Zeeslagen en de admiraliteit van Friesland

Zeeslagen en de Admiraliteit van FrieslandHans Zijlstra

Museum Admiraliteitshuis, Dokkum, 1 september 2015

Even voorstellen• 25 jaar geleden opgericht als Vereniging van

Amateur Archiefonderzoekers te Dokkum• 550 leden en groeiend• Genealogie & streekhistorie Noordoost Friesland• Doel: Delen van kennis en ervaring. Publicatie

kwartaalblad leden, De Sneuper (oplage 650), en sinds 1999 ook gedeeltelijk online.

• 2x jaarlijks ledendag.• HZ webmaster sinds 2000.

2Museum Admiraliteitshuis, Dokkum,

1 september 2015 Hans Zijlstra, www.zijlvaart.com

Zeeslagen en de Admiraliteit van Friesland

• Introductie Admiraliteiten• Zeeslagen met deelname Friese

Admiraliteit• Friese admiraals• Wat waren de opmerkelijkste acties?• Bijzondere bij-effecten• Conclusies



Introductie

4


Hans Zijlstra, www.zijlvaart.com

Atlas Ortelius, 1579

Admiraliteiten



• Amsterdam• Rotterdam• Zeeland• Noorderkwartier (West-Friesland)• Friesland

Zeeslagen met deelname Friese Admiraliteit (20+1)



• Slag bij Gibraltar 1607• Slag bij Duins 1639• Slag bij Dover 1652• Slag bij Plymouth 1652• Slag bij de Hoofden 1652• Slag bij de Singels 1652• Driedaagse Zeeslag 1653• Zeeslag bij Nieuwpoort 1653• Slag bij Ter Heijde 1653• Slag in de Sont 1658• Driedaagse Zeeslag 1663• Slag bij Lowestoft 1665• Vierdaagse Zeeslag 1666• Tweedaagse Zeeslag 1666• Tocht naar Chatham 1667• Slag bij Solebay 1672• Tweede slag bij het Schooneveld 1673• Slag bij Kijkduin 1673• Slag bij Beachy Head 1690• Slag bij de Doggersbank 1781

• voormalige Friese Admiraliteit (marine) in de Slag bij Kamperduin in 1797, (Bataafse Republiek).

Slag bij Gibraltar, 1607



• Ontvanger-generaal/equipagemeester Jan Hendrick Jarichs van der Leij deed voorbereiding




• Onder commando Jacob van Heemskerk• 30 schepen, baai van Cadiz/Gibraltar • Friese pinas (of jacht) onder Theunis Wolters

Wie was 9-jarige?




RESOLUTIEN DER STATEN-GENERAAL19 Jan. 1607. Gelast aan de Adm. te schrijven dat zij elk een kapitein van hun repartitie moesten nomineren tot lid van de Raad van de Admiraal van de vloot. Tevens werd aan de Adm.v.Dokkum geschreven dat het uitgeruste schip bemand moest worden met 100 koppen en uitterlijk voor de laatste Januari naar Texel te zenden. 6 Febr. 1607 Verklaart Gedeputeerde Runia van Friesland dat Thoenis Wouters, Adm.Heemskerk in de raad zal dienen. 18 Sept.1607. Thoenis Wolters. Afrekening van de soldaten die hij vervoerd had.




• Friese pinas verovert Nostra Siegnora del Rosario. Spaans vlaggenschip San Augustín.

• 6 gulden beloning en later nog 50 gulden• Inleiding tot Twaalfjarig Bestand in 1609• Kaart door Andrijes Lader boeckebijnder

vereert voerde caert bij hem inde camer van Oestergoe opt Landtschaps huijs gelevert vande [zee]slach voer Gibraltar geschijet 3 fl

Pinas/jacht uit zelfde tijd



Adam Willaerts, 1617, Rijksmuseum



Adam Willaerts, allegorie, Rijksmuseum



Cornelis Claesz van Wieringen, 1622, Het Scheepvaartmuseum AmsterdamCadeau voor Prins Maurits van Admiraliteit Amsterdam

Opdracht was oorspronkelijk voor zeeschilder Cornelis Vroom bedoeld, maar die was te duur (6000 gulden).



Cornelis Claesz van Wieringen, 1621, Rijksmuseum.



Heemskerck stierf in het harnas



Kanon Admiraliteit Friesland 1613



Slag bij Duins, 1639



• Onder MH Tromp/Witte de With tegen Spanje• 95 schepen (10 branders) vs 55 Spaanse• Brander-kapitein Adriaen Jansz, Gloeiende Oven• Onder Admiraliteit Middelburg als konvooier




• Onder MH Tromp/Witte de With tegen Spanje• 95 schepen (10 branders) vs 55 Spaanse• Fregat met 70 man en 22 kanonnen onder

leiding van Friese kapitein Tjaard de Groot. • Joris Pieters van den Broeck verovert Spaans

galjoen met 140 man en 18 stukken geschut




• Brander-kapitein Adriaen Jansz, Gloeiende Oven• Onder Admiraliteit Middelburg als konvooier

Financiële situatie, voorbeeld



• In 1626 Friese Admiraliteit vrijgesteld van levering 6 schepen.• Slag bij Dungeness in december 1652• Friese kapiteins Wiglema en Adriaan Brunsvelt• Onder commando Maarten Harpertsz Tromp• Geen geld meer. Staten-Generaal weigerden: Uiteindelijk

leende een Dokkummer uyt liefde ende ter eeren van 't Landt 200 gulden om brood in te kopen.

