Post on 17-Sep-2020
Leefmilieu Brussel
ENERGIEBEHEER IN DE PRAKTIJKThomas Deville
Cenergie CVBA
OpleidingDuurzaam Gebouw :ENERGIE
2
Doelstelling(en) van de presentatie
● Inzicht in de praktijk van een goed energiebeheer● Energetische optimalisatie van een patrimonium
via:► Inventarisatie
► Energieboekhouding► Energiekadaster / Benchmark► Audits► Energiebesparende maatregelen en duurzame renovatie
● Nieuwe gebouwen duurzamer bouwen● Doorgeven van energiebewustzijn
3
● Energiebeheer in de praktijk: wat en waarom?
● 4 taken van een goede energiezorg in de praktijk► Inventariseren en benchmarken van gebouwen► Energieboekhouding► Bestaande gebouwen optimaliseren► Duurzaam bouwen en renoveren: energie en comfort
Algemeen schema van de presentatie
Energiezorg: wat?
● Het op een structurele en economisch verantwoorde wijze uitvoeren van:
► organisatorische maatregelen► technische maatregelen► gedragsmaatregelen
.... om het gebruik van energie te minimaliseren.
Energiezorg: waarom?
● Substantiële besparing● Besparing behouden gedurende langere
tijd● Hoger comfort en tevredenheid gebruikers● Positieve maatschappelijke uitstraling● Positieve milieu-impact● Beter inzicht in beheer gebouwenpark
Monitoring enEnergiezorg
Opt
imal
isat
ie re
gelin
gen
Effi
ciën
te in
stal
latie
s
Dreigende ontsparing
100%90%
70%
Energiezorg: waarom?
De 5 taken van een goede energiezorg
Taak 1:energiezorgsysteem realiseren
Taak 2:inventariseren
gebouwen
Taak 5:duurzaam bouwen
en renoveren
Taak 3:energieboekhouding
opstarten enopvolgen
Taak 4:bestaande gebouwen
energetischoptimaliseren
Taak 2: Inventariseren gebouwen
Taak 1:energiezorgsysteem realiseren
Taak 2:inventariseren
gebouwen
Taak 5:duurzaam bouwen
en renoveren
Taak 3:energieboekhouding
opstarten enopvolgen
Taak 4:bestaande gebouwen
energetischoptimaliseren
● Verzamelen belangrijke info gebouwen● Opstellen van Energiekadaster● Benchmarken van gebouwen t.o.v. gelijkaardige
gebouwen
Inventarisatie gebouwen: wat?
Bepalen prioriteiten volgens besparingspotentieel
● Rationeel toewijzen van energie-audits● Responsabilisering diensten en
gebouwgebruikers● Sensibiliseren beslissingnemers via duidelijke
grafieken● Eén van de belangrijke energie-analyse
instrumenten
Inventarisatie gebouwen: waarom?
● Plannen / As-built dossier● Kengetallen (oppervlakte, verliesoppervlakte,
personeelsleden/bewoners, bouwjaar,…)● Gebouwverantwoordelijke● Onderhoudscontracten ● Inventaris technieken● Inventaris energiestromen (meters, contracten,…)● Historiek besparende maatregelen (auditrapporten,
uitgevoerde maatregelen,…)● …
Informatie verzamelen
Energiekadaster
Energiekadaster: wat?
“Het energiekadaster van een patrimonium klasseert de gebouwen van het patrimonium in functie van hun energetische kwaliteit en dit zowel kwalitatief als kwantitatief.”
Energiekadaster: hoe? Kwalitatief:
Uitdrukken van het patrimonium volgens verbruik per m²
verbruik: klimaatgecorrigeerde verbruik (bij voorkeur gemiddelde over 3 jaar)
m²: bruto bruikbare vloeroppervlakte
Kengetal kWh/m²
Energiekadaster Kengetal kWh/m²
Kengetallen en besparingspotentieel
0
500
1000
1500
2000
2500
A B C D E F G H I J
School
Ken
geta
l (kW
h/m
²)
Kwh/m²
Energiekadaster: hoe? Kwantitatief:
Uitdrukken van het besparingspotentieel door kwalitatieve waarde te vermenigvuldigen met absoluut verbruik.
kWh/m² x kWh
Kengetal kWh²/m²
Een hoog verbruik/m² en een hoog absoluut verbruik geeft het grootste besparingspotentieel
Energiekadaster Kengetal kWh²/m²
Kengetallen en besparingspotentieel
0
500
1000
1500
2000
2500
A B C D E F G H I J
School
Ken
geta
l (kW
h/m
²)
0
10000
20000
30000
40000
50000
60000
70000
Bes
pari
ngsi
ndic
atie
(kW
h²/m
²)
Kwh/m² kWh²/m²
Energiekadaster
Prioriteiten
Benchmarking
Benchmarking: wat?
