1 Anatomie en fysiologie van de bloedvaten, lymfe en huid. · Theorie wondzorg: Anatomie fysiologie...

Theorie wondzorg: Anatomie fysiologie van bloedvaten, lymfe en huid Soorten wonden, wondgenezing, wonden beoordelen en wondproducten

1 30-8-2012

1 Anatomie en fysiologie van de bloedvaten, lymfe en huid.

1.1 Bloedvaten Arteriën en venen hebben dezelfde opbouw en bestaan uit 3 lagen:

• de tunica intima, • tunica media • tunica adventitia. De tunica intima is de binnenste laag en bestaat uit endotheelcellen. De endotheelcellen in deze laag zijn in staat veranderingen waar te nemen zoals druk, zuurstofgehalte en bloedstroom. Om dit optimaal te houden kunnen de endotheelcellen bepaalde factoren produceren. De middelste laag, tunica media, bestaat uit gladde spiercellen en collageen. Arteriën dicht bij het hart hebben in de media ook veel elastische vezels. Het collageen zorgt voor stevigheid en tegelijkertijd elasticiteit. De buitenlaag (tunica adventitia), bestaat uit dun fibreus bindweefsel, vaatnetwerk dat het bloedvatweefsel van bloed voorziet, lymfevaten en zenuwen. De verschillende lagen worden gescheiden door elastische

membranen.


2 30-8-2012

Een ader of vene is een soort bloedvat dat zorgt voor de terugvoer van het bloed richting het hart. Het bloed stroomt hier rustiger dan in een slagader en onder lage druk. (Aders zijn wijder dan arteriën van dezelfde vertakkinggeneratie, en er zijn er ook vaak meer van). De wanden van aders zijn minder dik dan die van slagaders, omdat de druk in aders veel lager is. Aders liggen vaker aan de oppervlakte van het lichaam, terwijl slagaders meestal veel dieper liggen. Veel aders hebben terugslagkleppen die ervoor zorgen dat het bloed niet de verkeerde kant op stroomt. De aders bevatten zuurstofarm bloed,

behalve de longader(venae pulmonalis). De longader leidt namelijk het bloed terug van de longen naar het hart en bevat zuurstofrijk bloed.

1.2 Het Lymfvaatstelsel Het lymfvaatstelsel bestaat uit een netwerk van lymfvaten, lymfatisch weefsel en groepjes boonvormige lymfklieren. De lymfvaten absorberen vocht (lymfe) uit de lichaamsweefsels en geven het aan het bloed af zodat de vochtbalans van het lichaam gehandhaafd blijft. De lymfe wordt door de lymfklieren gefilterd. lymfklieren zitten vol met een bepaald soort witte bloedlichaampjes, lymfocyten genoemd. Lymfocyten worden voornamelijk in het beenmerg geproduceerd en helpen het lichaam tegen infectie te beschermen.

1.2.1 Doorsnede van een lymfvat Lymfvaten hebben dunne wanden waardoor vocht, dat lymfe wordt genoemd, uit de omringende weefsels de vaten in kan stromen. De lymfe stroomt door de vaten door de samentrekking van spieren. In de vaten zitten kleppen om terugstromen te voorkomen.

1. LYMFVATWAND: Dunne, gespecialiseerde wanden laten wel vocht naar binnen, maar niet naar buiten

2. KLEP: De klep gaat open (zoals op de foto) om de lymfe door te laten en sluit om terugstromen te voorkomen

1.2.2 Lymfatisch weefsel in een klier Deze microscopische opname toont een fijn, vezelig netwerk van lymfatisch weefsel. In het netwerk zitten witte bloedlichaampjes, die een sleutelrol in het immuunsysteem van het lichaam spelen.

1. Vezelig weefsel

2. Wit bloedlichaampje


3 30-8-2012

1.2.3 Een lymfklier De stroom lymfe vertraagt als hij door de nauwe kanaaltjes in de lymfklier beweegt. Door de vertraging hebben de macrofagen de tijd om ziektekiemen uit de lymfe te filteren.

