Variaties op een complex thema

Prof . Richard GrolIQ Healthcare

Kwaliteit van zorg

Complex :

Ingewikkeld

Meervoudig

Samenhangend

Don Giovanni

Mozart: Don Giovanni

Verbeteren en veranderen : wat werkt (niet)?

Ouverture

Vakgebied “Kwaliteit van Zorg”

• Wat is goede kwaliteit; hoe kun je dat meten?

• Hoe goed en veilig is huidige zorg?

• Hoe komt het als zorg niet optimaal is?

• Wat werkt om zorg te verbeteren?

• Wat zijn voorwaarden voor blijvende verbetering?

Obama onder indruk eerstelijnszorg in Nederland

Nog veel te verbeteren…

• 30-40% patiënten krijgt niet aanbevolen zorg

• Preventie blijft achter bij andere landen

• Per jaar overlijden rond 1700 mensen onnodig in ziekenhuis

• Rond 40.000 mensen per jaar opname door medicatiefout

• Bijna 7% patiënten in ziekenhuis loopt infectie op

• Grote variatie in kwaliteit tussen zorgverleners

Een derde budgetzorg (700 miljard) verdampt door onvoldoende kwaliteit en Veiligheid

(Business Week 2009)

Sterftecijfer hartcentrum (2004) 6,7%

vergeleken met 2,7% landelijk

”Hartcentrum Radboud scoort slecht” (29 sept 2005)

”Hartcentrum Radboud scoort slecht” (29 sept 2005)

Sterftecijfer 2004: 6,7%

Sterftecijfer 2009: 1-2%

Hoe komt dat?

Vijf variaties op een complex thema

1. Informatie, transparantie en controle

2. Consulteren, informeren en involveren patiënt

3. Organiseren en standaardiseren

4. Motiveren en committeren professionals

5. Leiderschap en kwaliteitsbeleid

Vijf variaties op een complex thema

1. Informatie, transparantieen controle

“Corpus”, Catherine Poncin , Kunstcollectie UMC St Radboud

Transparantie en controleeffectief…?

“Stop de transparantieterreur”

Informatie en feedback aan zorgverleners effectief

• Zorgverleners overschatten eigen handelen

• Feedback effectief mits: ruimte voor verbetering, van recente datum, advies hoe beter en regelmatig herhaald

• En als gegevens worden vertrouwd!

• Feedback ingebed in onderlinge toetsing in teams

(Fung 2008, Faber 2009,

Ketelaar 2010)

Openbaar maken kwaliteitsinformatie effectief ?

Openbaar maken kwaliteitsinformatie effectief…?

Samenleving heeft moreel recht op goede en relevante informatie over kwaliteit en veiligheid van de zorg

Opgaven voor alle partijen samen:

• Dat die goede informatie er komt

• Dat zorgverleners eerlijk worden beoordeeld

Signalementskaart (methode Bertillon)

Suzanne Jansen. Het Pauperparadijs.

Multi-dimensionale metingen..

Bron: CZ-IQ

Toezicht effectief.. ?

Financieel afrekenen op kwaliteit effectief…?

• Veel experimenten, effect meestal niet groot (Mannion BMJ 2008, Lindauer NEJM 2008)

• Redenen o.a. te kleine bonus

• Risico op neveneffecten, als strategisch gedrag en uitsluiten hoog-risico-patiënten (oa. Campbell NEJM 2009)

Project “pay-for-quality” huisartsen (Kirchner, Braspenning IQ 2009)

10% verbetering chronische zorg indicatoren, succesfactoren:

• indicatoren samen ontwikkeld, onderling vertrouwen

• bonus groot genoeg en niet te groot

• bonus voor prestatie én voor inzet om te verbeteren

• inbedding in breed “kwaliteitssysteem”

2. Consulteren, informeren en involveren patenten

Sarah Wong “Monique”Kunstcollectie UMC St Radboud

Lucien, svp gewone (scherpe) foto

Patiënt in hart van kwaliteitsdiscussie…

• Consulteren: ervaringen en behoeften patiënten in kaart brengen

• Informeren

• Involveren

• Consulteren

• Informeren, o.a. vergelijkende informatie over kwaliteit zorg-verleners geven

• Involveren

Patiënt in hart van kwaliteitsdiscussie…

• Consulteren

• Informeren

• Involveren, o.a. Patiënt wordt onderdeel van (behandel)team.

