Slides wallonië nl

3 juli 2013

Edwin De Boeck (KBC Groep)

Bernard Keppenne (CBC Banque)

Economische relance

in Wallonië ?

2

1 Regionale groei: terugblik sinds 1960 & kentering sinds 2000 ?

2 Structurele uitdagingen Waalse economie

3 Een toekomstperspectief op middellange termijn

4 Enkele conclusies

Economische relance in Wallonië ? Waarover we het zullen hebben

Reëel bruto regionaal product

(1960 = 100)

100

150

200

250

300

350

400

450

500

Vlaanderen

Wallonië

Brussel

EMU

Langetermijntrend 1960-2012

Decennia van relatief zwakke groei in Wallonië & Brussel

Bron: Eigen berekeningen o.b.v. NBB (INR), Federaal Planbureau

Bevolking

(1960 = 100)

90

95

100

105

110

115

120

125

130

Vlaanderen

Wallonië

Brussel

EMU

Reëel bruto regionaal product per capita

(1960 = 100)

100

150

200

250

300

350

400

Vlaanderen

Wallonië

Brussel

EMU


Gemiddelde groei per jaar (in %)

Reëel BRP Reëel BRP

per capita

1960-

2012

2000-

2012

1960-

2012

2000-

2012

EMU 2,9 1,3 2,3 1,0

België 2,6 1,5 2,2 1,1

Vlaanderen 3,1 1,5 2,6 1,1

Wallonië 2,2 1,6 1,9 1,2

Brussel 2,0 1,5 1,8 0,4

Langetermijntrend 1960-2012

Decennia van relatief zwakke groei in Wallonië & Brussel

Convergentie sinds midden jaren 90

…als gevolg van vertraagde groei in Vlaanderen

0

1

2

3

4

5

6

1960-73 1974-81 1982-89 1990-99 2000-12

Vlaanderen

Wallonië

Brussel

EMU

Reële groei bruto regionaal product

(in % per jaar, periodegemiddeldes)

Gemiddelde groei per jaar (in %)

Reëel BRP Reëel BRP

per capita

1960-

2012

2000-

2012

1960-

2012

2000-

2012

EMU 2,9 1,3 2,3 1,0

België 2,6 1,5 2,2 1,1

Vlaanderen 3,1 1,5 2,6 1,1

Wallonië 2,2 1,6 1,9 1,2

Brussel 2,0 1,5 1,8 0,4


-20%

-10%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

Vlaanderen

Wallonië

Brussel

Netto instroom van pendelaars (in % van regionale werkgelegenheid)

0%

2%

4%

6%

8%

10%

12%

1990 2000 2012

Naar Brussel

Naar Vlaanderen

1990 2000 2012

Naar Brussel

Naar Wallonië

Stroom van pendelaars (in % van werkende bevolking)

Wallonië Vlaanderen

Convergentie sinds midden jaren 90

Krimpende maar nog altijd wijde regionale inkomenskloof

Bron: Eigen berekeningen o.b.v. NBB (INR)

Regionaal inkomen per capita (EMU = 100) (Regionaal inkomen = regionaal product gecorrigeerd voor

pendelstromen tussen regio‟s)

80

90

100

110

120

130

140

150

160

Vlaanderen

Wallonië

Brussel

België

EMU

Desindustrialisatie

Verschuift van Wallonië naar Vlaanderen

20

25

30

35

40

45

70

100

130

160

190

Vlaanderen

Wallonië

Verw.

nijverheid

Dien-

sten

Overige

(*) Totaal

Vlaanderen

% BRP 16.9 72,9 10,2 100

% werkgelegenheid 14.2 76,4 9,4 100

Groei 2000-2011 (*)

Toegevoegde waarde 0,2 2,0 1,8 1,6

Werkgelegenheid -1,5 2,0 0,8 1,1

Productiviteit 1,7 0,0 1,0 0,5

Wallonië

% BRP 15,2 74,4 10,4 100

% werkgelegenheid 11,2 79,0 9,9 100

Groei 2000-2011 (*)

