ZOA-Vluchtelingenzorg - Jaarverslag 2009

ZOA-VluchtelingenzorgJaarverslag 2009

Inhoudsopgave

1 VOORWOORD 12

2 ZOA IN VOGELVLUCHT 14

2.1 De doelgroep 15

2.2 De achterban 15

2.3 De organisatie 15

2.4 De werknemers 15

2.5 De cijfers 15

3 PROFIEL VAN ZOA 16

3.1 Organisatie 17

3.2 Kwaliteitstandaarden en codes 18

3.3 Samenwerkingsverbanden 18

4 PROGRAMMA, DOELGROEP EN KERNCOMPETENTIES 20

4.1 Algemeen 21

4.2 De medewerkers 21

4.3 De doelgroep 22

4.4 Link tussen Nederland en de programmalanden 22

4.5 Doelen en resultaten 23

5 PROGRAMMALANDEN 32

5.1 ZOA Afghanistan 34

5.2 ZOA Cambodja 36

5.3 ZOA Democratic Republic of Congo 38

5.4 ZOA Ethiopië 40

5.5 ZOA Liberia 42

5.6 ZOA Myanmar 44

5.7 ZOA Sri Lanka 46

5.8 ZOA Noord Sudan 48

5.9 ZOA Zuid Sudan 50

5.10 ZOA Thailand 52

5.11 ZOA Uganda 54

6 KWALITEITSMANAGEMENT EN VERANTWOORDING 56

6.1 ISO-certificering 57

6.2 Verantwoordingsverklaring 57

6.3 Besturen en toezicht houden 57

6.4 Optimale besteding van middelen: ZOA Kwaliteits- en Beheersingsmodel 58

6.5 Risicomanagement 60

6.6 Anti-fraude en -corruptie 60

6.7 Extern toezicht en evaluatie 61

7 FONDSENWERVING EN VOORLICHTING 62

7.1 Inleiding 63

7.2 Fondsenwerving 63

7.3 Voorlichting 66

7.4 Communicatie 67

7.5 Doelstelling en resultaten 69

2 - JAARVERSLAG 2009

http://issuu.com/action/page?page=12

































8 ONDERNEMINGSRAAD 70

9 VERSLAG VAN DE DIRECTIE 72

9.1 Nieuwe programmalanden 73

9.2 MFS2 aanvraag voor 2011 – 2015 73

9.3 Medewerkers 74

9.4 Vrijwilligers 74

9.5 Noodhulp Indonesië / Filippijnen 75

9.6 Evaluatie strategisch plan Signs of Hope 75

9.7 Sterktes en Zwaktes, Kansen en Bedreigingen 76

9.8 ZOA en het milieu 77

9.9 Evaluatie van de doelstellingen voor 2009 78

10 VERSLAG VAN DE RAAD VAN TOEZICHT 80

10.1 Besproken onderwerpen 81

10.2 Auditcommissie en remuneratiecommissie 81

10.3 Evaluatie van de doelstellingen voor 2009 81

10.4 Leden van de raad van toezicht 82

10.5 Werving, selectie en benoeming van leden 83

10.6 Nevenfuncties directeur-bestuurder 83

10.7 Evaluatie eigen functioneren 83

10.8 Voornemens voor 2010 83

11 JAARREKENING 84














In een wereld vol conflicten, onrecht, armoede en

rampen willen wij bijdragen aan

tekenen van hoop en herstel.

Wij zien dit gebeuren als

mensen weer vrede, recht

en wederzijds vertrouwen

ervaren en hun persoonlijke

waardigheid en zelfvertrouwen

hervinden. ZOA handelt naar en draagt bij aan

het bijbels perspectief van Gods koninkrijk, dat

verzoening en herstel in volle glorie zal brengen.

Intussen roept God ons op recht te doen en trouw

te zijn aan de mensen die onze steun nodig

hebben.


Onze visie

ZOA-Vluchtelingenzorg ondersteunt mensen

die lijden als gevolg van een gewapend conflict

of natuurramp, door hen te helpen

hun leven opnieuw op te

bouwen. Wij doen

een beroep op

onze

achterban

en partners,

in het Noorden en in het Zuiden, om hun

verantwoordelijkheid te nemen en betrokken te

raken. Wij bieden een maximale toegevoegde

waarde aan diegenen die wij ondersteunen en

aan diegenen die ons ondersteunen.


Onze missie



De mensen die wij dienen worden constant ge-

confronteerd met onzekerheid over hun toe-

komst. Het is onze verantwoordelijkheid om hen

steun te geven waarop ze kunnen rekenen, onze

beloften waar te maken en hen trouw te zijn.

Trouw zijn betekent dat

wij betrokken blijven bij

de gemeenschappen die

door conflicten getroffen zijn, tot het moment

dat zij weer op eigen benen kunnen staan. Zelfs

als de publieke en politieke omstandigheden

niet hoopgevend zijn, vereist onze trouw dat wij

steun blijven geven, zo lang als redelijkerwijs

mogelijk is.

TROUW


Wij behandelen alle men-

sen gelijk en met respect.

Wij maken geen onder-

scheid tussen ras, religie, geslacht of politieke

voorkeur. Tegelijkertijd erkennen en waarderen

wij dat er verschillende rollen, posities en ver-

antwoordelijkheden zijn, waarvan wij ons be-

wust moeten zijn, in het bijzonder tussen het

Noorden en Zuiden en tussen donoren en ont-

vangers. ZOA respecteert de culturele verschil-

len die er tussen mensen, gemeenschappen en

organisaties zijn en probeert deze verschillen te

overbruggen door aan te sporen tot wederzijds

begrip.

MENSELIJKE WAARDIGHEID

Kernwaarden


Onze doelgroep beschikt over een verscheiden-

heid aan waardevolle capaciteiten, die het waard

zijn om in te

investeren.

Wij streven ernaar goede rentmeesters te zijn

voor de mensen die wij dienen en hun talenten

te koesteren door het trainen en ontwikkelen van

hun vaardigheden, om hen weer in staat te stel-

len weer onafhankelijk te worden van externe

hulp en hen nieuwe kansen voor de toekomst te

geven.

RENTMEESTERSCHAP


RECHT

ZOA komt op voor de rechten van kwetsbare en

gemarginaliseerde mensen. In het Zuiden be-

strijdt ZOA onrecht door het opzetten van we-

deropbouw- en hervestigingsprogramma’s voor

mensen die door een

conflict zijn getroffen. In

het Noorden bevorderen

we het bewustzijn over onrecht in de wereld, zo-

dat meer mensen zich uitspreken voor recht.

Kernwaarden

1. Voorwoord


Het afgelopen jaar stond ZOA voor uitdagingen. Zoals veel andere organisaties in onze sector, heeft ook ZOA te maken gekregen met de negatieve gevolgen van de economische crisis. Omdat de inkomsten achterbleven bij de verwachting, moesten we de meerjarenbegroting naar beneden bijstellen. Juist nu meer mensen de negatieve gevolgen van de crisis in hun portemonnee gaan voelen, stemt het ons des te dankbaarder dat de donaties van particulieren, kerken en scholen stegen in het afgelopen jaar. Tekenend was de spontane en snelle reactie van onze achterban op ZOA´s noodhulpcampagne voor slachtoffers van conflicten in Sri Lanka en droogte in Oost Afrika, op de Filippijnen en in Indonesië.

In 2009 hebben we verschillende malen het Bijbelse verhaal van de barmhartige Samaritaan gelezen. Hierin laat Jezus zien wie de naaste is van de gewonde man. De Samaritaan onderbreekt niet alleen zijn reis op een gevaarlijk punt, hij verleent direct hulp en zorgt dat de man ook nazorg krijgt. ZOA mag mede namens een grote en betrokken achterban in Nederland hulp bieden aan mensen in nood. Dat doen we vanuit de Bijbelse opdracht om recht te doen en mensen in nood te helpen.

Ik ben trots op medewerkers in Nederland en in de programmalanden die door hun inzet het verschil maken voor zeer kwetsbare mensen in onvoorstelbaar moeilijke omstandigheden. In dit jaarverslag willen we u een beeld geven van wat we doen. In de hoofdstukken over de verschillende landen waar ZOA werkt, proberen we het verhaal te vertellen dat schuil gaat achter de feiten en cijfers. Dat is niet altijd een succesverhaal. Ontwikkelingssamenwerking gaat vaak samen met grote dilemma´s.

In Nederland waren in het afgelopen jaar kritische geluiden te horen over ontwikkelingssamenwerking en hulpverlening in ontwikkelingslanden. De vraag wordt gesteld of de hulp altijd zinvol is, of belastinggeld op de goede plek terecht komt. Dat zijn zinnige vragen. Ook medewerkers van ZOA ontkomen er niet aan zich die vragen te stellen.

Zelf werd ik in 2009 ook geconfronteerd met een hulpverleningsdilemma toen ik ZOA in Sri Lanka bezocht. Hier is in 2009 een jarenlange burgeroorlog eindelijk tot een einde gekomen. Burgers die al maanden op de vlucht waren en in een steeds kleiner gebied vastzaten, werden door de overheid naar kampen vervoerd. Er was niets in deze kampen; geen water, geen voedsel, geen sanitaire voorzieningen. ZOA heeft in snel tempo gaarkeukens opgezet. Dat hebben we gedaan in een met prikkeldraad omheind, door militairen bewaakt kamp waar burgers opgesloten zaten. Ik vroeg een van de mensen die hier verbleven wat ze zouden willen dat wij voor ze deden. Ńiet helpen´, kreeg ik te horen, ´want het is onrecht dat we hier zitten´. Ńiet helpen´ is soms het duidelijkste signaal richting de overheid.

Uiteindelijk gaat het ZOA om het welzijn van de vluchteling. Op eigen benen staan, onafhankelijk van (westerse) hulporganisaties is uiteindelijk in het belang van gemeenschappen en ontwikkelende landen. Juist daarbij hebben kwetsbare mensen hulp nodig. ZOA biedt noodhulp in situaties waarin mensen door rampen getroffen zijn en alles verloren hebben. Steeds vaker lopen noodhulp en wederopbouw daarbij door elkaar heen. Al in de noodhulpfase willen we de mensen zelf de mogelijkheden in handen geven om weer op eigen benen te staan. Bijvoorbeeld in Congo waar ZOA vluchtelingen ondersteunt die zijn teruggekeerd uit Tanzania.

In Congo ontmoette ik een man die met zijn zoon teruggekomen was naar zijn dorp. Zijn zoon was zwaar gehandicapt. De hele lange weg terug naar huis had zijn vader hem achterop een fiets meegenomen. Nu zijn ze weer thuis, waar de jongen in hun onberispelijk schone huisje op een mat ligt. Omdat de vader ondersteund wordt door zijn dorpsgenoten en door ZOA, kon hij de keuze maken om voor zijn zoon te zorgen. Samen met zijn buren onderhoudt hij een moestuintje dicht bij huis. Ook dat is óp eigen benen staan´ - gedragen door je gemeenschap ervoor kiezen om te zorgen voor je kind.Ik heb het als heel bijzonder ervaren om iets te mogen ervaren van het leven van deze mensen. ZOA maakt daadwerkelijk het verschil in de levens van mensen!

Ik hoop dat we daar ook iets van kunnen laten zien in dit jaarverslag.

Johan Mooij, Algemeen Directeur

1. Voorwoord


2. ZOA in vogelvlucht


2.1 DE DOELGROEPIn 2009 hielp ZOA ongeveer 1,9 miljoen vluchtelingen en ontheemden in haar programmalanden in Afrika en Azië. ZOA ondersteunde de doelgroep met projecten op het gebied van: • waterensanitatie,gezonddrinkwater• landbouw,voedselzekerheidenlevensonderhoud• onderwijs• opbouwvangemeenschappen• versterkingvanlokaleorganisatiesenoverheden• bouwenherstelvaninfrastructuur• gezondheidszorgDe positie van vrouwen en meisjes en vredesopbouw krijgen waar mogelijk een plaats binnen alle activiteiten. Daarnaast voerde ZOA noodhulp uit ten behoeve van slachtoffers van natuurrampen in Indonesië en op de Filippijnen.

2.2 DE ACHTERbANZOA heeft een trouwe achterban die bestaat uit:

Particulieren 85.000 Scholen 68

Kerken 684 Bedrijven en vermogensfondsen 492

ZOA mobiliseert haar achterban via de website www.zoa.nl, en via verschillende communicatie-uitingen: • ZOAMagazine(tweekeerperjaar)• ZOAMagazineNieuws(vijfkeerperjaar)• Nieuwsbriefpere-mail(twaalfkeerperjaar)Daarnaast zijn er specifieke communicatie-uitingen voor elk van de groepen binnen ZOA´s achterban.

2.3 DE ORGANISATIEHet strategische meerjarenbeleidsplan Signs of Hope is in 2009 tussentijds geëvalueerd. De uitkomsten zijn gebruikt om de resultaten voor de plannen voor 2010 bij te stellen en om het beleidsplan voor de komende planperiode op te stellen. Maatregelen om het milieu minder te belasten, zijn succesvol geïmplementeerd in 2009. In 2010 zal ZOA ook aandacht besteden aan uitbreiding van milieuprojecten in programmagebieden. Samen met Save the Children Nederland, Care Nederland en Healthnet TPO vormt ZOA het Dutch Consortium for Rehabilitation. Als consortium hebben deze organisaties gezamenlijk de financieringsaanvraag in het kader van MFS2 ingediend.

2.4 DE WERKNEMERS

Werknemers in Nederland 60 Werknemers in de programmalanden 717

• HetverlooponderZOA-medewerkersinNederlandissterkverminderdtenopzichtevanvoorgaandejaren als gevolg van specifieke investeringen in personeelsbeleid.

• Vier programmalanden kregen een nieuwe landendirecteur. Twee van hen werkten eerder alslandendirecteur in een ander programmaland.

• ZOAorganiseerdetweeregionaleconferenties,eeninAziëeneeninAfrika,terversterkingvanhethuman resource management. Deze conferenties krijgen in 2010 een vervolg.

2.5 DE CIJFERSInkomsten vanuit particulieren, kerken en scholen namen licht toe. Inkomsten vanuit institutionele donoren en inkomsten vanuit bedrijven en vermogensfondsen bleven achter bij de verwachting.

Toezeggingen voor geplande activiteiten konden vanuit de reserves worden gefinancierd. ZOA heeft haar meerjarenbegroting moeten bijstellen en heeft een bezuiniging doorgevoerd van 0,5 miljoen euro.De totale inkomsten van ZOA waren € 26.136.718 een afname van 1% ten opzichte van 2008. Het geld is als volgt besteed:

2. ZOA in vogelvlucht

91% 5% 4% Projecten Fondsenwerving Overhead


3. Profiel van ZOA


ZOA-Vluchtelingenzorg is een internationale hulporganisatie die vluchtelingen en ontheemden in Afrika en Azië ondersteunt. De landen waar ZOA werkt hebben een geschiedenis van conflict en geweld waardoor de fysieke en sociale infrastructuur geheel of gedeeltelijk is verwoest. Als gevolg hiervan zijn lokale organisaties en autoriteiten waarmee ZOA in deze landen samenwerkt, maar beperkt in staat om hun werk goed te doen. Daarom stelt ZOA, naast de hulp aan families, gezinnen en dorpsgemeen-schappen, zich ten doel om de capaciteit van deze lokale partnerorganisaties te versterken. ZOA hoopt daarmee op termijn haar activiteiten aan deze organisaties te kunnen overdragen.

3.1 ORGANISATIEDe organisatie is toegerust voor de situatie in gebieden waar de wederopbouw op gang moet komen. In landen waar ZOA is gestart met wederopbouwprogramma´s voor de lange termijn, worden nationale ZOA-landenkantoren opgezet die deel uitmaken van de internationale ZOA-organisatie. Medewerkers worden zoveel mogelijk lokaal geworven. Negentig procent van ZOA´s medewerkers in de program-malanden zijn lokale mensen.

Hierboven wordt de structuur van de organisatie weergegeven.

Centrale onderdelen zijn:• Drieoperationeleafdelingen:Programma’s,FinanciënenFondsenwerving&Voorlichting.• TweestafafdelingenondersteunendegeheleorganisatieophetgebiedvanHumanResourcema-

nagementenMonitoring&Beleidsontwikkeling(MP4).• DeleidinggevendenvanbovenstaandeafdelingenvormensamenmetdeAlgemeenDirecteurhet

management team.• Perlandzijnsupportteamsingerichtmetmedewerkersuitelkvandedrieoperationeleafdelingen.• Delandendirecteurenrapporterenrechtstreeksaandealgemeendirecteurenvormensamenmet

het management team het internationale management team.

De landenorganisaties functioneren in grote mate zelfstandig waardoor ze goed kunnen inspelen op lokaleontwikkelingenenwaardoorzeervoorkunnenzorgendatprojectenenprogramma’seffectiefenefficiënt worden vormgeven. Het hoofdkantoor in Nederland ondersteunt de landenorganisaties bij de samenhang en continuïteit van het beleid, bewaking van kwaliteit, uitwisseling van kennis en ervaring, versterken van de bewustwording over de wereldwijde vluchtelingenproblematiek, financieel beheer en ondersteuning ten aanzien van logistiek, fondsenwerving, rekrutering van staf en andere randvoorwaar-den. Om de ondersteuning vanuit het hoofdkantoor richting de landenprogramma´s te garanderen, zijn supportteams ingericht. Doordat elk supportteam bestaat uit leden van de drie operationele afdelingen zijn zij in staat een landenprogramma te belichten vanuit elk van de verschillende disciplines.

Nietalleprojectenenprogramma’swordenuitgevoerddoordeZOA-landenorganisaties.Waarmogelijkvoeren lokale partnerorganisaties de projecten uit. Ook voor noodhulpprojecten, die vaak een relatief korte duur hebben, is het meestal niet nodig een lokale ZOA-organisatie in te richten. Vooral in landen waar ZOA verwacht niet op langere termijn betrokken te zijn, worden dergelijke projecten uitgevoerd door (of in samenwerking met) lokale of internationale organisaties die al een lokaal apparaat hebben ingericht. ZOA kan haar personeel ook tijdelijk inzetten bij dergelijke organisaties.

Manager General AffairsProgramma ManagerProgramma Adviseur

Programma’s

Monitoring & Beleidsontwikkeling

Human Resources Afdeling

Algemeen directeur

Programma’sFondsenwerving &Voorlichting

Financiën

Landendirecteuren

3. Profiel van ZOA

Raad van Toezicht


3.2 KWALITEITSTANDAARDEN EN CODESZOA onderschrijft de volgende codes:• deinternationalegedragscode,‘CodeofConductfortheInternationalRedCrossandRedCrescent

MovementandNGOsinDisasterRelief’;• deinternationalegedragscodevoorpersoneelvanPeopleinAid‘ThePeopleinAidCodeofBest

PracticeintheManagementandSupportofAidPersonnel’;• degedragscodevoororganisatiesbinnendeEuropeseUnie,´NGDOCharter–BasicPrinciplesof

Development and Humanitarian Aid NGOs in the European Union ;• deCodeGoedBestuurvoorGoedeDoelen(vollediggeïmplementeerd);• deGedragscodevandeVFIvoorfondsenwerving;• DeSphereStandardsvooruitvoeringvannoodhulpenwederopbouw.

De codes zijn geïmplementeerd in de werkprocessen van ZOA (zie ook hoofdstuk 4). Bij kwaliteitsre-views en programmabeoordelingen worden de belangrijkste elementen uit de codes getoetst. Afwijkin-gen worden beoordeeld binnen de context waarin wordt gewerkt en gerapporteerd via de bestaande planning- en reviewcyclus. Overtredingen van de code kan invloed hebben op individuele beoordelingen van werknemers. Aanpassingen en/of verbeteringen van de implementatie van codes vinden plaats binnen de normale jaarplanning. In 2009 werden afwijkingen ten opzichte van de Sphere Standards geaccepteerd in verband met specifieke omstandigheden (vluchtelingen die niet in kampen zitten) en is een klachtenregeling voor de doelgroep en lokale partners geïmplementeerd.Sinds 2008 is het kwaliteitsmanagement van ZOA extern gecertificeerd volgens de ISO 9001:2000 norm. In 2009 is ZOA´s kwaliteitsmanagement geactualiseerd naar de ISO 9001:2008 norm.Het werk van ZOA wordt gecontroleerd door diverse externe evaluatoren (onder meer van diverse overheden), erkende accountants en externe kwaliteitauditors. Daarnaast heeft ZOA een intern audit-systeem dat er op toeziet dat er effectief en efficiënt wordt gewerkt.

3.3 SAMENWERKINGSVERbANDEN

ZOA werkt samen met: Toegevoegde waarde Aard van ZOA’s deelname

Tear en Woord en Daad

•Samenwerkinggebaseerdopgedeeldeprotes-tantse identiteit

•Informatietoevoerenondersteuning

•Consultatietussendirecteuren•Gedeeldeverantwoordelijk-

heid voor het ontwikkelen van communicatie-uitingen voor scholen via Just Care

Red een Kind, Tear, Woord en Daad en Dorcas, in een nood-hulpcluster

•Samenwerkinggebaseerdopgedeeldeprotes-tantse identiteit

•Gezamenlijkefondsenwervingvoornoodhulpac-ties

•Samenwerkingsverbandvoornoodhulp

Save the Children NL, CARE NL, Healthnet TPO, in het Dutch Consortium for Rehabilitation

•GezamenlijkeaanvraagvoorMFS2voorfinancie-ring 2011 – 2015

•Vergrotenvandekwaliteitvanhetprogramma-voorstel

•Penvoerder

CARE NL •Kennisuitwisseling •Partnerschapvoorpro-grammafinanciering

Tear Fund UK en Tear •GezamenlijkeuitvoeringvanprojecteninCongo •Mede-uitvoerder

Aqua for All, Simavi, Amref Fly-ing Doctors

•DraagvlakversterkingbijscholeninNederlandviahet‘wandelenvoorwater’evenement

•Mede-uitvoerdervanheteve-nement en van de activiteiten op basisscholen

Happy Gift •Draagvlakversterkingenbewustwordingonderjongeren en studenten

•Faciliterendooraanleveringproject- en landeninformatie

Kinder Nothilfe (Duitsland), Acet (Slowakije), Woord en Daad en Tear (Nederland)

•BewustwordingscampagneinEuropam.b.t.HIV/Aids problematiek

•Mede-uitvoerder

Medair •Samenwerkingophetgebiedvanidentiteit•Wederzijdseuitwisselingvanmedewerkers

•Samenwerkingsverbandvoornoodhulp


ZOA is lid van: Toegevoegde waarde Aard van ZOA’s deelname

CDN (Samenwerkingsverband van ZOA, Red een Kind en Woord en Daad, werkzaam in Myanmar)

•Samenbundelenvankrachtenvoornoodhulpenwederopbouw na cycloon Nargis in deltagebied van Myanmar.

•Eénvandedriedeelnemendeorganisaties

Dutch Consortium Uruzgan (DCU)

•Samenbundelingvanactiviteitendoorsamenwer-king met Save the Children NL, Cordaid, Healthnet TPO en DCA-vet.

•Lidenmede-uitvoerder

EU-CORD, Platform van achttien christelijke organisaties voor nood-hulp- en ontwikkelingssamenwer-king. EU-CORD vertegenwoordigt de leden bij bijeenkomsten van Voice en Concord.

•LobbybijEU,vertegenwoordiging•Informatietoevoer•Standaardiseringvankwaliteitsmanagement,

benchmarking

•Lid

PSO (Netwerk voor capaciteitsop-bouw in ontwikkelingslanden)

•Kennisuitwisselingenfinanciering •Lid•Meerjarenleer-werktraject

(LWT)

PRISMA •Netwerkvanchristelijkeorganisaties•GedeeldeafvaardiginginsamenwerkingmetICCO•Beleidsafstemming•Supportbaseenhancement•ToegangtotdonorenalsEO-Metterdaad

•Lid•Deelnamebijactiviteitenvoor

draagvlakversterking

Partos (parapluorganisatie van Nederlandse ngo´s voor ontwikke-lingssamenwerking)

•Sectororganisatie:lobbynaarhetMinisterievanBuitenlandse Zaken en Nederlands parlement

•Kwaliteitsmanagementstandaardiseringenbenchmarking

•Kennisuitwisseling•ViaPartos:EU-ngoliaison

•Lid

VFI •Coördinatie,supportbaseenkwaliteitvanfond-senwerving in Nederland

•Lid

IS-Academy (samenwerkings-verband met de Universiteit Wageningen, het Ministerie van Ontwikkelingssamenwerking en diverseandereNGO’s)

•Kennisontwikkelingengezamenlijkonderzoek •ZOAlevertcapaciteit,kennisen ervaring. De uitkomsten leveren informatie voor be-leidsontwikkeling

•ZOAfinancierteenPHD-onderzoekstraject in Uganda over voedselzekerheid

Inhetalgemeenzijngeenspecifiekerisico’sverbondenaanhetwerkenindeverschillendesamenwer-kingsverbanden. Bij CDN en DCU is ZOA tevens operationeel verantwoordelijk. Voor deze samenwer-kingsverbandengeldendenormaleprojectrisico’szoalseldersinditjaarverslagbeschreven.ZOA is penvoerder voor het Dutch Consortium for Rehabilitation, in die functie is zij volledig verantwoor-delijk voor de uitvoering van het contract met het Ministerie van Buitenlandse zaken. Door middel van desamenwerkingsovereenkomstwordenderisico’smetdeanderepartijengedeeldenzijnproceduresafgesprokenomrisico’stebeheersen.

Evaluatie van samenwerkingsverbandenSteeds weer worden we bevestigd in onze overtuiging dat samenwerking met andere organisaties bij wederopbouw van groot belang is. Het zoeken naar vormen van samenwerking in de programmalanden is noodzakelijk, niet alleen vanwege de omvang van de nood, maar ook om de kwaliteit van onze hulp te verbeteren. Het belangrijkste uitgangspunt bij de beoordeling van (potentiële) samenwerkingsver-banden is dat de samenwerking altijd moet leiden tot een directe meerwaarde voor de doelgroep en verbeterde hulpverlening. Uit de evaluatie van 2009 bleek dat de samenwerking binnen Prisma niet meer goed aansluit op de activiteiten van ZOA. In goed overleg met het bestuur van Prisma zal in 2010 over de voortzetting van het lidmaatschap worden besloten.Nieuwe vormen van samenwerking en internationale netwerken zullen steeds belangrijker worden door hetbelangdatZOA’sachterbanhechtaanbeterecoördinatievandehulpverlening.ZOAhechtookveelwaarde aan draagvlak in de samenleving voor de belangen van slachtoffers van conflicten en rampen. Om meer bewustwording hiervoor te creëren werkt ZOA in Nederland en op Europees niveau samen om de impact van de draagvlak- en bewustwordingsactiviteiten te vergroten door middel van gezamen-lijke acties en projecten.


4. Programma, doelgroep en kerncompetenties


4.1 ALGEMEEN

4.1.1 ZOA´S DOELGROEP IN DE PROGRAMMALANDENZOA opereert in gebieden waar als gevolg van gewapende conflicten grote aantallen mensen op drift zijngeraakt.DeZOAprogramma’srichtenzichdaarbijopontheemdeninverschillendesituaties:vluch-telingen, intern ontheemden, terugkerenden. • ZOA-programma´sinEthiopiëenThailandrichtenzichopvluchtelingen,zijdieeengrenszijnoverge-

trokken. Hier levert ZOA basisvoorzieningen in kampen, respectievelijk aan vluchtelingen uit Sudan, Somalië en Eritrea die een veilig heenkomen hebben gezocht in Ethiopië en aan vluchtelingen uit Myanmar (Birma), die naar Thailand zijn gevlucht.

• ZOA-programma´sininSriLanka,DemocratischeRepubliekCongo(DRC),EthiopiëenNoordSu-dan richten zich op intern ontheemden, zij die binnen hun eigen landsgrenzen op drift zijn geraakt.

• ZOA-progamma’sinCambodja,DRC,Afghanistan,Ethiopiëenhetprogramma-in-voorbereidinginBurundiwerkenvoorterugkerendevluchtelingen.Deprogramma’sinSriLanka,DRC,NoordSudan,Zuid Sudan, Uganda en Liberia richten zich op terugkerende intern ontheemden.

4.1.2 FRAGIELE STATENWaar mensen naar hun oorspronkelijke woongebieden kunnen terugkeren, is de situatie over het alge-meen stabieler en vreedzamer. Er lijken weer mogelijkheden te bestaan voor wederopbouw. Omdat de omstandighedenvaaknogwelkwetsbaarzijn,sprekenwevan‘fragiliteit’.Deomstandighedenwaarfragiele wederopbouw plaatsvindt, kunnen ineens verslechteren, zoals kortgeleden in het oosten van DRC waar mensen terugvielen in gewapend conflict. Dit vraagt flexibiliteit in ZOA´s werk en bij de orga-nisaties met wie zij samenwerkt. ZOA heeft veel kennis over het werken in fragiele staten. Deze kennis hebben ZOA-medewerkers zich vanuit hun ervaring eigen gemaakt.

4.1.3 HYbRIDE AANPAK: SAMENWERKING EN EIGEN UITVOERINGZOAhanteerteen‘hybridebenadering’.DathoudtindatZOAeendeelvanhetwerkvoordegemeen-schappen zelf verricht, en dat een ander gedeelte van het werk door lokale en nationale partnerorgani-saties wordt uitgevoerd. Partnerorganisaties waarderen deze benadering. Doordat ZOA-medewerkers ´met de voeten in de klei´ staan, weten zij wat het inhoudt om aan de basis te werken. Zoals de directeur van ZOA´s Burundese partnerorganisatie MiParec het verwoordde: ´Si tu veux être berger, il faut dormir comme les vaches´ (´wie een herder wil zijn, zal bij de koeien moeten slapen´). Door nauwe samenwer-kingmetlokalepartnerorganisatiesverbetertZOAdeslagkrachtenflexibiliteitvanhaarprogramma’s.

4.1.4 bEVORDEREN VAN ECONOMISCHE ACTIVITEITENDe sectoren waarin ZOA en haar partnerorganisaties zijn gespecialiseerd, zijn primair onderwijs, drink-water en sanitatie, en economische activiteiten, vooral in de landbouw.

Het werken aan economisch herstel in postconflictgebieden zal voor de toekomst een belangrijke focus blijven. Juist armoede en de strijd om schaarse middelen zijn een belangrijke oorzaak van conflicten. Economische samenwerking kan in die context bijdragen aan betere sociale verhoudingen en vertrou-wen.IndeZOA-programma’sinLiberia,UgandaenDRCisdezebenaderinggoedzichtbaar.Binnenhet door ZOA geleide Dutch Consortium for Rehabilitation (DCR), waarin ook Save the Children Ne-derland, CARE Nederland en HealthNet TPO deelnemen, ziet ZOA voor zichzelf een belangrijke rol weggelegd bij het bevorderen van economische activiteiten. Het DCR richt zich op het verbeteren van de situatie van mensen in fragiele staten, in de Democratische Republiek Congo (DRC), Noord en Zuid Sudan, Burundi, Liberia en Uganda.

Inalleprogramma’sbesteedtZOAaandachtaancapaciteitsopbouw,kwetsbaregroepenindesamen-leving, veelal vrouwen en meisjes (gender), en aan vredesopbouw.

4.2 DE MEDEWERKERSIn totaal zijn in de programmagebieden 717 stafleden van ZOA werkzaam. De elf landenorganisaties variëren sterk in personeelsomvang, met een gemiddelde van rond de 70 medewerkers en met Sri Lanka als grootste organisatie. Een landenmanagementteam bestaat uit de landendirecteur, de ma-

4. Programma, doelgroep en kerncompetenties


nager bedrijfsvoering, de programma-adviseur, en de programmamanagers. De programmamanagers geven leiding aan de staf die activiteiten uitvoert. Die activiteiten moeten bijdragen aan verbetering van de situatie van de doelgroepen.

4.3 DE DOELGROEPUiteindelijk gaat het om de impact, de positieve effecten van alle activiteiten voor de doelgroep. Zo is de introductie van brandhoutbesparende ovens aan Sudanese vluchtelingen bedoeld om de houtkap te reduceren. Daarnaast worden vrouwen minder aan gevaar blootgesteld nu ze minder vaak het hout buiten het kamp hoeven te kappen. De verkoop van zaaizaad en gereedschappen en het geven van landbouwtraining in Uganda zijn bedoeld om boeren te helpen meer gewassen te oogsten waardoor zij hun gezinnen kunnen voeden en meer inkomen kunnen verdienen.

ImpactmetingHet meten van impact van het werk van ZOA in fragiele landen is complex. Externe omstandigheden hebben een zeer grote invloed op de resultaten van een programma. Het wel of niet realiseren van impact is niet direct te koppelen aan individuele activiteiten. Desondanks beoordeelt ZOA jaarlijks haar bijdrage in de landen door vast te stellen of haar activiteiten bijdragen aan drie dimensies die ZOA cru-ciaal acht in het kader van duurzame verbetering van de situatie van doelgroepen:• stabiliteitenvredeoplokaalniveau;• hetbevorderenvaninternesamenhang(‘sociaalkapitaal’)endemogelijkhedenvanzelforganisatie

van dorpsgemeenschappen;• hettoenemendvermogenvandegemeenschappenomvoorzichzelfoptekomenenomzelfdetoe-

gang veilig te stellen tot de noodzakelijke goederen, diensten, informatie en besluitvormingsprocessen.

ZOA wil het effect van haar activiteiten ´tastbaar´ maken door de relatie met de beoogde impact nauw-keuriger te volgen. Daarom is ZOA sinds begin 2009, door middel van een pilot in Ethiopië, begonnen haar veldwerkers toe te rusten om de doelgroep meer planmatig te bedienen en om na te gaan of de activiteiten daadwerkelijk aansluiten bij de beoogde impact op de doelgroep. Waar nodig kunnen de veldwerkers plannen ook bijstellen. ZOA is tevreden over de ervaringen die tot nu toe zijn opgedaan metdezenieuwemaniervan‘monitoren’.Opbasisvandezepilot,zalZOAdezewerkwijzenuookinUganda overnemen.

Per land toetst ZOA of de organisatie werkt binnen haar mandaat en of zij nog de gewenste toegevoeg-de waarde voor de doelgroep heeft. De uitkomst van deze beoordeling bepaalt of ZOA haar activiteiten uitbreidt, stabiliseert of afbouwt. Per 31 december 2009 is de status per land als volgt:

Afghanistan: stabiliseren Myanmar: uitbreiden

Burundi: uitbreiden Noord Sudan: uitbreiden

Cambodja: afbouwen Zuid Sudan: stabiliseren

DR Congo: uitbreiden Sri Lanka: stabiliseren

Ethiopië: stabiliseren Thailand: afbouwen

Liberia: afbouwen Uganda: uitbreiden

Zievooreenmeergedetailleerdeverantwoordingvanactiviteitendeindividuelelandenpagina’s.

