Staat van Fryslân:

02-02-2011

Probleemperceptie Fryslân

Friese Ziel

geaard in:

water [stormvloeden, klimaatverandering]

landschap [cultuurhistorisch weidelandschap]

veldslagen [vrijheidsstrijd tegen indringers]

geschiedenis doortrokken van opstanden en anarchie

kleine, autonome gemeenschappen met zelfbestuur

Friese Zielparadoxaal

fier bescheiden innovatief conservatief

praktisch intellectueel

ingetogen emotioneel

nuchter temperamentvol

rationeel gevoelig

Fries Oergevoel

komt voort uit gevoel voor:

vrijheid en onafhankelijkheid

water, natuur, ruimtelijkheid

eigen taal, cultuur en historie

uit zich in:

eigenheid en zelfredzaamheid

saamhorigheid en kleinschaligheid

Fries in Beweging

Fries komt in beweging als:

hem raakt in zijn oergevoel

zo niet, dan:

gaat het langs hem heen “dan gaat de Fries ondergronds”

Gebrek aan Urgentie

in Frieslân is gebrek aan urgentie

op niveau van burger en van gemeenschap

- duurzaamheidsprikkels raken oergevoel niet

- overlevingsmechanisme zorgt voor ontkenning

“het valt wel mee in Fryslân,

we hebben wel voor heter vuren gestaan”

Gebrek aan Urgentie

gevoel ontbreekt

“als we nu niets doen hebben we over

20 jaar een heel groot probleem”

Conclusie

Fries komt alleen in duurzame beweging

van onderop en van binnenuit

Voorraad Analyse Fryslân

Voorraad Analyse Fryslân

Ontwikkeling van Zeeland in voorraden en stromen

Sociaal-cultureel kapitaal FryslânVoorraden

• bevolkingssamenstelling

• gezondheid

• woningvoorraad

• voorzieningenniveau

• cultuur

• taal

• gemeenschapszin /zelfredzaamheid

Friese bevolking

Friese bevolkingsvoorraad neemt af vanaf 2025

daling sterkst in Noord(Oost)-Frieslân en eilanden

bevolkingsdaling in sommige gemeenten meer dan 10%

beroepsbevolking daalt tot 2030 met 8%

bevolkingsdaling groter dan landelijk gemiddelde

Bevolkingsprognose naar regio

Friese bevolking

vergrijzing sterker dan landelijk gemiddelde

aantal 65+ers neemt met tweederde toe [+65.000]

ontgroening sterker dan landelijk gemiddelde

aantal jongeren 0-24 is laatste 10 jaar gedaald met 0.6%

landelijk is aantal jongeren met 2.1% gestegen

aantal jongeren daalt met 6.6% , landelijk met 3.1%

grote verschillen tussen stad en platteland

Friese Voorzieningen

scholen, ziekenhuizen, supermarkten, zorg, sport

voorraad neemt af, maar minder sterk dan landelijk

goed georganiseerd, kleinschalig, goed bereikbaar

Maar:

veel jongeren trekken weg uit landelijke dorpskernen

voorzieningen niveau komt onder druk te staan

Economisch kapitaal FryslânVoorraden

• toerisme en recreatie

• landbouw

• werkgelegenheid

• kennis

• economische vitaliteit

LandbouwFryslân was en is een landbouw provincie

bepalend voor economie en landschap

80% van vasteland is landbouwgrond 70% van landbouwgrond is voor melkveehouderij

aantal mensen in landbouw drastisch afgenomen

1980 10.000 boeren en tuinders 2010 6.500 boeren en tuinders (200 per jaar stoppen)

bijdrage aan economie drastisch afgenomen

5.5% bijdrage aan bruto regionaal product 6% bijdrage aan werkgelegenheid

Kern Landbouw Probleem schaalvergroting zet door en technologische innovatie

steeds minder agrarische bedrijven blijven over

prijzen nog meer onder druk te staan

marges worden (te) klein

belang landbouw vs milieu, landschap, recreatie

radicale schaalvergroting die wereldwijd concurreert

aangepaste landbouw voor milieu, landschap, recreatie

Kennis / Onderwijsvoorraad Kennis stijgt maar is lager dan landelijk gemiddeld

- opleidingsniveau van Fries relatief laag (23% hoog opgel)

