Ecologisch tuinieren, een levenswijze.

1

Teelt van tomaten van A tot Zdonderdag 2 februari 2017.

De liefdesappel,

geliefd en gegeerd.2

Een schat van een groente.

Afkomstig uit Latijns – Amerika en in de

16 de eeuw als sierplant naar hier

overgebracht.

Ondertussen is deze fijne groente volledig

ingeburgerd en weet men “haar” enorm

te waarderen.

De “Azteken” uit de Andes noemen haar

de “liefdesappel”.

3

Nachtschadefamilie.

Matina bio

Een waaier van geuren, smaken en kleuren.De tomatenfamilie is een erg grote groep van diverse soorten van

uiteenlopende vormen en kleuren.

Het is vooral u eigen smaak en voorkeur die de keuze zal bepalen.

4

Wat heeft deze groente te bieden?

Wat zit in deze groente per 100 gram vers product?

mineralen: 10 mg calcium; 0,4 mg ijzer.

vitaminen: 0,60 mg caroteen; 0,05 mg B1 en 0,02 mg B2; 25 mg

C. veel !!

voedingswaarde: 18 kcal.

5

En wat nog?

Tomaten bevatten lycopeen. Dit is een natuurlijk pigment dat

de rode kleur bepaald.

Deze staat bekend als een krachtig antioxidant. Het zou

bescherming bieden tegen kanker (vooral prostaatkanker) en

hart- en vaatziekten.

6

En wat nog ? (2)

Deze antioxidanten maken vrije radicalen in ons lichaam

onschadelijk.

Tomaten hebben een alkalische (ontzurende) werking.

Verzuring van het lichaam kan zorgen voor alledaagse kwalen

zoals vermoeidheid, hoofdpijn, slapeloosheid en spierpijn.

7

Tomaten en de bodem.

Groeien op alle gronden.

pH 6,5.

Vruchtafwisseling van 4 jaar is noodzakelijk.(*)

Flinke bodem bewerking en een

goede waterhuishouding zijn

noodzakelijk. Een zonnige plek en

bescherming tegen regen doet de

vrucht goed.

8

Tomaten hun standplaats en bemesting.

Ze zijn terug te vinden bij de vruchtgewassen. Hier staan ook

de pompoenen; aardbeien; courgetten; aardappelen.

Gulzige plant, vraagt een goede compostgift van 300 tot 350

kg / are.

Bij bemesten met organische meststof waar kalium een

belangrijk deel van uitmaakt. Opletten met stikstof !!

9

En hoe zit dat met de serreteelt tomaten?

Dat is voor de meeste tuinders een moeilijk gegeven, omdat een wachttijd van 4 jaar nagenoeg onmogelijk is. (ruimte)

Een voorteelt van vroege groenten, en een nateelt van een neutrale groenbemester of een mengeling is al een hele verbetering.

Doorspoelen of regelmatig watergeven werkt ook heel gunstig.

10

Tomaten en hun voor – en na teelten.11

Spinazie en pluksla en andere voorjaarsgroenten zijn de voorteelt voor de tomaten.

Tegen half mei zijn deze geoogst en verdwenen.

Na de tomaten in oktober komt er een mengeling van groenbemesters zoals snijrogge, phacelia en wikke.

En de boden wordt goed voorzien van water doorspoelen.

Kalium. (K) of potas (K2O)

Bevordert: stevigheid van het gewas.

De vorming van wortels en knollen en de bewaarbaarheid. (o.a. uien)

Zorgt voor meer weerstand tegen schimmelziekten.

K-gebrek: gekleurde plekken op het blad.

Kalium overmaat: verhindert de opname van Mg en boor.

Het eindproduct bevat meer water.

De plant en haar voeding12

Kalium is te vinden…

K-bronnen.

compost.

stalmest, vooral in de urine.

houtasse. (veel en snel opneembaar)

vinasse extract.

patentkali: delfstof.

Organische meststof, met een hoog kaliumgehalte.

De plant en haar voeding.13

Tomaten en hun bemesting.

Teveel stikstof werkt schimmelziekten in de hand, beïnvloed de

vruchtzetting en maakt de plant gevoeliger voor “witte vlieg”

aantasting.

Bij sommige telers staat de vruchtafwisseling ter discussie.

Schimmels bij tomaten zijn nefast!

Buitenteelt en glasteelt: elk apart bekeken.

14

Groenten en hun familie.

Elke groente behoort tot een familie.

bv: familie van de kruisbloemigen. Hiertoe behoren al de

kolen, radijs, rammenas, rucola, waterkers, snijmoes.