Toegevoegde waarde 1,5 1,7 1,7 1,6

Werkgelegenheid -0,7 1,4 0,5 1,0

Productiviteit 2,2 0,3 1,2 0,6

(*) Voornamelijk bouw, landbouw en energie

(**) Per jaar, periodegemiddelde in %

Sectorale samenstelling regionaal product en groei

Tewerkstelling in de verwerkende

nijverheid (2000 = 100)

Industriële sectoren (incl. bouw & energie)

(in % van bruto regionaal product)

Bron: NBB, Federaal Planbureau

Beleidsstrategie Waalse overheid:

1987: 1e congres “la Wallonie au Futur”

1998: 5e congres “la Wallonie au Futur”

1999: “Contrat d‟Avenir pour la Wallonie”

2005: 1e Marshall Plan (“Contrat d‟Avenir renouvelé”)

2009: Marshall Plan 2.green

1e Marshall Plan 2005-2009: 1,8 miljard EUR (2,5% v/h Waalse BRP)

Marshall Plan 2.green 2009-2013: 2,8 miljard EUR (3,3% v/h Waalse BRP)

6 prioritaire doelstellingen: (1) verbetering v/d vaardigheden v/d bevolking; (2) promotie van onderzoek en innovatie;

(3) ondersteuning van ondernemerschap; (4) alliëren van een duurzame/groene economie met jobcreatie;

(5) opvoering v/d maatschappelijke dienstverlening (waaronder kinderopvang en personenhulp);

(6) de implementatie van 6 competitiviteitspolen (nieuw industrieel beleid)

BIOWIN

(bioweten-

schappen)

SKYWIN

(lucht- en

ruimtevaart )

WAGRALIM

(agro-

industrie)

MECATECH

(machine-

bouw)

LOGISTICS

(transport &

logistiek)

GREENWIN

(milieu-

technologie)

6 p

len

Het “Marshall Plan” Evolutie in het Waalse industriële beleid

Sinds 2006 ruim 200 projectvoorstellen goedgekeurd die kaderen binnen de 6 polen (= +/1 miljard EUR)

Daarbij zijn ruim 500 bedrijven betrokken (+/-80% kmo‟s, die vaak krachten bundelen met universiteiten)

Projecten leverden samen al zo‟n 2.000 extra banen op (merendeel in R&D)

0

2

4

6

8

10

12

14

Vlaanderen Wallonië Duitsland

Toegevoegde waarde in hoogtechnologische sectoren

(in % van totale bruto toegevoegde waarde)

Medium- en hoogtechnologische

verwerkende nijverheid

Hoogtechnologisch

kennisintensieve diensten

Bron: Eurostat

Het “Marshall Plan” Werpt zijn eerste vruchten af

R&D uitgaven

(in % van het bruto regionaal product)

0.0

0.4

0.8

1.2

1.6

2.0

R&D bedrijven

R&D overheid

15

18

21

24

27

30 Vlaanderen

Wallonië

Investeringsquote

(bruto investeringen in vaste activa in %

bruto regionaal product)

Bron: NBB, Eurostat

Bedrijfsinvesteringen

Groeiende attractiviteit Wallonië als investeringsbestemming

5

10

15

20

25

30

35

40

0

20

40

60

80

100

120

Vlaanderen

Wallonië

Brussel

% aandeel Wallonië (rechtse as)

Aantal nieuwe directe buitenlandse investeringen

Bron: Ernst & Young Investment Monitor

Uitvoer buiten de EU-27

(in % van totale uitvoer)

15

20

25

30

35

40

45

Vlaanderen Wallonië Duitsland EMU

2002

2012

30

40

50

60

70

80

90

Vlaanderen

Wallonië

Uitvoer van goederen en diensten

(in % van bruto regionaal product)

Internationale handel

Stevigere Waalse uitvoerdynamiek, maar nog teveel EU-gericht

Bron: NBB

80

85

90

95

100

105

110

115

120

125

1960 1973 1981 1989 1999 2010

Arbeidsproductiviteit

Arbeidskost per werknemer

Arbeidskost per eenheid product

Relatieve arbeidskost en productiviteit Wallonië

(Vlaanderen = 100)

