FHV2009 / Cxx56 5+6 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 3 1

Anatomie / fysiologie

Zenuwstelsel 3

FHV2009 / Cxx56 5+6 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 3 2

De motorische homunculus heeft een grote duim. De reden hiervan is dat de duim altijd dikker is dan de vingers. motorisch sensorisch

FHV2009 / Cxx56 5+6 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 3 3

Personen met een splitbrain zullen de meeste voorwerpen aan de rechterkant kunnen benoemen

Ik zie een sinaasappel

Ik zie niets

Linker hemisfeer Rechter hemisfeer

Test voor splitbrain

FHV2009 / Cxx56 5+6 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 3 4

Beschadiging van het spraakcentum van Broca kan leiden tot woordvindingsproblemen

• Broca is het motorisch spraakcentrum en zet gedachten om in spraak.

• Wernicke is het sensorisch spraakcentrum en heeft te maken met taalbegrip en herkenning.

FHV2009 / Cxx56 5+6 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 3 5

Na het passen van 10 verschillende truien ontstaat er twijfel welke je zult nemen. Uiteindelijk kies je voor de blauwe trui.

- Dit keuzemoment wordt bepaald in het gnostisch centrum

• Verwerken van alle sensorische input

• Samenstellen tot één beeld van de werkelijkheid.

• Doorsturen naar hogere schorsgebieden voor het nemen van beslissingen.

Gebied van Broca

Gebied van Wernicke

Gnostisch centrum

FHV2009 / Cxx56 5+6 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 3 6

Centraal zenuwstelselzenuwstelsel

perifeer centraal

encephalon medulla spinalis

diëncephalon cerebrumcerebellumtruncus cerebri

12 paar hersenzenuwen

mesencephalon

pons

medulla oblongata

thalamus

hypothalamus

Mesencephalon = middenhersenen

FHV2009 / Cxx56 5+6 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 3 7

Sensibel systeem

• Informatie van buiten af, de zintuigen– vangen informatie op en vertalen– sensor of zintuig is vertaler van informatie

1 Mechanische sensoren (druk, trekkrachten en vibraties)

2 Thermische sensoren (warmte)

3 Chemische sensoren (concentratie van bepaalde stoffen)

FHV2009 / Cxx56 5+6 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 3 8

Sensibel systeem vervolg

4 Elektromagnetische (licht)

5 nocisensoren of pijnsensorenPijn is echter geen prikkel maar een

gewaarwording. Elke prikkel kan immers pijn veroorzaken.

Denk aan: knal, lichtflits, of een ruk aan je arm.

FHV2009 / Cxx56 5+6 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 3 9

Indeling naar werkterrein

• exteroceptief via exterosensoren– Nemen de buitenwereld waar; oog, oor, reuk,

smaak en de huidsensoren

• proprioceptief via propriosensoren– Houding en beweging. In de spieren, pezen

en gewrichtskapsels

• enteroceptief via enterosensoren– inwendige, zoals bloedvaten en spijsvertering

FHV2009 / Cxx56 5+6 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 3 10

Adaptatie van de zintuigen

• Sensibel systeem selecteert informatie op nieuwswaarde.– adaptatie = aanpassing

• Perifere adaptatie bij de sensor– Ring aan je vinger

• Centrale adaptatie bij de impulsoverdracht

– De informatie is wel beschikbaar maar wordt door de hersenen als onbelangrijk aangemerkt en weggewerkt (tikken van een klok)

FHV2009 / Cxx56 5+6 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 3 11

Herkenning van voorwerpen

• bottom-up processen• terugbrengen naar basis figuren

• herkennen van een letter

• top-down processen• gehelen herkenning

• ook bij ontbrekende onderdelen• Inkvip• B zkt vrouw

FHV2009 / Cxx56 5+6 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 3 12

Organiseren waarneming

figuur

Voor- achtergrond

• Meestal duidelijk• Maar soms…

FHV2009 / Cxx56 5+6 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 3 13

figuur Voor- achtergrond

• Meestal duidelijk• Maar soms…

• Het is een gezicht……..

• Of het woord ‘Liar’

Organiseren waarneming

FHV2009 / Cxx56 5+6 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 3 14

figuur Voor- achtergrond

• Meestal duidelijk• Maar soms…

• Wat zie je?

• Een stelletje ……..

• Of een doodshoofd?

Organiseren waarneming

FHV2009 / Cxx56 5+6 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 3 15Wat zie je hier?

FHV2009 / Cxx56 5+6 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 3 16

Organiseren waarneming

Perceptuele constancy• Gelijk houden

• Grootte• Vorm• Kleur

– Ondanks de verschillen van onze retina input

FHV2009 / Cxx56 5+6 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 3 17

GroeperenAanvullen

Boom is die er?Zie jij een kat?

Organiseren waarneming

FHV2009 / Cxx56 5+6 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 3 18

Organiseren waarnemingKleur en grootte Welke middelste cirkels is groter?

FHV2009 / Cxx56 5+6 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 3 19

Organiseren waarnemingVorm en grootte Welke middelste cirkels is groter?

FHV2009 / Cxx56 5+6 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 3 20

Grootte

Veraf - dichtbij

Organiseren waarneming

FHV2009 / Cxx56 5+6 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 3 21

Diepte

Organiseren waarneming

FHV2009 / Cxx56 5+6 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 3 22

Organiseren waarneming

Zwart

en wit

Hoeveel

zwarte

puntjes

tel je?

