Zorg in de laatste levensfasein het verzorgingshuis

Informatie voor cliënten, familie en naasten

1

Inhoudsopgave

Inleiding 1. Visie en uitgangspunten2. afspraken3. Wilsverklaringen4. Kunstmatige vocht- en voedingstoediening5. Ziekenhuisopname6. Reanimatie7. Palliatieve sedatie8. EuthanasieTot slot

InleidingIn deze folder beschrijven we in het kort het medisch beleid rond de laatste levensfase. Als u in één van de verzorgingshuizen van Dignis gaat wonen, zal dit onderwerp in een gesprek tussen u (en eventueel uw vertegenwoordiger), de Eerst Verantwoordelijk Verzorgende (EVV’er) en de huisarts zo spoedig mogelijk aan de orde komen. We bespreken dan uw persoonlijke wensen en het beleid van de organisatie. We geven u deze folder, zodat u vóór het gesprek al geïnformeerd bent. U kunt de folder later ook gebruiken als naslagwerk. Het blijft echter moeilijke informatie en deze folder geeft alleen een algemeen verhaal weer. U kunt met uw vragen altijd terecht bij de EVV’er.

LeesbaarheidVoor de leesbaarheid gebruiken we de ‘hij’- vorm. In plaats van hij, hem, bewoner kan ook zij, haar, bewoonster gelezen worden. Voor familie kunt u ook andere naasten invullen. Wanneer in deze folder sprake is van behandeling, wordt hiermee medische behandeling bedoeld.

2

1. Visie en uitgangspuntenWe beschouwen onze cliënten als zelfstandige mensen met eigen wensen en verwachtingen die kenmerkend zijn voor hun levensfase. Onze uitgangspunten zijn:• Ieder mens heeft een eigen levensverhaal en eigen levensstijl,

waarbij we zoveel mogelijk aansluiten• Zorg en behandeling zijn altijd gericht op kwaliteit van leven.Bij cliënten van een verzorgingshuis zal zich in een vroeger of later stadium een situatie voordoen, waarin de geestelijke en/of lichame-lijke toestand achteruitgaat. Er kan dan een moment komen, waarop een beslissing genomen moet worden over wel of niet behandelen. Dit zijn moeilijke beslissingen, waarbij steeds een zorgvuldige afweging gemaakt wordt van de totale situatie. Keuzes zijn nauw verbonden met normen en waarden en behoeftes van de cliënt, maar ook met de verantwoordelijkheid van de huisarts. In de regel zullen cliënt, fami-lie en arts samen in goed overleg hierin een besluit nemen. Het resultaat van deze afweging kan zijn dat er wordt afgezien van een levensverlengende behandeling. De zorg zal dan vooral gericht zijn op het welbevinden en de kwaliteit van leven van de cliënt. We richten ons dan volledig op het bestrijden van klachten en verminde-ren van pijn, benauwdheid, misselijkheid en dergelijke.

2. Afspraken Zo spoedig mogelijk, nadat de cliënt in het verzorgingshuis is komen wonen, maken we met hem en zijn vertegenwoordiger afspraken over het medisch beleid. Het kunnen afspraken zijn over onder andere kunstmatig toedienen van vocht en voeding, ziekenhuisopname, reanimatie of medicatie. Deze afspraken worden in het zorgdossier genoteerd, dat de basis is voor het handelen, ook in acute situaties. Uiteraard kunnen afspraken later worden bijgesteld, als bijvoorbeeld de situatie is gewijzigd of opvattingen van de bewoner veranderd zijn.

3

3. Wilsverklaringen (behandelen/niet behandelen)Een wilsverklaring is een geschreven document, waarin de persoon-lijke wensen zijn verwoord voor het moment, waarop men zelf wilson-bekwaam is geworden. Het document is door de opsteller zelf ondertekend. Als een cliënt zo’n verklaring heeft opgesteld, is het belangrijk, dat familie en de huisarts hiervan op de hoogte zijn. Het is echter ook van belang, dat de verwachtingen (wensen en grenzen) van de familie bekend zijn bij de bewoner en Dignis. Dit voorkomt, dat er besluiten genomen worden in acute situaties, die de bewoner misschien zelf niet had gewild. Er zijn twee vormen van een wilsverklaring.In een negatieve wilsverklaring wordt aangegeven in bepaalde omstandigheden af te willen zien van behandeling, een zogenaamd behandelverbod. De arts moet een behandelverbod respecteren, tenzij er bijzondere redenen zijn om daarvan af te wijken.In een positieve wilsverklaring wordt in bepaalde omstandigheden om een specifieke (be)handeling gevraagd. De arts kan besluiten op grond van professioneel oordeel of gewetensbezwaren die handeling niet uit te voeren. In dit geval kan een tweede arts geraadpleegd worden.De formulering van de verklaring moet zo zijn, dat er geen twijfels kunnen bestaan over iemands wensen.

4. Kunstmatige vocht- en voedingstoedieningEten en drinken zijn een noodzakelijke levensbehoefte, maar het kunstmatig toedienen van vocht en voeding kan in bepaalde situaties meer nadelen dan voordelen hebben voor de cliënt. We zullen altijd vocht en voeding blijven aanbieden zolang de cliënt dit nog tot zich kan en wil nemen. Hij maakt zijn eigen keuze als hij hiertoe bekwaam is. In alle situaties en ongeacht de uitkomst van overleg blijft de huisarts eindverantwoordelijk.

4

5. ZiekenhuisopnameWij hebben veel middelen om cliënten zo goed mogelijk te verzorgen en te behandelen in hun eigen omgeving. Natuurlijk zijn er in een ziekenhuis meer mogelijkheden zoals hartbewaking, beademing en intraveneus infuus. Wanneer het noodzakelijk is en passend binnen de gemaakte (beleids)afspraken, wordt een cliënt verwezen naar het ziekenhuis. Een ziekenhuisopname wordt altijd in overleg met de huisarts, cliënt en/of diens vertegenwoordiger geregeld.

