twitter.com/janrotmans

Verandering van Tijdperk:Toezichthouden in Transitie

Papendal, 16 Mei 2014

We leven niet in tijdperk van verandering maar in een verandering van tijdperken

• Industriële revolutie

• Modernisering samenleving

• Machtswisseling

Laatste Kantelperiode

Nederland bevindt zich nu weer in een kantelperiode

bron: Renée Westerink

Kantelperiode

1. samenleving wordt decentraal en bottom-up

2. economie wordt decentraal en circulair

3. nieuwe macht ontstaat

centrale systemen zijn niet meer nodig

voor

geld, data, kennis, zorg, muziek, energiefilms, verzekering, boeken, reizen, educatie

Nieuwe Macht opkomende middenklasse

tornt aan traditionele instituties

kennis, netwerken, sociale media

micromacht

Macht ‘ gemakkelijker te verwerven,

lastiger uit te oefenen en eenvoudiger te verliezen ’

Moisés Naím

DoorontwikkelingsfaseVoorontwikkelingsfase

Horizontaal

Decentraal

Bottom-up

Verticaal

Centraal

Top-down

Tijd

Opbouw van Samenleving 3.0

We zitten hier

Kantelperiode

Overgang naar Samenleving 3.0

• Energiebedrijven vallen om

• Massale ontslagen in thuiszorg

• Welzijnsorganisaties verdwijnen

• Bouwbedrijven saneren op grote schaal

Kantelperiode

Oude orde Nieuwe orde

banken financiële coöperaties

energiebedrijven lokale energie initiatieven

bouwbedrijven 3D-netwerken / hubs

verzekeringsbedrijven broodfonds netwerken

thuiszorg organisaties lokale zorg initiatieven

Oude Orde vs Nieuwe Orde

Oude paradigma Nieuwe paradigma

exploitatieco-operatie

structurenmensen

waarde ontlenen waarde creëren

lineaircyclisch

Paradigma Wisseling

Oude sturing Nieuwe

sturing

centrale sturing netwerksturing

controleruimte

zekerheidonzekerheid

regisseren faciliteren

Sturings Wisseling

Energie van centraal, fossiel naar decentraal duurzaam

Welzijn van zorgen voor naar zorgen dat

Bouw van aanbod & product naar vraag & dienst

Zorg van doelmatig & efficiënt naar mensgericht

Waar zien we die wisseling?

BurgerInitiatieven

Broodfondsen

Lokale energiemaatschappijen

Lokale zorg coöperaties

CO2-arm

biobased kleinschalig circulair

maatwerk bottom-up

nieuwe maakindustrie

Economie 3.0

tijd van makkelijk winbare grondstoffen is over

17 kritische aardmetalen worden schaarsscandium, neodymium, dysprosium, gadolinium, lanthanum

windmolens, elektrische auto’s, smartphones, zonnecellen

China heeft 97% in handen

Grondstoffen Crisis

Terug naar de kern op moderne manier

nieuwe soberheid

menselijke schaal

Voordeel van het nadeel

Philips transformeert tot zorgbedrijf

DSM transformeert tot fijn/biochemie

Schoonmaakbedrijf stapt in de zorg

Energiebedrijven gaan in verzekeringen

Bedrijven in Transitie

3 van 5 bedrijven sneuvelenin kantelfase van transitie

Survival of the Fittest

niet de grootste bedrijven overleven,

ook niet de slimste bedrijven, maar

de meest adaptieve bedrijven

Lessons

Lessons

Transitie in het sociaal domein

Decentralisatie

Jeugd, Zorg, Welzijn

decentralisatie van rijk naar gemeenten

integratie van beleidsterreinen

bezuinigingen en efficiency operaties

echte transitie = cultuuromslag

Probleem in Zorg & Welzijn

mens in dienst van structuur

‘silosering’ van zorg & welzijn

van ‘zorgen voor’ naar ‘zorgen dat’

in Amsterdam werken 4500 mensen in jeugdopvang

120 instanties zijn betrokken bij jeugdopvang

Probleem in Zorg & Welzijn

mens en systeem zijn vervreemd van elkaar

verbroken verbindingen tussen:

lichaam en geest

management en werkvloer

financiering en inhoud

gezondheid en welzijn, arbeid, sport

zorgverlener en verzorgde

Probleem in Zorg & WelzijnSysteemwaarden Menswaarden

doelmatigheid aandacht / tijd

efficiency vertrouwen

controle, beheersing ruimte

regelzucht keuzevrijheid

kosten / baten kwaliteit

Verbroken Verbindingen

relatie tussen zorgverlener en zorgvragervertrouwen, aandacht, passie, bezieling

is verworden tot

relatie tussen leverancier en cliëntkosten, doelmatigheid, efficiency, afrekening

