Osteoporose: de feiten

Dieu Donne Niesten

Orthopedisch chirurg RdGG

Reinier de Graaf Groep

CBO richtlijn 2011

Osteoporose is een chronische aandoening die in

hoofdzaak bij ouderen voorkomt

Mede als gevolg van de vergrijzing en de life-style

neemt het aantal patiënten sterk toe

Daarnaast hebben ouderen vaak co-morbiditeit en

gebruiken daardoor nogal eens medicijnen die

osteoporose en of het valrisico en het daarbij

behorende fractuur risico doen verhogen

International Osteoporosis

Foundation (IOF)

Wereldwijd veroorzaakt osteoporose 8,9 milioen fracturen per jaar. Dat zijn 3 fracturen per seconde

Wereldwijd hebben 200 miljoen vrouwen osteoporose

vrouwen 60 jaar 10%

vrouwen 70 jaar 20%

vrouwen 80 jaar 40%

vrouwen 90 jaar 66%

International Osteoporosis

Foundation (IOF)

Bij vrouwen: 80% vd onderarm fracturen

75% vd humerus fracturen

70% vd heup fracturen

58% vd wervel fracturen

Vrouw/man ratio 1,6

75% van al deze fracturen komt voor bij

patiënten ouder dan 65 jaar

Osteoporose Stichting

Vallen

In Nederland komen jaarlijks 270 duizend mensen ten

val ( rivm 2008)

Daarvan loopt 6% een heupfractuur op

Osteoporose Stichting

Breken

Iedere 6 minuten breekt in Nederland iemand

een skeletonderdeel als gevolg van osteoporose

In Nederland hebben ruim 850.000 mensen

osteoporose

Kosten geschat op 750 miljoen euro per jaar

(inclusief de kosten van heupfracturen)

Bron: RIVM

Osteoporose Stichting

Breken

85000 mensen boven de 55 jaar lopen jaarlijks

een fractuur op.

17000 heupfracturen

12000 pols en onderarm fracturen

16000 wervel fracturen

40000 andere botbreuken

( Bron: Prismant , LMR)

Osteoporose Stichting

70% van de mensen met osteoporose weet zelf

niet dat ze dit hebben

70% van de mensen met de diagnose

osteoporose wordt niet adequaat behandelt

80% van de mensen boven de 55 jaar, die met

een breuk in het ziekenhuis komen, wordt niet

nader onderzocht op osteoporose

Wist u dat

Het risico op een heupfractuur bij vrouwen ligt

tussen 11-18% en dat is gelijk aan het

gecombineerde risico van borst, ovarium en

uteruscarcinoom

Wervelfracturen komen 2 tot 3 keer vaker voor

dan heupfracturen alleen 1/3 hiervan wordt

maar gediagnosticeerd

Dit is nog maar het begin

Het aantal 65 jarigen zal rond

2040 zijn verdubbeld

Men verwacht rond 2050

6,26 miljoen heupfracturen

wereldwijd per jaar

Toename van

het aantal

ouderen in de

EU ouder dan

65 jaar

Osteoporose in de EU

En de kosten ?

Vandaag in Europa geschat op 31 miljard Euro

Rond 2050 in Europa geschat op 76 miljard

Euro

Heupfracturen

Aantal heupfracturen per jaar in

Nederland. 1972 4583

1987 10360

1993 15107

2000 16423

2002 16899

2003 17550

2004 17446

2005 17694

2020 22500

2050 > 30000 of nog meer?

Niet alleen Nederland

In Nederland rond de 18000 heupfracturen per

jaar en men verwacht rond 2020 22000 per jaar

UK 2000 47500 heupfracturen in 2015 worden

er 120.000 verwacht

USA: 2003 300.000 heupfracturen en in 2050

worden er 650.000 verwacht

en

Heupfractuur risico bij mannen

Heupfractuur risico bij vrouwen

Heupfractuur risico mannen en

vrouwen

Maar het zijn niet alleen de kosten

Ook de kwaliteit van leven heeft zwaar te lijden

Het profiel van de collum patiënt

Meestal een vrouw

Gemiddelde leeftijd 78-84 jaar

20-40% komt al uit een geïnstitutionaliseerde

omgeving

Gemiddeld 1,1 tot 2,5 bijkomende aandoeningen

Collum # 2000-2004

leeftijdsverdeling

Prognose algemeen

20% van de patiënten met een heupfractuur overlijdt binnen een jaar

30% ondervindt een belemmering in de ADL

40% is niet meer in staat zelfstandig zonder hulpmiddel te lopen

25% heeft chronische zorg nodig

Cooper, American Journal of Medicine 1997

De prognose anno 1993 Boereboom NTVG 1996

7% overlijdt in het ziekenhuis

60% ging terug naar de plaats van herkomst

26% naar het verpleeghuis

7% naar het verzorgingshuis

Sterfte naar leeftijd en geslacht bij

collum # 2000-2004

De prognose anno 2007 Van Baalen 2003, Tjeenk 2003

Mortaliteit:

