Post on 18-May-2020
An Coenen psycholoog-tabakoloog
Ziekenhuis Oost-Limburg en www.pbch.bean.coenen@zol.be 089/32.56.84
Rookstopbegeleiding richt zich op
Fysieke afhankelijkheid Hoe erg aan nicotine verslaafd?→ ontwenningsverschijnselen opvangen
Psychische afhankelijkheid focus op ‘identiteit’ van de roker en functies van het roken
De gedragsverslaving focus op gewoontegedrag en aanleren van alternatieven
a4b2
b2b2
a4
a4b2
Nicotinereceptor
binnen 10 sec.nicotineshot
in de hersenen
sigaret
sigaret
binnen 10 sec.nicotineshot
in de hersenen
binnen de 2uontwennings-verschijnselen
binnen de 2uontwennings-verschijnselen
Identiteit
Stress
Sociaal roken
Beloning
…
Operante conditionering doelgericht leergedrag
1 pakje of 25 sigaretten per dag
10 trekjes per sigaret = 250 beloningen per dag
100.000 beloningen! per jaar
Klassieke conditionering (Hond van Pavlov) Bij herhaald gebruik wordt drang gecreëerd door de omgeving ‘an
sich’
1 pakje of 25 sigaretten per dag
= 175 sigaretten per week
= 750 per maand
= 9125 per jaar
Per sigaret 10 trekjes of
100.000 trekjes per jaar
= 100.000 beloningen
Doel = onderdrukken ontwenningsverschijnselen
Champix
Nicotinevervangers
(Zyban Wellbutrin)
GEEN
WONDERMIDDELEN!!!!
Specifiek ontwikkeld voor rookstop
Werkzame stof is varenicline
• Werkt zoals nicotine: binding en stimulatie receptor
→verlicht de drang naar een sigaret
→vermindert de ontwenningssymptomen
• Werkt nicotine tegen als men rookt : blokkeren receptor
→vermindert het rookgenot
Combinatie met NST hoeft in principe niet maar varenicline werkt als partiële agonist dus NST kan helpen, ook gezien de orale stimulatie
Contra-indicaties bij:
1. Onvoldoende nierklaring
2. Epilepsie
3. Manifest depressieve symptomen (wel ok bij depressie in remissie!)
4. Zwangerschap
Behandelingsschema
Gedurende 12 weken: 2w startdoos + 10w grote doos
Dag 1-3: 0,5 mg per dag
Dag 4-7: 2 x 0,5 mg per dag
Vanaf dag 8: 2 x 1 mg per dag
Stopdag: ongeveer 10 dagen na start Champix
Eventuele nevenwerkingen
Meest voorkomend: misselijkheid
Bij < 1 op 10 gevallen: Rare dromen, hoofdpijn, slapeloosheid
Kauwgum
Zuigtabletten
Pleisters
Inhalers/puff
Spray
E-sigaret: nood aan KWLcontrole (formaldehyde), verbod op verkoop en gebruik in België, trojan horse van de tabaksindustrie?
Geen tegenindicaties (als alternatief voor sigaret)
Nicotine is het voornaamste verslavend product in tabak, niet het meest schadelijke
Alternatieve bron van nicotine…
• … met tragere opname
• … met lagere plasmaspiegels
Combinatie mogelijk (zelfs met Champix)
!!! ONDERdosering komt vaak voor en verhoogt risico op herval!