Tot slot heeft ZOA een klachtenprocedure ontwikkeld voor de doelgroep en voor lokale partners. Deze procedure geeft hen de mogelijkheid om, bij eventuele ontevredenheid met de werkzaamheden van ZOA of het gedrag van haar medewerkers, een klacht in te dienen waarna een onderzoek hiernaar zal plaatsvinden.

4.4 LINK TUSSEN NEDERLAND EN DE PROGRAMMALANDENZOA wil een gezicht geven aan de anonieme groep vluchtelingen en ontheemden. Zo wil ZOA de link leggen tussen haar achterban en de doelgroepen in de programmalanden. Dat wordt onder andere


uitgebeeld op de voor- en achterpagina van het ZOA-magazine. Hier krijgt iemand uit de Nederlandse achterban en een vluchteling of ontheemde uit een van de programmalanden een gezicht.

Die link tussen de achterban en de doelgroep wordt ook gelegd op de volgende pagina´s van dit jaar-verslag, in de verslagen uit de programmalanden. Bij elk verslag wordt een actie uitgelicht die vanuit de achterban is georganiseerd ten behoeve van de doelgroep in het betreffende land. De boodschap is: hetzijntweegezichten,maarhetiséénwereld.

4.5 DOELEN EN RESULTATEN

Doelstellingen 2009 Doelstellingen behaald

ZOA blijft investeren in het verbinden van organisatiebrede beleidsontwikkeling met de dagelijkse praktijk in de programma-landen. Dit zal onder andere plaatsvin-den door in 2009 opnieuw regionale workshops te organiseren en door gerichte ondersteuning van landen.

ZOA heeft organisatiebrede beleidsontwikkeling goed kunnen verbinden met de dagelijkse praktijk in de programmalanden. ZOA heeft regionale workshops georganiseerd over de ontwikkeling van het maatschappelijk middenveld. Ook heeft er een wereldwijde mid-term evaluatie plaatsgevonden van het meerja-renbeleidsplan ´Signs of Hope´. Landen hebben intensief deelgenomen aan dit proces. Zie voor de uitkomsten van de evaluatie hoofdstuk 9.6.

ZOA zal beleidskaders en bijbehorende instrumenten op het gebied van onderwijs, voedselzekerheid, gender, vredesopbouw, CBOcapaciteitsversterkingenwater&sanitatie ontwikkelen, afronden en imple-menteren.

Het ZOA hoofdkantoor heeft beleidsdocumenten geformuleerd met betrekking tot de onderwerpen gender, water en sanitatie, primair onderwijs en samenwer-king met lokale ngo´s. Dit beleid is geformuleerd na intensieve samenspraak met de landenorganisaties. In aanvulling hierop is ook een klachtenprocedure voor de doelgroep ontwikkeld.

ZOA zal actief deelnemen aan geselec-teerde kennisnetwerken, onder andere met PSO, Care-Nederland en door deelname aandeISAcademy‘FragileStates’.

ZOA heeft samenwerkingsovereenkomsten gesloten met de Wageningen Universiteit en met Agriterra. Daarnaast werd er vooruitgang geboekt in de uitvoering van het onderzoek van ZOA´s Keniase PhD trainee over voedselzeker-heid in fragiele staten.

Doelstellingen 2010

Programma-uitbreiding• HethuidigeprogrammainBurundiwordtuitgebreidengeïntensiveerd.Hetwerkenmetlokalepart-

ners zal hierbij centraal staan.• Onderzoekwordtgedaannaarnieuweprogrammalanden.HierbijwordtgedachtaanTsjaad,Cen-

traal Afrikaanse Republiek, Kenia en de Filippijnen.

Samenwerking• AlspenvoerdervoorhetDutchConsortiumforRehabilitationneemtZOAinitiatiefomdeprogram-

mavoorstellen voor 5 landen te ontwikkelen zodat per 1 januari 2011 kan worden gestart met de uitvoering.

• Indiverselandenwordtopuitvoerendniveausamengewerkt.Vanuitdeprogramma-afdelingwordtspecifiek geïnvesteerd in het Dutch Consortium for Uruzgan en het laten functioneren van de sa-menwerking met Tear Fund UK en Tear in Congo.

Innovatie• Onderzoeknaarenontwikkelingvannieuwewerkmethodenwordtuitgevoerdomeffectievereen

efficiënterelandenprogramma’steontwikkelen.


‘Ik vind het belangrijk

werk, en dat moet

doorgaan ‘Mevrouw De Jong (78), collectecontactpersoon uit Vlist


Ik putte troost uit het feit dat ik

niet de enige was die iemand

verloren had’‘Was Shi (29), weduwe met twee kinderen uit Myanmar


‘Het is mooi om je talenten in te zetten voor

een organisatie die het geld goed besteedt ‘Marnix Kievit (35),

ambassadeur en fotograaf voor ZOA uit Nederland


Thuis vertel ik mijn ouders wat ik op school geleerd heb. Dat vinden ze leuk en ze hebben er ook wat aan’‘Quinto Odoch (11),

leerling in ZOA-onder-wijsprogramma in Noord Uganda


Ik ben een hands-on persoon, ik houd ervan

om met de mensen samen te werken’‘Tigest Tejiwe (30),

Programma-adviseur Ethiopië


‘Hulpverlening aan mensen die het zoveel

minder hebben dan ikzelf; dat past bij me ‘Margaretha de Koning

(26) marketingmede-werker ZOA hoofdkan-toor


‘De wederopbouw van een gemeenschap

is geen kwestie van geld alleen ‘Kevin Beattie (57),

Landendirecteur Zuid-Sudan


God vraagt het gewoon: kleed de naakte, voed de

hongerige. Punt ’‘Dominee Gert Hutten, predikant van de gereformeerde kerk (vrijgemaakt) van Arnhem-Centrum


5. Programmalanden


burundiIn Burundi ondersteunt ZOA de Burundese organisatie MiParec, die een programma uitvoert voorvredesopbouw en wederopbouw. Sinds haar onafhankelijkheid in 1962 heeft Burundi zwaar te lijden gehadondereenbloedigestrijdtussendeHutu’sendeTutsi’s.Meerdan500.000BurundeseHutu’svluchttennaarTanzania.InBurundizelfraaktenhonderdduizendenTutsi’sinternontheemd.Eind 2001 werd een driejarige overgangsregering geïnstalleerd en keerde de rust geleidelijk terug.Grote aantallen Burundese vluchtelingen keerden de afgelopen jaren terug. Naar schatting zullen ernog60.000BurundezenterugkerenuitTanzania,terwijleropditmomentnogzo’n100.000internontheemden zijn in Burundi zelf.

5. Programmalanden

Afrika1. Burundi2. Democratische Republiek Congo3. Ethiopië4. Liberia5. Noord en Zuid-Sudan6. Uganda

Azië7. Afghanistan8. Cambodja9. Myanmar10. Thailand11. Sri Lanka

12

3

4

5

6

7

8

9

10

11


5.1 ZOA Afghanistan

ZOA werkt in Afghanistan sinds 2000 onder uit Iran en Pakistan teruggekeerde vluchtelingen en onder de gemeenschappen waarin deze vluchtelingen terugkomen.

Aan het begin van 2009 werd het noorden van Afghanistan, na een periode van droogte, getroffen door overstromingen. De overstromingen verwoestten landbouwgrond en infrastructuur. ZOA ondersteunde de getroffen mensen met noodhulp. Door de verslechterende veiligheidssituatie wordt het steeds moeilijker om te reizen. Daardoor is het monitoren van projecten maar beperkt mogelijk. Voor een Nederlander of een Afghaan van de ´verkeerde´ etnische achtergrond is het in een aantal plaatsen in Afghanistan niet mogelijk om projecten te bezoeken. In Noord Afghanistan zijn de veiligheidsomstandigheden wat beter. Hier zijn ngo´s niet het rechtstreekse doel van gewelddadigheden. Voor ZOA Afghanistan is het een uitdaging om in een tijd van economische recessie aan genoeg donorgelden te komen. In 2009 zijn er meer medewerkers bijgekomen in het kantoor in Kabul. Daardoor zijn er meer mogelijkheden om donoren te benaderen.

5.1.1 ONZE MEDEWERKERHaider Ahmadyar (33) weet wat het is om als vluchteling te leven en om terug te keren in een onzekere situatie. Van zijn vijfde tot zijn zeventiende jaar leefde Haider als vluchteling in Pakistan. In 1994 keerde de familie Ahmadyar terug naar Afghanistan. Haider ging medicijnen studeren in Balkh in Noord Afghanistan. Sinds november 2003 werkt Haider voor ZOA in Afghanistan als Operations Support Manager voor Noord Afghanistan. ´ZOA werkt voor de meest kwetsbare mensen, mensen die lijden onder schaarste en de gevolgen van natuurrampen. Die mensen te helpen, is wat mij motiveert.

Haider heeft hoop voor de toekomst. ´De wereld heeft sinds de laatste acht jaar eindelijk oog voor het lijden in dit land. Wereldgemeenschappen dragen nu bij aan de ontwikkeling van ons land en aan vredesopbouw. Dat geeft mij, en alle Afghanen, hoop voor de toekomst. Bovendien ben ik hoopvol omdat ik werk voor ZOA, een toegewijde humanitaire organisatie die zich inzet voor mensen die alle hoop verloren hadden.

5.1.2 ONZE DOELGROEPMohammed Ahmad is een van de slachtoffers van een overstroming die zijn dorp in Mardyan begin mei trof. ´De meeste mensen hebben alles verloren: huizen en gewassen zijn verloren gegaan. We probeerden wat we konden om alles te redden. We probeerden voedsel veilig te stellen met zandzakken, maar uiteindelijk moesten we het opgeven. Met onze kinderen en alles wat we konden dragen, zijn we gevlucht. De eerste tien dagen was er geen hulp. De mensen in het dorp waar we naartoe gevlucht waren, gaven ons wat brood. Het was moeilijk om arme mensen om hulp te vragen. Uiteindelijk kwam ZOA met voedselpakketten! Het kostte hen grote moeite om ons te bereiken. Ze moesten door het water waden om hier te komen. We zullen nooit vergeten dat ZOA ons heeft geholpen in deze moeilijke tijd.

5.1.3 NEDERLAND EN AFGHANISTANDankzij een succesvolle en snelle fondsenwervende actie kon ZOA in mei snel hulp verlenen aan de slachtoffers van overstromingen in Noord Afghanistan. Op 3 mei werd het Faizabad district in de Jawzjan provincie getroffen door overstromingen. ZOA maakte een inschatting van de schade en deed onderzoek naar de grootste noden. Op 10 mei ontving ZOA in Apeldoorn de rapportage. Tien dagen later, op 20 mei was er 10.000 euro beschikbaar gesteld door een Nederlands bedrijf, daarnaast maakten twee kerken hun collecteopbrengst van in totaal 4.854 over ten behoeve van noodhulp in Afghanistan. Van dit geld ontvingen 215 families voedselpakketten.


5.1 ZOA Afghanistan

ZOA Afghanistan werkte in: Noorden:Jawzjan&Saripulprovincies,Midden:Kabul provincie (Char Asiab district), Zuiden: Urugzan&Kandaharprovincies

ZOA Afghanistan richtte zich op: water&sanitatie,levensonderhoud,capaciteits-opbouw (In het kader van het National Solidarity Project - NSP)

ZOA Afghanistan bereikte o.a. de volgende concrete resultaten:

•448waterbronnenenlatrinesgeplaatstengerenoveerd.

•Hygiënetraininggegevenvoor290dorpsge-meenschappen en ruim 11.000 families

ZOA Afghanistan werkte met: Noorden: Community Development Committees op dorpsniveau, Zuiden: NERU, SADA, ANCC, ARPD

ZOA Afghanistan personeel: 112 personen

ZOA Afghanistan ontving donaties van:

GTZ, BuZa (MFS), ECHO, MAIL (Afghaanse overheid), MRRD (Afghaanse overheid), PSO, RNE, ZOA Nederland, ADB (Asian Development Bank)

ZOA Afghanistan’s bestedingen 2009:

€ 3.006.510

ZOA Afghanistan’s budget voor 2010:

€ 1.838.094

Doelstellingen voor 2009

•ZOAAfghanistanwilhetdorpsradenproject(nationalsolidarityprogramme)in630dorpenin Noord – Afghanistan afronden, waarbij de dorpsraden zelfstandig projecten uitvoeren en leiding geven in hun gemeenschappen.

•ZOAAfghanistanwileenmonitoringenevaluatiesysteemimplementeren.•ZOAAfghanistanwildefinanciëleonafhankelijkheid,diein2008werdbereikt,consolide-

ren.

Resultaten in 2009

•In2009ronddeZOAhetNSP-projectafinmeerdan400dorpen.Dezegemeenschappensloten de in de dorpsontwikkelingsplannen geplande infrastructuurprojecten af (aanleg van putten en wegen, bouw van scholen). De overgebleven 230 gemeenschappen zullen hun projecten in 2010 afronden.

•MetondersteuningvanZOAinNederland,werdeenbegingemaaktmethetinvoerenvanhetmonitoring&evaluatiesysteem(M&E).EriseenM&EfinancieelmanageraangestelddiedeZOA-partnersgeauditheeft.DeM&E-benaderingzalin2010verdereaandachtkrijgen.

•ZOAAfghanistanwasookin2009eenfinancieelgezondeorganisatie.Deorganisatiehooptdat ook in 2010 te consolideren.


•HetZOA-teamvoordecentraleregiovanAfghanistan–nuwerkzaaminhetCharAsiabdistrict van de Kabul provincie, wil haar activiteiten uitbreiden naar nieuwe districten en provincies waar mensen nog niet bereikt zijn met projecten op het gebied van landbouw, levensonderhoud, irrigatie, water, sanitatie en hygiëne.

•ZOAAfghanistangaatdoormethetverlenenvanondersteuningingevalvan(natuur)rampenin de projectgebieden. ZOA Afghanistan deed dit ook in het verleden en dit blijkt zeer zinvol, ook omdat de doelgroep op die manier merkt dat ZOA trouw is in de inzet voor hen. Daar-naast kent ZOA deze gebieden en de mensen, wat de organisatie een voorsprong geeft bij noodhulpverlening.

‘De eerste tien dagen was er geen hulp. Uiteindelijk kwam ZOA met voedselpakketten’


5.2 ZOA Cambodja

ZOA werkt sinds 1992 in Cambodja onder uit Thailand teruggekeerde vluchtelingen.Net als in 2008 hebben de Cambodjanen ook in 2009 veel te lijden gehad van de stijging van voedselprijzen. Om hen te helpen in hun levensonderhoud te voorzien, ondersteunt ZOA inwoners van de Oddar Meanchey provincie met landbouwprojecten. Het doel is dat boeren verschillende gewassen gaan verbouwen of kleine ondernemingen beginnen. Zo zijn ze niet langer van één inkomstenbronafhankelijk. Zeventig procent van de landbouwers is inmiddels gaan diversificeren.

ZOA draagt steeds meer werk over aan lokale organisaties. Lokale disaster management committees zijn in het afgelopen jaar zelfstandiger geworden en beleggen nu zelf vergaderingen, stellen rapporten op en mobiliseren mensen.

ZOA Cambodja verwacht in 2011 al het werk te kunnen overdragen aan lokale organisaties.

5.2.1 ONZE MEDEWERKERLath Bunhans (40) werkt sinds 1999 voor ZOA in Cambodja. Als assistant capacity building advisor ondersteunt hij Thaise vluchtelingen in Cambodja, Cambodjanen, lokale organisaties en overheden.

Lath heeft zelf als vluchteling in een vluchtelingenkamp aan de grens gewoond, waarna hij naar zijn geboortestreek terugkeerde. Ík begrijp wat het is om als vluchteling te leven. Ik ben blij dat ik nu voor een organisatie kan werken die zich inzet voor mensen die lijden onder geweld en natuurrampen. Omdat ik zelf Khmer ben, is het gemakkelijker om te communiceren met lokale overheden, met plaatselijke ngo´s en met lokale medewerkers van ZOA.

Lath werkt graag voor ZOA. ´ De benadering van ZOA is participatief: alle mensen worden betrokken. Lokale staf wordt met respect behandeld en werknemers krijgen de gelegenheid om zich te ontwikkelen.

5.2.2 ONZE DOELGROEPKeo Srey Lek (14) is de jongste van zes broers en zussen. Omdat er niet genoeg geld was, kon Keo toen ze negen was, niet langer naar school. In 2005 waagde de familie een gok: ze hadden gehoord dat arme boeren land konden krijgen in Oddar Meanchey. De familie maakte de reis naar het dorp Ta Som. Keo Srey Lek´s familie kreeg een stuk grond, maar had verder niets om een start te maken. Met de hand begonnen ze de grond te bewerken. Met de hulp van ZOA gloorde er weer hoop. Keo Srey Lek´s ouders werden lid van een handtractorgroep. Ze kregen gereedschap en zaden. Keo Srey Lek en haar broer konden weer naar school.

Ík ben er heel trots op dat ik nu in groep 8 zit. Dat had ik vijf jaar geleden nooit gedacht. Het is mijn droom om zo veel mogelijk te leren en om later naar de universiteit te gaan!´

5.2.3 NEDERLAND EN CAMbODJAŃu we van dichtbij hebben gezien hoe gelukkig mensen zijn die bijna niets bezitten, beseffen we pas dat wij ontzettend veel hebben. We hebben ervaren hoe belangrijk ontwikkelingssamenwerking is en zetten ons nu in om hiervoor meer draagvlak te creëren, zodat het werk van ZOA en andere ngo’sindetoekomstdoorzalgaan. Ditschrijfteenvandetwaalfvwo-leerlingenvandeChristelijkeScholengemeenschap Prins Maurits in Middelharnis die een reis maakten naar Cambodja. Samen met twee docenten bezochten ze onder andere het programmagebied van ZOA. Docent-begeleider Karel de Vries: ´Tijdens de reis zag ik de leerlingen de hele tijd schrijven, filmen en fotograferen. Die informatie blijft natuurlijk niet binnen de schoolmuren hangen. De afspraak is dat elke leerling minimaal 150 anderen over de reis en over ZOA vertelt. Uit onderzoek blijkt dat jongeren in hun enthousiasme meestal twee keer zoveel mensen weten te bereiken als volwassenen.


5.2 ZOA Cambodja

ZOA Cambodja werkte in: Oddar Meanchey Province

ZOA Cambodja richtte zich op: Gemeenschapsopbouw, voedselzekerheid, land-bouw, water en sanitatie, marketing en boeren-coöperaties,rampenmanagement

ZOA Cambodja bereikte o.a. de volgende concrete resultaten:

•4,562familiesontvingenzaaizaden.•208handtractorgroepenfunctioneren.•31zaadopslagcomitésfunctioneren.•91watergebruikersgroepenmanagenhetwa-tergebruik.• 20 boerenorganisaties zorgen voor marketing-mogelijkheden voor hun leden.•125dierenfokgroepenfunctioneren.•51dorpscomitésvoorrampenmanagementfunc-tioneren.• Totaal zijn 36.000 mensen met hulpverleningbereikt.

ZOA Cambodja werkte met: Cambodjaanse overheid (ministeries voor plat-telandsontwikkeling, leefomgeving, landmanage-ment, water). Lokale ngo´s: CIDO, KBA, CDA. Gemeenschapscomités:VDC´s,VDMC

ZOA Cambodja personeel: 25 personen

ZOA Cambodja ontving donaties van:

DIPECHO, Europe Aid, ZOA Nederland, Läker-missionen, PSO, ZOA Business Ambassadors

ZOA Cambodja’s bestedingen 2009:

€ 968.544

ZOA Cambodja’s budget voor 2010:

€ 1.320.450


•ZOACambodja streeft naar een sterkermaatschappelijkmiddenveld en lokale overhedenzodat zij de armoede in Oddar Meanchey kunnen bestrijden.

•ZOACambodjablijftdedoelgroepondersteunendoortewerkenaaneentoenamevandeopbrengst van landbouw en door de kwetsbaarheid voor rampen te verminderen.

•ZOACambodjagaatvoortmetdeopbouwvanlokalepartnerorganisaties,waarbijZOAblijftzoeken naar sterke organisaties om de activiteiten aan te kunnen overdragen.

Resultaten in 2009

•Lokalecomitészijnin2009zelfstandigergaanopererenenliggenopschemaomvanaf2011zelfstandig te kunnen functioneren.

•70procentvandedoorZOAondersteundelandbouwerszijngaandiversificeren.Hierdoorisde opbrengst toegenomen en het effect van natuurrampen verminderd.

•Gedurende2009 ondersteundeZOACambodja gemeenschapsopbouwactiviteiten van vijflokale ngo´s en zes partners binnen de overheid. Drie van de lokale ngo´s en vier overheids-organisaties hebben samen met ZOA projecten opgezet. De andere twee ngo´s en twee overheidsorganisaties hebben zelf activiteiten geïmplementeerd met andere financierings-bronnen.


•ZOACambodjawildoorgaanmethetopbouwenvandecapaciteitvanelf lokalepartneror-ganisaties.

•ZOACambodjawilhetpotentieelvoorlandbouweninkomensverwervingbijdedoelgroepenverder verbeteren.

•ZOACambodjazaldecapaciteitverbeterenopalleniveausbijdebestrijdingvanderisico´svan rampen.

‘Ze werden lid van een handtractor groep. Keo Srey Lek en haar broer konden weer naar school’


5.3 ZOA Democratic Republic of Congo

ZOA werkt sinds 2008 in de Democratische Republiek Congo in Oost-Afrika. Als gevolg van de gewelddadige strijd tussen regeringslegers en rebellen vluchtten meer dan drie miljoen mensen, vooral vanuit Oost Congo. Sinds enkele jaren keren vluchtelingen massaal terug. ZOA ondersteunt teruggekeerde vluchtelingen in Zuid Kivu. In 2009 laaide het geweld weer in alle hevigheid op. De situatie verslechterde abrupt door de opnieuw oplaaiende strijd tussen het leger en lokale gewapende milities. ZOA moest evacueren vanuit Baraka. Daardoor kon 30% van de doelgroep tot december 2009 niet bereikt worden. Begin december konden de medewerkers weer terugkeren. Ondanks de onveiligheid heeft ZOA toch successen kunnen boeken in 2009. ZOA ondersteunde besturen op dorpsniveau. Daarmee nemen de mensen zelf de verantwoordelijkheid voor de activiteiten van een project, waarbij zij door ZOA worden ondersteund. Dit doet ZOA ook als er tegelijkertijd nog noodhulp geboden wordt. Dorpsbewoners en overheden zijn ervan overtuigd dat dit de manier is om een basis te leggen voor duurzame ontwikkeling.

Het werk van ZOA in Congo is ook te volgen via de weblog van Sarah, een trainee die sinds oktober 2009 voor ZOA in Congo werkt. Haar belevenissen zijn te volgen via http://sarahjessica.shareyourstory.nl.

5.3.1 ONZE MEDEWERKER‘Vluchtelingendienaarhunoorspronkelijkegebiedenzijnteruggekeerd,moetenweerlerenominhuneigen levensonderhoud te voorzien. In de kampen leefden ze van voedselhulp, maar nu moeten ze het landweergaanbewerken.Vanvoedselzoekersmoeten zeweer voedselproducentenworden. AndréYanogo (40) heeft als programmamanager de leiding over alle activiteiten van ZOA Congo in Zuid Kivu. Indezefunctiedraagthijbijaandebegeleidingvanteruggekeerdevluchtelingen.AndréwerktalsexpatinCongo. Hij en zijn vrouw Elisabeth en twee kinderen komen uit Burkina Faso. ´Maar het vergemakkelijkt mijn werk dat ik fysiek op de Congolezen lijk. Ik voel me alsof ik onder mijn broers, zussen en ouders ben die mijn hulp nodig hebben.

´Zonder twijfel heeft God mij naar ZOA geleid. Hier heb ik de kans om mijn kennis en ervaring in te zetten voor mijn medemens.

5.3.2 ONZE DOELGROEPMbama Ilungu (30) kwam met zijn twee vrouwen en acht kinderen in november 2008 terug uit een vluchtelingenkamp in Tanzania. Hij woont nu met zijn familie in Lulenda. Mbama is ondernemend. Hij heeft een klein handeltje in palmolie, maar toen de prijs van de olie zakte, begon hij met zijn familie een klein restaurantje. ´In het vluchtelingenkamp leefden we een leven van passiviteit en afwachten. Niemand investeerde in de toekomst. Nu voelen we ons weer vrij. We hebben weer rechten en we kunnen een bestaan opbouwen. We werken en we verwachten dat we over een paar jaar de vruchten van ons werk kunnen plukken. Het bestaan in het dorp is nog wel onzeker. De streek wordt nog door bendes geteisterd. Nu rebellenleider Laurent Nkunda is opgepakt en de burgeroorlog officieel voorbij is, ziet de familie uit naar definitieve vrede.

5.3.3 NEDERLAND EN CONGOZangeres Elise Mannah en ´woordkunstenaar´ Otto de Bruijne organiseerden in 2009 een tour langs Nederlandse zalen en kerken waarbij zij Otto´s teksten ten gehore brachten. De opbrengst van de avonden bestemden zij voor het werk van TEAR en ZOA in Congo. Het initiatief voor deze avonden kwam van Elise Mannah en Otto de Bruijne. ZOA faciliteerde door machtigingskaarten te leveren en een filmpje dat tijdens de avonden werd vertoond.


5.3 ZOA Democratic Republic of Congo

ZOA Congo werkte in: Fizi territory, South Kivu Provincie

ZOA Congo richtte zich op: Voedselzekerheid, goed bestuur

ZOA Congo bereikte o.a. de volgende concrete resultaten:

•5369kwetsbarehuishoudensin17dorpenont-vingen gereedschappen,

•1296zeerkwetsbarehuishoudensin13dorpenwerden ondersteund met kleinvee, cash of an-dere middelen.

•5369 kwetsbare huishoudens hebben traininggehad voor weerbaarheid tegen risico´s van droogte, overstroming en erosie.

ZOA Congo werkte met: 5 lokale organisaties en het Ministerie van Land-bouw

ZOA Congo personeel: 16 personen

ZOA Congo ontving donaties van: BuZa, PSO, WFP, Woord en Daad, ZOA Neder-land

ZOA Congo’s bestedingen 2009: € 560.699

ZOA Congo’s budget voor 2010: € 1.848.518


•ZOACongostreeftnaardeverbeteringvandevoedselzekerheidvangerepatrieerdegezinnenen andere kwetsbare groepen.

•ZOACongowilrelatiesaangaanmetlokaleorganisatiesendezeorganisatiesversterken.•ZOACongowilbinnenalleprojectenvredesopbouw,genderenbestrijdingvanenbewustwor-

ding van HIV/aids een plaats geven.

Resultaten in 2009

•Deprojectenmetbetrekkingtothetverbeterenvanvoedselveiligheid,liggenopschema.70procent van de doelgroepen heeft zaaizaad en landbouwgereedschap ontvangen. Zij hebben ook deelgenomen aan trainingen voor landbouw en groenteteelt.

•ZOAwerktsamenmet5lokalengo´s,dieallebegeleidwordenbijhetplannenenuitvoerenvan projecten en specifieke activiteiten. ZOA ondersteunt deze ngo´s bij de bepaling van de doelgroepen, het vaststellen van de noden, linken leggen met de overheid, en het faciliteren van lokaal bestuur.

•Peace building: ZOA werkt hieraan door het faciliteren van contacten tussen verschillen-de dorpen en stammen en door het steunen van kerkelijke conferenties over verzoening. Gender:meerdan50%vandedorpscomitésbestaatuitvrouwen.Vrouwendoenactiefmeeaan het lokale bestuur.

•HIV/aids: partnerorganisatie Tearfund, mede-uitvoerder van het project, voert projecten uit op het gebied van HIV/aids voor de gezamenlijke doelgroep.


Via capaciteitsopbouw van lokale organisaties worden de volgende resultaten bereikt:•Tussende25en40%verbeteringvandevoedselproductie,effectiefgebruikentoegangtot

voedsel en meer stabiele voedselsystemen.•25%meerkinderenvanteruggekeerdevluchtelingennaarschool.•Verminderingvan‘gender-based’geweld,vredesopbouwenHIV/aidspreventiemakenon-

derdeel uit van de voedsel en onderwijsprojecten.

‘Niemand investeerde in de toekomst maar nu kunnen we weer een bestaan opbouwen’


5.4 ZOA Ethiopië

ZOA werkt sinds 1994 in Ethiopië onder vluchtelingen en ontheemden en in de gemeenschappen waar zij verblijven.

Ethiopië werd in 2009 opnieuw door droogte getroffen. Gebrek aan natuurlijke hulpbronnen als water, land en brandhout, deed mensen opnieuw wegtrekken. De schaarste leidt tot conflicten tussen ont-heemden en de gastgemeenschappen. Lokale medewerkers van ZOA wonen in hun eigen gemeen-schappen en ervaren zo in hun persoonlijk leven de effecten van ontheemding en schaarste.ZOA ondersteunt vluchtelingen, ontheemden en gastgemeenschappen door projecten waarin verzoe-ning en conflictbeheersing een grote rol spelen. Door houtbesparende oventjes te introduceren, heb-ben vluchtelingen en ontheemden minder hout nodig, zodat conflicten over houtschaarste voorkomen kunnenworden.ZOAversterktdegemeenschappendoorhentehelpenomzelfcomitésopterichtendie op een vreedzame manier het gebruik van bijvoorbeeld waterbronnen regelen. Zo gaan projecten op het gebied van leefomgeving, water, voedsel, sanitatie en gemeenschapsopbouw altijd hand in hand met conflictbeheersing.

5.4.1 ONZE MEDEWERKERMekdesTekalign (28)werkt als peacebuilding coördinator voorZOA inEthiopië.Mekdes komt uitWollisso,eenkleinestadinEthiopië.‘WatmijmotiveertomtewerkenvoorZOA,isdatikkanwerkenvoor kwetsbare mensen, mensen die vaak alle hoop verloren hebben. Omdat ik zelf vrouw ben, krijg ik gemakkelijkercontactmetdevrouwenvoorwieikwerk.Zedelenhungevoelensmetmij.’

MekdesvoeltzichbevoorrechtdatzevoorZOA,eeninternationalengo,kanwerken.‘Ditwerkiszoleerzaam. Ik kom in contact met veel verschillende mensen en organisaties. Het contact met partner-organisaties, met de mensen voor wie we werken en met de lokale medewerkers ervaar ik als heel waardevol.’

‘Ditwerkgeeftmehetgevoeldathetmenietalleenvooruithelptinmijncarrière,maarookmijnzielvoedt. Als ik zie hoe de levens van mensen voor wie wij werken, daadwerkelijk ten goede veranderen, geeftmedathoopvoordetoekomst.’

5.4.2 ONZE DOELGROEPDeng Both is een van de leiders van de Nuer-stam in Fugnido, een vluchtelingenkamp in Gambella in Ethiopië. Dit kamp was jarenlang het toneel van bloedige strijd tussen de verschillende Sudanese stam-men die er gedwongen moesten samenleven.

Het keerpunt kwam in 2005. Na de moord op drie jongens, moest iedereen in het kamp zijn wapens inleveren. ´Maar de echte verandering moest van binnenuit komen´, zegt Both. Hij woont al zeventien jaarinPugnido.‘Wegingenvergaderenoverallepotentiëlebronnenvanconflict.Eerstbinnendeclan,met de families. Daarna met vertegenwoordigers van verschillende clans binnen de stam. En vervolgens met leiders van de andere stammen. Uiteindelijk draaide elke vergadering om hetzelfde: we zijn allemaal Sudanezen.Wezullenhetsamenmoetendoen.’

´Mensen zijn in Sudan opgegroeid met geweld, ze wisten niet beter. Maar de nieuwe generatie van mensen die de conflicten in dit kamp zagen verdwijnen, weet dat het ook anders kan. Dat nemen ze metzichmeenaarhuis.’

5.4.3 NEDERLAND EN ETHIOPIË Rotary Club Vlaardingen ondersteunt het werk van ZOA in Ethiopië. De Club maakt in 2009 de aanleg van 4 waterzuiveringsunits in Hartisheik mogelijk. 900 huishoudens hebben nu toegang tot schoon drinkwater. De Rotary Club blijft bij Ethiopië betrokken en sponsort in 2010 een project waarbij ont-heemden uit het Hartisheik kamp worden ondersteund bij terugkeer naar hun dorp van herkomst.


5.4 ZOA Ethiopië

ZOA Ethiopië werkte in: Gambella regio: Pugnido kamp, Akobo en Itang districten (ontheemden)Benishangul Gumuz regio: Sherkole kamp, Tigray regio: Shimelba kamp, Somali regio (Bogomayo): Kebribeyah, Aubari en Hartisheik kampen.

ZOA Ethiopië richtte zich op: Leefomgeving, ontwikkeling van kleine onderne-mingen, voedselzekerheid, beroepentrainingen, water en sanitatie. Vredesopbouw maakt deel uit van deze vier sectoren.

ZOA Ethiopië bereikte o.a. de volgende concrete resultaten:

•Schoondrinkwatervoor1100mensen•422familiesontvingentraininginkleinschalige

landbouw•55.700bomenzijngeplandomconflictenover

hout te voorkomen•636mensenzijngetraindinconflictpreventie•Materiaalvoor1068tijdelijkewoningenis

verstrekt in nieuwe vluchtelingenkampenTotaal werden 43,000 vluchtelingen in de kam-pen, 21,000 ontheemden, 11,000 mensen uit lokale gemeenschappen bereikt.

ZOA Ethiopië werkte met: CIFA, Ethiopian Church Mekane Jesus (EECMY), Don Bosco Catholic, SIM (Society of International Ministries).

ZOA Ethiopië personeel: 110 personen

ZOA Ethiopië ontving donaties van:

Bureau for Population, Refugees and Migration (BPRM), EO Metterdaad, PSO, RNE, UNOCHA, UNHCR, ZOA Nederland en ZOA Business Ambassadeurs.

ZOA Ethiopië’s bestedingen 2009: € 2.141.881

ZOA Ethiopië’s budget voor 2010: € 1.216.410


•ZOAEthiopiëstreeftnaarverdereprofessionalisering,onderanderedoorontwikkelingvanhaar personeelsleden op het gebied van planning, monitoring en evaluatie en management-vaardigheden.

•ZOAEthiopiëwilmeeraandachtgevenaannetwerkenenleren.•ZOAEthiopiëstreeftnaaruitbreidingvanhetdonorportfolio.

Resultaten in 2009

•Injanuariwerd,samenmetdemedewerkersvanZOAEthiopiëinsleutelposities,eenPME-instrument ontwikkeld. Dit instrument is in de organisatie geïmplementeerd.

