Wouter van Ooijen Mail: [email protected] Sheets en info: voti.nl/hvu/2TPRJ6
ZATERDAG17,ZONDAG18AUGUSTUS2013 INTERVIEW WOUTER …wduyck/media/standaardceulaer.pdf · tieert in...
Transcript of ZATERDAG17,ZONDAG18AUGUSTUS2013 INTERVIEW WOUTER …wduyck/media/standaardceulaer.pdf · tieert in...
10 BINNENLAND DE STANDAARDZATERDAG 17, ZONDAG 18 AUGUSTUS 2013
en de zwakste leerlingen. Maardaarvoor is een brede eerste graadniet de oplossing.’
Waarom denken velen van wel?‘Het probleem is dat het onderwijsdebat wordt gedomineerddoor onderwijssociologen. Terwijlcognitief psychologen ook wel ietsin te brengen hebben. Wij wetendat je betere leerprestaties krijgtals je leerlingen vroeger differentieert in plaats van later. En datgeldt niet alleen voor de beste,maar ook voor de zwakste leerlingen. En met een brede eerstegraad los het je watervalsysteemniet op, je stelt het alleen uit.’
U vond het pleidooi van dechristendemocratische Innestogroep voor een kortere zomervakantie een goed idee. Ookvanuit een sociale motivatie?
‘Kinderen uit gegoede gezinnenmaken in die twee maanden éénmaand cognitieve vooruitgang.Kinderen uit kwetsbare gezinnen,vaak zijn dat anderstalige gezin
mensen beter moeten informeren.En dan heb ik het zowel over hetartsenkind dat naar het algemeensecundair gaat, terwijl het meertalent heeft voor een technischerichting, als over het arbeiderskind dat in het technisch onderwijs terechtkomt, terwijl het perfect algemeen secundair zou aankunnen. We moeten tot elke prijsvermijden dat je afkomst je studiekeuze bepaalt.’
Daarvoor dient die brede eerstegraad toch? Om de keuze uit testellen en dus minder afhankelijk te maken van afkomst?
‘Juist. Maar daarvoor heb je geenbrede eerste graad nodig, wel eenmentaliteitsverandering. Analyses wijzen ook uit dat bij ons deleerprestaties niet heel sterk beïnvloed worden door je afkomst.’
Ik dacht dat dat in Vlaanderennet heel erg wél het geval was.
‘Nee, uit officiële cijfers blijkt datje studieresultaten niet meer danin andere landen gedetermineerdworden door je sociale afkomst. Eris wel een groot verschil tussen deleerlingen die het beste presteren
Dat meent u niet.‘Toch wel. En op basis daarvankunnen wij vrij nauwkeurig voorspellen wie zeker geen kans maaktom te slagen. Als we die test nogwat beter uitwerken, zouden wedaar in alle richtingen ons voordeel mee kunnen doen, denk ik.’
Is het geen goede zaak dat veeljongeren met een universitairestudie beginnen? Dat wijst opeen enorme democratisering.
‘Ja, en die sociale drijfveer vind ikook erg belangrijk. Daarom mageen oriënteringsproef nooit bindend zijn. Maar de overheidsmiddelen staan onder druk. En het isniet omdat je voor een open, democratisch en goedkoop onderwijs bent, dat je niet mag nadenken over efficiëntie.’
U had ook forse kritiek op degeplande onderwijshervormingvan de Vlaamse regering. Ookdie hervorming is ingegevendoor sociale overwegingen.
‘Ook in het middelbaar onderwijsgeldt de totale keuzevrijheid. Enook daar zien we dat mensen foutekeuzes maken. De overheid zou
Aan de UGent, waar Duyck hoogleraar is en hoofd is van de opleidingscommissie aan zijn faculteit,beginnen elk jaar bijna achthonderd studenten aan het eerste jaarpsychologie. ‘En minder dan dehelft van hen behaalt uiteindelijkhet diploma’, zucht Duyck. ‘Datvind ik toch bijzonder weinig.’
Daarom pleitte u deze weekvoor een oriënteringsproef.
‘Een student kost ongeveer 15.000euro per jaar. Die middelen moeten we zo efficiënt mogelijk gebruiken. Ik pleit niet voor een bindende test, maar op basis van eeneenvoudige proef kunnen we bepaalde studenten toch waarschuwen dat een bepaalde richtingniets voor hen is. Wie totaal geenaanleg heeft voor statistiek, heeftin het eerste jaar psychologie bijvoorbeeld geen kans.’