. 1. Klep

2. Toevoerend lymfevat: Er komen talrijke lymfvaten op een lymfklier uit

3. Sinus

4. Macrofaag: Dit witte bloedlichaampje stulpt zich om lichaamsvreemd en dood materiaal heen en vernietigt het

5. Kapsel: De lymfklier is omgeven met vezelig weefsel

6. Slagader

7. Ader

8. Afvoerend lymfevat: De gefilterde lymfe wordt door dit ene vat afgevoerd

9. Kiemcentrum: Dit gebied bevat witte bloedlichaampjes die lymfocyten worden genoemd


4 30-8-2012

1.2.4 Het lymfvaatstelsel (structuur)

1) Elleboogklier

2) Okselklieren: Deze klieren filteren lymfe uit armen en borsten

3) Vena subclavia: Deze ader, die naar het hart leidt, ontvangt gefilterde lymfe van de borstbuis en andere lymfvaten

4) Milt: Dit is het grootste lymforgaan, waar veel lymfocyten (witte bloedlichaampjes) hun werk doen en waar tevens ‘oude’ bloedcellen uit het bloed worden gefilterd.

5) Plaques van Peijer: Gebieden met lymfatisch weefsel in de darmen worden plaques van Peyer genoemd

6) Klier van Rosenmüller: Deze klier filtert lymfe uit het onderlichaam

7) Knieklieren: Deze klieren achter de knieën filteren lymfe uit benen en voeten

8) Lymfvat: Talrijke lymfvaten vervoeren lymfe van de weefsels naar de hoofdlymfvaten via lymfklieren

9) Cisterna Chyli: Dit lymfvat, dat versmalt en overgaat in de borstbuis, ontvangt lymfe uit het onderlichaam

10) Borstbuis (Ductus Thoraticus): Dit hoofdvat ontvangt lymfe van de meeste lymfvaten

11) Schhildklier: De schildklier produceert belangrijke witte bloedlichaampjes

12) Rechter lymfbuis: Deze buis ontvangt gefilterd lymfe van de rechterarm en het rechterdeel van het bovenlichaam

13) Halsklieren: Hier wordt lymfe uit hoofd en hals gefilterd


5 30-8-2012

1.3 De huid

1.3.1 De opperhuid of epidermis Deze bovenste huidlaag wordt elke maand vervangen en is ongeveer 0,1mm dik. De opperhuid bestaat uit : Verhoorningslaag, Deze bestaat uit 3 lagen: -hoornlaag -heldere laag -korrellaag De verhoorningslaag bestaat uit dode cellen. Naarmate de cellen meer naar de oppervlakte schuiven worden ze meer afgeplat en bevatten ze geen kermen meer. De hoornlaag bevat dan ook afgeplatte dode cellen zonder kern, die gemakkelijk loslaten en constant door nieuwgevormde cellen worden afgestoten. Als deze hoornlaag abnormaal dik is spreekt men van eelt.

Kiemlaag Deze bestaat uit 2 lagen: -stekelcellenlaag -basale laag De kiemlaag bestaat uit levende cellen. De basaallaag zijn levende opperhuidcellen die gevoed worden vanuit de lederhuid. (De opperhuid bevat geen bloedvaten) De cellen veranderen van uiterlijk (meer hoekig en stekelige verbindingen met de anderen cellen) en worden dan stekelcellen genoemd. Het duurt 28 dagen voordat een cel van de kiemlaag is opgeschoven