Sommigen zijn gulzig en vragen veel voedsel (bloemkool),

anderen vragen zeer weinig. (radijs)

15

Groenten en hun familie.(2)

Andere families: lelieachtigen (uien; prei…)

Nachtschaden ( tomaat; aardappelen; aubergine…)

Composieten of samengesteldbloemigen (aardpeer; groenlof;

roodlof; kropsla en alle andere; witloof; schorseneer;…)

Schermbloemigen (wortelen; selders; kervel; venkel;

peterselie;…)

16

Groenten en hun familie. (3)

Ook hier zijn er terug gulzige en sobere gasten. Daar allemaal

rekening moeten mee houden… dat wordt lastig.

Daarom niet te complex maken. Ik hou vooral rekening met de

voedselbehoefte en de levensduur van de plant. Of anders

uitgedrukt: planten met een lang of een kort leven voor de

boeg.

17

Tomaten en de wachttijd.

Een discussiepunt tussen telers: er zijn die zeggen dat tomaten

elk jaar mogen terugkeren op dezelfde plaats. Grond zou

moeten smaken en ruiken naar tomaten.

Zelf ben ik van oordeel best een wachttijd van een 4 tal jaar in

te bouwen, om schimmelziekten en later witte vlieg; aaltjes; en

uitputting tegen te gaan.

18

Het 4 –slag systeem

4 GROEPEN

4 groepen zijn 4 percelen, maar bepaalde groenten mogen

maar ten vroegste om de 6 jaar terugkeren op hetzelfde

perceel.

Vandaar dat er 8 percelen zullen moeten worden gevormd.

19

4 percelen

Perceel b : Wortelgewassen

Perceel c : Vruchtgewassen

Perceel d : Vlindergewassen

Perceel a : Blad- & koolgewassen

Figuur a

weinig, ev. wat houtasse

of patentkali

veel : 300-350 kg/are

weinig, ev. wat beendermeel

veel : 250-300 kg/are

20

Van 4 naar 8 percelenperceel a: bladgewassen

bv: sla, prei, spinazie, suikerbrood, peterselie,

selders, kervel, enz.

perceel c: vruchtgewassen

bv: aardappelen vroeg en prei als 2de teelt

perceel d: vlindergewassen

bv: doperwten; tuinbonen en …

perceel a: bladgewassen

bv: kolen alle soorten, suikerbrood en roodlof

perceel b: wortelgewassen

bv: wortelen bewaar, zaaiui bewaar, sjalot, bosui

perceel c: vruchtgewassen

bv: aardappel, tomaat, aardbei, pompoen, courgette

perceel b: wortelgewassen

bv: wortelen vroeg, rode biet, radijs, schorseneer,

raapjes

perceel d: vlindergewassen

bv: boontjes struik en staakbonen, peulerwt

VEEL

WEINIG

WEINIG

WEINIG

WEINIG

VEEL

VEEL

VEEL

21

De familie van nabij bekeken.22

Ze zijn met velen.Over smaak, kleur en toepassing …

De ronde tomaat: “moneymaker”; Matina –bio; Agora F1; Saint –Pierre; PyrosF1; Bonset F1; Trust F1; Christal; Hellfrucht…

Vleestomaat: “Marmande”; Super Mar; Coeur de Boeuf; Montfavet F1. Karos – bio.

Langwerpige tomaat: “Roma.”

Kersttomaat: “Rode kers”; Sweetie; Cheresita is bestand tegen aaltjes en

virusresistent.

Speciale variëteiten: “Noire de Crimée”; Golden Sunrise; “Gele peer”;

“Groene zeebra”; pink egg Thai; Orange Bourgoin; enz…

23

Soorten in kleuren en geuren.

Matina-bio

24

Coeur De Boeuf

Noire de Crimée en Moneymaker

25

Hellfrucht en Agora.26

Black Prince en Saint Pierre27

Karos – bio en Christal.28

Mini tomaatjes “Sweetie”29

Deze soort doet het heel goed in pot.

Zorg wel voor voldoende inhoud: 15 liter is het minimum.

Zorg ook voor een voldoende voedselreserve.

Groenten in pot moeten meer gegoten worden, dan planten in volle grond.

Gezonde snoep…Groot worden in een pot

30

Nog een “kleine” telg “Pink Egg Thai”.31

Orange tomaatjes in pot.32

Opkweken.

Glasteelt of buitenteelt ? Of beide.