Weet iedereen dat niet?‘Blijkbaar niet. Mensen weten nietwat ze kunnen verwachten. Uiteen test die wij hebben ontwikkeld, blijkt dat er elk jaar studenten bij ons beginnen die de regelvan drie niet kennen.’
JOËL DE CEULAERFOTO’S TITUS SIMOENSHij krijgt de vraag wel vaker.
Op familiefeesten, bijvoorbeeld.Of mensen eens met hem mogenkomen praten over hun emotionele problemen. ‘Maar daar ga iknooit op in’, zegt Wouter Duyck. ‘Ikben een psycholoog, maar ik hebgeen bijkomende opleiding totpsychotherapeut gevolgd. Als ikeen paar maanden oefen op eenbiefstuk, zal ik erg handig wordenmet een scalpel. Maar daarom gaik nog geen operaties doen.’Duyck is een van de markantstepsychologen van het land. Hij iszeer actief op Twitter en mengtzich graag en gretig in het maatschappelijk debat. Bijvoorbeeldover ons onderwijs, waar hij eenuitgesproken en tegendraadse visie op heeft. ‘Maar wetenschappelijk onderbouwd’, zegt hij. ‘Ik houdmij niet zozeer bezig met mentaleaandoeningen, als cognitief psycholoog ben ik geïnteresseerd inde werking van het brein van normale mensen. Onder meer bij leerprocessen en taalverwerving.’
WOUTER DUYCK (UGENT) WIL BETERE SCHOLEN EN EEN BETERE GEZONDHEIDSZORG
‘Veel zogenaamdepsychotherapeutenzijn kwakzalvers’
Als het aan hem lag, was de zomervakantie van onze kinderenallang afgelopen. En die Vlaamse onderwijshervorming vindthij ook maar niks. De Gentse psycholoog Wouter Duyck heeftnuttig advies voor onze politici. Maar evengoed voor mensendie hulp zoeken bij emotionele problemen.
>>> Lees verder op blz. 12
INTERVIEW
DE STANDAARDZATERDAG 17, ZONDAG 18 AUGUSTUS 2013 BINNENLAND 11
Wouter Duyck: ‘Sigmund Freud heeft geen enkele wetenschappelijke geloofwaardigheid meer.’
12 BINNENLAND DE STANDAARDZATERDAG 17, ZONDAG 18 AUGUSTUS 2013
nen, gaan drie maanden achteruit.Zo vergroten de zomervakantiesde kloof tussen kansrijke en kansarme kinderen.’
Beter een korte vakantie daneen brede eerste graad?
(knikt) ‘En zes weken is nog telang. Beter één maand grote vakantie en de rest spreiden over hetjaar. Je kan ook denken aan eensummerschool voor kwetsbarekinderen, maar dat zou discriminerend overkomen.’
In tegenstelling tot behoorlijkwat doemdenkers vindt u hetook een goed idee dat we onzekleine kinderen naar dvd’s van‘Bumba’ en ‘Dora’ laten kijken.
‘Ja, kleuters die naar zulke dvd’skijken, zijn sneller schoolrijp. Dora is een interessant geval omdatze twee talen spreekt. Dit werd ge
creëerd voor de Spaanstalige kinderen in de VS, om hen beter Engels te laten leren. Onze overheidlaat hier kansen liggen. Waaromzou Ketnet geen vergelijkbare programma’s maken voor Turkse enMarokkaanse kinderen?’
Hoe kunnen we anderstaligekinderen nog helpen?
‘Door de leerplicht te vervroegen.Twaalf procent van de anderstalige kleuters gaat niet naar de kleuterschool. Vele anderen nauwelijks. En het gebruik van de thuistaal op school mag ook geen taboezijn. Turkse kinderen kunnen erbaat bij hebben als ze wiskunde inhet Turks krijgen, bijvoorbeeld.’
Uw literatuurstudie over diebrede eerste graad werd gepubliceerd door denktank Itinera.Is dat niet een beetje raar vooreen universiteitsprofessor?
‘Ik was al bezig met mijn studietoen Ivan Van de Cloot mij belde.Ik was vroeger zelf ook sceptischover een denktank die niet transparant is over zijn geldschieters,maar ik heb in totale onafhankelijkheid kunnen werken. En hetwas een kans om mijn onderzoekzo breed mogelijk te verspreiden.’
