CRASH COURSE Dermatologie

Huisartsenopleiding Groningen

oorspronkelijk gemaakt door Bonne Mulder,

huisarts/ex-HAB te Wolvega,

bewerkt door Ivo Heij, huisarts

CRASH COURSE dermatologie

INHOUD

- infectie’s: bacterie, schimmel/gist, virus

- eczeem

- acne

- psoriasis

- tumoren

Erysipelas(wondroos)

erysipelas

infectie, meestal door een streptococ

scherp begrensde vuurrode soms iets gezwollen huid,

erytheem,

pijnlijk bij aanraking, vaak met koorts, soms koude rilling.

therapie: feniticilline 0.500 tablet, 3dd, 10 dagen

Erysipelas(wondroos)

furunkel (steenpuist)

furunkel (steenpuist)

infectie door stafylococcus aureus

laten rijpen , warme natte omslagen omgeving beschermen

met zinkoxide-zalf, evt incisie (NIET UITKNIJPEN!!)

bij algemeen ziekzijn, localisatie gelaat (neus!), meerdere

furunkels (karbunkel) > flucloxacilline 0.500, 3dd

furunkel (steenpuist)

erythrasma

erythrasma

scherp begrensde bruinrode huidafwijking, met name in liezen

en oksels.

veroorzaakt door “commensale” huidbacterie

Corynebacterium minutissimum.

behandeling met anti-bacteriële zalf, bijv fusidinezuur zalf,

langdurig behandelen , is hardnekkig.

erythrasma

impetigo vulgaris

(krentenbaard)

impetigo vulgaris (krentenbaard)

pustels met gelige korsten, bij kinderen vaak in het gelaat.

“schrik van de crèche”

infectie door Stafylococcus aureus of Streptococcus pyogenes,

besmettelijk maar ongevaarlijk

lokaal behandelen met chloorhexidine creme, of fusidinezuur

creme. krabben voorkomen, korte nagels!

impetigo vulgaris

(krentenbaard)

erythema chronicum migrans

erythema chronicum migrans

redelijk scherp begrensde rode huiduitslag (erytheem),

guirlande (slinger) vorm om de oorspronkelijke plaats van

de tekenbeet; soms moeilijk te zien

infectie door de Borrelia burgerdorferi (van besmette teek)

herkenning belangrijk!!

in later stadium ook systemische, mn neurologische

afwijkingen

behandelen met doxycycline 0.100, 2dd, tien dagen.

erythema chronicum migrans

luier dermatitiscandida

luier dermatitiscandida

Vaak schimmelinfectie met candida, kan ook eczeem zijn; bij

candida-infectie vaak “eilandjes voor de kust”

Adviezen: droog houden door frequente luierwissel, lokaal

babyolie of zinkolie

Bij infectie (candida) miconazol 2% in ZOK-zalf, éénmaal daags

aanbrengen, schoonmaken met baby-olie

luier dermatitiscandida

tinea pedis (athlete’s foot)

tinea pedis (athlete’s foot)

tussen de tenen, witte schilferige huidafwijking, vaak jeukend

veroorzaakt door Trichophyton (fungus).

behandelen met miconazol- of ketoconazol-creme, in

hardnekkinge vorm overweeg miconazol poeder en

katoenen sokken (ipv kunststof); indien zeer hardnekkig

orale therapie met itraconazol of terbinafine

tinea pedis (athlete’s foot)

onychomycosis (kalknagel)

onychomycosis (kalknagel)

schimmelinfectie van de nagel

veroorzaakt door dermatofyten of candida

zeer hardnekkig!!

behandelen met oraal terbinafine, minimaal gedurende drie

maanden, ook itraconazol werkt maar iets minder goed.

onychomycosis (kalknagel)

pityriasis versicolor

pityriasis versicolor

oppervlakkige onschuldige huidinfectie door een gist,

Malassezia furfur

iets bruine, wat donkere vlekken op een blanke huid, lichte,

bleke vlekken op een donkere huid >”versicolor”

behandeling met seleniumsulfide 2.5%, of

miconazol-/ketoconazol-creme

pityriasis versicolor

Herpes zoster(gordelroos)

Herpes zoster(gordelroos)

reïnfectie door het varicella-zoster virus, vanuit de craniële of spinale

ganglia, éénzijdige in het dermatoom van het betreffende

ganglion.

gegroepeerde blaasjes in verschillende ontwikkelingsstadia, pijn en/of

brandend gevoel in het aangedane gebied.