- kwaliteit onderwijsniveau op scholen is (te) laag

- achterblijvende onderwijskwaliteit (kleine scholen)- tekort aan ambitie en prestatiegerichtheid- onderadvisering naar voortgezet onderwijs

-kennisinfrastructuur zwak ontwikkeld

- uitzonderingen zijn WETSUS, Energy Valley

onderinvestering in kennis en innovatie

Economische vitaliteit laatste 20 jaar: veelzijdiger, robuuster, minder grillig

- kernzones ontwikkelen zich economisch redelijk (50% van bedrijven, 60% v/d werkgelegenheid)

- leunt zwaar op traditionele sectoren

- innoverend vermogen relatief laag: - veel MKB (75% van werkgelegenheid) - MKB vernieuwt wel, maar versnipperd - weinig onderzoek van grote kennisbedrijven - onderinvestering in R&D (0.5% t.o.v. 1% land.) - technologische ‘hot spots’ liggen niet in Fryslân

Economische vitaliteit macro-schaal

regionale bbp lager dan Nederlands gemiddelderegionale inkomen lager dan Nederlands gem.

meso-schaal diversiteitinnovatieve sectoren [water, energie, landbouw]

micro-schaalmiddelgrote innovatieve bedrijven

probleem zit meer op macro- dan op meso-micro-niveau

Friese economische groei

ontwikkeling Friese economische groei over 2000-2009

relatieve groei / bijdrage aan BRP Fryslân

Overheid, zorg en onderwijs + 2.7% 21.8-24.5%

Industrie - 0.4%

Handel en horeca - 0.8%

Zakelijke dienstverlening + 0.2%

Bouw + 0.2% 6.5-6.7%

Landbouw en visserij - 0.8% 6.5-5.7%

Transport en communicatie - 0.1%

Economisch kapitaal Fryslân

significant verbeterd en minder kwetsbaar

grootste zorg is combinatie van:

zwakke kennisinfrastructuur tekort schietend onderwijs

laag innovatief vermogen achterblijvende technologische innovatie

wat wordt nieuwe motor van Friese economie?

Ecologisch kapitaal Fryslân

Voorraden

• luchtkwaliteit

• bodemkwaliteit

• waterkwaliteit

• biodiversiteit

• ruimtelijke kwaliteit

Ruimtelijke Kwaliteit Fryslân heeft mooiste landschap van Nederland cultuurhistorische landschap, bossen, natuurgeb.

aaneengesloten oude weidelandschappen

terpenlandschap, kronkelsloten

Friese streekeigen boerderijbouw

Maar….

Karakteristiek Fries landschap verdwijnt

door:

• schaal vergroting in de landbouw• uitbreiding steden en bedrijventerreinen• ruimtelijke planologie

gevolgen:

• aantasting Friese cultuur• minder aantrekkingskracht toerisme / recreatie• verlies aan flora/fauna

Stand Ecologisch Kapitaal

leefomgevingskwaliteit uitstekend

karakteristieke Friese landschap ernstig aangetast

tast flora en fauna diversiteit aan

bedreigt de Friese cultuur

verzwakt de economie

Integraal Beeld Fries kapitaal

kracht zit in de combinatie van het sociaal-cultureel en ecologisch kapitaal

Friese cultuur wordt gevormd door het oergevoel voor water, natuur, ruimte in combinatie met eigen taal, cultuur en historie

economisch kapitaal is verbeterd maaris kwetsbaar en toe aan herijking

aantasting landschap verzwakt economie en onderbenutte kennis, innovatie en ambitie bedreigen de economie ook

Ergo

Quo Vadis Fryslân?