•Stafisgetraindinplanningenprojectmanagement.Deverdelingvandeverantwoordelijk-hedenbinnenZOAEthiopiësluitnuaanophetcoördinatiemechanismevandeVNvooreffectievere hulpverlening

•Dedonorportfolioisuitgebreidmeteengrotenieuwedonor,BureauforPopulation,Refu-gees and Migration (BPRM), een onderdeel van de US State Department. BPRM is donor voor projecten met betrekking tot vluchtelingen en migratie.

Evaluatie 2009 en impact op 2010

•Dedoelstellingenvoor2009zijnruimgehaalddooreenvoorzichtigeplanning.Redenhier-voor is dat middelen voor Ethiopië veelal op het laatste moment ter beschikking komen. Ook de activiteiten voor 2010 zijn voorzichtig ingeschat.

•Derealisatievoordetijdelijkehuisvestingineennieuwvluchtelingenkampismoeizaamverlopen in verband met externe factoren waar ZOA onvoldoende pro-actief op heeft gerea-geerd. Dit is hersteld door de inzet van hoger gekwalificeerd personeel.


•ZOAEthiopiëwil720familiesondersteunenzodatzijkleinschaligelandbouwactiviteitenkunnen opzetten voor hun levensonderhoud.

•ZOAEthiopiëwil140familiesondersteunenbijhetopstartenofverbeterenvankleineondernemingen.

•ZOAEthiopiëwil340familiesondersteunenmethetbiedenvanenergiezuinigetechnolo-gieën, zodat zij minder geld hoeven te besteden aan energievoorziening en om de uitputting van natuurlijke bronnen tegen te gaan.

•ZOAEthiopiëwilvoorzieninschoondrinkwatervoor150families.

‘Conflicten verdwijnen’


5.5 ZOA Liberia

ZOA werkt sinds 2003 in Liberia onder teruggekeerde vluchtelingen en ontheemden. Een duurzame vrede is in Liberia nog altijd niet bereikt. Een aantal van de oorlogsmisdadigers die een waarheids- en verzoeningscommissie in 2009 heeft geïdentificeerd, dreigt met geweld als er stappen tegen hen on-dernomen worden. Ook corruptie is een groot probleem. Er is vrijwel geen economische vooruitgang en de werkeloosheid is enorm. Er is in Liberia nog altijd voedingsbodem voor het opnieuw oplaaien van geweld. ZOA Liberia ondersteunt vluchtelingen en ontheemden met projecten op het gebied van voedselvoorziening, volwassenenonderwijs, landbouwtrainingen en vredesopbouw. In Monrovia is ZOA de enige organisatie die projecten uitvoert op het gebied van water en sanitatie. Hier kon ZOA in drie maanden 400.000 mensen bereiken met een cholerapreventiecampagne.

ZOA werkt aan het overdragen van activiteiten aan lokale organisaties. Lokale ZOA-medewerkers heb-beneeneigenngoopgestartdie,insamenwerkingmetvieranderelokalengo’s,ZOA’sprojectenoptermijn kan overnemen.

5.5.1 ONZE MEDEWERKERMoses Kessellie (45) is ZOA´s programmamanager in Monrovia. Hij is vader van vier kinderen en gedu-rende vele jaren was hij ontheemd als gevolg van de burgeroorlog. Ik voel me gedreven om bij te dragen aan de verbetering van de levens van mensen. Ik ben zelf ontheemde en vluchteling geweest, daarom wilde ik werken voor een organisatie die zich richt op mensen zoals ik. Moses staat in zijn werk voor grote uitdagingen. ´Liberia is een verscheurd land. De verdeeldheid tussen verschillende groepen en stammen maakt het vreedzaam samenleven van mensen heel moeilijk. Bovendien is het land kapot door delangeburgeroorlog. TochheeftMosesgoedehoopvoordetoekomst.´ZOAwerktmétmensen,nietvóór mensen. Dat wekt vertrouwen en betrokkenheid. We hebben een grote bijdrage kunnen leveren aan de positieve verandering in de levens van mensen. ZOA heeft scholen gebouwd, voorzien in veilig drinkwater en mensen training gegeven op het gebied van hygiëne. Zo hebben we kunnen bijdragen aan de afname van ziekte en sterfte.

5.5.2 ONZE DOELGROEPEthel woont in Monrovia, de hoofdstad van Liberia. Zij is de leider van een vrouwengroep die op een stuk grond groente verbouwen en van de opbrengst daarvan in hun levensonderhoud proberen te voor-zien. De landbouwgrond bevindt zich op het terrein van een door Ethel gerund weeshuis voor kinderen van wie de ouders zijn gedood in de burgeroorlog. ZOA ondersteunt ons sinds een aantal maanden. We hebben training gekregen over moderne landbouwtechnieken en we kregen zaden en gereedschap-pen. De vrouwen passen wat ze hebben geleerd, nu ook thuis toe, op de kleine lapjes grond die ze hebben.

Ethels vrouwengroep heeft in 2009 ook de president, mevrouw Ellen Johnson-Sirleaf, laten zien wat zij hebben bereikt.

5.5.3 NEDERLAND EN LIbERIAKinderen in Bensonville, Liberia, hoeven niet langer naar Monrovia te reizen om naar school te kunnen. Hun eigen middelbare school, die voor de burgeroorlog bekend stond als een van de beste van het land, is hersteld en telt nu vijftien klaslokalen voor meer dan 700 leerlingen. Kruidnoten maakten het herstel van de Bensonville Highschool in Liberia mogelijk. De werkzaamheden werden voor een deel bekostigd vanuit de opbrengst van de jaarlijkse kruidnotenactie van ZOA. Van elke verkochte zak kruidnoten, ging de helft van de opbrengst naar de Bensonville Highschool. Er werden maar liefst 63.410 zakken ver-kocht. Het eerste gedeelte van de school werd in 2009 geopend door de Liberiaanse president.


5.5 ZOA Liberia

ZOA Liberia werkte in: Margibi en Montserrado counties -Todee district, Kakata district en Careysburg district, Greater Monrovia (Peynesville)

ZOA Liberia richtte zich op: Onderwijs, voedselzekerheid, water en sanitatie, capaciteitsopbouw van het maatschappelijk middenveld.

ZOA Liberia bereikte o.a. de volgende concrete resultaten:

•Trainingenandondersteuningvan5partnerngo´s

•Aanlegvan60putten•Bouwvan80gemeenschappelijkelatrines•6000familiesontvingenzadenengereed-

schappen•6000mensenkregenlandbouwtraining•400.000mensenwerdenbereiktmethygiëne-

voorlichting in Monrovia.

ZOA Liberia werkte met: Africa 2000 Network Liberia, Evangelical Childrens Rehabilition Program, Foundation for Human Rights and Democracy, Study Group Project and Community Empowerment Group.

ZOA Liberia personeel: 33 personen

ZOA Liberia ontving donaties van: Aqua4All,BuZa,CRWCR,Prisma,Woord&Daad,PSO, UNICEF, UNHCR, ZOA Nederland en ZOA Business Ambassadeurs

ZOA Liberia’s bestedingen 2009: € 1.199.052

ZOA Liberia’s budget voor 2010: € 1.546.911


•ZOALiberiastartmetdevoorbereidingvandeoverdrachtvandeactiviteitennaareenlokalengo die zal bestaan uit lokale ZOA-medewerkers. Deze overdracht staat gepland voor 2011.

•ZOALiberiastreeftnaareenverbeteringvandeorganisatorischevaardighedenvandemedewerkers van lokale organisaties.

•ZOALiberiawildoorgaanopdeingeslagenwegvanverbeteringvandeeffectiviteitvanprojecten op de in 2008 bepaalde focusgebieden.

Resultaten in 2009

•In2009hebbenlokaleZOA-medewerkerszelfeenngoopgezetdiesamenmetanderelokalengo’s,optermijnprojectenkanovernemen.ZOALiberiaheefthaarmedewerkershierin begeleid. Dit leidt tot lange termijn continuïteit en duurzaamheid.

•ZOAwerktvialokaleorganisatieentrainthaarmedewerkersregelmatigtrainingophetgebied van capaciteitsopbouw.

•ZOALiberiaheeftMFS1enCRWRCprogramma’sdieinhetzelfdegebiedwordenuitge-voerd, geïntegreerd. In Kakata en Monrovia heeft ZOA de projecten van Aqua4All en Prisma geïntegreerd, door gebruik te maken van de al bestaande Prismastructuren.


•Verbeteringvandevoedselzekerheidviaverbeteringvaninfrastructuur(scholen,coöpera-ties, business development, etc.): a. studiegroepen in 750 communities b.12boerencoöperaties c. 9 financieel gezonde agrarische en/of bosbouwbedrijven d. zaaddistributies voor 15.000 families

•Verbeteringvandetoegangtotschoondrinkwatervoor2vluchtelingengemeenschappenuitSierra Leone met als doel vermindering van infectieziekten.

•Verbeteringvandeleeromgevingleidendtoteentoenameinscholingsmogelijkhedenvoor200 kinderen op korte termijn. Actieplannen voor de langere termijn worden voor 33 com-munities ontwikkeld.

‘De vrouwen passen wat ze hebben geleerd nu ook thuis toe’


5.6 CDN Myanmar

ZOA werkt, samen met Woord en Daad en Red een Kind, sinds 2008 in Myanmar. Samen vormen zij het Consortium of Dutch NGO´s (CDN). CDN ondersteunt de door overstromingen getroffen mensen in de Ayeyarwady delta met noodhulp. In 2008 werd Myanmar getroffen door de cycloon Nargis. Akkers waren overstroomd met zout water en huizen weggeslagen. De bevolking van Myanmar had dringend noodhulp nodig. Op 6 maart 2009 ontving CDN het Memorandum of Understanding, waarmee de organisatie in samenwerking met de overheid van Myanmar, noodhulp kon leveren aan de bevolking. CDN heeft voedselpakketten en landbouwgereedschappen gedistribueerd onder de mensen in de Ayeyarwady Divisie. Zo krijgen mensen weer de mogelijkheden in handen om in hun eigen levensonderhoud te voorzien. Daarnaast zijn met zout water vervuilde waterbassins schoongemaakt. Om ervoor te zorgen dat de mensen van deze streek beter bestand zijn tegen de effecten van cyclonen, heeft CDN twee cycloonbestendige opvangcentra gebouwd en noodreparaties verricht aan sluizen en sluisdeuren.

5.6.1 ONZE MEDEWERKERCyril Than Hla (66) werkt sinds mei 2008 als deputy country director voor CDN in Thailand. Ík ben zelf een inwoner van Myanmar, van de Karen bevolkingsgroep. Uit eigen ervaring weet ik van de uitdagingen waar mijn landgenoten mee te maken hebben. Ík ben voor CDN gaan werken omdat me dit een manier geeft om mijn medeburgers die humanitaire hulp nodig hebben, te helpen. Het was een spannende tijd toen ik in 2008 voor CDN ging werken. Er gebeurt ontzettend veel en alles wat we doen is afhankelijk van het politieke klimaat, wat van de ene op de andere dag kan veranderen. Dat maakt dit land complex en het werk uitdagend. Ik heb goede hoop dat CDN en onze partners succesvol kunnen zijn in dit land.

5.6.2 ONZE DOELGROEP´Mijn man is gedood door de cycloon. Hij heet Saw Ple Thaw. Ik mis hem nog elke dag. Was Shi (29) is weduwe. Ze voedt haar twee kinderen nu alleen op. In mei 2008 woonde Was Shi in haar dorp Kan Myi Neung. Ópeens kwam de wind en het water. Het werd heel donker en ik kon niets zien. Mijn man was met de boot naar de rijstvelden gegaan. Ik heb een hele week gewacht. De cycloon heeft diepe littekens achtergelaten in de harten van de overlevenden. ´Hoop? Ik weet het niet. Ik hoop dat ik een huis kan krijgen. Ik hoop dat mijn kinderen naar een goede school kunnen gaan. Er flikkert iets in haar ogen op de vraag wat ze zelf graag zou willen doen. Ík zou graag een winkel voor kleine snacks willen openen. Ik voel me haast verlegen om het te vertellen. Het enige wat ik nodig heb is geld om te beginnen. Daarom ga ik op de rijstvelden werken.

5.6.3 NEDERLAND EN MYANMARTijdens een van de verschepingen met noodhulppakketten zijn twee vrijwilligers mee geweest om met eigen ogen te zien hoe het geld van de achterban in Myanmar is besteed. Zij zagen hoe CDN ook de kleinste dorpjes in de uithoeken van de delta bereikt. Hoe schoon drinkwater en gereedschappen werden geleverd en waterreservoirs schoongemaakt. Daarnaast geeft CDN slachtoffers – door middel van het ´geld-voor-werk´ principe´ een kapitaalinjectie waardoor ze weer op eigen benen kunnen staan, terug naar de situatie zoals die was voor de ramp. Door de mensen voor hun werk te betalen, versterkt CDN de eigenwaarde van de slachtoffers en de lokale economie.


5.6 CDN Myanmar

CDN werkte in: AyeyarwadyDivisie,LabuttaTownship,Bitut1&2 polders

CDN richtte zich op: Landbouw, voedselzekerheid, levensonderhoud, water en sanitatie, beroepentraining.

CDN bereikte o.a. de volgende concrete resultaten:

•17waterbassinszijnschoongemaaktenop-nieuw gevuld met zoet water.

•5880familieshebben(kleine)landbouwge-reedschappen ontvangen •2cycloonbestendigeopvangcentrazijnoverge-

dragen aan de lokale bevolking•Totaal30.000mensenzijndoorZOAbereikt.

CDN werkte met: Karen Baptist Kerk (KBC), landbouw voorlich-tingsdienst, Capacity Building Institute (CBI, lokale ngo).

CDN personeel: 15 personen

CDN ontving donaties van: Kinder Not Hilfe, PSO, Red en Kind, Woord en Daad, ZOA Nederland

CDN’s bestedingen 2009: € 496.288

CDN’s budget voor 2010: € 1.383.228


•CDNzaleennieuwwerkgebiedopeneninZuidShanprovincieinhetmidden/oostenvanMyanmar.

•CDNzalblijvensamenwerkenmetdeKarenBaptistChurch(KBC)inLabuttaindedeltaenmet het Capacity Building Institute (CBI) in Yangon.

•CDNblijftbouwenaandegoedesamenwerkingmethetMinisterievanLandbouwenIr-rigatie in Myanmar.

•CDNzalwerkenaancapaciteitsopbouwvoorhaareigenpersoneelsledenenvoordemede-werkers van de samenwerkende organisaties ter plaatse.

Resultaten in 2009

•CDNheeftnoggeennieuwewerkgebiedengeopendin2009vanwegehetontbrekenvaneen zogenaamde Call for Proposal. Humanitaire hulp wordt consequent gekoppeld aan internationale politieke doelstellingen waardoor de EU en de VS nog niet met extra geld naar dit land zijn gekomen.

•CDNheefthaarrelatiemetKBCgoedonderhoudenenwaarnoodzakelijkverderuitgebreid.Ook met CBI zijn de banden versterkt.

•DerelatiemethetMinisterievoorLandbouwenIrrigatieisgoed.Zondereengoederelatiemet het Ministerie is het werken in de delta niet mogelijk.

•CDNvoertcontinuleerprogramma’suitmethaareigenstafenmetdievandeKBC.Erisdaarin veel aandacht voor de Engelse taal en voor het gebruik van computers.


•CDNwilwerkzaamhedenopstarteninZuidShanStateeninMagwayDivisie.•CDNwil7cycloonbestendigeopvangcentrabouwenindedelta.•CDNwildoorgaanmetdedistributievankleinelandbouwgereedschappen.•CDNwilin201018waterbassinsschoonmaken.

‘Hoop? Er flikkert iets in haar ogen op de vraag of ze zelf graag iets zou willen doen’


5.7 ZOA Sri Lanka

ZOA werkt sinds 1995 in Sri Lanka onder ontheemden, terugkerende ontheemden en andere Sri Lankanen die slachtoffer zijn geworden van natuurrampen en geweld. In 2009 is er veel veranderd voor de Sri Lankanen. In mei 2009 kwam een einde aan de oorlog die vanaf augustus 2006 gaande was tussen de regering en rebellen. De vluchtelingenkampen waarin veel vluchtelingen nog werden vastgehouden, zijn door de overheid opengesteld en vluchtelingen zijn vrij om te gaan. Dit betekent niet dat iedereen naar huis kan, want veel gebieden zijn nog gesloten. De verwachting is dat de laatste gebieden in 2010 ontsloten zullen worden.Hoewel de situatie nog niet stabiel is, biedt de nieuwe situatie kansen om duurzame ontwikkeling op gang tebrengen.ZOAkannuboerencoöperatiesencoöperaties van vissersgaanopzetten. Inhetoosten begint ZOA nu ook met duurzame lange-termijn-ontwikkeling en capaciteitsopbouw. In het noorden verleent ZOA zolang dat nodig is, nog noodhulp.

5.7.1 ONZE MEDEWERKERAnslem Felix Mudiappa (67) werkt sinds 2006 voor ZOA als livelihood development executive. ´Voordat ik voor ZOA ging werken, heb ik 23 jaar voor verschillende grote ondernemingen gewerkt. Alles wat ik deed was gericht op winst maken. Toen ik christen werd, wilde ik mijn talenten gaan inzetten voor een hoger doel.

´De eerste tijd voelde ik me misplaatst in de werkomgeving van ZOA. De cultuur was zo anders dan ik gewend was. Ik heb me uiteindelijk kunnen aanpassen en ik heb geleerd dat in mijn nieuwe werk zachtmoedigheid en nederigheid centraal staan.

´De mensen voor wie ik werk, hebben alles verloren, alles wat ze nodig hebben om in het levensonderhoud van hun familie te voorzien. Wij proberen mensen te linken aan private ondernemingen. We proberen hen ook in groepen samen te brengen waarbij ze gezamenlijk produceren.

5.7.2 ONZE DOELGROEPHet verhaal van mevrouw Kanaphathy is een verhaal van ontworteling, zoals er vele zijn in Sri Lanka. Sinds het uitbreken van de burgeroorlog in 1990 moesten zij en haar man en twee kinderen steeds opnieuw vluchten. Voortdurend werden ze opgejaagd door de strijd die zich constant verplaatste. In 2005 kreeg de familie Kanaphathy een huis van ZOA. Maar de rust was van korte duur. In 2007 moest de familie opnieuw vluchten. Een van de zoons van mevrouw Kanaphathy werd door de LTTE opgepakt en werd gedwongen mee te vechten. De rest van de familie leefde in een gesloten vluchtelingenkamp, zonder water, voedsel en sanitaire voorzieningen. Ze hadden alle hoop opgegeven toen ze op 4 oktober werden bevrijd. Via verschillende kampen kwam de familie Kanaphathy eindelijk thuis. Het huis, jaren geleden door ZOA geschonken, stond er nog. Nu breekt een nieuwe tijd van onzekerheid aan, als mevrouw Kanaphathy en haar man hun leven weer proberen op te bouwen.

5.7.3 NEDERLAND EN SRI LANKADat Nederlandse ondernemers veel kunnen leren van de manier waarop ZOA-medewerkers in Sri Lanka omgaan met crisis, bleek tijdens het Business Seminar Extreem Leiderschap met Ben Tiggelaar. ZOA deelde ervaringen met betrekking tot leiderschap met ruim 200 ondernemers en managers uit het midden- en kleinbedrijf. Aanwezigen vonden het seminar professioneel, goed georganiseerd, afwisselend en praktisch toepasbaar. Indicatief is de score 8 die de deelnemers aan deze dag gaven: een dikke voldoende.De meeropbrengst van de dag kon worden besteed aan projecten in Sri Lanka.


5.7 ZOA Sri Lanka

ZOA Sri Lanka werkte in: Ampara, Batticaloa, Jaffna, Killinochchi, Mannar, Vavuniya

ZOA Sri Lanka richtte zich op: Distributie van voedselpakketten, tijdelijk onder-dak, water en sanitatie.

ZOA Sri Lanka bereikte o.a. de volgende concrete resultaten:

ZOA verzorgde tijdelijke huisvestiging en voedsel-distributie voor 300.000 vluchtelingen.

ZOA Sri Lanka werkte met: Al Inzania Organization, Centre for Peace Building&Reconciliation,FamilianPsycho-socialRehabilitationCentre,JaffnaWomen&ChildDevelopment Association, Lanka Evangelical Alliance Development Service, Mahasakthi Foun-dation, Mannar Association for Rehabilitation of Differently Abled People, Mannar District Hair Dressers Association, Peoples welfare Associ-ation, SHADOW, Socio Economic Development Organization of Trincomalee, South East Social Service Organization, The Voluntary Organiza-tion for Vulnerable Community Development, Women’sDevelopmentCentre,YGRO

ZOA Sri Lanka personeel: 205 personen

ZOA Sri Lanka ontving donaties van:

BuZa, CRWRC, ECHO, EuropeAid, KIA, PSO, Unicef, ZOA Nederland, WFP, RNE, Happy Gift

ZOA Sri Lanka’s bestedingen 2009:

€ 3.774.641

ZOA Sri Lanka’s budget voor 2010: € 2.916.643


•ZOASriLankawil-alstoegangtotditgebiedweermogelijkwordt-noodhulpbiedeninVanni, Noord Sri Lanka.

•ZOASriLankawilontheemdendieteruggekeerdzijneninkampeninhetnoordenverblij-ven ook noodhulp geven. Daarnaast wil ZOA mensen van verschillende etnische groepen ondersteunen bij terugkeer naar hun oorspronkelijke leefgebieden in het noorden en oosten van Sri Lanka.

•ZOASriLankastreefternaarhaarwerkzaamhedenuittebreidennaarSingalesegemeen-schappen in gebieden die grenzen aan de huidige werkgebieden.

Resultaten in 2009

•ZOASriLankawasinstaatomgedurende2009inVanniteblijvenwerkenenhierdemensen van noodhulp te voorzien.

•InhetoostenwasZOAinstaatomnoodhulptebiedenaanteruggekeerdeontheemden.In het noorden kon ZOA slechts vijf procent van de mensen bereiken, omdat het overgrote deel van de mensen daar nog in kampen verblijft. Deze doelstelling schuift daarom door naar 2010, als meer mensen vanuit de kampen zullen terugkeren.

•HetwerkisuitgebreidnaarSinghalesegemeenschappenaandegrenzenvandehuidigewerkgebieden. ZOA ondersteunt zowel Tamils, moslims als Singhalezen bij de terugkeer naar hun gebieden van herkomst.


•ZOASriLankazal,tussen2010en2012,betrokkenzijnbijdeondersteuningvan7000-10.000 terugkerende families in Noord Sri Lanka.

•ZOASriLankazalontheemdenblijvenondersteunenbijhervestiging.Deoverheidsteltvoormalig LTTE gebied open voor hervestiging. Omdat er veel verwoest is, zal het nog geruime tijd duren voordat het leven zich normaliseert.

•ZOASriLankazalhaarfocusverschuivenvannoodhulpnaaractiviteitenophetgebiedvanhet genereren van inkomsten door het ondersteunen van het opstarten van economische bedrijvigheid en versterking van de gemeenschap.

‘Het huis, jaren geleden door ZOA geschonken, stond er nog’


5.8 ZOA Noord Sudan

ZOA werkt sinds 2004 in Noord Sudan onder vluchtelingen, ontheemden en gastgemeenschappen. Delen van Darfur in Noord Sudan zijn in 2009 veiliger geworden. Steeds meer mensen kunnen nu vanuit de vluchtelingenkampen terugkeren naar hun oorspronkelijke woonplaatsen of naar andere gebieden. ZOA Noord Sudan probeert dat terugkeerproces te stimuleren. Dat doet ZOA door te zorgen voor voorzieningen als waterbronnen en scholen in de plaatsen waar vluchtelingen naar terugkeren. Het voorkomen van nieuwe conflicten is daarbij een speerpunt. In alle gebieden waar ZOA werkt, is in 2009 begonnen met vredesopbouwactiviteiten met steun van het Darfur Community Peace and Stability Fund. Zo organiseert ZOA projecten om boeren en nomaden vreedzaam te laten samenleven, door het verbeteren van watervoorzieningen en door onderscheid te maken tussen de corridors waar de nomaden doorheen trekken en de landbouwgrond van de boeren. Door goede samenwerking heeft iedereen voordeel van de natuurlijke bronnen die er zijn.

5.8.1 ONZE MEDEWERKERGhadaOmerMustafaKhalid(39)werktalsprogrammacoördinatorvanZOAinEdDaein,Darfur.Zijisverantwoordelijk voor het werk wat ZOA hier doet onder vluchtelingen. Ghada is in Khartoem geboren en opgegroeid. Ík voel me door en door Sudanees. Alle delen van het land heb ik bezocht en ik woon inmiddels vier jaar in het noorden. Ik voel aan wat er leeft onder de mensen. ZOA helpt de mensen zich teorganiserenincomitésenplatforms.Zobouwenweaaneenalternatiefmaatschappelijkmiddenveld´.Ghada werkt sinds 2007 voor ZOA. Ík ben blij dat ik de kans kreeg om voor een internationale ngo te gaan werken. Bovendien wil ik mijn eigen gemeenschap ondersteunen. Ik wil een rol spelen in de oplossing voor het conflict in dit gebied.

5.8.2 ONZE DOELGROEPAzarig Mohammed Ahmed is een nomade die met zijn dieren tussen Noord- en Zuid-Darfur trekt. Ín juni trokken we vanuit Bahr Alarab in het zuiden naar het noorden van Darfur om te ontsnappen aan de insecten waar onze dieren last van hadden. Deze tocht hebben we de afgelopen jaren vaker gemaakt. Het grootste probleem waar we dan mee te maken kregen, was dat verschillende doorgangswegen door boeren waren afgesloten. Omdat de boeren en de nomaden het land en het water nodig hebben, ontstonden hier vaak conflicten. Dit jaar konden we voor het eerst zonder problemen naar Noord Darfur trekken. ZOA heeft ons geholpen door ervoor te zorgen dat nomaden en boeren gingen samenwerken. Onsnomadencomitéisnuookinoverlegmetdewatercomitésvandeboerenomsamenderustplaatsenen de waterpunten te verbeteren. Daar hebben we allemaal voordeel van en zo werken we samen zonder conflicten!´

5.8.3 NEDERLAND EN NOORD SUDANZOA heeft haar achterban betrokken bij het werk in Noord Sudan door middel van een telemarketingactie. Naar aanleiding van deze actie hebben 1205 mensen geld bijgedragen voor een alfabetiseringscursus voor ontheemden in Noord Sudan. In 2009 hebben deze mensen een rapportage ontvangen over het resultaat van het project. Met het geld zijn 20 cursusleiders opgeleid en alfabetiseringscursussen uitgevoerd rond Khartoum, waaraan 480 mensen deelnamen. Vervolgens hebben ongeveer 1500 mensen in Darfur deelgenomen aan alfabetiseringscursussen. Van de particuliere donateurs die geld gaven voor dit project, is 15% vaste donateur geworden. Op 11 november bezocht minister Koenders Ed Daein, waar ZOA werkt onder vluchtelingen.


5.8 ZOA Noord Sudan

ZOA Noord-Sudan werkte in: Zuid Darfur: Gereida district, Joghana, Abu Ajura district, Mose, Sekale, Elseref, Ed Daein, Adila en ontheemden in Nyala.

ZOA Noord-Sudan richtte zich op: Onderwijs, voedselzekerheid, water en sanitatie, inkomensverwerving.

ZOA Noord-Sudan bereikte o.a. de volgende concrete resultaten:

44.000 kinderen in Darfur gaan naar school, 80.000 boeren volgen volwassenenonderwijs. Met de hulp zijn 340.000 mensen bereikt.

ZOA Noord-Sudan werkte met: Red een Kind, Sudanese Red Crescent, Sudan Aid

ZOA Noord-Sudan personeel: 52 personen

ZOA Noord-Sudan ontving dona-ties van:

CHF, CRWRF, Darfur Community Peace and Sta-bility Fund (DCPSF), FAO, PSO, Red een Kind, UNDP, WFP, Prisma, BuZA, ZOA Nederland

ZOA Noord-Sudan’s bestedingen 2009:

€ 1.552.215

ZOA Noord-Sudan’s budget voor 2010:

€ 2.304.072


•ZOANoordSudanwilhetmaatschappelijkmiddenveldinhaarwerkgebiedenverderverster-ken.

•ZOANoordSudanwildemanagementcapaciteitenendekennisvandeeigenmedewerkersvergroten.

•ZOANoordSudanstreeftnaargroei,omzohetgroteaantalontheemdendatnoghulpnodigheeft bij hun ontwikkeling, ondersteuning te kunnen bieden.

Resultaten in 2009

•DeaandachtvanZOANoordSudanverschuiftvandekampennaargebiedenwaarvluchtelingen naar terugkeren. Daar helpt ZOA plaatselijke groepen om samen met andere organisaties en met de overheid aan de opbouw van basisvoorzieningen te werken. ZOA geeft trainingen voor vredesopbouw, beheer en projectmanagement. ZOA ondersteunt en werkt samen met lokale bedrijven en met de universiteiten van Nyala en Ed Daein.

•ZOANoordSudanheeftin2009hetinitiatiefgenomenomeenprogrammamanagementtrainingstrajectoptezettensamenmetenvoorZOA’somliggendeprogrammalanden.Dittraject is gericht op uitwisseling en capaciteitsversterking. Er heeft al een training voor lokale medewerkers plaatsgevonden in Tanzania. Daarnaast is er vier à vijf keer per jaar een personeelstraining.

•ZOANoordSudanisin2009gegroeid,dooreenuitbreidinginZuidDarfur.GereidainZuidDarfur, waar eerst alleen een field office was, wordt versterkt en wordt een programmage-bied. Daarnaast is er een assessment uitgevoerd om na te gaan of ZOA ook in de Blue Nile regio kan werken.


•ZOANoordSudanprobeertin2010uittebreidennaarBlueNileState,waarSudanezenterugkeren uit kampen in Ethiopië. In Zuid Darfur wordt het werkterrein uitgebreid naar gebieden waar vluchtelingen terugkeren, richting Adila en Kass. In Gereida wordt het pro-grammagebied ook uitgebreid.

•ZOANoordSudanwildecapaciteitsopbouwvanhetmaatschappelijkmiddenveldintensi-veren, zodat de mensen uit de lokale gemeenschappen activiteiten van ZOA steeds meer zelf kunnen overnemen. De oprichting van schoolfederaties, in samenwerking met Red een Kind, is daar onderdeel van.

‘Ik wil mijn eigen gemeenschap ondersteunen. Ik wil een rol spelen in de oplossing voor het conflict in dit gebied’


5.9 ZOA Zuid-Sudan

ZOA werkt sinds 1998 in Zuid Sudan onder vluchtelingen en ontheemden. Er is vrede in Zuid Sudan, maar het vertrouwen moet nog groeien. Zuid Sudan bevindt zich op een onzekere weg van de vredesovereenkomst naar democratische verkiezingen. Die verkiezingen, die in 2009 zouden plaatsvinden, zijn uitgesteld tot april 2010. De mensen in Zuid Sudan hebben weinig vertrouwen in hun overheid en in de toekomst van hun land. Zij hebben dan ook weinig motivatie om energie te steken in de opbouw van hun land. Er is een strijd om de macht gaande, en corruptie is een groot probleem. In die donkere situatie is ZOA in staat om concreet verschil te maken in het dagelijks leven van mensen. ZOA Zuid Sudan werkt aan de opbouw van partnerorganisaties, onder andere door zelf het goede voorbeeld te geven. Mensen worden respectvol behandeld en krijgen de kans om door te groeien. ZOA werkt continu aan het voorbereiden van het vertrek van de organisatie. Omdat de situatie in Zuid Sudan nog zo fragiel is, is dat een langetermijnproject.

5.9.1 ONZE MEDEWERKER‘Inmijnwerkervaar ikdewaarheidvanJezus’woordenalshijzegtdatdeoogstgroot is,maarhetaantal arbeiders klein (Lucas 10:2). De nood is zo groot, het aantal mensen dat hulp nodig heeft is zo overweldigend. Wat ZOA doet lijkt op een druppel op de gloeiende plaat. Maar het is bemoedigend om achteromtekijken,tezienwaarwewarenenwatwenuhebbenbereikt.’

PatrickMabe(40)werktalsprojectmanagerinLainya.‘Ikweetwathetisomalsvluchtelingteleven.Ikben Sudanees, maar ben in Uganda geboren. Ik en mijn familie moesten verschillende keren vluchten uit Sudan en uit Uganda. In Uganda studeerde ik bedrijfskunde. ‘In 2006 ben ik voor ZOA gaanwerken. In dat jaar introduceerde ZOA projecten op het gebied van inkomensverwerving. Met mijn studieachtergrondhadikdaargrotebelangstellingvoor.’

‘Dechristelijkewaardendie ikmetZOAdeel,gevenmemoedbijalleuitdagingenenobstakels.Debetrokkenheid, de liefde voor mensen is voelbaar bij ZOA. Dat is echt uniek aan deze organisatie. Een tijdje geleden had ik de kans om het werk van ZOA in Sri Lanka te zien. Het was alsof ik thuis was, ook daarvoeldeikmedeelvandieZOA-familie.’

5.9.2 ONZE DOELGROEPJohnLakiAlfredwasdeelnemeraandeZOA-cursus ‘DevelopmentDrivers’,waarhij leerdehoehijactiviteiten kan opzetten en een inkomen kan verdienen. Zo simpel als dat klinkt, zo ingrijpend was het voorhem.‘Wedurvennuverdertekijkendanslechtsééndagofeenweekvooruit.ZOAheeftmijnogengeopend’,verteltJohn.Dathijdemoedheeftomwattuinbouwoptezetten,vooruitdurfttedenken,iseen inspirerend voorbeeld voor de rest van zijn dorpsgenoten.

Ook Peres Dudu volgde de cursus. Ze kreeg er energie en ideeën van, en heeft inmiddels een naai-onderneming opgezet. Andere vrouwen zijn begonnen zeep te maken of geiten te houden. Giechelend erkent Peres dat ze nu minder ruzie over geld heeft met haar man; ze heeft nu immers zelf een inkomen.

5.9.3 NEDERLAND EN ZUID SUDANHet Happietariarestaurant in Groningen doneerde een deel van haar opbrengst in 2009 aan HIV/Aids-projecten van ZOA in Zuid Sudan. Een groep Nederlandse studenten heeft in 2009 een bezoek gebracht aan Zuid Sudan om een beeld te krijgen van de projecten op het gebied van HIV/Aids-preventie die ZOA hier uitvoert. Deze reis werd georganiseerd vanuit de Act Positive campagne, een bewustwordingscampagne voor Europese jongeren over HIV/Aids. Het doel van de reis was om voorlichtingsmateriaal te kunnen samenstellen. Happietaria Groningen verdiende in 2009 maar liefst 63.500 euro. Dit bedrag werd door ICCO verdubbeld, zodat er 127.000 euro naar HIV/Aids-preventieprojecten zal gaan. ZOA ontvangt daarvan € 41.000 voor HIV/Aids-preventieprojecten in Zuid- Sudan.