“het eigen specifiek verbruik volgens vergelijkingsgrootheden zoals bijv. oppervlakte of het aantal gebruikers afzetten tegen de verbruiken van vergelijkbare gebouwen of kengetallen.”
● Benchmarking via eenvoudige kengetallenmethode: brandstofverbruik in kWh/m2
0
200
400
600
800
1000
1200
kWh
bran
dsto
f / m
²
67% 221 174 206 206 206 233 233 1098Werkelijk 213 110 206 885 82 137 204 50033% 148 114 148 148 148 161 161 713
Brandweerkazerne
Administratief centrum
Sporthal Boutem
Sporthal Koningslaan
Sporthal slachthuislaan
School 1 Veststraat
School 13 Streekbaan Zwembad
Thema-audit verwarmingprioritair aangewezen
Benchmarking: via eenvoudige kengetallen
● Voorzichtig zijn bij benchmarking via kengetallen: gebouwkarakteristieken erg bepalend, bijvoorbeeld een ‘gemiddeld’ kantoor ...
0
50
100
150
200
250
300
350
0 20 40 60 80 100 120 140
m ² per FTE
kWh
elec
trici
ty /
m²
<50% cooling and <50% electr. heating >=50% cooling and <50% electr. heating <50% cooling and >=50% electr.heating>=50% cooling and >=50% electr. heating Linear (<50% cooling and <50% electr. heating) Linear (>=50% cooling and <50% electr. heating)
Cen
ergi
e (2
007)
, eB
ench
and
Erb
isW
eb
Benchmarking: meerdere variabelen
● Binnen één homogene groep meer zinvolle indicatie van besparingspotentieel
0
20
40
60
80
100
120
140
160
180
0 20 40 60 80 100 120 140
m² per FTE
kWh
elec
trici
ty p
er m
²
Kantoor <50% koeling en <50% elektr. Verw. Cen
ergi
e (2
007)
, eBe
nch
and
Erb
isW
eb
Offices with a high energy saving potential
Benchmarking: meerdere variabelen
Gemiddeld kantoor 311 kWh/m² (54% elektriciteit and 46% brandstof)
Koeling (inclusief bevochtiging, ventilatoren, etc.) + 100 kWh/m²
Nieuw kantoor met betere isolatie en dubbel glas:- 62 kWh/m²
Nieuw gekoeld kantoor met dubbel glas:+ 38 kWh/m² vergeleken met oud, niet-gekoeld kantoor met enkel glas!
Benchmarking: meerdere variabelen
Taak 3: Energieboekhouding
Taak 1:energiezorgsysteem realiseren
Taak 2:inventariseren
gebouwen
Taak 5:duurzaam bouwen
en renoveren
Taak 3:energieboekhouding
opstarten enopvolgen
Taak 4:bestaande gebouwen
energetischoptimaliseren
● Energieboekhouding: “Een energieboekhouding is een instrument om het energie- en waterverbruik doorheen de tijd te kunnen registreren, analyseren, evalueren en rapporteren.”
Energieboekhouding: wat?
Energieboekhouding: waarom?
Verhogen van inzicht in energieverbruik en -factuur Bewaking van energieverbruiken en –kosten via verwachte verbruiken Opsporen en alarmeren van abnormaal energieverbruik Vergelijken met andere gebouwen of referentiewaarden Evalueren van besparingsmaatregelen Evalueren van prestaties van onderhoudsfirma’s Optimaliseren van tarieven en keuze van energieleverancier in de
vrije energiemarkt Opstellen van budgetten op basis van historische verbruiken Het aanmoedigen van energiebewustzijn
Kortom … het is een noodzakelijk instrument voor een goed REG-beleid
Consommations standards
100.000
150.000
200.000
250.000
300.000
350.000
1983
1984
1985
1986
1987
1988
1989
1990
1991
1992
1993
1994
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
Evolution par année
Con
som
mat
ion
en m
³/an
Energieboekhouding : Waarom ?
“Energiezorg zonder energieboekhouding is even rationeel als bedrijfsvoering zonder (financiële)
boekhouding”
Energieboekhouding : Waarom ?