Moeten onze universiteiten nietde échte denktanks zijn?
‘Dat is waar, maar ik heb nog nooitzoveel aandacht gekregen als metdie Itinerastudie. De media creëren het forum voor denktanks.’
De opiniepagina’s staan tochopen voor wetenschappers?
‘Wel, ook daar valt iets over te zeggen. Er verschijnen te veel stukken van academici die niet gebaseerd zijn op onderzoek dat is gepubliceerd in een vaktijdschrift.Het is geen goede zaak dat wetenschappers zomaar iets beweren inopiniestukken, zonder zich te baseren op degelijk onderzoek.’
Nee, laat dat maar aan journalisten over.
(lacht) ‘Die mogen dat van mij.Maar voor wetenschappers ligt delat hoger. Op den duur denken politici en lezers: “Och, voor elke wetenschapper die A beweert, vind jeer wel een die B zegt.” En danhoudt men op den duur géén rekening meer met wetenschappers.Terwijl het beleid zich net veel vaker en beter zou moeten laten adviseren door academici.’
Hoe staat het met de kwaliteitvan het academisch onderzoek?Sinds het schandaal met de Nederlandse psycholoog Stapelhoudt het niet meer op met degevallen van wetenschappelijkbedrog. Gisteren raakte weereen geval bekend van een Belgische wetenschapster diezwaar heeft gefraudeerd.
‘Schurken zijn er overal. In de wetenschap en in de maatschappij.Het goede nieuws is dat bedrogvroeg of laat uitkomt. De wetenschap is een zelfcorrigerend systeem. Er komt altijd een dag datandere onderzoekers naar je datakijken, en dan wordt duidelijk hoehet zit. Dat is toch een goed teken.’
Wat is het grootste misverstand over de psychologie?
‘Dat Sigmund Freud nog altijd denumero uno is. Stel je voor dat weGalenus nog altijd als de numerouno van de geneeskunde zoudenbeschouwen. Freud baseerde zichamper op empirische gegevens omzijn theorie te formuleren. Hijtrok algemene conclusies uit individuele patiënten, en hij schreefdat ze genezen waren terwijl zeeen maand na de behandeling alhervallen waren. Freud heeft geenenkele geloofwaardigheid meer.’
Is het niet gênant dat aan uwfaculteit de psychoanalyse nogaltijd vertegenwoordigd is?
‘Nee, omdat het voor iedereen duidelijk is dat de theorieën vanFreud geen wetenschappelijkegrond hebben. In hun wetenschappelijk werk gebruiken collega’s van die vakgroep dat klassiekekader ook niet meer. Zij doen ookempirisch onderzoek.’
U verschilt met hen wel vanmening over de nieuwe editievan de DSM, het handboek vande psychiatrie. Uw psychoanalytische collega’s Stijn Vanheuleen Paul Verhaeghe verketterenhet, u hebt de neiging om hette verdedigen.
‘De DSM wordt uitgegeven doorde associatie van Amerikaansepsychiaters, wat al voor een deelhet verzet van psychologen verklaart. Vandaag is dat handboektheorieneutraal, zoals dat heet: erstaan alleen beschrijvingen vansymptomen in. In de eerste versiesvan de DSM stonden verklaringen, en die waren dan nog grotendeels psychoanalytisch geïnspireerd. Vandaag is het boek zeer
nuttig omdat men toch een gemeenschappelijke taal nodigheeft, zodat alle therapeuten enonderzoekers weten waarover zepraten als ze het over een depressie hebben.’
Wordt die diagnose tegenwoordig niet te snel gesteld? Vroeger was rouw een uitzonderingin de DSM, vandaag niet meer.Wie rouwt, is depressief.
‘Wel, ook als uw depressie veroorzaakt is door een tragisch verlies,zijn de klachten dezelfde. En kunnen psychotherapie of psychofarmaca uw welbevinden verhogen.Ik zou dat eerder positief bekijken. Iemand die rouwt, kan geholpen worden als hij eens gaat praten met een psychotherapeut.’
Maar hij moet niet meteen volpillen worden gepompt.