5.9 ZOA Zuid-Sudan

ZOA Zuid-Sudan werkte in: Juba West, Terekeka West, Juba North, Lainya, Maridi&Ibba

ZOA Zuid-Sudan richtte zich op: Onderwijs, water en sanitatie, ontwikkeling private sector (levensonderhoud), HIV/aids-preventie

ZOA Zuid-Sudan bereikte o.a. de volgende concrete resultaten:

•38waterputtenen14latrinesgebouwdengerestaureerd.

•55leerkrachtengetraind.•4200volwassenenlerenlezenenschrijven.•gezondheidszorgprogramma’sgeïmplementeerd

in 3 gebieden.•totaalzijnongeveer150.000mensenmetde

hulpverlening bereikt.

ZOA Zuid-Sudan werkte met: ASTAD, CAAPH, COMPASS, MSA, RDI, SLDA

ZOA Zuid-Sudanpersoneel: 64 personen

ZOA Zuid-Sudan ontving donaties van:

BuZa (MFS), EU (RRP1), Driestar College Gouda, Wilde Ganzen, PSO, SRF, UNICEF, ZOA Nederland

ZOA Zuid-Sudan’s bestedingen 2009:

€ 1.373.970

ZOA Zuid-Sudan’s budget voor 2010:

€ 2.187.651


•ZOAZuid-Sudanwilmeeraandachtbestedenaancommunicatiemetdedoelgroep,voorplanning en feedback.

•ZOAZuid-Sudanwilmeeraandachtgevenaanbewustwordingoverduurzameontwikkelingvan de gemeenschappen.

•ZOAZuid-Sudanwilhetaantalmensendatafhankelijkisvanhulpverminderendoorvergro-ting van het werkgebied.

Resultaten in 2009

•ZOAheeftin2009veelinputgekregenvanuitdedoelgroep,doormiddelvanevaluatiebij-eenkomsten.

•ZOAstafensteedsmeerlokaleoverheidsinstantiesenlokaleleiders,integrereneenduur-zame ontwikkeling in hun wederopbouwwerk. Het is belangrijk dat die focus bewaard blijft om ervoor te zorgen dat het zelfvertrouwen in de gemeenschappen verder toeneemt.

•HetprogrammainhetoostenvanJubaCountykonnognietvanstartgaan,omdaternog geen fondsen beschikbaar zijn. ZOA gaat door met het werven van fondsen voor dit programma.


•ZOAZuid-Sudanwildeleefomstandighedenvan300familiesinJubaWestverbeteren.•ZOAZuid-SudanwillokalepartnerorganisatiesenlokaleoverhedeninLainya,Jubaen

Terekeka ondersteunen.•ZOAZuid-SudanwilhethuidigeHIV/aidsprogrammainLainyauitbreidenmet1payam

(subdivisie van een provincie) in Morobo County•ZOAZuid-Sudanwildehuidigeonderwijs-enwater-ensanitatieprogramma´sinJuba

Noord uitbreiden met twee payams in Juba Oost.

‘We durven nu verder te kijken dan slechts één dag of een week vooruit’


5.10 ZOA Thailand

ZOA werkt sinds 1984 in Thailand onder vluchtelingen uit Myanmar die in kampen verblijven aan de grens tussen Thailand en Myanmar. Voor de vluchtelingen in de kampen is er in 2009 niet veel veranderd ten opzichte van voorgaande jaren. Zij hebben nog steeds weinig uitzicht op een toekomst waarin ze in hun eigen levensonderhoud kunnen voorzien. De overheid staat hen niet toe buiten de kampen te werken of te studeren. Met een onderwijsprogramma voor de Karenvluchtelingen biedt ZOA vluchtelingen de mogelijkheid om zich te ontwikkelen. Met een diploma wordt het mogelijk om een nieuw bestaan op te bouwen in een ander land. ZOA werkt aan het overdragen van activiteiten aan een lokale organisatie. Daarnaast zoekt ZOA andere potentiële lokale partners die componenten van het programma kunnen overnemen.

5.10.1 ONZE MEDEWERKERKelly Lapkorekkasuk (37) werkt sinds 2002 als programmamanager voor ZOA Thailand. Hij geeft leiding aan het onderwijs- beroepentrainingen- en levensonderhoudprogramma. Kelly is christen en hoort bij de Karen-bevolkingsgroep, onder wie ZOA werkt. ´Ik ben geboren en opgegroeid in deze grensstreek, waar we nu onder de vluchtelingen werken. Ik ben een van hen. Tegelijk voel ik me als christen thuis bij ZOA. Met de andere medewerkers deel ik dezelfde waarden. Het gaat in ons werk om menselijke waardigheid, rentmeesterschap, trouw en recht. Dat zijn waarden die mij aanspreken.´Ik ging voor ZOA werken omdat ik geld moest verdienen, maar ook omdat ik zorgen had over het onderwijs voor vluchtelingenkinderen. Nu ben ik in een positie dat ik kan bijdragen aan de verbetering van het onderwijssysteem in de vluchtelingenkampen. Ik zie met eigen ogen dat ZOA´s benadering werkt. ZOA heeft hierdoor het vertrouwen gewonnen van de vluchtelingen en ook van donoren. Ik ben ontzettend trots dat ik deel ben van het succes van de onderwijsprojecten van ZOA in de kampen.

5.10.2 ONZE DOELGROEPSor Lo La wordt opgejaagd. Hij woont vlak buiten het Nong Bua vluchtelingenkamp in Thailand. Maar vandaag heeft hij van de politie te horen gekregen dat hij niet langer buiten het kamp mag wonen. Hij zal in het kamp een verblijfplaats voor zichzelf en zijn vrouw en dochtertje moeten vinden. In juni vluchtten hij en zijn vrouw vanuit Myanmar naar Thailand. Zijn vrouw beviel in een vluchtelingenkamp van hun dochtertje. Sor Lo La was onderwijzer in een vluchtelingenkamp in Myanmar, aan de grens met Thailand. Toen in juni de onrust aan de grens oplaaide, vluchtten alle inwoners van het kamp naar Thailand, naar het Nong Bua kamp. Het vergrootte de druk in het al volle kamp. Binnenkort zullen alle vluchtelingen in Nong Bua opnieuw moeten verhuizen, nu naar het vluchtelingenkamp Mae La. Sor Lo La volgt een training van ZOA voor onderwijzers. Die training is er mede op gericht om de instroom in het onderwijssysteem in Mae La te versoepelen. Sor Lo La hoopt in Mae La meer rust en veiligheid te vinden.

5.10.3 NEDERLAND EN THAILANDAls gevolg van oplaaiend geweld in de grensstreek, vluchtte in oktober 2009 een groot aantal Karen-vluchtelingen van Myanmar naar Thailand. Binnen een week hadden meer dan 4000 mensen onderdak en voorzieningen nodig in de vluchtelingenkampen in Thailand. Dankzij zakelijke donoren kon ZOA snel hulp bieden. Er werd 15.500 euro opgebracht voor een noodhulpproject waarbij ZOA in korte tijd kon zorgen voor onderwijs voor kinderen in de noodkampen.Deze snelle reactie van onze achterban op nieuwe noden kwam bovenop de al jarenlange intensieve betrokkenheid van de Nederlandse scholen bij onderwijsprojecten in Thailand.


5.10 ZOA Thailand

ZOA Thailand werkte in: Mae Hong Son Provincie: Mae Ra Ma Luang en Mae La Oon vluchtelingenkampen, Tak Provincie: Mae La, Umpiem en Nupo vluchtelingenkampen, Kanchanaburi Provincie: Dan Yong vluchte-lingenkamp, Ratchaburi Provincie: Tham Hin vluchtelingenkamp

ZOA Thailand richtte zich op: Basisonderwijs, beroepentraining, inkomensver-wervende activiteiten

ZOA Thailand bereikte o.a. de volgende concrete resultaten:

135.000 mensen direct en indirect bereikt door middeld van beroepentrainingen, cursussen Engelse taal, training van leraren, verstrekking van schoolmaterialen en herstel van schoolge-bouwen.

ZOA Thailand werkte met: Coordination Committee for the Services to Displaced People in Thailand (CCSDPT), Karen Refugee Council (KRC), Thaise Ministerie voor Onderwijs (MoE), Thaise onderwijsinstituten

ZOA Thailand personeel: 58 personen

ZOA Thailand ontving donaties van:

Baptist World Aid Australia, BuZa, CBC/III, EU, GGP, ICS, Japanse Ambassade, Prisma, PSO, Save the Children Sweden, UNHCR, UNICEF, Belgische ambassade, ICS, World Education, ZOA Nederland

ZOA Thailand’s bestedingen 2009: € 4.008.698

ZOA Thailand’s budget voor 2010: € 3.695.889


•ZOAThailandwildewerksystemenmetlokaleorganisatiesenlokalestructurenverbeterenen het programma consolideren door middel van nieuwe benaderingen en door het aangaan van nieuwe partnerschappen.

•ZOAThailandwilblijveninvesterenindekwaliteitvandeprojecten.

Resultaten in 2009

•Hetontwikkelenvannieuwebenaderingenenhetaangaanvannieuwepartnerschappenis een voortdurend aandachtspunt. Ook in 2009 was ZOA succesvol bij het aangaan van nieuwe samenwerkingsovereenkomsten met lokale organisaties.

•ZOAheeftookin2009geïnvesteerdinverbeteringvankwaliteitvanprojecten.Erzijnstan-daarden ontwikkeld voor kwalitatief goed onderwijs. Daartoe is een modelschool opgericht die dient als pilotproject.


•Versterkingvanbestaandeorganisatiesennetwerkentenbehoevevaneenduurzaamonderwijssysteem. Bereik: 43.000 studenten, 2.000 leerkrachten en 120 leden van de ondersteunende staf.

•Deondersteuningvoorberoepsopleidingenwordtovergedragenaaneencollega-organisatiewaardoor de continuïteit op langere termijn gewaarborgd blijft.

•Hetverbeterenvandeinkomensvanvluchtelingendoormiddelvanhetopzettenvanklein-schalige winstgevende projecten in een agrarische omgeving. Bereik: 160 deelnemers uit de kampen en 60 uit de lokale bevolking.

‘Ik kan nu bijdragen aan de verbetering van het onderwijssysteem in de vluchtelingenkampen’


5.11 ZOA Uganda

ZOA werkt sinds 2007 in Uganda onder terugkerende vluchtelingen. ZOA werkt in Karamoja regio, in noordoost Uganda en in Pader in het noorden. Nu de Lord´s Resistance Army in het noorden is verdreven en het regeringsleger naar het noordoosten is getrokken om de stammen daar te ontwapenen, is de situatie hier veiliger geworden. De mensen die gevlucht waren, keren massaal weer terug. Omdat alles is verwoest werkt ZOA met boerengroepen die worden opgericht en ondersteund om meer land te kunnen bewerken, meer te kunnen verkopen zodat geld opzij kan worden gelegd voor bijvoorbeeld schoolgeld voor de kinderen. ZOA integreert de verschillende projecten zodat de hele gemeenschap profiteert. De ouders profiteren van landbouwprojecten, de kinderen krijgen onderwijs en de hele gemeenschap profiteert van betere toegang tot water en projecten op het gebied van sanitatie. Uniek voor de werkwijze van ZOA is dat veel medewerkers zelf in de dorpen wonen. Zo heeft ZOA zicht op de concrete noden van de mensen.

5.11.1 ONZE MEDEWERKER´De mensen met wie ik werk en ikzelf - wij zijn gelijken. We zijn in deze streek geboren en ik heb dezelfde dingen meegemaakt als zij. Hierdoor kunnen we als gelijken praten en besluiten nemen. Lowila Oketayot (40) werkt als manager landbouw in Pader voor ZOA Uganda.

Lowila werkt sinds 2008 voor ZOA. ´Dit werk geeft me de kans om te doen waar ik voor geleerd heb. Tegelijk kan ik de mensen die ik ken en begrijp, helpen om vooruit te komen. De noden zijn soms overweldigend. Het is een uitdaging om mensen te leren dat ze zelf verantwoordelijkheid moeten nemen. Ik zie nu wel vooruitgang: steeds meer boeren zijn bemoedigd en raken betrokken bij de wederopbouw van hun gemeenschappen.

´Wat me meer dan wat ook motiveert, is het besef dat God ons vertelt dat we Zijn kinderen moeten liefhebben en dienen. Het maakt me blij dat ik mensen weer hoop kan geven.

5.11.2 ONZE DOELGROEPBeatrice Aol Omayo (20) draagt een verschrikkelijk verleden met zich mee. Toen ze acht jaar was, is ze ontvoerd. ´Ik herinner me alles. Ze trapten de deur van onze hut in en namen me mee. Mijn moeder deed niets. Als ze had geprotesteerd, hadden ze haar misschien wel vermoord. Met de rebellengroep zijn we door Noord-Uganda getrokken naar de grens met Sudan. We roofden en staken hutten in brand en namen kinderen mee. Dat heb ik ook gedaan, ik moest wel. Een jaar later ben ik ontsnapt. Toen ik terugkwam in mijn dorp, was mijn moeder overleden en mijn vader ook ontvoerd. Hij is nooit meer teruggekomen. Beatrice straalt kracht uit. Ze werkt nu als vrijwilligster bij een organisatie van voormalig ontvoerde kindsoldaten. ´Ik haat de rebellen niet die mij hebben ontvoerd. Ze zijn slachtoffer, net als ik. Er is niets te vergeven.

5.11.3 NEDERLAND EN UGANDAEO-presentator Andries Knevel en dominee Gert Hutten reisden in november 2009 naar Uganda, om daar het werk van ZOA te zien. Knevel ging onder andere in gesprek met Martin, een voormalig kindsoldaat, die zich nu inzet voor de opvang van lotgenoten en daarmee samenwerkt met ZOA. Het waseen indringendgesprekoververgeving,hoopen toekomst.MartinwaséénvandemensenuitZOA’sdoelgroepwaarKnevelenHuttenmee ingesprekgingen.Hunervaringenverschenen indeVisie, in het Friesch Dagblad en in het Katholiek Nieuwsblad. Andries Knevel vertelt meer over deze reis in radio- en televisieprogramma´s die in 2010 worden uitgezonden.


5.11 ZOA Uganda

ZOA Uganda werkte in: Pader en Amudat district

ZOA Uganda richtte zich op: Voedselzekerheid, water, sanitatie en hygiene, onderwijs en de ontwikkeling van de private sec-tor door Agro Bussiness Chain Development.

ZOA Uganda bereikte o.a. de volgende concrete resultaten:

32 klaslokalen, 8 docentenhuizen, 580 ge-zinslatrines, schoolbanken, toiletten voor de 4 scholen, zaden en landbouwgereedschap voor iedere boer ter waarde van 30 euro, trainingen voorouderraadenensmc’s,enboerengroepenen lokale partnersTotaal werden 4,800 boeren gezinnen (gemiddeld 7 personen per gezin) 9,700 schoolkinderen be-reikt. 30 dorpen werden voorzien van gemiddeld 50 gezinnen met waterpunten en latrines.

ZOA Uganda werkte met: Christian Counselling Fellowship, Diocese of Kit-gum, Fokapawa, Kwal Ryeko, Karamoja Diocese Development Services, Africa2000 Network, District Local Government, AT Uganda, UNADA

ZOA Uganda personeel: 42 personen

ZOA Uganda ontving donaties van:

Aqua4All, Prisma, CRWRC, FAO, MWH, PSO, ZOA Nederland

ZOA Uganda’s bestedingen 2009: € 1.164.051

ZOA Uganda’s budget voor 2010: € 1.443.389


•ZOAUgandawileentweedeprogrammagebiedopenen-inKaramoja.Ditprogrammazalzich richten op projecten voor landbouw en voedselzekerheid en gemeenschapsopbouw voor terugkerende vluchtelingen van de Pokot stam vanuit Kenia en omringende gebieden.

•ZOAUgandawilinPaderhetlandbouwprogramma,hetprogrammavoorbasisonderwijsenvoor water en sanitatie uitbreiden.

•ZOAUgandazalin2009helpenbijdeopbouwvandeprivatesectorenhetlokalebedrijfs-leven versterken.

Resultaten in 2009

•ZOAisin2009gestartmethetwerkinKaramoja,inhetAmudatdistrict.ZOAwerktinpartnership met Karamoja Diocese op het gebied van civic education en landbouw.

•ZOAheeftmeerboerengroepenkunnenbereikenentraineninbeterelandbouwtechnieken.Het onderwijs project bereikte 26 scholen in Pader. Het water- en sanitatieproject is gelijk gebleven.

•InAugustus2009isbegonnenmeteenuitdagendprojectomboerenopeenmeercommer-ciële manier landbouw te laten bedrijven, niet alleen het verbouwen maar ook de marketing en verkoop worden behandeld


•Stimuleringvaninkomensgenererendeactiviteitenvoorteruggekeerdevluchtelingen(bereik:4.000 families).

•Ontwikkelingvandeprivatesectordoorherstelvande(agrarische)productieketen(bereik:1.350 boeren).

•Opstartenvanbasisschoolonderwijsvoorslachtoffersvandeoorlog(bereik:10.000kinde-ren).

•Verbeteringvandeleefomstandighedenvanoorlogsslachtoffersdoorherstelvanwater-ensanitairvoorzieningen (bereik: 10.000 mensen).

‘beatrice werkt nu als vrijwilligster bij een organisatie van voormalig ontvoerde kindsoldaten’


6. Kwaliteitsmanagement en verantwoording


´Zeggen wat je doet en doen wat je zegt… beide goed communiceren en leren van de praktijk. Zo vatte iemand pakkend samen waar kwaliteitsmanagement over gaat. Niet over eindeloze procedures en papierwerk. Het kwaliteitsmanagement van ZOA gaat ten diepste over het dagelijks werk met vluchtelingen en ontheemden. Hoe de organisatie dat dagelijkse werk organiseert en hoe de organi-satie daar verantwoording over aflegt. Hoe ZOA steeds leert van de dagelijkse praktijk en die leerer-varing gebruikt. Juist omdat de omgeving waarin ZOA opereert complex en dynamisch is en omdat de uitkomst van ons werk lang niet altijd voorspelbaar is.

ZOA-Vluchtelingenzorg geeft haar ambitie met betrekking tot kwaliteit al in de missie weer: “Wij bieden maximale toegevoegde waarde aan diegenen die wij ondersteunen en aan diegenen die ons ondersteunen.”Hetgaatomhetbiedenvanmeerwaardeaande‘partijen’waarwemeewerken.Indeeerste plaats aan de doelgroepen in Afrika en Azië die we ondersteunen, maar ook aan donateurs en institutionele donoren die het werk van ZOA financieel mogelijk maken.

6.1 ISO-CERTIFICERINGIn 2008 heeft ZOA een volgende stap gezet in het borgen van haar kwaliteitsmanagement door dit voor de organisatie in Nederland extern te laten certificeren volgens de ISO 9001:2000 norm. Deze is in 2009 geactualiseerd volgens de ISO 9001:2008 norm. Daarmee sluit ZOA aan bij de trend in de sector om, in antwoord op de vraag om heldere verantwoording, externe kwaliteitcertificering als standaard te beschouwen. Inmiddels bereidt ZOA volgende stappen voor. In 2009 werd gestart met de voorbereiding van de externe certificering van alle ZOA landenorganisaties. Het doel is dat in 2011 alle landen gecertificeerd zijn. Daarnaast zal ZOA onderzoeken of de verantwoording richting de doelgroepen nog concreter kan worden gemaakt. Juist omdat de positie van de doelgroepen in de ‘hulpverleningsketen’relatiefzwakis.DeelnameaanhetHAP(HumanitarianAccountabilityPart-nership) biedt daartoe de mogelijkheden. Deze internationale organisatie hanteert standaarden die aanvullend zijn op ISO 9001.

6.2 VERANTWOORDINGSVERKLARINGHet bestuur van ZOA-Vluchtelingenzorg onderschrijft de volgende principes:•Binnendeorganisatieisdefunctie‘toezichthouden’(hetvaststellenofgoedkeurenvanplannen,en

hetkritischvolgenvandeorganisatieenhaarresultaten)gescheidenvanhet‘besturen’,ofwelde‘uitvoering’.

•DeorganisatiewerktvoortdurendaaneenoptimalebestedingvanmiddelenzodatZOAeffectiefen doelmatig werkt aan het realiseren van de doelstelling. Dit is vastgelegd in ons kwaliteits- en beheersingsmodel.

•Deorganisatiestreeftnaaroptimalerelatiesmetbelanghebbenden,metgerichteaandachtvoordeinformatieverschaffing en voor de inname en verwerking van wensen, vragen en klachten. De orga-nisatie als geheel, zowel in Nederland als in de gebieden waar ze werkzaam is, is continu in contact met belanghebbenden om het werk bij ZOA mogelijk te maken.

Details zijn vastgelegd in ons gecertificeerde kwaliteitshandboek en daaraan gerelateerde documen-ten.Hieronder is op hoofdlijnen aangegeven hoe ZOA de eerste twee bovenstaande principes heeft geïmplementeerd. Over de relaties met de achterban, informatieverschaffing, klachtenprocedure en gedragscodes leest u meer in het verslag van Fondsenwerving en Voorlichting (bladzijde 63). De omgang met vrijwilligers wordt beschreven in het Directieverslag (bladzijde 73). Meer informatie over de doelgroep vindt u in de introductie bij hoofdstuk vier (bladzijde 21). ZOAVluchtelingenzorgvoldoetvolledigaandecodevoorgoedbestuur(‘CodeWijffels’).

6.3 bESTUREN EN TOEZICHT HOUDEN

6.3.1 DE bESTUURDERDe bestuurder van de organisatie is de Algemeen Directeur. De Algemeen Directeur voert ten behoeve van de stichting de algemene directie. De Algemeen Directeur bepaalt het beleid, stelt de financiële richtlijnen vast en heeft de eindverantwoordelijkheid voor de dagelijkse leiding. Dit houdt


onder meer in dat hij verantwoordelijk is voor de realisatie van de doelstellingen van de stichting, de omvang met de bestedingen, de strategie en het beleid en de daaruit voortvloeiende resultatenont-wikkeling. Het geven van vorm en inhoud aan de levensbeschouwelijke aspecten van de organisatie is hier ook onderdeel van. De directeur legt over de hierboven genoemde punten verantwoording af aan de Raad van Toezicht en verschaft de Raad alle informatie die daarvoor nodig is.

6.3.2 DE RAAD VAN TOEZICHTDe Raad van Toezicht toetst of het bestuur bij zijn beleidsvorming en de uitvoering van zijn bestuurs-taken oog houdt op het belang van de organisatie van de stichting in relatie tot de maatschappelijke functie van de stichting en of het bestuur een zorgvuldige en evenwichtige afweging heeft gemaakt van de belangen van de verschillende belanghebbenden van de stichting.

De Raad van Toezicht rekent onder meer de volgende taken en bevoegdheden tot zijn verantwoorde-lijkheid:•hettoezichthoudenopenbewakenvandeidentiteitvandeorganisatie;•hetzorgdragenvooreengoedfunctionerendbestuur(doorbenoeming,beoordeling,schorsingen

ontslag van (leden van) het bestuur);•hetbepalenvanhetaantalledenvanhetbestuur;•hetbewakenvanhetnormatiefkaderwaarbinnenhetbestuurvandestichtinghandelt;•hetzorgdragenvooreengoedfunctionerendinterntoezicht(doorbenoeming,beoordelingenont-

slag van (leden van) de Raad van Toezicht);•hetfunctionerenalsadviseurenklankbordvoorhetbestuur;•hethoudenvanintegraaltoezichtophetbeleidvanhetbestuurendealgemenegangvanzaken

binnen de stichting;•hetbeoordelenen-indienditstatutairisvoorgeschreven-goedkeurenvandebesluitenvanhet

bestuur;•hettoezienophetbeleidvoorvoorlichting,bewustwording,pleitbezorging,fondsenwervingendoel-

matige besteding van verkregen middelen.

De Raad van Toezicht ziet er in het bijzonder op toe dat de uitvoering van het beleid van het bestuur strookt met de vastgestelde en goedgekeurde (meerjaren)beleidsplannen en de begrotingen. De Raad en het bestuur maken daarbij afspraken over de ijkpunten die door de Raad gehanteerd worden. Hierbij maakt de Raad gebruik van externe codes en richtlijnen waarvan periodiek de conformiteit wordt vastgesteld.

6.4 OPTIMALE bESTEDING VAN MIDDELEN: ZOA KWALITEITS- EN bEHEERSINGSMODELZOA-Vluchtelingenzorg heeft kwaliteit van de bedrijfsvoering hoog in haar vaandel staan. Vanwege de sterke groei die de organisatie in de afgelopen jaren doormaakte, stond de kwaliteit onder druk. Wij zagen ons genoodzaakt om extra te investeren in de kwaliteit van de organisatie. Het versterken vandeinternebeheersingencontroleiséénvandestrategischerichtingenofspeerpuntenvandeorganisatie geworden.

De definitie voor interne beheersing die wij daarbij hanteren is: het geheel van maatregelen die er toe leiden dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen omtrent de •effectiviteitenefficiencyvanonzeproceduresenactiviteiten;•betrouwbaarheidvanonzefinanciëlerapportages;•nalevingvanrelevantewet-enregelgeving.

De maatregelen die ZOA heeft genomen zijn in te delen in de volgende categorieën:•kernwaardenvandeorganisatie;•inrichtingvandeorganisatie;•inrichtingvandebedrijfsprocessen;•proceduresenrichtlijnen(beleid);•ondersteunendesystemen.


6.4.1 KERNWAARDEN VAN DE ORGANISATIE De basis voor de interne beheersing wordt gevormd door de cultuur van de organisatie, de integri-teit van haar medewerkers en de controlebewustheid van de organisatie. De missie van ZOA is het centrale referentiepunt voor sturing van de organisatie. Een betrouwbare bedrijfsvoering staat of valt met de juiste organisatiecultuur. Het management heeft daarbij bij uitstek een belangrijke voorbeeld-functie.

Vanuit onze identiteit hebben wij kernwaarden bepaald die richting geven aan de gewenste organisa-tiecultuur. Deze vier waarden -trouw, menselijke waardigheid, rentmeesterschap en recht- betekenen voor de management- en beheersingsprocessen van ZOA:•toegevoegdewaarderichtingdedoelgroepenenrichtingdeverschillendeklantencategorieën(ach-

terban, donoren, etc.);•aanspreekbaarzijnopdeverantwoorde,effectieveinzetvanmensenenmiddeleninderealisatie

van de toegevoegde waarde;•eerlijkheidentransparantiealsuitgangspuntvooralleinterneprocessen.

6.4.2 INRICHTING VAN DE ORGANISATIEDe organisatie is op zo´n manier ingericht dat zowel in de organisatie als geheel als in de individuele landenorganisatie de noodzakelijke functiescheiding aanwezig is om de interne beheersingsdoelen te kunnen realiseren. Zo is bij de afdeling Financiën op het hoofdkantoor de afdeling Interne Controle ondergebracht die rechtstreeks aan de directeur en de auditcommissie rapporteert. Binnen de lan-denprogramma’szijnminimaaldefunctiesProgrammeAdvisor,ProgrammeManagerendeManagerGeneral Affairs (verantwoordelijk voor de bedrijfsvoering in het land), onder leiding van de landendi-recteur, goed ingevuld om verantwoord te kunnen werken.

6.4.3 INRICHTING VAN DE bEDRIJFSPROCESSENDe inrichting van de bedrijfsprocessen wordt in het volgende schema samengevat:

Al deze processen zijn beschreven en worden periodiek gecontroleerd op correcte werking. Afwijkin-gen, afhankelijk van de context, zijn toegestaan mits vooraf aangegeven in het Country Annual Policy Plan (CAPP) waarbij maatregelen moeten worden genomen om verantwoorde beheersing te kunnen blijven garanderen.

ZOA INTERNE BEHEERSINGS- EN CONTROLEPROCESSEN

Januari Februari Maart April Mei Juni Juli Augustus September Oktober November December

Management Proces

Planningsproces Businessplan 3 jaar rolling

Rolling strategisch plan

Jaarlijks landenbeleidsplan (CAPP)

Jaarlijkse begroting

Implementatieproces Project management cycle

Management van algemene kosten

Fondsenwerving

Supportprocessen HR

Support Team

Voorraadbeheer

Beleid en richtlijnen

Cash management

Compliance

Inkoop

Finance&Control

Reviewproces Q4-rapportage

Jaarverslag

Q1-rapportage

Risk Identificatie

Q2-rapportage

30/06risico’srapport

Q3-rapportage

Audit Proces

Intern audtproces BalanscontrolesProces&cijferbeoordelingenKwartaalrapportage

VeldbezoekenProces&cijferbeoordelingenKwartaalrapportage

Beoordeling geïdentificeerde risico’sProces&cijferbeoordelingenKwartaalrapportage

VeldbezoekenProces&cijferbeoordelingenKwartaalrapportage

- Financieel

- Compliance

- HR

- Programmatisch

- Kwaliteit

Extern auditproces Jaarlijks audit ISOBevestiging van de (landen-) directeurAccountantsverslag

Interim audit

Management Letter


De externe controle wordt uitgevoerd ten behoeve van de jaarrekening en ten behoeve van speciale projecten. De controle van de jaarrekening staat onder leiding van PWC Accountants in Nederland die diverseandereaccountants,zoveelmogelijkafkomstiguitéénvandeviergroteaccountantskantoren,aanstuurt.

6.4.4 PROCEDURES EN RICHTLIJNENVoor alle bedrijfsprocessen zijn, voor zover noodzakelijk, procedures en richtlijnen ontwikkeld om te waarborgen dat ZOA voldoet aan de eisen die aan de organisatie worden gesteld en dat de gestelde doelen worden gerealiseerd. Dit is conform de ISO 9001:2008 norm voor kwaliteitsmanagementsy-stemen.

6.4.5 ONDERSTEUNENDE SYSTEMENHet Programme Management System (PMS) en het ZOA Informatie Systeem (ZIS) zijn de belangrijk-ste applicaties die ZOA heeft ontwikkeld om haar bedrijfsprocessen te ondersteunen en documente-ren. Deze systemen worden bovendien voortdurend doorontwikkeld om ze aan te laten sluiten bij de ontwikkelingen binnen de organisatie en de sector. Daarnaast werken we aan de totstandkoming van een extranet op basis waarvan kennismanagement binnen de organisatie wordt bevorderd.

6.5 RISICOMANAGEMENTZOAlooptrisico’sbijdeuitvoeringvanhaarwerkzaamheden.Wijzijnonsbewustvandezerisico’s,dieeen grote impact kunnen hebben op de organisatie wanneer hier onvoldoende aandacht aan wordt besteed. Risicomanagement is dan ook geformaliseerd binnen de bedrijfsprocessen van de organi-satie.Risico’s,inclusiefdegenomenmitigerendemaatregelen,wordenopeengestructureerdewijzevastgelegd.Debelangrijksterisico’szijn:

Omschrijving RisicoHoog/Middel/Laag

ImpactHoog/Middel/Laag

Genomen mitigerende maatregelen

1) Uitvoeringsrisico’s•kwaliteitvandeuitvoering•budgetoverschrijdingen

M M •Straktoezichtopnalevingvaninterne procedures

•Projectengroterdan€250.000 worden integraal gecontroleerd, kleinere steekproefsgewijs

2) Compliancerisico’s•nietvoldoenaanregelsvaninstitutio-

nele donoren•Straktoezichtopnalevingvaninterne

procedures om te voldoen aan de door de donor gestelde eisen

L H •Projectengroterdan€250.000worden integraal gecontroleerd, kleinere steekproefsgewijs

3) Veiligheidsrisico’s•Onzekerepolitiekesituaties•Werkenin(post-)

conflictgebieden

H H •Continuup-to-datehoudenvanvei-ligheidsprotocollen o.b.v. voortgaan-de scanning van het veiligheidsrisico ter plaatse

•PeriodieklokaaloverlegmetVN,NL-ambassadeenandereNGO’s

•Inkritiekesituatiesverscherpttoezicht door hoofdkantoor.

6.6 ANTI-FRAUDE EN -CORRUPTIEZOA heeft een anti-fraude en -corruptiebeleid wat bijdraagt aan het voorkomen van en snel reageren op (signalen van) fraude en corruptie.

ZOA keurt alle vormen van fraude en corruptie af. Alle schade als gevolg van fraude en corruptie wordt al dan niet via de bevoegde rechter verhaald op de daders, inclusief eventuele andere voordelen die zij uit de fraude hebben verkregen.

In 2009 zijn een viertal meldingen van fraude en corruptie uit de programmalanden gerapporteerd. Twee fraudes werden snel ontdekt door de interne controleafdeling waarna de betrokken mede-werkers zijn ontslagen. ZOA heeft aangifte gedaan bij de politie en vordert de schade via de rechter terug. Overigens was de omvang van de schade beperkt. De overige twee meldingen betroffen


beschuldigingen van personen buiten de organisatie van fraude en corruptie die door de Interne Accountant zijn onderzocht. Beide beschuldigingen bleken ongegrond, wel hebben deze geleid tot aanscherping van de interne procedures om ook de schijn van onregelmatigheden te voorkomen.

6.7 EXTERN TOEZICHT EN EVALUATIEZOA´s werk wordt beoordeeld door verschillende externe auditoren (waaronder enkele van overheids-instellingen) en geaccrediteerde auditoren. ZOA beschikt ook over een intern audit systeem om ef-fectieve en efficiënte procedures te waarborgen. Regelmatig wordt het ZOA Beheersings Framework getoetst op effectiviteit en efficiency aan algemeen geldende kwaliteitsmodellen zoals bijvoorbeeld COSO.

Doelstellingen voor 2009 Resultaten in 2009

ZOA zal de ISO-certificering voorbereiden van de landenkan-toren in de landen waar ZOA actief is.

Doormiddelvaneen‘self-assesment’hebbendelandeneventuele leemtes vastgesteld ten opzichte van ISO-norme-ring. Begin 2010 kan op basis hiervan een implementatieplan worden gemaakt.

ZOA zal het PME-kader doorontwikkelen, door specifieke doorvertaling in sectorspecifiek beleid (onderwijs, voedselze-kerheid, etc.)

Sectorspecifiek beleid voor capaciteitsopbouw en onderwijs is afgerond. Beleid voor voedselzekerheid en water- en sanitatie is in ontwikkeling en wordt in de loop van 2010 afgerond.

ZOA zal het organisatiebrede extranet LIZZ en de bijbeho-rende technische randvoorwaarden doorontwikkelen.