Energieboekhouding en onderhoud
● Aanzet tot tussenkomst:► Abnormale verbruiken tov verwacht verbruik► Alarmen owv plotse wijzigingen► Hoge kengetallen
● Acuut of structureel probleem?► Acuut oplossen via onderhoudsfirma► Bij structureel probleem besparingspotentieel inventariseren
via audit
Enkele voorbeelden…
VB 1: Opsporen lekken/problemen
Defecte waterontharder
33
:: Cenergie cvba ::
Gitschotellei
138 ::
B-2600 Berchem
Erbisweb
Werkelijk Verwacht
jan2004
feb mrt apr mei jun jul aug sep okt nov dec jan2005
feb mrt
Kost
en (
€)
60.000
55.000
50.000
45.000
40.000
35.000
30.000
25.000
20.000
15.000
10.000
5.000
Defecte thermostaat
34
:: Cenergie cvba ::
Gitschotellei
138 ::
B-2600 Berchem
Permanente verwarming op hoge temperatuur
VB 2: Opvolgen onderhoud/regeling
36
:: Cenergie cvba ::
Gitschotellei
138 ::
B-2600 Berchem
Energetische handtekening
VB 3 : Opvolgen resultaten
38
:: Cenergie cvba ::
Gitschotellei
138 ::
B-2600 Berchem
Opvolgen tegen verwachting
39
:: Cenergie cvba ::
Gitschotellei
138 ::
B-2600 Berchem
Resultaat
VB 4 : Rendement PV-installatie
41
:: Cenergie cvba ::
Gitschotellei
138 ::
B-2600 Berchem
Rendement met schaduw
42
:: Cenergie cvba ::
Gitschotellei
138 ::
B-2600 Berchem
Rendement zonder schaduw
43
:: Cenergie cvba ::
Gitschotellei
138 ::
B-2600 Berchem
Rendementsverlies opvolgen
● Ook op te volgen rendementsverlies door:► Vuil► Defect► Leeftijdsgebonden verlies
VB 5: Advanced monitoring
Advanced monitoring
● Automatische datacaptatie● Data op kwartierbasis● Webbased analyse● Automatische alarmering en rapportering● Budgetbewaking en doorfacturatie
Advanced monitoring
EnergieMonitoringSysteemCTS
serverNetbeheerder(slimme meters)
Gebouw Beheer
Systeem
EnergiebedrijfMeetbedrijf
(grootverbruik)
Datalogger,PDA of
handmatig
grafieken alarmen analyses rapporten
Anderedata zoalsproductie of weer
47
:: Cenergie cvba ::
Gitschotellei
138 ::
B-2600 Berchem
Advanced Monitoring
Advanced MonitoringBasislast pompen +
extractie sanitair
49
:: Cenergie cvba ::
Gitschotellei
138 ::
B-2600 Berchem
Analyse gasverbruik
Regeling
Stookketel slaat aan om 2u ‘s morgens!
51
:: Cenergie cvba ::
Gitschotellei
138 ::
B-2600 Berchem
Analyse online
Advanced monitoring: financieel
Advanced monitoring: financieel
● Welke factoren kunnen de keuze van follow-upmethode beïnvloeden?
► Budget► Jaarlijkse energiekost► Beschikbare tijd (niet te verwaarlozen)► Grootte van het of de gebouw(en)► Aantal gebouwen► Technische wensen
Advanced monitoring: kost● Budgettaire manoeuvreerruimte voor service van
extern bedrijf (via datalogger) voor drie meters per gebouw
► Installatie van datalogger: vanaf …650…1.500…2500 €…► Jaarlijks serviceforfait: …50…400…800…€
› Hangt van grootte van installatie, technische mogelijkheden en bijgeleverde service af
● Extra kosten per gebouw:► Bekabeling: 3 x +/-30 m/meter x 6 €/m = 540 €► Terbeschikkingstelling van impulskasten (water, gas,
elektriciteit): 2.000 € (schatting, zonder metervervanging)► Communicatiekosten: …100 €/jaar.gebouw…
Advanced monitoring: kost● Rentabiliteit van een dergelijke investering (schattingen) :
► gemiddelde investering per gebouw = 4.000 €/gebouw voor apparatuur.
► 50 €/jaar/meetpunt en gebouw voor de service► Bedrag van de premie (apparatuur, bekabeling, impulskasten,
diensten gedurende 3 jaar): 50% (energiepremie A4)
● Geschatte financiële besparing per gebouw: +/- …8…% min. (15…20% bereiken is niet onmogelijk!)