1.3.2 De lederhuid of dermis De lederhuid of dermis bestaat uit de: papillaire laag en de reticulaire laag De papillaire laag vormt een gegolfde overgang met de opperhuid. In de papillen die zo gevormd worden zitten bloedvaten, zenuwen en lymfevaten. De papillaire laag= losmazig bindweefsel (collageen en elastinevezels) De reticulaire laag =stevig netwerk van parallel gerangschikte collageen en elastinevezels Deze laag zorgt voor de nodige stevigheid en elasticiteit van de huid. In de dermis bevinden zich kleine bloedvaten, lymfevaten, zenuwuitlopers, zintuigcellen voor koude, warmte, tastzintuig, haarfollikels, talgklieren, zweetklieren. De afvoerbuizen van talgklieren, zweetklieren en haarfollikels doorboren de opperhuid. De haarfollikels, talgklieren en zweetklieren vormen een reservoir van waaruit na een verwonding epitheel kan groeien.


6 30-8-2012

1.3.3 Onderhuids bindweefsel Kenmerkend van deze huidlaag is het gemis van een scherpe begrenzing, het vetdepot dat dient voor isolatie van warmte. Bij vermindering van vetreserves en afhankelijk van de plaats kan een zeer beweeglijke verbinding ontstaan tussen de huid en de onderliggende structuren bv botdelen (stuit, hielen) Hierdoor is er een verhoogde kans op beschadiging van de bloedvaten die dwars door de onderhuid de dermis van voeding voorzien. Dit is vaak een probleem bij wat oudere mensen. Huid direct op bot samen met schuifkrachten geeft een afscheuring van onderhuids bindweefsel en bloedvaten; dus decubitus

1.4 Functies van de huid

1.4.1 Barrière functie De huid vormt door de aaneengesloten ligging van de epitheelcellen een ondoordringbare laag Door talg en zweet is de huid voor veel niet tot de eigen flora gerekende huidbacteriën onleefbaar De huid schilfert af waardoor micro-organismen worden verwijderd Op de huid zijn reeds eigen bacteriën aanwezig, die laten geen ruimte toe voor nieuwkomers. Samen met het transpiratievocht vormen (huid)bacteriën de zuurgraad v/d huid=bescherming tegen pathogene micro-organismen.

• Na elke verwonding,ongeacht klein of groot treedt besmetting op van het onderliggend weefsel.

1.4.2 Temperatuurregeling De lichaamstemperatuur wordt beïnvloed door kippenvel en transpiratie. Door kippenvel vormt er zich een lucht isolerende laag tussen de haartjes. Door verdamping van het transpiratievocht wordt warmte aan het lichaam onttrokken.

1.4.3 Uitscheiding Transpiratievocht bevat zouten en afbraakproduct

1.4.4 Zintuigen De receptoren in de huid zijn de waarnemers voor koude, warmte druk, tast en pijn.

1.4.5 Vitamineproductie Door het inwerken van zonlicht op de huid, wordt er vitamine D geproduceerd. Deze vitamine draagt bij aan de kalkhuishouding in het lichaam.


7 30-8-2012

2 Wonden

2.1 Wat is een wond? Pathologische toestand waarbij weefsel van elkaar gescheiden en of vernietigd is, gepaard gaande met weefsel en functieverlies.

2.2 Indeling van wonden

2.2.1 Acuut of chronisch Een acute wond ontstaat plotseling bijvoorbeeld een snijwond en een chronische wond geneest erg langzaam, bijvoorbeeld Ulcus Cruris (open been)

2.2.2 Zwart-Geel-Rood Je kunt spreken van zwart/geel/rode wonden, dan deel je in naar aanleiding van een kleur die je in de wond ziet.

2.3 Oorzaak

2.3.1 Mechanische verwonding

<= de snijwond zoals deze foto laat zien is deze jongeman met glas in het gezicht geraakt. Snijwonden kunnen ook aangebracht worden door de persoon zelf, de automutulant. Ook de chirurg kan snijwonden aanbrengen bij de patiënt. Een operatiewond is dus ook een mechanische verwonding. de schaafwond =>

Een voorbeeld van een schaafwond na een val met de fiets. Ook de donorsite van een huidtransplantatie is een forse schaafwond.