De nieuwe extranetomgeving is technisch gereed. De imple-mentatie zal in 2010 plaatsvinden.

Nu het Interne Beheersing Model volledig is geïmplemen-teerd, is de grote uitdaging om deze op niveau te houden. Door gerichte training en ondersteuning van de landenpro-gramma’swordenlandengestimuleerdhunfinanciëlezakenzelfstandiger te organiseren.

Een analyse is gemaakt van de diverse landenorganisatie. De kwalitatief minder sterke programmalanden zijn individueel begeleid. De financiële medewerkers van de sterkere landen hebben een collectieve training bijgewoond. Voor 2010 wordt een vergelijkbare aanpak gevolgd.

De interne auditafdeling zal een volledige controle uitvoeren op de organisatie. Hierop kan de externe accountant steu-nen. Dit moet leiden tot minder accountantskosten in 2010.

Acht van de tien landen zijn gecontroleerd door de interne controleafdeling. Deze controles zijn beoordeeld door de externe accountant wat heeft geleid tot een verbetering van de uitgevoerde controles in het vierde kwartaal.

Doelstelling voor 2010Naast de activiteiten die vanuit 2009 worden voortgezet zijn de doelen voor 2010:•Voorbereidingbusinessplanvoor2011-2015opbasisvannieuwstrategieplan‘SignsofHope’•LidmaatschapverkrijgenvanhetHAP(HumanitarianAccountabilityPartnership)•OpzettenvaneenbeheersstructuurvoorhetDutchConsortiumforRehabilitationwanneerMFS2

subsidie wordt verkregen.


7. Fondsenwerving en Voorlichting


7.1 INLEIDINGVoor de afdeling Fondsenwerving en Voorlichting was 2009 het jaar van stabilisatie. Waar de afdeling in 2008 een groot aantal veranderingen in grootte, personeel en structuur had ondergaan, kon het team stabiel verder gaan op de ingeslagen weg in 2009. De interne rust op de afdeling kwam ten goede aan ieders creativiteit en inzet om ondanks de financiële crisis het inkomstenniveau toch op peil te houden en om onze toewijding aan de doelgroep in Afrika en Azië waar te maken.

DeafdelingrichtzichmetverschillendeunitsopdiversegroepeninZOA’sachterbaninNederland:•particulieren•scholen,•kerken,•bedrijvenenvermogensfondsen.Daarnaast biedt een aparte unit ondersteuning aan de verschillende landenkantoren in Afrika en Azië voor de werving van institutionele fondsen. Hierover leest u meer in paragraaf 5.2.

ZOA richt zich in de communicatie met de achterban op drie aandachtsgebieden: •bewustwording•inspiratie•mobilisatieZOA biedt de verschillende groepen in de achterban informatie over de situatie van vluchtelingen en ont-heemden, over armoede en extreem onrecht (bewustwording). Die informatie brengen we in verband met een Bijbelse visie op onze betrokkenheid bij en verantwoordelijkheid voor de naaste (inspiratie). TenslottebiedenwemensendiversemogelijkhedenomzichpersoonlijkintezettenvoorZOA’swerk(mobilisatie).

De afdeling Fondsenwerving en Voorlichting wil meer bereiken dan alleen een hoge financiële op-brengst. Sinds 2007 profileert ZOA zich hierbij met de slogan ‘[r]echt voor de vluchteling’. Daarbijstellen we dat iedereen op zijn of haar eigen manier een bijdrage kan leveren om recht te doen aan de vluchteling.Steunindevormvangeldisslechtséénvandemogelijkhedenwaaropdeachterbanhaarbetrokkenheid bij het werk van ZOA kan laten blijken. Ook steun in de vorm van bijvoorbeeld tijd, kennis en gebed is van harte welkom. ZOA wil mensen motiveren om zich in te zetten voor vluchtelingen op een manier die bij hen past.

7.2 FONDSENWERVING

7.2.1 PARTICULIERENZOA wordt gesteund door een trouwe achterban van donateurs, vrijwilligers en collectanten. ZOA heeft 63.200 particuliere donateurs en 21.000 vrijwilligers (inclusief collectanten). In 2009 is het donateurs-bestand, ondanks de financiële crisis, met ongeveer 5% toegenomen. ZOA is dankbaar voor deze grote en trouwe achterban.

ZOA´s achterban kan op verschillende manieren op de hoogte blijven van het werk van de organisatie. De afdeling Fondsenwerving en Voorlichting publiceert vijf keer per jaar het ZOA-Magazine Nieuws en twee keer per jaar het ZOA-Magazine. Daarnaast wordt twaalf keer per jaar een nieuwsbrief per e-mail verzonden. Voor volwassen ambassadeurs, vrijwilligers en kinderen heeft ZOA op maat gesneden infor-matie beschikbaar die vier keer per jaar wordt toegestuurd (ZOActief en ZieZOA).

In 2008 is een lezersonderzoek uitgevoerd. Uit het onderzoek kwam naar voren dat de achterban een positief beeld heeft van ZOA. Verder blijkt dat mensen meer geïnteresseerd zijn in het persoonlijke verhaal van een vluchteling of van een ZOA-medewerker dan in artikelen die de context schetsen. Bovendien willen lezers graag concrete resultaten zien. De achterban gaf daarnaast duidelijk aan dat de manier waarop zij worden aangesproken in mailings, bepaalt of zij wel of niet geven. ZOA heeft de uitkomsten meegenomen in de evaluatie van de verschillende communicatie-uitingen. De uitkomsten van de enquête die eind 2008 is uitgevoerd is in 2009 geanalyseerd.

7. Fondsenwerving en Voorlichting


De belangrijkste uitkomsten hiervan zijn:•ZOAkomtoveralseenintegere,professioneleentoegewijdeorganisatie.•VeeldonateursdiealéénofmeerderejarennietmeeraanZOAhebbengedoneerd,gevenaandat

dit geen bewuste keuze is.•Hetdoelvandeemailnieuwsbriefisonduidelijkensomsongewenst.Ditheeftin2009geleidtoteen

aanpassing van de layout en verhoging van de verschijningsfrequentie.•Demeesttrouwegroepuitdeachterbanzijnmensenouderdan50jaar.DeuitdagingvoorZOAisom

ook de jongere achterban sterker aan zich te binden.•DetoondiegezetwordtinZOA’scommunicatiemiddelenspreektveeldonateursaan.

7.2.2 CAMPAGNES EN EVENEMENTENZOA organiseerde voor de derde keer Walk4Water en was actief betrokken bij de campagne Act Posi-tive. Daarnaast organiseerde ZOA weer de jaarlijkse huis-aan-huis collecte en waren de ambassadeurs voor ZOA actief in hun eigen netwerk. Ook was ZOA met informatiestands en activiteiten aanwezig bij Opwekking, de EO-jongerendag en het Flevo-festival. Tijdens de organisatie van de wereldsaidsdag-concert Red Ribbon bleek al snel dat de belangstelling, in tegenstelling tot voorgaande jaren, zeer laag was. Om geen onnodige kosten te maken is besloten om het concert te annuleren.

Evenement Aantal mensen bereikt Opbrengst

Wandelen voor water 550.000 € 320.000

Opwekking 10.000

EO-jongerendag 30.000 bezoekers

Flevofestival > 10.000 bezoekers

Ruim20.000vrijwilligerszijnin2009destraatopgegaanvoorZOA’sjaarlijksehuis-aan-huiscollecte.Helaas was de opbrengst, mede doordat niet alle collecteplaatsen konden worden ingevuld, lager dan voorgaande jaren: € 924.000.

ScholenVeel protestants-christelijke scholen zijn betrokken bij het werk van ZOA. De scholen en leerlingen to-nen hun betrokkenheid op verschillende manieren. In het onderstaande schema ziet u hoeveel scholen en leerlingen zich hebben ingezet voor ZOA en op welke manier zij dat hebben gedaan.

Soort actie Aantal betrokken scholen Aantal betrokken leerlingen

Wandelen voor Water 47 basisscholen 1.570 leerlingen

WW Kidz lespaketten 29 scholen 1.450 leerlingen

Just Care lespaketten 1 school voor voortgezet onderwijs 100 leerlingen

Kruidnotenactie 43 basisscholen, 3 scholen voor voortgezet onderwijs 1.440 leerlingen

Overige acties 30 basisscholen, 21 scholen voor voortgezet onderwijs 22.500 leerlingen

Scholenreizen 1 school naar Noord Uganda, 1 school naar Thailand, 3 scholen naar Liberia, 1 school naar Cambodja

KerkenDe kerken zijn trouw geweest in hun ondersteuning van ZOA. Bij de noodhulpcampagne is er vanuit de kerken massaal gegeven. Er zijn 684 kerken actief bij ZOA betrokken. Deze kerken dragen bij aan de huis-aan-huis collecte of sparen voor specifieke projecten in de programmalanden. De financiële ondersteuning vanuit de kerken is in 2009 licht toegenomen.

7.2.3 bEDRIJVENBinnen ZOA´s achterban kan een vierde groep worden onderscheiden: bedrijven (443, 2008: 376) en vermogensfondsen (49, 2008: 46).


ZOA business AmbassadeursHet in 2008 ontwikkelde ZOA Business Ambassadeurs model is uitgerold in 2009. Dit netwerk is opgezet om banden te kunnen smeden tussen ondernemers in Nederland en ZOA´s doelgroep in het Zuiden. Zo kunnen zakenrelaties van ZOA meer betrokken worden in het werk van ZOA in de verschil-lende landen.

In het afgelopen jaar brachten Business Ambassadeurs bezoeken aan Cambodja, Liberia en Ethiopië. Ook Sri Lanka, Congo en Burundi hebben een Business Ambassadeurs team dat het land ondersteunt bijhetverkrijgenvanmiddelenvoormoeilijkfinancierbareonderdelenvanlandenprogramma’s.

VermogensfondsenZOA onderhoudt een aantal langlopende samenwerkingen met enkele Nederlandse vermogensfond-sen. Waar mogelijk probeert ZOA de contacten met deze fondsen te versterken en uit te bouwen.

Major donors (grote gevers)In 2008 is door ZOA onderzocht of major donors een afwijkende informatiebehoefte hebben. Dat is niet gebleken. De major donors zijn in belangrijke mate tevreden over de manier waarop zij worden ge-informeerd over het werk van ZOA in het veld. ZOA blijft daarom werken aan het (ver)binden van haar donateurs, onder wie de grootste gevers. De in 2009 ontwikkelde wijze van relatiebeheer zal in 2010 ondersteund gaan worden door middel van de inzet van specifieke software.

7.2.4 INSTITUTIONELE DONOREN & PARTNERORGANISATIESDebelangrijkstedoelstellingvandeunitInstitutioneleDonoren&Partnerorganisaties(ID&P)iswervenvan fondsen onder overheden en partnerorganisaties. Daarin ondersteunt de afdeling de programma-landen.

De kerntaken van ID&P zijn:• hetverbeterenvanacquisitieinenvoordeprogrammalanden;• hetverrichtenvankwaliteitscontrolevanvoorstellenenrapportages;• hetonderhoudenvancontactenmetdonorenenpartnerorganisatiesinEuropa• hetonderhoudenvancontactenmetfondsenwervendeorganisatiesinNederland(Actiesderden).

Verbeteren van acquisitie in en voor de programmalandenIn verband met ondercapaciteit van de afdeling zijn de doelstellingen van 2009 niet volledig gehaald. In deloopvanhetjaarheeftID&Pwelsamenmetdeprogrammafdelingeendiepgaandeanalyseuitge-voerd naar de redenen van donoren voor het afwijzen van projectvoorstellen. De belangrijkste verbeter-punten waren het helder formuleren van de te bereiken doelen en de toegankelijkheid van de project-voorstellenzelf.Voor2010startID&Peenprojectomdekwaliteitvanvoorstellenteverbeteren.

Verrichten van kwaliteitscontrole van voorstellen en rapportagesDe in 2008 ontwikkelde checklisten en protocollen per donor zijn in 2009 in gebruik genomen. De interne controleafdeling heeft deze gebruikt bij het toetsen van de mate waarin een landenprogramma weten regelgeving naleeft. De inkooprichtlijnen zijn, conform planning, in 2009 herzien en zullen in 2010 naar de landen worden uitgerold. In 2009 heeft ook een controle van ECHO plaatsgevonden op de kwaliteit van de organisatie en de mate waarin inkooprichtlijnen de afgelopen jaren zijn nageleefd. De uitkomst van de controle was zeer positief: er zijn geen tekortkomingen bij ZOA geconstateerd. Onderhouden van contacten met donoren en partnerorganisaties in EuropaEr zijn geregeld werkbezoeken gebracht aan diverse donoren en partners, onder andere in Den Haag, Brussel, Londen, Geneve en Washington. Het nut van dergelijke bezoeken is niet altijd direct te relateren aan toegekende donaties, maar het is zeer goed voor de professionele relatie om te investeren in per-soonlijke contacten. Bovendien leveren deze bezoeken veel informatie op over de wensen en de werk-wijze van deze donoren. Dat blijkt onder meer in de toename van uitnodigingen om projectvoorstellen in te dienen voor onder andere Noord-Sudan, Sri Lanka, Uganda en de Democratische Republiek Congo. Daarbij is wel de behoefte ontstaan om beter presentatiemateriaal in het Engels beschikbaar te hebben.


Acties derdenOnder acties derden vallen fondsenwervende acties die door andere organisaties, zoals EO Metterdaad, Happy Gift en Wilde Ganzen, zijn georganiseerd en waarvan de opbrengst voor ZOA is bestemd. In de Jaarrekening vindt u de opbrengsten van de acties derden apart vemeld.

Vermeldenswaard is dat naast de geworven gelden, een serie van vier televisie-uitzendingen is gemaakt door EO-Metterdaad over water- en sanitatieprojecten van ZOA in Liberia.

7.3 VOORLICHTINGZOA’smissiebeschrijftdatdeorganisatieeenberoepwildoenopdeachterban inhetNoordenomverantwoordelijkheid te nemen en betrokken te raken bij de doelgroep in het Zuiden. In 2009 is dat heel mooi zichtbaar geworden in het groeiende ambassadeursnetwerk. Inmiddels zetten al honderden mensen zich actief in, ieder met zijn of haar unieke talenten. Dat varieert van ondernemers die actief meedenken met een landendirecteur van ZOA, een onderwijzeres op wiens initiatief een grootse actie op haar school tot stand komt, tot de drukke accountmanager die op een zaterdag tijdens een evene-ment een ZOA-kraam bemant. En dan zijn er de honderden junior- en young ambassadeurs, die zich vol enthousiasme voor ZOA inzetten. Zo zoeken zij sponsors bij vrienden, buren en familie, houden weblogs bij en geven voorlichtingslessen in lagere klassen.

De resultaten van dit ambassadeursnetwerk zijn slechts tot op zekere hoogte te meten. Het aantal am-bassadeurs is concreet weer te geven. Ook is een redelijk nauwkeurig beeld te krijgen van het aantal artikelen dat rondom bijvoorbeeld acties van scholen verschijnt. Maar omdat de activiteiten van iedere ambassadeur werken als een steen in een vijver, reiken de kringen van bewustwording en inspiratie soms tot ver buiten ZOA´s gezichtsveld.

Type ambassadeur Doelstellingen 2009 Resultaten 2009 Doelstellingen 2010

Scholen Junior 400Direct bereik: 9000Indirect bereik: 3600

441Direct bereik: 9.923Indirect bereik: 3.969


Scholen Jongeren 48Direct bereik: 4000Indirect bereik: 1600



Particulieren Volwassen 138Direct bereik: 18.000Indirect bereik: 120.000



Bedrijven Business 12Direct bereik: 120

9Direct bereik: 90

29Direct bereik: 290

Totaal 598Direct bereik: 31.120Indirect bereik: 139.600



In 2009 is de bewustwordingscampagne Act Positive voortgezet. Dit is een campagne om jongeren meer bewust te maken van de HIV/Aids problematiek en om hen te mobiliseren om het thema nadruk-kelijker op de agenda van de EU te krijgen. Act Positive is een samenwerkingsverband van Tear, Woord &Daad,ZOA,KinderNothilfeenAcet.Devijforganisatiesorganiserenjaarlijkssameneenjeugdconfe-rentie. In 2009 vond deze conferentie plaats in Slowakije, in 2010 zal deze in Nederland plaatsvinden.

Verder hebben medewerkers van ZOA in het kader van de algemene voorlichtingsactiviteiten 75 pre-sentaties op basisscholen gegeven (gepland 100) en 24 bij het voortgezet onderwijs (gepland 17).

Succesvol leidinggeven in extreme omstandigheden: hoe doe ik dat?Op10maart2009kwamenruim200ondernemersenmanagersnaarZOA’sbusinessseminar‘Ex-treemleiderschap’metBenTiggelaar.ZOAdeeldehaarleiderschapslessenmetondernemersenma-nagers uit het midden- en kleinbedrijf. Hiermee versterkt ZOA haar imago van effectieve hulpverlener engeeftdedeelnemersmeerinzichtinde(leef)wereldvanontheemdegezinnen,ZOA’sdoelgroep.Gastsprekers waren Jan Baan en Kolonel Arie Vermeij.


7.4 COMMUNICATIEDe unit Communicatie valt onder de afdeling voorlichting. De unit heeft een tweeledige doelstelling. In de eerste plaats stelt de unit zich ten doel om de achterban bewust te maken, te inspireren en te mobiliseren. Daarnaast ondersteunt de unit Communicatie de andere units (particulieren, campagnes en evenementen, bedrijven en institutionele donoren en partners) bij de fondsenwerving. Zo denkt de afdeling Communicatie mee met HRM in het kader van arbeidsmarktcommunicatie, werkt samen met MP4 in het kader van beleid rond zichtbaarheid en interne communicatie, ondersteunt het MT bij crisis-communicatie en denkt mee met de landenkantoren bij internationale communicatie.

Naast algemene informatie over ZOA die alle belanghebbenden ontvangen, zoals de jaarrekening en het magazine, worden specifieke groepen van specifieke informatie voorzien. Zo ontvangen kerken die een speciaal project sponsoren een op maat gesneden rapportage. De middelen die voor de deze communicatie worden gebruikt zijn onder meer: internet (www.zoa.nl en e-mail), nieuwsbrieven, folders, persberichten, jaarverslag en magazines. De informatieverstrekking vindt niet alleen schriftelijk maar ook mondeling plaats. Kerken en scholen worden bezocht en geïnformeerd over het werk van ZOA. Bedrijvenwordenuitgenodigdomprogramma’svanZOAtebezoekenenkrijgendaarnadereinformatieover de projecten die ze steunen.

7.4.1 AANDACHT IN DE PERSZOA was in 2009 vaak in de pers aanwezig, zowel landelijk als lokaal / regionaal, en zowel de geschre-ven pers als op de radio. Een greep uit de belangstelling:• Een journalistvandagbladDePersgingmeteenZOA-teamnaarMyanmar,een jaarnacycloon

Nargis. Dit resulteerde in twee uitgebreide reportages.• Toeninmaartdiversengo’sSudanmoestenverlaten, isdoorkranten(metnamehetNederlands

Dagblad en het Reformatorisch Dagblad) en radiostations (radio 1, radio 5, Groot Nieuws Radio) geregeld contact gezocht met ZOA voor een toelichting. Dat geldt ook voor de eindfase van de burgeroorlog in Sri Lanka.

• EentweemaandelijksecolumninhetChristelijkWeekblad,waarzesZOA-medewerkersaanbijdroe-gen, was in 2009 een nieuwe vorm waarmee ZOA via de pers onder de aandacht kwam, een leuke en nieuwe manier om met een persoonlijke invalshoek bij de achterban op de mat te vallen.

• Inlokalekrantenverschenenartikelenoveractiesvanscholen,overdereizenvanleerlingennaarZOA-projectgebieden en over de huis-aan-huiscollecte.

• LandelijkenlokaalkreegookWalk4Wateraandacht,waaronderookbij‘Pietsweerbericht’,eenoplocatie opgenomen weerbericht dat op de zender SBS6 wordt uitgezonden.

• InnovemberiseenmediateamvandeEOnaarUgandageweest,datheeftdiversecolumnsenar-tikelen opgeleverd. Radio- en televisie-uitzendingen naar aanleiding van deze reis zijn gepland voor 2010.

7.4.2 NOODHULPNoodhulp is onderdeel van het mandaat van ZOA: ZOA helpt mensen in gebieden waar zich een ramp of conflict heeft voorgedaan. Inherent aan noodhulp is dat het niet te plannen valt, en om die reden evenmin in de doelstellingen is op te nemen. In 2009 zijn drie noodhulpacties uitgevoerd, die elk zeer verschillend waren. De oorzaken van de nood waren divers, de wijze waarop ZOA actief in de betref-fende gebieden actief was eveneens, en ook de aard van de hulpverlening verschilde om die reden. • InfebruaristartteZOA,samenmetstichtingWoordenDaad,eennoodhulpactievoordeslachtoffers

van de burgeroorlog in Sri Lanka. • InjunistartteZOAinsamenwerkingmetRedeenKind,TearenWoordenDaadeenactievoorOost-

Afrika, vanwege de langdurige droogte in het gebied. Hoewel de noodhulpactie een reactie was op de droogte, heeft ZOA bewust gekozen voor de insteek waarbij langetermijnoplossingen centraal stonden. De giften die binnenkwamen, gebruikt ZOA om in Noord-Uganda activiteiten te starten om duurzame voedselvoorziening te stimuleren en kwetsbaarheid in nieuwe periodes van droogte te verminderen.

• InoktoberwerdendeFilipijnengetroffendooreencycloon,SumatradooreenaardbevingenIndiadoor zware overstromingen. Samen met Tear en Woord en Daad startte ZOA een noodhulpactie voor Zuidoost Azië.


Bij elk van de noodhulpcampagnes werden advertenties geplaatst en kerken benaderd met het verzoek om collecte-inkomsten voor dit doel te bestemmen. Tevens werden in de eigen communicatie-uitingen (magazines, website, e-mailnieuwsbrieven) achtergrondverhalen en oproepen geplaatst.

7.4.3 KWALITEIT, TRANSPARANTIE EN KLACHTENZOA-Vluchtelingenzorg heeft kwaliteit en transparantie hoog in het vaandel staan. ZOA heeft het CBF-keurmerk en is lid van de Vereniging van Fondsenwervende Instellingen (VFI). ZOA houdt zich aan de gedragscode fondsenwerving van het VFI (www.vfi.nl). De belangrijkste uitgangspunten van deze code zijn:

1. Respect ZOA eerbiedigt de menselijke waardigheid en privacy en van de eigen identiteit van personen en groe-pen; daarnaast heeft respect betrekking op keuzevrijheid en vrijwilligheid van personen en groepen.2. OpenheidAlle belanghebbenden worden geïnformeerd over alle voor hun van belang zijnde relevante gegevens van inhoudelijke en financiële aard.3. betrouwbaarheidBelanghebbenden kunnen er van uit gaan dat de verstrekte informatie waarheidsgetrouw is, dat ZOA professioneel en efficiënt werkt aan het bereiken van het gestelde doel en dat ZOA zich juist en volledig verantwoordt.4. KwaliteitZOA streeft voortdurend naar deskundig, slagvaardig en kostenbewust handelen.

De gedragscode is volledig in de ISO-gecertificeerde werkprocessen geïmplementeerd. Voorbeelden hiervan zijn:• DonateursvanZOAkunnenviaeenantwoordkaartofviadewebsiteeenvoudigaangevenofenzo

ja, welke, post men wil ontvangen.• Verantwoordingoverbestedingenenresultatengebeurtviadewebsite,nieuwsbrievenenhetjaar-

verslag (online beschikbaar en voor iedereen volledig toegankelijk). • Actievenalevingvanwet-enregelgeving(Bel-me-nietregisterenemail-wetgeving)

Verder heeft de Belastingdienst ZOA aangemerkt als Algemeen Nut Beogende Instelling (ANBI). Dat betekent dat giften aan ZOA-Vluchtelingenzorg kunnen worden afgetrokken van de inkomsten- of ven-nootschapsbelasting.

Klachten en klachtenprocedureZOA heeft een klachtenprocedure, in lijn met de eisen die ISO stelt. De procedure is aangescherpt en binnengekomen klachten worden centraal gedocumenteerd. Klachten worden periodiek geanalyseerd en opgevolgd, waar nodig worden procedures aangepast. Het is vastgelegd dat klachten binnen 48 uur worden afgehandeld.

In 2009 zijn 65 klachten geregistreerd, ten opzichte van 42 in 2008. Deze stijging heeft vooral te ma-ken met het gegeven dat halverwege 2008 de klachtenprocedure is aangescherpt. Voor die tijd werden minder klachten geregistreerd. In principe worden klachten binnen twee werkdagen afgehandeld. Waar nodig worden direct corrigerende maatregelen genomen. Daarnaast wordt de klachtenanalyse benut als input voor het beleid van de afdeling Fondsenwerving en Voorlichting. Ontvangen klachten worden per kwartaal geanalyseerd en gerapporteerd aan de Algemeen Directeur.

Ongeveer 40% van de klachten had betrekking op de verzending van de diverse periodieken. De aard van de klachten betrof hoofdzakelijk onjuiste adressering, ongewenste toezending en de gepercipieerde kostprijs van het magazine. Naast verscherpte aandacht bij het beheer van de adressen zullen de kosten voortaan expliciet in het magazine worden vermeld. Verder heeft 40% betrekking op telemarketingac-tiviteiten en zijn divers van aard. De klachten zijn met de call centers besproken wat heeft geleid tot verscherpte aandacht voor de kwaliteit van de gesprekken. De resterende 20% van de klachten had


betrekking op het ten onrechte toezenden van email. Om deze reden is de opt-in functie duidelijker ingebouwd.

7.5 DOELSTELLING EN RESULTATEN

Doelstellingen 2009 Resultaten 2009

Algemene doelstellingen

De afdeling Fondsenwerving en Voorlichting wil zich in 2009 richten op effectieve time management, waarbij deze afdeling - waar veel nieuwe ideeën leven - gericht blijft op het reali-seren van het jaarplan. Als er zich rampen voordoen, waarop de afdeling flexibel moet inspelen, wil Fondsenwerving en Voorlichting investeren in het inhuren van freelancers, zodat het jaarplan gerealiseerd kan worden.

De afdeling is getraind in effectief time management en werkafspraken zijn gemaakt om efficiënter te werken. Verder zijn meer vrijwilligers betrokken bij de afdeling die tijd en competenties voor ZOA inzetten waardoor pieken kunnen worden opgevangen.

De afdeling Fondsenwerving en Voorlichting hoopt in aanmerking te komen voor structurele financiering vanuit het ministerie van Buitenlandse Zaken en vanuit de EU voor het evenement Walk4Water om daarmee voorlichtingsactiviteiten voor een langere termijn te financieren.

Helaas heeft Walk4Water geen extra financiering verkregen van institutionele donoren. Voor 2010 is nog voldoende financiering beschikbaar, voor de toekomst wordt gezocht naar alternatieven.

De afdeling Fondsenwerving en Voorlichting wil een zoge-naamde fundingstrategie opstellen. Deze strategie geeft aan hoe de ontvangen particuliere middelen worden toebedeeld aan de programmalanden van ZOA.

De eerste ideeën zijn geïnventariseerd, maar door tegenval-lende inkomsten in verband met de kredietcrisis was onvol-doende financiële ruimte beschikbaar. Dit project is uitgesteld naar medio 2010.

Business Ambassadeurs

Het ZOA Business Ambassadors wil door een inkomstengroei (60%) meebouwen aan een sterker ZOA. Er zal contact ge-legd worden met ondernemers, onder andere door intensiever contact met Rotaries, Lions Clubs en lokale ondernemers-netwerken, maar ook door na te gaan of buitenlandse vermo-gensfondsen zijn te interesseren voor het werk van ZOA.

Het effect van de kredietcrisis was het meest merkbaar bij deze groep achterban. Dit uitte zich dan ook in een lagere financiële bijdrage (groei 23%). Tegelijkertijd nam de betrok-kenheid sterk toe en werd het aantal Business Ambassadors uitgebreid van 20 naar 26. Een bewuste keuze is gemaakt om de betrokkenheid te versterken in plaats van de nadruk op de fondsenwerving. Op langere termijn heeft dit meer toegevoegde waarde voor ZOA.

Institutional Donor Management

ZOA streeft naar een toename van 20% van inkomsten vanuit institutionele donoren en partners en naar toegang tot ten minste twee nieuwe budgetlijnen / fondsen.

Inkomsten uit Institutionele donoren is met ruim 20% gegroeid. Wel zijn de inkomsten uit Acties derden gedaald waardoor per saldo de inkomsten gelijk zijn gebleven.In 2009 ontving ZOA voor het eerst donaties van het Bureau of Population, Refugees and Migration (BPRM), onderdeel van het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken voor ons programma in Ethiopië, en van het multi-donorfonds LIFT voor ons programma in Myanmar.

Doelstellingen voor 2010 Naast de financiële doelstellingen, die zijn opgenomen in de begroting, zijn de volgende specifieke doelen voor 2010 gesteld:•Donoraccountmanagementzalverderwordengeformaliseerd.Onderdeelhiervanbetreftdeimple-

mentatie van een relatiebeheersysteem voor grote donoren.•De fundingstrategie wordt in 2010 ontwikkeld als onderdeel van de nieuwe versie van Signs of

Hope.•Hetaantalgoedgekeurdeprojectvoorstellenvoorinstitutioneledonorenneemttoedoorinvesteringin

kwalitatieve en kwantitatieve schrijfcapaciteit.•ZOAwilin2010opnieuwhetevenementWalk4Waterorganiseren,enstreeftdaarbijnaareendeel-

nemersaantal van 1000.


8. Ondernemingsraad


Alle posities in de OR waren in 2009 vervuld. De OR kwam in 2009 zes keer bijeen met het bestuur (gerepresenteerd door de directeur). Tijdens deze bijeenkomsten werden onder meer de volgende on-derwerpen besproken: • BeleidmetbetrekkingtotHRMenmanagementontwikkeling• Ervaringenmethetplaatsenvantraineesinprogrammalanden• ZOA´sfinanciëlepositiealsgevolgvandeeconomischecrisis• DeresultatenvandeinterneMidTermReview• De belangrijkste kwesties vanuit de halfjaarlijkse bijeenkomsten van ZOA´s landendirecteuren in

Nederland

Daarnaast bereikte de OR overeenstemming over de arbeidsvoorwaarden voor 2010. De bijeenkom-sten met de OR en de directie vonden plaats in een constructieve en prettige atmosfeer.

Het bestuur deelt regelmatig vertrouwelijke kwesties met de OR. Deze kwesties zijn nog onvoldoende uitgekristalliseerd om gedeeld te worden binnen de hele organisatie. Om die reden heeft de or besloten om naast de formele notulen ook ´gebruiksvriendelijke´ memo´s te distribueren, om hiermee de ZOA-medewerkers te informeren over de belangrijkste onderwerpen die zijn besproken.


9. Verslag van de Directie


In januari 2009 gingen we met groot optimisme het nieuwe jaar in. In december 2008 ontving ZOA een recordbedrag. In 2009 hebben we de gevolgen van de economische crisis echter ondervonden.

Vooral inkomsten van bedrijven en vermogensfondsen bleven sterk achter bij de verwachting. Giften van individuele donateurs, kerken en scholen stegen daarentegen gestaag. Daarin hebben we de trouw van onze achterban herkend. Zij hebben laten zien dat ten tijde van economische stagnatie de nood van anderen het niet aflegt tegen het eigen belang. Vanaf september zijn de inkomsten weer gestegen. In het vierde kwartaal lagen de inkomsten ruim 20% hoger dan het vorige jaar.

Ook de inkomsten van institutionele donoren bleven stabiel. Een analyse liet zien dat relatief veel pro-jectaanvragen zijn afgewezen. Donoren zijn over het algemeen erg tevreden over onze projecten. Om die reden is er vooral meer aandacht voor de kwaliteit van onze voorstellen.

In het afgelopen jaar moest de groeiverwachting worden bijgesteld. Terwijl er in de begroting voor 2009 was gerekend op een meerjarige groei van 15% per jaar, zijn de totale inkomsten voor noodhulp en wederopbouw nagenoeg op hetzelfde niveau uitgekomen als in 2008.

Voor ZOA was het uitgangspunt voor het beleid in 2009 dat de vluchteling de gevolgen van deze daling van inkomsten niet ervaart. Dat is gelukt. Ook de gedane toezeggingen konden worden waargemaakt, ondanks de lagere inkomsten. De geplande activiteiten waarvoor onvoldoende externe financiering was, zijn gefinancierd uit de reserves.

De achterblijvende onbestemde giften heeft ZOA kunnen compenseren door binnen Nederland te be-zuinigen. ZOA heeft binnen Nederland een succesvolle bezuiniging doorgevoerd van 0,4 miljoen euro.

Voor 2010 is een conservatieve begroting opgesteld, waarmee ZOA terug is op het niveau van 2008.

9.1 NIEUWE PROGRAMMALANDENNa intensieve voorbereidingen is het programma in de Democratische Republiek Congo van start ge-gaan. Het programma richt zich op het bewerkstelligen van voedselzekerheid voor mensen die terugge-keerd zijn uit Tanzania. Dit programma wordt mede mogelijk gemaakt door financiering door de Neder-landse overheid. Daarnaast zijn er ook enkele Nederlandse ondernemers bij dit programma betrokken. De fragiliteit van het land werd nog eens duidelijk toen ZOA-medewerkers als gevolg van onveiligheid gedurende enkele weken moest evacueren. Onder leiding van Jan Huls, voormalig landendirecteur van Zuid Sudan, zal het programma in 2010 geleidelijk worden uitgebreid.

ZOA heeft in 2008 en 2009 noodhulp verleend in de delta van Myanmar in de gemeenschappen die getroffen waren door de cycloon Nargis. ZOA deed dit binnen het Consortium of Dutch NGO´s (CDN) waarvan ook Woord en Daad en Red een Kind deel uitmaken. In 2009 is dit programma voortgezet in tweespecifiekepolders.DaarnaastheeftCDNtoestemminggekregenomprogramma’sintweean-dere gebieden te ontwikkelen. Als gevolg van deze goedkeuring kreeg CDN toegang tot institutionele fondsen. Hierdoor zal de omvang van het programma in de komende jaren verder toenemen.

9.2 MFS2 AANVRAAG VOOR 2011 – 2015In het kader van de aanvraag voor MFS2 (MedeFinancieringsStelsel) heeft ZOA de samenwerking gezocht met Save the Children Nederland, Care Nederland en Healthnet TPO. Samen met deze or-ganisaties vormt ZOA het Dutch Consortium for Rehabilitation. ZOA is de penvoerder van het DCR. ZOA en de drie andere organisaties vinden elkaar in het werken aan duurzame ontwikkeling in fragiele staten. Door als consortium de financieringsaanvraag in het kader van MFS2 gezamenlijk in te dienen, kan ZOA de kwaliteit van het programmavoorstel vergroten. Bovendien kunnen de organisaties samen een beter programma opzetten ten behoeve van vluchtelingen en ontheemden.