• Maar: 1624 De camerbooden vande admiraliteijt tot Doccum vande leverantie van thien taffelboeckiens in silver beslagen en aende heeren gelevert die somma van 38 £ 10 st.

Slag in de Sont, 1658



• Onder commando Jacob v Wassenaer v Obdam

• Tjerk Hiddes de Vries op troepenschip Judith

Jan Abrahams Beerstraten, 1660

Slag in de Sont, 1658



• Aucke Stellingwerf.(Adriaan Brunsvelt sneuvelt).

• Op Prinses Albertina, 36 kanonnen. In gevecht met Zweeds admiraalsschip.

Willem van de Velde de Oude

Friese Admiraals• Tjerk Hiddes de Vries• Auke Stellingwerf• Hans Willem baron van Aylva• Douwe Aukes• Enno Doedes Star (Groningen)



Aucke Stellingwerf (1635-1665)sneuvelt in Slag bij Lowestoft 1665



Tjerk Hiddes de Vries (1622-1666)



Sneuvelt door Tweedaagse Zeeslag. Begraven Harlingen

Michiel de Ruyter had een portret van de gesneuvelde Hiddes in zijn voorkamer hangen.

Hans Willem baron van Aylva (1633-1691)



Enno Doedes Star (1631-1707)



Tocht naar Chatham, 1667



• Onder commando Michiel de Ruyter• Hans Willem van Aylva en Hendrick Brunsvelt

Tocht naar Chatham, 1667



• Friese smaldeel o.l.v. Hans Willem van Aylva• Hendrick Brunsvelt als schout-bij-nacht• Journaal bijgehouden door Brunsvelt• Vissen met kor, Vlag verloren in storm• Fries eskader: Groot Frisia,Prins Hendrick Casimir,

Oostergo,Westergo, Steeden (met kapitein Barend Hiddes de Vries), Princes Albertina (een brander), Klein Frisia en de Windthondt. Later nog galjoot De Krakelingh.

• Scheepspredikant Johannes de Grou, sinds 1663 predikant van Burum/Munnekezijl.

Slag bij de Doggersbank, 1781



• Onder commando Johan Zoutman• Tegen Groot-Brittannie na erkenning USA• Willem Livius v Bouricius & Adelborst Beilanus

Slag bij de Doggersbank, 1781



• Van Bouricius op de Eensgezindheid• 5 dagen eerder: Harlinger havenmeester

Cornelis Dirks Zijlstra van Harlingen ontving klacht van kapitein Jan Vlielander over Bouricius.

Willem Livius v Bouriciuskapitein op hulk De Dwinger, Vlie



• Rouwbord in kerk Oudwoude, 1793• Kanonnen in kasteel Hackforth• Lepel in Hannemahuis

Slag bij Kamperduin, 1797



• Onder commando Jan Willem de Winter• 25 NL schepen, 24 Britse • Dooitzen Eelkes Hinxt op De Beschermer

Slag bij Kamperduin, 1797



• Kapitein• Begraven te Huisduinen• Woonde aan de Diepswal• Verhaal in Sneuper 119

Bij-effecten Admiraliteit Friesland• Bemanning VOC, WIC en koopvaardij (Sont)• Zeelui en scheepstimmermannen voor tsaar Peter

de Grote! Wybrand Scheltinga en Gerlof Andries (Ternaard en Birdaard).

• Abel Jansz Tasman (vgl Jan Abels)?• Australië, Amerika



Fronton Admiraliteit Friesland



Conclusies• Kleine rol in zeeslagen• Vaak ondergebracht bij andere admiraliteiten• Onenigheid met Groningen• Vaak geldgebrek• Late reacties op oproepen



HVNF media• Blog, http://sneuperdokkum.blogspot.com sinds januari 2008• Slideshare, http://www.slideshare.net/sneuperdokkum • YouTube• Flickr/Picasa, https://picasaweb.google.com/sneuperdokkum • Google Maps• Twitter, http://twitter.com/sneuperdokkum sinds eind 2010• Mobiele versies• Website http://www.HVNF.nl basis/ verzamelpunt.

39



http://sneuperdokkum.blogspot.com/

http://www.slideshare.net/sneuperdokkum

https://picasaweb.google.com/sneuperdokkum

http://twitter.com/sneuperdokkum

http://www.hvnf.nl/

www.HVNF.nl [email protected]

[email protected]@sneuperdokkum

40



Vragen/Meer info?

http://www.hvnf.nl/

mailto:[email protected]

mailto:[email protected]

Zeeslagen en de admiraliteit van Friesland

Education

Transcript of Zeeslagen en de admiraliteit van Friesland