<= de steekwond De steek is in dit geval toegebracht door een nagel. Ook patiënten met messteken horen tot deze categorie. Bij een messteek is het van belang om te kijken waar het mes het lichaam is binnengedrongen, hoe lang en breed het mes is (als het aanwezig is) en welke organen mogelijk geraakt kunnen zijn. De wond aan de buitenkant is soms maar heel klein, maar de inwendige wond kan een complete ravage geven. Dit zelfde geldt voor de schotwond.

de bijtwond De honden of mensenbeet is ook een mechanische verwonding Je ziet op de foto nog de tanden om de wond staan. Beetwonden zijn erg gevoelig voor infecties.


8 30-8-2012

2.3.2 Chemische verwonding: Deze meneer heeft op zijn knieën de vloer geëgaliseerd. In het middel dat hiervoor gebruikt wordt zit een sterk zuur. In de avond had meneer alleen rode knieën.Toen hij s`nachts wakker werd, waren de knieën zwart Dit is dus een ernstige chemische verwonding. Verder kun je ook denken aan verwondingen door logen, chloor en chemische strijdgassen.

2.3.3 Thermische verwondingen: De verbrandingen, maar ook bevriezingen geven dezelfde verschijnselen.

2.3.4 Elektrische verwonding: De elektrische verwonding ontstaat door bv een blikseminslag, of blijven “hangen” aan de elektriciteitsmast. De uitwendige verwonding valt meestal wel mee, alleen een inslagwondje en soms ook een uitslagwond (vnl bij bliksem) Inwendig kan de schade enorm zijn, hartschade beschadiging van zenuwbanen enz.

2.3.5 Stralingswonden: Wonden door radiotherapie maar ook de normale zonnebrand is een stralingswond. Zonnebrandwonden zullen onder normale omstandigheden goed genezen, maar stralingswonden tgv radiotherapie zijn wonden die moeilijk genezen en veel aandacht nodig hebben. Beide soorten wonden zijn erg pijnlijk.

2.3.6 Oncologisch Ulcus: Een oncologisch ulcus geneest erg slecht. Vaak is de oorzaak de primaire tumor, maar ook zie je soms huidmetastasen van tumoren elders in het lichaam Primaire tumoren zie je vaak bij oudere mensen die zich verwaarloosd hebben of zich schamen om naar de dokter te gaan. Ze verspreiden een typische geur.

2.3.7 Circulatiestoornis wonden: Deze wonden ontstaan door een tekort aan bloedtoevoer. Dit is een wond van een patiënt met meningitis (hersenvliesontsteking) en daarmee gepaard gaande bloedstollingproblemen. Er ontstaan kleine niet wegdrukbare vlekjes, dit wijst op circulatiestoornis.


9 30-8-2012

Ook de Ulcus Cruris (arterieel of veneus) is een circulatieprobleem. De problemen liggen in de aanvoer van voedingsstoffen of in de afvoer van de afbraakproducten, of in beide. Mensen met diabetes hebben een verhoogde kans op dichtslibben van het arteriële systeem, dus krijgen ze problemen met de aanvoer van voedingsstoffen. Dit geeft smerige wonden die slecht genezen.

Doorligwonden vallen ook onder de circulatiestoornissen, omdat de circulatie bij deze patiënten afgesloten is geweest doordat ze op het lichaamsdeel hebben gelegen De wondgenezing van deze wonden verloopt altijd gestoord.