Let op!: bij oogklachten kan er sprake zijn van een keratitis!!

pijnstilling en evt valaciclovir als in het gelaat, in het oor, bij

gegeneraliseerde herpes en bij verminderde weerstand. Lokaal

indrogende therapie met ZOK-zalf, evt lidocaïne crème

Herpes zoster(gordelroos)

Herpes zoster (gordelroos)

Herpes zoster(gordelroos)

in dit geval is er sprake van een herpes zoster van de

n.supraorbitalis, hierbij is een keratitis mogelijk!!

Herpes zoster (gordelroos)

Mollusca contagiosa(waterwratjes)

Mollusca contagiosa(waterwratjes)

koepelvormige , glazige en glanzende papels met een

centrale delle,

veroorzaakt door gelijknamig virus, een groot pokvirus.

komt veel voor bij kinderen, behandeling is niet noodzakelijk,

afwijkingen verdwijnen spontaan binnen circa 6 maanden.

bij constitutioneel eczeem soms wel behandeling wegens

snelle uitbreiding

Mollusca contagiosa(waterwratjes)

Pityriasis rosea (huidgriep)

Pityriasis rosea (huidgriep)

multiple kleine rozerode, vaak ovale, elementen met

poederachtige schilfering, vooral op de romp en de

proximale extremiteiten.

gerangschikt met de lengteas in de splijtlijnen van de huid

onbekende oorzaak , vaak in herfst en lente

begint vaak met een grotere primaire laesie, de “tache mère”

“self-limiting” in circa 6 weken,

Pityriasis rosea (huidgriep)

Verruca vulgaris(wratten)

Verruca vulgaris (wratten)

verheven, bloemkoolachtige, vast aanvoelende uitgroeisels

van de huid, vaak aan de vingers en voetzolen.

veroorzaakt door een besmettelijk virus, een humaan

papilloma virus, meestal tussen de 12 en 16 jaar

behandeling meestal niet nodig behalve bij klachten

applicatie van salicylzalf of –tinctuur voldoet , evt. vloeibare

stikstof. Verdwijnen spontaan in 1-2jaar

Verruca vulgaris(wratten)

Verruca vulgaris(wratten)

Pediculosis capitis(hoofdluis)

Pediculosis capitis(hoofdluis)

vooral jeuk en soms impetiginisatie van de hoofdhuid

besmettelijk, komt vaak voor op scholen

veroorzaakt door een parasiet, de luis.

zoek naar donkere vormsels op de huid en witte vormsels aan

de haren.

behandelen met malathion (Prioderm) of permetrine

(Loxazol), en een netenkam gebruiken.

Hoofdluis

Pediculosis pubis (schaamluis, “platjes”)

luis-infestatie in de schaamstreek

sterk jeukend

behandelen met malathion of permetrine

beddengoed en kleding wassen tijdens de behandeling

Schaamluis (platjes)

Constitutioneel eczeem

Constitutioneel eczeem

droge gelichenficeerde , soms rode plekken, soms ook

nattend, vaak met krabeffecten, ook fissuurtjes en korstjes

vaak in de elleboogplooien en knieholten (typisch)

jeukend

aangeboren huidafwijking met vaak een atopische constitutie

behandeling door VET houden met indifferente zalf

(oculentum simplex bijv.) en corticosteroid zalf

Constitutioneel eczeem

Fotoallergische reactie op parfum bestanddeel

(atopisch eczeem)

Dauwworm (atopisch eczeem bij zuigeling)

Dauwworm (atopisch eczeem bij zuigeling)

min of meer diffuus verspreide plekken, onscherp begrensd,

met roodheid, schilfering en papels, korstjes, soms nattend.

jeukend

aangeboren afwijking bij een atopische constitutie, zelden(!)

een voedselallergie

behandelen met vette zalven en zo nodig met klasse 1

corticosteroïd zalf

Dauwworm (atopisch eczeem bij zuigeling)

Rosacea

Rosacea

onscherp begrensde plekken met diffuse roodheid, met

teleangiëctasieën, papels en pustels

oorzaak onbekend, wrs. multiple oorzaken.

chronische aandoening op middelbare leeftijd en ouder.

behandelen met metronidazol crème/gel, soms orale therapie

noodzakelijk, dan tetracycline. geen corticosteroïd!

