Studium generale slides

92
Robbert Jan Beun Departement Informatica Universiteit Utrecht Heft in Eigen Hand!

description

Over autonomie en het gebruik van persuasieve technologie. Toepassing in computersystemen voor slaaptherapie.

Transcript of Studium generale slides

Page 1: Studium generale slides

Robbert Jan BeunDepartement InformaticaUniversiteit Utrecht

SG 24 september 2014

Heft in Eigen Hand!

Page 2: Studium generale slides

Stelling 3‘Alert zijn op het recht van ieder mens in vrijheid keuzes te maken en zichzelf te ontplooien.

Een cultus van zelfontplooiing is niet wenselijk, maar het recht tegelijk heel bijzonder en heel gewoon te zijn is dat wel.’

(van Est, 2014)

Page 3: Studium generale slides

Bedreigt nieuwe technologie onze autonomie?

Page 4: Studium generale slides

Natuurlijke grenzen vervagen

Page 5: Studium generale slides

Sensoren i.p.v. zintuigen?

Page 6: Studium generale slides

> 20.000 health en fitness apps

(Middelweerd et al 2014)

Page 7: Studium generale slides

Nieuwe verslavingen

Page 8: Studium generale slides

Volkskrant 5-9-2014

Page 9: Studium generale slides

Maar dat is eigenlijk niets bijzonders

Page 10: Studium generale slides

1 op de 10 mensen in Nederland van 15 - 64 jaar heeft in het afgelopen jaar slaap- of kalmeringsmiddelen gebruikt (Trimbos, 2009)

Page 11: Studium generale slides
Page 12: Studium generale slides

Autonomie

• Onafhankelijkheid van de geest• Eigen keuzes kunnen maken• Handelend vanuit intrinsieke motivatie• Universele basisbehoefte

Overige termenVrijheid, zelfstandigheid, vrije wil, behoefte, mentale energie…

Page 13: Studium generale slides

Systeem 2Langzaam

bewustgecontroleerd

rationeeltoen en dansymbolisch

Systeem 1Snel

onbewustautomatischemotioneel

nusensorisch

97 x 56 = ?

Page 14: Studium generale slides

ik

jij ik of

tijd

Page 15: Studium generale slides

Autonomie• Universele basisbehoefte• Onafhankelijkheid van de geest• Eigen keuzes kunnen maken• Handelend vanuit intrinsieke motivatie

TermenVrijheid, zelfstandigheid, behoefte, vrije wil, mentale energie…

In contact staan met jezelf en er naar handelen

Page 16: Studium generale slides

Kunnen we interactieve technologie ontwerpen met

als doel het welbevinden van mensen te vergroten?

Page 17: Studium generale slides

Zo ja, welke kennis en technieken moeten

we hebben om dergelijke technologie te kunnen ontwerpen?

Wat is hierbij de rol van autonomie?

Page 18: Studium generale slides

Uitgangspunt

De mens moet zelf energie in het proces stoppen, maar niet meer dan

noodzakelijk.

Page 19: Studium generale slides
Page 20: Studium generale slides

Technologie met als primaire doel het gedrag van mensen te

veranderen

Page 21: Studium generale slides

Technologie met als primaire doel het gedrag van mensen te

veranderen

Page 22: Studium generale slides

Technologie met als primaire doel het gedrag van mensen te

veranderen

Page 23: Studium generale slides

Vermogen

Moti

vatie

HoogLaag

Hoog

Laag

Page 24: Studium generale slides

Vermogen

Moti

vatie

HoogLaag

Hoog

Laag

Page 25: Studium generale slides

Vermogenvereenvoudig of bemoeilijk het

gedrag

Page 26: Studium generale slides

Uitgangspunt

De mens moet zelf energie in het proces stoppen, maar niet meer dan

noodzakelijk.

Page 27: Studium generale slides

VermogenHet belang van een goede

interface

Page 28: Studium generale slides

Het belang van een goede interface

een case

Page 29: Studium generale slides

Mijn cursor in Word is veranderd in een punt en

ik wil mijn streep terug

Page 30: Studium generale slides
Page 31: Studium generale slides

Help (liever niet)

Beeld (kan ik niks vinden)

Extra Opties

Weergave (kan ik niks vinden)Algemeen (kan ik niks vinden)

‘Help’, ‘Beeld’, ‘Extra’

Page 32: Studium generale slides

Paperclip

Contact met Microsoft

Intypen: ‘cursor’, ‘weergave’, ‘beeld’, ‘symbool’

Toch maar naar ‘help’

Page 33: Studium generale slides

Ga voor cursorbesturing naar:

Extra opties

complexe schrifttypes

Word zegt (1)

Page 34: Studium generale slides

‘Als u wilt dat de cursor wordt verplaatst in de logische volgorde van gemengde tekst, klikt u op logisch.’