‘Natuurlijk niet. Er is al een enorme overconsumptie. Maar datprobleem wordt niet veroorzaaktdoor de DSM, maar door artsen. Ikhoorde het onlangs nog van iemand die Prozac voorgeschrevenkreeg omdat hij klaagde over slapeloosheid. Toen had ik zin om diehuisarts te bellen om te vragen ofhij de symptomen van depressie inde DSM al eens had bekeken.’
Kennen we de langetermijneffecten van die pillen? Hersenonderzoekster Christine VanBroeckhoven houdt haar hart
vast voor wat ze aanrichten.‘Die langetermijneffecten zullenwe pas over een paar decenniakennen. Dat is waar. Mensen stellen soms overdreven veel vertrouwen in de geneeskunde en de farmacie. Als een middel in de apotheek wordt verkocht, denken weautomatisch dat het goed werkt.Terwijl we de positieve effectenvan psychotherapie veel beterkennen dan die van medicatie.’
Is het niet zo dat antidepressiva bij milde depressie niet beter werken dan een placebo?
‘Men moet van die pillen inderdaad geen wonderen verwachten.De farmaceutische industriewerkt op basis van trial and error.Men maakt chemische stoffen enontdekt per toeval nieuwe medicatie. Deze generatie antidepressiva is beter dan de vorige, omdat zeminder nevenwerkingen heeft.Maar het is wel zo dat iemand diezulke pillen neemt een persoonlijkheidsverandering ondergaat.’
Hoezo?‘Men wordt wat onverschilliger enongevoeliger in bepaalde situaties. Dat is natuurlijk net de bedoeling, maar voor mensen diemet zo iemand samenleven, kandat wel vervelend zijn. Je krijgttoch een andere persoon in huis.’
Zou u ze zelf nemen, die pillen?‘Dat hangt ervan af. Als ik echt kli
nisch depressief zou zijn, inclusiefzelfmoordneigingen, dan zou ikgedurende een korte periode antidepressiva aanvaarden. Maar ikzou ze aanvullen met en gradueelvervangen door psychotherapie.’
Moet de titel van psychotherapeut beschermd worden? Minister van Volksgezondheid Laurette Onkelinx (PS) werkt daaraan. Maar van terugbetaling isalsnog geen sprake.
‘Er is in ons land een grote behoefte aan degelijke geestelijke gezondheidszorg. De zelfmoordcijfers zijn onrustwekkend: 2,8 procent van de mannen en een procent van de vrouwen. En zolang detitel psychotherapeut niet beschermd is en er geen terugbetaling is, ligt de drempel voor heelwat mensen veel te hoog.’
Zou zo’n terugbetaling niet veelte veel kosten?
‘Onderschat niet wat mentale aandoeningen vandaag al kosten aande ziekteverzekering. Er zijn nietalleen de antidepressiva, er zijnook veel verdoken kosten: mensendie maandenlang ziek thuis zitten,bijvoorbeeld. Terwijl je die mensen met een goede therapie echtkunt helpen. Er bestaan heel watwetenschappelijk onderbouwdetherapieën, waarvan de werkingbewezen is.’
Moet een diploma psychologieverplicht zijn, volgens u?
‘Dat vind ik wel. Het is een minimale voorwaarde. Er zijn ongelofelijk veel kwakzalvers op demarkt. Bij De Bleekweide, waarAnnemie Struyf haar laatste programma maakte, werken maartwee therapeuten die een opleiding als psycholoog hebben. Datkan niet, vind ik. Het kon overigens ook niet dat minderjarigenmet hun emotionele problemenwerden gefilmd. Zelfs mét huntoelating is dat deontologisch onverantwoord.’
Wat kan een psychotherapeutverkeerd doen?
‘Veel. Als ik geopereerd moet worden, kies ik voor de hartchirurg.’
Een slechte chirurg kan iemanddoden. Een onbekwame psychotherapeut ook?
‘Bij ernstige depressies kan hetontzeggen van de goede therapietot zelfmoord leiden. Ik vind datelke therapeut die geen opleidingheeft gehad, in eigen hart moetkijken en zich moet afvragen: kanik deze persoon de best beschikbare hulp aanbieden?’
Wat verwacht u eigenlijk van deneurowetenschappen? Zullenwe straks een patiënt in descanner kunnen stoppen om tekijken wat er precies scheelt?
‘Neurowetenschappers doen belangrijk onderzoek en vroeg oflaat zullen hun inzichten ons helpen. Maar voorlopig ben ik nietoverdreven optimistisch. De NewYork Times bracht onlangs het bericht dat mensen écht van huniPhone houden, zoals van hunpartner. Men had in een scannergezien dat mensen die aan huniPhone denken, hersenactiviteitvertonen in de amygdala, waar onze emoties gereguleerd worden.’