Behandelingsduur: 8-12 weken
Over 16u (enkel overdag ) of 24u (doorlopend)
Afgifte van een constante en langdurige nicotinedosis
Max.waarde na 4 à 8 uur
Elke dag een andere plaats kiezen om lokale reacties te vermijden
Eventuele nevenwerkingen• huidirritatie• slaapstoornissen (24u-patch, vaak ontstaat gewenning)
Nicopatch° 7 – 14 – 21 mg/24 u
Nicotinell° 7 – 14 – 21 mg/24 u
Niquitin° 7 – 14 – 21 mg/24 u
Nicorette° 5 – 10 – 15 mg/16u – 25 mg/24u
Sublinguaal• Nicorette Microtab (classic -lemon) 2 mg
• 30 minuten onder tong laten smelten
Zuigtablet• Niquitin Lozenge (classic –mint) 2 – 4 mg
• Niquitin Minilozenge 1.5 – 4 mg
• verplaatsen van de ene kant van de mond naar de andere, totdat volledig opgelost
(Lozenge: 20 à 30 min, Minilozenge 10 min)
Eventuele nevenwerkingen• mondirritatie,
• hoest, hik, maagzuur, misselijkheid
! Vergeleken met de 2 en 4 mg kauwgom, stelt de Lozenge ongeveer 25% meer nicotine vrij + 10% hogere plasmaspiegels
1) Schild: Pleister
Dosis ifv rookgedrag
2) Brandblusser: Zuigtablet
2 of 4 mg ifv verslaving
4 mg is succesvoller
Hogere nicotinebloedspiegels
Hoger slaagpercentage
• Ongewenste effecten7% hoofdpijn, duizeligheid, slaapstoornissen, vasoconstrictie van de huid
• Contra-indicatiesvoorzichtigheid bij angina pectoris, recent infarct, ernstige hartaritmie, systemische
hypertensie, perifere vaatziekten, maagzweer, hyperthyroïdie, insulineafhankelijke
diabetes
Zwangerschap: niet aanbevolen maar
➤ NST is altijd voordeliger dan verder roken
➤Voorkeur orale toediening
Men mag niet roken tijdens NST behandeling !
Nood aan opvolging: afbouwsysteem
5 A’s Ask : “Rookt u?” (screenen bij elk bezoek)
Advise : “Roken is slecht voor je gezondheid (want…) het is van belang voor u dat u stopt”
Assess : rookprofiel? motivatie? verslaving?
Assist : zelfhulpmateriaal en/of farmacologische middelen
Arrange : follow-up hetzij verwijzen
Voordelen van
ROKEN
Bv. GezelligheidOngemakken van
ROKEN
Bv. Gele vingers en
tanden
Obstakels van
STOPPEN
Bv. Angst voor
ontwenningsverschijn-
selen
Voordelen
ROOKSTOP
Bv. Gezondheid
verbeteren
Tips en tricks bij stoppen met roken
FASE 1: VOORBEREIDING
Huiswerk, anders gaan roken
Buiten of op 1 plek in huis
Minderen in aantal sigaretten (niet meer dan 1/3e minder)
Functioneel roken (roken om te roken, niks anders)
Uitstel eerste sigaret na het ontbijt (ontbijten!)
Niet meer in de auto roken
Noodplan (wat in de plaats?)
FASE 2: STOPDAG
Hulpmiddelen
Rookvrije omgeving
Sociale steun zoeken
Dag per dag
Afleiding
Risicosituaties en noodplannen (werk/thuis/uitgaan/auto/verveling/stress…)
Voordelen rookstop (snelle winst)
Zelfbeloning (materieel en in gedachten)
FASE 3: VOLHOUDEN
Gebruik medicatie/NST nog adequaat?
Focus op winst, ervaren fysieke voordelen, hoe klein ook
Positieve gedachten! Cave riskante gedachten (“eentje kan geen kwaad”)
Dag per dag
Hoeveel uitgespaard? Hoeveel sigaretten al geskipt?
Alert blijven voor risicosituaties en noodplan paraat
Levensstijl: gezond eten, omgaan met stress
BIJ TERUGVAL
Zólang rookvrij gebleven, HOE heb je dat gedaan?
Wat heb je allemaal veranderd in je levenswijze?
Wat heeft je toen geholpen in de moeilijke momenten?
Welke hoog-risico-situaties heb je met succes doorstaan?
Wat ga je zeker behouden van vóór je terugval?
Wat zou je MEER kunnen doen van wat je voor je terugval al deed?
Kostprijs:
Begeleiding RIZIV voorziet 8 gedeeltelijk terugbetaalde sessies per 2
kalenderjaren
30€ intake 45 min.; 20€ opvolging 30 min.
Medicatie: grote doos Champix (14,50€ ipv. 196,98€); startverpakking:
49,95€ (afhankelijk van mutualiteit ook terugbetaald)
NST (zonder voorschrift, kuur van 10 weken patch +/- 200€)
Onderschat niet de kracht van nicotine = drugs
Adviseer NST zo hoog mogelijk en zo veel mogelijk
Attitude vd HV: Straal hoop uit
Bevraag, dring niks op
Winst is niet ‘alles of niks’
Motivatie en early compliance aan hulpmiddelen! (niet type behandeling/leeftijd/ demografische factoren/jaren verslaving…)