Word zegt (2)

Page 35: Studium generale slides
Page 36: Studium generale slides

Het belang van een goede interface

‘What you see is what you need’

Page 37: Studium generale slides

Vermogen

Moti

vatie

HoogLaag

Hoog

Laag

Page 38: Studium generale slides

Vermogen

Moti

vatie

HoogLaag

Hoog

Laag

Page 39: Studium generale slides

Motivatieverhoog of verlaag de bereidheid

Page 40: Studium generale slides

Motivatiesocial presence

Page 41: Studium generale slides

Sociale beïnvloedingPubliekFamilieVriendenBuurtWerkExpertsMedia…

Relaties, sociale rollen, vertrouwen, sociale controle, commitment, reciprociteit, transparantie, competitie, samenwerking …

Page 42: Studium generale slides

Sociale beïnvloeding

Verbieden, aanmoedigen, belo-ven, onderhandelen, opdragen, adviseren, veroordelen, prijzen, ontslaan, uitdagen, waarderen, complimenteren, verzoeken, ver-welkomen, aanbevelen, felicite-ren, bedanken, …

PubliekFamilieVriendenBuurtWerkExpertsMedia…

Page 43: Studium generale slides

Mensen behandelen computers als mensen (Nash & Reeves, 1996)

Page 44: Studium generale slides

Effect versterken door toevoegen van menselijkeeigenschappen

Page 46: Studium generale slides

Virtuele karakters: embodiment

Page 47: Studium generale slides
Page 48: Studium generale slides

Terug naar Word

Page 49: Studium generale slides

U: Ik wil het symbool voor de cursor veranderen.

S: Hoe wilt u dan dat het er uitziet?

U: Zoals dit: |.S: OK, gebeurd.

Page 50: Studium generale slides

U: Ik wil het symbool voor de cursor veranderen.

S: Sorry, het cursor-symbool kan niet worden veranderd.

(U: Dat is jammer, bedankt.)

Page 51: Studium generale slides

Ik wil met mijn computer een gesprek kunnen voeren!

Page 52: Studium generale slides

Oftewel

‘What you say is what you need’

Page 53: Studium generale slides

Den Bosch!Vandaag?

Nee Ja

Welke andere dag? Zondag

Informatiesysteem Eindhoven. U kunt informatie krijgen over vertrektijden van intercitytreinen.Intercitytreinen rijden van Eind-hoven in vier richtingen: Den Bosch, Venlo, Weert, Tilburg.Van toepassing voor u is… Den Bosch

Zondag!Ochtend, middag, avond?

Avond

Page 54: Studium generale slides

OK, dat was 1978

Dan de volgende …

Page 56: Studium generale slides

Voorlopige conclusies

We kunnen gedrag veranderen door de motivatie of het vermogen te veranderen

Nonverbale kenmerken hebben grote invloed op het gedrag van mensen.

Het ‘gesprek’ is een uitermate krachtige, maar tevens bijzonder gecompliceerde vorm van interactie.

Page 57: Studium generale slides
Page 58: Studium generale slides
Page 59: Studium generale slides

Doel

Ontwikkeling van gecomputeriseerde strategieën om therapietrouw te verbeteren

In het bijzonder: Coaching systeem dat gebruik maakt van persuasieve en mobiele technologie in het domein van slaaptherapie

Page 60: Studium generale slides

Waarom slaap?- Slaap is belangrijk- Veel stoornissen- 10% populatie heeft insomnia- Bewezen therapie- Grote variatie in oefeningen

Page 61: Studium generale slides

Waarom mobiel?Natuurlijke flow van activiteiten- Altijd aanwezig en geaccepteerd- Sensoren- Interactief (gesprek)- Communicatie met anderen

Krachtige tool- Rekenkracht en dataopslag- Grafische mogelijkheden- Virtual character

Page 62: Studium generale slides

Wat voor de een oplossing is, hoeft voor de ander geen oplossing te zijn. personalisatie

Uitgangspunt 1

Page 63: Studium generale slides

Uitgangspunt 2

We zijn niet alleen in dit universum en doen de hele dag dingen in een bepaalde omgeving contextualisatie

Page 64: Studium generale slides

Allereerst een paar observaties

Page 65: Studium generale slides

De kwaliteit van slaap is niet alleen afhankelijk van

een goede matras …

Page 66: Studium generale slides

maar ook van: de tijd die we in bed

doorbrengen, leeftijd, gezondheid, mentale en fysieke activiteiten …

Page 67: Studium generale slides

… de stress in ons leven, de medicijnen/drugs die we nemen, het gedrag van onze partner …

Page 68: Studium generale slides

… het voedsel dat we eten, de drank die we drinken, de omstandigheden

in onze slaapkamer …

Page 69: Studium generale slides

Sommige factoren kunnen we niet veranderen, andere juist wel:

gedrag, gedachten en omstandigheden

Page 70: Studium generale slides

Slaap therapie

Slaapeducatie

Relaxatie Stimulus control

SlaaphygiëneCognitieve

herstructurering

Bedtijd-restrictie

Page 71: Studium generale slides

Ga om 12 uur naar bed en sta om 5 uur op.