● Investeringsbedrag delen door 8% van jaarlijkse energie- en waterkost
● Tijd te besteden aan opmetingen en analyses eventueel mee incalculeren
Taak 1:energiezorgsysteem realiseren
Taak 2:inventariseren
gebouwen
Taak 5:duurzaam bouwen
en renoveren
Taak 3:energieboekhouding
opstarten enopvolgen
Taak 4:bestaande gebouwen
energetischoptimaliseren
Taak 4: Optimaliseren van bestaande gebouwen
● Uitwerken van educatieve, organisatorische & concrete technische maatregelen op basis van:
► Huidige toestand gebouw en installaties► Energie- en watergebruik► Instelling regeling► Meetcampagnes► Benchmark en energiekadaster: kengetallen t.o.v. andere gebouwen► Huidig comfort► Kosten-batenanalyse
Bestaande gebouwen optimaliseren: hoe?
Energie-audit
● Energie-audit: regeling!
Bron: metingen Cenergie
In het weekend continu dagregime!
Groen: temperatuur continu boven 20°CRood: warmer ‘s nachts
Bestaande gebouwen optimaliseren: hoe?
Klok 12u verschoven: nachtverlaging overdag!
59
:: Cenergie cvba ::
Gitschotellei
138 ::
B-2600 Berchem
totaalgrafiek week 2
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
woe
nsda
g 23
/feb
/11
0:00
woe
nsda
g 23
/feb
/11
12:0
0
dond
erda
g 24
/feb
/11
0:00
dond
erda
g 24
/feb
/11
12:0
0
vrijd
ag 2
5/fe
b/11
0:0
0
vrijd
ag 2
5/fe
b/11
12:
00
zate
rdag
26/
feb/
11 0
:00
zate
rdag
26/
feb/
11 1
2:00
zond
ag 2
7/fe
b/11
0:0
0
zond
ag 2
7/fe
b/11
12:
00
maa
ndag
28/
feb/
11 0
:00
maa
ndag
28/
feb/
11 1
2:00
dins
dag
01/m
rt/1
1 0:
00
dins
dag
01/m
rt/1
1 12
:00
Tijdstip
Tem
pera
tuur
in °
C
Buitentemp. Aanvoer EF Ketel Retour EF Ketel Aanvoer EF Col Retour EF Col
Retour collector lager dan retour van fles naar ketel: minder condensatie!
Bestaande gebouwen optimaliseren: hoe?
● Energie-audit: controle evenwichtsfles
60
:: Cenergie cvba ::
Gitschotellei
138 ::
B-2600 Berchem
● Kortsluiting in evenwichtsfles
Bestaande gebouwen optimaliseren: hoe?
● Energie-audit: concrete technische maatregelen► Beoordelen op hun efficiëntie op het vlak van kostenbesparing en
rendabiliteit. ► De mogelijke subsidies in rekening brengen bij het berekenen van de
financiële rendabiliteit.► De maatregelen onderverdelen in 3 categorieën:
› maatregelen met een geringe investering die onmiddellijk kunnen worden geïmplementeerd (TVT < 2 jaar);
› maatregelen die een grotere investering vergen en een langere terugverdientijd hebben;
› maatregelen die een bijkomende studie vergen en kunnen geïmplementeerd worden op het moment dat gedacht wordt aan een grondige renovatie of vervanging.
Bestaande gebouwen optimaliseren: hoe?
● Energie-audit: aandachtspunten► Niet teveel energie-audits tegelijkertijd: focus in eerste instantie
op:› gebouwen met maximaal besparingspotentieel › onderdelen van gebouw met maximaal besparingspotentieel
(vb. thema audit verwarming)› low cost maatregelen › op basis van ervaring eerste audits kunnen tweede reeks van
audits doelgerichter
Bestaande gebouwen optimaliseren: hoe?
● Energie-audits: implementatie► Voorzie begeleiding bij implementeren van maatregelen► Snelle implementatie aantal maatregelen met
aantoonbare besparingen -> motivatie
Bestaande gebouwen optimaliseren: hoe?
● Beheer gebouwen: aandachtspunten► indien eigenaar huurder:
› onderhandel REG-maatregelen: meer huur indien REG-maatregelen worden uitgevoerd
› óf onderhandel minimale comfortvoorwaarden en nieuwe huur en laat eigenaar energie- en waterfacturen betalen
► indien onderhoudsfirma:› overweeg energieprestatieclausule› indien energieprestatieclausule...
