartoekomstmetalsbasisdegegevensinhetbeheersysteem.
Omschrijving 2016 2017 2018 2019 2020
Hoofdriolering 1.717.500 1.717.500 1.717.500 1.717.500 1.717.500
HuisenKolkaansluitingen 580.000 580.000 580.000 580.000 580.000
Drukrioleringengemalen 260.000 310.000 260.000 260.000 260.000
IBA’s 3.750 3.750 3.750 3.750 3.750
Stedelijkewaterpartijeno.a.baggeren 826.500 237.000 448.000 300.000 300.000
Onderzoeken 350.000 350.000 350.000 350.000 350.000
Vastelasten 412.425 412.425 412.425 412.425 412.425
Diversen 523.000 377.000 377.000 377.000 377.000
Organisatiekosteninformatievoorziening 88.000 88.000 88.000 88.000 88.000
OrganisatiekostenRuimte 446.198 446.198 446.198 446.198 446.198
OrganisatiekostenRUV 1.047.000 1.047.000 1.047.000 1.047.000 1.047.000
Totaal 6.254.373 5.568.873 5.729.873 5.581.873 5.581.873
57Verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan 2016-2019
InvesteringenVoorderamingvandeinvesteringsbudgettenisuitgegaanvandegegevensinhetbeheersysteem.Voorde2016t/m2019ishiervooraangeslotenbijdeprogrammeringvanhetMJP2015ev.Demeesteriolenzijninde50jarengebouwd.Detechnischelevensduurisca.80jaar.Hetgevolghiervanisdaterininvesteringspiekaankomt.Van2035t/m2059iserjaarlijksgemiddeldca.€19mlnperjaar.Indescenario’sisgezochtnaareenmanieromdeheffingdaargeleidelijknaartoetelatengroeiendanwelviadirectteinvesterendepiekaftevlakken.
DuurzamefinancieringBijdeaanlegwordtrioleringgefinancierdvanuitdegrondexploitatie,bijvervangingvanuitderioolheffing.RioleringinTilburgwordtaangelegdvoor80jaar,investeringenwordenafgeschrevenin30jaar.Tilburgspaartnietvoorvervangingvanriolering.Destijgingvanderioolheffingisvooralhetgevolgvangrootschaligevervangingsinvesteringendekomendedecenniaendedaarbijhorendekapitaallasten(het aandeel van de rente-component in de heffing wordt steeds groter).Erzijneenaantalknoppenwaaraangedraaidkanwordenomdehoogtevanderioolheffingoptermijntebeïnvloeden.Deconclusienahetdoorrekenenvaneenaantalscenario’sis,dathetopditmomentnietmogelijkiseenomslagtemakenindewijzevanfinanciering(bijvoorbeeld richting direct afschrijven van investeringen en daarmee beperken van kapitaallasten) alsgevolgvandewensdeheffinglaagtehouden.
Tervoorbereidingvandeprogrammabegroting2016endebesluitvormingoverhetvGRPisaanhetcollegegevraagdeenrichtinggevendeuitspraaktedoenoverderioolheffingvoor2016enverder.Hetcollegeheeftgevraagdhetscenariouittewerken,waarbijgeleidelijkaantoegegroeidwordtnaarhetdaadwerkelijketariefin2019.Hiervoorwordtindejaren2016t/m2019eengedeeltevandeegalisatiereserveingezetvoordempingvanhettarief.Hetgevolgisin2016eenstijgingvanca.4%enindejaren2017-2019eenstijgingvanrondde7%.Hierdoorwordtin2019eengemiddeldtariefperhuishoudenbereiktvanca.€143,-.Hetrestantvandeegalisatiereservekaningezetwordenvoorafvlakkingvanpiekenvanaf2020.OmdatdeafvalstoffenheffingforsdaaltendeOZBstijgtmet2,5%stijgendetotalewoonlastenmet0,9%.