Doe dat zes weken lang!

Page 72: Studium generale slides

Welke persuasieve strategieën kunnen we

inzetten om mensen deze oefening te laten volhouden?

Page 73: Studium generale slides

Slaapdruk

www.howsleepworks.com/how_homeostasis.html

Page 74: Studium generale slides

Slaapstadia

Page 75: Studium generale slides

Randy GardnerBleef 11 dagen en 24 minuten wakker

Page 76: Studium generale slides

Openingsfase

Intro coach/patiënt

Intro therapie

Inclusie / exclusie

Plan & commit

Interventiefase

Techniek 1

Techniek 2

Techniek 3

Techniek 4

Afsluitingsfase

Evaluatie

Doorverwijzing?

Afscheid

SleepCareTherapiemodel

Page 77: Studium generale slides

Afstemming

Plan & Commit

Taak-uitvoering Evaluatie Afsluiting

Oefening

SleepCareOefeningenmodel

Page 78: Studium generale slides

SleepCareInterface metafoor

Tools ‘What you see is what you need’

Gesprek ‘What you say is what you need’

Page 79: Studium generale slides

Een voorbeeld:De patiënt beslist mee

Page 80: Studium generale slides

Deze week beginnen we met de oefening bedtijdbeperking.Bij bedtijdbeperking houd je regelmatige bedtijden aan en verkort je de tijd dat je in bed ligt. Omdat je dan minder tijd hebt om te slapen, word je vermoeider en dat helpt je met beter slapen.

Wil je meer weten voordat we beginnen?

Ik wil beginnenWat moet ik precies doen?

Wat kan ik verwachten?

Intr

oduc

tie

Page 81: Studium generale slides

Plan

& c

omm

it

Geef aan hoe lang je in bed zou willen liggen.

6:005:30 6:30

Dan stellen we nu samen je nieuwe bedtijden vast.Op basis van je slaapdagboek stel ik voor dat de totale tijd in bed 5 uur wordt.Ga je hiermee akkoord?

JaIk lig liever iets langer in bedIk wil geen bedtijdbeperking

Page 82: Studium generale slides

JaIk lig liever iets langer in bed

Je hebt voorgesteld dat je de komende week niet langer dan 6:30 uur in bed gaat liggen. De oefening werkt beter als je ongeveer net zo lang in bed gaat liggen als je vorige week sliep.

Daarom stel ik voor dat de totale tijd in bed 5:30 wordt. Ga je hiermee akkoord?

Plan

& c

omm

it

Page 83: Studium generale slides

Volgende

Je hebt voorgesteld dat je de komende week niet langer dan 6:15 uur in bed gaat liggen. Daar ga ik mee akkoord.

5:45 6:00 6:15 6:30

Geef aan hoe lang je in bed zou willen liggen.

Plan

& c

omm

it

Page 84: Studium generale slides

Persuasieve elementenMaakt het makkelijker

– tools voor agenda, slaapdagboek en relaxatie– zegt wat er moet gebeuren op het juiste moment

Verhoogt bereidwilligheid– de patiënt beslist mee– voortdurende afstemming– herinnering aan therapieontrouw– laat doelen, rationale en resultaten zien– geeft complimenten voor ‘goed’ gedrag– laat gevaren en valkuilen zien

Page 85: Studium generale slides

www.ikgalekkerslapen.nl

Page 86: Studium generale slides

Kunnen we technologie ontwerpen met als doel het welbevinden van mensen te

vergroten?

Page 87: Studium generale slides

Ja, mits we de mens centraal stellen

en veel aandacht besteden aan het ontwerpproces

Page 88: Studium generale slides

- taal en taalgebruik- gesprekstructuren - nonverbale

communicatie- psychologie- slaap(therapieën)- coaching- ethiek- esthetiek …

- sociale media - gaming- informatica- mens-computer

interactie - kunstmatige

intelligentie- (mobiele) ICT - sensoren …

Kennis en technieken

Page 89: Studium generale slides

Een goed ontwerp vergt diepgaande multidisciplinaire

kennis en adequate communicatie

Page 90: Studium generale slides

Universiteiten zouden meer gericht moeten zijn op het creëren van waarheid (innovatie,

kunst, ontwerp, architectuur, design, informatica) in plaats van waarheidsvinding.

Page 91: Studium generale slides

Tot slotPrincipes voor een goede slaap

- Rust, regelmaat, reinheid- Eet gezond en beweeg voldoende- Gebruik uw bed alleen voor slaap en seks- Zorg voor goede slaapkamercondities- Verhoog de kwaliteit van uw leven- Doe soms niets en accepteer dat- Denk nooit dezelfde gedachte tweemaal, tenzij deze

prettig is- Ken uzelf!

Page 92: Studium generale slides