U leest meer over samenwerkingsverbanden in hoofdstuk 2, ´Profiel van ZOA Vluchtelingenzorg´.


9.3 MEDEWERKERSZOA werkt met het zogenaamde hybridemodel als het gaat om de samenwerking van lokale partners. Dit houdt in dat ZOA, waar mogelijk werkt via lokale partners en met lokale medewerkers. Alleen als er onvoldoendepartnerszijnofwaardezeorganisatiesonvoldoendecapaciteithebbenomprogramma’szelf uit te voeren, voert ZOA de activiteiten zelf uit. Om die reden bestaat een belangrijk deel van ons werk uit het opbouwen van de capaciteit van lokale organisaties. Dit stelt bijzondere eisen aan onze medewerkers. Het betekent ook dat in ieder land de teams weer een andere samenstelling en omvang hebben. De meeste medewerkers worden lokaal geworven. De samenstelling van de management-teams is gevarieerd. Gemiddeld komt een derde uit het land zelf, eenderde uit Nederland en komt eenderde uit andere landen.

In het afgelopen jaar hebben vier ZOA landen een nieuwe landendirecteur gekregen. Twee hiervan hebben eerder als landendirecteur in een ander land gewerkt. Steeds meer vacatures worden gevuld doormensenuitZOA’suitgebreidenetwerkenminderalsreactieopgepubliceerdevacatures.Hierdoorzijn we beter in staat geweest vacatures op adequate wijze in te vullen. In de afgelopen jaren was het verloop in Nederland redelijk hoog. In 2009 is het verloop sterk verminderd. Dit heeft een positief effect gehad op de kwaliteit en continuïteit van het werk.

Het traineeprogramma is succesvol. Afgestudeerde jongeren krijgen in dit programma gedurende een jaar de kans om werkervaring op te doen in het Zuiden. Hierbij worden zij begeleid door een ervaren medewerker.Dezetraineeslevereneenwaardevollebijdrageaandelandenprogramma’s.Hoewelditniet het uiteindelijke doel is van het programma, zal een enkeling kunnen solliciteren op een reguliere functie binnen ZOA.

Ter versterking van het human resource management zijn twee regionale conferenties gehouden, een in Azië en een in Afrika. Deze conferenties worden door de landenteams zeer gewaardeerd en zullen een vervolg krijgen.Onze medewerkers moeten vaak werken onder moeilijke omstandigheden. Onveiligheid is een punt van voortdurende aandacht, ook vanuit het hoofdkantoor.

In overleg met de Ondernemingsraad is in 2009 een medewerkerstevredenheidsonderzoek uitgevoerd. De uitkomst hiervan was bemoedigend en een bevestiging dat ZOA op de goede weg is om de mede-werkers zo optimaal mogelijk betrokken te houden bij de processen van de organisatie, de waardering te geven voor hun werk en de kans te bieden zich verder te ontwikkelen. Met name voor de medewer-kers van de verschillende programmalanden zal dit laatste punt nog meer aandacht krijgen.

9.4 VRIJWILLIGERSVrijwilligers worden ingezet voor de jaarlijkse collecte en voor specifieke werkzaamheden in onze pro-grammagebieden en op het hoofdkantoor. Deze mensen worden geworven uit onze betrokken ach-terban. Per categorie vrijwilligers worden bijeenkomsten georganiseerd voor informatie-uitwisseling, instructie of training. Bij uitzendingen naar het buitenland volgen zij de ZOA Oriëntatiecursus die ook voor alle medewerkers geldt.

Vrijwilligers hebben een belangrijke toegevoegde waarde voor ZOA. Zij vormen een groot arbeidspo-tentieel waarvan ZOA tijdens korte periodes (bijvoorbeeld voor de collecte) gebruik kan maken. Andere vrijwilligers kunnen heel specifieke functies vervullen die ZOA anders relatief duur zou moeten inkopen, in verband met de tijdelijkheid van een opdracht (bijvoorbeeld een specialist op telecommunicatie ge-bied of een financieel specialist).

Voorhetbenaderenvancollectanteniseenlandelijknetwerkopgezetvanregiocoördinatorendieweerplaatselijkcoördinatorenaansturen.Vanuithethoofdkantoorkrijgendezevrijwilligersdeondersteuningdie zij nodig hebben voor een goede uitvoering van hun werkzaamheden. Daarnaast wordt er vanuit het hoofdkantoor aandacht besteed aan het motiveren van al deze collectanten.


Categorie Aantal vrijwilligers

Vrijwilligers op het hoofdkantoor 35

Collectanten 20.000

Vrijwilligers betrokken bij het organiseren van de huis-aan-huis collecte 550

Vrijwilligers beschikbaar voor het buitenland 25

Uit evaluaties in 2008 is gebleken dat vrijwilligers die beschikbaar zijn voor het buitenland meer ingezet zouden willen worden. Aan de andere kant heeft ZOA door de steeds verder gaande professionalise-ring van de sector steeds minder plaatsen beschikbaar. Met name bij grote noodhulpoperaties blijft de behoefte wel aanwezig. Grote noodhulpoperaties komen echter niet vaak voor. In 2010 zal ZOA ook bij deze groep vrijwilligers een teveredenheidsonderzoek uitvoeren.

9.5 NOODHULP INDONESIË / FILIPPIJNENZOA richt zich vooral op landen waar de organisatie een langdurige relatie mee heeft. In deze landen voert ZOA noodhulp- en wederopbouw activiteiten uit. Er zijn echter momenten waarop een uitzonde-ring op deze regel wordt gemaakt. In het najaar heeft ZOA actie gevoerd om slachtoffers van natuurrampen in Indonesië en op de Filip-pijnen te helpen. ZOA verleende hier hulp via bekende en betrouwbare partners die al langer in deze landen werken, omdat ZOA in deze landen geen landenkantoor heeft. ZOA is bij deze noodhulpacties blij verrast door de snelle en succesvolle fondsenwerving onder de Nederlandse achterban. De fond-senwerving in Nederland is afgestemd met de andere leden van het noodhulpcluster waar ZOA deel van uitmaakt. De andere leden van dit cluster zijn Tear, Red een Kind, Dorcas en Woord en Daad.

9.6 EVALUATIE STRATEGISCH PLAN SIGNS OF HOPEIn 2007 is het strategisch plan Signs of Hope vastgesteld voor de periode tot 2010.In 2009 is dit beleidsplan in alle landen tussentijdse geëvalueerd. Deze evaluatie werd in veel gevallen uitgevoerd door een externe partij. Het doel van deze evaluatie was te onderzoeken in welke mate de organisatie zich heeft ontwikkeld in de richting van de strategische focus zoals beschreven in Signs of Hope. De uitkomsten zijn uitvoerig besproken tijdens de halfjaarlijkse vergadering van het internationale managementteam. De resultaten zijn ook gebruikt om de plannen voor 2010 bij te stellen. Daarnaast zullen de uitkomsten gebruikt worden om het beleidsplan voor de volgende planperiode voor te berei-den.

De evaluatie toonde aan dat ZOA inderdaad een omslag heeft gemaakt in de door Signs of Hope aan-gegeven richting. De hoofdpunten uit de evaluatie zijn:• ZOArichtzich indeprogrammalandenopminder interventiesectoren,omzodekwaliteitvanhet

werk te verbeteren.• ZOAwerktsteedsmeersamenmetlokaleNGO´senversterktdezeNGO´s.Dezesamenwerking

biedt mogelijkheden voor capaciteitsversterking. Deze samenwerking behoort bij het zogenaamde hybridemodel, waarbij ZOA deels direct implementeert en deels door en met lokale partners werkt.

• ZOAkiestvooreenprogrammatischebenaderingwaarbijkortetermijnprojectenwordengelinktaaneen langetermijnvisie voor een specifiek programmagebied. De evaluatie toonde aan dat deze bena-dering hoge eisen stelt aan de management-capaciteiten van de landenteams, in enkele gevallen is ondersteuning vanuit het hoofdkantoor noodzakelijk.

• ZOAbesteedtmeeraandachtaanhetgecontroleerduitfasereninprogrammalanden.SignsofHopebenadrukt het belang van een goed voorbereid besluit om uit te faseren, dat gebaseerd is op goede informatie. In de evaluatieperiode is de uitfasering van vier landen overwogen: Angola, Thailand, Cambodja en Liberia.

• ZOAheefteengoedereputatieonderdonorenenandereorganisaties.ZOAstaatbekendalseenprofessionele organisatie die werkt in complexe situaties. ZOA is echter minder bekend onder andere stakeholders in het institutionele netwerk. ZOA zou meer aandacht moeten geven aan het communi-ceren van haar profiel en meerwaarde. Dit geldt ook met betrekking tot de Nederlandse achterban: ZOA heeft een goede reputatie, maar mensen hebben geen duidelijk beeld van hoe ZOA werkt.


Behalve aanbevelingen voor de resterende periode onder Signs of Hope, kwamen er uit de evaluatie ook aanbevelingen voor het volgende strategische beleidsplan, voor de periode na 2010. De belang-rijkste aanbevelingen zijn:• ZOAzouhaarchristelijkeidentiteitendeimplicatiesdaarvanhaarwerk,meersystematischmoeten

overdenken.• ZOAzouhetaantalinterventiesectoreninalleprogrammalandenmoetenbeperken.• ZOAzouhaarmandaatalsorganisatievoorwederopbouwmoetenversterken.

In 2010 worden werkgroepen gevormd die op basis van deze evaluatie het nieuwe strategieplan gaan voorbereiden.

9.7 STERKTES EN ZWAKTES, KANSEN EN bEDREIGINGENIn het kader van de jaarlijkse beoordeling van de positie van ZOA in haar omgeving is een interne- en externe analyse gemaakt om de sterke en zwakke punten van de organisatie, en de kansen en bedrei-gingen uit de omgeving waarin zij werkt, in kaart te brengen. Hieronder zijn de belangrijkste punten opgenomen en kort toegelicht.

Sterke punten van ZOA-Vluchtelingenzorg1. Gedegen organisatie: ZOA heeft een goede balans tussen de formele en informele organisatie waar-

door zij slagvaardig kan opereren in landen die onstabiel zijn.2. Hybride programmaaanpak: doordat ZOA projecten uitvoert weet zij precies wat er gebeurt in de

landeneniszijinstaatomsamenmetlokalepartnerseffectieveprogramma’suittevoeren.3. Toewijding en passie bij zowel de medewerkers als de achterban leveren een positieve bijdrage aan

het bedienen van de doelgroep.

Zwakke punten van ZOA-Vluchtelingenzorg1. Onvoldoende capaciteit voor het schrijven van goede projectvoorstellen om de Institutionele Fondsen

beter te benutten.2. In de programmalanden is het verloop van personeel vrij hoog wat ten koste kan gaan van de kwaliteit

(kennisenervaring)indeprogramma’s.3. Financiering van landenkantoren: er is een onbalans tussen de looptijd van een landenprogramma (3

tot 5 jaar) en de beschikbare financiering (veelal korter dan een jaar).

Kansen uit de omgeving1. Economische ontwikkeling in fragiele omgevingen wordt door donoren gezien als een belangrijk

element voor stabiliteit.2. Het internationale netwerk van ZOA biedt mogelijkheden voor nieuwe samenwerkingsverbanden die

bijdragenaaneffectievereenefficiëntereprogramma’s.3. Groei van de maatschappelijke aandacht voor efficiency en effectiviteit biedt de organisatie de mo-

gelijkheid om zich te onderscheiden.

bedreigingen uit de omgeving1. De veiligheidssituatie in de landen waar ZOA werkt, beïnvloed de kwaliteit van het werk. Hoe insta-

bieler de politieke situatie is des te moeilijker het wordt om de organisatie effectief en efficiënt te laten functioneren.

2. Contracten met institutionele donoren worden steeds meer gericht op de juridische aspecten waar-door meer moet worden geïnvesteerd in compliance management.

3. De aandacht van publiek en media voor hulpverlening bij conflicten en rampen is vaak zeer kort en gerichtopspecifiekedoelen.Hierdoorzijnmindermiddelenbeschikbaarvoor‘forgottencrisis’.


Genomen maatregelen naar aanleiding van de analyse1. Extra capaciteit wordt aangetrokken om de landen te ondersteunen bij het maken van projectvoor-

stellen voor Institutionele donoren.2. Onderzoek zal worden gedaan naar een nieuw financieringsmodel voor de landenprogramma’s

waarbij financiering wordt afgestemd op de langere termijn behoeften van de landen en de fondsen-wervende mogelijkheden.

3. Onderzoek zal worden gedaan naar het beter borgen van de kwaliteit, kennis en ervaring in de pro-cessen van de organisatie om de mogelijke gevolgen van een hoog verloop te compenseren.

4. ZOA wil een actievere rol gaan spelen in het zoeken naar nieuwe samenwerkingsverbanden om de effectiviteit en efficiency in de sector als geheel te verhogen.

Deresultatenvandeonderpunt2&3genoemdeonderzoekenwordenmeegenomeninhetnieuwestrategieplan Signs of Hope 2011-2015.

Evaluatie van de maatregelen in 2009

Doelstellingen voor 2009 Resultaten 2009

1. Samenwerken met andere organisaties op het gebied van fragiele staten om zo meer institutionele fondsen te werven en kennis op te bouwen.

Door samenwerking met Care Nederland, HealthNet TPO en Save the Children is een sterk consortium ontstaan op het gebied van fragiele staten.

2. De capaciteit van de Institutionele fondsenwerving zal met name in de landen worden versterkt om de mogelijkheden beter te benutten.

Ondanks extra aandacht voor dit onderwerp heeft het nog niet geleid tot meer mogelijkheden. In 2010 wordt extra capaciteit op het hoofdkantoor aangetrokken om dit te realiseren.

3. Goede medewerkers behouden door middel van een management development programma en het starten van een trainee-programma voor schoolverlaters om nieuwe medewerkers aan te trekken.

Deze maatregel heeft al duidelijk zijn vruchten afgeworpen. Management posities zijn meer intern vervuld, trainees stromen door naar reguliere posi-ties en landendirecteuren wisselen van land en blijven langer bij ZOA.

4. Voorbereiden van een bezuinigingsplan voor het hoofdkantoor om te voorkomen dat het activiteitenniveau in de landen daalt als gevolg van minder inkomsten in Nederland.

Doordat ZOA een bezuinigingsplan gereed had liggen kon snel worden inge-speeld op de tegenvallende inkomsten als gevolg van de economische crisis.

9.8 ZOA EN HET MILIEUZOA Vluchtelingenzorg kiest waar mogelijk voor milieuvriendelijke, duurzame oplossingen in haar be-drijfsvoering. De organisatie is zich bewust van haar verantwoordelijkheid. Daarmee bevindt ZOA zich in een spanningsveld. Want fair en groen betekent soms -niet altijd- ook hogere kosten. Daardoor kunnen de overheadkosten stijgen. De organisatie stelt zich dan ook de vraag of daarmee recht wordt gedaan aan de donateur en aan de vluchteling. ZOA maakt gebruik van groene stroom, milieuvriendelijk papier en medewerkers ontvingen een Wereldwinkel-kerstpakket. ZOA kiest voor het milieu, maar niet tegen elke prijs.

Op basis van een evaluatie in 2008 is besloten om aandacht te geven aan de activiteiten binnen ZOA die de grootste belasting van het milieu veroorzaken. Maatregelen om het milieu minder te belasten, zijn succesvol geïmplementeerd in 2009. Het gaat om, onder meer, de volgende maatregelen:• Klimaatneutraalvliegen.ZOAcompenseertdeklimaatbelastingalsgevolgvanvliegreizennaarhaar

programmagebieden volledig.• Reizenmetopenbaarvervoerwordtsterkgestimuleerd.MedewerkersgebruikeneenNSBusiness-

card.• Inkopenvoorprojectenwordenzodichtmogelijkbijdeprogrammagebiedengedaanomonnodige

belasting als gevolg van transport te voorkomen.• Erzijnkleinschaligemilieuprojectengestartinprogrammagebieden.


In 2010 willen wij aandacht gaan besteden aan uitbreiding van de milieuprojecten in programmage-bieden. Daarnaast willen we fair trade levensmiddelen gaan gebruiken op het hoofdkantoor. Ook zal een onderzoek plaatsvinden naar Het Nieuwe Werken. Dit onderzoek moet leiden tot vermindering van reizen en efficiëntere bezetting van kantoorruimtes.

9.9 EVALUATIE VAN DE DOELSTELLINGEN VOOR 2009

Doelstellingen voor 2009 Resultaten 2009

ZOA streeft naar verdere groei in zowel budget als programmaomvang per land. De groei die in 2008 is ingezet, wordt doorgezet. ZOA streeft naar een groei van 12,5 procent.

ZOA heeft deze doelstelling niet behaald. Als gevolg van de economische crisis daalden de inkomsten.

ZOA streeft naar voortgaande management-ontwikkeling. ZOA wil in 2009 meer trainees inzetten. ZOA wil ook de managementteams in de landen trainen en begeleiden om het niveau verder te laten stijgen. Daartoe wordt in 2009 een in 2008 ontwikkeld HRM auditinstrument getest. Daarnaast organiseert ZOA in 2009 twee HRM-conferenties in Azië en in Afrika voor de medewerkers in de programmalanden.

Inmiddels zijn 7 trainees voor ZOA werkzaam in de programmalanden. Een HR auditinstrument is getest en zal in de komende jaren verder worden ingezet. In 2009 zijn twee HRM-conferenties in Azië en in Afrika georgani-seerd voor de medewerkers in de programmalanden.

ZOA streeft naar verdere samenwerking, zowel in het buitenland (met lokale partners) als in Europees verband (met lidorganisaties binnen EU-cord).

In alle landen werkt ZOA samen met lokale partners. Deels op CBO-niveau (dorpsraden,watercomités)endeelsmetlokalengo´s.OokinEuropeesverband werkt ZOA samen met andere organisaties. Het Dutch Consortium Uruzgan (Afghanistan) en het Consortium Dutch NGO´s (Myanmar) zijn daarvan voorbeelden.

ZOA streeft naar continue kwaliteitsverbe-tering. ZOA wil een lerende organisatie zijn. ZOA zal zich de komende jaren richten op kwa-liteitsverbetering in de landen, waarbij er ook ISO-certificering in de landen zal plaatsvinden. Daarnaast zoekt ZOA naar een methodiek om de tevredenheid van de doelgroep te kunnen meten.

Het proces naar ISO-certificering in de landen ligt op schema. In 2009 is gewerkt aan het op orde krijgen van alle systemen in de landen, zodat in 2010 de certificering in een aantal landen van start kan gaan. ZOA heeft contact gelegd met de HAP Groep (Humanitarian Accountability Partnership), een organisatie die een methodiek heeft ontwikkeld waarbij de doelgroep betrokken wordt.

Doelstellingen voor 20101. ZOA streeft naar continue kwaliteitsverbetering, onder andere door ISO-certificering van tenminste

drie landen.2. ZOA wil de positie van de doelgroep versterken door hen intensief te betrekken bij de program-

mering, monitoring en evaluatie.3. ZOA streeft naar het versterken van de institutionele fondsenwerving door de invoering van donor

accountmanagement.4. ZOA wil de projectvoorstellen verbeteren door het invoeren van projectteams met extra ondersteu-

ning.5. ZOA zal een nieuwe strategienota opstellen voor de periode 2011-2014.6. ZOA streeft naar het verkrijgen van MFS 2 financiering voor de periode 2011-2015.


10. Verslag van de Raad van Toezicht


De Raad van Toezicht bestond in 2009 uit zeven leden en is 6 keer bij elkaar geweest.De vergaderingen worden voorbereid door de voorzitter van de Raad en de directeur/bestuurder. Be-halve tijdens de jaarlijkse evaluatie van het functioneren van de Raad, is de directeur/bestuurder aan-wezig bij de vergaderingen.

10.1 bESPROKEN ONDERWERPENDe Raad heeft in 2009 gesproken over de volgende punten: • Goedkeuringvandejaarrekening2008.• Begrotingenjaarplan2010.• Mogelijkhedenvanintensievesamenwerkingmetandereorganisaties.• Deachterblijvendeinkomstenendewijzewaaropdetegenvallersindeexploitatiekondenworden

opgevangen. De Raad keurde het besluit goed om financiële toezeggingen ondanks tegenvallende opbrengsten gestand te doen en deze ten laste te brengen van de reserves. Mede hierdoor heeft de economische situatie in Nederland geen directe gevolgen gehad voor het niveau van de hulpverle-ning.

• Dekwartaalrapportagesvandedirecteurzijngebruiktomdeontwikkelingenbinnenenbuitendeorganisatie te volgen.

• EenlidvandeRaadissamenmetdedirecteuropwerkbezoekgeweestinSriLankaenheefthier-over gerapporteerd in de vergadering van de Raad.

10.2 AUDITCOMMISSIE EN REMUNERATIECOMMISSIEDe raad heeft twee commissies die werken conform het daarvoor geldende reglement. De auditcommissie richt zich vooral op de versterking van de interne controlefunctie. Hierdoor kunnen externe controles in een aantal landen worden verminderd. De commissie kwam in 2009 4 keer bij elkaar. De remuneratiecommissie heeft mede op basis van een beoordelingsgesprek het salaris van de directeur/bestuurder vastgesteld.

Jaaragenda Auditcommissie

PERIODE Mei September November

HOOFDONDERWERP Jaarrekening Governance Begroting

•Jaarcijfers•Managementletter•Accountantsrapport•Maatschappelijkeperfor-

mance

•InterneBeheersing•Risicomanagement•AO/IC•Planning&Controlcyclus•MI:opzet&structuur•Controleplan•Nalevinggeadopteerde

standaarden•Gedragscode•Bevoegdhedenstructuur•Evaluatieaccountant

•Strategieplan(rolling)•Businessplan•Begroting(perland)

DIVERSE ONDERWERPEN

Tussentijdse cijfers ✓ ✓ ✓

Organisatieontwikkelingen ✓ ✓ ✓

Externe ontwikkelingen ✓ ✓ ✓

Resultaten Interne Controles ✓ ✓ ✓

Grote investeringsverplichtingen ✓ ✓ ✓

10.3 EVALUATIE VAN DE DOELSTELLINGEN VOOR 20091. De auditcommissie heeft haar functie versterkt door, voorafgaand aan iedere vergadering van de

Raad van Toezicht, een vergadering te beleggen. Daarnaast is de directeur/bestuurder deel gaan nemen aan de vergaderingen. Een vooraf vastgestelde jaarplanning heeft ervoor gezorgd dat alle relevante onderwerpen zijn behandeld.


2. De agenda van de Raad van Toezicht wordt opgesteld op basis van een jaarplanning. Ondanks de vrijheid van de Raad om haar eigen agenda te bepalen, wordt de agenda in belangrijke mate bepaald door de voorzitter en de directeur/bestuurder.

3. In 2009 is relatief weinig aandacht besteed aan de relatie met de achterban. Dit punt zal het ko-mende jaar meer aandacht krijgen.

4. Misschien mede dankzij de economische situatie in Nederland, kon ZOA voldoende en kwalitatief goede medewerkers aantrekken. De arbeidsvoorwaarden kregen in 2009 extra aandacht. Dit heeft geleid tot een herziening van de algemene arbeidsvoorwaarden.

5. De Raad heeft regelmatig formeel en informeel contact met de organisatie. De Raad is goed op de hoogte van de ontwikkelingen in de organisatie, onder andere door maandelijkse deelname aan de weekopeningen, het bijwonen van delen van de vergadering van het internationale management-team, vergaderingen met ondernemingsraad en managementteam en de ontmoeting met de staf tijdens het Walk4Water-evenement en bij de nieuwjaarsreceptie.

6. De Raad heeft geconstateerd dat met de introductie van het ZOA Business Ambassadors model, er een nieuwe vorm van samenwerking met Nederlandse ondernemers is ontstaan die beter aansluit bij de behoefte van vluchtelingen in de verschillende landen.

10.4 LEDEN VAN DE RAAD VAN TOEZICHT

Naam Nevenfuncties

Drs. W. Zoeteweij, voorzitter

1 oktober 2000 – 1 oktober 2009, niet herkiesbaar

De heer Zoeteweij is gevestigd als zelfstandig organisatieadvi-seur en heeft de volgende nevenfuncties:•commissarisbijCrystalMarblesBVteAlmere•lidRaadvanAdvies,BisnezmanagementteBergambacht•lidRaadvanToezicht,Gemiva-SVGgroepteGouda•lidTenderboardRijkswaterstaat•lidbestuurstichtingSchreudersGouda

Drs. W.J. Adema RA MBA* 1 september 2002 – 1 september 2011, niet herkiesbaar

De heer Adema is voorzitter van de Raad van Bestuur van het Ziekenhuis St. Jansdal te Harderwijk en heeft de volgende nevenfuncties:•voorzitterRaadvanCommissarissenCentramedB.A.,

Onderlinge Waarborgmaatschappij, te Den Haag•bestuurslidstichtingDutchHospitalData,teUtrecht•penningmeesterSt.VermogensbeheerHoogelandZorgte

Beekbergen

J.W. Boogerd* 1 november 2006 – 1 november 2011, herkiesbaar

De heer Boogerd is gepensioneerd bankier en heeft de volgende nevenfuncties:•lidgemeenteraadMaarssen•voorzitterStichtingOntwikkelingsprojectMaarssen-Outjo

Drs. B. Brand MCM* 1 september 2008 – 1 september 2013, herkiesbaar

De heer Brand is lid van het College van Bestuur van de Gereformeerde Hogeschool in Zwolle en heeft de volgende nevenfuncties:•bestuurslidStichtingGereformeerdStudentenpastoraat

Zwolle•lidalgemeenbestuurSURF

Mw. Mr. I. Verbeek 1 september 2001 – 1 september 2010, niet herkiesbaar

Mevrouw Verbeek is juridisch adviseur en leidinggevende bij DAS Rechtbijstand.

Ing. K.A. de Vries MEd. 1 december 2007 – 1 december 2012, herkiesbaar

De heer de Vries is docent aardrijkskunde Christelijke Scho-lengemeenschap “Prins Maurits” (Middelharnis). Hij heeft de volgende nevenfuncties:•penningmeesterkiescommissieSGP,Borsele.

Mw. Drs. A.W. Westerveld, arts, MPH

1 januari 2005 – 1 januari 2010, herkiesbaar

Mevrouw Westerveld is arts APGZ (Algemene Preventieve Gezondheidszorg) GGD Fryslân te Leeuwarden.

* Lid van Auditcommissie

De nevenfuncties van de leden van de Raad van Toezicht zijn niet strijdig met de belangen van ZOA.De leden zijn onafhankelijk van enige organisatie of kerkelijke denominatie en hebben zitting in de Raad van Toezicht op persoonlijke titel.


10.5 WERVING, SELECTIE EN bENOEMING VAN LEDENBij de werving van een nieuw lid voor de Raad van Toezicht, wordt in de eerste plaats een profiel sa-mengesteld op basis van een standaardprofiel en op basis van de wensen die op dat moment leven bij de Raad. Er wordt een selectiecommissie samengesteld die bestaat uit leden van de Raad van Toezicht. Vervolgens wordt de vacature openbaar gemaakt. Met de kandidaten worden gesprekken gevoerd door de selectiecommissie en de directie. Op basis van die gesprekken wordt een kandidaat gekozen en benoemd.

Werving van nieuwe voorzitterIn 2009 is gestart met de werving van een nieuwe voorzitter van de Raad. Een advertentie in twee landelijke kranten leidde tot gesprekken met een aantal kandidaten. In 2010 zal de definitieve keuze voor een nieuwe voorzitter kunnen worden gemaakt. De heer Zoeteweij zal de functie van voorzitter voorlopig, maar niet langer dan september 2010, blijven vervullen.

10.6 NEVENFUNCTIES DIRECTEUR-bESTUURDERDe heer Mooij heeft naast zijn functie als directeur-bestuurder van ZOA-Vluchtelingenzorg de volgende, geen belangenverstrengelende, nevenfuncties:• LidvanhetbestuurvanEUCordteBrussel• VoorzittervanhetbestuurvanECMNederlandteDeventer• LidvanhetbestuurvanhetBakkerdeJongFondsteZeist• Voorzittervanhetbestuurvanhet65+fondsteDeventer

Voor ZOA heeft het lidmaatschap van het bestuur van EU Cord de meeste toegevoegde waarde. Door korte lijnen naar de EU en de directies van lidorganisaties zit ZOA vooraan in de informatievoorziening. ZOA wordt duidelijk gepositioneerd in het bijbehorende relatienetwerk waardoor zij makkelijker anderen kan benaderen voor specifieke zaken maar ook sneller benaderd wordt.

Alle nevenactiviteiten van de directeur worden voorgelegd aan de Raad van Toezicht. De Raad van Toezicht gaat na of er geen sprake is van belangenverstrengeling. De Raad heeft bepaald dat de ne-venactiviteiten van de directeur zich goed verhouden tot zijn verantwoordelijkheden voor ZOA.

10.7 EVALUATIE EIGEN FUNCTIONERENEen keer per jaar reserveert de Raad de agenda voor een evaluatie van het eigen functioneren.

Geëvalueerde punten Geconstateerde aandachts- en verbeterpunten

•Functionerendirecteur-bestuurder•FunctiesvandeRaadvanToezicht•Ontvangenmanagementrapportages•Functionerenaccountantenfinanciën•Visie,beleid,strategieenimplementatie•Risicomanagementenaandachtspunten•Frequentievanvergaderen•Reservevorming•Beleidenuitvoeringinprogrammalanden

•RaadvanToezichtwileenmeerinhoudelijkebetrokkenheidbijdeorganisatievia themabijeenkomsten en uitgebreidere tussentijdse rapportages.

•Omeffectievertevergaderenwordteenagendacommissieingesteld.•DeRaadvanToezichtwilin2010eenhernieuwdebeoordelingvandehoogte

van de algemene reserves in relatie met het risicoprofiel van de organisatie.

10.8 VOORNEMENS VOOR 2010De Raad van Toezicht zal in 2010 aandacht geven aan de bij de evaluatie genoemde punten.


11. Jaarrekening

11.1 ALGEMENE bESCHOUWING

11.1.1 ALGEMENE ONTWIKKELINGENHet jaar 2009 is sterk beïnvloed door de economische crisis. De totale inkomsten zijn met 1% gedaald terwijl de vlak voor de crisis opgestelde begroting een groei verwachtte van 12,5%. De inkomsten uit de eigen achterban zijn nagenoeg gelijk gebleven. De daling van de inkomsten is dan ook volledig toe te schrijven aan de lagere bijdragen van institutionele donoren. In Myanmar, Noord- en Zuid Sudan is minder programmageld besteed dan gepland. Diverse donoren in deze landen hebben budgetten naar 2010 doorgeschoven in verband met onzekere politieke situaties. Dit heeft direct gevolgen voor de omvang van het betreffende landenprogramma van ZOA.In Nederland zijn de programmakosten gestegen door de uitvoering van MFS1-projecten voor draagvlakversterking en monitoring en evaluatie. Het CBF-percentage en de kosten voor Administratie en Beheer zijn gedaald door strakke bewaking van de kosten.

11.1.2 ECONOMISCHE CRISISDe impact van de economische crisis is bij ZOA voornamelijk de tegenvallende groei. De afgelopen jaren is sterk geïnvesteerd in de kwaliteit van de organisatie om groei mogelijk te maken. In 2009 werd dan ook een sterke groei verwacht. Door de crisis heeft ZOA die groei niet kunnen realiseren.Separaat aan het groei scenario had het Management team van ZOA een plan ontwikkeld om tegenvallende inkomsten op te vangen. Op hoofdlijnen was het plan als volgt:•lagerealgemeneinkomstenwordenopgevangendoorkostenbesparingeninNederland;•lagere projectinkomsten worden het eerste jaar opgevangen uit de reserves en in het tweede jaar worden de beschikbare

budgetten verlaagd;•investeringenwordenuitgesteldtotdatdeinkomstenweeraantrekken.Het eerste half jaar was de impact van de crisis het grootst. ZOA dreigde af te stevenen op een tekort van ongeveer € 500.000. Door een combinatie van extra bezuinigingen, alternatieve beschikbare projectfondsen en belangrijke bijdrages uit de achterban in het vierde kwartaal kon de netto begroting nagenoeg volledig worden gerealiseerd.

11.1.3 ONTWIKKELING VAN HET NETTORESULTAATTen opzichte van het budget is de ontwikkeling van het nettoresultaat (de mutatie in de reserves) als volgt (* € 1.000)

25

20

15

10

5

02007 2008 2009

17,31413,212 17,819

2,0094,461 1,588

6,5996,006 6,642

x € 1.000.000

Subsidies

Acties derden

Eigen fondsenwerving

Overzicht van inkomsten over de laatste 3 jaren

87%

89%

91%

93%

95%

85%

83%

81%

2007 2008 2009

besteed aan doelstelling


Gebudgetteerd resultaat 473

Lagere kosten in Nederland 364

Hogere overige baten 215

Vrijval voorziening programmaverplichtingen 330

Extra bijdrage aan projecten in programmalanden -422

Bijdrage landen uit algemene middelen -413

Overige resultaten -32

Gerealiseerd resultaat 515

Ten opzichte van het budget zijn in Nederland minder kosten gemaakt. Dit voordelige verschil van ongeveer € 364.000 is tezamen met de overige baten € 215.000 (het saldo van rentebaten en koersresultaten in Nederland) ingezet in de programmalanden.

bA

LAN

S P

ER

31

DE

CE

Mb

ER

200

9

ACTIVA 31 december 2009 31 december 2008

Materiële vaste activa:

Gebouw 302.169 344.764

Kantoorinventaris en -apparatuur 181.765 145.274

Transportmiddelen in programmalanden 207.974 260.664

691.908 750.702

Voorraden 4.061 6.086

Vorderingen 3.642.362 2.800.354

Liquide middelen 10.163.027 11.737.501

Totaal Activa 14.501.358 15.294.643

PASSIVA 31 december 2009 31 december 2008

Reserves en fondsen

Continuïteitsreserve

Algemeen 2.516.365 2.130.126

Voorfinanciering 1.000.000 1.000.000

3.516.365 3.130.126

Bestemmingsreserve

Financiering activa 695.969 756.788

Programmagarantie 209.993 203.711

Noodhulp 462.385 447.338

Overige 441.842 273.665

1.810.189 1.681.502

Fondsen voor

Wederopbouw projecten 1.398.336 769.978

Noodhulp projecten 2.030.773 2.195.084

3.429.109 2.965.062

8.755.663 7.776.690

Schulden op korte termijn

Belastingen en sociale premies 88.633 73.390

Personeelskosten 103.259 94.251

Vooruitontvangen 2.994.006 4.369.340

Overige schulden en transitoria 2.559.797 2.980.971

5.745.695 7.517.953

Totaal Passiva 14.501.358 15.294.643

De extra bijdrage aan de programmalanden was noodzakelijk om de reeds gestarte activiteiten te continueren. Door de economische crisis kwam minder geld binnen voor reeds geplande projecten welke vervolgens uit algemene middelen zijn gefinancierd.