– besteed meerdere gebouwen tegelijkertijd uit– voorzie steeds eigen energieboekhouding
Bestaande gebouwen optimaliseren: wat?
Opvolging resultaten? Vb: energiebesparing stookplaatsrenovatie
Regressie gas voor maatregel
‹#›
Regressie gas na maatregel
‹#›
Bepaling besparing via CUSUM
‹#›
Taak 1:energiezorgsysteem realiseren
Taak 2:inventariseren
gebouwen
Taak 5:duurzaam bouwen
en renoveren
Taak 3:energieboekhouding
opstarten enopvolgen
Taak 4:bestaande gebouwen
energetischoptimaliseren
Duurzaam bouwen en renoveren: wat?
∷ Ecologische aspecten:∷ Materialen∷ Energie∷ Ruimtegebruik, Transport
∷ Economische aspecten:∷ Rendabele maatregelen∷ Lange levensduur∷ Flexibiliteit
∷ Ergonomische aspecten:∷ Esthetiek∷ Comfort en veiligheid∷ Integratie in de omgeving
Ecologischeaspecten
Economische aspecten
Ergonomischeaspecten
Duurzaam bouwen
● Het doel is een gebouw te realiseren met een zo beperkt mogelijke impact op het milieu en de omgeving, waar het comfort voor de gebruikers uitstekend is.
● 80% van de milieudruk van gebouwen situeert zich in het energieverbruik tijdens de gebruiksfase.
● Gebouwgebonden energiebesparende maatregelen op lange termijn zijn bijgevolg doorslaggevend
● Integrale ontwerpaanpak noodzakelijk.
Duurzaam bouwen
Integraal ontwerpen
● Sterk gereduceerde energiebehoefte● Multidisciplinair bouwteam● Commissioning, om te krijgen wat je wil● Gebouw en installaties versmelten● Hoger comfort
Langere ontwerptijd, korte realisatiefaseinvesteren in ‘brains’ i.p.v. bakstenen
Integraal ontwerpen
Bron: Annex 47: Oliver Bauman
Dossierkennis
Duurzaam bouwen: comfort en energie
Duurzaam gebouw = ►maximaal comfort►minimaal energie gebruik
● El-Tertiary = European research-project cogefinancieerd door BIM en VEA
● Online enquête comfort en gebruik van 866 werknemers verspreid over 24 belgische kantoren (Nov 2007 )
● Meer info: www.eu.fhg.de/el-tertiary/downloads/D26a_Report-survey-BE.pdf
Duurzaam bouwen: comfort en energie
10 meest invloedrijke variabelen op gebouwniveau
-4,0%
-2,0%
0,0%
2,0%
4,0%
6,0%
8,0%
10,0%
12,0%
14,0%Ef
fect
on
sati
sfac
tion
sco
re c
omfo
rt g
ener
al
.
Comfort gen. building 12,1% 7,1% 3,5% 2,6% 2,4% -2,3% 1,2% -1,2% 1,0% 0,9%
Contro l heating
Ventilation via
windows
Feel good work
Gender male
General worksitu
ation
Sedentary work
Thermal mass
Thermal loss Cooling
Comfortable
seat etc.
Duurzaam bouwen: comfort en energie
Besluiten: comfort en energie
Comfortabel gebouw: meer controle door gebruikers (eventueel bijgestaan door intelligent GBS)
meer robust HVAC-systeem
veel daglicht (met zonnewering)
opengaande ramen
geen actieve koeling (tocht)
geen bevochtiging
Energiezuinig? minder comfort klachten tijdens zomer -> koeling vermeden
minder comfort klachten tijdens winter -> excessieve comfort eisen tijdens winter vermeden
geen vraag naar bevochtiging -> bevochtiging vermeden
20-40% energiebesparing bij behoud van comfort-niveau door rationaliseren van comfortdoelstellingen!
78
Om te onthouden van de presentatie
● Inzicht in de praktijk van een goed energiebeheer● Energetische optimalisatie van een patrimonium
via:► Inventarisatie► Energieboekhouding► Energiekadaster / Benchmark► Audits► Energiebesparende maatregelen en duurzame renovatie
● Nieuwe gebouwen duurzamer bouwen● Doorgeven van energiebewustzijn
79
Contact
Thomas DevilleProjectleider EnergiemanagementCoördinaten : : 03 / 271 19 39E-mail : info@cenergie.be