Socle du MondeNieuwe stedelijke ontwikkeling

Opbouw

1. Denkkader:Wat is stedelijke kwaliteit?

2. Ontwikkelingen:Wat zijn bepalende onderstromen?

3. Gevolgen:Wat is Stedelijke ontwikkeling tijdens en na de crisis?

Denkkader: Duurzaamheid?

Denkkader: wat heeft langdurig kwaliteit?

Langdurige kwaliteit – stad als complex orgaan

Langdurige kwaliteit – tijd, de ademende stad

Langdurige kwaliteit – organisch structuralisme

Langdurige kwaliteit – organisch structuralisme

Langdurige kwaliteit – organisch structuralisme

Langdurige kwaliteit – organisch structuralisme

Langdurige kwaliteit – organisch structuralisme

Langdurige kwaliteit – organisch structuralisme

Langdurige kwaliteit – organisch structuralisme

Langdurige kwaliteit – organisch structuralisme

Langdurige kwaliteit – organisch structuralisme

Langdurige kwaliteit – organisch structuralisme

Langdurige kwaliteit – organisch structuralisme

Langdurige kwaliteit – drie kernkwaliteiten

1.De ademende stad

2.De publieke stad

3.De bezielde stad

Langdurige kwaliteit – wat ging er mis na WOII?

Onderstromen

Crisis?

• Elke crisis laat structurele sporen achter, maar komt en gaat

• Dieper liggende verschuivingen

1. Van Stad Maken naar Stad Zijn2. Megapolisering

• De stedelijke ontwikkelingsmotor sinds WOII

• De crisis als rolmodel?

Toename wereldbevolking in de geschiedenis

Het Dorp, Natuur

De dubbele causaliteit van de megapolisering

Dorp

- Vergroeid met landschap- Balans cultuur – natuur - Hemel – aarde - Stervelingen – goden

De Stad, De Ziggourat

De dubbele causaliteit van de megapolisering

Stad

- Afschudden natuur- Taal- Handel – Geld - Aanvoer drinken – eten- Macht- Landbouw- Bescherming- Opstapeling rijkdom – kapitaal- Afhankelijk ommeland- Stadsstaat > Natiestaat

Dorp

- Vergroeid met landschap- Balans cultuur – natuur - Hemel – aarde - Stervelingen – goden

De Metropool, Het Kapitaal

De dubbele causaliteit van de megapolisering

Stad

- Afschudden natuur- Taal- Handel – Geld - Aanvoer drinken – eten- Macht- Landbouw- Bescherming- Opstapeling rijkdom – kapitaal- Afhankelijk ommeland- Stadsstaat > Natiestaat

Dorp

- Vergroeid met landschap- Balans cultuur – natuur - Hemel – aarde - Stervelingen – goden

Metropool

- Geheel door mensen verzonnen wereld

- Industrialisatie – kapitalisme - Energie- Hygiëne- Stabiliteit, politiek,

middenklasse- Seriebouw- Trein – auto - Natiestaat > ordening der

steden

De Megapolis, Het Schuim

De dubbele causaliteit van de megapolisering

Stad

- Afschudden natuur- Taal- Handel – Geld - Aanvoer drinken – eten- Macht- Landbouw- Bescherming- Opstapeling rijkdom – kapitaal- Afhankelijk ommeland- Stadsstaat > Natiestaat

Dorp

- Vergroeid met landschap- Balans cultuur – natuur - Hemel – aarde - Stervelingen – goden

Metropool

- Geheel door mensen verzonnen

- Industrialisatie – kapitalisme - Energie- Hygiëne- Stabiliteit, politiek,

middenklasse- Seriebouw- Trein – auto - Natiestaat > ordening der

steden

Megapolis

- Gezondheidszorg- Bevolkingsgroei- Wetenschap – onderwijs - Vliegtuig, nieuwe media- Globalisering economie- Verschuiming - Krimp- Ordening der steden >

transnationale megapoli

Onderstromen: megapolisering

BosWash

Taiheiyõ Belt

Blue & Golden Banana

America 2050

PRC > PUC > Jinghu

Jinghu op Europese schaal

Megapolis TV

Megapolis TV

Megapolis TV

Megapolis TV

Megapolis TV

Megapolis TV

Megapolis TV

Megapolis TV

Megapolis TV

Megapolis TV

Megapolis TV

Megapolis TV

Megapolis TV

Megapolis TV

Onderstromen: megapolisering

Onderstromen: megapolisering

1. Museum Mile, New York2. National Mall, Washington3. Museumsinsel, Berlin4. Millennium Park, Chicago5. Exhibition Road, London6. Museumplein, Amsterdam7. Museumsquartier, Wien

8. Louvre, Paris9. Hermitage, St. Petersburg10. Federation Square, Mellbourne11. Balboa Park, San Diego12. Skeppsholmen, Stockholm13. Kunstberg, Brussel14. Városliget, Budapest

15. Kitanomaru Park, Tokyo16. Museumsufer, Frankfurt17. Kunstareal, München

1. 15.