80

85

90

95

100

105

2000 2010 / 2008 2000 2010 / 2008

Arbeidsproductiviteit

Uurloonkost

Totale economie

Markt-

diensten

Verwerkende

nijverheid

Kostencompetitiviteit

Comparatief nadeel tegenover Vlaanderen verkleint

Bron: Eurostat Bron: NBB (regionale rekeningen)

3/07

13




4 Enkele conclusies


Tewerkstelling in de (semi-)publieke sector

(% in totale werkgelegenheid)

10

15

20

25

30

35

Vlaanderen Wallonië Vlaanderen Wallonië

1995

2000

2011

Overheid &

onderwijs

Zwakke dienstensector

Gekenmerkt door zwaar gewicht (semi-)publieke sector

Bron: NBB, Federaal Planbureau

Markt-

diensten

Niet-markt-

diensten Totaal

Vlaanderen

% BRP 61,3 10,8 72,1

% werkgelegenheid 60,6 15,4 76,0

Groei 2000-2011 (*)

Toegevoegde waarde 2,3 0,6 2,0

Werkgelegenheid 2,0 0,9 2,0

Productiviteit 0,3 -0,3 0,0

Wallonië

% BRP 57,6 16,9 74,5

% werkgelegenheid 57,5 21,4 78,9

Groei 2000-2011 (*)

Toegevoegde waarde 2,0 0,7 1,7

Werkgelegenheid 1,7 0,6 1,4

Productiviteit 0,3 0,1 0,3

(*) Per jaar, periodegemiddelde in %

Dienstensector Overheid, onderwijs,

gezondheidszorg

en maatschappelijke

dienstverlening

0

10

20

30

Vlaanderen Wallonië

Per 100 km²

Per 1000 inwoners

Ondernemingen naar aantal werknemers

(in % totaal aantal ondernemingen, 2011)

Structuur van de ondernemingen

Kleinere bedrijven en geringere dichtheid dan in Vlaanderen

75

77

79

81

14

15

16

17

18

Vlaanderen

Wallonië

3.0

3.5

4.0

4.5

0.0

0.5

1.0

1.5

2.0

> 200 10-49 50-199

Bron: RSZ, FOD Economie

Aantal ondernemingen

(2011)

0-9

# werknemers

-2

-1

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11


Verhouding aantal opgestarte

ondernemingen tot aantal

actieve ondernemingen

Bron: FOD Economie, NBB

Ondernemerschap

Startersgraad hoger dan in Vlaanderen, overlevingsgraad lager

Aantal opgestarte ondernemingen min

stopgezette ondernemingen gedeeld door

aantal actieve ondernemingen

Bruto en netto startersgraad Overlevingsgraad ondernemingen

(in %, gemiddelde 2000-2012)

75

80

85

90

95

100

Na 1 jaar Na 2 jaar Na 3 jaar Na 4 jaar Na 5 jaar

Vlaanderen

Wallonië

%-verandering in

2001-2012

Actieve

ondernemingen Oprichtingen

Stopzettingen

(*)

Vlaanderen +40,0 -3,6 +14,5

Wallonië +46,3 +8,8 +26,4

(*) inclusief faillissementen

6.0

6.5

7.0

7.5

8.0

8.5

9.0

9.5

Vlaanderen

Wallonië

Brussel

Duitsland

Zelfstandige werkgelegenheid

(in % van de 15-64 jarigen)

Bron: Eurostat, RSVZ

0.0

0.5

1.0

1.5

2.0

Vlaanderen

Wallonië

Brussel

Starters als zelfstandige

(in % van de 15-64 jarigen)

Ondernemerschap

Minder zelfstandig ondernemerschap dan in Vlaanderen

5

10

15

20

25

30

35

40

Vlaanderen Wallonië Duitsland

Opleidingsniveau

Bezit diploma hoger onderwijs

(in % van 25-64 jarigen)