Inrelatietotderisico’sdieZOAloopt,zijndereservesaanlagekant.ZOAprobeertdanookjaarlijksuithetnettoresultaat,hetoverschot of tekort dat resteert nadat aan alle verplichtingen is voldaan, middelen aan de reserves toe te voegen. Het gerealiseerde overschot is dan ook volledig aan de reserves toegevoegd. Zie voor meer informatie de toelichting bij de reserves.

11.1.2 bELEGGINGENZOA heeft relatief veel liquide middelen. Dit wordt veroorzaakt door vooruitbetalingen van donoren. Aangezien deze op korte termijn moeten worden ingezet voor projecten zijn geen middelen beschikbaar om langdurig te beleggen. Om deze reden is er voor gekozen om tijdelijk overtollige middelen op een renterekening bij een van de twee huisbankiers (Rabobank en ING Bank) te stallen. Een uitgebreide beleggingsstrategie is niet noodzakelijk. Wel zijn de banken schriftelijk gewezen op het verantwoord beleggen van de middelen die wij via de renterekeningen ter beschikking stellen.

11.2 JAARREKENING 2009


STA

AT

VA

N b

ATE

N E

N L

AS

TEN


BATEN Werkelijk 2009 Budget 2009 Werkelijk 2008

Baten uit eigen fondsenwerving

Huis aan huis collecten 923.928 1.050.000 1.035.838

Nalatenschappen 223.940 200.000 125.741

Contributies, donaties, giften en schenkingen 5.450.639 6.790.000 5.480.240

6.598.507 8.040.000 6.641.819

Baten uit acties van derden 2.009.448 1.956.576 1.587.912

Subsidies van overheden 17.313.833 19.629.846 17.819.470

Overige baten 214.930 0 272.775

SOM DER BATEN 26.136.718 29.626.423 26.321.976

LASTEN Werkelijk 2009 Budget 2009 Werkelijk 2008

Besteed aan doelstellingen

Wederopbouw

Eigenprogramma’s/projecten 14.407.368 21.420.789 15.020.643

Verstrekte steun/subsidies aan lokale partners 397.713 0 357.311

14.805.082 21.420.789 15.377.954

Noodhulp

Verstrekte steun via hulporganisatie ter plaatse 1.593.810 1.500.000 2.074.981

Direct verstrekte hulp 4.054.578 2.190.175 4.371.358

5.648.387 3.690.175 6.446.339

Voorbereiding en coördinatie vanuit Nederland 1.178.440 1.267.108 869.248

Voorlichting/bewustwording 1.225.581 1.124.783 929.479

Totaal besteed aan doelstelling 22.857.491 27.502.855 23.623.020

Werving baten

Kosten eigen fondsenwerving 955.067 1.232.726 1.016.265

Kosten acties van derden 55.548 72.661 97.095

Kosten verkrijging subsidies 206.180 249.661 249.586

1.216.795 1.555.048 1.362.946

Beheer en Administratie 1.083.462 1.121.153 1.142.404

SOM DER LASTEN 25.157.747 30.179.056 26.128.370

OVERSCHOT/-TEKORT 978.971 -552.633 193.606

Per saldo onttrokken/toegevoegd aan: Werkelijk 2009 Budget 2009 Werkelijk 2008

Fondsen

Hulpverleningsfondsen:

Opstartkosten 0 0 -7.193

Wederopbouw projecten 628.357 0 274.455

Noodhulp projecten -164.312 -1.025.814 -466.612

464.045 -1.025.814 -199.350

Reserves

Continuiteitsreserve 386.239 473.181 897.062

Financiering activa -60.820 0 -428.554

Programmagarantie 6.282 0 -116.499

Noodhulp 15.047 0 21.002

Overige bestemmingsreserve 168.177 0 19.945

514.926 473.181 392.956

TOTAAL MUTATIE RESERVES EN FONDSEN 978.971 -552.633 193.606

KA

SS

TRO

OM

OV

ER

ZIC

HT Volgens de directe methode:

Werkelijk 2009 Budget 2009 Werkelijk 2008

Kasstroom uit operationele activiteiten

Ontvangsten

Uit eigen fondsenwerving 6.598.507 8.040.000 6.641.819

Uit acties van derden 2.009.448 1.956.576 1.587.912

Subsidies 15.285.536 19.629.846 17.722.069

Overige 25.884 0 93.387

23.919.376 29.626.423 26.045.187

Betalingen

Programma- en coördinatiekosten 22.916.582 27.502.855 23.068.534

Fondsenwerving, administratie en beheerskosten 2.191.589 2.676.201 2.343.556

-25.108.171 -30.179.056 -25.412.090

Kasstroom uit operationele activiteiten -1.188.794 -552.633 633.097

Kasstroom uit investerings activiteiten:

Investeringen in materiele vaste activa -387.705 -217.361

Aanwending voorraden voor projecten 2.025 301.291

Mutatie geldmiddelen -1.574.474 -552.633 717.026

Liquide middelen 31 december 10.163.027 11.737.501

Liquide middelen 1 januari 11.737.501 11.020.474

Mutatie geldmiddelen -1.574.474 -552.633 717.026

De afname van de liquide middelen wordt voornamelijk veroorzaakt door de daling van betalingen van donoren. In tegenstelling tot vorig jaar zijn vooruitbetalingen en afrekeningen pas in 2010 ontvangen.

RATIO’S Werkelijk 2009 Budget 2009 Werkelijk 2008

Solvabiliteit 60% 48% 51%

Reserves en fondsen 8.755.662 7.224.057 7.776.690

Totaal vermogen 14.501.358 15.000.000 15.294.643

Liquiditeit 240% 200% 193%

Vlottende activa minus voorraden 13.805.389 13.985.221 14.537.854

Kortlopende schulden 5.745.695 7.000.000 7.517.953

In het budget 2009 werd rekening gehouden met de volledige besteding van gelden die voor Myanmar beschikbaar waren. De activiteiten zullen echter nog doorlopen tot en met 2010. Verder worden de gelden die in 2009 zijn opgehaald voor noodhulp Zuid-Oost Azie grotendeels pas in 2010 besteed. Tezamen met de dotatie aan de reserves leiddedittoteenverbeteringvanbeideratio’s.


Toelichting bij de jaarrekening over 2009

AlgemeenDe jaarrekening is opgesteld volgens de Richtlijn 650 Fondsenwervende Instellingen (herzien in 2007).

VerslaggevingperiodeBij deze jaarrekening is uitgegaan van een verslagperiode van een jaar. Het boekjaar valt samen met het kalenderjaar.

Grondslagen voor de waardering van activa en passiva en de resultaatbepalingAlgemeenDe grondslagen die worden toegepast voor de waardering van activa en passiva en de resultaatbepaling zijn gebaseerd op historische kosten.Voor zover niet anders is vermeld, zijn activa en passiva opgenomen tegen nominale waarde.Ontvangsten en uitgaven zijn toegerekend aan de periode waarop zij betrekking hebben.

Transacties in vreemde valutaTransacties in vreemde valuta zijn omgerekend tegen de geldende wisselkoers per de transactiedatum. Monetaire activa en verplichtingen in vreemde valuta zijn per balansdatum in de functionele valuta omgerekend tegen de op die datum geldende wisselkoers.Niet-monetaireactivaenpassiva in vreemdevaluta’sdie tegenhistorischekostprijs zijnopgenomen,wordennaareuro’somgerekendtegendegeldendewisselkoersenpertransactiedatum.Debijomrekeningoptredendevalutakoersverschillenzijn als resultaat in de staat van baten en lasten opgenomen.

Gebruik van schattingenOm de jaarrekening te kunnen opstellen, is het nodig dat de algemeen directeur oordelen vormt en schattingen en veronderstellingen maakt die invloed hebben op de toepassing van grondslagen en de gerapporteerde waarde van activa, verplichtingen, baten en lasten. De daadwerkelijke uitkomsten kunnen afwijken van deze schattingen. De schattingen en onderliggende veronderstellingen worden voortdurend beoordeeld. Herzieningen van schattingen worden opgenomen in de periode waarin de schatting wordt herzien en in toekomstige perioden waarvoor de herziening gevolgen heeft.

AfrondingenDoorafrondingopheleeuro’skunnenkleineverschillenvoorkomen.

Grondslagen voor de waardering van activa en passivaMateriële vaste activaDe gebouwen, verbouwingen, inventaris, apparatuur en vervoermiddelen in programmagebieden worden gewaardeerd tegen verkrijgings- of vervaardigingsprijs verminderd met de cumulatieve afschrijvingen. Er worden slechts onderhoudsuitgaven gedaan als zij de economische gebruiksduur van het object verlengen. De afschrijvingen worden berekend als een percentage over de aanschafprijs volgens de lineaire methode op basis van de economische levensduur. • Gebouwen : 31/3 %• Verbouwingen : 10%• Inventarisenapparatuur : 25%• Transportmiddeleninprogrammagebieden : 331/3 %

VoorradenVoorraden worden gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs. De verkrijgingsprijs omvat de inkoopprijs en bijkomende kosten, zoals invoerrechten, transportkosten en andere kosten die direct kunnen worden toegerekend aan de verwerving van voorraden.Bij de waardering van de voorraden wordt rekening gehouden met de eventueel op balansdatum opgetreden waardeverminderingen.

Vorderingen en overlopende activaVorderingen worden gewaardeerd op de nominale waarde onder aftrek van een voorziening voor oninbaarheid. Voorzieningen worden bepaald op basis van individuele beoordeling van de inbaarheid van de vorderingen.

ReservesDe continuïteitsreserve is gevormd om de continuïteit te waarborgen in geval van (tijdelijke) sterk tegenvallende opbrengsten.De beperkte bestedingsmogelijkheid van de bestemmingsreserves is door het bestuur bepaald. Dit is geen verplichting; het bestuur kan deze beperking zelf opheffen. Overige reserves betreffen reservemiddelen die resteren na de eerder genoemde bestedingen.


FondsenFondsen betreffen middelen die zijn verkregen met een door derden aangegeven specifieke bestemming.

Personeelsbeloningen/pensioenenVerplichtingen in verband met bijdragen aan pensioenregelingen op basis van toegezegde bijdragen worden als last in de staat van baten en lasten opgenomen in de periode waarover de bijdragen zijn verschuldigd.

SchuldenOnder de overige schulden zijn onder meer de programmaverplichtingen opgenomen. ZOA gaat (subsidie)verplichtingen aan in de gebieden waar zij werkzaam is. Vaak betreft dit verplichtingen voor meerdere jaren. Van een (subsidie)verplichting is sprake nadat het bestuur een besluit terzake heeft genomen en dit kenbaar heeft gemaakt aan de (subsidie)ontvanger, veelal de doelgroep vertegenwoordigd door een lokale organisatie of overheid, waardoor een in rechte afdwingbare of feitelijke verplichting ontstaat. Deze verplichting wordt op de balans als schuld opgenomen wanneer de totale contractwaarde van donoren onvoldoende is om deze programmaverplichtingen te dekken.Verplichtingendiebetrekkinghebbenopjarennaéénjaarnadebalansdatum,wordenverwerktonderdelanglopendeschulden.

Grondslagen voor de resultaatbepalingAlle opbrengsten worden voor het brutobedrag onder de baten opgenomen, tenzij dit hoofdstuk uitdrukkelijk anders vermeldt. Kosten die nodig zijn om bepaalde baten te realiseren, worden in de staat van baten en lasten als last gepresenteerd.

baten uit eigen fondsenwervingBaten waarvoor een specifieke bestemming is aangewezen, worden apart in de toelichting op de staat van baten en lasten toegelicht. Van deze baten wordt maximaal 22% aangewend ter dekking van voorlichtings-, wervings-, beheeren administratiekosten.

NalatenschappenNalatenschappen worden opgenomen in het boekjaar waarin de omvang betrouwbaar kan worden vastgesteld. Voorlopige uitbetalingen in de vorm van voorschotten worden in het boekjaar waarin ze worden ontvangen verantwoord als baten uit nalatenschappen, voor zover deze niet al in een voorgaand boekjaar zijn verantwoord.

Contributies, donaties, giften en schenkingenContributies, donaties, giften en schenkingen worden verantwoord in het jaar waarin zij worden ontvangen, met uitzondering van ontvangsten die kunnen worden toegerekend aan een periode waarin een bepaalde mailingactie heeft plaats gevonden. Giften van een zaak in natura worden gewaardeerd tegen de reële waarde in Nederland.

baten uit gezamenlijke actiesDe baten uit gezamenlijke acties worden verantwoord in het jaar waarin de omvang betrouwbaar kan worden vastgesteld, met dien verstande dat ontvangen voorschotten in ieder geval worden verantwoord in het jaar waarin ze zijn ontvangen.

baten uit acties van derdenDeontvangenbijdragenvananderefondsenwervendeinstellingenwordenals‘batenuitactiesvanderden’verantwoordvoorhetdoor de instelling ontvangen bedrag. Verwerking vindt plaats in het jaar waarin de bate uit de actie van derden is ontvangen dan wel door die derde is toegezegd. Onder acties van derden vallen uitsluitend acties waarvoor ZOA-Vluchtelingenzorg geen risico draagt.

SubsidiesExploitatiesubsidies komen ten gunste van de staat van baten en lasten van het jaar waarin de gesubsidieerde bestedingen komen of waarin de opbrengsten zijn gederfd dan wel het exploitatietekort zich heeft voorgedaan.

Subsidies in naturaDe ontvangen subsidies in natura, veelal voedsel en hulpgoederen, worden gewaardeerd tegen de waarde vermeld in het aan de goederen gerelateerde contract. Indien het contract hierin niet voorziet, worden de goederen gewaardeerd tegen de waarde in het economisch verkeer op de plaats van ontvangst. Wanneer aan de goederenontvangst geen contract ten grondslag ligt en een betrouwbare waardevaststelling ontbreekt, wordt de transactie niet in de staat van baten en lasten verantwoord.

KostenOmdat belanghebbenden ook inzicht willen hebben in de omvang en samenstelling van de kosten van de eigen organisatie, is in de toelichting een specificatie van deze kosten gegeven conform het model C van de Richtlijnen voor de Jaarverslaggeving.


bestedingen aan doelstellingOnder bestedingen aan de doelstelling wordt verstaan de in het boekjaar betaalbaar gestelde bedragen in samenhang met de doelstellingen en de aan het boekjaar toe te rekenen uitvoeringskosten. In de bestedingen, gepresenteerd onder de doelstellingen wederopbouw en noodhulp, zijn onder meer begrepen subsidies aan lokale partners, ingekochte hulpgoederen en voedsel, kosten van ingezet personeel, transportkosten, lokale huisvestings- en kantoorkosten. Verder zijn daarin ook opgenomen de aanschafkosten van de transportmiddelen, kantoorinventaris et cetera, die na beëindiging van het programma ter beschikking worden gesteld aan de lokale partner.

Kosten fondsenwervende organisatieAlle kosten van activiteiten die ten doel hebben mensen te bewegen geld te geven voor één of meer van de doelstellingen,worden aangemerkt als kosten werving baten. Dit houdt in dat de kosten voor propaganda, publiciteit en public relations tot de kosten van werving baten worden gerekend, tenzij sprake is van voorlichtingskosten. Regelmatig is sprake van gemengde activiteiten: voorlichting en fondsenwerving tegelijk. In die gevallen wordt het deel van deze kosten dat betrekking heeft op de voorlichtingsactiviteit daaraan toegerekend. Op basis van de specifieke voorlichtingsdoelen wordt per situatie vooraf bepaald welke verdeelsleutel wordt gehanteerd.

Kosten beheer en administratieKosten van beheer en administratie zijn de kosten die ZOA-Vluchtelingenzorg maakt in het kader van de (interne) beheersing en administratievoering en die niet worden toegerekend aan de doelstelling of de werving van baten.



Toelichting op de balans per 31 december 2009

Materiële vaste activa

Gebouwen Inventaris en apparatuur

Transportmiddelen

Totaal2009

Totaal2008

Stand per 1 januari 2009

Aanschafwaarde 802.510 884.191 843.312 2.530.013 2.312.651

Cumulatieve afschrijving 457.746 738.917 582.648 1.779.311 1.434.686

Boekwaarde 344.764 145.274 260.664 750.702 877.965

Mutaties in de boekwaarde:

Investering 606 143.689 256.561 400.856 314.505

Desinvestering 0 13.151 0 13.151 97.144

Afschrijvingen 43.201 107.198 309.251 459.649 441.769

Afschrijvingen desinvesteringen 0 13.151 0 13.151 97.144

Saldo -42.595 36.491 -52.690 -58.794 -127.264

Stand 31 december 2009

Aanschafwaarde 803.116 1.014.729 1.099.873 2.917.717 2.530.013

Cumulatieve afschrijving 500.947 832.964 891.899 2.225.809 1.779.311

Boekwaarde 302.169 181.765 207.974 691.908 750.702

De investeringen in 2009 hadden grotendeels betrekking op de vervanging van computerapparatuur en transportmiddelen in het buitenland.

De activa in Nederland hebben voor ongeveer 40% betrekking op de doelstelling en voor ongeveer 60% op de bedrijfsvoering. Activa in de programmagebieden staan 100% ten dienste van de eigen activiteiten gericht op de doelstelling. In totaal is de verdeling als volgt:

Gebouwen Inventaris en apparatuur

Transportmiddelen

Totaal2009

Totaal2008

In gebruik voor de doelstelling 126.239 99.560 207.974 433.774 489.750

In gebruik voor de bedrijfsvoering 175.930 82.205 0 258.134 260.952

302.169 181.765 207.974 691.908 750.702

De actuele waarde van de gebouwen is op 13 december 2006 door een onafhankelijke taxateur getaxeerd op € 875.000.

Voorraden

31-12-2009 31-12-2008

Aanschafwaarde 4.061 6.086

Voorzienigheid voor incourantheid 0 0

Boekwaarde 4.061 6.086


Vorderingen

31-12-2009 31-12-2008

Nog te ontvangen giften/donaties:

- Europese Unie 889.632 717.526

- Ministerie van Buitenlandse zaken 775.304 132.906

- PSO 117.718 36.357

- VN organisaties 324.828 321.390

- USAID-OFDA 0 112.625

- MRRD (Afghaanse Overheid) 366.374 759.473

- PRISMA/ICCO 100.419 0

- Overige Donoren 481.344 322.380

Te ontvangen interest 98.933 94.066

Diversevorderingenenvooruitbetaaldekostenprogramma’s 194.018 60.322

Overige vorderingen en vooruitbetaalde kosten 293.792 243.309

3.642.362 2.800.354

Onder de post ´Nog te ontvangen giften/donaties´ staan de nog te ontvangen bijdragen van donoren. Deze financiële bijdragen hebben betrekking op al uitgevoerde en door ZOA voorgefinancierde projecten of delen daarvan.

Bij de te ontvangen bedragen van MRRD, gaat het om contractuele voorfinancieringverplichtingen van projecten die uiteindelijk door de Wereldbank worden gefinancierd. Gezien de context waarbinnen wordt gewerkt en de trage betalingen van de aan Afghanistan beloofde ontwikkelingshulpbijdragen heeft ZOA deze vordering een hoog risicoprofiel met bijbehorende aandacht gegeven.

Vooralsnog is hiervoor geen voorziening voor incourantheid noodzakelijk.

Liquide middelen

31-12-2009 31-12-2008

Saldi in euros

Nederland 7.476.420 9.221.367

Programmalanden 910.286 678.529

8.386.706 83% 9.899.897 84%

Saldi in vreemde valuta

Nederland 95.218 320.407

Programmalanden 1.681.103 1.517.197

1.776.321 17% 1.837.604 16%

Totaal 10.163.027 100% 11.737.501 100%

HetbeleidvanZOAiseropgerichtomliquidemiddelenzoveelalsmogelijkaantehoudenineuro’s.Contractenmetinstitutioneledonoren maken het noodzakelijk dollarposities aan te houden. Om die reden is het onvermijdelijk dat koersresultaten ontstaan. Deze hebben echter over het algemeen geen invloed op de bestedingsruimte aangezien de afwikkeling vaak ook in dollars plaatsvindt.

De hoge banksaldi worden veroorzaakt door vooruitbetalingen van enkele grote donoren voor projecten die in 2010 uitgevoerd gaan worden.


Reserves en fondsen

ReservesOverzicht van de mutaties in de reserves

31-12-2008 Toevoegingen Onttrekkingen 31-12-2009


Algemeen 2.130.126 386.239 0 2.516.365

Voorfinanciering 1.000.000 0 0 1.000.000

3.130.126 386.239 0 3.516.365

Bestemmingsreserve

Financiering activa 756.788 0 60.820 695.968

Programmagarantie 203.711 6.282 0 209.993

Noodhulp 447.338 15.047 0 462.385

Overige 273.665 168.177 0 441.842

1.681.502 189.506 60.820 1.810.189

Reserves algemeen Het beleid van ZOA-Vluchtelingenzorg is erop gericht een reservepositie te handhaven die een gezond tegenwicht biedt aan algemenefinanciëlerisico’svandeorganisatieenaandespecifiekerisico’svandeprogramma’sdiewordenuitgevoerd.

Omderisico’sopdekortetermijntedekken,enomzekertestellendatdeorganisatieookindetoekomstaanhaarverplichtingenkanvoldoen,heefthetbestuureenstreefbedragvastgesteldvoordecontinuïteitsreservevanmaximaal100%(VFI-richtlijn‘Goededoelen’:150%)vandejaarlijksekostenvandewerkorganisatie.Ditpercentageisgebaseerdophetrisicoprofielvandeorganisatie,de omgeving waarin zij werkt en de genomen interne beheersingsmaatregelen. Zie voor een nadere toelichting op het risicoprofiel en de interne beheersing het betreffende hoofdstuk in het jaarverslag.

Werkelijk 2009

Berekende reserve

Budget 2010

Berekende reserve

Werkkosten van de organisatie

- Salariskosten Nederland 100% 2.625.315 2.625.315 3.075.140 3.075.140

- Expat salarissen 100% 1.833.926 1.833.926 2.498.960 2.498.960

- Salarissen lokaal personeel 50% 3.772.405 1.886.203 3.472.015 1.736.008

- Kantoorkosten niet gerelateerd aan programma

50% 294.354 147.177 321.512 160.756

- Overige fondsenwervingskosten 100% 90.166 90.166 88.386 88.386

Gewenst nivo 6.582.787 7.559.250

Werkelijke continuïteitsreseve 3.516.365 3.641.315

53,4% 48,2%

Survival Ratio in dagen 51 49

Opditmomentheeftdecontinuïteitsreservenogniethetgewensteniveaubereikt.Ookisde‘SurvivalRatio’,hetaantaldagendatde organisatie bij stagnerende inkomsten en gelijkblijvend kostenniveau kan overleven, aan de lage kant. Daarom zullen de komende jaren overschotten op de exploitatie ten gunste van deze reserve komen.

Het niveau van de reserves is een continue aandachtspunt. Het is belangrijk dat ZOA haar beleid blijft toetsen, zowel met het oog op deorganisatierisico’salsooknaaraanleidingvandemaatschappelijkediscussieoververmogensvan´goededoelen´.Opditmomentblijft ZOA ruim binnen de normen die door de VFI zijn gesteld.



AlgemeenIn deze reserve worden middelen apart gezet voor zover de totale continuïteitsreserve lager is dan het gewenste niveau. Indien deze reserve het gewenste niveau heeft bereikt wordt het meerdere opgenomen onder de overige reserves.

VoorfinancieringDereservevoorfinancieringisinhetlevengeroepenomdathetregelmatigvoorkomtdatprogramma’sen(deel)projectenmoetenwordengestartzonderdatde(toegezegde)financiëlemiddelenzijnontvangen.Dezereservemaaktvoorfinancieringvanprogramma’sof (delen van) projecten mogelijk.

bestemmingsreservesOp de bestemmingsreserves rusten geen verplichtingen. De beperkte bestedingsmogelijkheid is aangegeven door het bestuur. Hierna worden de specifieke bestemmingsreserves nader toegelicht.

Financiering activaDeze reserve geeft aan welk gedeelte van het vermogen is vastgelegd in materiële vaste activa en voorraden.Mutaties in deze activaposten leiden tot een wijziging van de reserve financiering activa. De mutatie van de reserve financiering activa komt rechtstreeks ten gunste/laste van de algemene continuïteitsreserve.

ProgrammagarantieDe door het Bestuur bestemde reserve Programmagarantie heeft betrekking op specifieke programmarisico’s waarvoor eengarantie is afgegeven aan het landenprogramma. Programma’swordendoorrelatiefgrotedonorsgefinancierdenhetwegvallenvaneendergelijkefinancieringzou,bijhetontbrekenvangaranties,groteconsequentieshebbenvoordecontinuïteitenduurzaamheidvandeprogramma’s.Derisico’skunnenooktemaken hebben met de werkgebieden waarin ZOA actief is. Het is mogelijk om – ook als daar niet direct externe financiering voor is-programma’stochuittevoeren,doorinterne(voor)financieringvanuitdezereserve.

Per 31 december zijn de volgende garanties verstrekt:

2009 2008

Landenprogramma Sri Lanka 155.210 155.210

Overige 54.783 48.501

209.993 203.711

Reserve noodhulpDeze reserve ontstaat op initiatief van het bestuur van ZOA-Vluchtelingenzorg en niet op basis van bestemde giften van begunstigers. De bestemming noodhulp is bewust aan dit deel van het vermogen gegeven omdat noodhulp een kerntaak van de organisatie is. Door deze reserve is ZOA-Vluchtelingenzorg ook financieel in staat om, onafhankelijk van het verloop van noodhulpacties, tijdig te reageren op hulpvragen. Daarbij geldt wel dat financiering vanuit het noodhulpfonds in principe het karakter van voorfinanciering heeft. Achteraf wordt de financiering zoveel mogelijk gecompenseerd door bestemde giften die ZOA ontvangt in het kader van noodhulpacties.

OverigeHieronder zijn de reserves opgenomen die in de landen zijn gevormd ten behoeve van specifieke doelen. Dit betreft met name reservering om vervanging van activa in de toekomst mogelijk te maken.

Analyse van mutaties in de reservesDe toename van de continuïteitsreserve is grotendeels veroorzaakt door een positief operationeel resultaat van € 514.926 en een vrijval van de reserve financiering activa van € 60.820.


FondsenDe fondsen bestaan uit nog te besteden middelen die door begunstigers of donors met een bepaald doel zijn gegeven. Doordat de fondsen van donors niet altijd op gelijkmatige tijden beschikbaar worden gesteld, kan een fluctuerend beeld in het inkomstenpatroon ontstaan. Dat is vooral terug te zien in het vastgelegd vermogen. Om de vluchtelingen toch de beloofde hulp te kunnen bieden, worden overschotten en tekorten zoveel mogelijk verrekend binnen de fondsen en, indien mogelijk, binnen gelijksoortige projecten. Als er dan alsnog een bedrag overblijft, wordt dit ten laste of ten gunste van de reserves gebracht.

31-12-2008 Ontvangengelden

Besteedaan projecten

Bijdrage uit alge-mene middelen

31-12-2009

Wederopbouw projecten

Afghanistan 5.368 46.607 81.725 45.898 16.148

Burundi 0 10.104 11.528 1.424 0

Cambodja 154.341 166.598 303.252 16.532 34.219

Congo 0 59.922 70.667 61.078 50.333

Ethiopië 155.484 123.663 168.841 25.733 136.039

Liberia 33.156 778.521 525.338 84.366 370.705

Myanmar 7.833 18.013 16.240 0 9.606

Sri Lanka 27.297 205.377 50.201 87 182.560

Noord Sudan 12.563 41.017 85.397 31.817 0

Zuid Sudan 17.870 140.075 139.757 49.186 67.374

Thailand 0 82.354 99.598 17.096 -148

Uganda 180.797 417.818 332.788 102.387 368.214

ZOA Zakelijk 138.411 -138.411 0 0 0

J.M. Bogman Fonds 0 140.000 0 0 140.000

Nederland (voorlichting) 36.858 0 0 -13.573 23.285

769.978 2.091.658 1.885.331 422.031 1.398.336

Noodhulp projecten

Afghanistan 42.345 17.143 21.314 0 38.174

Bangladesh 27.941 170 28.000 -111 0

Congo 106.048 24.590 37.966 0 92.672

Ethiopië 31.738 350 13.128 0 18.961

Pakistan 28.575 0 0 0 28.575

Myanmar 494.503 12.701 480.048 0 27.156

Sri Lanka 1.388.635 191.104 102.425 44.345 1.521.659

Noord Sudan 49.003 620 -16.924 0 66.547

Uganda 26.296 200 -11.221 0 37.716

Thailand 0 15.500 10.700 0 4.800

Indonesië / Philipijnen 0 241.108 46.596 0 194.513

2.195.084 503.486 712.032 44.234 2.030.773

Wederopbouw projecten Dezereservebestaatuitnogtebestedengeldenvoorprogramma’sdieverkregenzijnuitbestemdegiftenvanparticulierenenorganisaties of uit subsidies van de overheid tenzij aan deze gelden een contractuele verplichting ten grondslag ligt. Ontvangen maar nog niet bestede middelen zijn in dat geval opgenomen onder de Kortlopende Schulden.

NoodhulpprojectenDezereservebestaatuitnogtebestedengeldenvoornoodhulpprogramma’sdieverkregenzijnuitbestemdegiftenvanparticulierenen organisaties of subsidies van de overheid tenzij aan deze gelden een contractuele verplichting ten grondslag ligt. Ontvangen maar nog niet bestede middelen zijn in dat geval opgenomen onder de Kortlopende Schulden. Deze reserve bestaat grotendeels uit de ontvangen bijdragen van particulieren voor de noodhulp in Sri Lanka na de Tsunami. Doordat er voor de korte termijn veel middelen beschikbaar waren uit institutionele bron, is er voor gekozen de opbrengsten uit de noodhulpacties in te zetten op de langere-termijn-hulpverlening (wederopbouwfase) aan de slachtoffers. Hiervoor is gekozen om een verantwoorde besteding te garanderen. Het restant van deze gelden zal in 2010 geheel worden besteed.


Analyse van de mutaties in de fondsenDoor de economische crisis heeft ZOA in 2009 onvoldoende bestemde fondsen kunnen werven voor reeds in 2008 geplande activiteiten. Om de gedane toezeggingen aan de doelgroep na te komen is een bijdrage gedaan uit algemene middelen. Het bedrijvenplatform ´ZOA Zakelijk´ is in 2009 omgevormd tot groepen business ambassadeurs per land. Deze groepen hebben hun eigen fonds dat wordt gevoed uit de contributies van de leden en welke worden aangewend voor projecten in het land waar de leden bij betrokken zijn.

Kortlopende schulden

Kortlopende schulden 31-12-2009 31-12-2008

Belastingen en sociale premies 88.633 73.390

Personeelskosten 103.259 94.251

Vooruitontvangen donorbedragen 2.994.006 4.369.340

Crediteuren 715.287 807.637

Programmaverplichtingen 59.582 361.067

Transitoria buitenland 1.569.823 1.585.068

Overige schulden en transitoria 215.103 227.200

5.745.693 7.517.953

belastingen en sociale premiesDeze post betreft nog verschuldigde belastingen en sociale premies per het einde van het verslagjaar.

PersoneelskostenDeze post betreft de verschuldigde bedragen voor vakantiegeld inclusief sociale lasten per het einde van het verslagjaar. De rechten van personeel op de niet nog niet opgenomen vakantiedagen zijn hier als verplichting opgenomen. De pensioenregeling van ZOA-Vluchtelingenzorg is te kenmerken als een beschikbare premieregeling. Daarom is een voorziening conform IAS 271 niet noodzakelijk.

Vooruit ontvangen Donorbijdragen (subsidies)Reeds ontvangen bijdragen die na het verslagjaar worden besteed, zijn hier als een verplichting opgenomen. ZOA-Vluchtelingenzorg heeft deze bijdragen ontvangen op basis van programmavoorstellen en contracten en heeft daarom een bestedingsverplichting. Als ZOA haar verplichtingen niet nakomt, moeten de bedragen aan de donor worden teruggestort. Dit jaar is de bijdrage voor 2010 van het ministerie van Buitenlandse Zaken pas na balansdatum ontvangen. Hierdoor is de verplichting per 31 december 2009 aanmerkelijk lager.

CrediteurenOnder de crediteuren zijn de reguliere verplichtingen aan leveranciers opgenomen, zowel in de landenprogramma’s als inNederland.

ProgrammaverplichtingenDeze verplichtingen komen voort uit de risico´s met betrekking tot het implementeren van projecten in gebieden waar ZOA werkt. Verschillende omstandigheden (veiligheid, weersomstandigheden, gebrek aan hulpbronnen, etc.) kunnen er toe leiden dat vertraging optreedt in de realisatie van de geplande doelen. Dit kan leiden tot een tekort aan beschikbare budgetten voor de nog te realiseren werkzaamheden. Een extra bijdrage is dan noodzakelijk om het programma en haar doelen te realiseren en de doelgroep duurzame resultaten aan te bieden.

Transitoria buitenlandDeze verplichtingen betreffen verplichtingen binnen het landenprogramma zelf met betrekking tot deze programma´s.

Overige schulden en transitoriaDe overige schulden en transitoria betreffen overige transitoria die niet onder de hierboven gegeven verdeling van kortlopende schulden konden worden gerubriceerd.

Vooruit ontvangen Donorbijdragen 31-12-2009 31-12-2008

Europese Unie 1.568.125 1.893.731

VN organisaties 306.364 178.114

Ministerie van Buitenlandse Zaken 492.857 1.486.284

Prisma/ICCO 32.209 126.934

PSO 29.015 126.045

Overige 565.436 558.231

2.994.006 4.369.340


Niet uit de balans blijkende verplichtingen

De niet uit de balans blijkende verplichtingen hebben betrekking op:

Huurcontracten in de landen waar ZOA werkzaam is:

Verplichtingen korter dan een jaar bedragen: € 112.000

Verplichtingen langer dan een jaar: € 246.000

Totaal: € 358.000

Co-financieringsverplichtingen:

ZOA heeft per 31-12-2009 voor projecten in Sri Lanka en Cambodja een totale verplichting van: € 566.662

Co-financieringsverplichtingen zijn verplichtingen om, naast de door een donor ter beschikking gestelde gelden, ook gelden uit andere fondsen in te zetten voor specifiek benoemde projecten.