2.4 Wondgenezing

2.4.1 Fasen in de wondgenezing

2.4.1.1 Fase 1 Vaatreactiefase Deze fase bestaat uit: Bloedingsfase: In deze fase komen er 2 mechanismen na elkaar in werking: Plaatje 1:Vasodilatatie vaatverwijding waardoor bloeding ontstaat met als doel het reinigen van de wond. Plaatje 2:Vasoconstrictie vaatvernauwing (boa constrictor) de stolling komt op gang, bloedplaatjes gaan klonteren(coaguleren)waardoor een uitwendig stolsel ontstaat met korstvorming. Ontstekingsfase Plaatje 3: Ontstekingsfase: De rode bloedcellen scheiden chemische stofjes af die leucocyten aantrekken. De ontstekingsfase begint (er is weer vasodilatatie) Kenmerken: zwelling, roodheid, warmte, pijn, functieverlies. • Zwelling ontstaat door een verhoogde

doorlaatbaarheid van de vaatwand waardoor er extra vocht in de weefsels komt.

• Roodheid ontstaat door vasodilatatie, dit is het openzetten van de bloedvaten

• Warmte ontstaat door vasodilatiatie en toegenomen vacularisatie

• Pijn door druk op de zenuwuiteinden • Functieverlies door pijn en oedeem in het gebied In het wondoedeem zitten witte


10 30-8-2012

bloedcellen(leucocyten)die zorgen voor het opruimen van dood weefsel, bacteriën en vreemd materiaal. Dit verlaat het lichaam inde vorm van pus uit de wond of via het lymfesysteem. Soms ontstaat er in deze fase een lichte lichaamstemperatuurstijging, Duur van deze fase is ongeveer 3 tot 5 dagen.

2.4.1.2 Fase 2 Granulatiefase Na ongeveer 5 dagen wordt de wond zogenaamd in de steigers gezet. Dit gebeurt door de opbouw van een collageennetwerk, door bindweefsel producerende cellen(fibroblasten). Deze groeien in de wond en zorgen ook voor opvulling en nadien contractie. Vervolgens vindt er re-vascularisatie plaats. Vanuit de wondranden (kapotte capillairen) ontstaat nieuwgroei van eencellige bloedvaten. Zij groeien in het collageennetwerk en zijn voorzien van voedingsstoffen waardoor granulatieweefsel kan ontstaan.

2.4.1.3 Fase 3 Maturatiefase

Maturatie ook wel genoemd het weefselherstel. Deze fase bestaat uit: Bindweefselreorganistati e bindweefsel veranderd van vorm en geeft versterking van weefsel Wondcontractie omdat het bindweefsel in andere vorm gaat liggen ontstaat er contractie. Epithalisatie vanuit de wondranden is er vorming van nieuw epitheel evenals vanuit de haarfollikels, de talgklieren en de zweetklieren onder invloed van diverse groeifactoren. Over gezond granulatieweefsel en vanuit gezonde wondranden groeit er max 1 mm nieuw epitheel per 24 uur.

Epitheel beschermt het lichaam tegen uitdrogen en infectie. Bij een gehechte wond gebeurt het wondgenezingsproces binnen 24 uur Bij grotere wonden ontstaat eerst collageenvorming en granulatieweefsel voordat er groei van epitheelcellen plaatsvindt. Duur van deze fase 14-18 dagen.

2.4.1.4 Fase 4 Littekenvorming Deze fase kan enkele maanden tot jaren duren. Tijdens deze fase wordt er bindweefsel gevormd in de herstellende huid.

2.4.2 Primaire en secundaire wondgenezing.

2.4.2.1 Primaire wondgenezing Bij een chirurgisch gesloten wond kan een ongestoorde of primaire wondgenezing plaatsvinden. Binnen 24 uur is de gekliefde epitheellaag door epitheelcellen overbrugd en daardoor is de beschermende functie van de huid weer hersteld (wel kwetsbaar). Hechtmateriaal moet afhankelijk van de plaats minstens 5 dagen blijven zitten.


11 30-8-2012

2.4.2.2 Secundaire wondgenezing Vertraagde of secundaire wondgenezing vindt plaats als een (chirurgische) wond niet direct gesloten kan worden bv doordat er wondvocht wordt geproduceerd, de wond geïnfecteerd is of het huiddefect niet kan worden overbrugd.