6 maanden 16-28%

1 jaar 22-37% (33% vd mannen, 24% vd vrouwen)

5 jaar 55% ( 5 jaarsoverleving van 45%)

40-60% haalt de mobiliteit van voor de breuk

30% haalt de activiteiten van voor de breuk

De prognose op dit moment. R.van Baalen; hipfracture in the eldery, proefschrift 2003

Het versneld ontslaan naar een vph na een heupfractuur heeft geen invloed op het herstel en de revalidatie

Het versneld ontslaan naar een verpleeghuis maakt ziekenhuisbedden vrij. In heel Nederland zouden hierdoor 20.000 bedden vrij komen.

Bij de opzet van een revalidatie afdeling voor heupfracturen moet rekening gehouden worden met een opnameduur van 1 maand, een mortaliteit van 15% en 20% van de patiënten blijft langer dan 4 maanden

Ruim 2/3 van de patiënten maakt gedurende de opname

meerdere (gemiddeld 4) complicaties door

Determinants of outcome in hip fracture patient

care

Anne Vochteloo 2013

Leeftijd, dementie en een lage ADL activiteit zijn de

belangrijkste risicofactoren voor het terugkeren naar de

plaats van herkomst na een heupfractuur

Delier en een laag ADL nivo geven een verhoogde kans

op verlies van mobiliteit na een heupfractuur

Patienten die geen hulpmiddel voor het lopen hebben ten

tijde van hun heupfractuur hebben een groter risico hun

mobiliteit te verliezen

Osteoporotische wervel fracturen

Wervel fracturen komen eigenlijk het meest voor

maar er wordt geschat dat maar bij 1/3 van het

werkelijk aantal de diagnose wordt gesteld

Osteoporotische wervel fracturen

Leiden tot pijn

Hoogte verlies van de wervels, deformiteit,

kyphose

Verminderde longfunctie

Vertebral fractures in geriatric patients

H. van der Jagt-Willems 2014

Kunnen “spontaan” ontstaan, zonder trauma

Prevalentie van 51 %

Geven wel klachten

Verhoogde kans op meer wervelfracturen

Toegenomen kyphose geeft meer kans op vallen

Screening is zinvol bij het geriatrisch onderzoek

Osteoporose medicatie bij levensverwachting langer

dan 6 maanden bij een hoogte verlies van ten minste

25%

Nog meer risico factoren

Risico factoren

Leeftijd is een belangrijke risicofactor voor een fractuur, met verdubbeling van het fractuurrisico per decade vanaf het 50ste levensjaar.

Een lage botdichtheid verhoogt het risico op fracturen: globaal gaat een 1 SD lagere BMD gepaard met een tweemaal hogere fractuurkans.

Een laag lichaamsgewicht is een risicofactor is voor fracturen. Vooral bij een BMI <20 kg/m2 en een gewicht onder de 60 kg.

Genetische factoren

Een vader of moeder met een doorgemaakte

fractuur, vooral van de heup, geeft een verhoogd

fractuurrisico dat oploopt tot 2.3, onafhankelijk

van de botdichtheid.

Life-style risicofactoren

Het gebruik van ≥ 3 eenheden alcohol

gemiddeld per dag het risico op fracturen

verhoogt.

Roken verhoogt het risico op fracturen in het

algemeen.

Mobiliteit

Het is aangetoond dat verminderde mobiliteit

(hulpmiddel bij lopen of >4 weken niet lopen in

het laatste jaar) een risicofactor is voor fracturen

Val risico

Het merendeel van de mannen en vrouwen (> 50 jaar) met een recente klinische fractuur hebben bot- en valgerelateerde risicofactoren

Mannen en vrouwen (> 60 jaar) met een heupfractuur hebben een overeenkomende set van risicofactoren: een lage botmineraaldichtheid (BMD), balansstoornissen (postural sway), quadricepsspierzwakte, een valvoorgeschiedenis en een eerdere fractuur.

Val risico

Jongere ouderen (65-74) vallen vaak buitenshuis

en vaak spelen externe factoren een rol

Oude ouderen (75+) vallen vaker binnenshuis

tgv intrinsieke oorzaken

Belangrijke risicofactoren voor het

vallen Mobiliteitsstoornissen

Eerdere valpartijen

Psychofarmaca

Moeite met ADL activiteiten

Lichamelijke activiteit

Gewrichtsaandoeningen

Visusstoornissen

Urine-incontinentie

Ziekte van Parkinson

Duizeligheid

Polyfarmacie

Depressieve stoornissen

Cognitieve stoornissen

Klaas Hartholt 2011

Uw eigen risico bepalen

Zie uw bijlage. Als PDF te downloaden bij de stichting

4th FFN Global Congress 2015 3-5 september

Bedankt voor u aandacht

en nu wakker worden