Bron: Eurostat

Nieuw-afgestudeerden ‘science & engineering’

(% alle nieuw-afgestudeerden hoger onderwijs)

Menselijk kapitaal

Grote regionale verschillen inzake onderwijskwaliteit

7

9

11

13

15

17

Vervroegde schoolverlaters

(in %)

EU2020 doelstelling:

max 10

75

80

85

90

95

100

105

110

115

120

Vlaanderen

Wallonië

Brussel

Herstel groei aantal werkenden en gelijk aan

Vlaamse ontwikkeling sinds midden jaren 90…

(werkende bevolking, 2000 = 100)

Arbeidsmarkt

Regionale tendensen werkzaamheid en arbeidsaanbod

…tegen de achtergrond van een sterkere

groei van het potentiële arbeidsaanbod

(bevolking 15-64, 2000 = 100)

75

80

85

90

95

100

105

110

115

120

Vlaanderen

Wallonië

Brussel

Bron: INR, Federaal Planbureau

75

80

85

90

95

100

105

110

115

120

Vlaanderen

Wallonië

Brussel

-0.1%

0.4%

0.9%

1.4%

1.9%

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

-0.1%

0.4%

0.9%

1.4%

1.9%

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

Instroom 15 - uitstroom 64

Netto migratie 15-64

Vlaanderen

Wallonië

-0.1%

0.4%

0.9%

1.4%

1.9%

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

Brussel

(in % van 15-64 jarigen)

Arbeidsmarkt

Sterker dan eerder verwachte groei bevolking op actieve leeftijd

Bevolking op beroepsactieve leeftijd

(15-64 jarigen, 2000 = 100)

Stippellijn = projectie

Planbureau in 2000

Bron: Federaal Planbureau

50

55

60

65

70

Vlaanderen

Wallonië

Brussel

Werkzaamheidsgraad

(werkenden in % 15-64 jarigen)

0

2

4

6

8

10

12

14

16

18

20

22

Vlaanderen

Wallonië

Brussel

Werkloosheidsgraad

(niet-werkende werkzoekenden in % beroepsbevolking)

Arbeidsmarkt

Persistent hogere werkloosheid in Wallonië & Brussel...

Bron: Eurostat, RVA (*) 2013 = april (Vlaanderen & Wallonië), maart (Brussel)

+0,2%

+1,4%

Toename in

2008-2013

0

5

10

15

20

25

30

35

40

Vlaanderen

Wallonië

Brussel

Jongerenwerkloosheid

(niet-werkende werkzoekenden in %

beroepsbevolking 15-24)

25

30

35

40

45

50

55

60

65

Vlaanderen

Wallonië

Brussel

Langetermijnwerkloosheid

(werklozen > 12 maanden, in % totaal aantal

werklozen)

Arbeidsmarkt

…bijzonder hoge jongeren- & langetermijnwerkloosheid

Bron: Eurostat

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

15-24 25-49 50-54 55-59 60-64 65+

Vlaanderen Wallonië Brussel

Gemiddelde effectieve pensioenleeftijd

57.5

58.0

58.5

59.0

59.5

60.0

2001 2005 2010

Arbeidsmarkt

…maar minder vervroegde uittreding dan in Vlaanderen

Bron: FOD Economie (EAK), Steunpunt WSE

Werkzaamheidsgraad volgens leeftijd

(2012, in %)

0.20

0.25

0.30

0.35

1990 1995 2000 2005 2008

Vlaanderen Wallonië Brussel

9

12

15

18

21

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

Gini-coëfficiënt

Bron: Universiteit Antwerpen (OASES)

Inkomensongelijkheid & armoede

Groter dan in Vlaanderen, en toenemend

% van bevolking onder de armoededrempel (*)

(*) Alleenstaande: € 1.000/maand; gezin 2 kinderen: € 2.101//maand

50

55

60

65

70

Vlaanderen

Wallonië

Brussel

Werkzaamheidsgraad


Bron: Eurostat, RVA

0.0

0.5

1.0

1.5

2.0

2.5

3.0

3.5

4.0

Reële economische groei per jaar in 2000-2010

(periodegemiddelde, in %)