2.5 Factoren die wondgenezing beïnvloeden

2.5.1 Plaatselijke factoren • Plaats van de wond: Een wond in het gezicht heelt snel, een wond aan het scheenbeen heeft

langer tijd nodig omdat de bloedvoorziening daar minder is. • Vorm en diepte: grillige diepe wonden genezen minder snel dan een snijwond met rechte

snijvlakken. • Aard van de verwonding: Een schaafwond geneest sneller dan een zaagverwonding. • Weefselbeschadiging: Een verwonding van alleen de epidermis geneest sneller dan wanneer ook

onderliggend weefsel aangetast is of als er sprake is van een onderliggende bloeduitstorting. • Corpus aliënum : Indien er zich een vreemd voorwerp in de wond bevindt heeft dit meestal een

negatief effect op de wondgenezing. Denk hierbij aan straatvuil, mespunt nog in wond, kogel

• Ziektekiemen: Hierdoor kan er een infectie ontstaan die de wondgenezing hinderd. Bijvoorbeeld een hondenbeet

• Bloedvoorziening: de wond kan op een erg ongunstige plek zitten, decubituswond op de stuit. Hier is altijd al minder bloedtoevoer als bv in je bovenarm, waardoor de genezing vertraagd.Algemene factoren die beïnvloeden en beïnvloed kunnen worden

2.5.1.1 Lichamelijke factoren

De volgende lichamelijke factoren hebben meer of minder invloed op het wondgenezingsproces:

• de algehele gezondheid, leeftijd, voedingstoestand(vit a-d,eiwit,zink), • onderliggend lijden zoals diabetes, vaatlijden, infecties, oncologie +

bestraling • medicamenten: bijvoorbeeld cytostatica, remmen de celdeling!,

corticosteroïden remmen de ontstekingsreactie en contractie collageen (op te heffen door extra vit A)

• prednisonhuid, meer vocht in de weefsels waardoor genezing vertraagt

• roken, belemmerd O2 transport

2.5.1.2 Psychische factoren: Blijvende verminking of amputaties, invaliditeit of contracturen, angst voor pijnbeleving en verschillende soorten pijn kunnen een enorme invloed hebben op het psychische welbevinden van de patiënt en andersom ook weer de wondgenezing negatief beïnvloeden.


12 30-8-2012

2.5.1.3 Sociale factoren:

Geurverspreiding bij oncologische wonden of bij infecties en ook pijn en immobiliteit belemmeren de sociale omgang en leiden soms zelfs tot arbeidsongeschiktheid.

Ook verminking na(grote)verwonding .grote buikwond, brandwonden en littekenbreuk kunnen aanleiding zijn tot sociale beperkingen.

2.6 Beoordelen van wonden Er zijn verschillende classificatiemodellen waarin de soorten wonden kunnen worden ondergebracht.

2.6.1 WCS: Dit is het classificatiemodel voor lokale wondbehandeling en wordt sinds de oprichting in 1984 door de WCS uitgedragen. Hiermee kan structuur worden aangebracht in de wondbehandeling. Het model gaat uit van een stadia-indeling volgens de kleuren Zwart-Geel-Rood en is daardoor makkelijk toepasbaar. Het is een prima hulpmiddel in de dagelijkse praktijk van wondbehandeling. Zwarte necrotische wonden: necrose verwijderen Gele exuderende wonden :reinigen Rode granulerende wonden: beschermen Dit is zeker geen slecht model, maar kijkt alleen naar het aspect van de wondbodem.