Toelichting bij de staat van baten en lasten 2009

baten

Algemeen

Procentuele verdeling van baten Werkelijk2009

Budget2009

Werkelijk2008

Baten uit eigen fondsenwerving 25 26 25

Aandeel in acties van derden 8 7 6

Subsidies 66 67 68

Overige 1 0 1

100 100 100

Om optimaal te kunnen inspelen op de wensen van de doelgroep in onze programmagebieden, streeft ZOA naar minimaal 30% batenuiteigenfondsenwerving.VerderhanteertZOAderichtlijndateenbijdragevanéénsubsidiegevervooréénlandenprogrammaniet groter zal zijn dan 35% van dat programma om te grote donorafhankelijkheid te voorkomen.

AnalyseDoor de economische crisis is de beoogde groei in het aandeel van eigen fondsenwerving niet gehaald. In de meerjarenplanning wordt gerichte aandacht gegeven om groei van dit percentage te realiseren.

baten uit eigen fondsenwerving

Herkomst Werkelijk2009

Budget2009

Werkelijk2008

Huis-aan-huis collecte 923.928 1.050.000 1.035.838

Mailingacties 867.645 1.100.000 916.632


Giften en schenkingen

- Particulieren 1.296.080 1.600.000 1.343.324

- Kerken en scholen 1.121.709 980.000 1.088.895

- Bedrijven, fondsen en overige 1.179.486 1.860.000 1.149.964

Donateurs 985.719 1.250.000 981.425

6.598.507 8.040.000 6.641.819

Waarvan met specifieke bestemming Werkelijk2009

Budget2009

Werkelijk2008

Wederopbouwprogramma’s/projecten 1.870.149 2.990.000 1.293.479

Noodhulpprojecten 532.855 600.000 1.005.990

AnalyseDe eigen fondsenwerving is sterk beïnvloed door de economische crisis. Particulieren gaven de eerste negen maanden van 2009 aanmerkelijk minder wat invloed heeft gehad op de opbrengst van de collecte en mailingacties die juist in die periode plaatsvonden. In het vierde kwartaal is de achterstand gedeeltelijk ingehaald bij giften en schenkingen van particulieren, kerken en scholen. De geworven noodhulpopbrengsten zijn hoofdzakelijk binnengekomen naar aanleiding van de rampen in Zuid-Oost Azie.

baten uit acties van derdenDe hier verantwoorde bedragen betreffen de opbrengsten uit acties door fondsenwervende instellingen in Nederland ten behoeve van programma’senprojectenvanZOA-Vluchtelingenzorg.Hetbetreftookbijdragenvaninternationaleorganisatiesofvanbuitenlandsedonors in de private sector.

Subsidies van overhedenDit betreft projectbijdragen van de Nederlandse overheid, de Europese Unie en organisaties van de Verenigde Naties als UNHCR, UNDP, UNICEF, WFP en dergelijke.

Het is niet altijd in de begroting te voorzien of en in welke mate in de loop van het boekjaar donoren daadwerkelijk bereid zijn een bijdrage te leveren aan de noodsituaties in de werkgebieden van ZOA. Een deel van de in het verslagjaar ontvangen financiële middelen zal na het verslagjaar worden besteed. Als hierbij sprake is van bijdragen van donoren op basis van een contractueel


overeengekomen bestedingsverplichting, zijn de nog te besteden middelen verantwoord onder ´Kortlopende schulden´ onder de post ´Vooruit ontvangen donorbijdragen´.

Subsidie-inkomsten Werkelijk

2009Budget2009

Werkelijk2008

BUZA 3.989.113 3.788.749 4.337.020

BUZA-capaciteitsopbouw (via PSO) 816.816 498.915 635.831

MFS-wederopbouw 2.844.555 3.204.409 1.813.781

MFS-onderwijs (via PRISMA) 1.648.491 1.336.625 1.725.093

Nederlandse overheid 9.298.975 8.828.698 8.511.725

EU 4.196.396 5.313.722 4.341.859

VN-organisaties 2.713.499 3.525.289 2.811.331

Overige institutionele donoren 1.104.963 1.962.213 2.154.555

17.313.833 19.629.921 17.819.470

AnalyseDe daling van de inkomsten van de overige institutionele donoren is veroorzaakt door het aflopen van projecten in Afghanistan. De verwachte stijging betreffende gelden van EU en VN-organisaties werd niet gerealiseerd door een tekort aan acquisitiecapaciteit. In 2010 zal hierop extra worden geïnvesteerd. In de bijlage is een overzicht van de inkomsten per institutionele donor opgenomen.

Overige baten

Werkelijk2009

Budget2009

Werkelijk2008

Interest baten 195.114 218.567

Koersresultaten en overige baten 19.816 54.206

214.930 PM 272.773

Koersverschillen komen voort uit de herwaardering van de banksaldi in buitenlandse valuta. Dit betreft vooral US dollars. Door de omrekeningnaareuro’stredenwaarderingsverschillenop.Dezewaarderingsverschillenhebbentemakenmetdefluctuatiesinhetkoersverloop van de dollar. Deze waarderingsverschillen vindt u in de jaarrekening terug onder de post overige baten. Wanneer de dollar in waarde stijgt ten opzichte van de euro ontstaan er positieve waarderingsverschillen. Daar staat tegenover dat de financiering ineuro’s(bestedingindollars)eennegatiefeffectheeftopdebestedingsruimte.BijstijgendewaardevandedollarmoetZOAoverde dollarvoorraad een waarderingswinst boeken. Deze dollars hebben betrekking op projectbijdragen die al wel ontvangen zijn maar die nog moeten worden besteed. De bestedingsruimte in dollars voor de projecten wordt door de waardemutatie in principe niet aangetast.


Toelichting bij de staat van baten en lasten per 2009

Lasten

Kostenstructuur ZOA-Vluchtelingenzorg Werkelijk2009

Budget2009

Werkelijk2008

Programmakosten in het buitenland 81,3% 83,2% 83,5%

Programmakosten in Nederland (Voorlichting) 4,9% 3,7% 3,6%

ProgrammacoördinatieinNederland 4,7% 4,2% 3,3%

Totaal besteed aan de doelstelling 91,0% 91,1% 90,4%

Fondsenwervingskosten 4,8% 5,2% 5,2%

Kosten beheer en administatie 4,3% 3,7% 4,4%

Totale kosten van de organisatie 100,0% 100,0% 100,0%

ZOA streeft er naar minimaal 88% van haar middelen te besteden aan de doelstelling.Het aandeel fondsenverwervingskosten en kosten van beheer en administratie is ten opzichte van voorgaande jaren verder verminderd. Door dalende kosten bij gelijkblijvende omzet is het percentage wederom gedaald. Mede hierdoor heeft ZOA-Vluchtelingenzorg op dit moment een gezonde kostenstructuur.

Deindicator‘totaalvandedoelbestedingen/totaalvandeontvangsten’,in200987,5%(2008:89,7%)isietsverslechterd.Deoorzaak ligt in het feit dat een deel van in 2009 ontvangen gelden pas in 2010 zullen worden besteed.

Wederopbouw- en noodhulpprogramma’sDe wereld van de humanitaire hulpverlening is erg dynamisch. Dat heeft niet alleen invloed op de eigen van ZOA activiteiten maar ook op het beleid van belangrijke donoren voor de landen waar ZOA werkt. In het overzicht van de bestedingen per land blijkt dat er mede daardoor grote verschillen zijn tussen geplande en gerealiseerde omvang van de hulpverlening.

Overzicht per land

Werkelijk2009

Budget2009

Werkelijk2008

Belangrijkste oorzaak afwijkingten opzichte van budget

Afghanistan 3.006.510 2.868.637 4.229.364

Angola 0 0 21.565 Programma is in 2008 overgedragen

Bangladesh 28.000 0 133.000 Hulpverlening watersnood

Burundi 121.900 116.533 83.467

Cambodja 968.544 876.015 689.034

Congo 560.699 625.000 99.034 Eind 2008 opgestart

Ethiopië 2.141.881 2.563.464 2.457.859

Indonesië 28.596 0 0 Hulpverlening watersnood

Liberia 1.199.052 1.483.794 1.434.069

Myanmar 496.288 750.000 199.336 Vertraging in financiering door externe donoren

Noord Sudan 1.552.215 2.143.276 1.211.878 Grote financiering uitgesteld naar 2010

Philipijnen 18.000 0 0 Hulpverlening watersnood

Sri Lanka 3.774.641 4.079.574 4.315.816

Thailand 4.008.698 3.797.021 4.424.020

Uganda 1.164.051 1.679.005 793.744

Zuid Sudan 1.373.970 3.623.645 1.732.106 Verwachte financiering van enkele donoren niet doorgegaan

Overige 10.424 505.000 0 Nietaanéénlandtoerekenbaar

Subtotaal landen 20.453.469 25.110.964 21.824.293

NL-voorbereiding/coördinatie 1.178.440 1.261.248 869.248 MFS1 Kennismanagement en uitbreiding support teams

NL - voorlichting/bewustwording 1.225.581 1.122.740 929.479 UitvoeringMFS1programma'draagvlakversterking’



WederopbouwProgramma’s/projecten inhetkadervandedoelstellingdiedoordeorganisatiezelfof insamenwerkingmet(lokale)partnersworden uitgevoerd.

Noodhulp

Verstrekte steun via hulporganisaties ter plaatseHet onder deze post verantwoorde bedrag werd besteed aan het Thailand-Burmese Border Consortium (TBBC) in Thailand ten bate van de Birmese vluchtelingen aan de Thai-Birmese grens. Tevens werd aan Bangladesh, Indonesië en de Philipijnen via andere (lokale) hulpverlenings-organisaties bijgedragen in de hulpverlening.

Direct verstrekte hulpRechtstreekse hulp in noodsituaties door inzetten van personeel, financiële middelen en goederen.

Voorbereiding en coördinatie vanuit NederlandHier worden de kosten verantwoord van de clusters voor de programmalanden (support teams) en Noodhulp. Deze afdelingen zijn verantwoordelijk voor ondersteuning van beleid, management en verantwoording (intern en extern) in de programmalanden.

Voorlichting / bewustwordingKosten die gemaakt worden om over de vluchtelingenproblematiek voorlichting te geven in het algemeen en aan de achterban in het bijzonder.

Werving batenHet overgrote deel van de opbrengsten van ZOA komt uit de bron `Institutionele donoren´. Deze opbrengsten zijn in de Staat van Baten en Lasten verwerkt onder de posten ´Acties van Derden´ en ´Subsidies´. De kosten die de organisatie maakt voor de werving van deze bijdragen zijn relatief laag.

Kostenpercentage totale fondsenwerving

Werkelijk2009

Budget2009

Werkelijk2008

Eigen fondsenwerving 955.067 1.232.726 1.016.265

Acties derden 55.548 72.661 97.095

Subsidies 206.180 249.661 249.586

Totale kosten fondsenwerving 1.216.795 1.555.048 1.362.946

Kostenpercentage eigen fondsenwerving 14% 15% 15%

Kostenpercentage totale fondsenwerving 5% 5% 5%

Het percentage kosten eigen fondsenwerving is verder gedaald in 2009. ZOA hanteert een vaste norm van maximaal 16%.

beheer en AdministratieKosten van beheer en administratie zijn de kosten die de organisatie maakt in het kader van de (interne) beheersing en administratievoering en die niet worden toegerekend aan de doelstelling of de werving van baten.Vanwege het vaste karakter van deze kosten variëren deze kosten nauwelijks in de afgelopen jaren.


Toelichting lastenverdeling 2009 (‘Model C’)

In deze kosten is een bedrag van € 459.649 (2008: € 441.769) aan afschrijvingen verwerkt.

KostentoerekeningKosten worden toegerekend aan de doelstelling, werving baten en beheer en administratie. Bij de toerekening is de aanbeveling ‘KostentoerekeningBeheerenAdministratie’vanhetVFIgevolgd.Opbasisvandevolgendemaatstavenheeftdetoerekeningplaatsgevonden:

A) Kosten eigen organisatie in het buitenland De onder deze post verantwoorde bestedingen betreffen met name de personeelskosten van uitgezonden veldwerkers alsmede

de kantoorkosten ter plekke. Deze bestedingen houden direct verband met de programma-uitvoering in de landen (buiten Nederland) waar ZOA-Vluchtelingenzorg werkzaam is. Kosten eigen organisatie buitenland worden volledig toegerekend aan de doelstelling.

B) Kosten eigen organisatie in Nederland Onder kosten eigen organisatie in Nederland worden twee soorten bestedingen onderscheiden: B1) Direct toewijsbare uitvoeringskosten Kosten die rechtstreeks verband houden met de uitvoering van de doelstellingen en de volgende direct toewijsbare

uitvoeringskosten: •Voorbereidingencoördinatietenaanzienvanwederopbouw(voornamelijkdekostenvandeprogramma-afdeling,de

landen-supportteams) en noodhulp (voornamelijk de kosten van de noodhulpdesk) •Dedirectekosteninverbandmetvoorlichtingenbewustwording •Dedirectekostenvanbateneigenfondsenwerving,actiesvanderdenensubsidieswordendirectaandebetrokkenpost

toegewezen.

B2) Indirect toewijsbare uitvoeringskosten Hieronder worden verstaan bestedingen die deels, en indirect, toegerekend zijn aan de doelstellingen via bedrijfseconomische

criteria (werkplekken, inzet van personeel, etcetera) en volgens een bestendige gedragslijn. Deze kosten betreffen de kosten van de afdelingen directiebureau, bedrijfsvoering, algemene kosten en kosten van het bestuur.

Niet toegerekende kosten zijn verantwoord onder de Kosten beheer en administratie.

2008 Doelstelling Fondsenwerving Kosten van

beheeren

admini-stratie

Totaal2009

Budget2009

Totaal2008Wederopbouw Noodhulp Voorlichting Coördinatie Eigen Derden Subsidies

Eigenprogramma’s/projecten

13.983.203 3.992.386 465.660 18.441.250 24.109.230 19.419.425

Subsidies aan lokale partners

397.713 1.593.810 1.991.523 1.500.000 2.432.292

Organisatiekosten in het veld

424.165 62.191 486.356 50.000 369.265

Salarissen en sociale lasten

451.093 744.777 275.048 41.691 84.645 633.388 2.230.643 2.394.030 2.100.273

Pensioenkosten 31.359 51.776 19.121 2.898 5.884 44.031 155.069 185.901 146.006

Overige personeels-kosten

28.749 39.597 17.099 1.982 4.022 148.155 239.604 246.175 262.254

Directe kosten (campag-

nes, telemarketing etc.)

492.194 0 93.400 0 585.594 686.370 537.093

Reis- en verblijfkosten 103.135 70.465 37.123 5.575 11.318 35.252 262.869 209.304 200.178

Huisvestingskosten 8.675 31.883 20.242 2.116 4.298 25.469 92.682 84.397 87.856

Kantoorkosten 117.330 25.074 87.023 535 1.086 63.306 294.354 304.420 346.925

Controlekosten en jaarrekening

105.782 105.782 61.503 93.269

Overige algemene kosten 19.580 214.869 7.216 751 1.527 28.079 272.023 347.669 133.533

Totaal 14.805.082 5.648.387 1.225.581 1.178.440 955.067 55.548 206.180 1.083.462 25.157.747 30.179.000 26.128.369


De kosten die uiteindelijk onder kosten van Beheer en administratie worden verantwoord zijn:

Omschrijving % Toelichting

Kosten van bedrijfsvoering

•algemeen•financiën•facilitairezaken•ICT

rato50ratorato

op basis van werkplekken50%isdirecteondersteuninglandenprogramma’sop basis van werkplekkenop basis van werkplekken

Personeelszaken 100

Directie (inclusief secretariaat) 95 5% is verwerving van subsidies

Raad van Toezicht 100

Juridische kosten 100 Deze zijn voor ZOA voornamelijk algemeen van aard

Communicatie 0 Deze worden volledig aan het onderwerp toegerekend

Donateurs- en ledenadministratie 0 Deze worden volledig aan de fondsenwerving toegerekend

Projectadministratie 0 Deze worden volledig aan de doelstelling toegerekend

Normstelling beheers- en administratiekostenOp basis van de aard van de organisatie zoals beschreven in hoofdstuk 3, 4 en 6 van dit jaarverslag heeft de directie de norm voor de beheers- en administratiekosten vastgesteld op 6%. Bij het meerjarenoverzicht en -prognose op bladzijde 107 wordt de ontwikkeling in de tijd van deze indicator weergegeven.

bezoldiging Raad van Toezicht en DirectieZOA heeft een onbezoldigde Raad van Toezicht. De leden van de raad ontvangen voor hun werkzaamheden geen vergoeding. Gemaakte kosten kunnen worden gedeclareerd conform de regels die ook gelden voor ZOA medewerkers. In 2009 is voor € 1.125 aan onkosten gedeclareerd welke door de leden als gift is teruggestort op de bankrekening van ZOA.

De positie en bevoegdheden van de algemeen directeur (enig bestuurder) zijn met een managementstatuut geregeld. De directie is eindverantwoordelijk voor de totale operationele organisatie.

Loonkosten directeur Werkelijk2009

Budget2009

Werkelijk2008

Bruto salaris 93.708 91.183 89.793

Sociale lasten 7.079 6.460 7.220

Pensioenpremie 13.603 13.600 13.005

114.390 111.243 110.018

Het brutosalaris is inclusief vakantietoeslag en eindejaarsuitkering. Het salaris van de directeur is gebaseerd op het Bezoldigingsbesluit Burgerlijke Rijksambtenaren (BBRA1984), schaal XVI. Deze kosten blijven ruim binnen de normen die het VFI daarvoor heeft gesteld.

Aantal personeelsledenPer 31 december 2009 had ZOA Vluchtelingenzorg 777 (2008: 925) medewerkers in dienst.

Overige gegevens AccountantsverklaringZie volgende pagina.

ResultaatverdelingHet resultaat is verdeeld conform het overzicht in de Staat van Baten en Lasten.


Aan de Raad van Toezicht van ZOA Vluchtelingenzorg

Accountantsverklaring

Verklaring betreffende de jaarrekening Wij hebben de in dit verslag op pagina 87 tot en met 105 (hoofdstuk 11.2) opgenomen jaarrekening 2009 van ZOA Vluchtelingenzorg te Apeldoorn, bestaande uit de balans per 31 december 2009 en de staat van baten en lasten over 2009 met de toelichting, gecontroleerd.

Verantwoordelijkheid van de directie De directie van de stichting is verantwoordelijk voor het opmaken van de jaarrekening die het vermogen en het resultaat getrouw dient weer te geven, alsmede voor het opstellen van het jaarverslag, in overeenstemming met de Richtlijn voor de jaarverslaggeving 650 voor Fondsenwervende Instellingen. Deze verantwoordelijkheid omvat onder meer: het ontwerpen, invoeren en in stand houden van een intern beheersingssysteem relevant voor het opmaken van en getrouw weergeven in de jaarrekening van vermogen en resultaat, zodanig dat deze geen afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten bevat, het kiezen en toepassen van aanvaardbare grondslagen voor financiële verslaggeving en het maken van schattingen die onder de gegeven omstandigheden redelijk zijn.

Verantwoordelijkheid van de accountant Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de jaarrekening op basis van onze controle. Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht. Dienovereenkomstig zijn wij verplicht te voldoen aan de voor ons geldende gedragsnormen en zijn wij gehouden onze controle zodanig te plannen en uit te voeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen afwijkingen van materieel belang bevat.

Een controle omvat het uitvoeren van werkzaamheden ter verkrijging van controle-informatie over de bedragen en de toelichtingen in de jaarrekening. De keuze van de uit te voeren werkzaamheden is afhankelijk van de professionele oordeelsvorming van de accountant,waaronderbegrepenzijnbeoordelingvanderisico’svanafwijkingenvanmaterieelbelangalsgevolgvanfraudeof fouten. In die beoordeling neemt de accountant in aanmerking het voor het opmaken van en getrouw weergeven in de jaarrekening van vermogen en resultaat relevante interne beheersingssysteem, teneinde een verantwoorde keuze te kunnen maken van de controlewerkzaamheden die onder de gegeven omstandigheden adequaat zijn maar die niet tot doel hebben een oordeel te geven over de effectiviteit van het interne beheersingssysteem van de stichting. Tevens omvat een controle onder meer een evaluatie van de aanvaardbaarheid van de toegepaste grondslagen voor financiële verslaggeving en van de redelijkheid van schattingen die de directie van de stichting heeft gemaakt, alsmede een evaluatie van het algehele beeld van de jaarrekening.

Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is als basis voor ons oordeel.

Oordeel Naar ons oordeel geeft de jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en de samenstelling van het vermogen van ZOA Vluchtelingenzorg per 31 december 2009 en van het resultaat over 2009 in overeenstemming met de Richtlijn voor de jaarverslaggeving 650 voor Fondsenwervende Instellingen.

Verklaring betreffende andere wettelijke voorschriften en/of voorschriften van regelgevende instantiesOp grond van de wettelijke verplichting ingevolge artikel 2:393 lid 5f BW melden wij dat het jaarverslag, voor zover wij dat kunnen beoordelen, verenigbaar is met de jaarrekening zoals vereist in artikel 2:391 lid 4 BW.

Den Haag, 29 april 2010 PricewaterhouseCoopers Accountants N.V.

Origineel getekend door P.B.J. Koets RA


STA

AT

VA

N b

ATE

N E

N L

AS

TEN

bIJLAGEN

budget 2010 BATEN Budget 2010 Werkelijk 2009 Budget 2009

Baten uit eigen fondsenwerving

Huis aan huis collecte 1.015.000 923.928 1.050.000


Contributies, donaties, giften en schenkingen 5.529.000 5.450.639 6.790.000

6.744.000 6.598.507 8.040.000

Aandeel in acties van derden 1.794.747 2.009.448 1.956.576

Subsidies 16.981.990 17.313.833 19.629.846

Overige baten 0 214.930 0

SOM DER BATEN 25.520.737 26.136.718 29.626.423

LASTEN Budget 2010 Werkelijk 2009 Budget 2009

Besteed aan doelstellingen

Wederopbouw

Eigenprogramma’s/projecten 18.104.540 14.407.368 21.420.789

Verstrekte steun/subsidies aan lokale partners 0 397.713 0

18.104.540 14.805.082 21.420.789

Noodhulp

Verstrekte steun via hulporganisatie ter plaatse 1.500.000 1.593.810 1.500.000

Direct verstrekte hulp 2.098.089 4.054.578 2.190.175

3.598.089 5.648.387 3.690.175

Voorbereiding en coördinatie vanuit Nederland 1.353.585 1.178.440 1.267.108

Voorlichting/bewustwording 1.228.218 1.225.581 1.124.783


Werving baten

Kosten eigen fondsenwerving 1.079.365 955.067 1.232.726

Kosten acties van derden 101.066 55.548 72.661

Kosten verkregen subsidies 318.318 206.180 249.661

1.498.749 1.216.795 1.555.048

Beheer en Administratie 1.223.195 1.083.462 1.121.153

SOM DER LASTEN 27.006.376 25.157.747 30.179.056

OVERSCHOT/-TEKORT -1.485.639 978.971 -552.633

Per saldo onttrokken/toegevoegd aan:

Fondsen

Hulpverleningsfondsen:

Opstartkosten 0 0 0

Wederopbouw projecten -112.500 628.357 0

Noodhulp projecten -1.498.089 -164.312 -1.025.814

-1.610.589 464.045 -1.025.814

Reserves

Algemene continuïteitsreserve 124.950 386.239 473.181

Financiering activa 0 -60.820 0

Programmagarantie 0 6.282 0

Noodhulp 0 15.047 0

Overige bestemmingsreserve 0 168.177 0

124.950 514.926 473.181

TOTAAL MUTATIE RESERVES EN FONDSEN -1.485.639 978.971 -552.633


Meerjarenoverzicht en -prognose (in duizenden euro’s)

ZOA heeft bepaald wat de financiële indicatoren zijn die de kwaliteit van een landenprogramma bepalen. Hierin is naar voren gekomen dat een optimaal landenprogramma een omvang heeft van ongeveer € 3.500.000 en een bezetting heeft van 3 à 4 expats aangevuld met lokale staf. Een landenprogramma met deze omvang is effectief te managen en in staat om tegenvallers op te vangen zonder dat dit ten koste gaat van de slagvaardigheid van de organisatie. ZOA streeft er naar om elk landenprogramma naar dit niveau te brengen. In de meerjarenprognose is als doelstelling opgenomen dat een landenprogramma met € 250.000 per jaar groeit. Gecombineerd met het aantal landen waar ZOA werkzaam wil zijn en de door het bestuur vastgestelde acceptabele kostenpercentages kan de meerjaren ambitie worden bepaald.

UITGANGSPUNTEN Werkelijk 2007

Werkelijk 2008

Werkelijk 2009

Budget 2010

Schatting 2011

Schatting 2012

Schatting 2013

Schatting 2014

Aantal programmalanden 10 10 11 11 12 12 12 12

Doelbestedingen (x € 1.000) 2.076 2.362 2.087 2.208 2.500 2.750 3.000 3.250

Percentage inkomsten niet-subsidies

43% 32% 34% 35% 35% 35% 35% 35%

Norm eigen fondsenwervings-percentage (CBF)

16% 16% 16% 16% 16% 16% 16% 16%

Norm totaal fondsenwer-vingspercentage

5% 5% 5% 6% 6% 6% 6% 6%

Norm administratie en beheerskosten

5% 4% 4% 6% 5% 5% 5% 5%

Om de continuïteitreserve op het gewenste niveau te krijgen wordt in de komende jaren jaarlijks € 500.000 toegevoegd. Zie ook de toelichting op de continuïteitsreserve. Er zal jaarlijks € 100.000 worden gereserveerd ter financiering van nieuwe programma´s.

BATEN Werkelijk 2007

Werkelijk 2008

Werkelijk 2009

Budget 2010

Schatting 2011

Schatting 2012

Schatting 2013

Schatting 2014

Baten uit eigen fondsen-werving

en aandeel acties derden 10.486 8.503 8.823 8.538 10.500 11.550 12.600 13.650

Subsidies 13.212 17.819 17.314 16.982 19.500 21.450 23.400 25.350

SOM DER BATEN 23.698 26.322 26.137 25.520 30.000 33.000 36.000 39.000

LASTEN Werkelijk 2007

Werkelijk 2008

Werkelijk 2009

Budget 2010

Schatting 2011

Schatting 2012

Schatting 2013

Schatting 2014

Besteed aan doelstel-lingen

Totaal besteed aan doelstelling

20.762 23.623 22.858 24.284 26.342 29.030 31.718 34.406

Werving baten 5,1% 1.204 5,2% 1.363 4,6% 1.217 5,9% 1.499 5,8% 1.735 5,8% 1.912 5,8% 2.089 5,9% 2.266

Beheer en Administratie 5,1% 1.217 4,3% 1.142 4,1% 1.083 4,8% 1.223 4,4% 1.323 4,4% 1.458 4,4% 1.593 4,5% 1.728

SOM DER LASTEN 23.183 26.128 25.158 27.006 29.400 32.400 35.400 38.400

OVERSCHOT/-TEKORT 515 194 979 -1.486 600 600 600 600

PER SALDO ONTTROKKEN/TOEGEVOEGD AAN:

Fondsen -162 -199 464 -1.611 100 100 100 100

Reserves 677 393 515 125 500 500 500 500

TOTAAL MUTATIE RESERVES EN FONDSEN

515 194 979 -1.486 600 600 600 600


Overzicht institutionele donoren per categorie in 2009

Subsidies

donor Werkelijk 2009

DMH/HH 2.283.146

DMH/VG 2.844.555

BUZA-Education 1.648.491

BUZA-Capacity-building 816.816

RNE-Afghanistan 488.209

RNE-Ethiopië 878.811

RNE-Sri Lanka 338.947

Totaal BUZA-donors 9.298.975

ECHO 2.771.608

EUROPEAID 1.424.788

Totaal EU-donors 4.196.396

MinistryofRuralRebabiliation&Development (MRRD / Afghanistan)

428.598

Ministry of Agriculture, Irrigation and Livestock (Afghanistan)

66.600

Embassy Belgium 67.992

Totaal GOV-donors 563.190

UNHCR-Ethiopië 342.212

UNHCR-Liberia 20.430

UNHCR-Thailand 513.052

UNICEF-Sri Lanka 78.461

UNICEF-Sudan 65.583

World Food Programme (WFP) 119.243

Food and Agriculture Organisation (FAO)

116.007

United Nations Development Pro-gramme (UNDP)

530.961

United Nations Office for the Coor-dination of Humanitarian Affairs (OCHA)

927.550

Totaal VN-donors 2.713.499

Deutsche Gesellschaft für Techni-sche Zusammenarbeit (GTZ)

344.875

Other 196.898

Totaal subsidies overigen 541.773

TOTAAL Subsidies 17.313.833

OVERIGE INDICATOREN Werkelijk 2007

Werkelijk 2008

Werkelijk 2009

Budget 2010

Schatting 2011

Schatting 2012

Schatting 2013

Schatting 2014

Fondsenwervingspercen-tage (CBF)

16% 15% 14% 16% 13% 13% 13% 13%

Percentage besteed aan doelstelling

90% 90% 91% 90% 90% 90% 90% 90%

Doelbesteding in percen-tage van inkomsten

88% 90% 88% 95% 88% 88% 88% 89%

Solvabiliteit 52% 51% 60% 57% 57% 58% 59% 60%

Survival ratio in dagen 35 44 51 49 49 51 52 53

Liquiditeit 193% 193% 240% 214% 215% 220% 225% 230%

Baten uit acties van derden

donor Werkelijk 2009

CRWRF 24.435

CRWRC 660.687

LAKER MISSIONEN 51.689

OVERIGEN 68.475

Totaal acties van derden Buitenland 805.286

AQUA FOR ALL 328.496

EO-METTERDAAD 44.065

WILDE GANZEN 28.665

WOORD&DAAD 35.872

HAPPY GIFT 40.203

KERK IN ACTIE 271.575

RED EEN KIND 218.435

MWH FOUNDATION 236.851

Totaal acties derden Nederland 1.204.162

Totaal acties derden 2.009.448


Wat u kunt doen

[r]echtvoordevluchteling,ZOA-Vluchtelingenzorgzetzichdaarvoorin.Daarombieden wij noodhulp en helpen bij de wederopbouw. Samen met de vluchtelingen bouwen wij aan een nieuwe toekomst.

ZOA wil werken aan verandering en blijft strijden tegen onrecht. Vanuit de over-tuiging dat de bijbel ons oproept om recht te doen aan onze naaste, durven en willen we onze achterban oproepen om ook recht te doen.

Doe[r]echtenhelpons[r]echttedoen

Wij zijn dankbaar voor de financiële steun van onze donateurs, die ons werk mogelijk maken. Ook zijn wij dankbaar voor alle hulp die wij ontvangen in tijd en kennis van onze vrijwilligers, en weten wij ons gedragen door betrokkenheid en gebed.

Ook u kunt recht geven aan vluchtelingen. Wilt u weten hoe u kunt helpen? Neem contact op met ZOA-Vluchtelingenzorg, op telefoonnummer +31(0)553663339,envraagnaaronderstaandecontactpersonen:

• Voorinstitutioneledonorenenpartnerorganisaties:AnedeVos ([email protected])

• Voorbedrijvenenkapitaalfondsen:HarryVerwaaijen ([email protected])• Voorkerken:YvonnePloegman ([email protected])• Voorscholenenevenementen:NathalieEilander ([email protected])• Voorparticulieren:JohanGuis ( [email protected]); of • HoofdafdelingfondsenwervingenvoorlichtingEwoutSuithoff ([email protected]).

Geef uw hart, geef uw kennis, geef uw tijd, geef uw geld

©2010

ZOA-VluchtelingenzorgPostbus 4130, 7320 AC Apeldoorn, NederlandTelefoon : 055 3663339Telefax : 055 3668799E-mail : [email protected] : www.ZOA.nl

bankrelaties:Rabobank Noordwest-Veluwe, Nederland. Rekeningnummer: 38.75.12.012IBAN: NL02 RABO 0387 5120 12SWIFT adres: RABO NL 2U ING Rekening: 550

Raad van Toezicht ZOA-Vluchtelingenzorg:Drs. W. Zoeteweij, GoudaVoorzitterDrs. W.J. Adema RA MBA, NunspeetPenningmeesterDhr J.W. Boogerd, MaarssenMw. Mr. I. Verbeek-den Daas, MaarssenIng.K.A.deVries,‘s-GravenpolderMw. Drs. A.W. Westerveld, HegebeintumDhr. Drs. B. Brand, Zwolle Directie:J. Mooij, MBA, algemeen directeurDrs. A.J.M. de Jong RA, plaatsvervangend directeur

Inschrijfnummer K.v.K.: 41009723

Redactie:Arnoud de Jong, eindredactieInge van der Weijden, tekstMark Verhelst, Albert Wolters, financieel verslag

Design:Frivista - (y)our mission, Amersfoort

Druk:Drukkerij De Bunschoter

beeldmateriaal:www.folkertrinkema.com, ZOA, D.J. Verkuil (pag. 28)

Gegevens mogen geheel of gedeeltelijk worden overgeno-

men, mits met bronvermelding en mededeling aan ZOA-

Vluchtelingenzorg. ZOA-Vluchtelingenzorg ontvangt graag

een exemplaar van de betreffende publicatie.

Colofon

Afkortingen

BuZa Ministerie van Buitenlandse ZakenCAPP Country Annual Policy Plan ( jaarlijks landenbeleidsplan)CBF Centraal Bureau FondsenwervingCBO Community Based Organisation CARE Internationale organisatie voor noodhulp en wederopbouwCDC Community Development Committee CRWRC Christian Reformed World Relief CommitteeECHO European Community Humanitarian OfficeEU-CORD Europese koepel van organisaties in noodhulp en ontwikkelingssamenwerkingFAO Food and Agriculture Organisation of the United NationsICCO Interkerkelijke organisatie voor ontwikkelingssamenwerkingISO International Organisation for StandardisationMFS MedefinancieringsstelselOFDA Office of U.S. Foreign Disaster AssistancePRISMA Koepel van christelijke organisaties in ontwikkelingssamenwerkingRNE Royal Netherlands AmbassyUNHCR Vluchtelingenbureau van de VNUNOCHA United Nations Office for the Coordination of Humanitarian AffairsUSAID U.S. Agency for International DevelopmentVFI Vereniging Fondsenwervende InstellingenWFP World Food ProgrammeZIS ZOA Informatie Systeem

Jaarverslag ZOA-Vluchtelingenzorg 2009

ZOA-Vluchtelingenzorg - Jaarverslag 2009

Documents

Transcript of ZOA-Vluchtelingenzorg - Jaarverslag 2009