Zo’n iPhone is natuurlijk ookwel een gewéldig leuk ding.
(lacht) ‘Ja, maar het is absurd omte zeggen dat het echte liefde is.
‘Wetenschappelijke fraude zal vroeg of laat altijd uitkomen.’
‘Men moet van de huidige antidepressiva geen wonderen
verwachten. Ze hebben mindernevenwerkingen dan de vorige
generatie. Maar wie zulke pillenneemt, ondergaat wel een
persoonlijkheidsverandering’
‘We kunnenanderstalige
kinderen helpendoor de leer
plicht tevervroegen. Enhet gebruik van
de thuistaalmag geen taboe
zijn. Turksekinderen
kunnen baathebben bij
wiskundeles inhet Turks’
>>> Vervolg van blz. 10
DE STANDAARDZATERDAG 17, ZONDAG 18 AUGUSTUS 2013 BINNENLAND 13
INHETWIELVANDESIXTIESINHETWIELVANDESIXTIESBOKRIJK
Bokrijk brengt de jaren 60 terug tot leven in de Oude Stad. In authentieke de-cors,van sixties-woning tot cinema en van kapsalon tot elektrowinkel, herbeleef jeverhalen van gewone mensen uit deze turbulente periode. Via een identiteitskaartkruip je op een interactieve manier in de huid van een stewardess, student of andereleeftijdsgenoot uit die tijd. Vanaf dit seizoen kan je het dagelijkse leven in de jaren60 ook bekijken door de ogen van een toenmalige wielervedette, zijn echtgenote,fan of iemand uit zijn entourage. Wat aten de coureurs? Hoe kwamen ze in beeld?En was er nog tijd voor ontspanning met de familie? Reserveer je tickets opwww.bokrijk.be.
Belevenissen uit ‘De sixties’• Bezoek een typische elektrowinkel, met keukenapparaten van toen.
• Zet je neer in een sixties-kapsalon en ontdek jouw jaren 60-coupe.Gratis portie plaatselijke roddels inbegrepen.
• Bekijk tv-fragmenten uit de jaren 60 en herbeleef je tweede jeugd.
• Neem de hoorn van de haak in de telefooncelen luister mee met boeiende verhalen.
• Koop retro-hebbedingen in de museumshop.
En nog zoveel meer ...
Nog tot en met 29 september 2013
Wielerjaarbeursmet retrokermis t/m 25/08
Bezoek een jaarbeurs over wielrennen anno ‘65 en ontdek alleaspecten van de kermiskoers van weleer. Welke fietsen en truitjeswaren een ‘must have’ voor profs en amateurs? Wat zat er in dedrinkbus? En wat zijn de verschillen met vandaag? Voor de kinde-ren is er een retrokermis met superleuke attracties tot en met25 augustus 2013.
Bezoek een jaarbeurs over wielrennen anno ‘65 en ontdek aspectenwaren een ‘must have’ voor profs en amateurs? Wat zat er in de drinkbus? En wat zijn de verschillen met vandaag? Voor de kinde-ren is er een 25 augustus 2013.
Gesloten op maandag (uitgezonderd feestdagen).Meer info: www.bokrijk.be
Dagelijks tot en met 29 september 2013
‘de sixties’
expo
Van het plattelandsleven van meer dan 100 jaargeleden tot de swingende jaren 60 ... Alleen inBokrijk tover je met tijd! In 2013 maakt Bokrijk een ritnaar het verleden van de Vlaamse koers. Want wiel-rennen was in de jaren 60 meer dan ooit volkssportnummer 1. Bovendien vond exact 100 jaar geledende eerste Ronde van Vlaanderen plaats. Herbeleefde wielergekte in het Openluchtmuseum!
We weten dat de amygdala geassocieerd is met gevoelens, maardat zegt nog niets. We kunnenniet eens het onderscheid makentussen liefde en boosheid. Ik hebmij destijds ook geërgerd aan eendeskundige tijdens het proces vanKim De Gelder. Die had op basisvan een hersenscan gesuggereerddat De Gelder ontoerekeningsvatbaar zou zijn. Maar zoiets kunnenwe nog niet zien. Dat is onzin.’
