PALL IUM • MULTIDISCIPLINAIR TIJDSCHRIFT OVER PALLIATIEVE ZORG JAARGANG 15 – NUMMER 4 – SEPTEMBER 2013 5

V E R S C H E N E N

Regie in laatstelevensfase

Door Rob Bruntink

End-of-Life-Con-sultant Jaap Nautaheeft in eigenbeheer het boekLekker leven, voorálde laatste 10 jaar!

Een praktische gids om de regie te houden in delaatste levensfase uitgegeven. Het is een werk-boek, waarin de auteur de lezers met invuloefe-ningen uitdaagt van alles te regelen en tebeschrijven voordat de dood komt. Want: “Jevoorbereiden op de dood is van levensbelang.”Ook kunnen lezers in het boek vastleggen hoehet ideaal van de laatste levensfase eruitziet enhoe ze zouden willen sterven. Door dat ooknog eens te visualiseren, wordt de kans groterdat de wens uiteindelijk realiteit wordt, zegt deauteur. Voor mensen die nooit over stervenhebben nagedacht, bevat het vast veel confron-terende vragen en onderwerpen. Maar de vraagblijft hangen of een goede voorbereiding daad-werkelijk tot meer regie leidt. Dat lijkt meafhankelijk van méér dan die rationele regel-kant.

Jaap Nauta. Lekker leven, voorál de laatste 10jaar! Een praktische gids om de regie te houdenin de laatste levensfase. ISBN 9789082056501.Zie lekkerlevenhetboek.nl.

Pretenties

Door Rob Bruntink

Veel mensen zullenantwoord willenhebben op de vraagdie de boektitelstelt: ‘Wat gebeurt erals je doodgaat?’Wellicht hebbenslechts weinigen iets

aan het antwoord van veelschrijver/pastor

Hans Stolp, zoals beschreven in de 130 pagina’sdie op de titelpagina volgen. Wie niets heeftmet het esoterische christendom, zal constate-ren dat mensen voor minder zijn opgenomenop een PAAZ-afdeling van een ziekenhuis. Wiedat voor lief neemt, krijgt in gezwollen taal eenfantastisch verhaal te horen over het afleggenvan het etherische lichaam, het verblijf in deastrale wereld, de reizen door tal van maan-,planeetsferen en het Devachan en de uiteinde-lijke terugkeer naar de aarde, zo’n 250 jaarnadat vanuit het Devachan de wereld van deGoddelijke Drie-eenheid is betreden. Laten wehet maar intrigerend noemen, dat klinkt nogneutraal. Of wonderlijk, omdat Stolp preten-deert te weten wat stervenden na hun overlij-den ervaren.

Hans Stolp. Wat gebeurt er als je doodgaat?Utrecht, AnkhHermes. ISBN 9789020208764.

Omgaan metkanker

Door Rob Bruntink

De ondertitel van hetboek Wat ik je nogzeggen wilde...Omgaan met mensenmet kanker sugge-reert dat dit boek van

de remonstrants predikante en hoogleraarEuropese cultuur aan de Nijmeegse universiteitChristiane Berkvens-Stevelinck tips biedt voorde vraag wat te zeggen of wat te doen (of juistniet) als iemand in je omgeving kanker blijkt tehebben. Dit komt helaas slechts deels aan deorde. Veel meer gaat het boek over kanker zelf,en hoe mensen vanuit diverse perspectieven –als naaste, maar vooral in het werk, als dokterof als geestelijk verzorger bijvoorbeeld – erva-ringen hebben opgedaan met die ziekte. Daar-mee beschrijft het boek een veel breder gebieddan in de titel (en op de achterflap) wordtgesuggereerd. Voor een auteur die zelf kankerheeft gehad en twee echtgenoten aan kankerheeft verloren, zou er genoeg over dat ‘omgaan

met’ te zeggen moeten zijn. Jammer dat dat nietgebeurt.

Christiane Berkvens-Stevelinck. Wat ik je nogzeggen wilde... Omgaan met mensen met kanker.Zoetermeer, Meinema. ISBN 9789021141930.

Agonizomai

Door Anke Clarijs-de Regt

‘Agonizomai’ (hetGriekse woordvoor ‘zwoegen’ of

letterlijk ‘met de dood strijden’) is een film diein 15 minuten laat zien hoe COPD door depatiënt en diens naasten beleefd wordt. Watbetekent het om de hele dag benauwd te zijn?Wat betekent COPD voor naasten? Patiënten,partners en kinderen vertellen en laten de kij-ker zien wat de soms zo onzichtbare ziekte metje relatie, levensvisie en dromen doet. De kijkerkan een lotgenoot zijn, maar zeker ook een pro-fessional, want de film laat je stilstaan bij debelevingsgerichte kant van zorg en zet je aanom goede zorg te leveren op het psychosocialeen spirituele domein: luisteren naar het levens-verhaal, het inschakelen van een psycholoog oflotgenotencontact. Vanzelfsprekend? Of is ditin de zorg misschien net zo onzichtbaar als deziekte COPD zelf? Complimenten voor de wijzewaarop de makers van de film deze onzicht-baarheid kort en kernachtig doorbreken. Eenwaardevolle film en met een Nederlandstaligeen Engelstalige ondertiteling voor alle doel-groepen inzetbaar, om ervoor te zorgen dat hetkrijgen van ziekte-inzicht bij COPD geen ‘zwoe-gen’ wordt.

Agonizomai. Leven met COPD (documentaire).Een film van Patricia Steur en Hermen van deWaal, in opdracht van A.A.F. Baas, longarts.Macula Productions en Patricia Steur Photo-graphy 2012.

ChristianeBerkvens-Stevelinck

Omgaan metmensen met kanker