In een verwarmde serre of koude ?

In ieder geval de plantjes kunnen NIET tegen de koude.

Opkweek moet gebeuren bij temperatuur tussen 15° en 20°C.

Indien GEEN verwarmde serre = NIET zaaien voor half maart.

33

Opkweken. (2)

Indien een verwarmde serre is zaaien al mogelijk in januari/

februari.

Altijd temperatuur tussen 15 à 20°C en in combinatie met veel

licht.

Mijn tomaten zaai dag ligt tussen 10 en 15 maart.

34

Zaaigrond kopen of zelf maken ?

Waar moet zaaigrond aan voldoen?

Voedingsstoffen bevatten, maar niet te veel.

Goed water kunnen vasthouden.

pH waarde niet te laag.

Vrij van schimmels en andere ongewenste gasten…

35

Zaaigrond: eigen samenstelling.

Wat stoppen we erin?

1/3 biologische potgrond. Deze bevat meer kokosvezels i.p.v.

turf; veenmos en schorscompost. pH rond 6.

1/3 tuingrond = grond uit jou tuin, niet bemest het afgelopen

seizoen. pH ?

1/3 kokosvezel of kokopeat, turf enkel als optie. pH rond 6.

36

Zaaigrond : samenstelling.37

Zaaigrond.

Wat gesteentemeel onder de vorm van :

Lava – of basaltmeel. Bevat mineralen, kiezel en wat kalk. Bij

het gebruik van turf kan dit van pas komen. Turf heeft pH van

4.

Kokopeat of de turf goed vochtig maken en vervolgens

mengen.

38

Zaaigrond: potgrond, tuingrond en kokopeat.39

Zaaigrond mengen.

Nog wat basaltmeel.

40

En klaar is…

Zaaibakken en zaaitafels…

Waarop letten als we zaaien in…

Zaaibakjes : zorg voor voldoende diepte…

Want de wortels van het zaaigoed moeten kunnen uitgroeien.

En hierdoor droogt de grond minder snel uit.

Piepschuim bak: hoogte 10 tot max 15 cm.

41

Zaaibakken uit piepschuim.

Voldoende diepte, zeker 10 cm voorzien.

42

Tomaten zaaien.43

Zaaigrond in bak aanbrengen en goed aandrukken.

Met bv. een potlood wordt om de 4 à 5 cm een putje geduwd, diepte 5 mm.

In elk putje komt een zaadje, afdekken en broezen met gieter.

Wat later er droog wit zand over strooien, om eventuele kiemschimmels voor te zijn.

In elk putje past een zaadje.44

En nu nog even wachten op het wonder dat leven heet.

En ja, een 10 tal later kunnen we de geboorte melden van …

Temperatuur in deze levensfase tussen 15 en 20°C.

Bodem lichtjes vochtig houden.

En toen…was er leven.45

Klaar om te verspenen.46

Klaar om te verspenen.47

Elk gaat zijn eigen weg…

Verspenen van de planten.

Met verspeengrond.

Een stenen pot of kunststof ??

Beiden hebben hun eigenheid.

Diameter ± 8 cm.

48

Tomaten verspenen.

Op korte tijd veel wortel maken.

Stevige sterke planten kweken.

Garantie op goed eindresultaat “bijna” zeker.

Zaaigrond is geen “verspeengrond” !!

Er moet voldoende voedsel aanwezig zijn.

49

Samenstelling verspeengrond.

35 % goed verteerde compost.

35 % bio – potgrond.

25 % kokopeat. (eventueel)

Toevoegen van lavagruis. = mineralen en spore – elementen.

Bentoniet: voeding – en waterbindend vermogen. (eventueel)

50

Verspeengrond maken.(1)51

Bio potgrond

Compost van het compostvat

cocopeat

Verspeengrond maken. (2)

Bentoniet

lavagruis

52

Verspeengrond klaar !

verspeengrond

53

We zijn op weg en komen eraan…54

All together now…En we zijn met velen

En we worden groot…

Bij goed weder buiten afharden, maar s ’avonds terug binnen.

En dan na een 10 tot 14 dagen terug verspenen naar grotere pot.

Diameter 10 à 14 cm.

55

De uittocht naar serre of buiten..

Zet de verspeende planten in een teil en geef water in de teil.

Het water moet op een 15 tal minuten zijn opgetrokken. Zo niet

staat er teveel in, en moet het worden afgegoten.

Volg goed de beworteling: witte wortels zijn gezonde wortels.

Laat de plant niet dood groeien.