Intra-regionale verschillen

Groter binnen Wallonië

Gemiddeld belastbaar inkomen

(per fiscale aangifte, België = 100)

75

80

85

90

95

100

105

110

115

120

125

130

1993

2000

2010

Bron: FOD Economie (fiscale statistieken) Bron: Eurostat

50

55

60

65

70

75

80

2000

2012

Werkzaamheidsgraad per provincie


0

2

4

6

8

10

12

14

16

18

2000

2012

Werkloosheidsgraad per provincie

(in % beroepsbevolking op leeftijd 15+)

Bron: Eurostat

Intra-regionale verschillen

Groter binnen Wallonië

3/07/2013 27




4 Enkele conclusies


80

85

90

95

100

105

110

115

120

125

Vlaanderen

Wallonië

Brussel

Bevolking op beroepsactieve leeftijd

(20-64-jarigen, projecties Planbureau)

Volle lijn = projectie 2013

Stippellijn = projectie 2000

2010 = 100

Vooruitzichten 2013-2020 Gunstigere demografie dan Vlaanderen

Wijziging bevolking tussen 20-64 jaar (in '000)

2000-12 2012-20 2020-30

Vlaanderen 206.1 45.6 -115.5

- waarvan < 55 jaar 42.2 -68.1 -67.5

- waarvan > 55 jaar 163.9 113.7 -48.0

Wallonië 159.4 29.5 -6.2

- waarvan < 55 jaar 21.1 -4.4 -0.1

- waarvan > 55 jaar 138.2 34.0 -6.1

Brussel 130.8 67.3 14.5

- waarvan < 55 jaar 109.7 52.0 3.1

- waarvan > 55 jaar 21.1 15.2 11.4

Bron: Federaal Planbureau

50

55

60

65

70

75

Vlaanderen

Wallonië (*)

Brussel (*)

België

EU2020 Strategie België 73.2%

Werkzaamheidsgraad

(werkenden in % bevolking 20-64 jaar)

EU2020 Strategie Vlaanderen 76%

(*) Wallonië en Brussel hebben geen eigen EU2020 doelstelling. De assumptie

van een werkzaamheidsgraad van 70% (Wallonië) en 68.2% (Brussel) is

consistent met de EU2020 doelstellingen voor Vlaanderen en België

Hoeveel jobcreatie is nodig om de

EU2020 Strategie te halen ? (*)

Vooruitzichten 2013-2020

Zijn EU2020-doelstellingen werkzaamheidsgraad realistisch ?

Bron: Eurostat, eigen berekeningen

Wijziging aantal jobs en werkzaamheidsgraad

2000-12 2013-20

Vlaanderen

Wijziging jobs per jaar (in '000) 20.1 25.6

Wijziging jobs per jaar (in %) 0.8 0.9

Werkzaamheidsgraad 20-64 (einde periode) 71.5 76.0

Wallonië




Brussel




50

55

60

65

70

75

Vlaanderen

Wallonië

Werkzaamheidsgraad

(werkenden in % bevolking 20-64 jaar) KBC-scenario regionale arbeidsmarkten

in 2013-2020 (*) Zwarte stippellijn = trend 1985-2012


KBC-scenario Wallonië gematigder dan impliciet in EU2020

(*) Onder de assumptie dat de werkzaamheidsgraad in Wallonië zich ontwikkelt

in het midden tussen „impliciete‟ EU2020-doelstelling en voortzetten van trend;

voor Vlaanderen behouden we de EU2020-doelstelling Bron: Eurostat, eigen berekeningen

Wijziging aantal jobs en werkzaamheidsgraad

Scenario Scenario

EU2020 KBC (*)

2000-12 2013-20 2013-20

Vlaanderen

Wijziging jobs per jaar (in '000) 20.1 25.6 25.6

Wijziging jobs per jaar (in %) 0.8 0.9 0.9

Werkzaamheidsgraad 20-64 (einde periode) 71.5 76.0 76.0

Wallonië

Wijziging jobs per jaar (in '000) 11.6 22.4 16.3

Wijziging jobs per jaar (in %) 0.9 1.6 1.2

Werkzaamheidsgraad 20-64 (einde periode) 62.5 70.0 67.7

0

0.5

1

1.5

2

2.5

Vlaanderen

Wallonië

Brussel

Des te meer mensen aan het werk,

des te lager de productiviteitsgroei ?