14.

13. 12.

11.

9.10.

8.

7.6.

5.

4.3.2.

16.

17.

Onderstromen: megapolisering

Onderstromen: megapolisering

Onderstromen: megapolisering

Onderstromen: megapolisering

Onderstromen: van stad maken naar stad zijn

Onderstromen: van stad maken naar stad zijn

Onderstromen: van stad maken naar stad zijn

Onderstromen: van stad maken naar stad zijn

Onderstromen: van stad maken naar stad zijn

Stedelijke vernieuwing voorbij de crisis

Enkele misvattingen

• Stedelijke ontwikkeling ≠ Bouwen

• Krimp ≠ Stilstand / Slopen

• Stedelijke vernieuwing ≠ Sloop – Nieuwbouw

Stad Zijn

Grote veranderingen op deelmarkten:

• Wonen > versingling, verzilvering, energie, kwaliteit, krimp, sfeer/beleving/woonmilieus

• Werken > Nieuwe Werken, ambachten, kennis/creativiteit, sfeer/beleving/interactie, footloose/megapolisering

• Winkelen > internet, sfeer/beleving

• Maatschappelijk > zorg en onderwijs als nieuwe motoren, verschraling, nieuwe partners, totaalconcepten, sfeer/beleving

Ontembare vraagstukken

Vraagstukken als de kwaliteit van de wijk zijn ontembaar geworden.

Vorige eeuw: tembare vraagstukken “zoveel woningen bouwen”.

Nu: niet-lineair, niet beheersbaar, niet kenbaar, niet mechanisch georganiseerd en systeem met geen doel.

Waarom ook al weer complexer?

Stad maken naar Stad zijn

1) Explosie van al in gebieden aanwezige gebruikers > netwerken met 10.000 inwoners, vele investeerders en eigenaren, al lopende programma’s, beleidsdiensten

2) Vermenging met beheer en exploitatie > beheerders van alle “stromen door de wijk”: zorgpartners, welzijn, veiligheid, maar ook afval, energiebeheerders, water, recreatie, voedsel (voorbeeld Strukton)

3) Alle disciplines tegelijk aanwezig > meer partijen, netwerken, samenwerkingsverbanden, Civic Economy, stad en mens, stad en cultuur, ziel, etc etc etc

4) Burger kan meer zelf kiezen maar raakt zelf ook het overzicht kwijt

5) Vervlechting van mondiale invloeden op wijkniveau

5 x meer complexiteit > De wijk is ontembaar

economisch

cultureel

sociaal

ruimtelijk

welzijn

ruimtelijke ordening

Stad Maken1950-2000

Stad Zijn2000-…

stedelijke ontwikkeling

1. Disciplines niet meer volgtijdelijk

2. Explosie van aantal partners

Van bureau naar comakers & coalities

OndernemersBewoners

OverheidExpertsCulturele instellingen

3. Ontwikkeling / uitvoering / beheer

1. startnotitie

2. inventarisatie

3. planvorming 4. planuitvoering 5. beheer

Planproces ‘traditioneel’

Hink-stap-sprongmodel

3. Ontwikkeling / uitvoering / beheer

1. startnotitie 2c. inventarisatie

2a. planvorming = ontwikkelingsrichting

2b. planuitvoering = ontwikkeling op gang brengen

5. beheer

Planproces Leefsturing

Trampolinemodel

Nieuwe sturingsprincipes voor vitale ontwikkeling

1. Toepassing sturingsmodel van variatie en selectie. Wel idee wat je wilt, maar pas mee aan de slag als er in opbloeiende variatie dingen gebeuren, waar je je aan kunt verbinden.

2. Synchroniciteit. Ontwikkeling door co-evolutie; het op elkaar ingrijpen van subsystemen. Waar kun je acties synchroniseren, zodat ze elkaar versterken. Ontwikkeling gebaseerd op toeval.

