Dr. Ben Tiggelaar31 oktober 2012

‘‘Hoe...?''Praktische inzichten om succesvol leiding te geven aan verandering

The Coreof theMatter

Haalbaarheid en effectiviteitvan gedragsgerichte dual system-interventies

bij verandering in organisaties

Ben Tiggelaar

!e Coreof theMatter

Gedrag is de kern van de zaak. Verhandelingen over leiderschap, visie, strategie en verande-ring kunnen interessant zijn, maar in het dagelijkse handelen van mensen komen deze zakentot leven. Of niet.

In deze studie wordt vanuit dual system-theorie, een benadering van gedrag die de laatstejaren veel aanhang heeft verworven binnen de psychologie, gekeken naar verandering in or-ganisaties. De dual system-benadering gaat uit van een spanning tussen bewust, gepland ge-drag en onbewust, automatisch gedrag.Centrale vraag is wat haalbare en effectieve manieren zijn om deze theorie toe te passen in ge-dragsgerichte interventies bij verandering in organisaties. Om deze vraag te beantwoorden is li-teratuuronderzoek verricht en zijn vier veldexperimenten uitgevoerd in Nederlandse bedrijven.

Het onderzoek laat zien dat het nauwgezet uitvoeren van gedragsgerichte interventies doorcoaches, managers en medewerkers niet eenvoudig is. Het ondersteunen van medewerkersbij zelfverandering, met name het versterken van eigen gedrag dat in het verleden reeds suc-cesvol is gebleken, lijkt daarbij haalbaarder en effectiever dan het van bovenaf managen vangedragsverandering.

Ben Tiggelaar (1969) studeerde communicatiewetenschap aan deUniversiteit van Amsterdam. Hij is onafhankelijk onderzoeker,schrijver en trainer, en richt zich daarbij op de onderwerpen lei-derschap, verandering en menselijk gedrag.

www.tylerrolandpress.nlwww.tiggelaar.nl

NUR 801, 7709 7 8 9 0 7 9 4 4 5 1 5 8

TheCore

oftheMatter

BenTiggelaar

Tiggelaar cover:Layout 1 06-09-2010 15:00 Pagina 1

��� � ���� ������

����������� �

����������� �

��� � ����

�����

�

Amazon.com vandaag153.482 (!) boeken met "Change" in de titel

Veranderpsychologie

VEEL METHODES...

Lewin: unfreeze - change - refreeze; Episodic change vs continuous change; Nadler: 5 steps for overcoming resistance; TQM; Six Sigma; Lean; Reengineering; Kotter: 8 step approach to change; De Caluwé & Vermaak: 5 kleuren; Prochaska: Stages of Change Model; Green & Kreuter: Precede-Proceed; Luthans: OBmod; Cooperrider: Appreciative Inquiry; etcetera.

...SLECHTS ENKELE PSYCHOLOGISCHE WETTEN

Vier blokken...1. HOE trek ik mensen uit hun comfort zone?2. HOE krijg ik mijn plan tussen de oren?3. HOE zorg ik dat mensen zich aan de

(nieuwe) afspraken houden?4. HOE versla ik de waan van de dag?

‘‘Hoe...?''

‘‘Hoe...?''DOEL: antwoord op de belangrijkste verandervragen waar je in de praktijk tegenaan loopt

(stiekem: eerlijk beeld van wat wel en niet kan, bescheidenheid én compassie, realisme en verwondering)

‘‘Hoe...?''in plaats van

‘‘Wat...?''

John Kotter"The central issue is never

strategy, structure,

culture or systems.

The core of the matter is

always about changing the

behavior of people."

1. Het probleem2. Fundamentele kennis over gedrag en

verandering3. Essentiële inzichten4. De grote verrassing5. De negen vragen6. Eigen keuze en gedrag

HOE trek ik mensenuit hun comfort zone?1.

1. Het probleem2. Fundamentele kennis over gedrag en

verandering3. Essentiële inzichten4. De grote verrassing5. De negen vragen6. Eigen keuze en gedrag

HOE trek ik mensenuit hun comfort zone?1.

OefeningHet M&M-spel

1. Het probleem2. Fundamentele kennis over gedrag en

verandering3. Essentiële inzichten4. De grote verrassing5. De negen vragen6. Eigen keuze en gedrag

HOE trek ik mensenuit hun comfort zone?1.