Productiviteitsgroei blijft allicht laag

Voorspelling Planbureau te optimistisch voor

productiviteitsgroei (?) & te pessimistisch

voor Waalse werkgelegenheidsgroei (?)

Groei arbeidsproductiviteit

(10-jaars voortschrijdend gemiddelde, in %)

Bron: NBB, eigen berekeningen

Middellangetermijnvooruitzichten jaarlijkse reële BRP-groei

(periodegemiddelden, in %)


KBC 2013

(periode = 2013-2020)

Werkgelegenheidsgroei 0.9 1.2

Productiviteitsgroei 0.6 0.6

Reële BRP-groei 1.5 1.8

Planbureau in 2013

(periode = 2015-2018)




Planbureau in 2012

(periode = 2014-2017)




Planbureau in 2011

(periode = 2013-2016)





Waals groeitempo kan licht hoger blijven dan in Vlaanderen

0

1

2

3

4

5

6

1960-73 1974-81 1982-89 1990-99 2000-12 2013-20

Vlaanderen

Wallonië

Reële groei bruto regionaal product

(in % per jaar, periodegemiddeldes)


Middellangetermijnvooruitzichten jaarlijkse reële BRP-groei

(periodegemiddelden, in %)


KBC 2013

(periode = 2013-2020)




Planbureau in 2013

(periode = 2015-2018)




Planbureau in 2012

(periode = 2014-2017)




Planbureau in 2011

(periode = 2013-2016)




3/07/2013 33




4 Enkele conclusies


Enkele conclusies

Sinds de jaren 60 lag de economische groei in Wallonië stelselmatig lager dan in

Vlaanderen. Het voorbije decennium kwam aan deze groeiachterstand echter een einde. Dat

reflecteert deels een wat snellere industriële groeidynamiek in Wallonië, maar meer nog een

achteruitgang van het groeitempo van de Vlaamse economie

Bemoedigend is de kentering in het Waalse industriële beleid, vooral via het Marshallplan dat

de ontwikkeling van nieuwe industriële groeipolen ondersteunt. Ook recente investerings- en

uitvoerstatistieken suggereren dat deze beleidsheroriëntatie stilaan vruchten afwerpt

Ondanks deze beterschap presteert Wallonië op diverse vlakken evenwel nog altijd zwakker

dan Vlaanderen. De uitvoer (vooral buiten de EU) en het ondernemerschap zijn er minder

ontwikkeld, de productiviteit in de dienstensectoren is er lager, het onderwijs scoort minder

en de structurele werkloosheid blijft hardnekkig hoog

Als Wallonië deze relatieve zwaktes kan bijsturen, zal het groeitempo er mede dankzij een

minder ongunstige demografie licht hoger blijven dan in Vlaanderen. Dat veronderstelt dan

wel dat Wallonië naast de kentering van het industriële beleid ook maximaal de vruchten

plukt van arbeidsmarkthervormingen, die in alle gewesten nodig zullen zijn om de

werkzaamheidsgraad naar een hoger niveau te tillen

www.kbceconomics.be

Plus d’infos ?

Edwin De Boeck, Corporate Chief Economist KBC – Mail : [email protected] – Tél.: 02 429 59 50

Bernard Keppenne, Chief Economist CBC - Mail : [email protected] – Tél.: 02 547 19 25

Société du groupe KBC ● Een onderneming van de KBC-groep

http://www.kbceconomics.be/

Slides wallonië nl

Economy & Finance

Transcript of Slides wallonië nl