Begrijpt u dat mensen zich verzetten tegen een strikt wetenschappelijke benadering van demenselijke geest?
‘Dat dan weer niet. Veel mensenvinden dat de wetenschap afbreuk doet aan de complexiteitvan ons menszijn. Dat de wetenschap verklaart waarom een appel van de boom valt, aanvaardtiedereen, dat is een simpel probleem. Maar als de wetenschapzich bezighoudt met de complexiteit van ons menszijn, dan worden mensen ineens bang, dat kandan niet. Dat vind ik raar. Ik zoudenken: hoe complexer het probleem, hoe méér wetenschap wenodig hebben, niet hoe minder.’
van tafel geveegd. ‘Dat klopt niet voorwat het lerarenkorps én mijn partij betreft. Hervormen wil in mijn ogen zeggendat je op zoek gaat naar de pijnpunten.Als dan de Oeso zegt dat we een zeer goedonderwijssysteem hebben, vind ik nietdat we alles overboord moeten gooien.En uit de vele reacties begrijp ik dat hetonderwijsveld ons standpunt deelt.’Ook het zogenaamde watervalprobleem,waardoor te veel jongeren in te zwarerichtingen starten, wijst de NVAminister van de hand. ‘Ik heb aan het kabinetvan minister van Onderwijs Pascal Smet(SP.A) en de onderwijsnetten gevraagdwaar dat watervalprobleem nu preciesvoor staat en welke effecten dat heeft.Niemand kon mij dat zeggen.’Met al twee ‘tournees door Vlaanderen’laat de NVA zien dat het haar menens is.De partij heeft grote ambities voor 2014.
‘Ik hoop dat we incontournable worden’,herhaalt Geert Bourgeois, ‘zodat er geenantiNVAcoalitie kan worden gevormd.’Hoewel de partij op dit moment nog geensterke vrouwelijke lijsttrekkers naar voren kan schuiven, zal er volgens hem‘geen gebrek aan goede mensen zijn’.‘We hebben al een paar schitterendenieuwe namen in de pijplijn zitten, talentvolle mensen die perfect passen bijNVA’, verklapt de minister.Zijn ministerschap houdt hij overigensgescheiden van de verkiezingen. ‘Je bentaltijd én partijman én minister. Sommige belangrijke dossiers moeten inderdaad nog voor de verkiezingen wordenafgeklopt (zoals de Antwerpse Oosterweelknoop, red.), maar daarover zijn binnen de Vlaamse regering afspraken gemaakt die ik zal nakomen en ik verwachtvan mijn collegaministers in anderedossiers hetzelfde. Verkiezingskoorts ofniet.’Hijzelf staat in WestVlaanderen tegenover zijn populaire collega Hilde Crevits(CD&V) en dat zal niet gemakkelijk worden. ‘Hilde is een groot stemmenkanon’,erkent Bourgeois. ‘Nu, ze heeft dan ookeen reeks bevoegdheden waarmee zeveel in de media komt.’
(wer,fem, mju)
Bourgeois op onderwijstournee voor NVA
Vlaams minister Geert Bourgeoisgaat de boer op om Vlaanderenduidelijk te maken hoe zwaar zijnpartij op de onderwijshervormingheeft gewogen. In 2014 pakt NVAbovendien uit met ‘nieuwe namen’.
VERKIEZINGSCAMPAGNE
‘Niemand kan mijzeggen waar hetwatervalprobleemnu precies voor staat’
BRUSSEL | Na zijn verwachte doortocht in ‘Café bij Bracke’ in Kortrijk, traptVlaams viceministerpresident GeertBourgeois (NVA) zijn eigen roadshowop. De WestVlaming wil in heel Vlaanderen duidelijk maken wat de NVA heeftbereikt in de onderwijshervorming.Waarmee hij van het thema meteen ookeen belangrijke inzet van de verkiezingen maakt.‘Wij hebben zwaar op de discussie gewogen. We wilden behouden wat goed was,en verbeteren wat moest. Daar zijn we ingeslaagd, en dat willen we toch wat in deverf zetten’, zegt Bourgeois in een interview met onze zusterkrant Het Nieuwsblad. Dat de NVA in de hele onderwijshervorming vooral teerde op ‘de veranderingsangst in de leraarkamer’, zoalsonderwijstopvrouw Mieke Van Heckebeweerde, wordt door Geert Bourgeois