56

Beworteling57

Na de beworteling, volgt de uitplant.

Ieder op zijn plaats.

58

Uitplant, met of zonder anti –worteldoek.

59

Vanaf nu moeten we zorg dragen

Zorg voor een zo laag mogelijke vochtigheidsgraad = ramen en

deur zoveel mogelijk open laten.

Droog glas = minder kans op schimmel aantasting.

Niet teveel water geven, tomaten zijn geen waterplanten.

Buiten is er een dakje voorzien.

60

Opgelet voor hoge temperaturen ! Hoge temperaturen kunnen de bloesems verbranden en het blad schade

toebrengen. Tracht onder de 35°C te blijven.

Zoveel mogelijk luchten bij hoge buiten temperaturen.

Serrewit op het glas zetten langs zuiderkant. Dit tempert de hitte.

61

Een steun voor onze tomaat.

Wel nodig om te vermijden dat de vruchten op de grond komen

te liggen.

Een steun in hout; ijzer; geplastificeerde steunen. Alles is

mogelijk.

Of een koord…maar dit kan enkel indien een dak voorhanden is.

62

Een steun voor mijn tomaatplant.

Steunmateriaal in hout of metaal voor de planten.

63

Of met een koord.

Koorden kunnen heel

handig zijn, maar…

Ze moeten sterk zijn en

“glijden”.

Aan het dak worden

bouten bevestigd met

een moer. Hier wordt de

koord doorgeleid.

64

Met bouten en een moer.65

En nu nog de koord.66

Onderaan de plant wordt een losse open lus gemaakt.

Vervolgens wordt de koord rond de stam, telkens onder een blad naar boven gebracht

Door het oog en vervolgens met een knoop vastgemaakt, welke kan schuiven.

En nu nog de koord en we zijn vertrokken.

67

Verzorging en onderhoud.

Als er water wordt gegeven, steeds op temperatuur d.w.z. niet

te koud, om ze niet te laten schrikken.

Broezen van de volledige bodem, zo min mogelijk op het blad.

Afhankelijk van de buiten temperatuur, volstaat 1 tot 2

watergiften per week.

68

Waterreserve op temperatuur.

Een eenvoudige methode is het ingraven van een vat. (200 liter)

Deksel iets boven de grond. Water blijft zo op temperatuur.

Tomaten; paprika; aubergine krijgen best geen koud water, meer zelfs ze schrikken zich “dood”.

69

Water geven aan tomaten onder glas.

Probeer te zorgen voor een

waterreserve op kamertemperatuur.

70

En ook niet te vergeten.

Om de dieven in een zo vroeg mogelijk stadium te verwijderen.

Deze zijn niet echt nodig, en gaat ten koste van de kracht van

de hoofdtak.

Hoe groter “de dief” is als hij verwijderd wordt, hoe groter het

letsel. Basaltmeel over strooien is een goede balsem.

71

Okselscheuten ook dieven genaamd.

Even “de dief” verwijderen.

72

We zijn half mei voorbij…73

De kleintjes worden groot.74

Gesteente melen zoals basalt en

lavameel hebben door hun hoge

gehalte aan kiezel een

versterkende invloed op de plant.

Ook de mineralen en de

sporenelementen verhogen de

weerstand van het blad tegen

schimmels en luizen.

Gedurende groeiseizoen worden

de planten hiermee bestoven.

Tomaten in pot.

Enkele aandachtspunten.

Kleine rassen zijn het best geschikt.

Voorzie potten met voldoende

inhoud. 20 liter is zeker nodig.

Potgrond moet voldoende voeding

bevatten. Extra voeding geven is

noodzakelijk.

Watergiften niet vergeten. Voor

grote potten, gebeuren deze langs

onder en langs boven.

75

En ze voelen zich goed in pot.76

Pink egg thai Cèrise

Graag een plaatsje in de zon.

Nog wat gewasbescherming…

De witte vlieg moet worden bestreden…want de vele

zuigmondjes op de onderzijde blad zijn poorten langs waar de

schimmel binnen dringt.

Heeft 4 levensvormen: ei; pop; larve; witte vlieg.

Plantenextracten als boerenwormkruid, heermoes helpen,

maar moeten regelmatig herhaald worden.

Of met natuurlijke vijanden => sluipwespen.

77

Gewasbescherming (2)

Plantenextract pyrethrum.

Het bestuiven met gesteente melen als lava en basaltmeel.

Vermijd als mogelijk grote temperatuurschommelingen in de

serre.