Rosacea

Acne vulgaris(jeugdpuistjes)

Acne vulgaris

matig scherp begrensde eruptie met rode papels en pustels,

met enkele comedonen (“mee-eters”).

diverse vormen.

oorzaken: verhoogde talgproductie (hormonaal), obstructie

follikeluitvoergang door hyperkeratinisatie, en abnormale

microbiële huidflora (Propionibacterium acnes).

behandelen met benzoylperoxide gel, en clindamycine of

erythromycine-lotion, evt. tretinoïne creme.

Acne vulgaris(jeugdpuistjes)

Acne conglobata

Acne conglobata

Psoriasis vulgaris

Psoriasis vulgaris

scherp begrensde eruptie met roodheid en grove witte

schilfering, is zichtbaar verdikt (ahw. bovenop de huid)

voorkeursplaatsen: strekzijde van elleboog en knie, stuit en

het behaarde hoofd.

verhoogde celdeling in de huid, multifactoriëel, oa

immunologische factoren, maar ook medicatie (!)

therapie: keratolytica om te ontschilferen, dan corticosteroïd

klasse 3-4; modern zijn Protopic en Daivonex

Psoriasis vulgaris

Psoriasis capitis

Psoriasis vulgaris

de schilfering van psoriasis is plaatjesvormig, wit, zilverachtig

en glanzend. bij krabben wordt de hoornlaag nog

ondoorzichtiger > “kaarsvetfenomeen”

let ook op de typisch nagelafwijkingen: putjes en groeven,

distale loslating nagelplaat en olievlekfenomeen

Psoriasis onychopathica (nagel psoriasis) met olievlekfenomeen

Psoriasis putjesnagel

Psoriasis guttata

Haemangioma

Haemangioma

vasculaire tumor

in principe goedaardig, maar kan soms wel mechanische

bezwaren geven (ooglid en mond)

meestal spontane regressie tussen het 4e en 6e levensjaar

Haemangioma

Naevus naevocellularis(moedervlek)

Naevus

er zijn vele soorten naevi, de meesten zijn onschuldig

belangrijk is om een onschuldige naevus te onderscheiden

van een melanoom

Halo naevi

Dysplastiche naevus

Melanoma

Melanoom

Asymmetry Border Colour Diameter

Mind Your ABCD’s

Verruca seborrhoica

Verruca seborrhoica

naevoide tumor, als het ware op de huid “geplakt”

vuilbruine kleur en het doffe oppervlak zijn kenmerkend,

er is sprake van gepigmenteerde hoornstof.

komen veel voor bij oudere mensen van het blanke ras

het zijn geheel onschuldige wel vaak ontsierende huidtumoren

Verruca seborrhoica

Carcinoma planocellulare

Carcinoma planocellulare(plaveiselcelcarcinoom van de huid)

ulcereuze tumor, met iets opgeworpen wallen en een rode

bodem met soms crustae .

is maligne en kan metastaseren

spoedverwijzing naar dermatoloog

Carcinoma planocellulare

Carcinoma basocellulare

Carcinoma basocellulare

meest voorkomende maligne tumor van de huid, vooral bij

bejaarde blanken

soms ulcereus, met opgeworpen rand met een glanzend

parelmoerachtig randje met teleangiëctasieën

groeit zeer langzaam, metastasering is erg zeldzaam

behoeft chirurgische behandeling

Basaalcelcarcinoom

Cornu cutaneum(huidhoorntje)

Cornu cutaneum(huidhoorntje)

huidafwijking bestaande uit een harde korst van

hoornmateriaal.

onstaat door afwijkingen in de huidcellen waardoor de huid

niet meer normaal afschilfert maar een compacte massa

vormt. is onschuldig en onstaat vaak uit actinische

keratosen (door zon beschadigde huid), maar kan ook uit

een plaveiselcelcarcinoom ontstaan

Cornu cutaneum(huidhoorntje)

Fibroma molle(steelwratje)

gesteelde rubberachtige, zachte goedaardige huidtumortjes,

soms ook licht gepigmenteerd

komen zeer vaak voor, bij ongeveer 46% van de bevolking

verwijdering is eenvoudig en een dankbaar klusje voor de

huisarts

Fibroma molle(steelwratje)

Fibroma molle(steelwratje)

CRASH COURSEdermatologie

deze serie van afbeeldingen van huidafwijkingen is bedoeld

als kennismaking met veel voorkomende huidafwijkingen in

de huisartsenpraktijk.

er bestaan nog véle ander huidafwijkingen welke tijdens de

dermatologie-dag in het eerste opleidingsjaar zullen worden

behandeld.

Dank voor jullie aandacht!

EINDE