Rioolheffing basisjaar(2015) 2016 2017 2018 2019 2020 2021
Gemiddeldhuishouden
111,3 116,97 125,61 133,87 143,76 150,51 153,62
Totaleheffingopbrengst
13.475.294,10 14.183.268,21 15.312.751,33 16.407.071,78 17.618.268,93 18.446.203,22 18.826.835,38
Stijging%t.o.v.2015
4,69% 12,42% 19,82% 28,66% 34,71% 37,49%
Stijging%t.o.v.vorigjaar
4,69% 7,39% 6,58% 7,38% 4,70% 2,06%
EgalreseveRioolheffing
2016 2017 2018 2019 2020 2021
Ontrekkingoverige
-2.200.000,00 -1.500.000,00 -1.400.000,00 -50.000,00 0,00 0,00
Persaldo -2.200.000,00 -1.500.000,00 -1.400.000,00 -50.000,00 0,00 0,00
Nieuwsaldoreserve
7.222.141,00 5.022141,00 3.522.141,00 2.122.141,00 1.622.141.00 1.622.141,00 1.622.141,00
8. Voortgang
59Verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan 2016-2019
8.1 Inleiding
Hetisonmogelijkomindetoekomsttekijken.Veranderendinzicht,werkmakenmetwerkennieuweinformatieofregelgevingkunnenleidentoteenvoorstelvoorverschuivingenaanpassingvandeplanningendemaatregelen.Omderioolheffingzodoelmatigmogelijktebestedenendeuitgezettekoerstebewakenwordenverschillendecontrolemechanismeningezet.
8.2 JaarlijksUitvoeringsprogramma
HetvGRPisgeenstatischdocument.Jaarlijkswordenwerkzaamhedeneninspectiesuitgevoerd.Ditkanleidentoteenverschuivingenaanpassingvandeplanning.UiteindelijkemaatregelenwordengeprogrammeerdinkadervanMeerjarenprogrammaTilburgenhetjaarlijksuitvoeringsprogramma.Indattrajectvindtdeafstemmingmetandereprojectenindeopenbareruimteplaats.
8.3 Monitoringdoelenenmaatregelen
MonitoringvandevoortgangvandeuitvoeringvanhetvGRPvindtplaatsinafstemmingsoverleggentussendeafdelingenRuimteenRuimtelijkeUitvoeringenmetbeidewaterschappen (zie factsheet coördinatie waterbeleid).
BestuurlijkTijdensdejaarlijksebestuurlijkeoverleggenmetdebeidewaterschappenBrabantseDeltaenDeDommelwordtdevoortgangvandeafgesprokenmaatregelenenactiviteitenbewaakt.
VoordesamenwerkingDoelmatigwaterbeheerinderegioHartvanBrabantgeldthetzelfde.HierwordtdevoortgangbewaaktvanhetvastgesteldeMeerjarenprogramma2013-2020indejaarlijksebestuurlijkebijeenkomst.
AmbtelijkNaastdebestuurlijkeinteractievindterfrequentambtelijkoverlegtussendegemeentenenwaterschappenplaats.Ditbetreffenzowelbilateraleafstemmingenalsgezamenlijkebijeenkomsteninhetsamenwerkingsverband.
AfvalwaterakkoordHetvigerendeafvalwaterakkoordtussendegemeenteTilburgenwaterschappenwordtnaafrondingvandeoptimalisatiestudiegeëvalueerdengeactualiseerd.
BIJLAGEN
Bijlage 1 Begrippenendefinities
Bijlage 2 Wetgevingenbeleid
Bijlage 3 SamenwerkingsovereenkomstHartvanBrabant
Bijlage 4 Fysiekeomgeving
Bijlage 5 EvaluatiemaatregelenSWR2009-2015
Bijlage 6 GemeenterapportBenchmarkRioleringszorg2013
Bijlage 7 Doelen,Functioneleeisen,MaatstavenenMeetmethoden
Bijlage 8 OverzichtlozingspuntenrioolstelselgemeenteTilburg
Bijlage 9 OverzichtskaartrioolstelselgemeenteTilburg
Bijlage 10 Kaartafkoppelgebieden
Bijlage 11 Voortgangafkoppelen
Bijlage 12 Uitgangspuntenenbeslisboomwatertoets
Bijlage 12a Kaartbijbeslisboomwatertoets
Bijlage 13 Factsheetsmaatregelen
Bijlage 13a Onderbouwingkostenstadswaterbeheer
Bijlage 14 Reactiewaterpartners Bijlage 15 VaststellingsbesluitGemeenteraad
COLOFON:
Tekst en vormgeving: afdeling Ruimte, gemeente TilburgFoto’s: Beeldenbank gemeete Tilburg, Michel van MunsterMeer info: kijk voor algemene vragen op: www. tilburg.nl
© GEMEENTE TILBURG 2015