Plaatsen van gele gelijmde platen om te zien wie in de serre

zit…

Inzetten van de sluipwesp, maar haal eerst de lijmplaten weg.

78

Lijmplaten… wie zit er in mijn serre?79

Lijmplaten met raster.

Sluipwespen en witte vlieg.

Sluipwespen op een kaart

80

Hoe zien die eruit??81

Hun eten is de witte vlieg.

Parasiteert de eieren en

poppen van de witte

vlieg.

Er moeten echter

voldoende aanwezig zijn.

Nog andere mogelijkheden…82

Tabaksplant in de buurt

van de tomaten.

Bloem van een

doornappel.

Spuiten met

boerenwormextract.

Plantenaftreksels.

Hebben maar zin als ze “werken”, en geen gevaar opleveren

voor mens en dier!

Opletten met giftige brouwsels…

Planten op water zetten, liefst niet langer dan 48 uur. Nadien

ontstaat een “gistingsproces” waarbij het werkzame deel van

de plant verloren gaat.

83

Boerenwormkruid.

Deze plant behoort tot de

zogenaamde “afweerkruiden”.

Gebruikt in de receptuur voor

insecten verdrijvende

middelen.

84

Boerenwormkruid gebruik.

Uitstekend spuitmiddel tegen zuigende en vretende insecten.

Tegen de grijze; groene en zwarte luis op kolen, rozen en

vlinderbloemigen zoals boontjes; tuinbonen.

Tegen de witte vlieg, de rupsen van koolwitje en preventief

tegen de koolgalmug.

85

Boerenwormkruid –recept.

1 kg vers boerenwormkruid in stukken hakken. (alles

bloem; stengels; blad)

Op water zetten. (10 liter)

Max. 48 uur laten trekken.

Zeven door doek, en aftreksel al of niet verdunnen en

spuiten op de planten.

Toevoegen van een “uitvloeier” als natuurzeep kan

eventueel.

86

Plantenmengsels. 87

Lavas of Franse selder, gemengd met boerenwormkruid.

In kleine stukken kappen en 48 uur laten trekken op water.

Zeven door een doek.

Eventueel nog een essence aan toevoegen van citronella of eucalyptus.

Een welriekende reuk maskeerder.

Boerenwormkruid in gebruik.

Aftreksel wordt hier gespoten op

achterzijde van tomatenblad, ter

bestrijding van witte vlieg.

Hou er rekening mee dat de

plant giftig is !!

Spring er niet lichtzinnig mee om.

88

Doornappel tussen tomaten.

89

Zeer giftige plant. De zaaddozen

bevatten grote platte giftige zaden.

De witte vlieg heeft het niet zo

begrepen op deze plant.

Daarom aanbrengen tussen

tomaatplanten.

Maar ook (groene) luizen kunnen…

Ook groene luizen kunnen vooral jonge plantjes belagen.

Waardoor deze laatste verzwakken en uiteindelijk wegkwijnen.

Oorzaak : groeistilstand; te droog…

Herkennen: bladkrul, vervormde groeipunten. Zitten ook graag

op de stengel.

90

Maar ook (groene) luizen …(2)

Zuigen sap en voedingsstoffen,

laten suikerachtige stof achter.

Grijp tijdig in: controleer

onderkant blad, en wrijf de

luizen eraf.

Of kortstondig onderdompelen

in lauw water.

91

Lieveheersbeestjes en luizen.

Luizen kunnen ook worden

bestreden door het inzetten van

hun natuurlijke vijand het

lieveheersbeestje.

Maar… als het even kan wel het

inlands van bij ons.

92

En buiten…

Zorg steeds voor een dak

boven hun hoofd.

Van het westen afschermen.

Komen op perceel van

vruchtgewassen.

Compost (350 kg per are).

93

Een dak boven hun hoofd graag…94

Buitenteelt.

Het is half mei voorbij en het is zover. Diverse soorten krijgen de gelegenheid hun beste “tomatenblad” voor te zetten.

Niet vergeten om regelmatig water te geven, als er is een dak over hun kruinen staat.

Aanbinden kan je met gummi ‘s of iets anders.

95

Buitenteelt, ze worden groot.

Twee soorten die het buiten vrij goed doen, zelfs voor de glasteelt niet moeten onderdoen:

Hellfrucht: vruchten zijn niet te groot, maar de planten dragen overvloedig.

Coeur de Boeuf: één van de vele varianten die deze soort rijk is.