3. Het primaat van de zelforganisatie. Zaadje dat al jarenlang in de grond zit en dat door zomaar een bui tot groei komt. Heel verassend. Geen zelforganisatie om te versterken = uitzichtloos.

4. Identiteit. Resource om op te sturen voor gebieds- en wijkontwikkeling.

Van ingewikkeld naar complex

Ingewikkeld• Mechanisch• Acting on• Wereld met

voorspelbare uitkomsten

• Maanlanding: grote hoeveelheid stappen met veel detail en mogelijkheid voor fouten, maar we weten hoe het werkt als we ons aan het plan houden en ijverig doorgaan

• Enkelvoudige ontrafeling

Complex• Relationeel• Acting with• Wereld die

onzekerheid erkent en beantwoordt

• Kind opvoeden: leren en aanpassen op basis van een dag-tot-dag ervaring. En wij evolueren zelf mee in de relatie met de ander.

• Intuïtie en gevoel

Van Orde naar Chaos en Orde

Stilstaand water

IJs

Stromend water

Waterdamp

Vier overlevingstips in de chaos

1 – Accepteer. Systeemwereld kan het niet laten naar orde te neigen.

2 - Dubbeldenken: zorg aan de ene kant dat je de wereld die neigt naar simpele afrekenbaarheid tevreden houdt, en loop tegelijkertijd vooruit door je eigen acties. Doe wat je moet doen, maar doe ondertussen wat echt nodig is. Professionals moeten dan wel weten waar ze over praten.

3 - Attractor: wat zet aan tot actie? Attractor nodig: dat wat mensen tot actie brengt. Een perspectief voor de toekomst dat verleidt om te gaan handelen. Hiervoor is in het formele systeem een groot gevoel van urgentie nodig. “Het cadeau dat je geeft aan de wereld van de orde.”

4 - Creatieve concurrentie: ga het niet zelf bedenken maar organiseer creatieve concurrentie om zelforganisatie van de grond te laten komen. Hiervoor moet je heel goed in staat zijn, zowel intern als extern, het netwerk te organiseren.

5 - “Wer begeistern will, muss auch selbst begeistert sein”.

Van eindbeeld naar katalyseren

Van topdown naar middle-up-down

eco

nom

ie

cult

uu

r

soci

aal

middle-up-down

lange termijnmegapolis

stad

korte termijnstadsdeel

gebied

ruim

te

Nieuwe professionals

Oude competenties

1. (Sectorale) deskundigheid2. Loyaliteit

Nieuwe competenties

3. Vakmanschap4. Passie / visie / geestdrift / betrokkenheid5. Externe gerichtheid en netwerkkracht6. Creativiteit / innovatiekracht7. Ondernemerschap8. Strategie

Stipo RotterdamGroothandelsgebouw Unit E7.188Stationsplein 453013 AP Rotterdam

Telefoon 010 - 204 1590 E-mail contact@stipo.nlWebsite www.stipo.nl

Stipo AmsterdamBroedplaats WesterdokWinthontstraat 71013 BR Amsterdam

Creative Commons licentie Stipo

Creative Commons

Stipo is als “kennisteam voor stedelijke ontwikkeling” opgericht om de stedelijke ontwikkelingspraktijk sterker te maken. Stipo hanteert hierbij als principe “kennis is vrij”: de kennis, aanpak, inzichten en inspiratie die we verzamelen willen we ook zo breed en zo diep mogelijk doorgeven, zodat zoveel mogelijk mensen er bij hun werken aan de stedelijke praktijk hun voordeel mee kunnen doen. Dit verspreiden doen we met publicaties, praktijkprojecten, conceptontwikkeling, het bijeen brengen van mensen, trainingen en via www.stipo.nl.

Om de vrije doorgave van kennis te regelen valt het werk van Stipo niet onder copyright maar onder de Creative Commons Licentie “Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland”. Dit garandeert dat de gebruiker het mag werk kopiëren, verspreiden en doorgeven en afgeleide werken mag maken, onder twee eenvoudige voorwaarden:

1. Naamsvermelding. De gebruiker dient bij het werk de naam Stipo te vermelden.2. Gelijk delen. Indien de gebruiker het werk bewerkt kan het daaruit ontstane werk uitsluitend worden verspreid krachtens dezelfde licentie als de onderhavige licentie, een gelijksoortige of een compatible licentie.

De tweede voorwaarde heeft als doel om te garanderen dat ook bewerkingen weer vrij worden aangeboden, ter versterking van de stedelijke ontwikkelingspraktijk.

De uitgebreidere versie van de licentie is te vinden op http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/nl/.