6. ReanimatieAls u bij ons komt wonen, zullen wij u vragen of u wel of niet gerea-nimeerd wilt worden. In het intakegesprek benoemen wij dit onder-werp. We vragen u erover na te denken, als u uw wensen hierover nog niet hebt vastgelegd. Na een paar weken praten we er nog eens over en willen dan graag afspraken hierover maken. Diverse belangenverenigingen1 hebben een richtlijn over reanimatie bij kwetsbare ouderen opgesteld. Over het algemeen geldt, dat ouderen – als zij verschillende aandoeningen tegelijk hebben – een kleine kans hebben op overleving na reanimatie. Als ze het wel over-leven, verslechtert daarna meestal de lichamelijke en geestelijke gezondheid. Hierdoor neemt de kwaliteit van leven af.

U kunt dit onderwerp bespreken met uw huisarts, het is echter niet verplicht. Uw huisarts kan u wel realistische informatie geven over de kans op een succesvolle reanimatie, gebaseerd op uw medische voorgeschiedenis en gezondheidssituatie. Als hij denkt dat reani-matie zinloos is, zal hij dat met u bespreken. Hij kan ook uw vragen beantwoorden. U kunt dan tot een weloverwogen reanimatiebesluit komen, dat past bij uw levensdoelen en situatie. Wij adviseren u ook om dit onderwerp en uw besluit met uw partner, kinderen of andere naaste te bespreken.

1 Zoals Verenso, NHG en V&VN

5

Vastlegging van dit besluit vindt plaats in een verklaring. U ontvangt van ons een exemplaar dat u kunt invullen. De verklaring wordt door u en uw vertegenwoordiger getekend. De afspraken worden ook vastge-legd in het zorgdossier (ECD). Rond het levenseinde kunnen we u dan de (medische) zorg bieden die op uw wensen is afgestemd. Als er een verandering in uw situatie optreedt, zullen we het eenmaal genomen besluit opnieuw bespreken.

Een wel-reanimatiebesluit geldt voor ouderen die wel gereanimeerd willen worden én een redelijke kans hebben op overleving zonder schade. Bij zo’n besluit wordt reanimatie opgestart na een hartstilstand. Op de afdeling wordt op verschillende manieren kenbaar gemaakt, met wie een wel-reanimatiebesluit is afgesproken.

Een niet-reanimatiebesluit geldt voor ouderen, die er zelf voor kiezen niet gereanimeerd te willen worden òf als de behandelaar verwacht dat reanimatie zinloos is. De arts neemt alleen een niet-reanimeerbesluit als hij verwacht dat er zeer weinig kans is dat iemand de reanimatie overleeft en deze bij overleving een grote kans heeft op ernstige restklachten. Bij een niet-reanimatiebesluit wordt alle medische zorg geboden, die mogelijk, nodig en afgesproken is.

Als in het ECD is opgenomen, dat er wel gereanimeerd wordt bij een acute hartstilstand, zal de reanimatie met de EHBO kennis en vaardigheden bij het dan aanwezige personeel zo goed mogelijk worden uitgevoerd. Er is altijd een BHV’er aanwezig die kan reanimeren. Meer informatie vindt u op www.thuisarts.nl en www.verenso.nl

7. Palliatieve sedatiePalliatieve sedatie is het verlagen van het bewustzijn in de laatste levensfase door toedienen van medicijnen. Palliatieve sedatie kan toegepast worden als klachten in deze fase niet goed op een andere manier te behandelen zijn. Iemand heeft dan minder last van onaan-

6

gename verschijnselen. Dat kunnen psychische problemen zijn als angst en onrust, maar ook lichamelijke problemen als misselijkheid, braken, pijn of benauwdheid. Sedatie is op verschillende niveaus mogelijk: van lichte tempering van angst tot en met een diepe slaap. De palliatieve sedatie kan tijdelijk zijn of tot aan het moment van overlijden. Het is niet de bedoeling de dood te bespoedigen of uit te stellen. Er is dan ook geen sprake van euthanasie.

De cliënt en/of zijn vertegenwoordiger en de huisarts bespreken in onderling overleg de mogelijkheid om over te gaan tot palliatieve sedatie. Het uiteindelijke besluit is de verantwoordelijkheid van de huisarts.

8. EuthanasieEuthanasie is actieve levensbeëindiging op uitdrukkelijk, weloverwogen verzoek van de cliënt zelf. Euthanasie is alleen van toepassing op wilsbekwame cliënten. Ook dan is het omgaan met een verzoek tot euthanasie gebonden aan een uiterst zorgvuldige procedure. Bij Dignis mogen cliënten op een waardige wijze sterven. Wij hebben als uitgangspunt dat euthanasie als uiterste middel mogelijk is, mits voldaan wordt aan alle wettelijke voorwaarden. Een verzoek tot euthanasie nemen we serieus en kunt u altijd met uw huisarts bespreken.

Tot slot Naast het medisch beleid zijn er rond het levenseinde ook levensbeschou-welijke en zingevingvraagstukken aan de orde. De mening en wensen van de cliënt en/of vertegenwoordiger horen wij graag. De bespreking van het zorgleefplan is een geschikt moment om hierover te praten, maar er zijn ook andere gelegenheden. Heeft u vragen over deze onderwerpen of wilt u graag een gesprek, neem dan contact op met de EVV’er of uw huisarts.

7

DignisPostbus 80899702 KB GroningenTelefoon 088 114 65 65dignis@lentis.nl

8

Uitgave | Afdeling Communicatie & MarketingD 0020 / 10-2014