Patiënt in hart van kwaliteitsdiscussie…

Decision –aids…

Keuzehulpen om patiënten en professionals te helpen bij besluit over beste aanpak…

vergroten kennis en betrokkenheid

patienten (O’Connor 2006)

Effectief en goedkoper(Van Peperstraten, BMJ 2010)

Keuzehulp IVF: een of twee embryo’s?

3. Beter organiseren en standaardiseren

Veel falen is “systeemfalen”

Coördinatie zorgketen, multidisciplinaire samenwerking en standaardisering zorg- processen effectief.

Cruciale rol verpleegkundige in betere kwaliteit en veiligheid

Taakverschuiving naar verpleegkundige effectief (Laurant, Cochrane 2009)

“Health care is managing of extreme complexity”

Belang standaardiseren,gebruik van checklijsten en teamwerk

Onderlinge controle zorgverleners vaak effectief…

Literatuur studie reduceren antibioticagebruik in ziekenhuizen (Davey 2006):

Restrictieve methoden, zoals toestemming apotheker of time-out vóór voorschrijven

effectiever dan :

Educatieve methodenzoals nascholing of feedback op handelen

“Hudson River Hero”

-individueel leiderschap

-samenwerking als team

-strikt volgen protocollen

Centrale lijn-catheter infecties op Intensive Care (Pronovost et al NEJM 2006, Pronovost 2010 )

Studie op 50 afdelingen, met checklijst, ingevuld door verpleegkundige

Resultaat: 66% reductie in infecties, 2000 levens gered

Checklijst alleen effectief bij steun bestuurders, teamwerk en artsen die controle accepteren

4. Motiveren en committeren professionals

Erwin Olaf “The Practice” Kunstcollectie UMC St Radboud

Joep van Lieshout ‘The surgery’

Teamwork, nieuw type professional nodig ?

• Kritisch naar eigen handelen kijken

• Verantwoording afleggen

• Controle accepteren, • Team werker worden• Patiënt centraal en

involveren• etc.

Nieuwe professionele attitude..

Professionele attitude veranderen…

• Training en coaching van teams en klinische leiders

• Professionele reflectie professionals

• Onderwijs over kwaliteit en veiligheid

Standaardprogramma: +24%

Standaardprogramma en training team en leiders: +34%

(Brink 2010)

Verbeteren handhygiëne door training teams..

Professionele reflectie..

Evaluatie Individueel Functioneren Medisch Specialist (IFMS):

• zelfevaluatie

• gegevens collega’s, staf, patiënten

• gesprek met ervaren, getrainde collega

• verbeterplan

(Overeem 2009)

Meer aandachtvoor kwaliteit en veiligheid in onderwijs en opleiding professionals nodig

Wollersheim et al: Kwaliteit en veiligheid in de patiëntenzorg, BLS 2010

Onderwijs…

5. Leiderschap en kwaliteitsbeleid

Met dank aan Frank Verheggen

FunFactory

Finale: lessen

1. Meerdere interventies op verschillende niveau’s

2. Systematische aanpak

3. Samenhang en samenwerking

4. Wetenschappelijke onderbouwing

Finale: lessen

1. Meerdere interventies op verschillende niveau’s

2. Systematische aanpak

3. Samenhang en samenwerking

4. Wetenschappelijke onderbouwing

Systematische aanpak

Nieuwe druk van Implementatieboek

1. Meerdere interventies op verschillende niveau’s

2. Systematische aanpak

3. Samenhang en samenwerking

4. Wetenschappelijke onderbouwing

Finale: lessen

Fragmentatie in kwaliteitsverbetering…

Samenhang in kwaliteits-beleid nodig

Finale: lessen

1. Meerdere interventies op verschillende niveau’s

2. Systematische aanpak

3. Samenhang en samenwerking

4. Wetenschappelijke onderbouwing

Wisselende “modes” in verbeteren kwaliteit

Mozart: Le Nozze di Figaro“meest perfecte kunstwerk ooit door mens gecreëerd” (Leo Riemens, Groot Operaboek)

“Het leven is niet mooi of slecht, maar origineel”

Italo Svevo (Bekentenissen van Zeno)Triest

Bij het samenstellen van het afscheidscollege kreeg ik onmisbare hulp van :

Meike GrolBart Berden Jako Burgers

Lucien EngelenMarjan FaberPiet Grinwis

Michel WensingHub Wollersheim

Variaties op een complex thema

Prof . Richard GrolIQ Healthcare

Kwaliteit van zorg