2.6.2 TIME Dit model is uitgebreider dan het WCS model. Het werd in 2003 geïntroduceerd door het team van wondexperts uit de VS, Falanga proffesional dermatologie en biochemie in Boston Iedere letter staat voor een woord dat verband houd met een goed te observeren fase van de wondgenezing T= Tissue; tissue, bevat de wond ongezond of necrotisch weefsel? I= Infection; is er sprake van een infectie of ontsteking? M= Moisture; produceert de wond te veel vocht of is ie juist te droog? E= Edge; hoe staat het met de conditie van de wondranden?(ondermijnd, wel of geen epitheelvorming)

2.6.2.1 Tissue Necrotisch weefsel; Necrotisch weefsel kan eruit zien als: zwarte droge korst, bruin of zwart leerachtig weefsel of geel fibrineus weefsel. Wanneer geel beslag uitdroogt wordt het ook vaak zwart. Necrose is een bron voor infectie! Necrose beperkt het zicht op de diepte van de wond


13 30-8-2012

Necrose kan op verschillende manieren verwijderd worden. De keuze van de methode is afhankelijk van een aantal factoren zoals: • De conditie van de patient, • Onderliggend lijden, zoals diabetes • Pijn De volgende methodieken zijn mogelijk: -chirurgisch met mes en of schaar: de snelste manier om necrose te verwijderen. Hierbij is het noodzakelijk om te controleren op bloedingen en immunosuppressie (kunstmatige onderdrukking van het afweersysteem tegen lichaamsvreemde stoffen) -autolytisch: door het lichaam zelf opruimen van de debris (dode cellen). Gebeurt eigenlijk in iedere wond. Fagocyten(soort witte bloedcellen) en enzymen maken het necrotisch weefsel vloeibaar. Dit gebeurt het beste in een vochtig wondmilieu. Dit creëer je met de moderne verbandmiddelen, die zorgen voor een vochtig wondmilieu. (zie paragraaf verbandmiddelen) -enzymistisch: door aan producten enzymen toe te voegen en deze op of in de wond aan te brengen wordt de necrose afgebroken. Je laat eigenlijk de eigen enzymen met toegevoegde enzymen samen het werk doen. -biologisch: mbv maden de necrose oplossen. Maden scheiden een necroseoplossend enzym af dat het gezonde weefsel intact laat . De maden die hiervoor gebruikt worden, zijn steriel gekweekt. -mechanisch: bv wondirrigatie: met hoge drukspuit de wond uitbruisen, hierdoor kun je ook de wond beschadigen en de behandeling kan pijnlijk zijn. Het meest bekend is de nat-droog methode. Het nat verband wordt in de wond gelegd, in laten drogen en vervolgens het verband eruit trekken.

2.6.2.2 Infection In iedere wond zijn micro-organismen aanwezig (huidflora). Normaal gesproken richten deze geen schade aan. Infecties kunnen we indelen in 4 stadia: • Contaminatie: er zijn niet-delende micro-organismen in de wond aanwezig • Kolonisatie: Er zijn delende micro-organismen in de wond aanwezig die geen schade toebrengen aan de wond. Normaal gesproken komt het eigen immuunsysteem van de patiënt hiertegen in actie. • Kritieke kolonistie: Er zijn zoveel micro-organismen aanwezig dat de wondgenezing stagneert, de wond scheidt veel vocht af, granulatieweefsel bloedt snel, er is sprake van meer pijn bij de wondverzorging. • Lokale infectie: Er zijn zoveel micro-organismen in de wond dat er schade wordt toegebracht aan de wond/wondomgeving/patiënt. Symptomen van infectie zijn roodheid, warmte, zwelling, functieverlies, pijn, vieze geur en etter (wondvocht wordt troebel) Deze infectie kan zich gemakkelijk uitbreiden naar onderliggend weefsel zoals spieren en of botten en of leiden tot een totale bloedvergiftiging (sepsis). Bij decubitus graad 4, sterft 50% van de patiënten door sepsis. Of de patiënt een uitgebreide infectie krijgt hangt veelal af van de schadelijkheid van de micro-organismen en de algehele conditie van de patiënt • Behandeling: lokaal gebruik van anti-septica zoals povidonjood, azijnzuur, zilververbanden en

honingverbanden. Deze verbanden mogen slechts voor een korte periode gebruikt worden. Met antibiotica is men terughoudend gezien de kans op resistentie.