Systeemvernieuwing nodig in zorg & welzijn

Zorg & Welzijn 3.0

mensgericht

menslievend

vanuit eigen kracht

in eigen omgeving

samenredzaam

Nieuwe Solidariteit Nodig

kwetsbare groep mensen hebben vangnet nodig

vanuit eigen kracht is dus begrensd door kwetsbaren

is dus grens aan zelfredzaamheid & samenredzaamheid

Buurtzorg

zelfsturende buurtzorgteams

zorg op maat in de buurt

integratie in netwerk van zorgvrager

platte organisatie zonder managers & directeuren

Jeugdzorg 3.0

pro-actieve aanpak

multi-disciplinair team

brede maatschappelijke ondersteuning

combinatie van verleiding, dwang en drang

Nieuw Zorg Paradigma

van zorgen voor naar zorgen dat

mensen faciliteren in hun leven

zodat zo weinig mogelijk zorg nodig is

diensten aanbieden rondom:

werk zoeken, opleidingen, netwerken

denken vanuit mensen

mensen kunnen activeren

mensen autonomie teruggeven

inspelen op vragen van mensen

Competenties voor Zorg 3.0

Gemeenten zijn nog niet klaarExperimenten zorg 3.0

jeugdzorg, ouderenzorg, wijk/buurtzorg

perspectief voor komende 10 jaarhoe ziet zorg 3.0 er uit in uw gemeente of organisatie?

faciliterende rol van de overheidleggen van verbindingen tussen ‘het veld’ en de zorgvrager

Wat betekent dit nu voor bedrijven?

fundamentele

veranderstrategie

nieuwe klanten

nieuwe businessmodellen

nieuwe oriëntatie

Verander Strategie

Verander Strategie

externe veranderstrategie

samenwerking met niche-partners

interne veranderstrategie

friskijkers, dwarsdenkers, kantelaars

Verander Strategie

succesvolle organisaties

nemen tijd voor verandering

creëren ruimte voor verandering

vanuit lange termijn oriëntatie

ontwikkel

schaduwlijn

portfolio aan experimenten

samenwerken nieuwe partners

Duale Strategie

Verdient niet zozeer geld met zorg

maar met het faciliteren van de klant

van 100% naar 20% zorg

helpen met netwerk ontwikkelen

helpen met scholing & baan zoeken

Zorg Bedrijf 3.0

Organisatie Zorg 3.0

van onderop

zelfsturende, multidisciplinaire teams

zo weinig mogelijk managers en bureaucraten

ruimte voor zorgprofessionals

mens staat in alles centraal

kunnen verbinden

kunnen netwerken

kunnen omgaan met groepen & vrijwilligers

zijn activerend, coachend en dienend

Professionals voor Zorg 3.0

Wat betekent dit nuvoor het toezicht?

Huidige Status

toezicht gebeurt op te grote afstand

toezichthouden is vooral laten informeren

informatie komt vooral vanuit raad van bestuur

is vooral reactief in plaats van pro-actief

niet nagedacht over andere benodigde informatie

Advies van Wetenschap aan NVTZ

van toezicht op bestuurder

naar toezicht op besturing

Toezicht 2.0 decentraal

interactie

dichterbij

in- & extern gericht

kritische reflectie

Afhoudende Reactie NVTZ

Wij gaan echt de organisatie niet in!

Transitie van Toezichttransitie van het toezicht is noodzakelijk

vannaar

reactiefpro-actief

bestuur bestuur + stakeholders

laten informerenkerntaak uitvoeren

Toezicht 3.0

pro-actief

van onderop

van buitenaf

adaptief

Inzichten

• wereld om ons heen verandert snel en radicaal

• zorg verandert radicaal: decentraal & mens centraal

• heeft ingrijpende gevolgen voor alle bedrijven

• vergt een permanente veranderstrategie van bedrijven

• vraagt om nieuwe vorm van leiderschap en toezicht