0 of ?????

FHV2009 / Cxx56 5+6 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 3 23

Organiseren waarneming

Diepte

recht

Evenwijdige lijnen of gebogen? Is de rode dan alleen recht?

FHV2009 / Cxx56 5+6 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 3 24

Cerebellum

cerebellum

hersenstam

rechter hemisfeer

linker hemisfeer

windingen

FHV2009 / Cxx56 5+6 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 3 25

Cerebellum

• Staat via drie paar stelen (pendunculi) in verbinding met:– middenhersenen– pons– verlengde merg

• Bevatten alle afferente en efferente banen

• Via deze structuren contact met cerebrum en ruggenmerg

FHV2009 / Cxx56 5+6 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 3 26

Functie cerebellum

• Coördinatie (planning, uitvoering en controle) van willekeurige bewegingen.– Krijgen een kopie van cerebrum

– Vergelijken deze prikkels met proprioceptieve prikkels en prikkels uit ogen en evenwichtsorgaan

– Fietsen, zwemmen, skiën

FHV2009 / Cxx56 5+6 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 3 27

Cerebellum, coördinatie van motoriek

– grote hersenen• opdracht voor de beweging

– evenwichtsorgaan• stand van het lichaam in de ruimte

– proprioceptieve zintuigjes• stand van elk onderdeel van het lichaam

– visueel orgaan

FHV2009 / Cxx56 5+6 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 3 28

Contact met cortex en basale kernen

Primaire motorische schors

Feedback van cerebellum

Informatie over de beweging

cerebellum

cerebellum cortex

nucleus

nucleus

nucleus

nucleus

FHV2009 / Cxx56 5+6 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 3 29

Proprioceptie (lichaamshouding)

FHV2009 / Cxx56 5+6 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 3 30

Functie cerebellum

• Naast coördinatie heeft het een rol bij leerprocessen– Motorisch leren– Aandacht

• Bevatten evenveel zenuwcellen als alle andere hersendelen bij elkaar

FHV2009 / Cxx56 5+6 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 3 31

Testen, stoornissen van het cerebellum

• vinger – neus aanraken• nystagmus• tremor• dronkemansgang• evenwichtsstoornissen• onbeheerste beweging• starre bewegingen• dysartrie (dubbele tong praten)

FHV2009 / Cxx56 5+6 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 3 32

Diëncephalon (tussenhersenen)

• De tussenhersenen liggen in holtes van de grote hersenen– thalamus– hypothalamus– epithalamus

FHV2009 / Cxx56 5+6 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 3 33

Thalamus in diëncephalon

• Functie van de thalamus is selectie van afferente prikkels zodat een mens zich kan concentreren

FHV2009 / Cxx56 5+6 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 3 34

Hypothalamus

• Belangrijke kernen hier zijn:

–honger

–dorst

–verzadiging

–temperatuur

–seks

FHV2009 / Cxx56 5+6 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 3 35

Hypothalamus

• Hormonen die in hypothalamus gemaakt worden zijn:–1. ADH

–2. Oxytocine, functie:contractie glad spierweefsel (weeën)

FHV2009 / Cxx56 5+6 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 3 36

Truncus cerebri (hersenstam)

• De hersenstam, de steel van het CZS bestaat uit:– Mesencephalon

(middenhersenen)

– Pons (brug)

– Medulla oblongata (verlengde merg)

FHV2009 / Cxx56 5+6 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 3 37

Hersenstam • De hersenstam bevat

de reticulaire formatie en is de oorsprongplaats van de twaalf paar hersenzenuwen

• Formatio reticularis– diffuus netwerk van

korte neuronen over de hele lengte van de hersenstam

– functie: regelen bewustzijnsniveau

FHV2009 / Cxx56 5+6 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 3 38

Formatio reticularis

• Motorisch en sensorisch gedeelte• Prikkels vanuit zintuigen naar sensorisch

gedeelte• Via schakelneuronen naar thalamus en

vervolgens prikkeling van de cortex• Ritmische activiteit:

– ARAS – ascenderend reticulair activerend systeem– DRAS - descenderend reticulair activerend systeem– ARAS activeert het DRAS en omgekeerd

FHV2009 / Cxx56 5+6 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 3 39

• Voorbeeld 1 wakker worden, opstaan, onzeker op de benen doordat bewustzijnsniveau nog laag is en er onvoldoende controle over de spieren is (DRAS). Uitrekken geeft verhoogde spanning is spierspoelen waardoor het ARAS wordt geactiveerd en vervolgens de cortex waardoor het bewustzijnsniveau stijgt.

• Voorbeeld 2 knikkebollen; activiteit van cortex en bewustzijnsniveau dalen dus ook DRAS daalt, minder controle over de spieren (ook nekspieren). Hoofd knikt naar voren en spierspoelen worden geactiveerd. ARAS activeert weer de cortex.

• Voorbeeld 3 spierrelaxantia bij narcose onderdrukken prikkels naar het ARAS

Formatio reticularis

FHV2009 / Cxx56 5+6 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 3 40

Medulla oblongata (verlengde merg)

• De functie van het verlengde merg is vegetatief. Hier liggen de volgende kernen:

–ademcentrum

–vasomotorisch centrum

–temperatuurcentrum

–braakcentrum