14 30-8-2012

2.6.2.3 Moisture Te natte wonden genezen niet, de wondranden zullen beschadigen terwijl juist vanuit de wondranden de wondgenezing plaats moet vinden. Bovendien gedijen de bacteriën in een natte wond overmatig. Bij natte wonden is het belangrijk om een verband te gebruiken dat de overmaat aan wondvocht kan absorberen. Bij patiënten met oedeem (ulcus cruris patient) is compressietherapie noodzakelijk. Doordat het vocht wordt afgedreven zal de wond eerder genezen.

Vochtige wonden : in een vochtige wond vindt de wondgenezing ongestoord plaats. De groeifactoren kunnen dan normaal hun werk doen. Een droge wond zal niet genezen. De wond zal zich alleen maar verdiepen. Gebruik maken van een product dat de wond vochtig maakt zoals (hydrogels) is wenselijk. Het is dus belangrijk de juiste verbanden te gebruiken om herstel van de vochtbalans te bewerkstelligen.

2.6.2.4 Edge Wondranden beschermen! Wondgenezing begint vanuit de wondranden of vanuit het epitheel bij de haarwortels, zweetklieren en talgklieren Het is dus belangrijk de wondranden goed te beschermen. Wondrandbescherming toepassen: : Dit kan met zalven, barrièrefilm of barrièrecrèmes. Zink/vaseline wordt ook veel gebruikt. Een nadeel is het verwijderen hiervan omdat je hiervoor moet wrijven op een toch al kwetsbare beschadigde huid. Na het verwijderen met zoete olie bestaat er meer kans op lekkages omdat folie of schuimverband onvoldoende kunnen plakken op de vette huid. Indien de wondrand wijkt of niet over het wondbed (granulatieweefsel) heen groeit alle aspecten van TIME nog eens herhalen. Met dank aan de International Advisory Board on Wound Bed Preparation 2003. Aangepast aan de hand van tabel 6 - Schultz GS, Sibbald, RG, Falanga V et al (2003) Wound bed preparation: systematic approach to wound management Wound Rep Reg 11; 1-28. Wondbed preparatie en TIME zijn door Smith & Nephew ondersteunde klinische concepten.


15 30-8-2012

TIME in een overzicht


16 30-8-2012

2.7 Wondproducten kort samengevat Soort Eigenschappen Hydrocolloïd

- geleert met wondvocht - zelfklevend - pijnreductie

Hydro active verbanden - grote absorbtie - gelvorming - reiniging - contact wond

Alginaat - absorptie - gelvorming -reiniging - bloedstolling++ - biologisch afbreekbaar

Schuimverband

-hoge absorptie -warmte isolerend en polsterend

Absorberend verband - sterk absorberend materiaal -dampdoorlatende folie

Hydrogel -hydrateert necrotisch weefsel -hydratie /absorbtie -pijnbestrijding

Transparante wondfolie

- pijnreductie - doorzichtig - soepel en rekbaar

Vette gazen en Wondcontactmaterialen

- niet verklevend - voorkomt ingroei granulatieweefsel

Jodiumhoudende gazen - anti-bacterieel - ontsmettende werking

Zilverproducten - anti-bacterieel - ontsmettend ook bij pseudomonas

Honingverbanden

- anti-bacterieel - ontsmettende werking

Gazen: Hydrofiele gazen Non woven

-vochtabsorbtie -wondafdekken

Verbandpleisters

- Gaasje met een pleister - Vochtabsorbtie - Beschermen

Wondrandbeschermers - voorkomen inwerking wondvocht - maceratie - pijn/jeuk voorkomen

1 Anatomie en fysiologie van de bloedvaten, lymfe en huid. · Theorie wondzorg: Anatomie fysiologie...

Documents

Transcript of 1 Anatomie en fysiologie van de bloedvaten, lymfe en huid. · Theorie wondzorg: Anatomie fysiologie...