96

Hellfrucht Coeur de boeuf

Een kap over hun hoofd.97

Tomatenhoezen kunnen ook een zekere bescherming geven, maar bij winderig weer doen ze de planten meer kwaad dan goed.

Dan is een tomatentunnel een betere oplossing omdat de planten niet direct in contact komen met de bescherming.

Schimmelziekten en andere belagers.98

Fytoftora de meest gevreesde schimmel onder de schimmels.

Felle zonnestralen veroorzaken perkament ziekte. Niet teveel blad wegnemen.

Aangetaste vruchten direct verwijderen.

Pfytoftora : gevreesde plaag.

De gevreesde schimmelziekte bij de nachtschaden:

aardappelen en tomaten.

Bestrijd witte vlieg en luizen omdat deze voor vele kleine

wondjes zorgen langs waar de schimmel in de plant

terechtkomt.

Plantversterkende middelen aanwenden: heermoes extract en

zeewierextract.

99

Schimmelziekten, wat te doen?

Houd de luchtvochtigheid zo laag mogelijk onder glas.

Zorg dat bij buitenteelt een bescherming aanwezig is.

Bestuiven met lavameel of basaltmeel.

100

En verder is de oogst daar…101

Wat is er lekkerder…102

Tomaten welke rijpen aan de struik, krijgen die unieke smaak die niet te evenaren is.

Plukken en opeten, wat kan een mens meer wensen.

Nog wat lekkers… zonder woorden.103

Van zaad tot vrucht, en terug naar zaad.

Alleen nog maar het gevoel: je eigen tomatenzaad aan de grond toevertrouwen.

Is weten waar je mee bezig bent.

Is ook zorg dragen voor de bio-diversiteit.

Vergeten we niet de kiemkracht, deze zaden.

104

Een éénjarige zelfbestuiver in de picture.Eénjarige planten voltooien hun levenscyclus binnen hetzelfde seizoen: van

plant tot vrucht en zaad voor de winter. Bv. tomaten, sla, spinazie, bonen, basilicum. Om deze zaden te oogsten zijn er (relatief) weinig problemen.

Zelfbestuiving: hier wordt het stuifmeel overgebracht naar de stempel van dezelfde bloem.

105

Zelfbestuiving.106

Zelfbestuiving.(2)

Zelfbestuiving is nooit 100% omdat ook zelfbestuivers door

een klein percentage( 8 à 10 %) van andere planten wordt

bestoven.

Teelt enkel verder met de mooiste, sterkste en beste vruchten.

( planten )

Vernieuw toch om de 5 à 7 jaar omdat een achteruitgang naar

opbrengst en kwaliteit onvermijdelijk is.

107

Nog enkele Zelfbestuivers.(Autogamie).

Bladgewassen: sla; andijvie.(composieten)

Vruchtgewassen: tomaat; paprika;

aubergine.(nachtschadefamilie).

Wortelgewassen: schorseneer.(composieten)

Peulgewassen: erwten; boontjes; sojaboon.

(vlindergewassen).

108

Coeur de Boeuf, van zaad naar tomaat.

Tomaten worden

geselecteerd op grootte,

kleur, gezondheid.

Laat de vruchten goed

uitrijpen.

Vruchten openen en zaden

voorzichtig uit verwijderen.

Zaden verzamelen in glas.

109

Van zaad tot tomaat.

Laat een rijpe tomaat op een

bord of in een glas gisten en

schimmelen.

Spoel de smurrie door een zeef

en droog de zaden.

Zaden verder droog en koel

bewaren.

110

Van zaad tot tomaat. (2)111

Op weg naar de zaadjes…112

Na het spoelen volgt het drogen van de zaden.

113

Van zaad tot tomaat.

De zaden uit een rijpe tomaat halen, spoelen en drogen levert

minder kiemend zaad omdat het “gelei” dat in de tomaat

aanwezig is in zekere zin kiem remmend werkt.

Door het gisting - en schimmelproces te laten gebeuren

breekt het gelei af en krijg je meer bruikbare kiemende

zaden.

114

Tomaten zaden drogen. 115

Bewaren van de zaden. De zaden koel en droog bewaren.

Tomatenzaden bewaren nog het best in een papieren verpakking.

Niet vergeten om op te schrijven: soort; oogstjaar; de eventuele serie.

116

Eigen kweektomaten Coeur de Boeuf buiten.

117

Een tuin is

zoals een grote liefde

Je kijkt er telkens

weer naar uit.

Want zo’n tuin,

is om van te

snoepen.

Jos Van Hoecke

118