Succesdraait om deverbinding

tussenrichting en actie

Oorzaak: 1

Automatischvs

Gecontroleerd gedrag

Bewust, gecontroleerd gedrag

Onbewust, automatisch gedrag

5%

95%

Dual system-theorie

A: onbewust, automatisch

Gericht op het hier en nuSnelRigideIntuïtiefPragmatisch

B: bewust, gecontroleerd

Gericht op de toekomstLangzaam

FlexibelReflectief

Logisch

A B C

A B C

Leerfase

Gewoontefase

AntecedentIeder gedrag

heeft een of meerdirecte aanleidingen

in de omgevingdie het gedrag

uitlokken

Gedrag ConsequentieIeder gedrag heefteen of meer directegedragsresultaten.Deze resultatenbepalen of gedragwordt herhaald.

A BC

A BC

A BC

A BC

Ann Graybiel"We all live mostly by habit.

Habits - and automatic learned

responses such as those used in

driving - may serve to free up the

"thinking" parts of the brain for

more creative purposes."

Oorzaak: 2

Pijnvs

Plezier

Roy Baumeister"The lack of exceptions

suggests how basic and powerful is the greater power

of bad. In our view, this difference may be one of the

most basic and far-reaching psychological principles."

Vreugde

Woede

Angst

Verdriet

Afschuw

Verrassing

Plezier

Pijn

Danny Kahneman"The threat of loss

is on average

2 to 2,5 times

more motivating than the

possibility of gain"

Marcial Losada"Individuals, couples

and teams should strive for

a P/N-ratio that's between

a minimum of 2.9 and

a maximum of 11.6."

Basics in gedrag

Gecontroleerd Automatisch

Pijnvermijden

Pleziernastreven

Weinig

Heelweinig

Héélveel

Veel

(Tiggelaar, 2012)

1. Het probleem2. Fundamentele kennis over gedrag en

verandering3. Essentiële inzichten4. De grote verrassing5. De negen vragen6. Eigen keuze en gedrag

HOE trek ik mensenuit hun comfort zone?1.

Watzijn mijnsterke

Watwaarderen

mijn

Formuleeractiedoelen

Gebruik Evalueer

Waargeloofik in?

RICHTING

ACTIE

nut

controle waardering

doel techniek resultaat

Richting + Actie Model

Leerpsychologie

1. Eigen ervaring

2. Ervaring van derden

3. Voorgestelde ervaring

1. Het probleem2. Fundamentele kennis over gedrag en

verandering3. Essentiële inzichten4. De grote verrassing5. De negen vragen6. Eigen keuze en gedrag

HOE trek ik mensenuit hun comfort zone?1.

Drie benaderingen...

‣ Top-down leadership: leidinggevende beslist over richting en actie.

‣ Interactive leadership: leidinggevende beslist over richting en de medewerker over actie.

‣ Self-leadership support: medewerker beslist over richting en actie, ondersteund door de leidinggevende.

Richard Koestner"It is predominantly (and perhaps

exclusively) autonomous motivation that influences goal progress (..).

This finding implies that interventions to help people change

their behavior might usefully choose to focus on strengthening

autonomous motivation rather than on reducing controlled motivation."

1. Het probleem2. Fundamentele kennis over gedrag en

verandering3. Essentiële inzichten4. De grote verrassing5. De negen vragen6. Eigen keuze en gedrag

HOE trek ik mensenuit hun comfort zone?1.

Inzichten

‘‘Hoe...?''Vragen Toepassing

1. Hoe zorg je dat collega's eindelijk eens gaan doen wat ze zeggen (en andersom)?(14,7% van de stemmen)

2. Hoe houd je de relatie goed, terwijl ze toch begrijpen dat het deze keer menens is?(12,0% van de stemmen)

3. Hoe dring je door tot collega's die ongevoelig lijken voor presentaties, business cases en andere informatie van buitenaf?(6,7% van de stemmen)

.....

.....

.....

.....

.....

.....

.....

Kloof intentie-gedrag

Onbewust wint van bewust

Pijn wint van plezier

Ervaren, sociaal leren, cognitief leren

Top-down; gedeeld leiderschap; SL+SLS

1. Het probleem2. Fundamentele kennis over gedrag en

verandering3. Essentiële inzichten4. De grote verrassing5. De negen vragen6. Eigen keuze en gedrag

HOE trek ik mensenuit hun comfort zone?1.

'gedrags-bibliotheek'

Richard LaPiere

Wie stuurt er eigenlijk?